Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses...

46
Les trois premières déclinaisons

Transcript of Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses...

Page 1: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

Page 2: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les « cas » et les fonctions grammaticales

Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE.

Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes :

Cas Fonctions les plus fréquentes

Nominatif Sujet, attribut du sujet, etc.

Vocatif Apostrophe (= pour interpeller quelqu’un)

Accusatif COD, certains CC. de temps et de lieu, etc.

Génitif Complément d’un nom, etc.

Datif COI, COS, etc.

Ablatif Autres compléments circonstanciels, etc.

Page 3: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les cinq déclinaisons des noms

1ère 2ème 3ème 4ème 5ème

-ae -i -is -us -ei

Au nominatif singulier, les noms peuvent être très différents entre eux.

En revanche il n’y a que cinq désinences possibles au GÉNITIF SINGULIER, chacune correspond à une des CINQ DÉCLINAISONS :

Page 4: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

On apprend les déclinaisons à l’aide de modèles

1ère 2ème 3ème 4ème 5ème

Rosa, rosae(une rose)

Dominus, domini(un maître )

Lex, legis(une loi)

Manus, manus(une main)

Dies, diei(un jour)

Exemples :

Page 5: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Importance du génitif singulier

Le génitif singulier donne deux indications très importantes :

1. Sa désinence indique la déclinaison :multitudo, inis (f) > 3° déclinaison (modèle lex, legis)

2. Le radical s’obtient en retranchant la désinence du génitif (seuls le

nominatif et le vocatif singuliers peuvent avoir un radical différent).

multitudo, inis (f) [lire multitudo, multitudinis] forme tous ses cas à partir de l’accusatif singulier sur le radical multitudin- .

Page 6: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Savoir utiliser le lexique

Exemple :

oratio, orationis (f) : un discours

Nominatif Génitif Genre

oration-= RADICAL

-is= DESINENCE

Page 7: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Lire le lexique : les noms

Dans un lexique latin, les noms sont inscrits d’abord au nominatif singulier, ensuite au génitif singulier (ci-après servus = nominatif, servi = génitif).

Servus, i (m) : esclave [ = servus, servi (masculin) ] est un nom de la 2ème déclinaison (désinence –i). Son radical est « SERV- ».

Pater, tris (m) : père [ = pater, patris (masculin) ] est un nom de la 3ème déclinaison (désinence –is). Son radical est « PATR- ».

Ager, i (m) : champ [ = ager, agri (masculin) ] est un nom de la 2ème déclinaison (désinence –i). Son radical est « AGR- ».

Quercus, us (f) : un chêne [ = quercus, quercus (féminin) ] est un nom de la 4ème déclinaison (désinence –us). Son radical est « QUERC- ».

Page 8: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Le vocatif

Sa forme est identique à celle du nominatif, sauf au singulier pour les mots en –us de la 2ème déclinaison (dominus, i : vocatif sing. = domine ) (filius, ii : vocatif sing. = fili)

Pour apprendre les déclinaisons, il sera donc plus facile de présenter le tableau ainsi :

Singulier Pluriel

Nominatif / VocatifAccusatifGénitifDatifAblatif

………………………………………

………………………………………

Page 9: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

Les 1ère , 2ème et 3ème déclinaisons concernent le plus grand nombre de noms, ce sont donc celles qu’il faut apprendre d’abord.

[modèles : rosa, ae / dominus, i / lex, legis]

Page 10: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif

Accusatif

Génitif

Datif

Ablatif

Page 11: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa

Accusatif

Génitif

Datif

Ablatif

Page 12: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa

Accusatif rosam

Génitif

Datif

Ablatif

Page 13: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa

Accusatif rosam

Génitif rosae

Datif

Ablatif

Page 14: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa

Accusatif rosam

Génitif rosae

Datif rosae

Ablatif

Page 15: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa

Accusatif rosam

Génitif rosae

Datif rosae

Ablatif rosa

Page 16: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae

Accusatif rosam

Génitif rosae

Datif rosae

Ablatif rosa

Page 17: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae

Accusatif rosam rosas

Génitif rosae

Datif rosae

Ablatif rosa

Page 18: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae

Accusatif rosam rosas

Génitif rosae rosarum

Datif rosae

Ablatif rosa

Page 19: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae

Accusatif rosam rosas

Génitif rosae rosarum

Datif rosae rosis

Ablatif rosa

Page 20: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae

Accusatif rosam rosas

Génitif rosae rosarum

Datif rosae rosis

Ablatif rosa rosis

Page 21: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus

Accusatif rosam rosas

Génitif rosae rosarum

Datif rosae rosis

Ablatif rosa rosis

Page 22: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus

Accusatif rosam rosas dominum

Génitif rosae rosarum

Datif rosae rosis

Ablatif rosa rosis

Page 23: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus

Accusatif rosam rosas dominum

Génitif rosae rosarum domini

Datif rosae rosis

Ablatif rosa rosis

Page 24: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus

Accusatif rosam rosas dominum

Génitif rosae rosarum domini

Datif rosae rosis domino

Ablatif rosa rosis

Page 25: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus

Accusatif rosam rosas dominum

Génitif rosae rosarum domini

Datif rosae rosis domino

Ablatif rosa rosis domino

Page 26: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

Accusatif rosam rosas dominum

Génitif rosae rosarum domini

Datif rosae rosis domino

Ablatif rosa rosis domino

Page 27: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

Accusatif rosam rosas dominum dominos

Génitif rosae rosarum domini

Datif rosae rosis domino

Ablatif rosa rosis domino

Page 28: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

Accusatif rosam rosas dominum dominos

Génitif rosae rosarum domini dominorum

Datif rosae rosis domino

Ablatif rosa rosis domino

Page 29: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

Accusatif rosam rosas dominum dominos

Génitif rosae rosarum domini dominorum

Datif rosae rosis domino dominis

Ablatif rosa rosis domino

Page 30: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

Accusatif rosam rosas dominum dominos

Génitif rosae rosarum domini dominorum

Datif rosae rosis domino dominis

Ablatif rosa rosis domino dominis

Page 31: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex

Accusatif rosam rosas dominum dominos

Génitif rosae rosarum domini dominorum

Datif rosae rosis domino dominis

Ablatif rosa rosis domino dominis

Page 32: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem

Génitif rosae rosarum domini dominorum

Datif rosae rosis domino dominis

Ablatif rosa rosis domino dominis

Page 33: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis

Datif rosae rosis domino dominis

Ablatif rosa rosis domino dominis

Page 34: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis

Datif rosae rosis domino dominis legi

Ablatif rosa rosis domino dominis

Page 35: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis

Datif rosae rosis domino dominis legi

Ablatif rosa rosis domino dominis lege

Page 36: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis

Datif rosae rosis domino dominis legi

Ablatif rosa rosis domino dominis lege

Page 37: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis

Datif rosae rosis domino dominis legi

Ablatif rosa rosis domino dominis lege

Page 38: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis legum

Datif rosae rosis domino dominis legi

Ablatif rosa rosis domino dominis lege

Page 39: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis legum

Datif rosae rosis domino dominis legi legibus

Ablatif rosa rosis domino dominis lege

Page 40: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis legum

Datif rosae rosis domino dominis legi legibus

Ablatif rosa rosis domino dominis lege legibus

Page 41: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Les trois premières déclinaisons

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum legis legum

Datif rosae rosis domino dominis legi legibus

Ablatif rosa rosis domino dominis lege legibus

Page 42: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons )

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif

Accusatif

Génitif domini dominorum legis legum

Datif domino dominis legi legibus

Ablatif domino dominis lege legibus

Page 43: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons )

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif

Accusatif

Génitif templi templorum generis generum

Datif templo templis generi generibus

Ablatif templo templis genere generibus

Page 44: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons )

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif

templum templa genus generaAccusatif

Génitif templi templorum generis generum

Datif templo templis generi generibus

Ablatif templo templis genere generibus

Page 45: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons )

1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif

templum templa genus generaAccusatif

Génitif templi templorum generis generum

Datif templo templis generi generibus

Ablatif templo templis genere generibus

Page 46: Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : CasFonctions.

Tableau récapitu lati f

1ère 2ème (m/f) 2ème (n) 3ème (m/f) 3ème (n)

singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel singulier pluriel

Nominatif rosa rosae dominus domini

templum templa

lex leges

genus genera

Accusatif rosam rosas dominum dominos legem leges

Génitif rosae rosarum domini dominorum templi templorum legis legum generis generum

Datif rosae rosis domino dominis templo templis legi legibus generi generibus

Ablatif rosa rosis domino dominis templo templis lege legibus genere generibus