PRZEGLflD - Warsaw University of Technologybcpw.bg.pw.edu.pl/Content/5847/06pb36_nr06.pdf · les...

P R Z E G L f l D B U D O W L A N Y T R E S C

N O W E P O G L Ą D Y W T E C H N O L O G J I B E T O N U , P R O F . W A C Ł A W P A S Z K O W S K I . - N I E B E Z P I E C Z E Ń S T W O L O T N I C Z E — B O M B Y Z A P A L A J Ą C E , I N Ż . A R C H . J A N R E D A . - PASKI O B S E R W A C Y J N E , S T . Z A Y K O W S K I. - W Y K O N A N I E O P U S Z C Z A N Y C H Z B I O R N I K Ó W Ż E L B E T O W Y C H , K. T U R N O W S K I—PROJ E K T N O R M Y : R U S Z T O W A N I A D R E W N I A N E P R Z Y R O B O T A C H B U D O W L A N Y C H . — Z D O Ś W I A D C Z E Ń I O B S E R W A C Y J . — NIED Y S K R E C J E B U D O W L A N E . — Ż Y C I E B U D O W L A N E . — C E N Y M A T B U D . — P R Z E G L Ą D W Y D A W N I C T W . — U S T A W O D A W S T W O I O R Z E C Z N I C T W O . — SPIS Z A T W I E R D Z O N Y C H B U D O W L I . — Z R E J E S T R U F IRM. - P R Z E G L Ą D C E R A M I C Z N Y — B I U L E T Y N P O L S K . Z W . I N Ż . B U D .

spmmfli&E L E S N O U V E L L E S I D £ E S DANS L A T E C H N O L O G I E DU B C T O N P A R W . P A S Z K O W -S K I P R O F . — L E D A N G E R A t R I E N -L ' INCENDIE PAR J E A N R E D A , ING. A R C H . — L E S P L O M B S POUR O B S E R Y E R L E S FISSURES PAR ST. Z A Y K O W S K I. — L E S £ X E C U T I O N DES R £ S E R V O I R E N F O N -C£S E N B t T O N A R M £ P A R K. T U R-N O W S K I. — L E P R O J E T D E L A NORM Ę D ' t C H A F F A U D A G E S E N BOIS. — L E S E X P E R I E N C E S E T L E S O B S E R V A T I O N S . — L E S INDISCRfiTIONS. — N O T R E V I E . — L E S PRIX D E S M A T £ R I A U X . - L A L E G I S L A T I O N E T L A J U R I S P R U D E N C E . — L A R E V U E DES PUBLICATIONS. - L A R E V U E D E L I N D U S T R I E D E L A B R I Q U E . — L E B U L L E T I N D E S I N G £ -N I E U R S C O N S T R U C T E U R S .

' Z E 5 Z Y T • H O R G A n 5TOUUARZY-5ZEHIR Z A W O D O W E G O

W P R Z E f T i y S L O U U C O U J 6U-DOUULf lnvCH P.P. I DELE-G R C J I 5 T P I L E J Z.P. 6. ft.P.

ROK VIII UUfiRSZflLUfl 25/VI 193Ó

„SUPREMA" P ł y t y b u d o w l a n e d o ś c i a n d z i a ł o w y c h i i z o l a c j i z e w n ę t r z n e j . D o s k o n a ł a i z o l a c j a c i e p l n a i g ł o s o w a . N o w o c z e s n y m a t e r j a ł b u d o w l a n y .

Fabryczny sk ład konsygnacyjny D . T . H .

I N Ż . S T . M A R U S Z Ę W S K I i S - K A

Warszawa, Narbutta 2. Telefon 8-77-23.

B i u r o Techn.— Budowlane

Inż. J.Szmigielski i S!l5 Warszawo. Ś-lo Krzyska 16, lei. 657-92|BJ| ;

Bezpłatna poradnia w s p r a w a c h od-wilgocenia, osuszania i odwodniania budynków i mieszkań.

Wykonywanie w s z e l k i c h robót hydro-

izolacyjnych-

Sprzedaż produktów uszczelniających i izolacyjnych światowych f i r m (T r i co -

i s a l , T r i c o s a l S III, F l u a t , A c o s a l i t.p.)

WARSZAWSKA FABRYKA IZOLACJI

Wł. W I E R U S Z - K O W A L S K I 1 1 + * I Z O L A C J E K O R K O W E do celów b u d o w l a n y c h ,

t e r m i c z n y c h , chłodniczych i a k u s t y c z n y c h i t. p .

B I T U M F I L C — p o k r y c i e dachowe f i l cowe b i t u m ic zne .

„ M U R O C H R O N " j „ A N T I H Y D O R " T ś r o d k i

uszczelniające be ton , tamujące wodę, p r z ec iw w i l g o c i i t. p.

L I G N O S A N — środki grzybobójcze. P r z e t w o r y b i tumiczne , a s f a l t y .

W A R S Z A W A , D w o r s k a 14/16 Telef. 535-12 i 201-46.

„ K L I N K I E R " Sp- Z Ogr. odp.

Warszawo, Wspólna 7, tel. 713-14. Ceramika budowlana i drogowa-

Cegła, D z i u r a w k i , P u s t a k i , Stropówki, Trocinówki, Licówki, Kominówki, Dachówki, Sączki, Zendrówki. K l i n k i e r y : b u dowlane , kanałowe i d rogowe K a m i o n k a : kanałowa i t e chn . S zamoty : n o r m a l n e i f asonowe .

TORF IZOLACYJNY suoftnum. pod M W H MÓSZKU OTWOCKlfcOO

Marmury do robót lastrico'wych oraz wszelkie maferjaty budowlane: cemenł, wapno, dachówki, gips, maty trzcinowe,

s z a m o t y , p a p ę etc. wagonowo i ze składu

o I e c a : .

„ C E N T R A L A C E M E N T O W A "

S p . z o . o .

W a r s z a w a , u l i c a T a r g o w a 1 2

i T e i e ł o n y : 10.27-82, 10.06-40.

P U D L O d z i a ł a bez zawodu

Światowej sławy środek wodoszcze lny , zbadany i używany przez Rządy:

A N G I E L S K I , H I S Z P A Ń S K I i J A P O Ń S K I

p o s i a d a n a składzie:

T A D E U S Z S A D Ł O W S K I W a r s z a w a , p l . G r z y b o w s k i 3/5 łe l . 6 5 2 - 0 4

SIFCJPIIJMCMI

S T R O P

„ P O M O R Z E "

zastrzeżony pa

tentami w Po lsce

l z a g r a n i c ą .

Łatwy w wyko naniu, mało a k u styczny, najtańszy z istnieją

cych. P O M O R S K I E Z A K Ł A D Y

C E R A M I C Z N E S p . A k c .

W G R U D Z I Ą D Z U Kosztorysy i oferty wysyła fabryka w Grudziądzu

1 B iuro Sprzedaży w Warszawie, ffl. U ja zdow-

skie 30 m. 16, te l . 9-58-07.

P U S T A K I W E N T Y L A C Y J -N E i K O M I N O W E d l a w m u r o w a n i a w i c i a n -k i d z i a ł o w e I m u r y .

„ . tylko ceramiczne okrągłe izolowane P r z e w o d y

dają gwarancje dobrego wyciągu.

Nagrodzony ZŁOTEMI MEDALAMI: na Wystawie Budowlanej VI Targów Wschodnich w 1926 roku, we Lwowie i w Wilnie 1930 roku.

Hydroługe

„CASTOR" z a b e z p i e c z a o d w i l g o c i , p r z e c i e k a n i a , w s t r z y m u j e c i ś n i e n i e w o d y w e w s z y s t k i c h p r z y p a d k a c h , j a k o to: i z o l a c j i , r e z e r w o a r ó w , m u r ó w , k a n a ł ó w , b a s e n ó w , tune l i , t a r a s ó w f a s a d i f u n d a m e n t ó w

Hydrofuge „CASTOR" d o d a j e s i ę d o z a p r a w y

c e m e n t o w e j • i n i m i i n . i i >

w L O N D Y N I E przy pla

cu Piccadi l ly C i r cus , najwięk

sza z k o l e i p o d z i e m n y c h

z o s ł a ł a u s z c z e l n i o n a

H y d r o ł u g e „ C A S T O R E M "

posiada na składzie!

B U D O W L A N E M a u r y c y Kars tens Warszawa, ulica Koszykowa 7, telefon Nr. 827.95

K r a k ó w : Biuro Techn.-Handl. W. Kozłowski, Mikołajska 32, telefon 140.88 Wilno: Biuro Handlowe M. Jankowski, Świętojańska 9. K a t o w i c e : inż. Stanisław Nitsch, ulica Matejki 5. Poznań: M. Czubek i S-ka, Br. Pierackiego 8, tel. 32.12

• • • n i w ••miii L w ó w : J. Kozłowski, ul. Nabielaka 12, tel. 2.10-36.

http://inimiin.ii

KILKA FAZ DOTYCZĄCYCH IZOLACJI ŚRODKIEM HYDROFUGE „CASTOR"

N i c z a m i e r z a m rozpisywać się n a t e m ln i e j s cu o t em, czem jest „Castor" , gdyż ' w a l o r y wytrzymałościowe powłoki cementowo - „Castorowe j " są zbyt dobrze znane w n a -szem budown i c tw i e , p r z y b u d o w l a c h o c h a r a k t e r z e m o n u m e n t a l n y m . Ce l em n in i e j s zego op i su j es t w y k a z a n i e kilku faz, j a k i e należy obserwować p r z y w y k o n y w a n i u i zo lac j i odnośnym środkiem, o raz usiłowanie wyjaśnienia n a czem owa wodochtdnonść h y d r o f u g e „Castoru" po lega .

F a z y odnośne dadzą się podzielić n a : wstępne, izolację właściwą i nakon i ec czynności niezbędne w s t a d j u m wykończen ia roboty i z o l acy jne j .

Dó p i e r w s z y c h , t. j . poprzedzających robotę należą: wy t y c z en i e roboty i us ta l en i e sposobu i z o l a c j i (co uzależn i a się od warunków l o k a l n y c h ) obl iczenie ilości po t rzebnego materjału, między i n n e m i i „Castoru", (który się obl i c z a w k g , p r z y t e m 1 k g . w y s t a r c z a do o t y n k o w a n i a średn io 3 m t r . k w . p o w i e r z c h n i ) , n a s t a r a n n e m p r z y g o t o w a n i u p o w i e r z c h n i przeznaczone j do i z o l a c j i , n a p r z y g o t o w a n i u samej z a p r a w y ze składników podanych , w s t o s u n k u ściśle określonym, według norm w s k a z a n y c h w prospekc i e , d a le j , n a dozowaniu domies zk i „Castor" ( p r z y s t o s u n k u : 4,5 k g . „Castoru" n a każde 100 k g . c emen tu ) , i , os tatecznie n a dokładnem w y m i e s z a n i u całości z a p r a w y , w ce lu o t r z y m a n i a j edno l i t ego k o l o r u tejże.

Przechodząc do op isu właściwej i z o l a c j i nadmienię, że niżej podany sposób wyróżnia się z pomiędzy i n n y c h , p r ze -d ewszy s tk i em prostotą robo ty , którą wykonać może każdy m u r a r z , nieposiadający spec ja lnego p r z y g o t o w a n i a .

Izolacja właściwa polega bowiem na wykonaniu warstwy ochronnej, na 2 cm. grubej> i zatarciu powierzchni na

gładko, bez sztablatury. Warstwę ochronną w y k o n y w a się n a podłożu betonowem.

J e s t to zab ieg ekonomiczny i n i e k l o p o t l i w y . Po w y k o n a n i u samej i z o l a c j i następuje k i l k a c zynno

ści, które w okres ie początkowym t w a r d n i e n i a tynków m a ją znaczenie decydujące na wynik i z o l a c j i . T u t a j należą: zabezpieczenie świeżo w y k o n a n y c h powłok ( tynków) od s z k o d l i w y c h czynników, j a k o to słońce, uszkodzenie mechan i c zne i t} p „ wyśledzenie niedokładności powstałych n a skutek z a t a r c i a p o w i e r z c h n i , l ub niedokładnego połączenia p o w i e r z c h n i ścian z d n e m (co za leca się wykończyć p r z y pomocy h o l k i e l u ) , i nakon iec , czynności najważniejszej : polewania wodą, aż do zupełnego s t w a r d n i e n i a tynków.

Dokładność tego zab iegu decyduje o s t o p n i u osiągalnego w y n i k u i da się wytłumaczyć j a k o powstałe n a skutek z a sk l ep i en i a porów t y n k u , dzięki domieszce „Castor" . T y n k i t a k powstałe, j a k o bezporowate stają się nieprzesiąkli-w e m i n a wilgoć i wodę.

Z a b i e g p o l e w a n i a w okres ie końcowym, podług d a n y c h t e o r j i , nada j e t y n k o m mocy w 5 0 % . Samo po lewanie w i n no trwać od 8- iu do 10- iu d n i .

Ze względu n a to co pow iedz iano wyżej hyd ro fuge „Castor" jest g o d n y m po lecen ia (poza b u d o w l a m i o cha r a k t e r z e m o n u m e n t a l n y m ) do wsze lk i ego rodza ju robót i z o l a c y jnych p r z y budowie rezerwoarów, basenów, pływalni, c y s t e r n n a s m a r y i oleje, t a k m i n e r a l n e j a k roślinne, n a płyny gryzące, e t c , poza tem, p r z y budowie t u n e l i , i n s t a l a c j i s a n i t a r n y c h i wodociągowych, dołów k l o a c z n y c h , k o m pos towych , szambo, pod płytki t e r r a k o t o w e w łazienkach, p r z y budow ie nadbrzeży, przepustów i schronów. Z. M.

KAŻDY NOWOCZESNY D O M P O W I N I E N M I E Ć

I N S T A L A C J Ę G A Z O W Ą

B R A C I A J E N I K E FABRYKA DŹWIGÓW

SPÓLKft HKCYJNft

W A R S Z A W A

Z A R Z Ą D : A L . J E R O Z O L I M S K I E 20. T e l .2-20-00 i G29-64. A d r . t e l eg r . „Brajenike-Warszawa".

D Ź W I G I OSOBOWE i TOWAROWE, WCIĄGI

ELEKTRYCZNE.

DŹWIGNIKI w s z e l k i c h t y pów, ręczne, e 1 e k t r y c z -n e, t r a n s m i sy jne i h y

drau l i c zne . ŁAŃCUCHY,

NAROŻNIKI d o m u r u L I S T W Y d o s t o p n i D O S T A W A Z E S K Ł A D U F i r m a odzna-czona w ie lo m a meda l am i z ł o t y m i .

Tanio, szybko i pewnie wykonywuje

I N S T A L A C J E G A Z O W E

G A Z O W N I A M I E J S K A M . ST. WARSZAWY

Informacyj i porad fachowych udziela, oraz kosztorysy wykonuje bezpłatnie

W Y D Z I A Ł I N S T A L A C J I

ul. Kredytowa Nr. 3.

INFORMACYJ UDZIELAJĄ:

P o g o t o w i a Gazowni Miejskiej Pogotow. N r . I u l . K r e d y t o w a 3. N r . te l . 6-00-02

,. „ I I „ Marszałkowska 3G. „ „ 8-80-05 „ I I I „ Zamenho f a 28. „ „ 11-00-OG „ I V „ T a r g o w a 62. „ „ 10-27-72

oraz WYDZIAŁ INSTALACJI Gazowni

Miejskiej Nr . telef. 6-25-20 i 6-42-52.

Centrala Sprzedaży

Wyrobów Kamionkowych S p . z og r . o d p .

Telefony: Dyrekcji 296-32 Biura 279-64

W F . R S Z R W R , u l . Kredytowa 9 m. 10 skrót telegraficzny „Kamionka-Warszawa" konto P. K. O. Nr. 21.797

Wyłączna sprzedaż komisowa

rur i kształtek kamion

kowych kanalizacyjnych nmmmtmmmnm MII Mmti*m»mmmmmmKrmsgBS

fabryk; „Marywil" Fabryka Wyrobów Szamotowych i Kamionkowych w Radomiu i Suchedniowie Kawenczyńskie Zakłady Cegielnianc

Kazimierza G r a n z o w a Spółka Akcyjna w Kawenczynie p W-wą Zakłady Ceramiczne „Złotoglin"

ISf.ótka Akcyjna w W a r s z a w i e

F a b r y k a M a t e r j a ł ó w B u d o w l a n y c h

„ I Z O L A C J A " „ B ^ ^ W a r s a w a, Hoża 55, tel. 8.55.53

M a t e r j a l y p r z ec iw w i l goc i i wodz ie zaskórnej. Preparaty odgrzybiające i impregnujące. Z imno b i tumy . „Murosan". — „Linka". — „Rapidol-. — „Fiuat C". - „Fluat K". — „Fluat D". - „Azbetol". — „Asfaltina". — „Xsylosan". — ,,Ognlochron". Płyty okładzinowe „Emalit" — „Marmorit". '_

W y k o n y w a n i e w s z e l k i c h robót, wchodzących w zak r e s i zo lac j i i odgrzy b ian ia . K r y c i e d a c h ó w i taraeów. W ł a s n a f a b r y k a .

I M a t e r j a l y patentowane.

WYS0K0WART0ŚCI0WY PORTLAND - CEMENT

M A R K I

G Ó R K A

R E J O W I E C

W E J H E R O W O

PRZEWYŻSZA WSZELKIE NORMY POLSKIE I ZAGRANICZNE

P r o d u k c j a i i>«-:. , - . n - »

4 0 0 . 0 0 0 t o n n

ZJEDNOCZONE FABRYKI PORTLAND-CEMENTU

„F I R L E Y " s A.

Warszawa ,ul. Czackiego 14, telefony: 5.12-33 i 295-S5.

„URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE w DOMU"

#0 Poradnik dla budujących @tt

Praktyczny informator o projektowaniu i wykonaniu

nowoczesnych instalacyj elektrycznych

str.,124 ponad 120 i l u s t r . C e n a z l . 3 z a 1 egz 2 3

Do nabyc i a : Związek Elektrowni Poltkleh

W a r s z a w a , K o p e r n i k a 8 -——— i w księgarniach.

Inż. A l f r e d D z i e d z i u l

Arch. Józef Handzelewicz

nowoczesno Ce ramika Budowlana Do n a b y c i a we wszystkich k s i ę g a r n i a c h

C e n a 1 z ł .

SKŁAD GŁÓWNY DOM KSIĄŻKI POLSKIEJ

Warszawa , P lac 3 Krzyży 8

JEST DO ODSTĄPIENIA PATENT, względnie l i c enc ja

z p a t e n t u po lsk iego p. C a r l P o n t o p p i d a n ^ ^ 3 5

Nr, 13579 n a : „ S p o s ó b 1 urządzen ie do m i e l e n i a c e m e n t u i po

d o b n y c h mate r j a łów" . . . . . - -

O f e r t y : „ W A R S Z A W S K A A G E N C J A R E K L A M Y " ,

Warszawa, ul. Sienkiewicza 3 dla ,,P A T E N T " .

L W Ó W , Sapiehy 45 Te le fony : 200-27 i 280-04

W i e ż e w o d n e

i k o m i n y p a t . s y s t . M o n n o y e r a

przeds taw ic i e l s two d la

W a r s z a w y :

P r z e d . B u d . " R R C f | . S > |

Z y g m u n t ó w s k a r^r 14

T e l e f o n Nr. 10-09-38

Betoniarki, wapniarki, wyciątji I windy budowlane, żórawie, nożyce I gięciarki do żelaza, pompy wirowe i budowlane, silniki benzynowe i elektryczne, szlifierki elektr. do terazza, skrobaczki do czyszczenia szalunków, opryskiwacze do bielenia, natryskiwacze do fasad — nowe oraz używane,

fabrycznie sprawdzone dostarcza firma Inż. J ó z e f W e i n g r i i n , Biuro Teclin. Kraków,

PI. Groble 19.

RYNEK BUDOWLANY Asfaltowe roboty

ASFALTY n a w i e r z c h n i e , p o d d ę b o w a k l e p k ę i t. p . ,

Wyroby betonowe: p ł y t y c h o d n i k o w e t y p u m a g i s t r a c k i e g o o róż ' n y c h w y m i a r a c h , k r a w ę ż n i k i d r o g o w e i o g r o d o w e .

S p r z e d a ż i w y k o n y w a n i e p o c e n a c h k o n k u r e n c y j n y c h W. KIEŁB1ŃSKI, Warszawa, u l . Tyszkiewicza Nr 9, tel. 280-75 i 504 37

Betonowe wyroby

^ P R Z E D S I Ę B I O R S T W O R O B Ó T I N Ż Y N I E R Y J N Y C H I B U D O W L .

J . A. Beręsewicz i J . Oleksiewicz W a r s z a w a , S ienna 45. T e l . : 661-75 i 660-89.

N a j t r w a l s z e n a w i e r z c h n i e z u t w a r d n i o n e g o b e l o n u , , B E Z E T " K a m i e n n e z a p r a w y f a s a d o w e „ H R T E Z Y T "

I n ż . Z . B I A Ł E C K I W a r s z a w a , u l . K o s z y k o w a 3i t e l . 8-15-83

D L V T 1 < 1 r c M B N T n U J p l " m ™ e P o d c i śn ien iem h y d r . do K Ł Y I I M l _ t J v V t i n l U W t 300 a t m . d o p o d ł ó g z u t w a r d n i o -na, n a w i e r z c h n i ą l a s t r l c o w k o l o r , d o w o l n , d o e l e w a c j i d o s t a r c z a : P r z e d s i ę b i o r s t w o B u d o * l a n o - D r o g o w e QQ Q0B1T" W a r s z a w a . M a r s z a ł k o w s k a 1 t e l . 8 I S p . z o.o

™ . * • -ok ̂ l0źeni" T2 , Jan Jasiczek W y t w ó r n i a w y r o b ó w z e s z t u c z n . k a m i e n i a •» •»

W a r s z a w a , A l . Jerozo l imska 18, tel . 2 -07-91. S t o p n i e , p ł y t y o k i e n n e , o k ł a d z i n y ś c i e n n e , p o s a d z k i k s y l o l i t o w e

W s z e l k i e r o b o t y z e s z t u c z n e g o k a m i e n i a . ^ " k T e m e n ^ o w y c h INŻ. S. R A D Z I M I Ń S K I

W a r s z a w a , W i l a n o w s k a 22 tel . 9.60-34

Płytki cementowo, ceme l i t owe i l as t r i cowe n a p o s a d z k i 1

e lewacje. S topn ie , kadz i e i pa rape t y l as t r i cowe

W Y T W Ó R N I A W Y R O B Ó W E D M U N D S Z M I D T B E T O N O W Y C H I K S Y L O L I T O W Y C H ° '

W a r s z a w a , A l . Grójecka 56, telefon 928-39. Stopnie, parapety okienne, posaJzk i i roboty w s z tucznym marmurze

i granic ie oraz posadzki skałodrzewne. P łytki cementowe „ lastr ico" hydrau l icznie prasowane.

Blacha

D/H A G E P N E R W a r s z a w a , Grzybowska 27 llllilllWII1llilllWIMlMUllll.J.LIJIJ!tII T e l e f o n y : 655-25, 690-27

•B l a c h a c y n k o w a 1 i p o c y n k o w a n a , m o s i ą d z , m i ed z " a l u m I u j u m , o l ó w I t , p . w s u r o w c a c h i p ó ł f a b r y k a t a c l

Blacharskie roboty

Zak ład b l a c h a r s k o - o r n a i n e n t a c y j n y

J U L J A N A T R Z E C I E C K I E G O W a r s z a w a , B ry l owska 14, tel . 518-61

K r y c i e dachów , w i e ż b l a c h a , p a p a , dachówka, i t. p. — R e p a r i k o n s e i w . o r a z w s z e l k i e r o b . z z a k r e s u b l a c h a r s t w a .

Budowa dróg

Przeds i ęb io r s two Robót Inżyniery jnych

Inż. STEFAN BONIECKI War s zawa , u l . Górsk iego 4 tf I. 2. 37 - 7 4 .

R O B O T Y A S F A L T O W E , B R U K A R S K I E . B U D O W A D R Ó G .

E D W A R D J E R U M I N I A K W a r s z a w a , P r z y r y n e k 15. T e l . 12-14-53.

Klesowski Przemysł Granitowy S p . A k c .

Zarząd : W a r s z a w a , S - t o K r z y s k a 25, tel. 510-65. K A M I E N I O Ł O M Y G R A N I T U W K L E S O W I E . B U D O W A D R Ó G ,

L . M U S Z Y Ń S K I D R O O I M O S T Y

Z A K Ł A D Y C E R A M I C Z N E „ O Ł T A R Z E W " Sp. z . o. o. Z A R Z Ą D : W A R S Z A W A , J A S N A 8 m . 4. tel . 2.18.48, 2.18.18.

B U D O W A T R W A Ł Y C H N A W I E R Z C H N I D R O G O W Y C H ( b e t o n , k l i n k i e r , k o s t k a )

Kl ink i e rn i a w Oltarzewie k/Warszawy , tel . H a Podmiejska, Oża rów 4.

F E L I K S R U R K I E W I C Z P r z e d i l ę b . r o b . b r u k a r s k . z i e m n . b e t o n , i a s f a l t . D o s t a w a k a m i e n i k o s t k i b a z a l t o w e j , żw i ru I p i a s k u r z e c z n e g o . Uk ł adan i e k a b l i z i e m n y c h

W a r s z a w a , G r z y b o w s k a 69 t e ł . 617-60

Budowlane Przedsiębiorstwa

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O R O B Ó T B U D O W L A N Y C H

K A Z I M I E R Z B A R A N O W S K I , B u d o w n i c z y W A R S Z A W A , u l . W i l c z a 78, T e l . 8-32-66

Przeds i ęb io r s two Inżyn ie ry jno -Budow lane

T A D E U S Z B R Z E Z I Ń S K I Warszawa , M a r s z a ł k o w s k a 6, te l .9 .72-60

T O W . I N Ż Y N I E R Y J N O — B U D O W L . T ^ T T n n P O T " Spó łka A k c y j n a „LtUUKJL \JLj

G d y n i a , u l . 10 Lu t ego 35, tel . 27-70 Przedstawicie lstwo w War szaw ie , u l . Czackiego 12, tel . 5.16-44.


.BUDOWNICTWO" W a r s z a w a , u l . M a z o w i e c k a 11, T e l . 2.93-95

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O R O B Ó T I N Ż . B U D O W L A N Y C H

I n ż . D I O N I Z Y C I E Ś L A K W a r s z a w a , u l . S z a r a 14, t e l . 9.61-88.

A . CZEŻOWSKI i E . S T R U G inżynierowie B I U R O I N Ż Y N I E R Y J N O - B U D O W L A N E W a r s z a w a , W s p ó l n a 7 m . 17 — tel. 8.65-19.

Roboty budowlane i mostowe. Kamieniołomy gran i tu .

B I U R O B U D O W L A N E T . C Z O S N O W S K I I S - K A W A R S Z A W A , C E G L A N A 5.

T e l . 605-80, 605-82. R o k za łożenia 1865.

B I U R O B U D O W L A N E

A . C Z U D O W S K I i S-ka, Inżynierowie W a r s z a w a , u l . T a d . Żulińskiego 9 (dawn. Ż ó r a w i a ) , tel. 9.37-32.

B I U R O I N Ż Y N I E R Y J N O - B U D O W L A N E

inż. W . E I L A N O W I C Z i B . S U C H O W O L S K I w Warszaw ie , u l . ks . Sko rupk i 7, telefon 9-19-56

P r z e d s i ę b i o r s t w o b u d o w l a n

A L E K S A N D E R G U T T W a r s z a w a , A l e j a S z u s t r a 36, t e l . 8-71-88.

Spółka b u d o w l a n a „ I N Ż B U D O W A " S p . z o g r . o d p o w .

W A R S Z A W A , u l . Sosnowa 9 m . 3, T e l . 6.07-51

K A R O L I Z Y O O R C Z Y K Przeds ięb io rs two Konstrukcyjno-Budowlane

t Ó D Ź , PÓŁNOCNA 63. TELEFONY 1T3-10, 121-80.

B I U R O I N Ż Y N I E R Y J N O - B U D O W L A N E

INŻ. M . K A S P E R O W I C Z i J . P I E Ń K O W S K I War s zawa , Wawe l ska 46 Teł. 8.36-49.

P r z e d s i ę b i o r s t w o R o b ó t I n ż y n i e r y j n y c h I B u d o w l a n y c h

i n ż . S T E F A N K R Z Y P K O W S K I i S - k a W a r s z a w a , u l Ś t o - K r z y s k a 25, ( e l . 6.00-62.

B i u r o i P r z e d s i ę b i o r s t w o B u d o w y INŻ. N. L A N D A C J I .wów, S e n a t o r s k a 1 l o . T e l . 200-63.

O d d z i a ł w W a r s z a w i e , u l W a r e c k a 9. m . 16, T e ł . 252-95.

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O T E C H N I C Z N O B U D O W L A N E

W Ł A D Y S Ł A W L E J M A N Budowniczy B i u r o : W a r s z a w a , M a r j e n s z t a d t N r . 1, teł. 6-76-05

S k ł a d y : W a r s z a w a , Be r e zyńska N r . 16.

T - W O A K C . Z A K Ł A D Ó W P R Z E M Y S L . - l l U D O W L A N Y C H

F R . M A R T E N S i A D . D A A B C z e r n i a k o w s k a 171/173 W A R S Z A W A T e l . 9.65-91 i 9.18-36.

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O B U D O W Y

inż.-arch. ZYGMUNT MIĘSOwICZ Gdynia, Ś-to Jańska 93 —Oddział : Warszawa, Korzeniowskiego 9

P r z e d s i ę b i o r s t w o B u d o w l a n e

T a d e u s z O b u c h o w i c z Warszawa, ul. Kościańska 9, telefon "l-tt 55,

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O R O B O T 1 N Ż . - B U D O W L A N Y C I I

F . O P P M A N i II. K O Z Ł O W S K I I N Ż Y N I E R O W I E K O M U N I K A C J I

W a r s z a w a P t N a p o l e o n a 4 t e l . 643-:

B I U R O B U D O W L A N E Inż. A r c h . W . P I A S E C K I i J . C H R Z A N O W S K I

Spó łka z o g r . o d p o w . W a r s z a w a , M iodowa 27, teł. 11.62-64.

^ Cegła, dachówka i klinkier


S. P I N C Z U K W a r s z a w a u l . Ogrodowa 27, teł. 6.22-03.

Przedsiębiorstwo inżynieryjno-budowłane

INŻ. C . P O D L E C K I , W . S Ł O B O D Z I Ń S K I W a r s z a w a , N o w o g r o d z k a 7, l e i . 9.61-75.

S - k a

P i z e d s i ę b l o r s t w o R o b ó t I n ż y n i e r y j n o - D r o g o w y c h

I N Ż . S E W E R Y N P R A P O R T Warszawa, al. Wronia i|7, To'. 2.16-59.

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O I1UUOWLANE R O S T K O W S K I F R . INŻ. i S - k a s P . z 0 K r . o d , ,

Warszawa, Lelewela 18, tel. 11-03-16.

B I U R O B U D O W L A N E p . S K A P Ś K I I S - K A INŻ.

Spó łka a k c y j n a G d y n i a , u l . S i e n k i e w i c z a 6 m . 2, t e l 17-44, 17-46

Przedstawicie lstwo: W a r s z a w a , T o p o l o w a 4, t e l . 886-51, 812-76, 819-64

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O B U D O W L A N E Inż. H E N R Y K S K U P i S-ka, Sp. z o. o.

W a r s z a w a , T o p i e l 7a, t e l . 5.38-32.

Spó ł ka in żyn i e rów M e l j o r a c j i

INŻ. T . SŁCJŻEWSKI I INŻ. K. T A Ń S K I W a r s z a w a , M o k o l o w s k a 50, t e l . 8-00 31

O d w o d n i e n i e t e r e n ó w I b u d y n k ó w .

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O I N Ż Y N I E R Y J N O - B U D O W L A N E

H . S O S O N K O i W . W O J C I E C H O W S K I I N Ż Y N I E R O W I E S p . z o. o. W a r s z a w a , K r u c z a 8, t e l . 8.81-84

B I U R O B U D O W L A N E „S P I N " S P Ó Ł K A I N Ż Y N I E R S K A , S . Z O . O .

W a r s z a w a , u l . K a l i s k a 17 m . 12, te l . 9.46-82.

S P Ó Ł D Z I E L N I A P R Z E M Y S Ł O W C Ó W B U D O W N I C T W A S p . z o. o

W a r s z a w a , u l . K l onowa 5, tel . 850-81.

T O W A R Z Y S T W O B U D O W L A N E

K . Stronczyński, R. C z a r n o t a - B o j a r s k i i S - k a I N Ż Y N I E R O W I E S P Ó Ł K A A K C Y J N A

W a r s z a w a , M a r s z a ł k o w s k a 17, t e l . 8.49-73 i 8.53-44.

B I U R O T E C H N I C Z N O - B U D O W L A N E

Inż. O. Szretter i S-l v<1 spó łka z o g r . o d p o w i e d z i a l n .

W a r s z a w a , u l . Szczygła l a . T e l . 530-31.

PRZEDSIĘBIORSTWO TECHNICZNO BUDOWLANE

J E R Z Y S Z U M O W S K I i S-ka W a r s z '^; » g£ !' T O W A R Z Y S T W O R O B Ó T K O L E J O W Y C H I B U D O W L A N Y C H

„ T O R " S P Ó Ł K A A K C Y J N A Warszawa , Mate jk i 10, tel. 5.01-44 i 9.09-62.

J C E N T R A L A C E R A M I C Z N A Spółka z ogr. odP. Zarząd i Dy rekc j a : W a r s z a w a , u l . Mazowiecka 9, tel . 6.56-44.

Składy: u l . N iemcewicza 21/23, tel . 9.62-44. W ł a s n a b o c z n i c a k o l e j o w a . G e n e r a l , P r z eds t aw i ć . Zak ł ad . C e r a m i c z . K r o t o s z y n i P r z y s i e k a S . A . K l i n k i e r y : b u d o w l a n y n o r m a l n y , d o łupania ( s z p a l t ó w k a ) , k w a s o o d -p o r n y , d r o g o w y , p ł y tk i p o s a d z k o w e i z end rówka . — C e g ł y : k a n a l i z a c y j n a , l i c ówka , d z i u r a w k a , p u s t a k i , t r o c inówka . — D a c h ó w k i . D r e n y . D o n i c z k i , P ł y t k i g l a z u r o w a n e . — Z a p r a w a s z l a c h e t n a „Granitol '* .

C E R A M E N T S p . z o . o . W A R S Z A W A Kr. A lbe r ta 6 2 . 8 8 - 7 8

D o s t a w a m a t e r j a l ó w b u d o w l a n y c h W y ł ą c z , sp r z edaż flkkermanów c e g . W o j c i e c h o w i c e i i n n y c h .

/ ~ i T T I T > \ FTWi B i u r o : K s . Sko rupk i 7, tel. 9-75-57. „ ^ l l / l V l t l i ł . 1 Sp . z o. o. Sk łady : Towa rowa 13, tel. 2-75-55. B l ok i , Ceg ła maszynowa i t . d., Dachówka , K l i n k i e r j asny i c iemny, Ogniotrwa ła cegła i g l inka , Piece majolikowe, Przewody wentylacyjne

i kominowe, Stropowe fasony, sączki (dreny) i t . d .

M. Czubek i S-ka FABRYKA W Y R O B Ó W CERAMICZNYCH I KLINKIERNIA

P r z y s i e k a S t a r a , p. Kośc i an Z a r z ą d : P o z n a ń . H i e r a c k t e g o N r . S, 1 e l e f o n y 8691, 3212 KLINKIER b u d o w l a n y , k a n a l i z a c y j n y , k w a s o o d p o r n y , f . n s o n c -

r * w y , l i c ó w k i , p o s a d z k i , z c n d r ó n k l , d r o g o w y .

G N A S Z Y Ń S K I E Z A K Ł A D Y C E R A M I C Z N E S. A . w Gnaszyn ie pod B I U R O S P R Z . W A R S Z A W A :

Częstochową, skrz. poczt. 116. u l . M o n i u s z k i 6, tel . 228-82 Z A K Ł A D Y C Z Y N N E C A Ł Y R O K .

Produkują: cegłę budowl., maszyn . , licową, k a n a l i z a c , k l in . , komin . , pustaki wszelkich rodzajów i wymiar . , trocinówka, kilkanaście odmian

cegieł stropowych, dachówka, gąsiory, sączki i t. p.

K A W E N C Z Y Ń S K I E Z A K Ł A D Y C E G I E L N I A N E K A Z I M I E R Z A G R A N Z O W A T O W . A K C .

Z a r z ą d w War szaw ie . Czern iakowska 171/173, tel . 931-36. F a b r y k a w Kawenczyn ie , tel. 02 Rembertów N r . 36.

Ceg ła b u d o w l . , p u s t a k i , w y r o b y o g n i o t r w . k l i n k i e r , r u r y k a m i o n k o w e .

Z A K Ł A D Y C E R A M I C Z N E „ P U S T E L N I K " Sp Ak C C Z Y N N E C A Ł Y R O K

Z f n ' r q d : W a r s z a w a Kró l w s k a 8. T e l . 6-11-60 w y m b i a j ą cegłę r ę c zna , m a s z y n o w ą d z i u r o w a i i a , b l o k i s t r o p o w e ,

A k k t r i n a n a i i n n e : dachówki : ż ł o b i o n e i k i r p i o w e o r a z kafle m a j o l i k o w e i dreny.

„ R O Ś C I S Z E W O " C E G I E L N I A

D z i e r ż a w c a F - m a „ELBE" Sp. z o. o . w W a r s z a w i e B i u r o S p r z e d a ż y : K r ó l e w s k a 49 m . 1. T e l . :66 13.

Z n a n a z e s w e j j akośc i ce^ła ręczna , m a s z y n o w a , d z i u r a w k a i t r o c i n o w a .

W A R S Z A W S K I E T O W A R Z Y S T W O W A R S Z A W A

T E C H N I C Z N O - B U D O W L A N E P I . 3 Krzyży 9 Sp. z o. o. T e l . 902-56.

C e g i e l n i e „ S A T U R N " i „ G R Y F " W C H E Ł M N I E I W Ą B R Z E Ź N I E

inż. A . D z i e d z i u l i S - k a , t e l , 53, Che łmno ( P o m o r z e ) .

Z A K Ł A D Y C E R A M I C Z N E „ W A W R Z Y N A " A L E K S A N D E R K R O N E N B E R G

fel . Składu w W a r s z a w i e 10-20-53. T e l . F a b r . II P o d m . R a d z y m i n 25.

Z A K Ł A D Y C E G I E L N I A N K JÓZEF W I E N C E K S. A . W a r s z a w a , Śliska 6/8, t e l . 6.50-16.

Cegie lnie : Czaplowizna, Juljanów, P a u l i n a - K r o s n a , K a r o l i n . Ceg ła : ręczna, maszynowa , dz iurawka , trocinowa, K l e i na , stropowa.

B I U R O B U D O W L A N E

I N Ż . K A Z I M I E R Z W Ą S I K War s zawa , Żó r aw i a 9, m . 19, tel. 5.82-00 i 9.04-29

PRZEDSIĘBIORSTWO R O B Ó T T E C H N . - B U D O W L A N Y C H

INŻ. M I E C Z Y S Ł A W W I E R N Y W a r s z a w a , u l . Złota 62, tel. 228-14.

PRZEDSIĘBIORSTWO ROBÓT BUDOWLANYCH „ W S P Ó L N A P R A C A " s P . z 0 . o

Warszawa, ul. Czerwonego Krzyża 9 m 5 tel. 243-12

B i u r o I n ż y n i e r y j n o - B u d o w l a n e

Inż. Zygmunt Zarzecki War s zawa , L w o w s k a 19, tel . 9 40-85.

PRZEDSIĘBIORSTWO I N Ż Y N I E R Y J N O - B U D O W L A N E

Zjednoczeni Inżynierowie spóiku z o g r . 0 d P

W a r s z a w a — Uniwersytecka 4, tel. 8-99-26, 8-94-71.

D a c h ó w k a — K a r p i ó w k a

C e g i e l n i parowej W i ł a s z y c e p r z e z d z i e s i q t k i l a ł z a c h o w u j e ś w i e ż y i ż y w y p i ę k n y c z e r w o n y k o l o r , p o n i e w a ż j es t d l a w o d y c a ł k o w i c i e n i e p r z e p u s z c z a l n a , w o b e c c z e g o g r z y b , p o w o d u j ą c y z m i a n ę b a r w y d a c h u , n i e m a ż a d n y c h w a r u n k ó w r o z w o j u .

Dachówkę—Karpiówkę e k s p o r t u j e m y z a g r a n i c ę .

Biuro sprzedaży: Jarocin Pozn. tel. 55, Warszawa, tel. 258-59.

Cement

C E M E N T O W N I A „ G R O D Z I E C " , s t . ko l e j . Ząbkowice Zak łady So lvay w Polsce, T o w . z o. p., W a r s z a w a Czackiego 14.

Cement P o r t l . „ G R O D Z I E C " i wysokowart . ^ . Ż U B R " W a r s z a w a I., sk rz . poczt. N r . 282. T e l . 532-44 i 532-30.

T O W A R Z Y S T W O F A B R Y K P O R T L A N D - C E M E N T U

„ W Y S O K A " Spó łka A k c y j n a W A R S Z A W A , U L . M A Z O W I E C K A 7, T E L . : 6.87-62, 6.12-87.

E a b r y k i p r o d u k . c e m e n t y p o r t l a n d z k i e : n o r m a l n y w y s o k o w a r . i spec .

t

Dadhowe konstrukcje i dachy szklane

E K S P L O A T A C J A K O N S T R U K C Y J D A C H O W Y C H i Ś W I E T L I K Ó W B E Z K I T O W Y C H

p a t . s y s t . Inż P a r a d i s t a l a

Przedsięb. I ludowlano „ A R C U S " W a r s z a w a

tel.10-09-38 Zygmuntowska 14 t e 1.10-09-33

„WEMA" Przeds t aw i ć : Inż. W L . S Z A L K O W S K I , Warszawa , u l . Poznańska 21/13, tel. 813-21

Poznań, K i ' . H u t a , Ta rnów , Gdańsk. Ś W I E T L I K I B E Z K I T O W E , W Y W I E T R Z N I K I dachowe, K R A

T Ó W K I — wycieraczki , N A R O Ż N I K I — l istwy ochronne.

Fa rby i lakiery

P O L S K A F A B R Y K A F A R B I L A K I E R Ó W

E D W A R D LUTZ. Sp.z .o .o . KrakówXXII Ka lwary jska 66 P . O L E C A ; N A J L E P S Z Ą F A R B Ę R D Z O C H R O N N Ą „ B E S S E M E R O W -S K r y M A R K I „ K O W A D Ł O " O R A Z Z N A N A F A R . U I ; B A Z A L T O W A

D O F A S A O.

Fundamentowe roboty

M.Leinpicki & A, T E L E F O N Y :

W A R S Z A W A S O S N O W I E C K A T O W I C E W I L N O 9.89.80, 8.20.11 1.09 3.31.42 20.38 Pale żelbetowe: pneumatycznie betonowane, lanc i zaciskane i In,

Wsze lk ie roboty fundamentowe nad i podziemne. Budownictwo podziemne.

Instalacje odwadniające, cementowanie, badanie teienów.

Instalacje sanitarne

B I U R O T E C H N I C Z N E B U D O W N I C T W O S A N I T A R N E , Sp . z o. o.

W A R S Z A W A , u l . Sosnowa 9, Teł . 6-69-77 Ogrzewania centralne, kanal izacja i Wodociągi. Urządzenia zdrowotne

B I U R O I N S T A L . T . G O D L E W S K I i S - k a - Inż ynierowie W a r s z a w a , Żelazna 63, teł. 6-23-20 i 6-23-28

Kana l izac ja , wodociągi, kąpieliska, oczyszczanie ścieków, ogrzew centr., przewietrzanie, suszarnie, instalacje gazowe.

Izolacyjne materjaly

»,A S F A L T" W l a ś c . M . PŁOŃSKI i S Y N W A R S Z A W A , J E R O Z O L I M S K A 8 3 ; T E L . 9 . 9 4 - 7 5 . 9 . 9 4 - 8 7 i 9 .88-81

T e k t u r y dachowe, p r ze twory smofowcowe 1 b i t u m i c z n e S p e c j a l n o ś ć : Biała (ileowa lektura bitumiczna , ,S E L E N I T "

R O B O T Y D A C H O W E , A S F A L T O W E I I Z O L A C Y J N E .

F A B R Y K A W Y R O B Ó W IZOLACYJNYCH BRACIA B A L I C C Y

W a r s z a w a , S y r e n y 3 t e l . 203-40 Płyty i o tu l i n y ko rkowe , b i tum i zo l i t. p.

CASTOR, środek przeciw wilgoci Hydrofuge „CASTOR"

K A R S T E N S M A U R Y C Y Warszawa , K o s z y k o w a N r . 7. T e l . 8.27-95 K r aków , B iu ro T e c h n . H a n d l . W . Kozłowski

u l . Mikoła jska 32. T e l . 140-88. W i l no , M . Jankowsk i , S -to Jańska N r . 9

o d F A B R Y K A M A T E R J A Ł Ó W I Z O L A C Y J N Y C H

1875 °r. W. C I S Z E W S K I GUDRONIT Zarząd: K r a k . - P r z e d m . 17, t e l . 611-45.

IZOLACJA ' F A B R Y K A M A T E R J A Ł Ó W B U D O W L A N Y C~H W A R S Z A W A , H O Ż A 55 T E L . 8-55-58 , M u r o s a n " . - „ L i n k a " . - „ R a p i d o l " . - F l u a t „ C " , „ K " I „ D " .

„ A z b e t o l " . — „ A s f a l t i n a " . — „ X y l o s a n " . - „ O g n i o c h r o n " . P ł y ty o k ł a d z i n o w e . E m a l i t " „ M a r m o r i t "

W y k o n y w a n i e wsze lk i ch robo l wchodzących w zakres Izolacji i o d g r z y b i a n i a . K ryc i e dachów i tarasów.

M R Z O W I E C K I E Z A K Ł A D Y CHEMICZNE Warszawa. Grójecka 56, Tel . 927-56.

„AB1ZOI . " — masa i zo l ac . Uszczelnia jące domie szk i do cementów. Farby p r zec iwogn iowe minera lne wodnoo ' e jne . „ A N T l L IT " — do

usuwania kamien ia kot łowego . Mater ja ly i zo l acy jne .

S - k a (\12V flDfifW dawniej Or łowski , Rogowicz „ U l t L U n U U Sp. z ogr. odp. F A B R . B I T U M I N Y , A C j U I S O L U , I Z O L . K O R K . , A S F A L T U

W a r s z a w a , A l . Róż 16, tel. 9.81-23.

B I U R O I N Ż Y N I E R Y J N E J I Z O L A C J I

O R O - C O N C O Sp. z ogr. odp.

Warszawa, Widok 23, tel. 5-04-88 O ,Vysoko\varto.ściowc i z o ^ c j e od wody — ekspe r t y zy

o u V. o u

<

„ R U B E R T I N " i „ R U B E R T O L " niedoścignionej jakości materjały izolacyjne.

RpbOty i zo l ac , asfaltowe, dachowe t blacharskie, poleca i wykonywa

A . P E S Z K E W a r s z a w a , Z a w i s z y 8, tel . 208-96 i 663-11.

F a b r y k a w y r o b ó w k o r k o w y c h , ni I-terjałów Izo lacy jnych i c l ic in . P l y l y korkowe i wsze lk ie maf. i zo lacy jne

Ł Ó D Ź , u l . O r l a Nr. 17 19 t e l . 218-47

Z a k ł a d y Handlawo-Przemys ławe f l S T E M A R ' * M a r j a n S z m o r l i ń s k i F a b r y k a t e k t u r y b i t u m i c z n e j I s m o ł o w c o w e j , p r e p a r a t ó w i z o l a c y j n y c h i p r z e t w o r ó w c h e -m i c z n . o r a z p r z e d s i ę b r o b ó t d e -k a r s k , a s f a l t ó w , i i z o l a c y j n y c h Radom, Metalowa 2, tel, 14-46

R o k z a ł o ż e n i a 1916 p o l e c a

i z o l a c j i c h ł o d n i c z e j i t c r m l czne j

PŁYTY K O R K O W E o r a z d o i z o l a c j i r u

ŁUPINY K O R K O W E

lit U i ARI

S k t . f a b r . W a r s z a w a T w a r d a 2, t e l 298-35

d , r y c i a d a c h ó w

F I B 1 Z O L " filcowo - bltttniiczną,

u z b r o j o n ą impregnowaną tkaniną jutową. ( P a t e n t

Nr. 19968).

tekturę

Kafle

Z a k ł a d y P r z e m y s ł o w e J a n K r a U S 6 S p .

w A d r e s p o l u , p o c z t a A n d r z e j ó w S k ł a d f a b r y c z n y w W a r s z a w i e w f - m l e

I „ W a p n o " 1. L i s i c k a , u l . B ł o ń s k a 6

Największa f a b r y k a k a f l i i f a rb m a l a r s k i c h w Po lsce .

Kamień

F a b r y k a t e k t u r y s m o ł o w c o w e l , b i t u m i c z n e j i a s f a l t u

B R A C I A C Y G A N W a r s z a w a , u l . S p o k o j n a Nr . 11 ( d o m w ł a s n y ) . T e l e f o n 11-78-19 Tektu ra smot. i b i t um . , smoła sjazow.i, l epnik , k . i rbo l incmn, mater. i zo lac . W y r o b y b e t o n - p łyty chodn ikowe , krawężniki , misk i , rury i t .p . W y k o n y w a : roboty asfalt., beton. , b rukars . , k ryc i e dachów tekt.smoł.

1 b i t um, oraz wsze lk iego rodzaju roboty i zo lacy jne

F E L Z Y T Y N — SKALENIT l I. S I N G E R „ F E L Z Y T Y N i T R O C A L " W a r s z a w a , K r edy towa 18, tel . 5.18-48.

Katowice , Ma r j a cka 25, tel . 3.15-99. L w ó w , G d y n i a , iw. Jańska 71, tel . 34-34.

K A M I E N I O Ł O M Y I B U D O W A D R Ó G

INŻ. ST. NADRATOWSK1 i S-ka Sp. z o. o. Warszawa , N o w y - Ś w i a t 21, tel . 221-23

Kamieniołomy g ran i tu przy stacji K lesów

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O R O B Ó T K A M I E N I A R S K I C H

Wł. Przecławski i J . Wojciechowski sp. f irm. W a r s z a w a , Oświęcimska 5, tel. 210-35.

P iaskowce z wł , kamień, granity , m a r m u r y , a labastry.

Kamień sztuczny

W Y T W Ó R N I A W Y P R A W F A S A D O W Y C H Krzeszowice, woj Krakowskie

• i L I T O Z Y- T " G ł ó w n e p r z e d s t a w i c i e l s t w o

składy fabryczne i wytwórnia sz lachetne j wyprawy w Wa r s zaw i e . Błońska 6, te l . 11-05-04. Warszawa -Praga , Korsaka 3|5, t e l . 10.37-10

f i r m a : „ W A P N O " L . L i s I c k a ,

http://FaR.UI

Kanalizacja

Centrala Sprzedaży Wyrobów Kamionkowych Sp, z o. o. W - w a , u l . K redy towa 9 m . 10, tel . 2.79-61 i 2.96-32

Wy ł ączna sprzedaż komisowa r u r i k s z l a l l o k k a n a l i z a c y j n y c h k a m i o n k o w y c h

z fabryk M a r y w i l w Radomiu , K a z . Granzowa w W - w i e i „Z ło tog l in " w W -w i e .

Kl inkier

M. Czubek i S-ka 1) PAROWA CEGIELNIA „ANTONIK" , p. POZNAŃ 2) F A B R Y K A W Y R O B Ó W CERAMICZNYCH i KLINKIERNIA

„PRZYSIEKA S T A R A " , p KOŚCIAN Zarząd ; Poznań, P ie rack iego Nr. 8 Telef . 3G91, 3212

Cegła t o n ó w k a , trocln6wka, kanalizacyjna, kliny, l iców kl, dziurawki , k o m i n ó w k i , pustaki, s t r o p ó w k i , dreny, da. c h ó w k l , klinkiery.

Marmury

M A R M U R Y K I E L E C K I E i zagraniczne, piaskowce, g ran i ty , bazalty, a labastry

Inż. Jan Weber, Bud . s-ka A k c . War szawa , W a w e l s k a 78, tel . 9.12.37. Kie lce , Bandursk iego

Materjały budowlane

T O W . P U Z E M . - I I A N D L . „ A N T R A C Y T " Sp. z o. o. W a r s z a w a , B iu ro i składy u l . Towarowa 48,

Tele fony: 2-24-25 i 5-13-24. Dostarcza hurtowo i detalicznie ze składu i fabryk reprez. : wapno suche i lasów., cement, gips, papę, cegłę, szamoty, terrakotę, glazuro.

Wa r s zawa , Grójecka 31 D n f n i l " II W a r s z a w a , Sta lowa 5 JmnU' tel. 8.87-11 i 6.23-91. „ D E I O i l || tel. 10-16-46. „Ll\\U

( ement, wapno such. i las., gips, kafle, papa, smoła, t rzc ina , cegła zw., ogn. i in. — W ł a s n e wyr . beton. : cegła, kręgi, studź., rury

Płyty chodn., krawężn. — — Skł. komisowy Fab r . „E t e rn i t " .

H E N R Y K B R A U N W a r s z a w a — Towarowa 18, tel . 6.07-15

Dos ta rcza : wapno, cement, gips, papę, smołę, trzcinę, cegłę ognie trwała i inne mat. bud.

CEMENT, WAPNO, ŻELAZO, BELKI, WĘGIEL —KOKS . . E L ' ' B O R " Spółko Akcyjna * ' " " ^ P r z e m y s ł o w o - H a n d l o w a

J. B O R K O W S K I " Warszawa, Że lazna Nr. 21, lei.: 600-20, 600-21,665-80, 279-99

Dachówka azbestowo-cementowa

„ E T E R N I T " płyty płaskie i faliste do k ryc i a dachów, wykładania .ścian, izolcji etc

Zak łady Przemysłowe „ E T E R N I T " Sp . A k c . Wa r s zawa , Czackiego 14, tel . 203-83 i 693-95.

GórnośląsKie T o w . Górniczo-Hutnicze Warszawa, ul. Nowy Świat 50

M a t e r j a ł y b u d o w l a n e , t e l . 692-59 W ę g i e l , k o k s tel . 692-69 S k ł a d y , u l . Z ł o t a 73 t e l . 602-95

Sp. z o.o

S. R U L S K I PRZEDSIEBIORSTWOROBoT H U D O W L A N Y C H

„KORKOLIT" wyłączne przedstawicielstwo mat . bud.

Wa r s zawa , u l . Żó r aw i a 35, tel . 959-92

Najtańszy materjał budowlany ze s łomy prasowanej — k o n strukcyjny , a zarazem izolacyjny — na ściany zewnętrzne i wewnętrzne, stropy, suf ity i t . p

R E P R E Z E N T . : W A R S Z A W A T A D . G U Z O W S R T T R A U G U T T A 3, T E L . 5.30-95.

O L O M I T

INŻ. ST. M A R U S Z E W S K I I S -KA W A R S Z A W A , B I U R O I S K Ł A D Y U L . N A R B U T T A 2. T e l . 8.77-23 JJostarczaja hurtowo i detal, z fabryk reprezent.: W a p n o suche i las Cement, Gips , Papę, Smołę, Trzcinę, Cegłę zw. i ogn., Dachówkę, Ter -lakotę, Kaf le , żelazo, P ł y ty „Suprema" , oraz wszel. in . mat . bud

f Ł Y T Y - B U D O W L A N O . I Z O L A C Y J N E

S T O Ł E C Z N Y S K Ł A D M A T E R J A Ł Ó W B U D O W L A N Y C H i O P A Ł O W Y C H

S p . z o. o. W A K S 7 A W A , U L . G R Ó J E C K A Nr . 6. T E L . 285-41

Cement ,wapno r.uche i l a sowane , g ips , ceg ła : ręczn?, m a s z y n o w a , dz iurawka , l icówka i t. p. !• afle, d reny , dachówka , smoła, papa smo

łowcowa , maty t rzc inowe, p iasek, g l ina i t. p. W y r o b y szamotowe 1 ogniotrwa łe .

,WAPN0 S T R Z E M I E S Z Y C K I E " R O M A N A D O B R Z A Ń S K I E G O

jest t e c h n i c z n i e na j l epsze i na j tańsze . Anal iza — na zadanie . Zak łady : S t r z emie s zyce (woj. K i e l eck i e )

Biuro: Katowice, M i k o ł a j e w s k a 44 m. 4, tel. 304-29.

B R A C I A ŻERYKIER Biuro sprzedaży materjałów budowlanych: i M O M . n , , (B iuro : Poznańska 32. T e l . 9-84-04. V A K S / . A W A ^sk ł . : T a r g o w a 12. T e l . 10-27-82 i 10-06-40.

Cement portl., wapno, gips, cegła bud., strop., l icowa, dachówki i i n . art. bud.

Nasady kominowe

N Ż . J . B A R T O S Z E W S K I I W B A L C E R W A R S Z A W A , A L . J E R O Z O L I M S K A 39, T E L E F O N 8-70-77.

W Y T W Ó R N I A B E T O N O W Y C H N A S A D K O M I N O W Y C H

w ł . E d w a r d Czajewicz, bud .

„B O L T O" Warszawa , Nowogrodzka 34, telefon 9.91-33 i

Okucia budowlane

AOT. 157.

£ - ? N , N O W O C Z E S N E O K U C I A

BRACIA LUBERT W A R S Z A W A , Z Ł O T A 34

T e l e l o n y : 6.47-35, 6.90-10 i 5.28-66.

Osuszanie budynków

9$ T . O . T O W A R Z Y S T W O OSUSZANIA BUDYNKÓW

Reprez-: E. Czajewicz, Budowniczy W a r s z a w a , u l . N o w o g r o d z k a 34. te l . 9.91-33H

Piasiek i żwir

J A N C Z E K A L I Ń S K I M E C H . E K S P L . P I A S K U D R A G A „ L W Ó W " I D O S T A W A Ż W I R U

Draga , Wyb r zeże W i s ł y N r . 234-31. B iu ro , A l . Jerozol imskie 117 N r . 603-65.

W a r s z a w a , Te le fony:

S T A N I S Ł A W W Ł O D A R C Z Y K Warszawa, Bernardyńska 40, te l , 9.34-81

Przedsięb. robot z i e m n y c h , be ton . Dostawa żwiru, p iasku i kamien i a

Piece

i,i.

fi JM IJJJ no

-U

r g j

...tańsze od ceramicznych z kafli stalowych

„PIECE SZRAJBERA" Sp. z o. o.

Warszawa, Grójecka 35. tel. 0-20-33.

Posadzki i stblarszczyzna

Wytwórnia posadzek drzewnych B - c i a E . i A . B E D N A R C Z Y K j

W a r s z a w a — P r a g a , u l . K n ł n s z y ń s k a 7, t e l . 10-11-54. f -osadzk! d ę b o w e , k l epkowe , , taf lowe ozdobne i forn ierowe sa lonowe!

Z A K Ł A D Y P R Z E M Y S Ł U D R Z E W N E G O

sP. A k c . „GLOEH" R- ! • * » •

Za rząd i B i u r o : W a r s z a w a , Kowieńska 5/7. T e l . : 10.10-63 i 10.01-48, W A R S Z A W A : F a b r y k a sto larska F a b r y k a posadzk i : H E N R Y K Ó W

SZKŁO ok ienne maszynowe , szybowe prasowano dostarczają

B E L G . S. A . r O L U D . P O L S K I C H H U T S Z K L A N Y C H H u t a w Ząbkowicach, tel. 11 — szkło okienne H u t a w Szczakowie teł. 16 — szkło prasowane

M A Ł O P O L S K I E F A B R Y K I S Z K Ł A Sp. z o. o. H u t a w Szczakowie lei . 16 — szkło okienne

I B I U R O S P R Z E D A Ż Y : W a r s z a w a , B r a c k a 5, te l . : 9.60-64; 9.57-38; 9.56-28.

Stropy

B e j

P A T E N T O W A N Y S T R O P „P R I M A P O L "

lekki n ieakustyczny , równy w cenie drew. n i anym, stosowany do rozpiętości 12 m W ł a ś ć . pat . S. S T O B I E C K I . W a r s z a w a u l . Hoża 19 m. 12, godz. 8 — 930 i 17 — 19

Te ł . 9-38-81.

Inż. K A R O L W. SZENAJCH poleca na warunkach licencji

patent, s t ropy „ K A E S " dla roz pięlosci 1.5 — 12 m. — oryRi lw lna w ie lokrotn ie wypróbo wana p o l s k a konstrukc ja patent, s t ropy „ W U E S " Istot nie u l ep szony A k k e r m a n patent, pale systemu „SZE-] NAJCH" wciskane za pomocą dźwigu hyd rau l i c znego — d la wzmocnien ia fundamentów i s ' -nlejących budowl i , d la robót w tune lach , kesonach i t. p ł

Warszawa, Glogera 6. Tel . 8 31-86

STROP „ U R S U S " ( pa ł . 4 3 6 4 9 Św. o c h . 5 2 4 6

Ł A T W Y W WYKONANIU, TANI, LEKKI, T R W A Ł Y , NIEAKUSTYCZNY INŻ L. KARIO, W A R S Z A W A , ZŁOTA 59a TEL. 502-29, 698-08 OBLICZENIA STATYS t YCZNE PROSPEKTY NA ŻĄDANIE.

Studnie artezyjskie i badania gruntu

J P R Z E Ź D Z I E C K I ' ' R Z E D S 1 E D 1 0 R S T W 0 W I E R T N I C Z E

W a r s z a w a , u l . J a n a K a z i m i e r z a 13 na W o l i . T e l . 650-24. Wiercenie studni , badanie g runtu — narzędzia wiertnicze.

B I U R O t i v o R O Ł O O i c z n o - i n ż v n EHSK-E

RYCHŁOWSKIi^ka Sp. z o. o.

W A R S Z A W A ul. Krucza 24, tel.: 810-24 i 965-15

B a d a n i a g r u n t u pod budowle . La> bora to r jum gruntoznawcze . A n a l i z y g r u n t u f i z y k o - mechan iczne

E k s p e r t y z y .

Szkło

SZKŁO B U D O W L A N E T . D E G E N S Z A J N

Sp. z o. o. W a r s z a w a , G ran i czna 1, te l . : 5-39-59 i 2-0:1.65.

Przedstawicie lstwo h u t : S Z C Z A K O W A I Z Ą B K O W I C E .

Przemysł Szklarski i Fabryka Luster SZULC i Ska Sp.z 0.0. Warszawa Nowy-Świat 48 Tel . 265-94 S z y b y i l u s t r a R o b o t y s z k l a r s k i e

Zrzeszenie Szklarzy Sp . z o. o. W a r s z a w a . 6 -go S i e r p n i a 26. T e l . 8. 44-44

Wsze lk e roboty szk la rsk ie . Sz l i fowanie szklą. Pod lewan ie lus l r Sprzedaż I składy szklą i luster.

Uszczelniacze do drawi i okien.

Sufspifoimit Warszawa, ul Krucza 41. Teł. 9.01-65

p a t . u s zcze ln i en i e meta lowe (z fosfo-

robronzu )

do okien 1 drzwi

Wapno

K A D Z I E L N I Ą Sp. Akc, W A R S Z A W A , u l . B o d u o n a 1, l e l e l o n y : 6 6 1 - 0 5 i 6 6 1 - 1 9

Zakłady Wapienne w Kadzielni pod Kielcami

V\/A H " 5 i^i o n a j w y ż s z e j w y d a j n o ś c i

Z A K Ł A D Y P R Z E M Y S Ł O W E S I T K Ó W K A " K O P A L N I E M H R M U R U - P I E C E W A P I E N N E > ?

ZARZĄD: WARSZAWA, # ul. ZIELNA 6 = TEL. 6.89-74

Wapno budo.vIane, ro ln icze , chemiczne . Tłuczeń do dróg żelaznych b i t y c h , do be tonu i że l be tonów. M a r m u r w b l o k a c h , płyt . i o b r ó b

W A P N O i K A M I E N l O Ł O l B V Sp. Akc. w Kielcach dawn, „JAW0RZNIA"

Biuro sprzedaży: Warszawa, Mokotowska 51-53, tel. 901-98 WAPNO PALONE z CZYSTEGO MARMURU o zawartości tlenku wapnia (CaO) 99,11 %dla celów budowl., chemicz., ro ln . - mielone wapień surowy marmur dla c u k r o w n , t łuczeń dla kolei ż e l . z n dróg bitych. Piaskowiec do fasad i Innych celów.

W A P N O B U D O W L A N E P I E R W S Z O R Z Ę D N E J J A K O Ś C I - C E N Y K O N K U R E N C Y J N E

Zakłady W a p i e n n e „ W A P N O R U D " S. A . W a r s z a w a , Trębacka 15, tel. 611-04.

Wyświetlanie rysunków

K I O iPf ^ R

/ • A

W Y Ś W I E T L A N I E P L A N Ó W , R Y S . T E C H N . I M A P O R A Z O P R A W A

„ K O P J A" Warszawa , u l . Nowogrodzka 17, m. 17 (parter),

teł. 9.04-74

żaluzje

T A T ? P 1 ? 1 " W a r s z a w a , Zamenhofa 41, tel. 11-77-07. „J1\L\KJ1J1J W I . . Z. J a r n i c k i

Wy twó rn i a patentowan. krat żaluzjowych żelazn, do okien i drzwi mieszk. i sklep, i :! i luzji drew. letnich i zimow. Ślusarka budowlana

łącznie z robotami z metal i półszlachetnych.

Adminis t rac ja Przeglqdu Budowlanego zaw iadamia , że przedstawic ie lem administracji naszego pisma na okręg Łódzki jest W . P. Czesław Kopczyński - Łódź, ul. Boi. L imanowsk iego 53 , tel. 2 0 0 - 5 2 .

PRZEGLĄD BUDOWLANY B U I L D I N G R E V ! E W - R E V U E D U B A T I M E N T - B A U R U N D S C H A U

M I E S I Ę C Z N I K P O Ś W I Ę C O N Y S P R A W O M B U D O W N I C T W A

O R G A N S T O W . Z A W . P R Z E M Y S Ł . B U D . R. P . I D E L E G A C J I S T . Z . P. B . R. P.

W Y D A W A N Y P R Z Y W S P Ó Ł P R A C Y P O L S K I E G O Z W . I N Ż . B U D .

K O M I T E T R E D A K C Y J N Y : H . M A R T E N S , S . P R O N A S Z K O , F . O P P M A N

R E D A K T O R : I N Ż . I. L U F T . W Y D A W C A : S T O W A R Z Y S Z E N I E Z A W . P R Z E M . B U D . R. P.

R e d a k c j a i A d m i n i s t r a c j a : W a r s z a w a , W i d o k 2 2 . T e l e f o n N r . 5 . 2 6 - 5 0 i 2 . 8 7 - 0 0 . P. K . O . N r . 1 9 . 4 1 0

P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł . 3 0 , ł q c z n i e z d o d a t k i e m „ B I U L E T Y N P R Z E T A R G O W Y " z ł . 4 8 .

ZESZYT 6 W A R S Z A W A , 25 C Z E R W C A 1 9 3 6 R O K VIII

P R O F . W A C Ł A W P A S Z K O W S K I .

NOWE POGLĄDY W TECHNOLOGJI BETONU Określenie betonu j a k o materjału o żądanych własno

ściach p r z y pomocy warunków t e c h n i c z n y c h j es t sprawą bardzo złożoną. P o m i m o w i e l u wysiłków i dokonanych , zwłaszcza w o s t a t n i c h l a t a c h k i l k u n a s t u , l i c z n y c h p r a c badawc z y c h n a d t y m materjałem w p o s z u k i w a n i u zależności, j a k i e zachodzą pomiędzy jego własnościami a własnościami jego składników i i ch ilościowemi s t o s u n k a m i , zagadn i en i e to n ie jest jeszcze całkowicie rozwiązane. Zwłaszcza b r a k jest d a n y c h do ścisłego ujęcia warunków t e chn i c znych , zapewniających należyte zachowan i e się betonu w pos tac i n a w i e r z c h n i drogowe j c z y l i tego r od za ju wytrzymałości, któr a jest z n a n a pod nazwą ścieralności.

Godz i się d latego zanotować interesujące i poczęści nowe pomysły warunków t e chn i c znych z a w a r t e w p r a c y inż. J . F e d i ' ), dotyczące betonu wogóle, a w szczególności baton u drogowego.

A u t o r a omaw iane j p r a c y z p r z edmowy , skreślonej przez znanego pro f . M . A . Caąuot, pozna jemy j a k o doświadczonego k i e r o w n i k a budowy l i c z n y c h dróg be tonowych , z treści zaś książki w i d z i m y , że j es t to trzeźwy ekspe r ymen t a t o r , śmiało stawiający swoje tezy, opar t e n a p o z y t y w n y c h doświadczeniach i obserwacjach!

N a wstępie s p o t y k a m y się ze słusznem zdan i em, że p r o b l e m be tonu, j a k zresztą w ie l e problemów t e chn i c znych , j es t p r o s t y t y l k o wówczas, gdy r o z p a t r u j e m y go pow i e r z chown ie , n a t o m i a s t w miarę pogłębiania go, s p o t y k a m y cor a z więcej sub t e lny ch ale doniosłych zagadnień, z którymi m u s i m y się liczyć.

R o z p a t r z y m y t u pokrótce t y l k o w n i o s k i dotyczące doz o w a n i a be tonu.

Inż. F e d i jest z d e c y d o w a n y m z w o l e n n i k i e m r o z p a t r y w a n i a be tonu j a k o k o n g l o m e r a t u większych k a m i e n i , spoj o n y c h zaprawą. R o z p a t r u j e więc grube k r u s z y w o oddz ie l n ie , zaprawę zaś oddz ie ln ie i w konsekwenc j i słusznie t w i e r d z i , że u z i a r n i e n i e p i a s k u j es t z a gadn i en i em odrębnem od u z i a r n i e n i a g rubego k r u s z y w a , gdyż inną rolę o d g r y w a p i a sek j a k o składnik z a p r a w y , a inną żwir l ub tłuczeń j a k o składnik be tonu. Dozowan i e betonu pow inno wyraźnie p a nować n a d składem z a p r a w y z jednej s t r o n y i n a d j e j i l o ścią w s t o s u n k u do grubego k r u s z y w a — z d r u g i e j s t r ony . J e s t to wyraźnem odr zucen i em nieco mętnych poglądów n a

') L e s betons et les reve tements betonnes des chaus -sees p a r . J . F e d i P a r i s et L i e c e 1935.

„ idealne" u z i a r n i e n i e k r u s z y w a , wyrażone taką czy inną krzywą p r z es i ewu ustaloną a p r i o r i , n a korzyść p o s t u l a tów, które się wysuwają p r z y b a d a n i u f i z y k a l n y c h z j aw i sk zachodzących w be ton i e " ) .

Wychodząc z tego założenia i zastanawiając się n a d w a r u n k a m i , które na j l ep i e j charakteryzują beton, inż. F e d i p roponu je , ażeby obok wskaźnika cementowo - wodnego (c/w) , dającego s tosunek w a g o w y cementu i wody , w p r o wadzać do warunków t e chn i c znych wskaźnik cementowo-' p i a s k o w y (c/s) , określający wagowy s tosunek cementu do p i a s k u

Należy t u zaznaczyć, że wskaźnik c/s w z n a c z n y m stopn i u określa zawartość wody , jednocześnie j ednak c h a r a k t e r y z u j e on, ba rdz i e j wyraźnie niż to c z y n i wskaźnik c/w, porowatość be tonu, dając w każdym w y p a d k u beton o ok re ślonej „tłustości z a p r a w y " .

Wskaźnik cementowo-wodny j es t zawsze po t r z ebny do p r z e w i d z e n i a wytrzymałości be tonu, p r z y c z e m wzór B o l o -m e y ' a jest , z d a n i e m inż. F e d i , słusznie uważany za na jod pow iedn i e j s zy do tego ce lu . .

J a k o p iasek „najbardziej c h a r a k t e r y s t y c z n y " uważa z i a r n a k r u s z y w a od 0.5 do 2 m m średnicy i to ze względu n a z j a w i s k a kapilarności, zachodzące pomiędzy z i a r n a m i . T o zachowan i e się z i a r n różnych wielkości w s t o s u n k u do wody w y t w a r z a fizykalną granicę między p i a s k i e m i żwir e m , wymagającą w konsekwenc j i wyróżnienia w betonie z a p r a w y j a k o składnika wymagającego d l a siebie spec ja l n y c h warunków t e c h n i c z n y c h 3 ) .

Drugą charakterystyczną cechą be tonu , która p o w i n n a być ujęta w w a r u n k a c h t e c h n i c z n y c h jest z d a n i e m inż F e d i a b s o l u t n a objętość p kamyków (żwiru l u b tłucznia) za w a r t y c h w jednostce objętości ba tonu. Objętość t a w beton a c h d r o g o w y c h p o w i n n a być możliwie największa.

Wytrzymałość n a ścieranie n a w e t najtłustszych z a p r a w jest wyraźnie niższa od ściera'ności t w a r d y c h k a m i e n i , używanych w b u d o w n i c t w i e .

Pragnąc mieć beton o dużej wytrzymałości n a ścieran i e należy dążyć, aby jego p o w i e r z c h n i a składała się w n a j większej swoje j części z p o w i e r z c h n i k a m i e n n e j , a w możliw i e małej części z z a p r a w y choćby najtłustszej, p r z y t e m

-) P o r . a u t o r a „Fizyczne cechy p i a s k u w be t on i e " Ce ment 1933 N r . 8 i 9.

3) P o r . a u t o r a „Beton o p r z e w i d z i a n e j wytrzymałości" P r z e g l . T e c h . 1934 N r . 2 i 3.

<

234 . k a m i e n i e te p o w i n n y mieć duże w y m i a r y , gdyż w t y m w y p a d k u będą one dobrze zako tw ione w mas i e i będą mn i e j podlegały w y b i j a n i u niż małe k a m y k i .

Inż. F e d i za leca s tosowanie do n a w i e r z c h n i j edyn i e n a j g r u b s z y c h f r a k c y j tłucznia i możliwie na jmn i e j s z e j i l o ści z a p r a w y , byle ona wystarczyła do wypełnienia próżni i spo j en ia kamyków.

D o z r e d u k o w a n i a ilości z a p r a w y dąży on n ie t y l e przez dobran i e u z i a r n i e n i a tłucznia o na jmn ie j s z e j zawartości próżni, gdyż chce uniknąć m n i e j s z y c h kamyków, i le przez energ i czne ub i j an i e , dając przykłady, gdz ie zastosowano tłuczeń o j edne j t y l k o f r a k c j i 40/GO m m . W t y m przykładzie w z b u d z a pewne zdz iw i en i e (może niesłuszne), tw i e rd z e n i e , że w t a k i m batonie osiągnięto p == 0.65, to znaczy , że objętość z a p r a w y wynosiła 0.35 objętości be tonu. Biorąc pod uwagę, że najściślej ułożony i u b i t y tłuczeń o j edne j w i e l kości z i a r n n i e m i e w a m n i e j niż 0.42 próżni, zdawałoby się, że p n i e może być p r z y tern u z i a r n i e n i u większe niż 1—0 42 = 0 58.

I m ba rdz i e j chcemy się zbliżyć do betonu o m i n i m u m z a p r a w y tern ba rdz i e j m u s i m y dbać o energ i czne ub i j an i e , a i m to u b i j a n i e m a być ba rd z i e j enorg iczne tern z a p r a w a w betonie m u s i być m n i e j w i l g o t n a .

Określając t r z y t ypowe betony inż. F e d i podaje następujące c h a r a k t e r y s t y k i :

1) beton l a n y , u b i j a n i e żadne, p = 0.4 2) beton półciekły, u b i j a n i e zwykłe p = 0.5 3) beton u b i j a l n y , u b i j a n i e energ i czne p = 0.65 E n e r g i c z n e u b i j a n i e r o zumie się z zas t osowan i em

wstrząsania l ub przetrząsania i właściwego u b i j a n i a . T r z e c i w a r u n e k t e c hn i c zny d l a betonów d r o g o w y c h j es t

to określenie ścisłości jj be tonu ( n a z y w a m y to też wodo-

1936 R. - PRZEGLĄD BUDOWLANY

szczerośc ią ) , którą r o zumie j a k o sumę a b s o l u t n y c h objętości materjałów stałych w jednostce objętości be tonu. P o n i e waż j e d n a k cement wiąże chemiczn ie pewną ilość wody i z a m i e n i a ją n i e j ako w ciało sta le , co się wyraża powiększen i e m objętości pyłków cementu p r z y h y d r a t a c j i , należy w sumie abso lu tnych objętości przyjmować absolutną objętość cementu pomnożoną przez spólczynnik k = 1.6 do . 1.8 więc p = s + p + kc , gdz ie s, p i c są to abso lu tne objętości p i a s k u , tłucznia i cementu w jednostce objętości be tonu . Spólczynnik k — 1.8 dosyć dobrze odpow iada o t r z y m a n y m przez nas w y n i k o m w b a d a n i a c h n a d porowatością z a c z y n u c emen towego ' ) , j est on racze j za mały.

Doszliśmy b o w i e m do w y n i k u , że cement po zupełnej p r a k t y c z n i e h y d r a t a c j i więzi wodę przeciętnie w ilości 3 0 % swej w a g i suche j p r z e d hydratacją, stąd a b s o l u t n a objętość z h y d r a t y z o w a n e g o k i l o g r a m a cementu w tej na jp ros t s ze j

1 0 . 6 2 3 koncepc j i będzieg-y + 0.3 = 0.623, skąd k = ^ ^ = 1.92

T e t r z y w a r u n k i t echn iczne charakteryzują w sposób p o z y t y w n y pewne własności betonu i godne są bliższego z a i n t e r e s o w a n i a .

N i e u k r y w a m y zadowo l en ia , że pods tawowe pog'ądy i n żyniera F e d i (na p iasek , n a zaprawę, n a szczelność be t onu ) , będące pewną nowością w s t o s u n k u do r o zpowszechn ionych obecnie w l i t e r a t u r z e zachodnie j poglądów, pokrywają się p r a w i e całkowicie z p o s t u l a t a m i , które wysunęliśmy i u z a sadniliśmy doświadczalnie p r z ed k i l k u l a t y i n a których o-p i e r a m y doświadczalno-obliczeniową metodę do zowan ia bet o n u .

•*) P o r a u t o r a „Spos. dośw. — obi . do zowan ia b e t o n u " P r z e g l . T e ch . 1935, N r . 5 i 6.

I N Ż . A R C H , J A N R E D A .

NIEBEZPIECZEŃSTWO LOTNICZE - BOMBY ZAPALAJĄCE N i e b u d z i wątpliwości f a k t , że c a l a zaciekłość p r z y s z

łej w o j n y lo tn icze j s k u p i się n a m i a s t a c h i ośrodkach prze mysłowych, że w y b u c h n i e o n a bez żadnych wstępów dyp l o m a t y c z n y c h , że usiłowania przywódców f l o t y n a p o w i e t r z nej pójdą w k i e r u n k u zdobyc ia jaknajwiększych sukcesów, może n i e t y l e m a t e r j a l n y c h , i le m o r a l n y c h .

Niezrozumiałem jes t t e m b a r d z i e j , d laczego budown i c two p r z ec iw l o tn i c z e c y w i l n e s p o t y k a n a wielką niechęć z a równo ze s t r o n y społeczeństwo j a k i czynników powołan y c h do p r o p a g o w a n i a tego b u d o w n i c t w a .

S tosowan ie zarządzeń p r z e c i w l o t n i c z y c h w- budown i c t w i e z niezrozumiałych powodów n a p o t y k a n a duże t r u d ności, t echn iczne i psych i c zne , a głównymi z a r z u t a m i są a r g u m e n t y nieprodukcyjności dokonanego wkładu k a p i t a łu, o r a z wynikająca z błędnego przeświadczenia, że i t a k n i c n i e zdoła się oprzeć bombie l o tn i c ze j . Te same a r g u m e n t y możnaby skierować p r z e c iwko w y d a t k o m n a uzb ro j en ie i u t r z y m a n i e a r m j i a j e d n a k w budżetach w s z y s t k i c h państw, ten n i e p r o d u k c y j n y kapitał i s tn i e j e i m a g a z y n u j e się n a czas zupełnie nieokreślony, gdyż n ie do pomyślenia j es t f a k t , żeby naród organizował i zbroił się dop iero w momenc ie w y b u c h u wo jny . T a k samo n i e do pomyś'enia j es t , aby budowan i e p r z ec iw lo tn i c z e nastąpiło w c h w i l i w y b u c h u w o j n y , l u b w c h w i l i k i e d y okaże się, że w o j n a „wisi w p o w i e t r z u " . N i e z m i e r n i e wrażną rzeczą jest , aby w s z y s t k i e środki za radcze powstawały w t y m s a m y m czasie i p r z e s t r z en i co i środki niszczące.

N a tern m ie j s cu p r a g n i e m y omówić t y l k o bezpiecze-n ie p r z e c i w k o bombom zapalającym, j a k o przedstawiając y m największe niebezpieczeństwo d l a m ias t . N i s z c z en i e objektów b o m b a m i burzącemi, m u s i być w y k o n y w a n e z s a mo l o tu p r z y pomocy c e l owan ia , które pod różnymi względ a m i t r a f i a n a roz l i c zne trudności n a t u r y psych i c zne j i t echn iczne j . B o m b a m i zapalającemi nie t r z e b a kon ieczn ie celować, gdyż ilość i ch , biorąc pod uwagę ciężar bomb, j a k a może być j edno ra zowo z a b r a n a n a samo 'o t i z r zucona n a mias to , sięga c y f r p o p r o s t u a s t r o n o m i c z n y c h . Już w 1930 r . w F r a n c j i i N i e m c z e c h były k o n s t r u o w a n e samo lo ty bombardujące, których ciężar użytkowy wynosił przeszło 23 t onny , a w c h w i l i obecnej są k o n s t r u o w a n e samo lo t y , których ciężar użytkowy przekroczył 40 t onn , a (w Sowie t a c h podobno n a w e t do 87 t o n n ) .

W a g a zaś bomb zapalających w y n o s i , od 200 g r a m ( A n g l j a ) do m a x 15 k g . ( A m e r y k a ) , średnio 7 k g . Mając taką ilość materjału bojowego, l o tn i k nie będzie go oszczędzał i n ie będzie wyszukiwał d l a n i c h ce lu , lecz będzie j e p o p r o s t u rozrzucał j a k „ulęgałki" .

Różnica trudności b o m b a r d o w a n i a gazowego w p r ze ciwieństwie do b o m b a r d o w a n i a bombami zapalającemi polega n a potrzeb ie s t o sowan ia większej ilości materjału bojowego, aby osiągnąć skutek b o m b a m i gazowemi , gdyż w / g . różnych zdań ilość ga zu po t r z ebna do z a t r u c i a 1 k n r w y nos i od 10 do 40 t o n n ga zu , oraz , że skuteczność gazów jes t zależna od całego szeregu czynników, n a które a t a -

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 235 kujący n i e m a wpływu, j a k t e m p e r a t u r a , w i a t r , pogoda i t. p. S k u t k i działania bomb burzących są l oka lne , n a t o m i a s t s k u t k i bomb zapalających i g a z owych są j a k g d y b y postępowe, rozszerzające się, n i e mając zarówno o g r a n i czen ia w ogromie spus toszen ia , j a k i czas ie t r w a n i a n i szczen ia , działając jednocześnie deprymująco n a psychikę ludności. B o m b a zapalająca e l ek t r onowa i f o s f o r owa , w y b u c h a snopem ogn i a o b. s i l n e m natężeniu światła i odpowiedn ie j t e m p e r a t u r z e , co bez względu n a ostateczne s k u t k i działania wywołuje panikę.

Zda j e się, że obok i n n y c h bomb zapalających, n a j częściej będą stosowane bomby e l ek t ronowe i f os forowe , dające b. wysoką temperaturę w c h w i l i eksp loz j i , bo wyno szącą 2.000 — 3.000°C.

Zabezp ieczen ie budow l i od zn i s z c zen ia i skutków bomb zapalających jes t zupełnie pewne i s tosunkowo n i ekosz tow-ne. W y k o n a n i e os ta tn iego s t r o p u i d a c h u z płyty żelazo-betonowej , daje n a m zupełną gwarancję bezpieczeństwa p r z e d bombami zapałającemi ( rys . 1 ) .

Rys. 1.

Płyta żelbetowa dachowa , w zależności od r od za ju dachu , b y w a n i e j ednokro tn i e tańsza niż d r e w n i a n e wiązanie . S t r o p y n a d ostatnią kondygnacją we w s z y s t k i c h p r a w i e dziś nowowznoszonych b u d y n k a c h budu j e się j a k o ogniotrwałe żelazobetonowo-pustakowe. P o d d a s z a użytkowe, (czy są wogóle potrzebne? N i e m c y w 6 0 % oczyścili poddasza z r u p i e c i . Okazało się wtedy , że są one zbędne i zaczęto przerabiać je n a m i e s zkan i a ) p o w i n n y być pozbawione j ak i e g oko lw i ek d r z ewa , podłóg, materjałów łatwo z a p a l n y c h .

W s z y s t k i e środki p r zec iwogn iowe zabezpieczają m a t e r ja ły pa lne t y l k o p r z e c iwko i s k r o m i r o z p r y s k o m ogn i a , n a t om ias t nie uodparniają materjału p r z e c iwko o g n i o w i d z i a łającemu przez dłuższy czas.

B o m b a e l ek t ronowa, w y t w a r z a temperaturę do 3.000"C, a w i e m y , że żelazo już w t e m p e r a t u r z e 1600"C t r a c i swoje właściwości k o n s t r u k c y j n e P r a w d a , że bomba e l e k t r o n o w a n ie d a tej t e m p e r a t u r y n a dużych prze s t r z en i a ch , lecz n a n i ew i e l k i e j p o w i e r z c h n i wokół m i e j s ca w y b u c h u , a le w y s t a r c z y , żeby ten w y b u c h odbył się n a belce, dźwigarze k o n s t r u k c y j n y m lub w jego pobliżu, aby zrujnować całą oknstrukcję.

N a j b a r d z i e j o d p o r n y m materjałem n a wysoką temperaturę, wstrząsy i ude r z en i a j es t żelazobeton odpowiedn io z r ob i ony .

A b y n p . określić grubość płyty dachowe j zabezp ieczającej od p r z e b i c i a bombą zapalającą o wadze 5 kg . , p r z y j -

.miemy pod uwagę wzór (nie wnikając w jego w y p r o w a dzen ie ) , n a p r z e n i k a n i e bomby w d a n y materjał w s k u t e k

ciężaru własnego i szybkości) 1 = a ~ ~ v . gdz ie 1 = głębo

kości przeniknięcie bomby, a = współczynnik zmniejszają

cy to p r z e n i k a n i e w zależności od materjału (współczynnik

o p o r u ) , p = w a g a bomby , d = średnica bomby, v = szyb

kość końcowa bomby.

Z tego w z o r u można wyliczyć, że bomba o wadze 5 k g . przeb i j e płytę n a głębokość 6,5 c m . P r z y o b l i c z a n i u g r u bości płyty należy j ednak uwzględnić, że s k u t k i e m uderze n i a bomby w y t w o r z y się, poza zagłębieniem od s t r o n y zewnętrznej płyty, z j aw i sko o d p r y s k u od s t r o n y wewnętrznej, które m u s i m y również ująć p ewnem ob l i czen iem, chcąc określić grubość płyty, która bezwzględnie z a t r z y m a bombę.

3 Wzór H = t j / C — K określa taką grubość płyty p r z y które j z j aw i sko o d p r y s k u nie spowoduje d z i u r y w płycie.

H = grubość płyty, t = współczynniki opo ru , C = w a g a materjału wybuchowego , a d l a bomb zapalających jes t z a r a z e m ciężarem bomby , K = odległość środka ciężkości b c m b y od p o w i e r z c h n i u d e r z a n i a — p r a k t y c z n i e % długości bomby.

Z tego w z o r u ob l i c z amy , że cała grubość wyn i e s i e 12 c m , aby była z d o l n a zatrzymać bombę 5 k g . n a p o w i e r z c h n i d a c h u . Głębokości w z r y w u w s k u t e k w y b u c h u m a s możemy n i e obliczać, gdyż siła w y b u c h u bomb zapalających j es t m i n i m a l n a .

Z tego w y n i k a , że, a lbo należy 8 c-metrową płytę p o g r u bić do 12 cm. , a lbo przyjąć pod uwagę f a k t , że następny s t r op żelbetonowy już bombę n a p e w n o u t r z y m a (nawet i o większej w a d z e ) , t embardz i e j , że bomba przez w y b u c h i p r zeb i c i e j ednego s t r o p u straciła n a s i le , a n a w e t wca l e j e j n i e pos i ada , jeżeli była bombą uderzeniową. B o m b z a palających o opóźnionym w y b u c h u , należy się mn i e j obawiać, gdyż s k o n s t r u o w a n i e z a p a l n i k a o m i n i m a l n y m opóźnieniu w y b u c h u s t w a r z a poważne trudności t echn iczne o p e r o w a n i a t e m i b o m b a m i . N i e można j e d n a k pominąć f a k t u , że przyjęta t u pod uwagę bomba o wadze 5 k g . n i e j es t najcięższą z t y p u bomb zapalających, gdyż są stosow a n e bomby zapalające o wadze do 15 k g . Z większym j e d n a k ciężarem bomb zapalających różnego r o d z a j u n i e należy się poważnie liczyć, gdyż ce l em bomby zapalającej to dach , poddasze i d e m o r a l i z a c j a s i l n y m ogn iem. Równocześnie bomby zapalające o większym ciężarze przebijają cały szereg stropów, a dos tawszy się do p i w n i c eksplodują, dając m i n i m a l n e rezultatyy W s k a z a n e m jest ba rd z i e j k o n s t r u o w a n i e poddaszy z dwóch stropów żelbetowych z w a r stwą p o w i e t r z a m i n . 60 cm. między sobą, niż z j ednego większej grubości choćby n a w e t równej podwójnej s u m i e grubości stropów, zarówno ze względów bezpieczeństwa, ze względów e k o n o m i c z n y c h j a k i k o s e r w a c j i samego b u d y n k u . Grubość k o n s t r u k c y j n a , g d y b y się można było t ak wyrazić, w t y c h w y p a d k a c h n i e m a znac z en i a , gdyż grubość i k o n s t r u k c j a s t r o p u wytrzymała choćby t y l k o n a p r z e n i k a n i e bomby ,jest zawsze z poważnym zapasem w s t o s u n k u do pot rzebne j n o r m a l n e j k o n s t r u k c j i . P r z y poddaszach użytk o w y c h , w myśl powyższych zasad , s p r a w a p r z e r w y między s t r o p a m i j e s t a u t o m a t y c z n i e rozwiązana, należy t y l k o pomyśleć o podłogach i ściankach działowych, które pow i n n y być przez roczys te , aby umożliwiły obserwac je całego poddasza . P r z y poddaszach nieużytkowych, odległość między s t r o p a m i m u s i być t a k a , aby umożliwiała u s u w a c i e skutków u p a d k u j a k i c h k o l w i e k bomb zapalających, t emb a r d z i e j , że t a k a s a m a odległość j es t również po t r z ebna p r z y k o n s e r w a c j i b u d y n k u . Wysokość tę można określić n a 60 c m . w najniższym mie j s cu . S t o s o w a n a obecnie najczę-

236 1936 R. - PRZEGLĄD BUDOWLANY

ściej po lepa , j a k o oc iep lenie , jest również d o b r y m ma ter-, ją łem p r z e c i w bombom zapalającym.

Ponieważ, bomby zapalające będą przeważnie uderzen iowe , to też cały szereg usiłowań idz ie w k i e r u n k u wy wołania wcześniejszego w y b u c h u bądź to za pomocą s i a tek m e t a l o w y c h układanych ponad dachem, bądź to przez układanie n a d a c h u odpowiedn io s k o n s t r u o w a n y c h zb i o r ników, któreby a u t o m a t y c z n i e po o t r z y m a n i u ude r z en i a , eksplodowały o d p o w i e d n i m i związkami chemic znemi , n eu tralizując .skutek u p a d k u bomby zapalającej, a może i g a zowej . N i e m c y wymagają d o p r o w a d z e n i a hydrantów, aż n a poddasze ce l em gas z en i a skutków pożaru. N i e w iadomo , czy to j es t słuszne i kon ieczne , gdyż przeważnej części bomb zapalających n ie można gasić wodą, bo w y t w a r z a się m ie s z a n i n a piorunująca dopiero wówczas wzniecająca ogień n a dobro.

K o n i e c z n e m jest również za i zo l owan ie os ta tn iego s t ro p u n a d b u d y n k i e m warstwą p a p y p r zyk l e j one j na l e p i k u pod polepą, z u w a g i n a powyżej wskazane niewłaściwe sposoby gas z en i a pożaru, j a k i z powodu zn i s z c zen ia p o k r y c i a dachowego przeb i tego bombami w czas ie a t a k u lo tn iczego .

W s z y s t k i e nasze obecne domy s t a r e i nowowznoszone , z n i e l i c z n e m i wyjątkami domów F . K . W. , są pierwszorzędn y m matcrjałem d la bomb zapalających, nie t y l ko z u w a g i n a konstrukcję dachu , lecz gęstość i rodza j z a b u d o w a n i a .

Mówić dziś o sposobach u o d p o r n i e n i a p r z ec iw ogn i ow i istniejących s t a r y c h domów, to mówić o u t o p j i , a le możli-w e m i kon i e c znem jest już dziś, n a t y c h m i a s t , wp rowadze n i e p r z y m u s u b u d o w a n i a przec iw lo tn i czego , choćby n a r a -z ie w g r a n i c a c h poddaszy , drogą rozporządzenia lub u s t a w y .

S T . Z A Y K O W S K I .

PASKI OBSERWACYJNE P r a s a codz i enna stołeczna w o s t a t n i c h miesiącach po

dawała bardzo często krótkie k o m u n i k a t y o z a r y s o w a n i a c h się budynków w różnych d z i e l n i c a c h m i a s t a , os ta tn io zaś podaje alarmujące wieści o zauważonych k a t a s t r o f a l n y c h o b j a w a c h i o f a t a l n y m s tan ie budynków w dz i e ln i c y s t a r o m i e j s k i e j .

K a t a s t r o f y budowlane , wydarzające się w o s t a t n i c h l a t a c h w W a r s z a w i e , stają się i m p u l s e m do zwiększenia czujności właściwych czynników b u d o w l a n y c h , które s t a r a ją się w s z e l k i e m i rozporządzalnemi środkami zapobiegać nieszczęśliwym w y p a d k o m .

Z a z w y c z a j zauważone w b u d y n k a c h niepokojące ob ja wy , j a k z a r y s o w a n i e się ścian głównych, pochy len ie się części b u d y n k u , de fo rmac je stropów d r e w n i a n y c h , spowodowane p r z e g n i c i e m lub zn i s z c z en i em z i n n y c h powodów be 'ek s t r o p o w y c h d r e w n i a n y c h , podmoczenie g r u n t u pod f u n d a m e n t a m i od p r z y p a d k o w e g o z a l a n i a p i w n i c wodą z pęknięt y c h n i e s z c z e lnych r u r wodociągowych i t. p., są za zwy cza j p i e r w s z y m a l a r m e m zan i epoko j en i a s t anem bezpieczeństwa w użytkowaniu tak i ego b u d y n k u .

W następstwie, zauważonych w b u d y n k u niepokojących objawów, przeważnie z b i e r a się n a m i e j s cu k o m i s j a t echn i c z n a , ce lem z b a d a n i a s t a n u na rus zone j lub pode j r zane j statyczności b u d y n k u . W w y n i k u badań, p r z e p r o w a d z o n y c h w zagrożonym b u d y n k u , k o m i s j e t echn ic zne wydają pewne n a k a z y , które w j e d n y c h w y p a d k a c h ograniczają się do w s k a z a n i a n a p r a w doraźnych, w i n n y c h zaś komi s j e z a rządzają n a t y c h m i a s t o w e zebezp ieczenia , j a k s t e m p l o w a n i a z po zos taw i en i em w s z y s t k i c h mieszkańców n a m i e j s c u , lub polecają częściową ewakuację; w w y p a d k a c h bardzo g ro źnego s t a n u b u d y n k u komis j e zarządzają nawe t n a t y c h m i a stową i całkowitą ewakuację mieszkańców tak i ego domu .

Często j e d n a k w b u d y n k a c h m u r o w a n y c h s tan za r y so w a n i a ścian nośnych lub de f o rmac j e i n n y c h części k o n s t r u k c y j n y c h w c h w i l i p r z e p r o w a d z a n y c h badań n ie dają jeszcze pods taw do obaw. O b j a w y zauważone jeszcze n ie są zapowiedzią b l i sk i e j k a t a s t r o f y i bezpieczeństwu pub l i c z n e m u bezpośrednio n i e grożą. Mogą to być j e d n a k ob jawy , które w s tosunkowo niedługim czasie zwiększą swe rozm i a r y i w t edy staną się groźne d l a równowagi s ta t yczne j b u d y n k u .

N i e z a w s z e w z a r y s o w a n y c h b u d y n k a c h m u r o w a n y c h k o m i s j e t echn iczne są w możności doraźnie, w ciągu swej najwyżej k i l k o g o d z i n n e j bytności, zarówno ustalić ściśle

p r z y c z y n y zarysowań, j a k przewidzieć ewentua lne możliwości dalszego ciągu ruchów w wyodrębniających się elem e n t a c h zagrożonego b u d y n k u .

P o z a sprawą doraźnych zarządzeń ze względu n a bezpieczeństwo pub l i c zne , w przeważającej ilości wypadków w zagrożonych b u d y n k a c h konieczne jest p r z ep rowadzen i e obsze rn i e j s zych badań t e chn i c znych , a między i n n e m i b a dań w ce lu u j a w n i e n i a ruchów w k o n s t r u k c y j n y c h m u r a c h , w sk l ep i en i a ch , przekrywających pomieszczen ia , w sk le p i e n i a c h n a d o t w o r a m i ok i ennemi lub d r z w i o w e m i , w a r k a dach , w słupach i t. p., w których wystąpiły r y s y , s k r u szen ia , przesunięcia lub inne o z n a k i , świadczące o zmien i o n y c h w a r u n k a c h p r a c y elementów b u d y n k u . D o tego cel u służą znane od d a w n a , t ak zwane p a s k i obse rwacy jne lub kontrolujące, zakładane poprzeczn ie n a b a d a n y c h r y sach ścian.

Prymitywną namiastką pasków o b s e r w a c y j n y c h jest zwykły k o n s e r w a c y j n y r emont , za zwycza j bardzo powie rz chowny i n ie uwzględniający po t r zeby u s u w a n i a p r z y c z y n t y c h lub i n n y c h r y s , występujących n a ścianach głównych, a w n a j l e p s z y m w y p a d k u ograniczający się do t ak z w a nego „przerżnięcia" r y s n a t y n k a c h i do i c h z a t a r c i a . W t en sposób za lep ione n a zewnętrznych t y n k a c h r y s y mogą się wznawiać po p e w n y m czas ie z dwóch p r z y c z y n : w y s y c h a n i a świeżej z a p r a w y (wap i enne j , wap i enno-g ipsowe j lub g ipsowe j ) i niezwiązania się je j ze starą wyprawą, lub też w s k u t e k i s t n i e n i a p e w n y c h powo lnych ruchów w w y odrębniających się p a r t j a c h murów. Z tego powodu w z n a w i a n i e się r y s y n a z a p r a w i o n y m t y n k u może być t y l k o do pewnego s t opn i a oznaką i s t n i e n i a ruchów w pewnej części b u d y n k u , lecz s y m p t o m e m n i e m i a r o d a j n y m , gdyż może t u także występować w a d a w y k o n a n i a , wynikająca z w y s y c h a n i a wprowadzone j do r y s y z a p r a w y , z niedokładności n a p r a w i t. p. Zaznaczyć należy, że t a k i e w i e ' ok ro tne porządkowe i t y l ko powierzchowne r emonty budynków z bieg i e m la t mogą w dosłownem tego słowa znac zen iu u k r y ć ba rdzo groźne podziały, powstające w m u r a c h głównych, które s ta l e z a p r a w i a n e n a zewnętrznych t y n k a c h ukazują się ciągle j a k o t. zw. „niewinne" włoskowate r y s y

W p r a k t y c e zauważyłem n i e j ednokro tn i e w s t a r y c h b u d y n k a c h t ak i e z a m a s k o w a n e wąskie r y s y n a t y n k a c h , pod któremi istniały od d a w n a pęknięcia murów, dochodzące do szerokości 2 i 3 cm .

B a r d z o często b y w a , szczególniej w s t a r y c h b u d y n k a c h ,

P R Z E G L Ą D B U D O W L A N Y - 1 9 3 6 R. 237 gdz ie t y n k i odstają od swego podłoża n a m u r a c h , że r y s y n a zewnętrznej w y p r a w i e występują w i n n y c h , r a c z e j p r z y p a d k o w y c h m i e j s cach i n ie stanowią ciągłości t y c h is to t n y c h podziałów, j a k i e nastąpiły w m u r a c h . W t a k i c h w y p a d k a c h r y s y n a t y n k a c h n i e dają właściwego ob ra zu i s t o t n y c h z m i a n , które zaszły w m u r a c h .

Z t y c h względów p a s k i obserwacy jne należy zakładać bezpośrednio n a obnażonych cegłach po u p r z e d n i e m u s u nięciu z n i c h tynków zewnętrznych.

Wybór właściwego m i e j s c a d l a pasków o b s e r w a c y j n y c h m a zasadn icze znaczenie p r z y p r z e p r o w a d z a n i u badań n a d e w e n t u a l n e m i z m i a n a m i , j a k i e mogą następować w badan y m objekc ie w ciągu pewnego, określonego czasu .

Z a r y s o w a n i a murów występują w n a j r o z m a i t s z y c h pos tac i ach , w zależności od s t r u k t u r y murów, od s t a n u w y trzymałościowego składowych części, a więc cegły i z a p r a wy , od układu murów, od sił działających w z m i e n i o n y c h w a r u n k a c h , w s k u t e k powstałych p r z e r w w m u r a c h oraz od szeregu i n n y c h p r z y c z y n , które mogą występować p r z y padkowo .

C h a r a k t e r y s t y c z n e f o r m y s p o t k a n y c h z a rysowań m u rów pozwalają n a następującą i c h systematykę.

1) Z a r y s o w a n i a bez łamania cegieł: a) poz iome, b) poziome i jednocześnie p ionowe, c z y l i t ak zwane

schodkowe.

2) Z a r y s o w a n i a z łamaniem cegieł: a) p ionowe , b) skośne,

c) n i eus ta lonego k i e r u n k u j 3) Z a r y s o w a n i a p r z y r o z c z e p i a n i u się murów n a s k r z y

żowaniach l u b n a i c h s t y k a c h . Mogą się zdarzyć t a k i e w y p a d k i zarysowań murów, że

jednocześnie n a l i n j i te j samej r y s y występuje k i l k a i c h r o d z a i . O c z y w i s t e m jest , że, chcąc określić rodza j z a r y s o w a n i a m u r u , b e z w a r u n k o w o kon ieczne jest jego odsłonięc ia przez odbic ie w y p r a w y do czyste j p o w i e r z c h n i cegieł.

M a t e r j a l y , z których można wykonywać p a s k i obserwacy jne , są: 1) z a p r a w a cementowa (d la mie j sc w i l g o t nych ) ; 2) z a p r a w a g i p s o w a (d la mie j sc s u c h y c h ) ; 3) płytki s zk lane szerokości około 2 — - 3 cm. , długości około 15 — 20 cm. , możliwie na jmn i e j s z e j grubości, umocowane do m u r u n a obu końcach zaprawą cementową — z wolną przestrzenią pośrodku n a d przerwą z a r y s o w a n i a w m u rze .

N a k l e j a n i e d l a celów obse rwacy jnych pasków pap i e r o w y c h j es t bezwartościowe, gdyż zachowan ie się pasków t a k i c h n i e może dać żadnej poważnej i wyraźnej w s k a zówki.

P r z y g o t o w a n i e m i e j s ca d l a p a s k a obserwacy jnego pol e ga n a dok l adnem odb i c iu t y n k u i s t a r a n n e m oczyszczen iu obnażonych cegieł n a p o w i e r z c h n i prostokąta, r o z m i a r u około 1 5 x 2 0 c m . ( rys . 1 ) . K i e r u n e k podłużnej os i p a s k a obserwacy jnego pow in i en być prostopadły do głównego k i e r u n k u z a r y s o w a n i a w m u r z e ( rys . 2 ) .

W zwykłych w a r u n k a c h p a s k o m o b s e r w a c y j n y m , n a -p r z y k l a d w y k o n y w a n y m z g i p s u , nada j e się forrnę, p o k a zaną n a r z u t o w y m rys . 3.

P r z y nakładaniu pasków o b s e r w a c y j n y c h n a z a r y s o -w a n i a c h murów należy zwracać szczególną uwagę n a to, żeby p r z y i c h f o r m o w a n i u n i e zapełniać zaprawą p r z e r w y w m u r z e ; d la tego kon i e c znem, j e s t w czasie n a l e p i a n i a p a s k a podłożyć n a r y s i e pasek W a c h y lub natłuszczonego k a r t o n u , szerokości około 2 cm. , który u s u w a się w parę m i nu t po nałożeniu g i p s u , lecz p r zed jego os ta tecznem s t w a r d n i en i em .

W ,_•

/ llNsp5L \ / jj

i x / i u '

Rys. U.

Rys. 2.

150 ~/„

P r z y nakładaniu pasków z z a p r a w należy pamiętać, że i c h wartość zależy od siły u m o c o w a n i a , t a zaś zależy od właściwego nawilżenia cegieł wodą.

A b y p a s k i obse rwacy jne mogły spełnić swoje zadan i e , należy jeszcze zwrócić uwagę n a ba rd zo ważny następujący w a r u n e k , który może być przeoczony p r ze z m u l a r z a , zakładającego p a s k i . Cegły, m i a n o w i c i e , n a których u m o cowuje się p a s k i obse rwacy jne , n i e m o g ą b y ć r o z l u ź n i o n e , gdyż w t a k i c h w a r u n k a c h w y n i k i badań mogą wypaść zupełnie fałszywie.

Bezpośrednie f o r m o w a n i e pasków o b s e r w a c y j n y c h n a s k l e p i e n i a c h j es t ba rd zo kłopotliwe i dość t r u d n e , n a t o m i a s t umocowan i e g o t o w y c h u f o r m o w a n y c h pasków n i e n a s u w a żadnych trudności i d la tego do sklepień stosuje się z w y k l e p a s k i gotowe. Zresztą, wcześniej p r z y go t owane

238 1 9 3 6 R. - PRZEGLĄD B U D O W L A N Y

p a s k i obse rwacy jne mogą mieć w w i e l u w y p a d k a c h powszechne zas tosowan ie d l a celów b a d a w c z y c h .

D o w y r o b u pasków o b s e r w a c y j n y c h należy zaopatrzyć sio w foremkę z b l a c h y odporne j n a działanie z a p r a w y g i p sowej ( c ynkowe j , mosiężnej l ub t. p ) bez p o k r y w y i bez d n a . F o r e m k a p o w i n n a mieć ścianki po obwodzie n ieco pochyłe, co ułatwi zde jmowan ie j e j z f o rmowanego w g i p -sio p a s k a . W do lne j części f o r e m k i , z obu s t r o n znajdują się w y k r o j e r o z m i a r u 2 x 15 m / m , w które w czas ie f o r m o w a n i a p a s k a w s t a w i a m y pasek z b l a c h y o takimże p r ze k r o j u . W ten sposób o d l a n y pasek g i p s o w y o t r z ymu j e ście-n i en i e , które pow inno się znaleź:, dokładnie n a d rysą w m u rze ( r ys . 4 ) .

R y c . 4.

F o r m o w a n i e pasków może być w y k o n y w a n e n a gładkiej b lasze c y n k o w e j , n a t a f l i s zk lane j i t. p. D l a łatwiejszego z d e j m o w a n i a f o r e m k i z gotowego w y r o b u można ją pokryć ba rd zo cienką warstewką w a z e l i n y l u b innego tłuszczu.

P r z y g o t o w a n e w f o r e m k a c h p a s k i z g i p s u bardzo szybko tężeją, aby więc zabezpieczyć je od p r z y w i e r a n i a do p o d s t a w y (b lachy , s zyby i t. p. ) , n a której są w y r a b i a n e , należy jeszcze p r z e d zdjęciem f o r e m k i wykonać nią poz iome przesunięcie, niweczące p r z y k l e j e n i e się do pods ta w y , co u c h r o n i p a s k i od us zkodz en i a p r z y i c h zde jmow a n i u .

P o k i l k u l ub k i l k u n a s t u m i n u t a c h p a s k i już stężałe, lecz jeszcze w i l go tne , należy odwrócić w ce lu d o k o n a n i a na i c h spodzie płytkich nacięć ( zadrapań) , które wzmogą siłę u m o c o w a n i a p a s k a n a m i e j s c u p r ze znaczen ia . Do obsadzan i a go t owych pasków o b s e r w a c y j n y c h należy używać t ak i e j samej z a p r a w y , z j a k i e j zostały w y k o n a n e p a s k i .

Dość często z d a r z a się, szczególniej w s t a r y c h b u d y n k a c h m u r o w a n y c h , że w m i e j s cu z a r y s o w a n i a cegły są stosunkowo luźne, gdyż s k r u s z o n a z a p r a w a n i e wiąże i c h . W t y c h w y p a d k a c h należy stosować p a s k i obserwacy jne znacz n i e dłuższe, bo 30 — 50 c m , obsadzając je wyłącznie t y l k o n a s z t ywno leżących cegłach.

W zagrożonych b u d y n k a c h często występują z a r y s o w a n i a w k i l k u m i e j s c a c h i n a różnych poz i omach , wobec czego kon ieczne j e s t zakładanie większej l i c zby pasków obs e r w a c y j n y c h , które p o w i n n y być ko le jno o znakowane n u m e r a m i : 1, 2, 3, i t. d . ; ponad to należy n a n i c h wpisać datę założenia ( rys . 4 ) .

K o n t r o l a s t a n u nałożonych pasków o b s e r w a c y j n y c h j es t czynnością ba rdzo ważną, gdyż ze s t a n u i położenia pasków można sądzić o z m i a n a c h , zachodzących w b a d a n y m b u d y n k u w czas ie od założenia p a s k a do c h w i l i s p r a w d z e n i a j ego s t a n u . O k r e s y s p r a w d z a n i a s t a n u pasków obse rwacy j n y c h muszą być w y z n a c z a n e i n d y w i d u a l n i e d l a każdego z a grożonego b u d y n k u , zależnie od s t opn i a niepokojących objawów i i n n y c h n i e k o r z y s t n y c h warunków, które mogą mieć wpływ n a p r z eb i e g zmn i e j s z en i a statyczności b u d y n k u . W przeciętnych w a r u n k a c h , p r z y zagrożeniach niebezpieczeństwem w m n i e j s z y m s t o p n i u , może być k o n t r o l a p r z e p r o w a d z a n a co 7 — 10 d n i .

S p r a w d z a n i e pobieżne pasków o b s e r w a c y j n y c h jest niewystarczające, często b o w i e m z d a r z a się, że w s k u t e k j a kichś wypadków, uchybień lub niedokładności p r z y zakład a n i u p a s k a , pasek o d r y w a się z j edne j s t r o n y i pozostaj e w pozorne j po zyc j i p i e rwo tnego swego u m o c o w a n i a . W t a k i c h okolicznościach mogą się nawe t powiększać za r y so w a n i a w m u r a c h bez p o w s t a w a n i a z j a w i s k a p r z e r w a n i a p a s k a obserwacy jnego . Z tego względu kon i e c znem jes t każdorazowe s p r a w d z a n i e p a s k a obserwacy jnego — o i l e n i e uległ p r z e r w a n i u od ruchów w z a r y s o w a n y c h m u r a c h — z a pomocą l ekk i ego o p u k i w a n i a z obu końców u m o c o w a n i a , W c e lu dźwiękowego u p e w n i e n i a się, że pasek w należyty

D Z I E N N I K K O N T R O L I P A S K Ó W 0 B S E R W A C Y J N Y C H

D o m f r on towy , o f i c yna D o m f r on towy , o f i c yna

L . Piętro L . D a t a D a t y sprawdzań pasków obse rwacy jnych

p a s k a Piętro

P o k o j u założenia 1 tydzień 2 tydzień 3 tydzień i t. d.

1 p a r t e r 17 18/VII-35 25/VII-35 cały

x/YIII-35 cały

8/VIII-35 cały

2 )! 26 tt tl 25/VII-35 cały

l/VI I I -36 cały

8,VI I I -35 cały

3 I P . 43 ft »> 25/VII-35 cały

1 VII I -35 cały

8/VIII-35 p r z e r w a n y

„ - 4 . I I P . 86 >> » 25/VII-35 cały

1/VIII 35 cały

8/VIII-35 cały

3a I P . 48 8/VIII-35 — — . —

i t. d . i t. d. i t . d . i t. d. — —

P R Z E G L Ą D B U D O W L A N Y - 1 9 3 6 R. 239 sposób p r z y w i e r a n a d a l do obu s t r on z a r y s o w a n i a . Dźwięk brzęczący p r z y o p u k i w a n i u każdego z końców, będzie dowodził, że pasek z j edne j s t r o n y odkleił się. T a k i e p a s k i należy n a t y c h m i a s t usuwać i n a i c h mie jsce zakładać nowe w sposób prawidłowy.

G d y zakładamy k i l k a lub więcej pasków, należy j e zawsze n a m i e j s c u oznaczyć n u m e r a m i k o l e j n e m i o ra z z a notować n a n i c h datę założenia. Oprócz tego należy z a p r o wadzić d z i enn ik k o n t r o l i pasków, według w z o r u podanego u dołu, s t r . 238.

W p r z y p a d k u p r z e r w a n i a się prawidłowo założonego p a s k a o t r z ymu j e się dowód i s t n i e n i a ruchów w z a r y s o w a n y c h częściach b u d y n k u . F a k t t en pow in i en być zano towa n y w d z i e n n i k u k o n t r o l i pasków przez prowadzącego obserwację za rysowanego b u d y n k u . Samoczynne p r z e r w a n i e się p a s k a obserwacy jnego j e s t ostrzeżeniem o zachodzącem p o g a r s z a n i u się s t a n u b u d y n k u i w t e d y budynek z reguły

pod lega p o n o w n y m oględzinom przez komisję techniczną. Jeżeli w w y n i k u badań, p r z e p r o w a d z o n y c h w związku

z s a m o c z y n n e m p r z e r w a n i e m się pasków o b s e r w a c y j n y c h , k o m i s j a t e c h n i c z n a zarządzi nałożenie n o w y c h pasków, n i g d y n i e n a l e ż y u s u w a ć ż a d n e g o p r z e r w a n e g o p a s k a , gdyż zarówno różnice szerokości p r z e r w y w n i m , j a k okresy c z a su między datą założenia, datą z e r w a n i a i d a t a m i d a ' s z y c h obse rwacy j są bardzo c e n n y m i c h a r a k t e r y s t y c z n y m i d a n y m i , które o b r a zują r u c h y co do i c h wielkości i c zasu , w którym się odbyły. Zakładanie n o w y c h pasków o b s e r w a c y j n y c h p o w i n n o być dokonywane w b l i s k i e m sąsiedztwie p r z e r w a n y c h p a sków, p r z y z a c h o w a n i u wyżej omówionych warunków. P a sek zakładany ponownie z n a k u j e się t y m s a m y m n u m e r e m , co i p r z e r w a n y , z d o d a n i e m l i t e r y : a, b, c, i t. d d l a odróżnienia od przerwanych.

K . T U R N O W S K I .

WYKONANIE OPUSZCZANYCH ZBIORNIKÓW ŻELBETOWYCH Określienie kosztów budowy opuszczanych zbiorników

żelbetowych oraz czasu i ch w y k o n a n i a j es t rzeczą bardzo trudną ze względu n a różne n i e spodz i ank i j a k i e mogą się zdarzyć w terenie .

Że p r z y w y k o n a n i u t ych p rac m u s i m y się z góry p r z y gotować n a różne ewentualności terenowe, hydro l og i c zne — to należy już do samej n a t u r y tego r odza ju p r a c . Z d r u g ie j s t r o n y — często się zda r za , że a p r i o r i suggest jonuje -m y się „wielką ilością n i e w i a d o m y c h " , r e z y g n u j e m y wogóle z wsze lk i ego p r z e w i d y w a n i a i . . . przystępujemy do w y k o n a n i a powierzonego n a m p r o j e k t u .

Ponieważ roboty tego r od za ju trafiają się s tosunkowo r z a d k o w p r a k t y c e jednego w y k o n a w c y i to w w a r u n k a c h zasadn iczo różnorodnych d l a każdego z b i o r n i k a — stąd s tosunkowo n i e w i e l k a ilość możliwości obse rwacy jnych , stąd niewystarczająca p r a k t y k a p r z y w y k o n a n i u , a w r e z u l t a c ie cała m a s a stale p o w t a r z a n y c h błędów, prowadzących do n i e p r o d u k c y j n y c h kosztów i przeciągania c zasu w y k o n a n i a .

Uniknięcie t y c h błędów, a p r z y n a j m n i e j w y d a t n e i c h zmnie jszen ie , j es t możliwe t y l k o drogą w y m i a n y w z a j e m n y c h spostrzeżeń i doświadczeń. A u t o r miał sposobność w ciągu 15- tu l a t p r a k t y k i wykonywać d la różnych celów wszys tk i e go c z t e ry z b i o r n i k i opuszczane. J e s t to za mało do wyciągania jakichś ogólnych wniosków d y d a k t y c z n y c h ; prosiłbym c z y t e l n i k a o przyjęcie n in ie jszego artykułu pod kątem w y m i a n y t y ch spostrzeżeń, być może, z n a n y c h nawet n i e j ednym.

F a k t , że w t r a k c i e w y k o n y w a n i a w s p o m n i a n y c h czter e ch zbiornikór/ p r z y nastręczających się trudnościach i w m i n i m a l n y m s t opn iu mogłem korzystać z doświadczenia kolegów i przełożonych, u p r a w n i a mnie do m n i e m a n i a , że u w a g i tu t a j z awar t e , mogą się j ednak , ogólnie biorąc, przydać.

P r zy toc zone u w a g i dotyczą k w e s t j i następujących: a) p r o j ek t owan i e zbiorników, b) opuszczanie tychże, c) zabetonowanie dna .

P r o j e k t o w a n i e zbiorników.

P r o j e k t w i n i e n być p r z y s t o sowany do warunków l o k a l n y c h . Jeżeli u w a g a projektującego z b i o r n i k , często w y bi tnego spec ja l i s ty , jest zwrócona głównie n a urządzenie wewnętrzne tegoż bez p o t r a k t o w a n i a samego „korpusu" pod kątem p r z y s t o s o w a n i a się do warunków t e r enowych , —

wówczas w rezu l tac i e t ak i ego n i edopa t r z en i a będziemy mie l i w i e l k i e trudności p r z y w y k o n a n i u . P u n k t e m wyjścia d l a p r o j e k t u w i n n y być próbne w i e r c e n i a i badan ie g r u n t u .

P o z w o l i to n a m uniknąć z a p r o j e k t o w a n i a z b i o r n i k a zby t ciężkiego, posadowionego n a k u r z a w c e , lub zby t l ekk iego d l a danej ka t e go r j i g r u n t u , niemożliwego do o p u szczen ia bez dodatkowego obciążenia.

Z a s a d n i c z y m w a r u n k i e m możliwości opuszczan ia zb io r n i k a j es t równanie

P > R> gdz ie P •— w a g a z b i o r n i k a , R — opór z i e m i p r z y opuszczan iu . P r z y P = R,

co się z d a r z a podczas p r a c y , m a m y równowagę i z b i o r n i k bez dodatkowego obciążenia n i c p o r u s z y się, również p r z y P Z R. Doda tkowe obciążenie u z y sku j emy , kładąc n a rusz t owan i e wykopaną zienrę.

Znając z wierceń u w a r s t w o w i e n i e g r u n t u , możemy w przybliżeniu określić opór z i em i (R).

W i e r c e n i a należy wykonać do głębokości nieco większej, niż p ro j ek towane dno z b i o r n i k a , a to w ce lu z b a d a n i a r o dza ju podkładu w pobliżu dna . W w y n i k u wierceń może się okazać, że lepie j j e s t zakładać dno 20 cm. wyżej , dając mniejszą głębokość i rozszerzając go w p lan i e , lub odwro t n ie , — zagłębiając się dodatkowo n a 20 — 30 cm. d l a p r ze b i c i a się przez warstwę k u r z a w k i do podkładów z w a r t y c h ce lem os'ągnięcia bardz i e j sprzyjających warunków d l a z a be t onowan ia dna .

Ogólnie biorąc, d l a ciężkich gruntów możemy zapro j ek tować z b i o r n i k o dużej wadze , a więc z g r u b e m i ścianami p r z y małej ilości zb ro j en ia , p r z y k u r z a w c e n a t o m i a s t odwro tn i e . O i le by n a m wypadło posadowić z b i o r n i k całkow i c i e w k u r z a w i e , gdz ie n i e moglibyśmy liczyć n a oparc ie się ścian n a t w a r d y m g r u n c i e ( r z a d k i zresztą w y p a d e k ) , wówczas musielibyśmy liczyć t y l k o n a ta r c i e się ścian w z i em i . D l a określenia tego t a r c i a może służyć przybliżon y wzór D o r r ' a :

2 R

i G„<:, f {7 3 45° 4 S - f Gn tg m tg'<0» + 1

X i l-+T l„ F

gdz ie Gn — ciężar g a t u n k o w y poszczeg. w a r s t w

In — grubość pokładu poszczeg. w a r s t w

240 1 9 3 6 R. - PRZEGLĄD BUDOWLANY

b„ — n a t u r a l . kąt z s y p u poszczeg. w a r s t w g — przekrój poprzeczny ścian z b i o r n i k a w n r p — obwód zewnętrzny ścian z b i o r n i k a W m b

Wartości S i F o t r z y m a m y z p r o j e k t u , G» i In — z wierceń, a wartości w„ — zna jdz i emy w każdym k a l e n d a r z u inżynierskim. P r z y z b i o r n i k a c h prostokątnych (liczyć j a k o skrzynię

bez d n a i s t r opu ) należy zbro jenie zaprojektować d l a prześwitu najdłuższej ściany. P r z y prześwicie tejże dłuższej niż 2,50 m. należy celem zmn ie j s z en ia teoretycznej rozpiętości płyty dać żebra.

Żebra te ko r z y s tn i e j jest dawać z obetonowanych belek żelaznych (to samo dotyczy żeber s t r opowych zb i o rn ika ) a to ze względu n a okoliczność, że te ostatn ie , wykonane w świeżym betonie nie mogą przyjąć n a siebie całkowitego obciążenia do czasu stwardnięcia betonu. N a t u r a l n i e , iż te be lk i muszą być w t r akc i e roboty odpowiednio rozpar te .

Spo t ykane c zasami k roks z t ynowe zbro jenie ścian jes t błędem k o n s t r u k c y j n y m , gdyż dopóki n i e m a dna , ściany n ie mają zamocowan ia i mogą nie wytrzymać p a r c : a z i emi p r z y p u s t y m z b i o r n i k u .

Ce l em łatwiejszego opuszczan ia z b i o r n i k a lepiej dawać ściany tegoż o p r z e k r o j u t r a p e z o w y m (c ienkie u góry, g r u be u dołu), p r z y c z e m s t r o n a wewnętrzna pozostaje p i onowa .

Ważną rzeczą p r z y opuszc zan iu jest należyta f o r m a noża.

b/acha tel. 2Vzmm

Nóż nie pow in i en być krótszy j a k 50 c m , o k u t y b l a chą g r 2Vz m m , przytwierdzoną do ścian p r z y pomocy n a leżycie zabe tonowanych kotew. W ten sposób zakończona ściana n ie pod lega uszkodzen iu i d e f o rmac j om p r z y n a p o t k a n y c h w terenie k a m i e n i a c h , dzięki nadane j f o rm ie jest w s tan ie je rozbić l ub odsunąć.

Opuszczanie. P o w y k o n a n i u o twar tego w y k o n u j e do możliwej w d a

n y c h w a r u n k a c h głębokości, w y k o n u j e m y s am zb i o rn i k i po s t w a r d n i e n i u betonu (około dziesięciu dni ) r o zpoc z ynamy

opuszczanie . O i le zb i o rn ik j es t wyższy od 3-ch m . należy go zabetonować w d w u c h e tapach ( d r u g i etap po częścio-w e m opuszczen iu ) .

Oszczędzamy w ten sposób energję n a zbytecznem podnoszen iu z i emi w i a d r a m i do wysokości wystającej n a d z ie mię ściany z b i o r n i k a . W pewnych w y p a d k a c h , o i le n a to po zwa l a k o n s t r u k c j a , możemy w jednej ze ścian pozostawić otwór celem pr zepuszczen ia w i a d r a z ziemią zakładając n a brzegach o t w o r u odpowiednie zbro jen ie .

Podan i e n o r m czasu n a kopan ie z i em i p r z y opuszczan i u jest t r u d n e , zależne głównie od napływu wody.

Przedwstępna k a l k u l a c j a może t u mieć znaczenie t y l ko or j entacy jne . Należy ją oprzeć n a następujących zasadach .

1. Ze względu n a stały dopływ wody p r a c a w i n n a być k o n t y n u o w a n a bez p r z e r w y n a 3 zm iany .

2. R o b o t n i c y z a t r u d n i e n i p r z y wyciąganiu z i em i z a wsze nadążą wyciągać ilości wykopane wewnątrz z b i o r n i k a . Jeden kołowrót do wyciągania z i emi n a leży liczyć n a każde c-a 10 n r p l a n u .

3. K o n i e c z n y m w a r u n k i e m równomiernego opuszczan i a w s z y s t k i c h ścian z b i o r n i k a jest podkopywan i e tychże n a całym obwodzie jednocześnie w g r u n tach l e k k i c h . K o p a n i e wzdłuż jednej t y l k o ściany może być w y k o n y w a n e t y l ko w g r u n t a c h ciężkich, p r z y c z em podkopanie w t y m w y p a d k u n ie pow inno być większe niż 20 cm.

Rozs t aw ludz i wzdłuż ścian pow in i en być n ie większy j a k około 2 m.

]. P r z y obs taw i en iu ścian r o b o t n i k a m i w sposób w y żej podany zb i o rn i k można opuścić, licząc początek 2,0 m niżej od t e renu . 1-go d n i a na GO cm. c zy l i do gleb. 2,60 m

2 ., „ 50 „ „ „ „ 3,10 3 „ i , 40 „ ., „ „ 3,50

6 „ 7 „

10 „ U „ 12 „ 1 Q

14 „

» 35 „ „ 30 „ » 30 „ » 25 „ „ 25 „ » 20 „

20 „ „ 20 „ » 15 „ » 15 „ » 15 „

3,85 4,15 4,45 4,70 4,95 5,15 5,35 5,55 5,70 5,85 6,00

Dzień l i c z y m y ośmiogodzinny.

Podane powyżej głębokości dziennego opuszczen ia z a czerpnięte zastały z obse rwac j i . T e r en k a m i e n i s t y może wpływać n a czas opuszczen ia w sposób t r u d n y do p r z e w i dzen ia .

N a opuszczenie s k r z y n i betonowej r o z m i a r u w p l a n i e 3,90 x 3,50 m, wysokości 3,70 m licząc od 2-ch m. poniżej t e r enu do 6-c iu m , c z y l i n a głębokość 4-ch m p r z y objęto-tości wykopane j z i emi 3,90 x 3,50 x 4 = 54,6 nr 1 w ciągu 14- tu dn i zużyto następującą ilość dniówek:

kopaczy wewnątrz z b i o r n i k a 6 x 14 d n i = 84 d n i ludz i p r z y kołowrocie (1 z a p a sowy n a zmianę) 3 x 14dni = 42 d n i p r z y pompie ręcznej (2-ch z a pasowych n a zmianę) 4 x 14 d n i = 56 d n i

r a z e m 182 dn i o ra z dozór m a j s t r a 14 d n i

Ze względu n a sta le zmieniającą się głębokość k o p a n i a ba rdz i e j przydatną była p o m p a ręczna ze s z l auchem g u m o w y m . Użycie pompy motorowe j jest na jbardz i e j w s k a z a n e

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 2 4 1

p r z y w y k o n y w a n i u dna , gdy m u s i m y utrzymywać wodę

n a stałym poz iomie przez czas dłuższy.

Przeciętny u z y s k a n y r e zu l t a t w y k o p a n i a 1 m 8 z i em i

w y n o s i z a t e m :

1 8 2 _ X _ 8 2 ? g 0 ( J z _

54,6

licząc bez dozoru m a j s t r a ,

Do kosztów powyższych należy dodać amortyzację pomp, przewóz i c h w obie s t rony , montaż i demontaż. Z w r a c a m y uwagę, że ludz ie pracujący w wodz ie muszą posiadać specjalne n i ep r z emaka lne obuwie , sięgające p a s a . Obuw i e z podeszwą gumową jest n i ep rak t y c zne , gdyż pręt-ko n i s z c zy się p r z y k o p a n i u .

P r z y opuszczen iu n a tę samą głębokość z b i o r n i k a r o zm . w p lan i e 9,80 x 2,90, składającego się z 3-ch komór przeciętn y dz i enny w y n i k opuszczan ia był w przybliżeniu t a k i sam (z wyjątkiem jednego d n i a , w którym zam ias t 25 c m opuszczono t y l ko 5 cm. z powodu z a t r z y m a n i a się n a k a m i e n i u .

P r z y opuszczen iu tego z b i o r n i k a zmontowano 3 kołow r o t y i t r z y pompy ręczne, po jednej na każdą komorę.

Przeciętnie zużyto n a w y k o p a n i e 1 m3 z i emi 30 godz in . Osiągnięte podrożenie kosztów opuszczen ia o 1 1 % zostało wywołane j e d n y m k a m i e n i e m .

W końcu ogólna u w a g a : do k o p a n i a w wodzie , wyciąg a n i a z i emi i p o m p o w a n i a wody należy używać ludz i obeznanych z tego r odza ju r obo tami , inacze j m u s i m y s :ę liczyć ze s p a d k i e m wydajności p r z y n a j m n i e j o połowę. Należy również pamiętać, że r y z y k o p r z y t ych robotach jest duże z powodu możliwości k a m i e n i ( r o zb i j anych n i e r a z sposobem w i e t n i c z y m ) , w i e lk i ego napływu wody , zepsuc ia się pomp, powodującego przestój robotników, oraz całego szeregu i n n y c h niedających się przewidzieć okoliczności, — co w i n n o być przez wykonawcę wzięte pod uwagę p r z y k a l k u l a c j i .

W y k o n a n i e d n a .

Zabe tonowanie d n a ze względu n a napływ w o d y pod ciśnieniem p r z eds t aw ia szereg trudności. P r z y be tonowan iu tegoż s p o t y k a m y się z dwoma w y p a d k a m i : 1) dno z n a j d u je się n a poz iomie w a r s t w t w a r d y c h g l i n i a s t y c h , p r z y n i e w i e l k i m napływie w?ody, 2) dno zna jdu je się na poz iomie k u r z a w k i .

W p i e r w s z y m w y p a d k u , o i le n ie można zabetonować d n a n a sucho, możemy uciec się do sposobu be tonowan ia przez rurę pod wodą, nie pompując tejże p r z ed czasem stwardnięcia be tonu. P r z y tern sposobie dno będzie miało wygląd oddz ie ln ie u s y p a n y c h pagórków, dochodzących do 50 c m , p r z y na jmnie j sze j grubości betonu między „pagórk a m i " około 10 c m ; możliwe są też m i e j s ca zupełnie n i e za -betonowane, przepuszczające później wedę. P r z y decydow a n i u się n a ten sposób be tonowan ia należy projektować grubość dna n a c-a 80 c m (ze względu n a nierówności dna betonowanego p r ze z ru rę ) .

Znajdujące się w z b i o r n i k u wsze lk i ego r o d z a j u roz po r y ścian przeszkadzają w be tonowan iu p r ze z rurę, gdyż krępują w y k o n a n i e równomiernych posunięć r u r y , kon iecz nych d l a w y k o n a n i a równego dna . W miarę możności należy za tem unikać rozpór. E w e n t u a l n i e dno można wykonać w sposób j a k p r z y k u r z a w c e .

Cechą charakterystyczną! wypadku z kurzawką jest d u ży napływ wody z p i a s k i e m i mr . l k i em p o d ciśnieniem oraz b r a k twardego podłoża, n a którym możnaby się było oprzeć, c zy l i że dno m u s i m y konywać „w p o w i e t r z u " .

/obetonowanie nakrywt

I mm

•zabetonowano ruro z kołnierzem w dolnym końcu namerecne otwory

•nakrywaz pakunkiem śrubowana po wyjęciu smoka^

Chcąc otrzymać to oparc ie , w y k o n u j e m y z kantówki 15 x 20 c m krzyżowe be lkowan ie ( ru s z t ) , o rozstępie osiow y m pomiędzy b e l k a m i 90 — 110 cm.

Pomiędzy b e l k a m i p r z y b i j a m y l a t y j a k p r z y d r e w n i a

n y m strop ie , do których p r z y m o c o w u j e m y dekle (ślepy

pułap) z desek g r . 25 m m .

W ten sposób o t r z y m a m y dostateczne oparc ie d l a p i e r wsze j w a r s t w y betonu. Ciężkie be lkowan ie prócz tego od g r y w a rolę p r z e c i w w a g i p r z y p a r c i u wody od dołu. D n o bet o n u j e m y oddz ie ln ie p o l a m i , poczynając od ścian z b i o r n i k a dokładnie oczyszczając ściany od osiadłego mułu. Z w r a c a m y uwagę n a ważność należytego oczyszczenia mułu, p r z e szkadzającego powiązaniu się d n a ze ścianami. J edno z pól rdeszczące niżej opuszczoną studzienkę zbiorczą (skrzynię drewnianą l ub beczkę) d l a pompy , zabe tonu jemy n a końcu , po s t w a r d n i e n i u d n a w sąsiednich po l a ch , pompując w t y m ce lu wodę bez p r z e r w y . P o w y k o n a n i u w a r s t w y międ z y b e l k a m i , da j emy drugą warstwę 10 — 15 c m n a be l k a c h ,zbrojoną żelazem. Siatkę z prętów lepie j wykonać z k i l k u oddz ie lnych elementów, zachodzących n a siebie, gdyż na montaż s i a t k i n a dnie n i e m a czasu . S i a t k a w i n n a uwzględniać otwór n a studzienkę i rurę. P o w y k o n a n i u d rug i e j w a r s t w y po 4 — 6 godz. możemy przerwać p o m powanie , napuścić wodę i pozostawić n a dobę beton w spok o j u . P o ściągnięciu następnie w o d y przystępujemy do uszcze ln i en ia d z i u r , któremi sączy się woda . D z i u r y na j l e p ie j zatykać gliną, pakułami, później znów gliną, następnie w y k o n a n y m n a mie j s cu k i t e m . K i t w 7 ykonamy z m i e s z a n i n y cementu i wodnego szkła, t r i c o s a l u , g r a n i t o l u l u b p o dobnego środka, przyspieszającego wiązanie cementu.

Świeżo założony k i t t r zeba przytrzymać przez k i l k a m i nu t kawałkiem desk i , cegłą i t. p. P o u t k a n i u d z i u r przystęp u j e m y do be tonowan ia t rzec ie j w a r s t w y dna , lep ie j z cem e n t u g l inowego . P r z e s t r z e g a m y n a t u r a l n i e p r z e d m i e s za n i e m cementu g l inowego z p o r t l a d s k i m . Wkońcu be tonuj e m y ostatn ie pole, mieszczące studzienkę.

Ponieważ pompowan i e wody t r z eba utrzymać j a k n a j dłużej, należy smok założyć w r u r z e spec ja ln ie w y k o n a n e j . R u r a p o w i n n a posiadać kołnierz, który zostaje zabe tonowany . Kołnierz ten zabezpiecza rurę od w y r w a n i a j a k również od przesączania się wody pomiędzy ścianką r u r y i betonu.

W i e r z c h r u r y zakończony jest kołnierzem, p r z y g o t o w a n y m pod nakrywę z p a k u n k i e m g u m o w y m .

Sposób ten j es t znaczn ie l epszy od z a t y k a n i a r u r y k o r k i e m d r e w n i a n y m , gdyż p r z y w b i j a n i u k o r k a r u r a łatwo może być po rus zona w świeżym betonie. D o l n y koniec r u r y w i n i e n posiadać d z i u r y ce lem umożliwienia napływu wody do smoka .


P r z e d zabe tonowan iem r u r y do wysokości f l ans zy n a leży j a k w i n n y c h po l ach założyć ślepy pułap d r e w n i a n y między b e l k a m i z wyciętym o tworem n a samą rurę.

R o l a tego pułapu jes t ważna z tego względu, że za bezp iecza od zan ieczyszczen ia s m o k a pompy od wpadającego świeżego betonu.

Szczegół w y k o n a n i a r u r y i założenia smoka poda jemy poniżej.

P o s t w a r d n i e n i u dna , u p e w n i a m y się, że żadnych d z iu r ,

przepuszczających wodę już n i ema , p r z es ta j emy pompować wyciągamy smok, śrubujemy nakrywę do kołnierza i za -betonowujemy go, wyrównując pozostałe w dnie wgłębienie.

P r z y t o c z o n y sposób nie w y k l u c z a oczywiście i n n y c h rozwiązań.

Ograniczyliśmy się do op i su w y k o n a n i a d n a środkami pros t emi , n ie przewidującemi użycia spec ja lnych urządzeń i aparatów, któremi nie dysponują zazwycza j przeciętne przedsiębiorstwa budowlane .

P O L S K I E N O R M Y — T E R M I N Z G Ł A S Z A N I A S P R Z E C I W Ó W : 1 P A Ź D Z . 1936 R .

Rusztowania drewniane przy robotach budowlanych

Określenie]. R u s z t o w a n i a budow lane są to urządzenia pomocnicze p r z y wznoszen iu i remonc ie budow l i d l a w y k o n y w a n i a robót lub d ' a t r a n s p o r t u materjalów b u d o w l a n y c h

Materjały. D o w y k o n a n i a rusztowań może być użyty materjał d r z e w n y d rug i e j k l a s y o ra z materjał używany, będący w s tan ie z d a t n y m do użytku t. j . n ie uszkodzony zby t n i o przez wcięcia i pęknięcia. Materjał t a k nowy j a k i używ a n y p o w i n i e n być z d r o w y i mało sękaty. N i e d o p u s z c z a l -n e m j e s t używanie d r e w n a z m u r s z e m , nadgniłego l ub z próchnicą o ra z krętowłóknistego p r z y skręcie włókien ponad 1/10 obwodu n a długości 1 mb , j a k również d r e w n a n i eoko rowanego i desek z r z y n k o w y c h . Gwoździe wystające w m a t e r j a l e używanym należy usunąć. — Gwoździe p o w i n n y być używane cona jmn i e j 2 1/2 do S r a z y dłuższe niż g r u bość p r z y b i j a n e g o d r e w n a .

R u s z t o w a n i a dzielą się n a : 1) s to jakowe, 2) d r ab ino we, 3) w y s u w a n e , 4) zaścielane n a kozłach i 5) wiszące.

1) Rusztowania stojakowe. R u s z t o w a n i a s to jakowe w y m a g a n e są p r z y w y k o n y w a n i u robót zewnętrznych p r z y wznos z en iu budynków o wysokości, przekraczającej 7 m. N a stojaki używa się d rewno k a n t o w e o m i n i m a l n y c h w y m i a r a c h 12 X 12 c m lub okrągłe o m i n i m a l n e j średnicy c i enk iego końca 15 c m w m i e j s cu z a m o c o w a n i a os ta tn ie j podłużnicy ( r y g i ) . Grubość stojaków i odległość między n i e m i należy dostosować do r od za ju w y k o n y w a n y c h robót oraz do p r z e w i d y w a n e g o obciążenia r u s z t o w a n i a . S t o j a k i należy ustawiać w t en sposób, aby pod działaniem obciążenia n i e mogły się obsunąć w k i e r u n k u p i o n o w y m : p o w i n n y one być wpuszczone w ziemię n i e m n i e j niż 80 c m lub u s t a w i o ne n a ciągłych p o d w a l i n a c h , odpowiedniego do stojaków p r z e k r o j u , i powiązane z n i e m i k l a m r a m i . Odstęp stojaków od wznos zonych murów n i e może przekraczać 2,5 m. Odstęp y pomiędzy s t o j a k a m i oś od osi n ie p o w i n n y przekraczać 2,5 m . Jeżeli pomiędzy s t o j a k a m i i s tn i e j e p r z e j a zd , s t o j a k i należy odpowiedn io zabezpieczyć p r z e d możliwemi uderze n i a m i pojazdów. P r z y wysokości r u s z t o w a n i a ponad 20 m należy w dolne j części n a wysokości nie mnie j sze j niż n a d wyżka stosować podwójne s t o j ak i . S z t u k o w a n i e stojaków, s t a w i a n y c h podwójnie, pow inno wykonywać się t ak , aby za kład jednego s t o j a k a n a d r u g i był n i e m n i e j s z y niż 2 m . O i l e wysokość r u s z t o w a n i a s to jakowego p r z e k r a c z a 22 m l u b g d y p r z ew idu j e się znaczn ie jsze obciążenie r u s z t o w a n i a k o n s t r u k c j a r u s z t o w a n i a p o w i n n a być s p r a w d z o n a z a pomocą ob l i c zen ia s ta tycznego , w ob l i c z en iu tern należy p r z y jąć p a r c i e w i a t r u j a k o równe 120 kg/m" i działające w obydwóch k i e r u n k a c h r u s z t o w a n i a . W r a z i e po t r zeby poszczególne węzły p o w i n n y być związane zapomocą prawidłowego zac i osu c ies ie lsk iego p r z y użyciu śrub stężających o średni-

PN B-175 PROJEKT

cy n ie mnie j sze j niż 15 mm Średnica śrub p r z y s t o sowan iu okrąglaków p o w i n n a wynosić cona jmn ie j 22 m m . W r a z i e g d y r u s z t o w a n i e jest narażone n a większe wstrząsy, śruby należy sta le sprawdzać i należycie dokręcać. S z t u k o w a n i e stojaków, s t a w i a n y c h pojedynczo, pow inno zachodzić n a 2,5 m, p r z y c z e m s to jak górny pow in i en być spodem równo oberżnięty i p o d p a r t y w s p o r n i k i e m (knagą) o długości con a j m n i e j 40 c m ze ściętym ukośnie spodem. W s p o r n i k ten w c i n a się w d o l n y s to jak n a 2 c m oraz u m o c o w y w a do n i e go 4-ma gwoździami 20 c m długości. W s p o r n i k p o w i n i e n być o p r z e k r o j u p o d s t a w y górnego s t o j aka . Połączenie stojaków wdole i wgórze należy usztywnić żelaznemi k ' a m r a -mi, w b i t e m i w p r z e c i w n y c h k i e r u n k a c h względem siebie. K l a m r y p o w i n n y być o końcach l ekko wygiętych dowew-nątrz. S t o j a k i należy ustawiać z 2 % n a c h y l e n i e m w stronę m u r u i co drugą kondygnację wiązać do wewnętrznej s t r o n y m u r u przez o t w o r y ok ienne .

Podlużnice ( r yg i ) podpok ladowe p o w i n n y być w y k o n a ne z desek grubości m i n . 38 mm i szerokości 250 mm bez oblin (of l isów) o d r o b n y m słoju i możliwie bez sęków. D e s k i n a podlużnice nie mogą być krótsze niż 5 m i sztukować je można wyłącznie n a s t o j a k a c h . Podlużnice p r z y b i j a się do każdego s t o j a k a n a j m n i e j 3-ma gwoździami o długości m i n . 3 r a z y większej niż grubość podłużnicy. P r z y s z t u k o w a n i u oba końce podłużnie p o w i n n y być oddz ie ln ie p r z yb i t e gwoźd z i a m i do s t o j aka . Podlużnice p o w i n n y być ułożone n a wrębach , u p r z e d n i o w y k o n a n y c h w s t o j akach , l u b też n a każd y m s t o j a k u pod podlużnicą p o w i n i e n być p r z y b i t y w s p o r n i k z desk i o grubości podłużnicy i o w y m i a r a c h 120 X 250 mm, p r z y b i t y 3-ma gwoździami j a k podlużnicą. Podlużnice p o w i n n y być p r z y b i j a n e do poz i omu.

N a podlużnicach w odległości n ie większej niż 0,6 m od stojaków układa się leżnie (moculce) z kantówki o p r z e k r o j u m i n . 14 X 14 c m lub z okrąglaków o średnicy w c i en k i m końcu m i n . 15 c m . Końce okrąglaków leżące n a m u r z e p o w i n n y być zdołu podc iosane. Odstęp leżni oś od osi należy zachować n i e większy niż 1,30 m. Leżnie należy kłaść z 1% s p a d k i e m w stronę m u r u . W r a z i e w p u s z c z e n i a leżni w m u r , głębokość w p u s t u n ie p o w i n n a być m n i e j s z a niż pół długości cegły, d r u g i kon iec leżnia pow in i en wystawać poza podlużnice n i e mn i e j 20 cmi. Co d r u g a k o n d y g n a c j a r u s z t o w a n i a w odstępach co 5 — 6-ta s z t u k a , leżnie p o w i n n y wiązać s t o j a k i z mui.!'ii:. Przewiązanie r ob i się z w y k l e w o t w o r a c h o k i e n n y c h , a w r a z i e b r a k u ok i en t r z e b a zostawiać w m u r z e spec ja ln ie n a ten ce l przeznaczone o twory . O p i e r a n i e leżni n a wystających nienośnych częściach b u d y n k u j es t n iedozwolone. P r z y podnoszen iu pokładów roboczych n i e wo lno zdejmować leżni z pod niżej leżących pomostów. Leżnie po-

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 243

w i n n y pozostawać n a m ie j s cu aż do c zasu rozbiórki rusz to wań.

Pokłady p o w i n n y być zaścielane de skam i o grubości dostosowanej do obciążenia, lecz n ie cieńszemi niż 32 m m wzdłuż r u s z t o w a n i a , a wpopr zek do leżni w jedną warstwę szcze ln ie l ub w dw i e w a r s t w y i w odstępach d e s k a od desk i n ie większych niż 7 cm . Pokłady w jedną warstwę desek u -k t a d a się n a r u s z t o w a n i a c h do robót t y n k o w y c h , na t om ias t do robót m u r o w y c h — pokłady z 2 w a r s t w desek grubości m i n . 32 m m . Pokład pow in i en rozpoczynać się p r z y s to ja k a c h i do m u r u może n i e dochodzić n ie więcej niż n a 5 c m . S z t u k o w a n i e desek p r z y j edne j w a r s t w i e i d o l n y c h p r z y d w u c h w a r s t w a c h można wykonywać t y l k o n a leżniach i z a kład jedne j desk i n a drugą n ie może być m n i e j s z y niż 20 c m , p r z y t e m każda deska p o w i n n a opierać się n a j m n i e j n a 3 leżniach. D e s k i górnej w a r s t w y mogą być s z tukowane i między leżniami. P o d r u s z t o w a n i e m , n a którem pracują robo tn i cy , m u s i być obowiązkowo pozos taw iona j e d n a w a r s t w a pokładu, ułożona z desek w odstępach n i e większych niż 7 c m

Bezpośrednio n a d de skam i pomos tu p o w i n n y być p r z y b i te do stojaków odwewnątrz 2 -ma gwoździami 70 m m długości desk i ochronne (bor tn ice ) o p r z e k r o j u n ie m n i e j s z y m niż 322 X 180 m m i n a każdym pomoście, znajdującym się n a wysokości ponad 2 m n a d te renem, n a wysokości 1 m od pokładu p o w i n i e n być w i e r z c h poręczy z desk i o w y m i a r a c h 32 X 180 m m , p r z y b i t e j do stojaków j a k deska o-c h r o n n a .

Wysokość w świetle pomiędzy pomos tami nie p o w i n n a przekraczać 2 ,5 m .

Krzyżulce. N a narożnikach i p r z y r u s z t o w a n i a c h wyżs z y c h niż 10 m n a całej długości n a zewnętrznej s t ron i e s t o j a k i p rzez ws zy s tk i e kondygnac j e p o w i n n y być krzyżowo powiązane d e s k a m i grubości m i n . 25 m m , p r z y b i j a n e m i do stojaków. N a krzyżulce można używać desk i pólczyste. Krzyżułce należy przymocowywać cona jmnie j 2 -ma gwoźd z i a m i z obydwóch końców. Długość gwoździ w i n n a się równać cona jmnie j 2 % r a z a grubości krzyżulca w mie j scu p r z y b i c i a .

Schodnie. Schodnie n a rusztow-aniach s t o j a k o w y c h o n a c h y l e n i u n i e większem niż 30° p o w i n n y być szerokości n i e mnie jsze j niż 1 m w świetle b i egu , końcami schodnie pow i n n y wspierać się n a leżniach i być p r z yb i t e do n i c h gwoźd z i a m i , a v/ środku swej długości p o w i n n y być podpar te poprzeczką, umocowaną do stojaków. Schodnie p o w i n n y być wykonane z desek cona jmn ie j 38 m m grubości i nab i t e l i s t w a m i o w y m i a r a c h b l i s k i c h do 4 0 X 0 0 m m w odstępach n a j wyże j 40 c m oś od os i . Schody p o w i n n y mieć obust ronn ie dolne desk i ochronne i poręcze j a k p r z y pomostach . Schod n ie p o w i n n y być czyszczone, aby n a l i s t w a c h n i e było z a p r a w y , g r u z u i śmieci, a p r z y gołoledzi p o w i n n y być posyp y w a n e p i a s k i e m lub popiołem.

R u s z t o w a n i e s to jakowe należy pozostawiać aż do ukońc z en i a robót p r z y k o n s t r u k c j i i wykończeniu d a c h u . N a j wyższy pomost należy umieszczać n i e niżej niż 1 , 6 0 m poniżej g z y m s u wieńczącego, szcze lnie zasłać d e skam i pomo-s t owemi i niezależnie od poręczy n a wysokości 1 m od pomos tu należy przybić drugą poręcz, wystającą p r z y n a j mn ie j n a 0,00 m ponad rynnę dachową.

2) Rusztowania drabinowe. D o robót, wymagających małej ilości materjalów, ( t ynkowan i e , mnie j s ze n a p r a w y , m a l o w a n i e i t. p.) mogą być używane z w y k l e r u s z t o w a n i a d rab inowe . R u s z t o w a n i a d rab inowe w y k o n y w a się z p ionowo u s t a w i a n y c h d r a b i n , powiązanych l a t a m i , d e s k a m i , k l a m r a m i l ub śrubami. Materjał n a d r a b i n y rus z t owan i owe pow in i en być p i e rwszego g a t u n k u t. j . r d z e n n y i bez sę

ków. D r a b i n y należy ustawiać n a podkładkach z desek 0 w y m i a r a c h : długość min! 1 m i przekrój 50 X 150 m m . D r a b i n y przywiązuje się do haków 20 c m długich, w b i t y c h n a 15 cm w m u r , wyżarzonym d r u t e m o średnicy m i n . 2 m m i cona jmn ie j 4 -kro tn i e okręconym. Odstęp między d r a b i n a m i — m a x 2 m .

R u s z t o w a n i a d r a b i n o w e z po j edynczych d r a b i n można wykonywać t y l ko do wysokości 16 n i , p r z y większych wyso kościach należy oddołu n a wysokości n i e mnie j s ze j niż n a d wyżka stosować 2 d r a b i n y obok stojące p ros topad l e do m u r u . Długość poszczególnych d r a b i n n ie p o w i n n a przekraczać 7 m , a końce górnych d r a b i n p o w i n n y wystawać m i n . n a 1,5 m n a d o s t a t n i m pomostem r u s z t o w a n i a .

P r z y wysokości r u s z t o w a n i a do 10 m w y m i a r y d r a b i n p o w i n n y być następujące: szerokość w świetle między s t o j a k a m i 520 m m , przekrój stojaków 45 X 100 m m , szczeble sosnowe 38 X 63 m m lub dębowe 32 X 63 m m wpuszczone

1 z a k l i n o w a n e w s t o j a k a c h . W s t o j a k a c h co 2 m n a wysoko ści p o w i n n y być założone ściągacze z żelaza okrągłego m i n . 10 m m średnicy, umocowane w s t o j a k a c h nakrętkami na podkładkach. P r z y wysokości r u s z t o w a n i a powyżej 10 m w y m i a r y stojaków d r a b i n o w y c h w i n n y być 57 X 115 m m , r e s z t a j a k wyżej . R o z s t a w szczeb l i od osi do os i — 500 m m . P r z y wysokości r u s z t o w a n i a od 7 do 10 m d r a b i n y p o w i n n y być p r z y n a j m n i e j r a z związane krzyżulcami z desek o prze k r o j u m i n . 25 X 150 m m , p r z y b i j a n y c h gwoździami l ub u -m o c o w a n y c h śrubami do stojaków d r a b i n , a p r z y r u s z t o w a n i a c h wyższych — co d r u g i e piętro.

Łączenie d r a b i n n a wysokości pow inno zachodzić con a j m n i e j n a 1,8 m, a połączenia p o w i n n y być zmocowane zapomocą podwójnych k l a m e r żelaznych i ponadto żelazne-m i j a r z m a m i (chomątami) .

D e s k i pokładowe 50 m m grubości mogą być s z t u k o w a ne t y l k o n a szczeb lach d r a b i n , p r z y c z e m j e d n a n a drugą p o w i n n a zachodzić m i n . 20 cm. N i e wo lno zamias t szczeb l i przybijać łat.

N a wysokości 1 m od pokładu p o w i n n a być p r z y b i t a 2-ma gwoździami 70 m m długości górna krawędź poręczy z desk i o p r z e k r o j u 32 X 150 m m . D l a uniknięcia uszkodzeń d r a b i n poręcz może być u m o c o w y w a n a do n i c h zapomocą ścisłego okręcenia krzyżowo m i n . 4 -k ro tn i e wyżarzonym d r u t e m grubości 4 m m lub zakładana za spec ja ln ie p r z y go towane n a d r a b i n a c h łapy ( łączniki ) .

3) Rusztowania wysuwane. R u s z t o w a n i a w y s u w a n e pow i n n y mieć jednakową konstrukcję niezależnie od r o d z a j u robót, j a k i e mają być n a n i c h w y k o n y w a n e . W y s u w n i c e z 1% n a c h y l e n i e m n a m u r z kantówki 14 X 14 C m n i e mogą być wysunięte poza l ice m u r u więcej niż 1,5 m p r z y rozs taw ie m a x . 2 m. W y s u w n i c e muszą przechodzić przez m u r lub o t w o r y dowewnątrz b u d y n k u i wystawać poza l ice we wnętrzne m u r u n a m i n . 2 m, końce i c h p o w i n n y być wewnątrz b u d y n k u odpowiedn io zamocowane do istniejących stałych części b u d y n k u . Pokłady, poręcze i do lne desk i o-chronne urządza się j a k p r z y r u s z t o w a n i a c h s t o j a k o w y c h .

4) Rusztowania na kozłach. Kozły d l a robót m u r o w y c h p o w i n n y mieć leżnie z d r e w n a kantowego o p r z e k r o j u m i n . 12 X 12 c m lub okrągłego o średnicy m i n . 12 cm i nog i z d r e w n a 7 X 7 c m , p r z y c z e m n o g i p o w i n n y być wcięte w leżnie i p r z yb i t e gwoździami. N a wysokości 45 c m oddołu i odgóry n o g i p o w i n n y być związane d e s k a m i o p r z e k r o j u m i n . 32 X 120 m m . Kantówkę można używać t o p o r o w a -n ą lub z o b l i n a m i . Kozły do robót t y n k o w y c h można wy konywać z desek o grubości 38 m m , us z t y wn i o ne j a k wyżej . P r z y użyciu kozłów wyższych niż 2 m, n o g i i c h w i n n y być związane krzyżowo deskam i o p r z e k r o j u 32 X 120 m m l u b łatami o p r z e k r o j u 38 X 63 m m . N a r u s z t o w a n i a c h kozło-

244 w y c h dopusz c za lnem jest u s t a w i a n i e t y l k o jeszcze jednego r u s z t o w a n i a kozłowego. Pokłady zaściela się z desek g r u bości 32 m m w 2 w a r s t w y n a zakład do robót m u r o w y c h i po jedynczo do robót t y n k o w y c h . D o p u s z c z a l n y odstęp między kozłami — m a x . 1,50 nu

5) Rusztowania wiszące. W y s u w n i c e w zależności od k o n s t r u k c j i r u s z t o w a n i a mogą być bądź d r e w n i a n e z k a n tówki o p r z e k r o j u 14 * 16 cm lub okrąglaków o średnicy m i n . 15 c m w c i e n k i m końcu, bądź żelazne z belek dwuteo-w y c h . W y s u w n i c e p o w i n n y być należycie długie i umocowane bądź w s t r opach , bądź do wiązań dachowych , p r z y c z e m długość wewnętrznej części w y s u w n i c p o w i n n a przewyższać zewnętrzną część cona jmn ie j d w u k r o t n i e . R o z s t a w w y s u w n i c — m a x . 2,5 m . Pomos ty nasłane n a d r a b i n a c h o m i n i ma lne j szerokości 50 cm p o w i n n y być szczelne i należycie zabezpieczone poręczą l ub siatką. D l a podwieszen ia d r a b i n n a w y s u w n i c a c h używa się odpowiedn io umocowane i odpow i edn i e j do podnoszonych ciężarów wytrzymałości w ie lo krążki, do których zakłada się l i n y s ta lowe łub konopne odpow iedn i e j grubości. Do podw ieszen ia d r a b i n n ie wo lno u -żywać l i n k o n o p n y c h o grubości mnie j sze j niż 38 m m , p r z y t e m l i n y p o w i n n y być zupełnie zd r owe ; n i edopuszcza lnem


więc j es t pęknięcie chociażby jednego skrętu. N i e d o p u szcza lnem jest łączenie d r a b i n wiszących pomos tami , j a k również obciążanie rusztowań zbytnią ilością robotników i materjałów. P r z e c i w k o wahan i om . j -us z t owan i a na'eży używać haków nośnych n o r m a l n y c h , z g i n a n y c h nagorąco i o-b l i c z onych n a dane obciążenie.

6) Daszki ochronne. P r z y r u s z t o w a n i a c h zewnętrznych od s t r o n y dróg k o m u n i k a c y j n y c h p o w i n n y być w y k o n a n e n a wysokości p i e rwszego pokładu das zk i ochronne ze s p a d k i e m w stronę b u d y n k u pod kątem 45° i wystające po za s t o j ak i r u s z t o w a n i a n ie m n i e j niż 50 c m .

S tosown ie do rozmiarów i c h a r a k t e r u robót b u d o w l a n y c h d a s z k i ochronne mogą stanowić oddzielną konstrukcję lub też mogą być w y k o n a n e n a k r o k s z t y n a c h odpowiedn io p r z y t w i e r d z o n y c h do stojaków lub d r a b i n stojących i oszalowane d e s k a m i grubości m i n . 25 miru

*

P r z e d r u k dozwo lony t y l k o za zgodą Po l sk i ego K o m i t e t u N o r m a l i z a c y j n e g o , W a r s z a w a , E l e k t o r a l n a 2, C o p y r i g h t by P . K . N .

Z DOŚWIADCZEŃ I OBSERWACYJ F U N D A M E N T Y .

W Y Z N A C Z E N I E D O P U S Z C Z A L N E G O C I Ś N I E N I A N A G R U N T .

Sprawę tą w większości wypadków r o z s t r z y g a się n a j -właściwiej p r z y p o m o c y próbnego obciążenia g r u n t u . B a dan ie t a k i e p r z e p r o w a d z a się w t e n sposób, że s tosunkowo1 niedużą kwadratową lub kołową płytkę obciąża się stopniowo,, mierząc je j o s i adan ia . Zaprzes ta j e się dalszego obciążania, g d y płytka osiądzie k i l k a centymetrów.

Z o t r z y m a n e j t abe l i (łub w y k r e s u ) obciążeń i osiadań należy wyznaczyć ciśnienie dopuszcza lne . T u j ednak powsta je poważna trudność. S a m p r z eb i e g z j a w i s k a j es t ciąg ły il n ie daje wyraźnego k r y t e r j u m choćby w pos tac i p r z e k r o c z e n i a p r z y p ewnem ciśnieniu pewne j g r a n i c y w y t r z y małości, j a k to m a mie jsce n a p r z . w s t a l i z granicą c i a -stowatości l ub W betonie z granicą wytrzymałości. T a k a g r a n i c a mogłaby być p u n k t e m wyjścia do za s t o sowan ia t a k i e go c zy innego spółczynnika bezpieczeństwa.

D la t e go też s p o t y k a m y się w i e l o k r o t n i e z poważnemi rozbieżnościami zdań p r z y u s t a l a n i u dopuszcza lnego ciśnien i a n a zasadz i e p r z e p r o w a d z o n y c h próbnych obciążeń.

Poniżej p r z y t a c z a m pewne k r y t e r j u m , j ak m i się z d a je .mało u nas rozpowszechn ione , które stosuję od sze regu łat z d o b r e m i w y n i k a m i , a które zaczerpnąłem z książki „Der G r u n d b a u " , B r ennecke - L o h m e y e r , t o m I, s t r . 38. P o l e g a ono n a t em , że j a k o d o p u s z c z a l n e c i ś n i e n i e j e d n o s t k o w e n a g r u n t p r z y j m u j e s i ę p o ł o w; ę t e g o c i ś n i e n i a , p r z y k t ó r e m p ł y t k a o w y m i a r a c h 30 X 30 c m . o s i a d ł a o k o ł o 1 c m .

Obciążenie pow inno oczywiście odbywać się powo ln i e t ak , ażeby po każdym przyroście obciążenia nastąpiło pełne os iadan ie i uspoko jen ie .

D l a każdego, k t o w i e j a k złożonemi są te s p r a w y , w t e m p ros t em założeniu j es t w i doc zny s ze reg niedomówień, lecz p r a k t y c z n i e określenie to daje porównawcze wa i -tości nośności g r u n t u , pozwalające w sposób m n i e j więcej

j edno l i t y wnioskować n a pods taw ie próbnych obciążeń o dop u s z c z a l n e m naprężeniu g r u n t u .

Wacław Paszkowski Prof. Polit.

B E T O N O W E K O N S T R U K C J E . U S Z C Z E L N I E N I E S Z W Ó W D Y L A T A C Y J N Y C H .

jNaz iemne żelbetowe z b i o r n i k i w o d y ze względu n a swą znaczną długość wymagały k i l k u szwów d y l a t a c y j n y c h w równym s t opn iu , rzecz p ros ta , wodoszcze lnych j a k dno i ściany z b i o r n i k a . Poniżej poda jemy opis zabezp ieczen ia szczelności szwów d y l a t a c y j n y c h .

W po zos t aw i onych w betonie zagłębieniach, przyległych cio szwów d y l a t a c y j n y c h , zostały up r z edn i o zabetonowane śruby. S z w y p r z e k r y t o p a s a m i ołowianemi z półokrągłym wałkiem w środku. N a części pasków ołowianych, zachodzące n a ściany z b i o r n i k a zostały nałożone p a s y płaskiego żelaza ,przyciśnięte naśrubkami wyżej w s p o m n i a n y c h zabe t onowanych śrub. P a s y ołowiane n a s w y c h s t y k a c h zostały połączone s p a w a n i e m .

D l a osiągnięcia zupełnej szczelności pomiędzy p a s a m i ołowianemi i betonem konieczne było użycie w a r s t w y i zol acy jne j , która w n o r m a l n e j t e m p e r a t u r z e posiadałaby k o n -

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 2 4 5

systencję stalą. T u t a j powstały trudności, pogłębione oko l i cznością, że robota t a wypadła w okres ie chłodów j e s i en n y c h . R o z g r z a n a m a s a i z o l a c y jna to spływała po p ionow y c h p o w i e r z c h n i a c h betonu, to zby tn io ochłodzona n ie przedstawiała dostatecznie p las tyczne j masy , aby poddać się w y c i s k a n i u p r z y dokręcaniu śrub.

D o b r e r e z u l t a t y otrzymało się w t en sposób, że beton został p o k r y t y izolacją o t empe ra tu r z e , p r z y której gęstość była wystarczającą, aby uniknąć spływania a pozwalała nakładać mn i e j więcej równą warstwą. P o os ta tecznem z m o n t o w a n i u pasów ołowianych i żelaznych, były one doc i skane śrubami z j ednoczesnym r o z g r z e w a n i e m m a s y izol acy jne j lampą bunzenowską. Pozwalało n a to działanie płomienia l a m p y nie bezpośrednio n a ołów lecz przez p a s y żelazne o ra z rznaczna różnica t e m p e r a t u r topliwości m a s y i zo l acy jne j i ołowiu. Inż. K. Stronczi/ński.

C E G L A N E K O N S T R U K C J E .

S Z C Z E G Ó L N Y W Y P A D E K D Z I A Ł A N I A W O D Y N A S T A R E S K L E P I E N I A .

Podczas kap i t a ln e j p r z ebudowy lewego skrzydła pewnego pałacu w W a r s z a w i e został zaobse rwowany c i ekawy wypadek działania wody deszczowej n a s tare , zupełnie suche, sk l ep i en ia , przekrywająee sale n a par t e r ze .

L e w e skrzydło pałacu pochodz i według z eb ranych , lecz niedość ścisłych danych , p r z ypuszc za ln i e z r o k u 1673. B u d y n e k jest m u r o w a n y , podp iwn i c zony , d w u t r a k t o w y , dwupiętrowy z wysoką ścianą tremplową od s t r o n y południowej ; p iwn i c e i p a r t e r były przesk lep ione s k l e p i e n i a m i kolebkowerni i krzyżowemi z cegły zwykłej na z ap raw i e w a p ienne j .

Ściana środkowa, nośna znajdowała się t y l ko w p i w n i cach i n a par te rze . N a ścianie tej opar te były sk l ep i en ia nad p i w n i c a m i i nad pa r t e r em , wyżej zaś, na I-szem i I I -em piętrze środkowa ściana była w y k o n a n a z d r z ewa o k o n s t r u k c j i słupowo - r amowe j . B e l k i s t ropowe d r ewn iane n a d I-em i I l - e m piętrem opierały się za tem w środku b u d y n k u na r a m a c h tej d r ewn iane j środkowej ściany.

Ze względu n a ogólne zniszczenie d r e w n i a n y c h k o n s t r u k c y j dachowych , s t ropowych i ściany d rewn iane j środkowe j , j a k również ze względu n a zn i s zczen ia i de formac je sklepień n a d p a r t e r e m oraz ściany murowane j środkowej, p r zebudowa tego skrzydła obejmowała konieczne rozbiórki i w y b u r z e n i a w y m i e n i o n y c h elementów.

Rozbiórki i przebudowę, polegającą n a w p r o w a d z a n i u k o n s t r u k c y j żelazobetonowych, p r z ep rowadzano od najwyższej k o n d y g n a c j i k u d o b w i , wykorzystując jednakże n i e które s ta r e e l ementy d r ewn iane j a k o części r u s z t o w a n i a .

W początkowym okres ie rozpoczętej p r z ebudowy lewego skrzydła powstała następująca s y t u a c j a : dach w r a z z więźbą został ro zebrany , pozostały zaś t y l k o niektóre be l k i d r ewn iane s t ropowe oraz sk l ep i en i a n a d p a r t e r e m i n a d p i w n i c a m i , wreszc i e ściana środkowa m u r o w a n a n a p a r t e rze w r a z ze s w o i m fundamen t em. W ten sposób sk l ep i en ia , p r z edewszys tk i em n a d p a r t e r e m , znalazły się n a o t w a r t e m pow i e t r zu bez żadnej osłony od deszczu.

S k l e p i e n i a te n a d p a r t e r e m były częściowo ko lebkowe z l u n e t a m i z opa r c i em o ściany zewnętrzne i ścianę środkową, a częściowo były krzyżowe. Były one w y k o n a n e z cegły zwykłej na z a p r a w i e w a p i e n n e j , a sądząc z bardzo l i c z n y c h g r u d e k i skupień w a p i e n n y c h , m u r o w a n o je n a za p r a w i e t a k zwane j gorącej. Cegły w sk l ep i en i ach były stosunkowo w znacznej ilości luźne i niezespolone zaprawą w swo inach , z a p r a w a zaś była słaba i k r u c h a . S k l e p i e n i a posiadały l iczne spękania równolegle do ścian podłużnych i uległy w i d o c z n y m de fo rmac jom spłaszczenia.

P o zdjęciu n a I-szer.i piętrze posadzek i pod'óg uzewnętrzniły się dokładnie zag ruzowane p a c h y sklepień oraz k o t w y żelazne, wiążące ściany zewnętrzne n a wysokości I-ego piętra. Odległość między k o t w a m i wynosiła około 6,00 m., co odpowiadało os iom f i larów międzyokiennych. Każda k o t w a była w y k o n a n a z żelaza o k w a d r a t o w y m przek r o j u 5x5 cm. i składała się z dwóch części, które łączyły się po środku luźnym p r z egubem n a ciągnienie w f o rm ie prawidłowo w y k u t y c h haków, zaczepiających się w z a j e m nie .

K o t w y w ścianach zewnętrznych przechodziły nawskroś i posiadały bolce żelazne. W ten sposób k o t w y były umocowane n a swo ich końcach, poza tern łącznie z przegubowe-m i h a k a m i leżały one swobodnie n a g r u z o w a n i u sklepień.

S t a n żelaza ko tew n ie wykazywał p r z e rd z ew i en i a lub i n n y c h uszkodzeń.

P r z y o p i s a n y m wyżej s tan ie b u d y n k u , w początkowym okres ie robót, po dłuższej pogodzie padał około sześciu godz in ob f i t y deszcz, który s i ln i e zmoczył obnażone sk lep ie n i a n a d p a r t e r e m .

Bezpośrednio po u s t a n i u deszczu, podczas l u s t r a c j i robót zauważono, że jeden z haków ko twy , mniejwięcej po środku b u d y n k u w pomieszczen iach ze s k l e p i e n i a m i k r z y żowemi (w większej odległości od ściany g rube j poprzecznej n a par te rze ) j es t z e r w a n y i s i ln i e odchy lony . Bliższe oględziny wykazały zupełne ze rwan ie h a k a żelaznego o p r z e k r o j u około 3 , 5 x 7 cm. w k i e r u n k u płaszczyzny p ros t opa dłej do l i n j i no rma lne j j ego k r z y w i z n y , p r z y t e m płaszczyzny rozdziału obu części z e r w a n y c h nie wykazywały żadnych śladów r d z y l ub zanieczyszczeń, co mogłoby w s k a z y wać n a uprzedn ie j a k i e k o l w i e k uszkodzen ia h a k a żelaznego.

Z a o b s e r w o w a n y f a k t samoczynnego z e r w a n i a się n a przegub ie jednej z k o t w żelaznych, które miały zabezpieczać ściany zewnętrzne od sił rozpierających sk l ep i en ia , skierował uwagę k i e r o w n i c t w a robót n a s t an pozostałych kotew. B a d a n i a dokonane za pomocą o p u k i w a n i a młotkiem ogólnie wykazały dźwiękowo bardzo s i lne naciągnięcie pozostałych kotew, jednakże poza tą jedną kotwą n ie były one zerwane .

W w y n i k u tego z e r w a n i a się jednej k o t w y żelaznej i bardzo wzmożonej p r a c y pozostałych kotew, k i e r o w n i c t w o robót w p r z e w i d y w a n i u możliwości da l s zych de f o rmacy j w zmoczonych sk l ep i en iach , a stąd i możliwości v;zmożenia się boc znych naporów n a ściany zewnętrzne, zarządziło n ie zwłoczne zer-vanie sklepień n a d p a r t e r e m .

St. Zaykowski.

NIEDYSKRECJE BUDOWLANE

Otrzymaliśmy notatkę n a t emat do-nos i c i e l s twa , która s t a n o w i istną p l a gę naszego życia społecznego, a n a te

ren ie stosunków b u d o w l a n y c h z n a j d u je poda tny g r u n t do r o z w o j u . O d d a jąc ten t emat pod rozwagę n a s z y c h Czytelników i o p i n j i p u b ' i c z n e j , p r a g n i e m y podkreślić, iż n i e chodzi n a m

o bezkarność r z e c z y w i s t y c h nadużyć, ale o bezpieczeństwo czc i l u d z k i e j , n a rażonej w każdej c h w i l i w s k u t e k w i a r y , jaką zna jdu j e każdy choćby nawe t a n o n i m o w y donos


A n o n i m o w e donos ic i e l s two k r z e w i się od dłuższego c zasu w nas z em życiu spo lecznem. Z plagą tą t r u d n o j es t walczyć pos zkodowanym, k r z e w i się ona prze to bu jn i e , znajdując poparc i e i p o d t r z y m a n i e u czynników urzędow y c h . T a k ! t r u d n o w to uwierzyć, a j e d n a k t ak jest . A n o n i m y są u z n a w a ne przez i n s t y tuc j e państwowe, które z z a sady nadają i m ,,bieg urzędowy". A c h , t en nieszczęsny „bieg urzędowy', t a m a c h i n a , której n i k t n i e j es t w s tan ie zatrzymać, a właściwie n i e m a o d w a g i zatrzymać. Największy n a w e t a b s u r d , który r a z dostan ie się w t r y by m a c h i n y b i u r o k r a t y c z n e j m u s i przejść swą drogę, p c h a n y nieubłaga-n e m p r a w e m ,,biegu urzędowego". Najrozsądniejsi n a w e t k i e r o w n i c y różnych resortów w rozmowie p r y w a t n e j , w cz te ry oczy przyznają, iż p r z y j m o w a n i e do urzędowej w i adomości oszczerstw7 a n o n i m o w y c h , j es t nonsensem, j es t rzeczą niemoralną i szkodliwą, ale każdy rozkłada p r z y t e m ręce i p o w i a d a , że m u s i pap i e r ek pchać da l e j , bo się p o p r o s t u b o i : i K o r p u s u Kontrolerów i Najwyższej I-zby K o n t r o l i i P r o k u r a t o r j i G e n e r a l ne j i ws zys tk i e go i w s z y s t k i c h . O b j a w i a się t u z n a n a n a s z a , ciężka bolączk a b r a k u „odwagi urzędowej" , u n i k a n i a i n d y w i d u a l n e j odpowiedzialności, s p y c h a n i a decyz j i n a i n n y c h . R o z u mowan i e urzędnicze j s s t zawsze j ed n a k o w e : oczywiście, że należałoby wrzucić donos do kosza , bo t ak n a k a zuje z d r o w y sens i przyzwoitość, ałe poco brać n a siebie odpowiedzialność, jeszcze narazić się można n a z a r z u t s p r z y j a n i a o f i e rze donosu . N i e c h p a p i e r ek idz ie da le j , n i e c h go i n n i l i k w i dują. I p a p i e r e k płynie, płynie z b i u r a do b i u r a , p o r y w a w s w y m b i egu z każdego po drodze stołu dalsze p a p i e r k i , a k t a rosną, a s k r o m n y pap i e rek p r z e m i e n i a się w lawinę pap i e ru . I le stąd kosztów, i l e dochodzeń, i l e z m a r n o w a n e j napróżno ene rg j i , i le przykrości i s t r a t . A s p r a w c a , f i g l a r z l u b tchórz, chcący tą drogą dokonać s w y c h porachunków, c ieszy się i śmieje w kułak, widząc j a k i e sprawił poruszen i e , i l u łudzi zaprzągł do jałowej p r a c y , d u m n y z tego, i le k o m i s j i z a jego sprawą zjeżdżało d l a śledztwa. A o f i a r a m i donosów padają n i e t y ' k o ludz i e pozbaw i en i c i e n i a w i n y , lecz p r z e c iwn i e , stojący e tyczn ie wysoko , bo nieuznający k o m p r o m i s u z ł o t ro -s t w e m . B o jakież są k u l i s y tego p r o cederu . N a dnie cza i się p r a w i e z aw sze szantaż, r zadz i e j bezs i lna chęć zemsty . P o b u d k i , j a k i e m i k i e r u j e się donos ic i e l , n i g d y h i s mają c h a r a k t e r u bez interesownego i społecznego pod

kładu. Do tego ce lu służą inne d r o g i . A m i m o to donosy anonimow 7 e są b r a ne pod uwagę. Zastanówmy się c h w i lę, podkreślmy to. Ins t y tuc j e państwowe korzystają z donosów, uwzględniają i c h treść, i c h i n f o r m a c j e biorą za podstawę śledztwa. A więc a p r o b u ją donosy i a n o n i m y , podnoszą je do poz i omu urzędowych i n f o r m a c j i — pozwalają i m istnieć. Zastanowić się w a r t o , j a k wyglądałyby s t o s u n k i między ludźmi, g d y b y a n o n i m y i donos j a w n y , lecz noszący c h a r a k t e r wystąp i e n i a osobistego, ugruntowały się o-statecznie . Okazałoby się między i n -n c m i , że jest to najłatwiejsza d r o g a do w a l k i k o n k u r e n c y j n e j i s i a n i a z a mętu. W y s t a r c z y bowdem wtedy n a p i sać p o p r o s t u : "Zwróćcie panow i e u -wagę n a budowę taką, a taką. T a m n ie ws zy s tko j e s t w porządku". O i l e i n f o r m a t o r j es t i n t e l i g en tn i e j s z y , l ub fachowiec w te j dz i edz in i e , doda jesz cze parę szczegółów najłatwiejszych do zahac zen i a , a nadających donoso-w7i cechy prawdziwości. N a t y c h m i a s t mob i l i zu j e się do a k c j i d a n y urząd, n i e r z a d k o D e p a r t a m e n t , i r o zpoc zyna się śledztwo k u uciesze a u t o r a . W te j dz i edz in ie energ ja urzędu z pewnością n i e zawiedz ie . P o z a t e m p i san i e a -n o n i m o w y c h oskarżeń, j a k o z n a k o m i t y c z y n n i k s i a n i a zamętu i p o d r y w a n i a z a u f a n i a do p r a c y p r y w a t n y c h przedsiębiorstw, a więc k a p i t a l i z m u , s t a n o w i zawsze ważny p u n k t w p r o g r a m a c h a k c j i w y w r o t o w e j t r z ec i e j międzynarodówki. Z a c z n i j m y się i z t em łiczyć. S p r a w a t a w y m a g a , b y najwyższe c z y n n i k i rządowe zdecydow a n i e wystąpiły p r z e c iwko donos ic i e l -s t w u , by zleciły odr zucan i e donosów a n o n i m o w y c h . Donosy j a w n e , lecz o p o b u d k a c h nasuwających podejrzen i e , że ce l i c h n a p i s a n i a miał c h a r a k t e r osob is tych porachunków, również m e p o w i n n y być uwzględnione, co do i n n y c h zaś, o i l e śledztwo wykaże i c h bezpodstawność, w i n n y stanowić podstawę do pub l i c znego oskarżenia a u t o r a bez o c z e k i w a n i a , aż n a n ie zdecyduje się o f i a r a . Pamiętajmy o t em, że o f i a r a m i szantażów, a potem donosów a n o n i m o w y c h padają c i , którzy n ie chcą iść najwygodniejszą drogą oport u n i z m u w s t o s u n k u do szantażystów i n i e chcą okupywać swego spoko ju . I źle czynią, bo spoko ju n i g d y n ie znajdą, bo w s z e l k i donos, na j ba rd z i e j nawe t niesłuszny, to m a do siebie, że coś z n iago zawsze p r z y l g n i e do o f i a ry . . . O

* * *

Omawiając z a g a d n i e n i a d n i a codz iennego z z a k r e s u s p r a w nas in te

resujących a wymagających p o p r a w y może n a z b y t często o b r a c a m y się w kręgu k w e s t j i p r z e t a r gowe j .

Z a r z u t tej .jednostronności, częściowo zapewne słuszny, n ie pow in i en nas w całej m i e r z e obciążać. O p r a c o w u j e m y lepie j l ub gorze j , a le zawsze t y l ko te t e m a t y , które n a m z życia są dos ta rc zane . W y d a j e się, j a k gdyb> c i , którzy mają okazję obserwować pewne niewłaściwości n a i n n y c h odc i n k a c h p r a c y budow lane j , bądź nie u m i e l i w dostatecznej m ie r ze s tw i e r dzić t y c h momentów, które w y m a g a ją p o p r a w y , bądź też b y l i ze szkodą d l a s p r a w y skrępowani w u j a w n i a n i u nawet w t ak d y s k r e t n e j f o r m i e pot r z e b n y c h i n f o r m a c j i .

Z całą za t em satysfakcją, podda jemy t y m r a z e m pod obstrzał nasze j k r y t y k i i n n y odc inek J e s t n i m celowość projektów b u d o w l a n y c h , a w d a n y m w y p a d k u niezgodne z p r ze znaczen i em b u d o w l i n a d a n i e je j kłócących się z ogólnym je j c h a r a k t e r e m cech kosz towne j monumentalności i n i epo t r zebnego z b y t k u . i

Został wzn i e s i ony p r ze z instytucję państwową budynek f a b r y c z n y n a terenie , do którego dostać się można t y l k o po przejściu podwójnej k o n t r o l i p r z epus tkowe j . J a k więc wddz imy chodziło t u o budynek , którego p r z e z n a czenie (budynek f a b r y c z n y p r z e z n a czony do o d b i o r u robót) i którego położenie (budynek może być oglądany wyłącznie t y l k o przez z a t r u d n i o n y w wytwórni personel ) wyraźne stawiały w y m a g a n i a , b y był z a p r o j e k t o w a n y celowo i sk romn i e . P r o j e k t a n t , który w idoczn i e wyszedł ze złej szkoły, a w s k u t e k złej o r g a n i z a c j i n i e otrzymał właściwych wskazówek, wypuścił z p r a c o w n i i oddał do w y k o n a n i a p r o j ek t , który (chodzi o stronę kosztów, a n i e piękna) nadawałby się n a ob-j e k t r ep r e z en t a cy jny w c e n t r u m stol i c y .

T r u d n o bez r e p r o d u k c j i f o t og ra f i c z nej ob j ek tu i bez powtórzenia pozy-cy j k o s z t o r y su dać pełny obraz kosz townego a n iepot rzebnego b l i c h t r u , którym twórca p r o j e k t u w b r a k u p r a w d z i w e g o t a l e n t u chciał z a impo nować. Dodać t r z eba , że budynek ten powstał z p r z ebudowy s tare j r u d e r y , z której a u t o r p r o j e k t u zostawił za ledwie kikadziesiąt m. sz. m u r u . J a s n e m jest , iż t a k a przeróbka kosztowała napewno więcej niż pos taw ien i e zupełnie now7ego b u d y n k u .

O g r a n i c z y m y się z a t em do b lade j próby p r z y t o c z e n i a k i l k u c h a r a k t e r y s t y c znych szczegółów.

D r z w i wejściowe w y k o n a n o z dębu ze s zczeb l inami z czarnego dębu,

P R Z E G L Ą D B U D O W L A N Y - 1 9 3 6 R. 247

bogato p r o f i l o w a n e m i . A n t a b y do t y c h d r z w i zastosowano o średnicy 30 m m . i długości 1,80 m S z t a n d a r y do f l a g , wysokości k i l k u metrów w y konano ku t e o boga t ym r y s u n k u w a g i po 80 k g . R y n n a d e k o r a c y j n a o s p e c j a l n y m r y s u n k u h a r m o n i j k o w y m . K l e p k a posadzkowa w całym b u d y n k u n a t u r a l n i e I-go g a t u n k u . K l a t k a schodowa rob i wrażenie wejścia do m u z e u m . N a dodatek a u t o r n i e z a pomniał uwiecznić swego n a z w i s k a w płycie p i askowcowe j spec ja ln ie w m u r o w a n e j w ścianę, tego zresztą n i ew ie lk i ego b u d y n k u . J a k a dy sp ro p o r c j a między r o z m i a r a m i b u d y n k u a r o z m i a r e m a u t o r e k l a m y .

Spodziewał się w idoczn ie , że wszy scy, oglądając te wspaniałości będą się. podnosić z p o d z i w e m do i c h twórcy.

M a m y wrażenie, że osiągnął s k u tek wręcz p r z e c iwny .

N a s w d a n y m w y p a d k u in te resu je duża n i ekonsekwenc j a w działaniu władz n a d z o r c z y c h i k o n t r o l i .

S z u k a się oszczędności, często n a niewłaściwej drodze , k on t r o lu j e się w s z y s t k i c h i ws z y s tko , wszędzie węsząc złodzieja, a tak bijące w oczy bezcelowe m a r n o t r a w s t w o p r zechodz i z łatwością p r ze z w i e l ok ro tne s i to kon t roM.

* * l

W żywo r e d a g o w a n y m t y g o d n i k u gdyńskim „Torpeda' z d n i a 14 cze rwca b. r . n a t le rozważań n a t emat

s t r a j k u robotników b u d o w l a n y c h w G d y n i dotknięto j edne j z i s t o t n y c h p i z y c z y n de zo r gan i zac j i r y n k u budowlanego , której dano słuszną nazwę , k o r s a r s t w a budow lanego " .

Z pełną satysfakcją s t w i e r d z a m y t y m ra z em, iż tw i e rdzen i e nasze o n ie n o r m a l n y c h s t o s u n k a c h w przemyśle b u d o w l a n y m zostały z dużą zna jomością rzeczy podjęte przez prasę o z a i n t e r e s o w a n i a c h ogólnych. D]atego też k u p o k r z e p i e n i u n a s z y c h serc cy t u j e m y z tego artykułu k i l k a na j i s t o t n i e j s z y ch wyjątków.

* S t r a j k b u d o w l a n y a racze j n a s t r o

je, które w p e w n y m s t o p n i u do n iego się przyczyniły, mają swe źródło w zan iedbane j dz i edz in ie przemysłu b u dowlanego w G d y n i . Jedną z główn y c h p r z y c z y n n i e zadowo l en i a m a s r obo tn i c z y ch była niewypłacalność szeregu f i r m b u d o w l a n y c h , których zaległości, w s t o s u n k u do z a t r u d n i o nego pe rsone lu , przekraczają ponoć trzydzieści parę tysięcy złotych.

Każdy k to m a lub n i e m a pojęcia o budowie zakłada f irmę i z a c z y n a b u dować Gdynię.

T y m pokątnym b u d o w n i c z y m , ko rzystającym ze w s z y s t k i c h p r a w i zezwoleń n a równi z poważnemi p r z ed siębiorstwami b u d o w l a n e m i zawdzięc z a m y chaos, który panu j e w te j dz i edz in ie w G d y n i i ów f e rment , p a nujący w r u j n o w a n e j przez n i c h m a sie robo tn i cze j .

„Budowniczowie" te j k a t e g o r j i n i

czem n i e ryzykują. Robią p l a j t y z łatwością i godną do pozazd ros zc zen ia wprawą, n i e płacą oczywiście składek ubezp i ec zen iowych z a z a t r u d n i o n y c h robotników, wypłacają d r o b n e m i z a l i c z k a m i należności z a pracę i pewnego d n i a ogłosiwszy niewypłacalność albo zmieniają f a ch albo kontynuują go w o tworzone j n a t y c h s a m y c h w a r u n k a c h nowe j f i r m i e .

Dziś s p r a w a t y c h d z i k i c h n o r m , n i e płacących zarobków z a t r u d n i o n e m u persone low i , n i e opłacających świadczeń soc j a lnych , wznoszących tandetę i rujnujących zarówno n a i w n e g o właściciela j a k i robotników, w z r a s t a do w i e l k i e go z a g a d n i e n i a soc ja lnego o-gólnogdyńskiegoi.

W czas ie w i e c u , który poprzedził s t r a j k , najwięcej mówiono właśnie o t y m w y z y s k u , graniczącym z o s zus t w e m .

W a l k a z tą plagą gdyńskiego b u d o w n i c t w a m u s i być p r z e p r o w a d z o n a surowo i konsekwen tn i e . O b a w i a m y się, że n a przeszkodz ie stanąć j e j m o że z n o w u największa p l a g a n a s z y c h d n i — p r o t e k c j a . Te rn su row i e j na l e ży się do tego zabrać. P r z y współudz ia l e władz, p r z y udz i a l e p r z e s t r z e gającej p r z e d f i r m a m i tego r od za ju p r a s y , i w r es z c i e p r z y udz i a l e samego przemysłu budowlanego tę plagę można będzie wyplenić.

A l e ws zyscy muszą wiedzieć, że w a ' k a t a n i e utonie w powodz i ja łowej b i u r o k r a c j i i n ie będzie h a m o w a n a przez urzędowych z n a j o m y c h tego lub innego budow lanego k o r s a r z a .

10-LECIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO

Z a r z q d S t o w . Z a w . P r z e m . B u d . R. P. w d n i u 3 c z e r w c a b.r . p r z e s ł a ł d o

K a n c e l a r i i C y w i l n e j P a n a P r e z y d e n t a d e p e s z ę n a s t ę p u j q c e j ł r c ś c i :

„ W I M I E N I U Z R Z E S Z O N E G O P O L S K I E G O P R Z E M Y S Ł U B U D O W L A N E G O

Ł Ą C Z Y M Y S I Ę Z C A Ł Y M K R A J E M W S E R D E C Z N Y M I P E Ł N Y M C Z C I H O Ł D Z I E

D L A P A N A P R E Z Y D E N T A R Z E C Z Y P O S P O L I T E J W D N I U D Z I E S I Ę C I O L E T N I E G O

J U B I L E U S Z U P I A S T O W A N I A N A J W Y Ż S Z E G O U R Z Ę D U W P A Ń S T W I E " .

Z Y C I E B U D O W L A N E B R A N Ż O W E K O N F E R E N C J E N A D R E A L I Z A C J A

U C H W A Ł N A R A D Y G O S P O D A R C Z E J .

W w y n i k u uchwał N a r a d y Gospodarcze j odbyło się szer e g kon f e r enc j i w M i n i s t e r s t w i e Przemysłu i H a n d l u o raz Związku Izb P r z e m y s l o w o - H a n d l o w y c h poświęconych z a g a d n i e n i u a k t y w i z a c j i poszczególnych branż i w z m o c n i e n i a ogólnego tętna życia gospodarczego .

S t owar z y s z en i e Z a w . P r z e m . B u d , j a k o reprezentujące przemysł b u d o w l a n y przedstawiło szereg postulatów, z któr y c h n a czele w najogólniejszych z a r y s a c h należy wymienić następujące i c h g r u p y :

a) programowość i planowość państwowej p o l i t y k i i n wes t y cy jno -budow lane j , a więc r e s t y t u c j a k r e d y t u długoterminowego budowlanego , oddłużenie samorządów, d l a umoż-

248 l i w i c n i a i m podjęcia n a nowo działalności i nwes t y c y jn e j , u -t r z y m a n i e u l g d l a nowowznoszonych b u d o w l i , u t r z y m a n i e stałych pozyc j i n a inwes tyc j e budow lane w budżecie Państwa, wcześniejsze u r u c h a m i a n i e robót, właściwe opracowyw a n i e p r o g r a m u robót, u t r z y m y w a n i e podjętych p r o g r a mów i t d . i t. d.

b) zan i e chan i e przez o r g a n a Państwa w y k o n y w a n i e robót we własnym zarządzie,

c) w y s a n o w a n i e s ys t emu z l e can i a robót, d) uporządkowanie i wyjaśnienie warunków p r a w n y c h

w y k o n a w s t w a robót b u d o w l a n y c h , o) r e w i z j a t a r y f k o l e j owych n a materjały budow lane

w k i e r u n k u i c h obniżki, f ) s p r a w y o r gan i z a cy jn e . K o n f e r e n c j a branżowa, stanowiąca bezpośrednią wy

mianę myśli między p r z e d s t a w i c i e l a m i przemysłu a c z y n n i k i e m rządowym n a t emat n a j b a r d z i e j palących i z a s a d n i c z y ch zagadnień j es t niewątpliwie n i e zm i e rn i e ce lowa i pożyteczna. Z n a k o m i t a większość postulatów n a s z y c h z n a j d u je z r o zumi en i e i częściowo jest przez c z y n n i k i rządowe prze p r a c o w y w a n a .

S E K C J E B U D O W Y DRÓG I K A M I E N I O Ł O M Ó W S T O W A R Z Y S Z E N I A Z A W . P R Z E M . B U D . R. P .

W m a j u b. r. nastąpiło ostateczne, o d d a w n a z a p o w i a d a ne u k o n s t y t u o w a n i e się p r z y S t o w a r z y s z e n i u Z a w o d o w e m Przemysłowców B u d o w l a n y c h , au tonomiczne j S e k c j i B u d o w y Dróg, do której weszło, j a k o założyciele, 8 z pośród n a j poważniejszych przedsiębiorstw budowy dróg.

N a z e b r a n i u k o n s t y t u c y j n e m tej S e k c j i powołano j a k o przewodniczącego Sekc j i p. inżyniera L e s z k a Muszyńskiego, j a k o zastępcę przewodniczącego p. m i n . Iwanowsk i ego .

S e k c j a rozpoczęła w ten sposób działalność, wyodręb-mając n i e j ako s p r a w y budowy dróg z całości zagadnień b u d o w l a n y c h i kładząc n a n ie spec j a lny nac i sk .

S e k c j a j ednoczy wyłącznie wykonawców budowy dróg i byłoby ze w s z e c h m i a r pożądane, a b y również w najbliżs z y m czasie i przedsiębiorstwa niezrzeszone dotąd w S tow. Z a w . P r z e m B u d . R. P . a za in t e r esowane w y k o n a w s t w e m budowy dróg weszły w skład tej au tonomiczne j S e k c j i S to w a r z y s z e n i a .

W związku z powyższem należy zaznaczyć, że już w r o k u ubiegłym powstała w S t o w a r z y s z e n i u odrębna i autonom i c z n a S e k c j a Kamieniołomów, którą powołały do życia zrzeszone przedsiębiorstwa za in te resowane w p r o d u k c j i k a mieniołomów.

Przewodniczącym tej S e k c j i j est p. inż. K a r o l S t r o n -czyński, zastępca przewodniczącego p. inż. A d a m Czeżow-s k i .

S e k c j a t a p r o w a d z i od dłuższego czasu już aktywną działalność.

-Z M I E N N O Ś Ć ZAŁÓG R O B O T N I C Z Y C H \V P R Z E M Y Ś L E .

Już k i l k a k r o t n i e zwracaliśmy uwagę n a f a k t , iż a a ne o obrocie robotników t. j . o ilości p r z y j m o w a n y c h i z w a l n i a n y c h robotników w s t o s u n k u do średnio z a t r u d n i o n y c h są c h a r a k t e r y s t y c z n e d l a s t r u k t u r y poszczególny c l ; przemysłów.

Obecn ie d y sponu j emy c y f r a m i tętni d l a o s t a tn i ch t r z e ch la t , które p u b l i k u j e m y w tabe l i umieszczonej u gór y następnej szpa l ty .

Zes taw i en i e to p o z w a l a n a m wydzielić w rodz in i e przemysłów k i l k a c h a r a k t e r y s t y c z n y c h g r u p . P i e r w s z a g r u p a , obejmująca przemysł ściśle f a b r y c z n y o stałych za łogach r obo tn i c z y ch , w y k a z u j e najmniejszą s t osunkowo 1-lość p r z y j m o w a n y c h i z w a l n i a n y c h (w g r a n i c a c h okoTo 5 0 % z a t r u d n i o n y c h ) . D r u g a g r u p a odnos i się już do p r ze -


N a 100 przeciętnie z a t r u d n i o n y c h w ciągu r o k u

Przemysł p r z y j ę t o . z w o l n i o n o

1933 1934 1035 1933 1134 1935

C h e m i c z n y P a p i e r n i c z y P o l i g r a f i c z n y Skórzany Włókienniczy M e t a l o w y D r z e w n y Odzieżowy M i n e r a l n y Spożywczy B u d o w l a n y

44,4 49,8 49,8 04,6 67,4 75,4

122,1 127,1 144,6 157.0 209.1

34.8 37.5 56,2 75.9 53.6 69,5

106,3 94,4

136,7 168,2 235,1

36.3 41,9 55,8 72,6 47.4 66.5

108,1 90,5

124.8 165,5 259.9

34.7 41,0 45,9 70,5 40.8 71.9

112,0 85,0

134,7 155,6 243,9

26,2 29,9 52.8 63,5 45.9 56.8

108,3 93.9

122,2 167.5 229.6

31,0 40,5 50.2 63,5 43.0 54.3 97.1

100,2 117,5 160,2 248,0

średnio 95,4 87.4 84,5 82,8 80,3 78,0

mysłów bądź sezonowych bądź o zm i ennem za t rudn i en iu n a bardz i e j p r o s t y ch urządzeniach f a b r y c z n y c h . W tej g r u p i e ilość p r z y j m o w a n y c h i z w a l n i a n y c h p r z e k r a c z a jaz UH)'/r średnio z a t r u d n i o n y c h . N a k o n i e c oddz ie ln ie zupełnie mie jsce w t e m z e s t aw i en iu za jmuje przemysł budow lany z cyfrą około 250"/ p r z y j m o w a n y c h i z w a l n i a n y c h robotników.

P r z y c z y n y tego z j a w i s k a są zupełnie jasne . Przemyśl budow lany n i e m a stałego w a r s z t a t u pracy . Każda buao-w a j es t w y k o n y w a n a w innem mie j s cu , co u t r u d n i a już w w p e w n y m s t opn iu operowanie stałą załogą robotniczą. O-bok tego w budown i c tw i e z g rupowane są w pewnej ścisłej kolejności roboty , wymagające robotników o coraz i n n y c h k w a l i f i k a c j a c h , co również powoduje potrzebę z w a l n i a n i a j ednych a p r z y j m o w a n i a i nnych pracowników. Po za t em roboty budowlane są w większości swej uzależniona od warunków a t m o s f e r y c z n y c h i muszą być z tego powodu w s t r z y m y w a n e na okres z imowy .

N a k o n i e c najważniejszą przyczyną jest b rak p r o g r a -mowości w i nwes t y c j a ch budow lanych . S t w a r z a to s y t u ację, w której poszczególne przedsiębiorstwa budowlane n ie są w możności przewidywać, j a k będą w sezonie za t rudn ione pod względem ilościowym, pod względem tere nowego rozkładu robót i pod względem rodza ju robót.

N i e będziemy podkreślali u j e m n y c h skutków tego układy s t r u k t u r a l n e g o n a organizację b u d o w n i c t w a , gdyż n i e j ednokro tn i e już tą sprawą bliżej się zajmowaliśmy.

A n a l i z a c y f r o w a p o z w a l a n a m stwierdzić, iż z jednej s t r ony muszą być przedsięwzięte środki d l a osłabienia w w r a m a c h r ea l n y ch możliwości p r z y c z y n tej płynności z a t r u d n i e n i a w budown i c tw i e , a z d rug i e j s t r o n y w s z y s t k o p r z e m a w i a za t em , że przemysł budow lany p r z e d s t a w i a zupełnie odmienny t yp o r gan i z a cy jny . W y m a g a to, b y ter. przemysł był specy f i c zn i e p o t r a k t o w a n y we w s z y s t k i c h p r z ep i sach p r a w n y c h . Większość bow iem zarządzeń odnoszących się do przemysłów f a b r y c z n y c h o względnie s t a łem z a t r u d n i e n i u , s t o sowana dosłownie w budown ic tw i e , s t w a r z a sy tuac je absurda lne i b yna jmn i e j n ie p r z y c z y n i a się do p o p r a w y i t ak już s k o m p l i k o w a n e j i ciężkiej sy tuac j i tego przemysłu.

A K C J A B U D O W L A N O - T E R E N O W A B . G . K .

Odbyła się kon f e r enc j a p r a s o w a w B . G . K . , n a której P rezes B a n k u p Józef Kożuchowski omówił w y n i n k i operacy jne o raz politykę gospodarczą B . G . K . w r o k u 1935. Poniżej poda jemy c i ekawe szczegóły, odnoszące się do a k c j i budowlano- te renowe j B a n k u w r o k u s p r a w o z d a w c z y m .

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 249 Ogólna s u m a środków, p r z e znac zonych n a akcję budo

wlaną, i terenową, wyniosła w 1935 r. 43 m i l j . z l . , z czego 38 m i l j . uruchomił Państwowy F u n d u s z B u d o w l a n y , a 5 m i l j . F u n d u s z P r a c y . W porównaniu z r o k i e m p o p r z e d n i m s u m a u r u c h o m i o n y c h z funduszów p u b l i c z n y c h środków wzrosła o 8,5 milj) zł., w porównaniu zaś z 1933 r . o 14 m i l j . zł.

Podział k w o t y 43 m i l j . z l . n a poszczególne cele p r z ed s t a w i a się następująco:

34 m i l j . zł n a budown i c two drobne, b lokowe i r emonty , 7 m i l j . zł. n a budown i c two robotn icze (w tern 5 m i l j . zł. z F u n d u s z u P r a c y ) z a pośrednictwem T O R ' u , 2 m i l j . z l . n a akcję terenową.

F a k t y c z n y stosunek kredytów B a n k u do r z e c z y w i s t y c h kosztów budowy wynosił w r o k u ubiegłym d l a b u d o w n i c t w a b lokowego ( w r a z z r e m o n t a m m i ) 2 6 , 7 % , d l a drobnego zaś b u d o w n i c t w a — 2 9 , 3 % . C y f r y te podkreślają dob i tn i e w i e l k i e znaczenie f i n a n s o w a n i a b u d o w n i c t w a ze środków pub l i c z n y c h , które przyczyniły się do u r u c h o m i e n i a przeszło d w u k r o t n e j s u m y — 72,7 m i l j z l . — ze źródeł p r y w a t n y c h .

Przechodząc do omówienia wyników a k c j i budow lane j v.- 1935 r , należy zaznaczyć, że z p r z y z n a n y c h kredytów, których łączna s u m a wyniosła za rok ubiegły 43,6 m i l j . zł., s f i nansowano budowę 15.692 mieszkań o łącznej ilości 44.586 i zb , z czego 8.948 mieszkań (25.103 izb) p r z y p a d a n a budown i c two drobne, a 6.744 m i e s z k a n i a (19.483 izb) n a i n ne rodzaje b u d o w n i c t w a .

O d początku działalności B a n k u pożyczek b u d o w l a n y c h p r z y z n a n o za 6.55,8 m i l j z l ; z pożyczek t y c h s f i nansowano budowę 291.416 i zb .

N a terenie Górnego Śląska f i n a n s o w a n i e b u d o w n i c t w a o d b y w a się zapomocą kredytów ze Śląskiego F u n d u s z u Gospodarczego, których rozdział j es t pow i e r zony również B a n k o w i G o s p o d a r s t w a K r a j o w e g o . Pożyczek t y c h przyznał B a n k w r o k u ubiegłym za 7.0 m i l j . zł., od początku zaś swej działa'ności — za 46.2 m i l j . zł.

A k c j a t e r enowo-budow lana była p r o w a d z o n a w 1935 r. n a te ren ie 11 m i a s t , n a obszarze których przejął B a n k ogółem administrację 612,8 h a gruntów, z których u twor zono już 2.406 działek b u d o w l a n y c h ; parce lac ja r esz ty gruntów d a j eszcze około 2.000 pa r ce l budow lanych .

N a roboty te renowe przyznał B a n k w r o k u ubiegłym n c w y c h pożyczek n a 2,2 m i l j . z l .

P R O D U K C J A I Z B Y T C E M E N T U W R O K U 1934, 1935 I P I E R W S Z Y C H C Z T E R E C H M I E S I Ą C A C H 1936.

Poniżej poda jemy zes tawien ie porównawcze p r o d u k c j i i z b y t u cementu w tysiącach t onn w ciągu całego r o k u 1934 i 1935 i w przeciągu p i e r w s z y c h c z t e r ech miesięcy r o k u 1935 i 1936.

cały r ok miesiące I - I V

1934 1935 1935 1936

p rodukc j a 721 801 110 165

zby t 760 782 117 188

Z z e s t aw i en i a powyższego w n i o s k u j e m y , iż w r o k u 1934 zostały skonsumowane zapasy cementu w wysokości okoto 40 t y s . t onn , w r o k u 1935 s tworzono nowe zapasy w wysokości około 20 t y s . t onn . T a nadwyżka została j ed n a k już sp r z edana w p i e r w s z y c h cz te rech miesiącach r. b. A j a t e m naogół cementownie pracują w dość zrównoważonych w a r u n k a c h p r o d u k c j i i z by tu .

S T A Ł Y W Z R O S T Z A T R U D N I E N I A W C E M E N T O W N I A C H , C E G I E L N I A C H I T A R T A K A C H W S T O S U N K U

D O R O K U 1935.

N o t o w a n e przez G l . U . S t . ilości z a t r u d n i o n y c h robotników w głównych działach wytwórczości materjałów b u -dowo lnych , wykazują dość poważny wz r o s t w s t o sunku do odpowiedniego o k r e s u r o k u ubiegłego.

i Ilość z a t r u d n i o n y c h robotników

cementownie ceg ie ln ie t a r t a k i

1935 722 4061 20833 l i 1138 4188 23690

III 2344 6433 26542

I V 2717 12576 26389

1936 i 1016 6355 21910 II 1296 5699 24782

III 2994 8690 28605 I V 3675 15972 30083

Z N A M I E N N Y O K Ó L N I K P R U S K I E G O M I N I S T R A F I N A N S Ó W P R Z E C I W N I E S O L I D N Y M P R Z E D S I Ę B I O R

C O M B U D O W L A N Y M .

D n i a 18. V . 1936 za N r 2000/21.4 wydał P r u s k i M i n i s t e r Finansów okólnik, którego treść d z i w n i e o dpo w iada po t r z ebom nasze j r ea lne j rzeczywistości, a le da leko n iestet y odb iega od s y s t emu myślenia i działania n a s z y c h urzęd o w y c h i n s t y t u c y j , powołanych do op i ek i n a d r a c j o n a l n y m układem stosunków w budo wn i c tw i e .

Niechże z a t em dosłowne tłumaczenie t e k s t u zarządzen i a w tej s p r a w i e u naszego zachodniego sąsiada, który w dz i edz in ie o r g a n i z a c j i zasługuje n a naśladownictwo, p r z e k o n a u p a r t y c h , iż to, co u nas bezskuteczn ie od l a t p o w t a r z a m y , t a m wprowadzają w życie władze państwowe.

„ Z s z e rok i ch kół społeczeństwa dochodzą s k a r g i , że n i e s o l i d n i i f a chowo n i eodpow i edn i przedsiębiorcy b u d o w l a n i wykonują roboty budow lane , do których żadną miarą n i e dorośli. N i e n a o s t a t n i e m m i e j s cu wśród skarżących są zaw iedzen i właściciele budowy , którzy p r z y z l ecen iu budow y powodowa l i się mn i e j względami n a umiejętność i sprawność przedsiębiorcy j a k kwestją taniości o f e r t y .

W i e l u * z t y c h przedsiębiorców nawe t w przybliżeniu n i e daje g w a r a n c j i z a c h o w a n i a ogólnych prawideł t e c h n i k i i przepisów po l i c j i budow lane j , a tern mn ie j pos iada potrzebne z r o zumien i e d l a s p r a w s h a r m o n i z o w a n i a b u d o w l i z otoczen iem.

T e m u s t a n o w i rzeczy na'eży się s tanowczo p r z e c i w s t a wić n i e t y l k o w in te res i e j e d n o s t k i , a le i ogółu.

Urzędom inspekcy jno - b u d o w l a n y m po leca się w t y m k i e r u n k u zdecydowanie współdziałać. O i l e w poszczególn y c h w y p a d k a c h n ie pomoże osob is ta p e r s w a z j a w s t osunk u do właściciela budowy , to w i n n y być w y k o r z y s t a n e u p r a w n i e n i a us tawowe . Wskazuję w związku z tern prze p i s y u s t a w y przemysłowej § 35 us t . 5 i § 53a. P r z y n i e solidności przemysłowca budow lanego należy zrobić użytek z możliwości z a b r o n i e n i a w y k o n y w a n i a przemysłu n a pods taw i e § 35 ust). 5. P r z y b u d o w a c h , do których w y k o n y w a n i a po t r z ebny jest wyższy stopień doświadczenia i p r z y g o t o w a n i a t echn icznego , należy postępować w myśl § 53a, J a k o tego r o d z a j u b u d o w y należy uważać z reguły :

250 1) budowle o k o n s t r u k c j a c h s i ln i e obciążonych lub n a

rażonych (wskutek wstrząsów, m a s z y n , dźwigów

i t p . ) ; 2) budowle z żelbetu a lbo ze s t r o p a m i żelbetowemi,

z k o n s t r u k c j a m i s t a l owemi , d r e w n i a n e m i o większych rozpiętościach, w krótkości ws zy s tk i e budowle , p r z y których w y m a g a n e są s ta tyczne o b l i c z e n i a ;

3) budowle , p r z y których stosowane są nowe sys t emy i m a t e r j a l y b u d o w l a n e ;

4) ws zy s tk i e r obo ty w b u d o w l a c h o wTartości z aby tko w e j " .

U B E Z P I E C Z E N I A B U D O W L A N E W N I E M C Z E C H .

W p r o w a d z o n e w N i e m c z e c h w 1934 zasady ubezpieczen i a budowlanego zostały os ta tn io uproszczone, a s t a w k i obniżone.

Według obecnego s t a n u ubezp ieczen iu pod lega p r o w a dzenie i w y k o n y w a n i e b u d o w l i , b u d y n k i pomocnicze , m a szyny , w a r s z t a t y , r u s z t o w a n i a , urządzenia i środki t r a n spor towe , dos tawy materjałów i części p r z y w s z e l k i c h ro bo tach pod i n a d z i e m n y c h , d r o g o w y c h i t. d. Obe jmu je ono szkody , powstałe w s k u t e k : a) niezręczności, n i e d b a l s t w a i z le j w o l i ; b) błędów w ob l i c zen iach , k o n s t r u k c j a c h , m a -terjałach b u d o w l a n y c h i w y k o n a n i u robót; c) własności g r u n t u , których up r z edn i e badan ie n ie mogło przewidzieć; d> zepsuc ia się m a s z y n , z e r w a n i a się l i n , łańcuchów i t . p . ; e) obciążeń próbnych i próbnego użytkowania; f) o gn ia , u d e r z e n i a p i o r u n u , w y b u c h u ; g) klęsk żywiołowych, j a k n p powódź, b u r z a , h u r a g a n , k r a , trzęsienie z i e m i i t. p . ; h) wypadków p r z y t r a n s p o r c i e ; i) krótkiego spięcia i i n n y c h w y p . z elektrycznością; k ) r o z e r w a n i a w s k u t e k siły odśrodkowej; 1) b r a k u wody w ko t l e p a r o w y m ; m) k r a d z i e ży zwykłej i z włamaniem. S t a w k i tego u l eps zen ia w y n o szą przykładowo: 1) u m o w a j e d n o r a z o w a n a budowę j ed nego b u d y n k u m ies zka lnego w zwykłych w a r u n k a c h p r z y koszc ie budowy 50.000 mk . — składka 60 mk . 2) u m o w a całoroczna p r z y budowie domów mieszk . w zwykłych w a r u n k a c h 1,2 p r o m i l l e od ob ro tu . Ube zp i e c z en iu n i e podlegają samochody i s amo lo t y osobowe, kosztowności, r y s u n k i , a k t y , p a p i e r y wartościowe i pieniądze. Prócz tego w y k o n a w c a może s a m lub wespół z właścicielem b u d o w l i ubezpieczyć się od odpowiedzialności za szkody względem osób t r z e c i ch , w r e s z c i e przedsiębiorca z am ias t k a u c j i w gotówce łub p a p i e r a c h może uzyskać porękę i n s t y t u c j i ubezp ieczen iowe j , opłacając z a to w s t o s u n k u do s u m y udz ie lonej g w a r a n c j i 1,75% roczn ie p r z y sumie powyżej 10.000 mk. , a 2 , 5 % p r z y niższej.

Buuwelt Nr. 23 z Ą.6. 1936 str. 537.

Z N I Ż K I K O L E J O W E N A T A R G I G D Y Ń S K I E .

O t w a r c i e t e go rocznych Targów Gdyńskich nastąpi w d n i u 28 c z e r w c a b r . T a r g i Gdyńskie będą o twa r t e przez d w a tygodn ie od 12 l i p c a br . włącznie.

W okres ie Święta M o r z a p r z e w i d z i a n e są znaczne zniżk i n a p r z e j a z d do G d y n i . Obowiązują one od 23 do 28 c ze rwca , jeżeli chodz i o p r z y j a z d do G d y n i . Zniżki w y d a w a ne są n a zasadz ie n a b y c i a k a r t y u c z e s t n i c t w a z a cenę 3 . — zł. w b i u r a c h O r b i s u , L i g i M o r s k i e j i K o l o n j a l n e j o ra z w niektórych k a s a c h ko l e j owych . Zniżka w y n o s i 3 3 % p r z y w y jeździe, a powrót jest bezpłatny; d a t a p o w r o t u z G d y n i m u s i być u w i d o c z n i o n a n a k a r c i e u c z e s t n i c t w a już w d n i u z a k u p u . Ponad to c zynne będą pociągi p o p u l a r n e ze zniżką 7 5 % , do których n a j m n i e j s z a ilość osób wynosić może 300 osób,

l'o 2 l i p c a obowiązują u l g i ko le jowe, udz ie lone n a T a r g i Gdyńskie do d n i a 20 l i p c a b r .


K A T O W I C E .

W czasie od d. 31 m a j a do 14 c z e rwca b. r . odbyły się t u T a r g i K a t o w i c k i e . Z a i n t e r e s o w a n i e przemysłu b u dowlanego T a r g a m i było słabe. -<

Z wytw-órców — którzyby mog l i zainteresować p r ze mysł b u d o w l a n y — j edyn i e f i r m a „L ignosa" S. A . wystąpiła z poka z em d w u c h n o w y c h materjałów, mogących mieć zas tosowan ie w budown i c tw i e .

J e d n y m z n i c h j es t „Si les i t " m i e s z a n k a mączek roślinn y c h i m i n e r a l n y c h p r z epo j onych żywicą i p r a s o w a n y c h w gorących f o r m a c h s t a l owych ( temp. 180") pod ciśnien i e m ; podobny jest z wyglądu do ebon i tu i może być b a r w i o n y n a r o z m a i t e (kolory. Służy do w y r o b u drobiacgów e l ek t r o t e chn i c znych j a k wyłączniki, b e zp i e c zn ik i i t. p. N a daje się bardlzo dobrze do tego ce lu . P o s i a d a ciężar około 1.5 i wytrzymałość n a gięcie do 1.000 k g . a n a uderze n i e do 10 k g / c m 2 .

D r u g i m materjałem, c i e k a w s z y m od „Si les i tu" j es t „Si lesi tan" s y n t e t y c z n a żywica l a n a . W y s t a w i o n e próbki tego m a t e r j a l u były bardzo e fektowne i budziły duże z a i n t e resowan ie kół z awodowych . J e s t to materjał p r ze z roczy s ty , dający się kolorować n a r o zma i t e b a r w y i odcienie , l e k k i i niełamliwy. „Si lesi tan" p r z e d s t a w i a się j a k o ma t e r j a l o dużych możliwościach w zas t o sowan iu w budown i c t w i e a w szczególności w deko rac j i a r ch i t ek t on i c zne j .

P o z a t e m i materjałami zademonstrował jeden ze składów materjałów b u d o w l a n y c h zas tosowanie płyt „Suprem a " n a ob i c i a ścian r y g l o w y c h w p o s t a w i o n y m k i o s k u w y s t a w o w y m . N a ścianach pokazano różne rodza je w y p r a w z w y c z a j n y c h i s z l a c h e t n y c h Ponad t o w k i o s k u t y m w y s taw iono porcelanę budowlaną z odpowiednią armaturą o ra z piece k a f l o w e i papę.

J a k corocznie widzieliśmy i n a obecnych T a r g a c h k i l k a wytwórni meb l i m i e s z k a n i o w y c h i k u c h e n n y c h . P o z a po-p r a w n e m w y k o n a n i e m i wyglądem nie wnoszą one n o w y c h f o r m w tę dziedzinę. Meb l e kuchenne były nieco c i e k a w sze przez przełamanie dotychczasowe j b i e l i i wp rowadze n i e wielokolorowości w tę dziedzinę. Inż. Biasion.

O R Z E C Z E N I E N A D Z W Y C Z A J N E J K O M I S J I R O Z J E M C Z E J W S P R A W I E P Ł A C R O B O T N I K Ó W W P R Z E M Y Ś L E B U D O W L A N Y M W K R A K O W I E .

N a d z w y c z a j n a K o m i s j a R o z j e m c z a , powołana w ce lu załatwienia z a t a r g u w "przemyśle b u d o w l a n y m n a obszarze m. K r a k o w a , n a pos ' edzen iu w d n i u 27 k w i e t n i a 1936 r. , u -staliła następujące s t a w k i płac robotników b u d o w l a n y c h z a godzinę:

11 1,20

11 0.90

it 0.70

ii 0.55 robo tn ik n i e w y k w a l i f i k o w a n y do l a t 18 i kob i e t y u 0.4Q koźlarz p r z y p r a c y w akordz i e z a przen ies i en ie i

1000 szt . cegieł do p i w n i c i p a r t e r u . . . . tt M oraz z a każde następne piętro względnie za .i . i " 1.35

Orzeczen ie obowiązuje p r z y w y k o n a n i u w s z e l k i c h r o bót b u d o w l a n y c h n a obszarze okręgu admin i s t r a cy jnego m . K r a k o w a oraz n a obszarze g m i n : B ronow i c e Małe, B r o n o -w ice W i e l k i e , Prądnik Biały, Prądnik Cze rwony^ Górka N a rodowa , W o l a D u c h a c k a , P r o k o c i m , Łagiewniki, B o r e k F a -lęcki, W o l a J u s t o w s k a , R a k o w i c e , O l s z a , Czyżyny, P r z e g o -rzały i P y c h o w i c e .

Orzeczen i e obowiązuje od d n i a 1 k w i e t n i a 1936 i \ do dn i a 31 m a r c a 1937 r.

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 251 S P I S W O L N Y C H M I E S Z K A Ń W ŁODZ I .

Wydział s t a t y s t y c z n y w Łodzi, pod k i e r o w n i c t w e m n a c z e ln i ka p. Rosse ta , przystąpił do sporządzenia s p i s u w o l n y c h l o k a l i n a obszarze całego m i a s t a . Sp i s obejmował s t an m i e s z k a n i o w y w Łodzi n a dzień 10 l i p c a 1935 r . Według u -z y s k a n y c h wyników ogółem w Łodzi było w o l n y c h 2 290 mieszkań, z tego w domach , objętych ustawą o ochron ie lokatorów 1.586, a w domach n ie podlegających us taw i e 710.

Z a t e m znaczne próżnostanie m a mie jsce n i e t y l k o w dom a c h n o w y c h , a le i s t a r y c h .

Szczególnie c i ekawe są w y n i k i s p i s u pod względem wielkości próżnostojących mieszkań. Zdawałoby się, że ze względu n a k r y z y s ludność p r z enos i się z większych miesz kań do mn i e j s z y ch , że w s k u t e k te j dążności próżnostanie pow inno p r z edewszys tk i em ujawnić się w k a t e g o r j i miesz kań średnich i większych i że jednocześnie pow inno zanikać próżnostanie mieszkań n a j m n i e j s z y c h . T y m c z a s e m l i c zby sp i su przeczą t e m u . B o w i e m mieszkań j edno i zbowych w o l n y c h było 764, d w u i z b o w y c h (pokój z kuchnią) 508 ; t r z y i zbowych ( dwa pokoje z kuchnią) 4 7 5 ; c z t e ro i zbowych 296 ; pięcioizbowych 136 ; sześcioizbowych 6 5 ; s i edmio i zbowych 3 5 ; ośmioizbowych 12 i dziewięcioizbowych 5.

Można p r z y t e m stwierdzić, n a p o d s t a w i e danych , z eb ra n y c h przez wydział s t a t y s t y c z n y m . Łodzi, że wo lne miesz k a n i a są — j a k n a s t o s u n k i łódzkie — źle wyposażone techn i c zn i e .

: & u 'ż-&Zszi£ . l 3 'j:c/£.r.7 O R Z E C Z E N I E N A D Z W . K O M . R O Z J E M C Z E J W S P R A

W I E P Ł A C R O B O T N I C Z Y C H W E L W O W I E . N a d z w y c z a j n a K o m i s j a R o z j e m c z a w ce lu załatwienia

z a t a r g u w przemyśle b u d o w l a n y m i w ,zawodach pok r ew n y c h n a obszarze m i a s t a L w o w a , n a pos iedzen iu w d n i u 18 m a j a 1936 ustaliła z a godzinę następujące m i n i m a l n e s t a w k i płac robotników: M u r a r z i cieśla Z b r o j a r z i be ton ia r z

Pomoc n a budowie i r obo tn ik , z i emny p r z y budow i e

D l a koźlarza za przen ies i en ie 1000 s z tuk cegieł do p i w n i c i p a r t e r u z odległości do 35 mt .

oraz z a każde następne piętro względnie z a każde 4 m t r . wysokości dodatek

D l a k a m i e n i a r z a budowlanego ustała się z a godz i nę minimalną stawkę

D l a k a m i e n i a r z a budowlanego posługującego się własnemi narzędziami u s t a l a się dodatek w wysokości 5 % p r z e w i d z i a n e j d l a niego s t a w k i .

S t o l a r z p r z y r obo tach b u d o w l a n y c h

zł. 0.90 zł. 0.75

zł. 0.50

zł. 2.50

zł. 1.20

zł. 1.15

zł. 0.65

zł. 0.28 zł. 0.57 zł. 0.34 zł. 0.58 zł. 0.22 zł. 0.32 zł. 0.2D zł. 0.33

S t o l a r z p r z y r obo tach b u d o w l a n y c h w y k o n y w a n y c h n a budowie z i . 0.75

M a l a r z zł. 0.70 P o m o c n i k m a l a r s k i zł. 0.35 M a l a r z z a t r u d n i o n y p r z y f a sadz i e o t r z y m u j e do

datek w wysokości 2 5 % p r z e w i d z i a n e j d l a n i e go s t a w k i .

B l a c h a r z zł. 0.75 P o m o c zł. 0.50

D l a k a f l a r z y us ta lono następujący cenn ik p lac z a je den k a f e l : N o w y piec k o l o r o w y N o w y piec biały gładki cięty N o w y piec k u c h e n n y k o l o r o w y N o w y p iec k u c h e n n y biały gładki cięty P r z e s t a w i o n y p iec k o l o r o w y P r z e s t a w i o n y piec biały P r z e s t a w i o n y p iec k u c h e n n y k o l o r o w y P r z e s t a w i o n y p iec k u c h e n n y biały O g z y m s o w a n i e o b l i c z a się z a jedną warstwę k a f l i

odnośnego p i e ca , a więc cokół, g z y m s środk o w y i górny j a k o t r z y w a r s t w y .

Z a inne roboty , niewyszczególnione w powyższem w y l i c z e n i u , s t a w k i p o w i n n y być obl iczone w t e n sposób, ażeby k a f l a r z p r z y n o r m a l n e j w y dajności otrzymywał z a godzinę n ie mn i e j niż zł. 1.50 D l a p a r k i e c i a r z y us ta l ono następujący cenn ik płac z a

j eden m e t r k w a d r a t o w y :

a) układanie n a gwóźdź z p r z e s o r t o w a n i e m i p r z y b i c i e m l i s t w y zł. 0.55

c y k l i n o w a n i e z n a c i e r a n i e m zł. 0.35 b) z a podstawę p r z y j m u j e się deszczułki 25 c m .

długie, z a deszczułki 20 cm. długie u s t a l a się cenę wyższą o zł. 0.10

c) układanie n a l epn ik z p r z e s o r t o w a n i e m i p r z y b i c i em l i s t w y zł. 0.60

c y k l i n o w a n i e z n a c i e r a n i e m zł. 0.35 d) z a ko l o r owan i e deszczułek n a wyraźne żądanie

p racodawcy c ena wyższa o zł. 0.10 e) układanie kwadratów z deszczułek z p r z y b i c i e m

l i s t w y zł. 0.60 c y k l i n o w a n i e z n a c i e r a n i e m zł. 0.35 f) wsze lk i e układanie do f r y z y drożej o zł. 0,10 g ) c y k l i n o w a n i e s ta re j p o sadzk i zł. 0.45 h ) c y k l i n o w a n i e s ta re j p o sadzk i przekładanej zł. 0.'50 1) ws z e l k i e przekładania oraz ws z e l k i e reperac je

s tare j p o sadzk i z a godzinę zł. 0.90 j ) z a ściąganie wyłącznie kantów ZF . 1 m t r 2 zł. 0.20

IV-a ser ja kart (27 nowych kari) do kartoteki Przeglądu Budowlanego

Spis źródeł produkcji i dostawy z o s t a ł a w y d a n a

i

Posiadacze kartoteki mogq tę serję nabyć w Administracji - u l . W i d o k 2 2 z[a c e n ę 2.1 6 z ł . z a k > m p I et

X


CENY MATERJAŁÓW BUDOWLANYCH Wskaźniki cen i kosztów 1928 == 100

III. 1936 IV. 1936 IV. 1936 V. 1936

Ceny minerał, mat. bud.

Ceny drewna obrobionego

Ceny żelaza

45.2 40.3 70.9

Ceny mat. bud. 48.4

44.6 41.2 70.9

48.2

Koszty budowy

Koszty ut rzymania

58.0 60.7

58.2 61.3

Cegła, klinkier, pustaki, kamionka i wyroby ogniotrwałe.

F i r m a D z i e w u l s k i i L a n g e po d o k o n a n i u zapow i edz i a ne j zniżki cen n o t u j e w c e n n i k u „Styczeń 1936 " nas t . c eny z a płytki kamionkowe (terrakotę) loco w a g o n st . Opoczno w zł . :

kwadraty gładkie łub groszkowane j ednoko lorowe 15 X X 15 i 14.5 X 14.5 c m , z a 1 m ' — I ga tunek — żółte i c ze rwone 16.75 zł., s zare i b ronzowe 17.50 zł., białe 19.00 zł., c za rne — 20.00 zł., n i eb i esk i e i z i e lone 23.00 z ł , I/II g a tunek o 6 % t a n i e j , I I g a t u n e k o 1 1 % t a n i e j , ośmiokątny i sześciokątny droższy w I g a t u n k u o 0.40 zł. w I/II ga t . o 0.35 n\., w I I ga t . o 0.30 zł.

płintusy wkłęsłe z a 1 m . b. — żółte i czerwone 4.35 ił., białe i szare 5,15 zł., c za rne — 5.65 zł.,

hołkełe wąskie — 3.10 zł., posadzka bramowa żółta i s z a r a — 22.50 zł., żłobko

w a n a żółta — 17.15 zł, płytki d y w a n o w e „gorseoiki" n i enak l e j ane i kwadraci

ki i sześciokąty n a k l e j a n e n a p a p i e r — 14 zł. C e n y powyższe loco skład w W a r s z a w i e podnoszą się

o 0.50 złotych n a m 2 , a p r z y posadzce b ramowe j o 1.00 zł. N a w y r o b y kamionkowe i s tn i e j e t endenc ja zniżkowa

wobec w y c o f a n i a się z k a r t e l u jednego z członków. Cegielnia Witaszyce (przedst . w W a r s z a w i e inż. L .

S i e k i e r k o — S e n a t o r s k a 4. t e l . 2.58.59) no tu je (p ierwsze ceny loco w a g o n c eg i e ln i a , d r u g i e ceny loco w a g o n W a r s zawa ) :

dziurawka podł. i poprz. do licowania I k l . (b. mocna o ładnym czerw, ko lo rze ) 35 — 5 0 ;

cegła zwycz. budowlana nieprzebierana 38 — 68, cegła zw. bud. przebierana (nad . się do l i c owan i a ) 41 — 72 dziurawka zw. budowlana 33 — 48, łicówka I kl 55 — 86, cegła kanałiz. I Id. (wy t r z . do 230 k g / c m \ nasiąkł. 8.2%) 55 — 86, // kl. 45 — 76, cegła stropowa Foerstera 25 x 15 x 10 — 65 — 91 , dachówka karpióiulca I kl. 70 — 80, // kl. 60 — 70.

Dekarskie materjały (p. zesz. 5/36).

Drzewo. W d a l s z y m ciągu panu j e w y b i t n i e mocny nastrój

wśród tartaczników, C e n y desek sosnowych o b r z y n a n y c h t. zw. półczystych

kształtują się loco t a r t a k ( p r z y od l . ok. 300 k m . od W a r s z a w y z a '/," — 33 zł ; 1" — 35 z ł ; ' / , " i 1 V 2 " — 37 do 38 z l .

Składnicy w okręgu w a r s z a w s k i m sprzedają 'oco b u d o w a : kantówkę ciosaną — 37 zł. ; szalówkę — 41 z l ; k a n -rówkę zwykłą i b e l k i sosnowe —• 58 zł.

W K r a k o w i e z a szalówkę u z y s k u j e się 35 do 36 zł. loco w a g o n Kraków w obrocie h u r t o w y m .

• W związku z podrożeniem s u r o w c a podrożała posadzka dębowa przeciętnie o 0.50 zł n a n r Piece i przybory piecowe.

Zakł. P r z e m . J a n K r a u z e w A n d r e s p o l u notuje n a stępujące ceny z a k a f l e loco f a b r y k a :

za k a f e l k w a t d a t e l . — 0.36, z a narożnik k a f l a k w a -d r a t e l . — 0.54, z a k a f e l gładki berliński — 1.22, z a n a rożnik gładki berliński — 1.83, k a f e l be r i . k u c h e n n y — 1.02, narożnik — 1.53, z a k a f e l s zamotowy ko l o r owy (wy

m i a r 21 X 23) — 0.86, z a narożnik szamotowy ko l o r owy — 1.29, z a k a f e l szamot , ko lor , ( f o rma t meisseński) — 0.60, z a narożnik tego w y m i a r u — 0.90, z a jeden rząd z a kończenia (białego) — 15.30, ko lo r . 12.75, z a jeden rząd k a r n e s u (białego) — 13.60, ko lo r . — 11.90.

F a b r y k a P i o t r Ławacz notuje loco skład w W a r s z a w i e : d r z w i c z k i p iecowe w g . P . N . B . — 540 z a parę — 10.00 zł, r u s z t p i ecowy 5 k g — 1.50 zł, r u r a b l a s z a n a — 0.90 zł, d r u t g a l w a n . N r . 10 z a 1 k g — 0.65 zł, b l a cha mos. p r z ed piec — 4.60 zł, t a r z c z a o c h r o n n a z g r z y b k a m i — 1.00 zł, d r z w i c z k i pudłowe z mos. zasłonkami — 26 75 zł.

Stolarszczyzna. S t a r a c h o w i c e notują nas t . ceny n a swe w y r o b y f r a n c o

w a g o n S t a r a c h o w i c e : a) surowe — n i e s z l i f owane płyty drzwiowe „Staracho

wice" o w y m . n o r m a l n y m 2.05 X 0 85 w z g l 0.75 w z g l . 0.65 grubości 3 % cm — zł. 16 za 1 m*.

b) drzwi płytowe „Starachowice" o w y m . n o r m a l n y c h 2.00 X 0.80 w z g l 0.70 w z g l . 0.60 — zł. 21 z a 1 m \

c) w y m i a r y a n o r m a l n e 1 0 % drożej. Szkło (p. zesz. 5/46).

Wiążące materjały i zaprawy. C e n a n a wapno m a tendencję w d a l s z y m ciągu mocim. Ogólnie komunikują n a m , iż os ta tn io cena podniosła

się o z\ 0.10 za 100 k g . Kadzielnią no tu j e ceny w a p n a n a poz iomie 2.50 zł.

z a 100 k g . loco w a p n a n a w a p i e n n i k u . W a p n o r u d u t r z y m u j e swe ceny bez z m i a n y t. j . 2.10

zł. z a 100 k g . loco w a g o n st . załadi C e n a cementu uległa dość poważnej zwyżce i wynos i

obecnie od zł. 3 . 20 do zł. 3.40 za 100 k g . w w o r k a c h p a p i e r o w y c h p a r y t e t st. ko ! . Łazy — zależnie od m a r k i cem e n t u (dane z a k o m u n i k o w a n e p r z e z f irmę A . B o r o w i k i S y n ) .

żelazo i metale. C e n y żelaza i metali pozostają bez z m i a n y (por. zesz.

1/36). T endenc j a n a blachę cynkoicą j est obecnie zwyżkowa. D o m h a n d l . A . G e p n e r notu je loco skład W a r s z a w a

z a k g : c y n a B a n k a w b l o k a c h — 6.40; ołów h u t n i c z y — 0.75; b l a cha m i e d z i a n a — 2.20 do 3.40; b l acha mosiężna — 2.20 do 3.70; b l a c h a c y n k o w a — 0.83.

C e n y gwoździ i drutu bez z m i a n y (zesz. 3/36) .

K A T O W I C E .

C e n y loco c e g i e l n i a : cegła zwyc za jna 30 — 35, ostro-p a l o n a 35 — 42, d z i u r a w k a 38 — 45, p o r o w a t a 50 — 60, K l e i n o w s k a — 70 —- 78, A k e r m a n a — 180 — 220.

C e n y z a 1 tonnę loco w a g o n st. załad.: żwir r zeczny — 4.70 — 5.70, p iasek r zeczny — 6.50, żużel wysokopie-cowy łamany — p iasek 4.50, g r y s i k 5.50, s zu te r 6.00.

C e n y loco b u d o w a : p iasek k o p a l n y za 1 r. i 3 — 4.50.

ŁÓDŹ.

C e n y w zł. loco b u d o w a p r z y płatności gotówką: cegła z w y c z a j n a — 45 — 48, cegła d z i u r a w k a —

62 —- 65,

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 253 żwir (pospółka z a 1 m* — 4.50 do 5.00, żwir do żel

betu z a 1 m 3 — 8, p i a s e k do m u r o w a n i a l m s — 3 do 3.50, desk i 3/4 " — 38 — 4 3 , 1" — 45 — 47, 5/4" do 2 " — 57, bale 3 " —< 57 — 59, kantówka c i osana — 38 — 41 , k a n tówka rznięta — 58 — 63.

P O Z N A Ń

cegła z w y c z . ( s z lu fka ) loco b u d o w a 1000 szt . 43 ,00—47,00 cegła — tonówka loco budowa „ „ 50,00 sufitówka K l e i n a l ub F o r s t e r a „ „ 80,00 płyty ścienne 30/22/5 c m g r b . „ „ 85,00 cement w . o p a k o w a n i u w w o r k a c h pap i e r . 100 k g 6,00 cement 15 ton f r a n c o s tac j a Poznań 705,00 w a p n o n i e lasowane loco b u d o w a 100 k g 3 20 piasek 1 m° 4,00 żwir k o p a l n i a n y 1 m° 5,00 tłuczeń z k a m i e n i po lnych 1 m° 11,00

W A R S Z A W A .

S t r e j k w ceg i e ln i ach p o d w a r s z a w s k i c h , o którym p i saliśmy w p o p r z e d n i m zeszycie , ze s t a n u l o k a l n y c h z a t a r gów przeszedł około 15 c z e rwca w r u c h o c h a r a k t e r z e ogóln y m , obejmując zdecydowaną większość ceg i e ln i p odwar s z a w s k i c h . W w y n i k u s t r e j k u płace robotników ceg i e ln ia -n y c h zostały podnies ione o 1 2 % % .

Podn ies i en i e płac a za t em i zwyżka kos z tu p r o d u k c j i , mogłyby wpłynąć n a tendencję zwyżkową ceny cegły, gdy

by n i e stała możliwość zas t osowan ia n a d z w y c z a j n y c h u l g t a r y f o w y c h d l a p r z e w o z u cegły do W a r s z a w y .

Ceg i e ln i e „Mark i Grójeckie" i „Gołków" notują loco b u d o w a w W a r s z a w i e :

cegła ręczna i maszynowa — 57 — 58, cegła dziurawka — 56 ; trocinówka — 7 0 ; cegła Kleina — 85.

Zakł. ceg P u s t e l n i k notują loco b u d o w a w W a r s z a w i e : cegła ręczna — 53 do 5 8 ; cegła dziurawka — 53 do

5 6 ; dach. karpiowa I gat . 70 — 110 ; I I g a t 60 — 7 0 ;

żłobiona I ga t . — 140 ; I I ga t . — 1 2 0 ; gąsior 60 do 70 g r . F i r m a J a n Czekaliński notu je następujące c e n y :

żwir wiślany loco b r z e g Wis ły — 15.00 zł. z a 1 m". żioir rzeczny loco w a g o n W a r s z . Główna — 9.75 zł.

z a 1 tonnę, żwir kopalniany loco w a g o n W a r s z Główna — 8.50

zł. z a 1 tonnę, piasek wiślany loco wybrzeże Wis ły — 1.60 z a m ' p iasek wiślany loco w a g o n Warsz.-Gdańska — 2.40 zł.

z a 1 tonnę loco wagon W a r s z . Główna — 4.40 zł. F a b r y k a inż. S. Radzimińskiego no tu j e nas t . ceny z a

w y r o b y betonowe loco b u d o w a w W a r s z a w i e , za m 3 : płytki cementowe 20x20 cm szare — 4,50 czerwone —

5.00; płytki lastricowe s za re — 8.60, z m a r m u r u c a r r a r a —•

10.00; płytki cemełitowe na elewację — 4 75.

O S T A T N I E P r z e b u d o w a l ewego skrzydła pałacu P r e z y d j u m R a d y M i n i

strów — 18/V — 1936 — prze t . ogr.

F I R M A Zł.

R o g a c z e w s k i i S z u l a k i e w i c z 308.556.42 W a r s z . Tow . Techn . B u d o w l a n e 329.191.88

C z o s n o w s k i i S - k a 389.974.24

P a c h o w s k i S. 338.768.94

R o b o t y otrzymała f. B . R o g a c z e w s k i i S. S z u l a k i e w i c z , W a r s z a w a , N o w y .Świat 34.

B u d o w a p a r k a n u żelbetowego wzdłuż poses j i G a z o w n i M i e j sk . p r z y u l . D w o r s k i e j — 30/V — 1936 r. ( „Biuletyn

P r z e t a r g o w y " •— pozyc . 2591) .

F I R M A C e n a za 1 m t r . b .

F I R M A Zł.

K r a j e w s k i Z. , W a r s z a w a , M o k o t o w s k a 59 24.00

Wolkowiński i Łęski, Inż-owie bud. , W - w a , Wspólna 75. 24 00

Peregał B . 27.00 Inż. B . G a l i c k i 29.00 B a r a n o w s k i K . 30.00 B e t o n o w n i a M i e j s k a 35.00 H i l d t J . 35.00 S i e r z p o w s k i B . i M o r a w s k i R. 36.00 „Spin" 37.00 S a w i c k i G . , Inż. i S - k a 40.00 S z m i d t E . 43.00 P o d l e c k i C . inż. Słobodziński i S -ka 44.50 Inżynierowie B u d o w l a n i 44.80 K r z y p k o w s k i S, inż. i S - k a 45.00 M a l i n o w s k i L . , inż. • 45.00 S z u m o w s k i J . i S - k a 46.00 H o l n i c k i — Szu l c J . , inż. i S - k a 48.50

O r z e c h o w s k i S t . i C . S z r e y e r 50.00 Plebański St. , inż. 84.00

P R Z E T A R G I R o b o t y wykończeniowe — 11-a S e r j a — w g m a c h u d l a W y

działu Techn i c zn . Zarządu M i e j s k . m . st. W a r s z a w y , p r z y

u l . Daniłowiczowskiej 3 — 28/V-36 r . ( B i u l . P r z e t a r g ,

poz . 2576 ) .

F I R M A Zł

Plebański S t . , W a r s z a w a , Marszałk o w s k a 31 278.175.80

Śmielecki R. 307.027.37 H a c i e w i c z i Serwiński 349.994.70

B u d o w a g m a c h u poczwórnej szkoły powszechne j p r z y u l .

Żelaznej róg L e s z n a — Zarząd M i e j s k i m . st. W a r s z a w y —

5/VI — 1936 r. — ( B i u l . P r z e t . poz . 2586) .

F I R M A Zł.

L a n d a u N . , W a r s z a w a , W a r e c k a 9 457.156.29 P i a s e c k i i C h r z a n o w s k i 459.558.50 C h a b e l s k i 462,759.53 Plebański 463.391.11 W a r s z . Tow . Techn . Budów. 479.722.96 N i e d b a l s k i S. 479.736.28 P o p i e l s k i W . 488.449.24 H a c i e w i c z i Serwiński 491.616.67 Wodziński J . 491.988.90 P o d l e c k i i Słobodziński 497.599.37 S z r e t t e r O. 501.338.38 Z a r z e c k i 503.562.26 S z u m o w s k i J . 509.023.67

I


Wykończenie w e w n . części s a l i pomieszczeń M u z e u m N a r o dowego p r z y A l . 3-go M a j a w W a r s z a w i e — 4/VI — 193G

B i u l . P r z e t . poz . 2592) .

Z b r o j o w n i a N r . 2 — p r z e t a r g o g r a n i c z o n y n a przebudowę budynków N r . 11 d. 8/V I 36.

F I R M A Zł.

P a c h o w s k i S., W a r s z a w a , C z e r w . Krzyża 21/23 168.548.20

P o d l e c k i i Slobodzińskl 170.159.86

„T rawers " 176.557.04

M a l i n o w s k i 188.146.40

Cegłowski 197.833.34

S t a r a chow i c e ( s t o l a r k a z okuc i em) 57.179.3C

W y k o n a n i e robót b u d o w l a n y c h związanych z r em o n t em e l ewac j i gmachów T e a t r u W i e l k i e g o i Na rodowego w W a r s zaw i e — Wydzia ł T e c h n i c z n y Zarządu M i e j s k i e g o m . st.

W a r s z a w y — 14/Y-1936 — ( B i u l . P r z e t . poz . 2529) .

F I R M A Zł.

S z e l i g a M . 84.319

Sp i e ge l 105.415

C z o s n o w s k i i S - k a 121.928

J a w o r s k i 129.046

„Szybkość" 135.372

B r o s z k i e w i c z 147.725

B a n a s i a k 148.583

„Beton" 163.328

R o t h F r . 187.386

M a r c i n k o w s k i 199.373

Cegłowski 214.962

P i e c h n i k 233.563

B u d o w a tune lu osobowego z w i a t a m i n a st . G r o d z i s k M a zow i e ck i — D y r . O k r . K o l e i Państw, w W a r s z a w i e —

29/Y-1936 r . — ( B i u l . P r z e t . poz . 2542) .

F I R M A Zł.

L a n d a u N . , W a r s z a w a , W a r e c k a 9 59 701

K r z y p k o w s k i S. i S - k a 62.660

W e g m e i s t e r 63.253

Czeżowski i S t r u g 63 560

P r a p o r t S. 67 212

Z jednoczen i Inżynierowie 72 304

M a k u l s k i T . 75.006

R u d z k i K . i S - k a 82 772

S a w i c k i G . 84.093

S z r e t t e r O.' 89.877

D r u g i etap robót w b u d y n k u b i u r o w y m Urzędu M o r s k i e g o w S t r e f i e Wolnocłowej w G d y n i 6/YI -1936 — . prze t . ogr .

F I R M A .. . .

Krzyżanowski K . i S - k a , G d y n i a 220,303 R o t h F r . , W a r s z a w a : 222,693

M o r a w s k i E . Inż. i S - k a , G d y n i a -'225 152 '

Skąpski F . i S - k a , G d y n i a 227,371 Mięsowicz, G d y n i a ' 232,733

J a s k u l s k i i B r y g i e w i c z , G d y n i a 239,166

śmidowicz, G d y n i a 212 269

F I R M A zł.

Wędrowski K , Inż. W a r s z a w a , u l . 6-go S i e r p n i a 36. 93,057 60

W a r s z . T o w . Techn . B u d o w l . 97,777.01

P i a s e c k i i C h r z a n o w s k i 97,937.64

K . Wąsik 98,032 88

Spółdzielnia Przemysłowców B u d o w n . 99,039.76

P o d l e c k i i Słobodziński 103,252.32

J a n W e b e r 103,675.83

Z jednoczenie Inżynierów 103,736.49

Haciewic/z i Serwiński 107,477.90

F r . R o s t k o w s k i 107,637.48

P r z e b u d o w a b u d y n k u N . 5, u l . S t a l o w a N . 58. Z b r o j o w n i a N . 2. — prze t . ogr .

F I R M A Zł.

K . Wąsik, W a r s z a w a , Żórawia 9 P i a s e c k i i C h r z a n o w s k i Z jednoczen i Inżynierowie P o d l e c k i i Słobodziński Spółdzielnia Przemysłowców B u d o w

n i c t w a J a n W e b e r

H a c i e w i c z i Serwiński K . Wędrychowski i S - k a A . C z u d o w s k i

129.488.88 135.257.97 139.715.30 139.733.04

140.489.22 140.622.59 , 142.599.23 147.769.37 166.470.30

B u d o w a d rug i ego g m a c h u F e r m e n t o w n i w Zakładzie U -p r a w y T y t o n i u P . ' M . T . w L u b l i n i e o k u b a t u r z e ok. 38000 m 3 — D y r . Po l sk i e go M o n . T y t u n . w W a r s z a w i e —

15/YI-1936 r. — ( B i u l . P r z e t . paz . 2589) .

F i ' R M A Zł.

-

P o d l e c k i i Słobodziński, W a r s z a w a , u l . ( N o w o g r o d z k a 7 622 070.22

P i a s e c k i i C h r z a n o w s k i 630.132.57

„Ka fa r " , Lwów 636.899.41

„Budopol" 649.022.86

K o g u t M . i J . T i s c h , Lwów 658 819.40

Jaśkiewicz, RóWne 663.634.91

T w o r i Racjzyński 674.327.14

R a s z k a J . 676.453.34

S z y m k o w i a k , Częstochowa 679 077.00 Białkowski 682 529 30 R o b u d ! 686 451.85

K r z y w d a - S i e n n i c k i , L u b l i n 693.566.69 „ T r i " 696.731.69 j S i e r z p o w s k i i M o r a w s k i 698.943.44

H a c i e w i c z i Serwiński 710.066.08 1

„Archi tekt " , L u b l i n 723.666 82

Wodziński J . 846 729 39

„Huta Pokó j " ( kons t rukc j e żelazne) 258.659.56

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 255 B u d o w a Kanału K a m i e n n e g o w S a r n a c h K i e r o w n i c t w o B u d o w y K a n . K a m . w S a r n a c h — 2 3 / V - 1936 r. ( „Biul .

P r z e t a r g . " , pozyc . 2565) .

W y k o n a n i e n a w a r u n k a c h k r e d y t o w y c h , wiaduktów i doj a z d u do m o s t u n a Wiśle we Włocławku — Państw. F u n dusz D r o g o w y — 8/YI -1936 r . ( B i u l . P r z e t . poz. 2597 ) .

Sabo - f Robdok

Czeżowski i S t r u g Muszyński L .

zł. zł. zł. Robo ty z i emne 422.000 459 000 —

Wia

du

kty

l ewy b r z e g 6 X 1 9 . 8 0 r a m o w y trój-przęsłowy przęsło n a d brzeżne 12 m .

263 000

82 000

17.000

237.000

65.000

14.000

261.000

78.000

21.000

r a z e m 362.000 316.000 361.000

Całość o f e r t y 784.000 776.000 —

K r e d y t w g . w a r . przet d w u l e t n i t r z y l e t n i

B u d o w a kos za r w G d y n i — O k r . Urzęd B u d o w n i c t w a W . M . — 2/YI-1936 r .

F I R M A Zł.

„ T r i " , W a r s z a w a , Sewerynów 5 225.030,73 P o d l e c k i i Slobodziński, W a r s z a w a 249 786.68 K l i e m i C i s z e w s k i , T c z ew 252,712 20 O b r y c k i i Narzyński, G d y n i a 257.564,23 R i k a , Bydgoszc z 269.786,02 Krzyżanowski, G d y n i a 273.976 50 Skąpski, G d y n i a 277.352,04 J a s k u l s k i i B r y g i e w i c z , G d y n i a 289.120.60 D u h r y , G d y n i a 251.952,39

F I R M A

K r a u s z , Stanisławów Jeżewczyk i G u r w i c z , Słonim „ T r i " S a w i c k i G . R a c h m a n , L u b l i n

Stronczyński K . , C z a r n o t a - B o j a r s k i R . i Sp .

„Budopol" S z em io t B . i J . G r y n b e r g K l e s o w s k i Przemysł G r a n i t o w y

Zł.

248.000 356.000 430 000 465 500 487.000

492.000 679.000 698 000 713.000

B u d o w a m o s t u p r ze z rzekę Utratę n a st. Pruszków — D y r . O k r . K o l e i Państw, w W a r s z a w i e — 19/V — 1936 ( B i u l .

P r z e t . poz. 2521) .

F I R M A Zł.

„ T r i " , W a r s z a w a , Sewerynów 5 32.932 P r a p o r t 33 125 K r z y p k o w s k i 33.895 S a w i c k i G . 34.977 S i e r z p o w s k i i M o r a w s k i 35.908 Jabłoński i N a d r a t o w s k i 38 736 W e g m e i s t e r 39 064 Bobieński 43.315 1

USTAWODAWSTWO I ORZECZNICTWO N A D A N I E M O C Y P O W S Z E C H N I E O B O W I Ą Z U J Ą C E J

O R Z E C Z E N I U N A D Z W . K O M . R O Z J . D L A W A R S Z A W Y .

Orzeczen ie N a d z w y c z a j n e j K o m i s j i Roz jemcze j d l a W a r s z a w y w y d a n e w dn . 6 i 7 k w i e t n i a b. r . ( pa t r z zeszyt 4 s t r . 150) zostało za tw i e rdzone przez M i n i s t r a O p i e k i Społecznej i ogłoszone w- M o n i t o r z e P o l s k i m . W D z i e n n i k u U s t a w z d n . 30 m a j a r . b. ukazało się rozporządzenie R a d y Ministrów nadające z t y m d n i e m orzeczen iu moc powszechn i e obowiązującą. Z tą chwilą w obrębie m i a s t a stołecznego W a r s z a w y , n a B i e l a n a c h , Okęciu w r a z z P a l u c h e m , Goc -ławkiem, B o e r n e r o w i e - B a b i c a c h o raz f o rc i e B e m a obowiązują n a w s z e l k i c h b u d o w a c h s t a w k i orzeczone przez N a d zwyczajną Komisję Rozjemczą.

W S P R A W I E O K R E S U W Y P O W I E D Z E N I A P O 10 L A T A C H P R A C Y .

Wobec l i c z n y c h zapytań, c zy po 10 l a t ach p r a c y p r z y sługuje p r a c o w n i k o w i 6-cio miesięczny okres w y p o w i e d z e n i a zgodn ie z ar t . 469 § 3 K o d e k s u Zobowiązań, k o m u n i k u j e m y C z y t e l n i k o m , że Sąd Okręgowy we L w o w i e w y r o k i e m z d n . 5. X I I . 1935 r. ( S y g n . ak t . I V . C a 2176/35) uchylił w y r o k Sądu P r a c y , zasądzający odszkodowan ie z a C-miesięczny okres w y p o w i e d z e n i a i powództwo oddalił, wychodząc z założenia, że do pracowników objętych dek r e t em o u m o w i e o pracę pracowników umysłowych, p r z e p i s y a r t . 469 § 3 K o d e k s u Zobowiązań n ie mają zas tosowan ia .

Sąd Najwyższy n a sku tek w n i e s i e n i a k a s a c j i p rzez p r a c o w n i k a rozpoznawał tę sprawę w d n i u 4 c z e rwca r. b. Sąd Najwyższy skargę p r a c o w n i k a oddalił, us ta la ją w ten sposób, żc p r a c o w n i k o m , o b j ę t y m d e k r e t e m o u m o/ w i o p r a c o w n k ó w u m y s ł o w y c h , p r z y s ł u g u j e i p o 1 0-c i u l a t a c h p r a c y j e d y n i e 3 -m i c s i ę c z-n e w y p o w i e d z e n i e. (Orzeczenie- S. N . z dn . i. V I . 1936 r. S y g n . ak t . C. II. 557/36) .

P O T R Ą C A N I E P R A C O W N I K O W I Z W Y P Ł A T Y N A L E Ż NOŚCI O T R Z Y M A N Y C H O D U B E Z P . Ś W I A D C Z E Ń .

Z orzeczenia Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 16 października 1935 r. L. C. II. 1511/35.

W r a z i e choroby lub nieszczęśliwego w y p a d k u p r a c o w n i k a wo lno p r a c o d a w c y potrącić z w y n a g r o d z e n i a p r a c o w n i k a t y l k o te k w o t y , należne p r a c o w n i k o w i z tytułu ubezp i e c z en i a p r awno -p ub l i c z nego , które p r a c o w n i k z tego t y tułu już otrzymał; p r a c o d a w c a może więc potrącić te k w o t y z w y n a g r o d z e n i a p r a c o w n i k a za ten miesiąc, z a który p r z y p a d a wypłata należności z tytułu ubezp ieczen ia , j e dyn i e w p r z y p a d k u p o b i e r a n i a p r ze z p r a c o w n i k a w y n a g rodzen i a zdo lu , w p r z y p a d k u zaś p o b i e r a n i a przez p r a c o w n i k a w y n a g r o d z e n i a zgóry, p r a c o d a w c a może i p o w i n i e n potrącić te k w o t y dop ie ro p r z y najbliższej wypłacie wy n a g r o d z e n i a p r a c o w n i k o w i po dow i edzen iu się, że p r a c o w n i k te k w o t y otrzymał

1

256 U I S Z C Z E N I E S K Ł A D K I U B E Z P I E C Z E N I O W E J J A K O

F O R M A Z G Ł O S Z E N I A D O U B E Z P I E C Z E N I A .

Te za . U i s z c z e n i e składki ubezp ieczen iowe j z a p racown i k a umysłowego powoduje s k u t k i p r a w n e , związane w myśl a r t . 111 i 112 rozporządzenia P r e z y d e n t a Rzec zypos po l i t e j z! 24 l i s t o p a d a 1927 D z . U s t . poz. 911 ze zgłoszeniem do ubezp ieczen ia , oczywiście zależnie od obowiązku praco dawcy udz i e l en i a Zakładowi Ubezpieczeń w s z e l k i c h p r a w e m w y m a g a n y c h i n f o r m a c j i .

Z u z a s a d n i e n i a : Jeśli zakład został pow iadomiony przez pracodawcę o

f akc i e z a t r u d n i e n i a , uzasadniającego obowiązek ubezpieczen i a osoby za t rudn i one j , t o p o w i a d o m i e n i e t a k i e bez względu n a jego formę, a więc na m n i e j c z y więcej wyczerpującą


co do i n n y c h i s t o t n y c h momentów jego treść, powoduje s a m o p r z e z się d l a Zakładu powyższe s k u t k i p r awne , a w szczególności obowiązek ściągnięcia n i ep r z edawn i onych składek i co za tem idz ie (ar t . 111 i 112) także obowiązek z a l i c z en ia odnośnych miesięcy składkowych. W t y c h w a r u n k a c h , jeśli t ak i e zaw iadomien i e uskuteczn iono w p r z e p i s a n y m t e r m i n i e , odpada możliwość z a r z u c e n i a p ra codawcy zan i edban ia zgłoszenia.

Okoliczność, podn ies i ona w ska rdze , że Zakładowi n i c nie było w iadome o W . w c h w i l i wpłacenia za n iego skład

k i , wskazywała n a potrzebę uzupełnienia zgłoszenia i u z a sadn i en i a tej składki, sko ro , j ak to w y n i k a z tychże w y w o dów, Zakładowi już wówczas było w iadome , że składkę wpłacono właśnie z a W . , nie podważa n a t o m i a s t wca l e s tanow i s k a pozwane j władzy, że w t y c h w a r u n k c h opłacenie 10 lutego 1928 r . z a W . składki uważać należy za równoznaczne ze zgłoszeniem go do ubezp ieczen ia .

PRZEGLĄD WYDAWNICTW P O Ż Y T E C Z N E I P R A K T Y C Z N E W Y D A W N I C T W O

Z Z A K R E S U B E Z P I E C Z E Ń S T W A P R A C Y W B U D O W N I C T W I E .

I n s t y t u t S p r a w Społecznych wydał serję k a r t i n s t r u k -c y j n y c h , dotyczących bezpieczeństwa p r a c y n a r u s z t o w a n i a c h b u d o w l a n y c h .

K o m p l e t k a r t obe jmuje następujące t e m a t y : 1. U w a g i ogólne. 2. R u s z t o w a n i a s z tandarowe . 3. R u s z t o w a n i a n a w y s u w n i c a c h 4. R u s z t o w a n i a d rab inowe , wiedeńskie 5. R u s z t o w a n i a wiszące 6. R u s z t o w a n i a n a kozłach i pokłady na s t r opach mię-

dzypiętrowych

7. R u s z t o w a n i a drągowe ( typ z b. zaboru n iemiec k iego )

8. N o w y t y p rusztowań d r a b i n o w y c h .

K a r t y te zostały op racowane przez w iceprezesa S t o w a r z y s z e n i a Zawodowego Przemysłowców B u d o w l a n y c h R. P . p. S. P r o n a s z k o , p r z y c z e m w y k o r z y s t a n o materjały, u z y s k a ne drogą k o n k u r s u w 1934/35 r . n a opis rusztowań budow l a n y c h , z o rgan i zowanego przez I n s t y t u t wspólnie ze Stow a r z y s z e n i e m Z a w . P r z e m . B u d o w l . R. P .

A u t o r t y c h k a r t oparł się n a p r z e p i s a c h urzędowych o n o r m a c h bezpieczeństwa d l a rusztowań, j a k również u -względnił rozporządzenie M i n i s t r a S p r a w Wewnętrznych i M i n i s t r a O p i e k i Społecznej z d n . 23 s i e r p n i a 1935 r . (Dz . U . R. P . z 1935 r . N r . 50 poz. 329 ) .

Treść t y c h k a r t p r a k t y c z n a , wyczerpująca, p r z e j r z y s t a i przystępna a z a r a z e m n i s k a i c h cena p o w i n n y przyczynić się do i c h ro zpowszechn i en ia wśród kierowników budowy , przedsiębiorców i majstrów b u d o w l a n y c h .

K a r t y po jedyncze i ser je można nabywać w I n s t y t u c i e S p r a w Społecznych, W a r s z a w a , W i l c z a 1 po cen ie : 10 g r . za po j edynczy egzemplarz , 8 <ri- p r z y k u p n i e całej s e r j i i 5 g r . p r z y k u p n i e 5 s e r j i .

L e o n J a n c z a k — Rac j ona lna i oszczędna budowa k a n a l i z a c j i w m i a s t a c h P o l s k i — O d b i t k a z c z a s o p i s m a „Gaz i W o d a " — 1936 r.

Treścią tej r o z p r a w y jest a n a l i z a z a g a d n i e n i a , gdz ie należy szukać p r a w d z i w y c h i c e l owych oszczędności p r z y budow ie kanałów. A u t o r w i d z i główne źródło p o t a n i e n i a i nwes t y c y j k a n a l i z a c y j n y c h : w zmn i e j s z en iu przeciętnego zagłębienia kanałów, w s t osowan iu k a m i o n k i z a m i a s t bet o n u , w oszczędności n a a r m a t u r z e , dzięki u s p r a w n i e n i u o r gan i z a cy j robót i oszczędności w pro jekc ie . Ogólną oszczędność dzięki t y m zarządzeniom a u t o r szacuje n a około 41''/, samej s iec i i 2 9 % całości k a n a l i z a c j i s a n i t a r n e j .

W r o z p r a w i e dość dużo mie j s ca za jmuje k w e s t j a u z a sadn i en i a r o l i , jaką w u z y s k i w a n i u t y c h oszczędności m a użycie r u r k a m i o n k o w y c h . Pozwalają one n a zas tosowanie m i n i m a l n y c h spadków, a za tem n a oszczędność w średniem zagłębienie kanałów, dają oszczędność n a w y e l i m i n o w a n i u po t r z eby układania r u r n a podsypce . N a j i s t o t n i e j s z y j ednak moment t k w i w n ieogran iczone j trwałości r u r k a m i o n k o w y c h , szczególnie ważnej w w y p a d k u ścieków a g r e s y w n y c h l u b i s t n i e n i u z a k w a s z o n y c h wód g r u n t o w y c h . Jeżeli z w a żyć, że r u r y stanowią t y l k o około 1 0 % k o s z t u s i ec i , to i l u z o r y c z n a j es t oszczędność n a s t o sowan iu r u r choćby z n a cznie tańszych, ale powodujących potrzebę w względnie krótkim czas ie zakładania nowego rurociągu, co połączo-n e m jes t poza nakładem n a nowe r u r y z ba rdzo poważn y m kosz t em robót z i e m n y c h (około 4 0 % k o s z t u s i ec i ) .

B E T O N . W I B R A C J A B E T O N U .

L a b o r a t o r j a B u d o w l a n e i Robót P u b l i c z n y c h ( L a b o r a -t o i r es d u B a t i m e n t et des T r a v a u x Pub l i c s ) rozpoczęły w 1935 r . s ze reg badań n a d wibracją be tonu . W p i e rwsze j ser j i doświadczeń d l a uniknięcia uszkodzenie a p a r a t u r y przez wiązanie cementu , zastąpiono tenże pyłem b a z a l t o w y m z A u v e r g n e , o zbliżonym cięż. ga t . i mało co rożnem u z i a r -n i e n i u . M i e s z a n i n a cała miała skład następujący:

0 — 0 2 „ 1 1 % pył baza l t owy 0,2 - 0,5 „ • 7 % 0,5 — 1 >, 8 % 1 — 2 „ 8 % 2 — a „ 1 3 % 5 — 10 „ 1 7 %

10 — 20 3 8 %

Doświadczenia miały wykazać wpływ ilości wody n a wytrzymałość i zagęszczenie O t r z y m a n e w n i o s k i p r a k t y c z ne są następujące:


253S!

1) M a k s y m a l n e zagęszczenie be tonu bez w i b r a c j i można otrzymać p r z y % wody powyżej pewne j g r a n i c y ( 1 7 % w r o z p a t r y w a n y m w y p a d k u ) .

2) M a k s y m a l n e zagęszczenie be tonu w i b r o w a n e g o można otrzymać p r z y % wody , powyżej g r a n i c y , która j es t w t y m p r z y p a d k u niższą niż w p o p r z e d n i m ( 1 2 % w ro zpa t r y w a n y m p r z y p a d k u ) .

3) M a k s y m a l n a wytrzymałość n a ściskanie zachodz i p r z y ilości wody , p r z ypus z c za ln i e , i nne j , niż t e j , która odp o w i a d a n a j w . zagęszczeniu. W y d a j e się, że ilość t a j es t zbliżoną do t e j , p r z y której objętość m i e s z a n i n y p r z e d z a gęszczeniem przez wibrację jest największą, a u l e g a n a j większemu s tosunkowo zmn i e j s z en iu podczas tego zab i egu . ( 7% d l a badane j m i e s z a n i n y ) . W następnych b a d a n i a c h u -żyte będą m i e s z a n i n y z cementem.

Annales de 1'Inst. Techn, du Batiment et des Tr. Publ. No. 1 z 1936 r. str. 18.

F R A N C U S K I P R O J E K T N O R M A L I Z A C J I K R U S Z Y W A I W O D Y D O B E T O N U .

K o m i s j a t e chn i c zna p r z y O f f i c e G e n e r a l du B a t i m e n t et des T r . P u b l . opracowała p r o j ek t n o r m y d l a k r u s z y w a i wody do z a r ob i en i a be tonu. P r o j e k t rozróżnia t r z y t y p y k r u s z y w a : T y p A — d l a betonu, o dużej w y t r z y m a łości (np. żelbet w b u d y n k u s z k i e l e t o w y m ) , t y p B . — d l a be tonu o dużej nieprzepuszczalności (np z b i o r n i k i , t a -m v ) > t y p C. — d l a be tonu o mn i e j s z y ch w y m a g a n i a c h pod względem wytrzymałościowym i przepuszczalności (np. d u że f u n d a m e n t y w k o r z y s t n y c h w a r u n k a c h ) . Według p r o j e k t u k r u s z y w o n i e może zawierać domieszek węgla, koksu , popiołu i t. p,, g l i n y w kawałkach i s z l a k i , siarczanów i siarczków zaś najwyżej d ' a A i B — (125% w p r z e l i c z en iu na SOa a d l a C — 1% S 0 3 . Ciał o r g a n i c z n y c h m a k s . t y l e , aby próba k o l o r y m e t r y c z n a z r o z t w o r e m sodowym d a l a z a ba rw i en i e jaśniejsze od wzorcowego. D o m i e s z k i pyłowe n a j wy ż e j : A i B — 3 % , C — 5 % . D l a zapobieżenia używan i u z i a r n o kształtach, utrudniających pracę, p r o j ek t z a kreśla dolne g r a n i c e d l a średniego współczynnika objętościowego z i a r en o średn. ponad 6,3 m m . , j a k następuje: A i B — 0,15, C — 0,12. Wspólczynnikem objętościowym danego z i a r n a p ro j ek t n a z y w a stosunek objętości tegoż do objętości największej k u l i , op isane j n a d a n y m z i a r n i e . W o da do z a r o b i e n i a be tonu w / g części I I n o r m y n ie może za wierać domieszek, zaw ieszonych w roz tworze , więcej, niż d l a A i B — 2 g r / l , d l a C — 5 g r/ I ; zaś r o zpus z c za lny c h d l a A i B — 15 gr/1 ; d l a C — 30 gr/1

Annales de l'Inst. Techn. du Batiment et des Tr. Publ. No. 2 - 193G str. 67.

RÓŻNE K O N S T R U K C J E . D O M O S Z K L A N Y C H Ś C I A N A C H .

W To ledo ( S t a n y Zjednoczone A . P.) w y k o n a n y został budynek częściowo p a r t e r o w y , częściowo I piętrowy n ie posiadający zupełnie ok i en . Z a m i a s t o k i e n , ściany zostały w y k o n a n e całkowicie ze szkła.

D o w y k o n a n i a ścian użyte zostały cegiełki s zk lane wewnątrz puste , które przepuszczają rozproszone światło słoneczne i posiadają dobre własności i zo lacy jne . Podobne cegiełki s zk lane n i e j ednokro tn i e już były stosowane do p r ze pierzeń wewnętrznych i upiększeń a r c h i t e k t o n i c z n y c h , do ścian j e d n a k zewnętrznych zastosować i c h n ie było można, gdyż żadna ze z n a n y c h z a p r a w n i e mogła należycie i c h powiązać. W o m a w i a n y m b u d y n k u po r a z p i e r w s z y zastosow a n e zostały cegiełki posiadające n a bocznych swych ścian a c h powłokę piaskową, nałożoną w czas ie f a b r y k a c j i . P o w -

Widok ogólny.

Cegiełka szklana.

łoka t a umożliwia dobrą przyczepność pomiędzy szkłem i zaprawą.

Szk i e l e t s t a l owy b u d y n k u w y k o n a n y był w ten sposób, że ściany odsunięte zostały nazewnątrz od słupów o 12 c m . t a k , że n a w e t narożniki w y k o n a n e były ze szkła.

W górnej części ścian p a r t e r u i piętra ułożone z os t a ły dw ie p a r y belek be tonowych , pomiędzy któremi u m i e s z czono k i l k a rzędów cegiełek s z k l a n y c h z i e l onych . W k i e r u n k u p i o n o w y m ściany podzie lone zostały n a pasy o szerokości 1,5 m. , pomiędzy któremi umieszczono żelazo teowe w y pełnione a s f a l t em , grające rolę szwów d y l a t a c y j n y c h .

Cegiełki miały w y m i a r y mniejwięcej d w a r a z y większy, niż cegła z w y c z a j n a , i ważyły około 2-ch kilogramów. Z a prawę zas tosowano cementową o składzie 1 : 2.

J. CK Enghieering News - Record, Marzec 20, r. 1936.

S T O P Y N I K L O W E .

Użycie stopów n i k l o w y c h w b u d o w n i c t w i e coraz b a r dzie j się r o zpowszechn ia . D l a uniknięcia j ednak błędów n a leży wybór odpowiedniego s topu oprzeć n a dokładnej z n a jomości materjału, jego własności i możliwości zas tosowan i a . S z e f działu C e n t r u m I n f o r m a c j i w s p r a w i e n i k l u p. D h a v e r n a s podaje w A n n a l e s de l ' Ins t . T e c h n . d u B a t i m e n t et des T r . P u b l . N r . 2 — 1936 s t r . 83 listę stopów, używanych w e F r a n c j i w r a z z w s k a z a n i a m i :

Stal nierdzewna 18/8 o zawartości 8 % n i k l u i 1 8 % c h r o m u . S top o na j s z e r s z em z a s t o s o w a n i u , nadający się obecnie do obróbki, droższy od i n n y c h materjalów n i e rdze -wiejących. N i e u l e g a k o r o z j i i m a t o w i e n i u pod działaniem czynników a t m o s f e r y c z n y c h w całej swoje j mas i e , to też może być używany do w s z y s t k i c h części b u d o w l i , narażon y c h n a ścieranie. N a d a j e się d l a d e k o r a c j i zewnętrznych, poręczy, sprzętów domowych i t. d. U t r z y m a n i e po lega n a o d k u r z a n i u .

Metal Monel — stop o zawartości ca 2/3 n i k l u i 1/3

t


miedz i — o odc i en iu n i eb i e skawym, matow ie j e pod wpływ e m p o w i e t r z a w i e l k i c h m ias t , nada je się d l a wnętrz. Ce n a dość w y s o k a , zato tańsza obróbka, niż w s t a l i n i e rdzewne j O d p o r n y n a działanie wody , nawet m i e j sk i e j , oczyszczanej chemiczn ie , używany jest przeto często w urządzen i a c h k u c h e n n y c h i kąpielowych.

Stop miedziano - niklowy o zawartości od 4 5 % N i wzwyż, o własnościach zb'iżonych do Monel t f Obróbka b. łatwa, nada je się do w y r o b u r u r s p a w a n y c h , poręczy, ba l u s t r a d i t. p.

„Maillechort" —• stop C u , N i , Z n , własności deko ra cy jne wzrastają z z a w a r t . N i . Powyżej 1 2 % N i stop jest już zupełnie biały, n ie matowiejący. N a j l e p s z y z 2 2 % N i . U t r z y m a n i e łatwiejsze niż d l a mosiądzu. C e n a niższa od s t o p u poprzedniego . Używamy do d e k o r a c j i wewnętrznych, i n s t a l a c j i s a n i t a r n y c h , kurków, naczyń stołowych i t. p., w y k a z u j e wyższość n a d p r z e d m i o t a m i c h r o m o w a n e m i i n i -k l o w a n e m i , ulegającemi ścieraniu. N a z w a pochodz i od n a z w i s k Mailłot i C h o r i e r , d w u c h robotników ljońskich, wy nalazców tego s t opu (pocz. X I X w. ) .

Niklowanie i chromowanie. Powłoka, w y t w a r z a n a za pomocą e l ek t ro l i z y , daje dostateczną ochronę przed korozją p r z y grubości n a j m n i e j 0,025 m m . P r z y ważniejszych rob o t a c h wskazane byłoby sprawdzen i e grubości w a r s t w y , j e j przyczepności i odporności n a rdzę w d a n y c h w a r u n k a c h p r a c y . D l a przedmiotów nie ulegających ścieraniu jes t to najtańsze rozwiązanie deko rac j i me ta l i c zne j . O i ' e j ednak zachodz i możliwość ścierania, w t e d y dostateczną g w a r a n cję da dopiero odpowiedn io g rube pon ik l owan i e . Co się t y c zy c h r o m o w a n i a , to daje ono dobre w y n i k i t y l k o n a upr z edn i o nałożonej powłoce n i k l o w e j .

W Y K O N A W S T W O ROBÓT. I N T E R E S U J Ą C Y W Y P A D E K Z A S T O S O W A N I A

D E S K O W A N I A S T A L O W E G O .

J e d n y m z c i e k a w s z y c h przykładów zas tosowan ia des k o w a n i a s ta lowego są roboty p r z y p r z e k r y c i u r z . Senne "w pobliżu B r u k s e l l i sk l ep i en i em betonowem o długości 1710 m •—' Robo t y polegały n a budow ie 2-ch przyczółków, f i l a r u i 2-ch sklepień o prześwicie 7,5 m. wszys tko z be tonu.

Rys. 1.

P o dok l adnem p r z e s t u d j o w a n i u z a g a d n i e n i a zdecydow a n o wykonywać oddzie ln ie przyczółki i f i l a r , a odddz ie l -n i e sk l ep i en i a .

S z a l o w a n i e przyczółków (rys . 2.) w y k o n a n e zostało z płyt s t a l o w y c h w z m o c n i o n y c h w k i e r u n k u podłużnym kąt o w n i k a m i , a w k i e r u n k u pop r z e c znym b e ' k a m i k r a t o w e m u

Rys. 2.

Sza l owan i e to tworzyło skrzynię, która zaw i es zona by ła n a be lkach , opierających się n a kołach. — W t e n sposób s za l owan ie o długości 18 m . mogło być p r z e s u w a n e po s z y n a c h wzdłuż budowy . — D o l n a część do l i n j i ab w y k o n a n a była w s z a l o w a n i u d r e w n i a n e m , poczem zakładano s k r z y n i e me ta l owe i zapełnaino be tonem do l i n j i a ' b ' . — P o 24 godz inach przystępowano do r o z s z a l o w a n i a i w t y m ce lu podnoszono jednocześnie s za l owan ie z a pomocą śrub c i p r z e suwano n a następny odc inek. —• Podn ies i en ie skrzyń, przesunięcie i us taw i en i e w nowem położeniu t r w a ło za ledwie 1 godzinę.

Rys. 3.

S z a l o w a n i e sklepień ( rys . 3.) składało się z poprzeczn y c h be lek k r a t o w y c h r o z s t a w i o n y c h co 1 me t r , do któr y c h p r z y m o c o w a n a była b l a cha , wygięta w kształt sk l e p i e n i a . — B e l k i t e op ierano n a d r e w n i a n y c h k l i n a c h . — Sza l owan i e składało się z elementów o długości po 3 nr. — T a k i c h elementów było 12, be towan ie więc odbywało się jednocześnie n a długości 36 m . — Zapełnianie be tonem w y k o n y w a n e było z góry z be ton ia rek , um i e s z c zonych n a moście r u c h o m y m . — P o zabe t onowan iu s za l owan ie pozostaw i a n o przez 5 d n i , poczem u s u w a n o e lementy w kolejności i c h zakładania. •— W t y m ce lu e lementy musiały być o p u szczone i p rzewiez ione pod pozostałemi e l emen tam i s za l owan i a , co usku t ec zn i ane było za pomocą r u s z t o w a n i a r u c h o mego, p r z esuwanego n a s z y n a c h pod s za l owan i em. — P o u s t a w i e n i u r u s z t o w a n i a pod 4 b e l k i e l ementu s z a l o w a n i a w y b i j a n o k l i n y d r ewn iane , u s u w a n o bo'ce w p u n k t a c h a i składano p ionowe części s z a l o w a n i a n a os i b z a pomocą l i n s t a l owych , poczem opuszczano cale s za lowan ie . — P o przesunięciu tak iego e lementu pod pozostałemi ustawdano


go w nowe j pozyc j i . — Opuszczen ie , przesunięcie i u s t a w i en i e e l ementu trwało mn i e j niż godzinę.

C a l a r obo ta posuwała się z szybkością około 9 m, dz i enn ie .

Robo ta p r owadzona była szybko, s p r a w n i e i z n a d z w y czajną dokładnością. — Wyg ląd budow l i był t a k i , j ak i e go n i g d y n i e dałoby się osiągnąć p r z y s z a l o w a n i u d r e w n i a ł e m . J. Chi

L'Ossatmv Metalliąue, Nr. r> 19,16 r.

R O B O T Y RZEMIEŚLNICZE. B Ł Ę D Y W R O B O T A C H M A L A R S K I C H O L E J N Y C H N A

T Y N K U .

Dop i e r o od n i e d a w n a d z i ed z ina m a l a r s t w a stała się p r z e d m i o t e m badań n a u k o w y c h , mających n a ce lu ulepszen ie materjalów i z ebran i e wskazówek s tosowan ia . Z obs z e rnych p r a c Międzynarodowego K o n g r e s u M a l a r s k i e g o w Paryżu w 1935 r . dadzą się wysnuć następ. w n i o s k i p r a k t y czne, podz ie lone n a t r z y g r u p y , w g . f a z roboty .

1. Przed malowaniem. M a t e r j a l y m a l a r s k i e są b. często fałszowane, to też w i n n y być p r z ed użyciem s p r a w d z a ne, n a w e t p r z y m n i e j s z y c h robo tach . I s tn ie je dość p r o s t y sposób sporządzenia próbki do b a d a n i a . P a p i e r naciągnięty , j a k do kreślenia, pociągamy dokładnie r o z t w o r e m c u k r u a lbo g u m y a r a b s k i e j . Po wyschnięciu m a l u j e m y r a z albo d w u k r o t n i e badaną farbą, starając się otrzymać powłokę o j ednos ta jne j grubości. Po w y s u s z e n i u tejże w u m i a r kowane j t empe ra tu r z e , k r a j e m y p a p i e r n a równe p a s k i n p . 5 cm . szerokości, które wkładamy do l e tn ie j wody . P o k i l k u m i n u t a c h powloką odejdzie od p a p i e r u , poczem otrzymaną w ten sposób próbkę możemy badać n a wytrzymałość, giętkość i elastyczność oraz poddać działaniu czynników chem i c z n y c h i f i z y c z n y c h , n a które nasze m a l o w a n i e może być w przyszłości narażone. P r z e z umieszczen ie próbki w t emp. 50 ' p rzez k i l k a d n i o t r z y m a m y przysp i eszen i e s t a r z e n i a się,

co pozwo l i n a m przewidzieć zachowan i e się f a r b y po dłużs z y m okres ie c zasu . G d y b y b a d a n y materjał n i e pokrył p a p i e r u , p r zygo towanego j a k wyże j , należy go namalować n a gładkiej b laszce cynowe j , którą po wyschnięciu d a j e m y do rtęci, w której c y n a się rozpuści.

2| Podczas malowania. Główną przyczyną złych w y n i ków j es t to, że p o w i e r z c h n i a m a l o w a n a n ie j es t zupełnie suchą. Farbę u s z k a d z a n i e t y l k o wilgoć, a le i subs tanc j e , rozpuszczone w wodz ie . Prócz tego ważnym j es t wrybór odpowiedn iego materjału d l a p o k r y c i a danego p r z e d m i o t u o raz w a r u n k i p r a c y tegoż.

3. Po malowania. Powloką f a r b y może u ledz uszkodze n i u pod wpływem ciśnienia wody i p o w i e t r z a , z a w a r t e g o w m u r z e , co n i e nastąpi, o i l e m u r z d rug i e j s t r o n y j e s t n i e o t y n k o w a n y . Ciała rozpuszczone w wodzie , przenikając przez powłokę, osadzają się po o d p a r o w a n i u wody n a f a r bie , powodując w y k w i t y . W y s t a r c z y ścierać osad t a k długo, dopóki cała ilość jego n i e wy jd z i e n a w i e r z c h . Go r s z e są uszkodzen ia , zdziałane przez sole, atakujące chemicz n i e składniki f a r b y . W a p n o n iegaszone , z a w a r t e w t y n k u , n i e j es t t a k szkod l iwe , gdyż powstające z o le jem l n i a n y m mydło w a p i e n n e j es t n i e r o zpuszc za lne i t w o r z y warstwę ochronną od s t r o n y m u r u . Więcej n iebezp ieczne są węglan y i s i a r c z a n y sodowe i potasowe, które pod wpływem w a p na tworzą wodo ro t l enk i , niszczące olej l n i a n y (powsta je mydło r o zpus z c za lne ) . Sole te m a m y w g ips i e , cemencie , w niektórych g a t u n k a c h cegieł, często w t y n k a c h , czasem n a w e t i w p i a s k u . D l a s p r a w d z e n i a na j l ep i e j byłoby p r z e d w y k o n a n i e m robo ty namalować n a d a n y m pr zedmioc i e błęk i t e m p r u s k i m z o le jem l n i a n y m , gdyż b a r w n i k ten jest szczegó'nie wraż l iwym n a obecnośj z a s a d W r a z i e s tw i e r d z en i a tychże, należy użyć barwników odpo rn i e j s z y ch , j a k np . u l t r a m a r y n a , o ch ra , zieleń c h r o m o w a i t. d. do w a r s t w y do lne j , która będzie stanowić ochronę d l a górnej .

Annales de l'Inst.Techn. du Batiment et des Tr. Publ. No. 2 — 1936 str. 1.

WYKAZ ZATWIERDZONYCH BUDOWLI Spros t owan i e — O d inż. a r ch . Janusrza O s t r o w s k : e g o

otrzymaliśmy l i s t , prostujący i n f o r m a c j e zamieszczone pod poz. 138 w W y k a z i e z a t w i e r d z o n y c h budow l i w W a r s z a w i e (zeszyt 4 s t r . 102 ) , w t y m sensie, że p ro j ek t w i l l i p S t . I k p c z y k o w e j p r z y u l . L e n a r t o w i c z a , został w y k o n a n y przez inż. Os t r owsk i e go łącznie z inż. J . Łowińskim ( W a l e c z n y c h 19 ) , który jest k i e r o w n i k i e m budowy .

W A R S Z A W A .

( D a n e za czas od 7/V — do 28/V — 1930 r.)

321. D . m. , 4p. — 4160 nr" — u l . W r o n i a 71 — wł.: I. F i n k e l s t e i n , W - w a , L e s zno 67 — p r . i k . : B i u r o a r c h . inż.-a r ch . H . S p i w a k , W - w a . Królewska 23, m. 15, t e l . 6.05-41 — w y k . : vacat .

322. D . m. , par t . , d r e w n . — 250 m Ł — u l . K a r s k a 10 — wł. : A i S t . P a s t e n , W - w a , K a r s k a 10 — p r . i k . : bud . J . T u r o s W - w a , u l . Żeromskiego 45, - t e l . 11.32-37 — w y k . : sp. gosp.

323. D . m . , 5p. — 20000 m ' — u l . Marszałkowska 8 — wł.: H . F a l o w a , W - w a , A l . J e r o z o l i m s k a 31, t e l . 9.93-31 — p r . i k . : inż.-arch. M . G o l d b e r g i inż.-arch. H . R u t k o w s k i , W - w a , N o w o g r o d z k a 18, t e l . 9.98-07 — w y k . : Przedsięb. b u dow l . M . G r u c a , W - w a , Si :wedzkr. 6, t e l . 5.40-74.

324. D . m. , f abr . — 300 nr ' — u l . M s z c z o n o w s k a dz. 1 — w J : H . Żyto, W - w a , O g r o d o w a 25, t e l . 540-11 — p r . inż.-arch. H . O d e r f o l d , W - w a , B a g a t e l a 15, t e l . 8.42-42 — k . : inż.-arch. F . D r u t o w s k i , W - w a , Złota 59a — w y k . : P r z e d . bud . A . M a l i n i a k , W - w a , S o l n a 17, t e l . 11.31-33."

325. N a d . — 1600 n r — u l . E m . P l a t e r 10 — w l . : L . G r o n i o w s k a , K , G r o n i o w s k i i W . N o w i c k a , W - w a , E m . P l a t e r 10, t e l . 9.55-17 — p r . : inż.-arch. W . G o l d b e r g , W - w a , A l . S z u c h a 2, t e l . 9.80-49 — k . : bud . J . Czerwiński, W - w a , Wspólna 5, t e l . 9.70-22 — i w y k : Przedsięb. b u d . K . S z p a -k o w s k i , W - w a , K r o c h m a l n a 47, te l . 2.12-83.

326. D . m . 3p. (dwa ) po 5000 n r — u l . M i e l e c k a 3 i 5 — wi.: W . G u t g e l d , W - w a , Z i e l n a 48, t e l . 2.20-56 — pr . i k . : inż.-arch. S t . R o t b e r g , W - w a , W i l c z a 23, t e l . 8.29-71 — w y k . : sp. półg. (m. m u r . J . Burdziński, W a w e r , kol Z a s -tów u l . S t y l o w a 20 ) .

327. Ńad. 2p -a i d. m . , l p . — 985 m" — u l . L e s zno 70 — wł . : S. Geye r , W - w a , L e s zno 70 — p r . i k : a r c h . K . S z r e t t e r , W - w a , Śniadeckich 11, t e l . 8.18-61 — w y k . : P r z e d , bud. M . Mikuła, W - w a , W i l c z a 43, t e l . 8.79-26.

328. D . m . r 3p. — 8000 m 3 — u l . Działdowska 3 — w l . : A . W a j n b e r g , W - w a , Ciepła 26, t e l . 6.80-51 — p r . : inż.-arch. St . R o t h b e r g , W - w a . Wilcfea 23, teł.- 8.29-71 — k : inż.-arch. L . K a r i o , W - w a , Złota 59a, teł. 5.02-20 — w y k . : A . W a j n be rg , Ciepła 26, t e l . 6.80-51.

329. D . m. , p a r t . b l i z n . — 1600 nr" — u l . H o d o w l a n a dz . 24 i dz . 26 — wł. : T . Z y g m u l e w i c z — p r . : bud . T . S a d l o w s k i , W - w a , P I . G r z y b o w s k i 3/5, t e l . 6.52-04 — k. i w v k . : vacat .

330. D . m . , 3p. — 4500 nr1 — u l . Białołęcka 61 — w l . : F . Derewońko, W - w a , Białołęcka 61 , t e l . 10. 18-61 — pr . i k . : inż.-arch. J . Łowiński, W - w a , W a l e c z n y c h 19 te l . 10.10-32 — w y k . : sp. pólg. (m. m u r . P . KołodziejczyK, W - w a , u l . Poborzańska, dom. p. Macio łka) .

331. D . m. , l p . — 1800 m ' — u l . Odolańska 53 — wł. : małż. W i s z c z o r , W - w a , Odolańska 53, t e l . 8.89-35 — pr . i k . :


inż. R. Wójtowski , W - w a , W i k t o r s k a 2 — w y k . : sp. półg. (m. m u r . J . F r y d r y s i a k , W - w a , K o m o r s k a 41 ) .

332. D . nv., l p . — 2200 m ' — u l . Gruzińska r . Czes k i e j — wł . : A . W i o d i g e r , W - w a , Chłodna 32, t e l . 6.63-67 — pr . i k . : inż.-arch. B . v on Z i n s e r l i n g , W - w a Hoża 66 t e l . 8.35-99 — w y k . : Przedsięb. bud . A . W i ed i g e r , W - w a , Chłodna 32, te l . 6.63-67.

333. D . m. , l p . — 900 n f — u l . Okrężna parc . 20 — wł.: małż. B o j a r s c y — pr . i k . ! inż.-arch. St . M i z e r s k i , W - w a , W i d o k 12, t e l . 5.22-84 — w y k . : sp. gosp.

334. D . m. , l p . — 960 n f — u l . P o s e l s k a — wł. : J . B i l c w s k i —• p r . : inż.-arch. St . M i z e r s k i , W - w a , W i d o k 12, t e l . 5.22-84.

335. D . m. , 4p. — 11000 n r — A l . Róż 7 — wł. : S. G r a f f , W - w a , G r a n i c z n a 11, t e l . 6.74-71 p r . : inż.-arch. J . G a l b a r d i inż.-arch. R. S i g a l i n , W - w a , Hoża 27, t e l . 8.64-57 — k. i w y k . : vaca t .

3361 D . m. , 3 p. 5000 m* — u l . H e r b u t o w s k a dz. :! — wł . : A . Gepne r , W - w a , G r z y b o w s k a 27, t e l . 2.78-42 — p r . i k . : inż.-arch. J , G e l b a r d i inż.-arch. B . S i g a l i n , W - w a , Hoża 27, t e l . 8.64-57 — w y k . : B i u r o techn. -budowl . B - c i a M . i J . L i c h t e n b a u m , W - w a , Hoża 62, t e l . 9.62-25.

337. D . m , I p. — 1100 n f —- u l . S w a r z e w s k a 12 — wł . : T . i K . P a l u d a , W - w a , A l . W o j s k a Po l sk i ego 23 — p r . i k . : inż. - b u d . W . S z w o r m , W - w a , Podwa l e 28, t e l . 2.52-31 — w y k : S p . półg. (m. m u r . K . W a c h n i e w s k i , W - w a , Igańska 10 ) .

338. D . m. , 4 p. i n a d . 3 i 4-er — 8000 n f — u ! T w a r d a 31 — wł . : A . L e n e m a n , A . R a j t a r s k i i N . B u c h , W - w a , T w a r d a 31, t e l . 2.06-36 — p r . i k . : inż.-cyw. W . Ze l i g son , W - w a , Złota 23, t e l . 6.65-02 — w y k . : vaca t .

339. D . m. , 4 p. — 9000 n f — u l . T a m k a 34 — wł : małż. Popowscy , W - w a , Radzymińska 62, — p r i k . : b u d . R . O s t o j a - C h o d k o w s k i , W - w a , K o w e l s k a 4, t a l . 10.25-86 — w y k : Przedsięb. bud . W . Wideński i W . B e d n a r c z y k , W - w a , T o w a r o w a 54 lub Chłodna 6, t e l . 2.69-21 ( budowy ) .

340. D . m. , 5 p. — 14000 n f — u l . Solec 97 — w l . : Z . B y c h o w s k i , W - w a , L w o w s k a 11, t e l . 8.70-59 — p r . : bud . R. O s t o j a - C h o d k o w s k i , AV-wa. K o w e l s k a 4, t e l . 10.25-86 — k . : i w y k . : vaca t .

341. D . n r , 4 p. — 4900 n f — u l . Radzymińska 52 — wł. : M . K a r w o w s k i , W - w a , Łochowska 38 — p r i k . : b u d . R. O s t o j a - C h o d k o w s k i , W - w a , K o w e l s k a 4, t e l . 10.25-86 — w y k . : v a ca t .

342. D m. , 4 p. — 4900 n f — u l . C i c h a 1 — wł . : małż. Bagińscy, W - w a , K r . P r z e d m . 38, t e l . 6.31-63 — p r . i k . : bud . R. O s t o j a - C h o d k o w s k i , W - w a , K o w e ' s k a 4, teł. 10.25-86 — w y k . : Przedsięb bud . W . Wideński i W . B e d n a r c z y k , W a r s z a w a , T o w a r o w a 54 lub Chłodna 6, t e l . 2.69-21 (budow y ) .

343 D . m. , p a r t . — 400 n f — u l . G o w o r o w s k a 6 — wł . : Szczepan W i k o p f , W - w a G o w o r o w s k a 6 — p r . i k : bud . R . O s t o j a - C h o d k o w s k i , W - w a , K o w e l s k a 4, t e l . 10.25-86 — w y k . : sp. gosp.

344. D . m. , 2 p. — 3000 n f — u l . P i k . Nuł lo 6 b — wł . : R. h r T y s z k i e w i c z o w a , W - w a , M a t e j k i 5, t e l 9 6 4 - 1 8 — p r . i k . : inż.-arch. Z . Wóycicki, W - w a , Wspólna 40, t e l 9.03-08 — w y k . : Przedsięb. bud . J . Włodarski i A . Słapczyński, W - w a , M a r k o w s k a 16, t e l . 10.25-32.

345. D . m., 3 p. — 5000 n f — u l . Odyńca róg T y n ieck ie j — wł . : a r c h . Wł . G i i n a t h , W - w a , Piłicka 8, t e l . 8 22-44 — p r . i k . : inż. - b u d . L . A n t o s z e w s k i , W - w a , N a r b u t t a 27, t e l . 8.21-95 — w y k . : sp . półg. (m . bud . S. D r a b a , W - w a , Puławska 57 ) .

346. D , m , 2 p. — 1900 n f — u l . Ostrołęcka dz. 2 — wł.: A . E i s z p o r n , W - w a , K r y p s k a 42, t e l . 10.28-38 — p r . i k . : b u d . K . L a m p a r s k i , W - w a , S e n a t o r s k a 19, t e l . 2 .21-46— wyki : sp. pólg. (m. m u r . J . F r y d r y s i a k , W - w a , K o m o -s k a 41 ) .

347. D . m. , 1 p . — 1300 n f — u l . S u l e j k o w s k a dz. 82 — wł. : S. M i c h a l s k i , W - w a , S u l e j k o w s k a 80 — p r . i k . : bud . K, L a m p a r s k i , W - w a , S e n a t o r s k a 19, te l 2.21-46 — w y k . : sp . gosp.

348. D . m. , 1 p. — 1100 n f — u l . K u t n o w s k a dz. 32 — wł . : k p t J . S z ' endach , W - w a , Miła 10 — p r . i k . : b u d . K . L a m p a r s k i , W - w a , S e n a t o r s k a 19, t e l . 2.21-46 — w y k . : vaca t .

349. D . m. , 1 p. (bl izn. ) — 2500 m 3 — u l Wąchock a dz. 7 do 14 — wł. : małż. F r a n k o w s c y , W - w a , Wąchock a 2 — p r . i k . : inż.-arch St . B a r y l s k i , W - w a , Dąbrowiec-

k a 25, t e l . 10.21-40 — w y k . : Przedsięb. b u d . S t . F r a n k o w s k i , W - w a , Wąchocka 2

350. D . m. , pa r t . , d r . — 200 n f — u l . Zagójska dz . 17a — wł. : A . N i s s c z , W - w a , Zagójska 6 — p r . i k . : inż.-a r c h . J . Łowiński, W - w a , W a l e c z n y c h " 19, t e l . 10.10-32 — w y k . : sp gosp.

351 O. m. , 1 p. — 1200 n f — u l . Zakręt 15 — w ł . : małż. Wesołowscy --- p r . i k . : bud . K L a m p a r s k i , W - w a , S e n a t o r s k a , 19, t e l . 2.21-46 — w y k . : sp . gosp.

352. I). m. , 5 p. — 13000 n f — u l . AV ie j ska l O a , — wł . : M . D z i a t k i e w i c z Bydgoszcz , G a r b a r y 2 — p r . i k . : inż.-arch. Wacław W e k e r , W - w a , N o w o g r o d z k a 27, t e l . 9.27-31 — w y k . : v a c a t

353. D . m. , 2 p. — 2000 n f — u l . M i c k i e w i c z a r . M.ścisławskiej — wł . : K . Skąpski, majątek Ołyka, wo j ew . Łuckie — p r . : inż.-arch. W . W y g a n o w s k i , W - w a , W a w e l s k a 78, t e l . 9.12-37 — k . : inż. Z . Przedpełski, 6-go S i e r p n i a 18/21 — w y k . : Przedsięb. b u d o w l . inż. Z . Przedpełski, W - w a , B r a c k a 13, te l . 9.23-60.

354. D . m . , 3 p . — 5000 m 3 — u l . B r u d n o w s k a 1 -w l : P . L ewens z t e j nowa , AV-wa, Tłomackie 6, t e l . 12.21-49— p r . i k . : inż.-arch. W . B a l l o g h , W-v ra , T a r g o w e 73 — w y k . : sp. półg (m. m u r . Sz . L i g e n b e r g , W - w a , T w a r d a 40, t e l . 6.76-54).

355. O. m. , 4 p. 4000 n f — u l . Środkowa 30 — wł . : J . W o l n i a k , W - w a , S t a l o w a 24 — pr . i k . : inż.-arch. W . B a l l o gh , W - w a , T a r g o w a 73 — w y k . : sp. gosp.

356. D . m. , p a r t . — u l . G o r z y k o w s k a dz. 13 — wł . : L . Dąbrowski — p r . : bud . A . P a r u s z e w s k i , W - w a , Poznańs k a 17.

357. N a d . , 4-go p. — 1500 n f — u l . S z u s t r a 7 — w l . : małż. J a w o r s c y , W - w a , R y m a r s k a 5, t e l . 11.43-31 — p r . i k : b u d . K . Kozłowski, W - w a , Wspólna 67, t e l . 9.58-51 — w y k . : P r z eds . b u d . K . Zamiński, W - w a , Radzymińska 74, t e l . 10.11-30.

358. Dob. , 1-go p. — 1500 n f — u l Złotopolska 4 — w l . : W . C z a p s k i — p r . i k . : bud . K . Kozłowski, W - w a , Wspólna 67, t e l . 9.58-51 — w y k : sp. gosp.

359. D . m. , 1 p. — 800 n f — u l . Z g i e r s k a , h i p . 2170 — wł. : małż. Gruszczyńscy — p r . i k . : bud . K Kozłowski, W - w a , Wspólna 67, te l , '9 .58-51.

360. O. m. , 1 p. — 1050 n f — u l . Świętoslawska dz . 212 — wł. : małż. Z y g m u n t , W - w a , Pułtuska 20 — p r . i k . : inż.-arch. E . S t r a u s , W - w a , M i n i s z e w s k a 36, t e l . 10.29-51 — w y k . : sp. półgosp. (m. m u r . Ziółek) .

361. D . m. , 1 p. — 1100 n f — u l . Świętoslawska dz . 211 — wł. : małż. Lipińscy, W - w a , L u b a r t o w s k a 9 — p r . i k . : inż. - a r c h E . S t r a u s , W - w a , M i n i s z e w s k a 36, teł. 10 29-51 — w y k . : sp. półg. (m. m u r . W . Ziółek) .

362. D . m. , 2 p . — 1780 n f — u l . Dubieńska 19 — w l . : małż. Dębscy, W - w a , D o m e j k i 11 — p r . i k . : inż.-arch. E . S t r a u s , W - w a , M i n i s z e w s k a 36, t e l . 10.29-51 — w y k . : sp . pólg. (m. mutt. F . M a l c z y k ) .

363. D . m . m . , 4 p. — 5000 n f — u l . O k o p o w a dz. 28 — wł. : W . M i c h a l s k a , W - w a , S i e n n i c k a 9 i P . Sobkow ic z , W - w a , S i e n n i c k a 7 — p r . i k . : inż. - archi E . S t r a u s , W - w a , M i n i s z e w s k a 36, t e l . 10.29-51 — w y k . : sp . półg. (m. m u r . L . S z w a r c , Błonie, Długa 1 ) .

364. D . m . , pa r t . , d r e w n . — 640 n f — u l . P e r k u n a dz. 88 — wł . : H . Brzumińska, W - w a , u l . P e r k u n a — i p r . i k : inż.-arch. H . B a r u c h , W - w a , Złota 75, t e l . 2.81-21 — w y k . : sp. gosp.

365. D . m . , 4 p. — 9800 n f — u l . Sękocińska 15 — wł. : D . J a k u b o w s k a , W - w a , B r u k o w a 22, t e l . 10.10-67 — p r . i k . : inż.-arch. H . B a r u c h , W - w a , Złota 75, t e l . 2.81-21 •— w y k . : sp . półg. (m. budów. D . T o k a r , W - w a , Złota 64, t e l . 5.36-97).

366. D . m. , 1 p . — 2400 n f — u l . P a d e w s k a dz. 12 i 14 — w ł : Z y g l e f i M i l s z t e i n , W - w a , C h o c i m s k a 11 — p r . i k . : b u d . K . T o m a s z e w s k i , W - w a , Puławska 37, t e l 9.84-70 — w y k . : sp. półg. (m. m u r . M . Żbikowski, W - w a , 0 ' s z e w -s k a 9)|

367. D . m. , 2 p. — 4485 n f — u l . F r a n c u s k a — w ł . : inż. G Heybow i c z , W - w a , Berezyńska 3, t e l . 10.20-56 — pr, i k . : b u d . K . T o m a s z e w s k i , W - w a , Puławska 37, t e l . 9.84-70 — w y k . : Stołeczne T o w . B u d o w l a n e i M e l j o r a c , W - w a , K r a k . P r z e d m . 7, t e l . 6.67-06.

368. D m. , 3 p. — 5600 n f — u l . Bałuckiego róg Odo-lańskiej — wł . : inż. H . Issers i S. A j z ens z t ad t , W - w a , M a r szałkowska 81a, t e l . 9.18-50 — i p r . i k . : b u d . K , T o m a s z e w s k i , W - w a , Puławska 37 , t e l . 9.84-70 — w y k . : sp. pólg.

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 261 :iG9|. U . m., 3 p. — 8000 i i f — u l . Bałuckiego róg Odo-

lańskiej — w l . : małż. O lszewscy , W - w a , K r u c z a 16, t e l . 8.57-22 — p r . i k . : bud . K . T o m a s z e w s k i , W - w a , Puławs k a 37, t e l . 9.84-70 — wyki : B i u r o budow l . T . Czosnow-s k i i S - k a , W - w a , C e g l a n a 5, t e l . 6.05-80.

370. D. m., 1 p. — 1200 m 3 — u l . P o s e l s k a 7 — wł : D . i J . T i l g n e r , W - w a , E m . P l a t e r 25 — p r . i k . : inż)-arch. B . K r z e m i e n i e w s k i , W - w a , Żabia 5, t e l . 2.30-15 — w y k . : sp . pólg. (m. m u r . W . S o s n o w s k i , Pańska 88 ) .

371. D. m. , 2 p., — 2500 m" — u l . W a l e c z n y c h 21 — wł. : J . Gebe lowa , W - w a , S t y k i 24 — p r . i k . : inż-arch Z . K o n r a d , W - w a , Gruzińska 3, t e l . 10.29-69 — w y k . : Przedsięb. bud . E . M a r k i e w i c z , W - w a , Miedzeszyńska 3, t e l 10.28-72.

372. D . m. , 1 p. — 1800 n f — u l . C z e s k a 38 — w l . : Z . G r z y b o w s k i , W - w a , Gruzińska 3 — p r . i k . : inż.-arch. Zl. K o n r a d , W - w a , Gruzińska 3, t e l . 10.29-69 — w y k . : Przedsięb. budow l . E . M a r k i e w i c z , W - w a , Miedzeszyńska 3, t e l . 10.28-72.

373. D . m., 1 p. — 1225 m ' — u l . K r y p s k a dz 88 — wł . : małż. K a l i c c y , W - w a , K r y p s k a 33 — p r . i k . : b u d . E . R e l i c , W - w a , S t y k i 27, teli 10.11-99 — w y k . : sp. gosp.

374. D. m. , 2 p. — 2095 m 3 — u l . F r a n c u s k a 10 — wł . : H . Wąsowska, W - w a , F r a n c u s k a 19 — p r . i k . : b u d . E . R e l i c , W - w a , S t y k i 27, te\ 10.11-99 — w y k . : sp. pólg. (m. m u r . L . Szyszko , W - w a , N o w y Z j a z d 4 i m. cies. S t . Górecki, W - w a , Górnośląska 33 ) .

375. D . m. , 2 p —- 1780 m" — u l . K o z i e t u s k i e g o dz. 15 — w l . : małż. Brodzińscy, W - w a , M a r j e n s z t a d t 6 — p r . i k . : inż. - a r c h . Z . K o n r a d , W - w a , u l . Gruzińska 3, t e l . 1029-69 — w y k . : vaca t .

376. D o m ka t o l . , 1 p. — 1250 m* — u l . N o w o l i p k i 48 — w l . : P a r a f j a Św. A u g u s t a — p r . i k . : inż-arch. K . J a k i m o w i c z , W - w a , L a n g i e w i c z a 27, t e l . 8.32-55 — w y k . : vaca t .

377. B u d . fabr . , 1 p. — 16800 m 3 — u l . Sapierzyńska 6 — wł. : F - m a „Polski F i a t " , W - w a , Sapierzyńska 6 — pr„ i k . : inż.-arch. A . B o n i , W - w a , N o w o g r o d z k a 49, t e l . 7.16-66 — w y k : vaca t .

378. D . m., 3 p. — 4000 m 3 — u l . Wiśniowa 48 — wł . : inż. T . Sułowski, W - w a , u l . Górnośląska 24, t e l . 9 33-22 — p r . i k . : inż.-arch. E . P i o t r o w s k i , W - w a , B a g a t e l a 10, t e l . 8 71-19 — w y k . : vaca t .

379. N a d . , 4 p-a — 2400 m 3 — u l . 11-go L i s t o p a d a 4 — wł . : małż. Kosińscy, W - w a , H o t e l E u r o p e j s k i — p r . , k . i w y k . : vacat .

380. D m., 4 p. — 13000 rrf — u l . Puławska 27 — wł. : W . F a j a n s , W - w a , J a s n a 10, t e l . 2.24-55 — p r . i k . : inż.-arch. E . E b e r , W - w a , F i l t r o w a 46, t e l . 8 74-41 — w y k . : vacat .

381. D . m. , p a r t . — 500 im" — u l . Dźwigni d z 15—wł. : W . M o d z e l e w s k a — W - w a , Dźwigni 15 — p r . i k . : inż.-bud. L . S t o d o l s k i , W - w a , Z i e l n a 15, te l 2 .16 -33—wyk . : sp. gosp.

382. Dob . i n a d . — 950 m 3 — u l . Zagójska 22 — wł . : R . K a u f m a n , W - w a , Zagójska 22 — p r . i k . : b u d . A . Z a rębski, W - w a , N o w y świat 22, teł'. 2.91-25 — w y k : sp. pólg.

383. D . m. , p a r t . d r e w n . — 450 m 3 — u l . L u b i e s z o w s k a h i p . 303 — wł . : F . S t r a d o m s k i — i p r . i k . : inż,-bud. L . S t o d o l s k i , W - w a , Z i e l n a 5 — w y k . : sp. gosp.

384. D . m. , p a r t — 500 m" — u l . Wybrańska 42 — wł . : małż. M a r c z e w s c y — p r . i k . : inż.-bud. L . S t o d o l s k i , W - w a , Z i e l n a 5, t e l . 2.16-33 — w y k : sp. gosp.

385v D . m. , 3 p. — 5000 n r * — u l . K i e l e c k a 2 8 — w l : W . H e r d i n , W - w a , K o s z y k o w a 40, t e l . 8.91-18 — p r i k . : a r c h . A . D y g a t , W - w a , Łęczycka 2, t e l . 8.06-70 — w y k . : vaca t .

386. D . m. , 3 p. — 11000 m ' — ul) Cze rwonego Krzyża 14 — wł . : C. S t r o s b e r g , W - w a , G r o c h o w s k a 143a, t e l . 10.02-14 — p r . i k . : inż. - a r c h J . K r a n t z , W - w a , Ś-to J e r -s k a l l a , t e l . 11.75-04 — w y k . : sp. pólg. (m. m u r . E K o l u c -k i , W - w a Mała 14, m . 18 ) .

387. D . m , 1 p. — 1100 m 3 — u l . Felińskiego h i p . 11373 — wł . : pułk. T a n g l o w i e , W - w a , P l . Inwalidów 4, t e l . 11.23-55 — p r . : inż.-arch. T . Kamiński, W - w a , Karpińskiego 1, t e l . 11.43-75 — k : inż - a r c h . A . Węgrzecki, W - w a , Zajączka 7, t e l . 11.61-16 — w y k . : sp. półgosp. (m. m u r S t . Głosik, W - w a , Ogólna 5, t e l . 11' 42-34) .

388. D . m , 1 p. — 1100 n r — u l . Felińskiego h i p . 11374 — wł. : pułk. Pomazańscy, W - w a , Królewska 2, t e l . 2.15-00 — p r . , k . i w y k . : ( pa t r z wyżej pozyc. 387 ) .

389. D . m„ 4 p. — 2880 m ' — u l . W o l s k a 66 — wł . : H . i E . Segał, W - w a , Franciszkańska 6a , t e l . 12.09-69 — p r . i k . : inż. - bud. K . Bagieński, W - w a , N o w y Świat 41 , t e l . 6.55-67 — w y k . : sp. półgosp.

390. N a d . , 3 p -a — 1200 m ' — u l . O s t r o r o g a 13 — wł . : S z w a r c e b e r g i F i n k i e l s z t e i n , W - w a , O s t r o r o g a 13 — p r . i k . : inż. - bud . K . Bagieński, W - w a , N o w y Świat 41 , t e l 6.55-67 — w y k . : sp. pólg. (m. m u r . W . Pawłowski, W - w a , O g r o d o w a 22 ) .

391. D . m. , 3 p — 3500 m ' — u l . Gęsia 25 — wł. : Re -g i r e r i E r l i c h — p r . i k . : inż. - bud . K . Bagieński, W - w a , N o w y Świat 41, t e l . 6.55-67 — w y k . : s p gosp.

392. D . m. , p a r t . — u l . T r e m b o w e l s k a 3 — wł . : Zagórs k a — p r . bud . A H e r m a n .

393. Dob. , p a r t . — 250 m ' — u l . S y r e n y 5 — wł . : A . Dąbrowski, W - w a , T a m k a 45a , t e l . 5.85-21 — p r . i k, : inż. B . P n i e w s k i , W - w a , Czack i ego 10, t e l . 5.86-62 — w y k . : sp. pólg. (m. m u r . N H a b e r , W - w a , E l e k t r y c z n a 1 ) .

Dalszy ciąg (poz. 394 — zamieszczony w Biul. Przet. Nr. 27 z dnia 23 b. m.).

G D Y N I A .

(Dane za czas od 1/V — 1 5 / V — 1 9 3 6 r . ) .

1. W l . : Pomieczyński K l e m e n s — bud. 3 p. — 622S m 3 — p r . : Inż. A n d r u s z k i e w i c z — k . : Inż. B o c h n i a k .

2. C o m p l a k K a r o l — bud . — u l . P o j a z d o w a 9 — 622 m ' — p r . i k . : Inż. O b r y c k i .

3. F r e u d e n t h a l E m a — nad . i r o zbud . — u l . L e m b o i s k a 7 — 627 m 8 — p r . i k . : Inż. M . Zuske .

4. W ł . : K a c z m a r e k Elżbieta — n a d . — u l . K a r c u z k a — p r . i k . : Inż. P r o c h a s k a .

5. Wł . : K o n k o l L e o n — n a d . — u l . M o r s k a 148 — pr . i k . : Inż. Zuske .

6. W ł . : B r u n k e F r a n c i s z e k — b a r a k mieszk . — u l . Chy l on ja — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

7. Sułkowski A u g u s t y n •— b a r a k m ies zk . — u l . S a m b o r a — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

8. W ł . : J u c h a J a n — b a r a k mieszk . — u l . N o w o d w o r sk iego — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

9. Wł . : B i n k o w s k a A p o l o n j a — b a r a k mieszk . — u l . C i s o w a - P u s t k i -— pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

10. W ł . : G u d e r s k a P e l a g j a — b a r a k m ies zk . — u l . M o r s k a — pr . i k . : S z y m c z a k .

11. Wł . : W o j t y n i a k Bogumiła — b a r a k mieszk . — u l . Pomarańczowa — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

12. Wł . : Cegiełka Stanisław — b a r a k mieszk . — u l . C h y l o n j a P a r c . K r i b s l a — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

13. Wł . : H a d u c h M a r j a — b a r a k m i e s zk . — u l . C h y l on ja P a r c . K r i b s l a — p. i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

14. W ł . : Z i m m e r m a n n R o z a l j a — b a r a k m ies zk . — u l . P a r c . B o r g i — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

15. Wł . : Brękiewicz F r a n c i s z e k —• b a r a k m ies zk . -u l . P a r c . Kriśla — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

16. W ł . : S e m m e r l i n g A u g u s t y n — b a r a k mieszk . — u l . Chylońska — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

17. Wł . : H i n c K l e m e n s — b a r a k mieszk . — u l . Ro z ew -s k a — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

18. Wł . : Żemajtis A n n a •— b a r a k m ies zk . — u l . S a m b o r a — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

19. W ł . : K o s o b u c c y S t e f an j a i M a k s y m i l j a n — b a r a k m ies zk . — u l . D r e s z e r a — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

20. Wł . : M a c i e j e w s k i J a n — b a r a k mieszk . — u l . D r e s z e ra — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

21. Wł . : L e m k e Józef — b a r a k m ies zk . — u l . P a r c . B o r g i . — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

22. Wł . : T r e u c h e l Bolesław — barak mieszk . — P a r c . K r i e s l a — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

23. Wł . : Małachowski — b a r a k mieszk . — W i t b r o d t a . — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu. .

24. L e y k Józef — b a r a k m ies zk . — D e m p t o w o . — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

25. K r a u z e F e l i k s — b a r a k mieszk . — prc . K r i e s l a pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

26. Bęberek H e l e n a — b a r a k mieszk . — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

27. ; W y s o c k i J a n — b a r a k mieszk . — K o n k o w s k i e g o p r . i k . : Inż. H o r d w e r g e r .

28. G r u n w a l d J a n i K o w a l s k a —• b a r a k m i e s z k — pr. i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

29. Res s e l A p o l o n j a — I a r a k mieszk . — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

262 1936 R. - PRZEGLĄD B U D O W L A N Y

30. E l j a s z o w i e B e r n a r d i W e r o n i k a . — b a r a k m i e s z k . — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

31. K i e d r o w s k i Józef — b a r a k mieszk . — Jęczmienna — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

32. Górny Władysław — b a r a k m ies zk . — C h y l o n j a — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

33. G o j d k o w a M a r j a — b a r a k mieszk . — D r e s z e r a — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

34. S eyda Władysław — b a r a k mieszk . — D r e s z e r a — p r . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

35. M a n e l s k i Stanisław — b a r a k mieszk . — Obłuże, 261 A . — 186 nr' — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

36. Pepliński Józef — b a r a k m ies zk . — Obłuże, 49 a.

38. B o r o w s k i E d w a r d — b a r a k mieczk . — O k s y w i e , u l . Błękitna, 20 — 1184,10 m 3 — pr . Inż. Jędrzejowski. 189. — pr . i k . : K o m i s a r j a t Rządu.

39. B r z o s k o w s k i W . — p r z ebudowa u l . Gdańska 24. — pr . Inż. I l i g u r s k a .

40. Słuszkbwicz R. — p r z e b u d o w a — u l . Orłowska, 49. — p r . Inż. M i e c z n i k o w s k i .

41. W o j t c z y k Józef — p r z ebudowa u l . Gdańska, 238. — p r . Inż. A n d r u s z k i e w i c z .

42. Łukaszewicz J . — p r z ebudowa u l . Świerkowa, 19. — pr . Inż. H e n d w e r g e r .

43. S a r n o w s k a F r . — n o w a bud . — u l . Wrocławska, 22 — 1327 m 3 p r . Inż. M i g u r s k a .

44. I w a n o w s k i M . — b a r a k mieszk . — u l . Wieluńska

— pr . M u c h a .

ŁÓDŹ.

(Dane z a czas od 11/ IV do dn . 16/Y-1936 r. — ciąg d a l s z y ) . 248. D . m. . p a r t . — 400 n f — u l . F o l w a r c z n a 40 —

wł . : C z . J a n e c k i — p r . i k . : inż. K . Woźnicki, Łódź, W i g u r y 9, t e l . 203-69 — w y k . : sp. gosp.

249. D. m . , pa r t . — 400 n f — u l . Wioślarska — wł.: St. Mikołajczyk — p r . i k . : inż. S t . K o w a l s k i , Łódź, Łąk o w a 22, t e l . 147-90 — w y k . : sp. gosp.

250. D . m. , pa r t . — 400 m 3 — u l . B a r t n i c k a dz . 124 — wł . : M . Perliński —- p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

251. D. m. , l p . — 1200 m 3 — u l . Warmińska 41 — wł . : A . K o r n e c k a — p r . i k . : bud . S t . T r e l a .

252. D . m. , 3p. — 5000 n f — u l . Śródmiejska 17 — wł. : małż. G r o n e r — pr . i k . : inż.-arch. J . M i i n t z , Łódź, u l . Wólczańska 23, t e l . 1.81-92 — w y k . : sp. gosp.

253. D . m . , 3 p. — 5000 m 3 — u l . N a r u t o w i c z a 110 -wł.: małż. K u s i a k — p r . i k . : inż.-arch. J . G i n z b u r g , Łódź, S i e n k i e w i c z a 13, teł. 1.15-14 w y k . : vacat .

254. D . m. , p a r t . — 1000 m 3 — u l . Głogowa 25 — wł . : J . Krysieńska — p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

255. D . m . , p a r t . — 700 m 3 r— u l . S r e b r n a 43 — wł . : J . K o w a l s k i — p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5) t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

256. D . m . , pa r t . — 400 n f — u l . O k o p o w a 131 — wł . : L . Białkowski — pr . i k . : bud . S t , W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, teł. 1.62-50 — w y k . : vaca t .

257. N a d . — 800 m 3 — u l . S m u g o w a 27 — wł . : F . Go łębiowski — pr . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : sp. gosp.

258. D . m.,i p a r t . — 400 m a — u l . N i c i a r n i a n a dz . 39 — wł. : T . Kónig — pr . i k . : bud . St . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 .— w y k . : sp. gosp.

259. D . m. , pa r t . — 400 m 3 — u l . Sułkowskiego 58 — wł . : F . S z e w c z y k — pr . i k . : bud . St . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 —• w y k . : sp. gosp .

260. D . m . , 1 p. — 1000 m 3 — u l . W y g o d n a 13, — wł . : A . K u r c — pr . i k . : inż.-bud. J . S e r w i n , Łódź L i p o w a 10, t e l . 1.75-60 — w y k . : sp. gosp.

261. D . m . , 2p. — 15u0 m 3 — u l . Łąkowa — wł . : F r . Małolepszy — pr . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : sp. gosp.

262. D . ,m.,, pa r t . — 400 n f — u l . B e m a 24 — wł . : małż. Włodarczyk — pr . i k . : inż. K . Woźnicki, W i g u r y 9, t e l . 2.03-69 — w y k . : sp. gosp.

263. P r z eb . f ab r . r-r 350 m 3 — u l . " Kil ińskiego 77 wł. : Sz . M i c h a l a k p r . i k . : bud . S t . W i z n e r , O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : sp. gosp. r

264. B u d . f ab r . — 1500 n f — A l . 1-go M a j a 117/119 — wł.: C h . H a l b e r s z t a d t — p r . i k.: inż.-arch. H . G o l d b e r g , Łódź, N a r u t o w i c z a 37, t e l . 1.18-81 — w y k . : P r z e d sięb. bud . H . K a l i s z , u l . S i e n k i e w i c z a 25, t e l . 1.32-06.

265. D . m . , — 400 n f — u l . G l i n i a n a 6 — wł . : K . B a l -ce r zak — p r . : bud . E . H r e c z e h a .

266. P r z eb . — 1000 n f — u l . K l o n o w a 36 — w l . : Śt. S k o r u p k a — p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : vacat .

267. N a d . , 2p -a — 500 n f — u l . R y b n a 12 — wł. : S t . Dziębor — p r . i k . : inż. J . M i l a u e r , Łódź, N a r u t o w i c z a 75 — w y k . : sp. gosp.

268. D . m . , p a r t . — 450 n f — u l . P o p i e l a 12 — wł. : E . J e z i e r s k i — pr . i k . : inż. K . Woźnicki,, Łódź, W i g u r y 9, t e l . 203-69 — w y k . : sp. gosp.

269. D . ., pa r t . — 400 n f r— u l . Z a g a j n i k o w a 254 -wł . : S. K a r o l a k — pr . i k . : inż. K . Woźnicki, Łódź, W i g u r y 9, t e l . 2. 03-69 ,— w y k . : sp. gosp .

270. D . m. , 1 p. — 870 n f — u l . S a n d o m i e r s k a 13 — wł . : małż. N i k e l — pr . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : s p . gosp.

271. D . m . , pa r t . — 400 n f — u l . Żubrowa dz. 26 — wł. : małż. K i r c h n e r — p r . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O-b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : sp. gosp.

272. D . m. , pa r t . — 380 n f — u l . Żubrowa dz. 22 -w l . : W . M a c i e j c z y k — p r . i k . : b u d . S t . W i z n e r , Łódź, O -b y w a t e l s k a 30, t e l . 1.62-50 — w y k . : sp. gosp.

273. D . m. , par t . — 900 n f — u l . N o w e S a d y 61 — wł . : małż. P a w l a k — p r . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30, t e l 1.62-50 — w y k . : sp. gosp.

274. D . m. , par t . ,— 420 m" — u l . Dygasińskiego 15 — wł.: M . B o r u c k i — p r . i k . : inż. K . Woźnicki, Łódź, W i g u r y 9, t e l . 2.03-69.

275. N a d . , l p . — 700 n f — u l . Poznańska 42 — wł.» małż. S t a r k — pr . a k , : inż.-arch. W . K o w a l e w s k i , Łódź, 11-go L i s t o p a d a 5, t e l . 1.15-80.

276. D . m . , par t . — 400 n f — u l . K r o c h m a l n a 91 — wł . : K . B e c z k o w s k i — pr . i k . : inż. K . Woźnicki, Łódź, W i g u r y 9 — w y k . : sp. gosp.

277. D . m . , par t . — 300 n f — u l . P r o j e k t o w a n a 9-a — wł. : J . K i e j n i c k i — pr . i k . : inż. J . M i l a u e r , Łódź, N a r u t o w i c z a 75 — w y k . : sp. gosp.

278. D . m . , p a r t . r— 400 n f — u l . W i z o w a 7 — wł. : Z . Suchecka —• p r . i k . : inż. J . M i l a n e r , Łódź, N a r u t o w i c z a 75 — w y k . : sp. gosp.

279. D . m , p a r t . — 450 n f —i u l . Łagiewnicka 204 — w l . : S. R o g a l s k i — p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, Pomor s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

280. P r z eb . — 450 n f — u l . K o c h a n o w s k i e g o 11 -wł . : W . A d a m s k i — p r . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, Porno, , s k a 5, t e l 2.45-33 — w y k . : vaca t .

281. D . m. , p a r t . — 400 n f i pa r ce l . H a u s l e r a — wł . : M K w d a t — pr . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : \acat .

282. D . ,m., p a r t . — 700 n f — u l . P r o j e k t o w a n a — w l . : J . N o w a k — pr . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

283. D . m . , pa r t . — 400 rrf — u l . C i e s i e l s k a — wł. . B . M a j c h r z a k ,— pr . i k . : inż. K . Woźnicki, Łódz, W i g u r y 9 — w y k . : sp. gosp.

284. D . m . , p a r t . — 500 n f — u l . L i m a n o w s k i e g o 112 — wł. : L . F r y d r y c h — pr . i k . : inż.-arch. B . Sydrański, Łódź, Żeromskiego 12, t e l . 1.21-37. — Wyk . : v a c a t ;

285. D . m . , par t . — 400 rrf — u l . A n t o n i e w s k a 14 — wł.: K . D u k e l — pr . i k . : bud . M a t y s e k .

286. D . m. , par t . —- 600 n f — u l . P r z y b o r o w s k i e g o 10 — wł . : B . Młodzik — pr . i k . : inż. H . P i l i , Łódź, Dąbrów s k a 32 — w y k . : sp. gosp.

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R. 263 287. D . m . , pa r t . r— 400 n f — u l . Tatrzańska 24 —

wł . : R. W i d e l s k i — pr . i k . : inż. H . P i l i , Łódź, Dąbrowska 32 — w y k . : sp. gosp.

288. D . m. , l p . — 800 n f — u l . K r a s z e w s k i e g o 17 -wł. : A . G r z e j d a — , p r . i k . : inż. H . P i l i , Łódź, Dąbrowska 32 — w y k . : vaca t .

289. D . m. , pa r t . — 700 m 3 — u l . Łagiewnicka 142 — wł. : W . L i s i e c k i — pr . i k . : inż. ,St. Śnfałkowski, Łódź, Wójtowska 6 — w y k . : sp. gosp.

290. D . m . , 2p. — 1600 m 3 — u l . M o c h n a c k i e g o 42 — wł . : B . K a c z m a r e k — pr . i k . : inż. H . P i l i , Dąbrowska 32 — w y k . : vacat .

291. Dob . — 600 n f — u l . S p o k o j n a 36 — wł. : S t . Błaszczyk — pr . i Je.: inż. J . S e r w i n , Łódź, L i p o w a 10, t e l . 1.75-60 — w y k . sp. gosp.

292. D. m . , 4p. — 6300 m 3 — u l . Z a g a j n i k o w a 63 — wł. : małż. C z a j k o w s c y — pr . i k . : inż. St . K o w a l s k i , Łódź, Łąkowa 22, t e l . 1.47-90 — w y k . : vacat .

293. D . m. , 3p. — 4000 m 3 — u l . S o s n o w a 25 — wł . : A . Solczyński — pr . i k . : inż. K . Woźnicki — w y k . : vacat .

- 294. D . m , par t . — 500 m 3 — u l . L i t e r a c k a 66 — wł. : T . K o s i o r e k — p r . i k . : inż. H . P i l i , Łódź, Dąbrowska 32 — w y k . : sp. gosp.

295. D . m. , 3 p. — 4000 m a — uł, N a r u t o w i c z a 85—wł. : H . i T . C y t r y n — p r . i k . : inż. J . M i l a u e r , Łódź, N a r u t o w i c z a 75 — w y k . : yaca t .

296. D . m. , 1 p. — 1900 n f — u l . M o k r a 8 — wł . : K . K w i a t k o w s k i — p r . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, O b y w a t e l s k a 30., t e l . 1. 62-50 - - w y k . : vaca t .

297. D . m. , par t , — 700 m 3 — u l . W i e l k o p o l s k a 12 -wł . : W . B r y k . — pr . i k . : inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 2.45-33 — w y k . : sp. gosp.

298. D . m . , pa r t . — 400 m 3 — u l . K l o n o w a 34 — w l . : S t . R o l k a — pr . i , k . : inż.-arch. A . Bega l e , Łódź, Kil ińskiego 80, t e l . 1.05-25 -— w y k . : sp. gosp.

299. D . m . pa r t . —- 300 m 3 — u l . K l o n o w a 41 — wł . : A . S z m y l — pr . i k . : Inż. J . M i l l a u e r , Łódź, u l . N a r u t o w i c z a 75. — w y k . : sp. gosp.

300. D . m . p a r t . — 300 m 3 — u l . M a g i s t r a c k a 23 — wł . : P . Lemański. — pr . i k . : bud . A . K r a u s s , Łódź, u l . N a w r o t 8, t e l . 259-39 — w y k . : sp. gosp.

301. D . m . pa r t . — 300 n f — u l . W i a d u k t , dz. 1 — wł . : M . Z i g t o r a — pr . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50 — w y k . sp. gosp.

302. D . m . p a r t . - 300 m 3 — u l . K l o n o w a 27, — wł . : K o l m a n . — p r . i k . : Inż. J . M i l l a u e r , Łódź, u l . N a r u t o w i c z a 75 — w y k . : sp. gosp.

303. D . m . pa r t . — 400 m 3 — u l . B y d g o s k a 40 — wł . : J . M i t e r s k i — p r . i k . : Inż. F r . śmiałkowski, Łódź, u l . Wójtowska 6, — w y k . sp. gosp.

304. D . m . I p. — 600 n f — u l . S z a m o t u l s k a 27 — wł. : W . S z e r k e — p r . i k . : Inż. J . M i l l a u e r , Łódź, u l . N a r u t o w i c z a 75 — w y k . sp . : gosp .

305. D . m . I V p. — 5000 m 8 — u l . A l . Kościuszki 26 — wł. : F r . T w o r e k — pr . i k . : Inż. R. H a n s , Łódź, u l . K i lińskiego 96, t e l . 192-62 — w y k . : vaca t .

306. D . m . pa r t . — 300 n f — u l . P i o t r k o w s k a 242/50 — wł . : M . S i l b e r s z t e i n — p r . i k . : Inż. F r . Śmiałkowski, Łódź, u l . Wójtowska 6 — w y k . : sp. gosp.

307. D . m . p a r t . — 1500 n f — u l . K s . Brzózki 88 — wł . : W . W i d e — p r . i k . : bud . S t . W i z n e r , Łódź, u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50 — w y k , : sp. gosp.

308. D . m . I I p. — 1000 n f — u l . Rokicińska 120 — w l . : K . Włodarski — p r . i k . : Inż. J . F u c h s , Łódź, P o m o r s k a 5, t e l . 245-33 — w y k . : .su. gosp.

309. D . m . p a r t . — 200 m 3 — u l . Łosiowa — wł. : Sob-czyński — p r . i k . : b u d . S t . W i z n e r , Łódź, u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50 — w y k . : sp. gosp.

310. P r z e b . d. m . I p. — 1300 n f — u l . G r a n i c z n a 47 — wł . : A . L u d w i k o w s k i — p r . i k . : bud . Z . R y d z e w s k i , Łódź, u l . Gdańska 106, t e l . 200-59 — w y k . : sp. gosp.

311. D. m . I I p. — 1500 n f — u l . Dąbrowska 2 4 a — wł.: J . i K . J e k — pr . i k . : b u d . A . K r a u s s , Łódź, u l . N a w r o t 8, t e l . 259-39, — w y k . sp. gosp.

312. D . m. I p. — 800 n f — u l . Podgórska 35 — wł . : L . Sch i ewe — p r . i k . : Inż. K . Woźnicki, Łódź, u l . W i g u r y 9 — w y k . : sp. gosp.

313. D . tri. pa r t . — i 400 n f . u l . H i p o t e c z n a 11, wł . : małż. G w i z d a k — pr . i k. Inż. F r . Śmiałkowski, Łódź. u l . W ó j t o w s k a 6. — w y k . sp. gosp.

314. D . m , p a r t . — 400 m" — u l . Cieszyńska dz . 25. — w l . : J . K u b y s z e k — pr . i k. bud . S t . W i z n e r , Łódź : u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50, — w y k . sp. gosp.

315. D . m . p a r t . — 350 m 3 , — u l . P t a s i a 6. — wł . : K . Śmiczuk •— pr . i k . Inż. K . Woźnicki, Łódź. u l . W i g u r y 9 — w y k . sp. gosp.

316. D . m . pa r t . — 400 n f — u l . P i a s t o w s k a 26. — wł.: Budziński — pr . i k . bud . St . W i z n e r , Łódź u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50, — w y k . sp. gosp.

317. N a d . d . m . Ip. — 300 n f — u l . M a l i n o w a 16, — wł.: A . F e l a s k e — pr . i k. bud . A . K r a u s s , Łódź. u l . N a w r o t 8, t e l . 259-30. — w y k . sp. gosp.

318. D . m . pa r t . — 450 m". — u l . I n f l a n c k a 80, — wł.: G . B a r t o s i k — pr . i k. Inż. P . Baszkirów, Łódź : u l . Srebdzyńska 75 m . 40 — w y k . vaca t .

319. D . m . p a r t . — 400 m*. — u l . R y m a r s k a 23, — wł . : J . K a n e c k i — p r . i k . Inż. K . Woźnicki, Łódź. u l . W i g u r y N r . 9. — w y k . sp. gosp.

320. D . m . pa r t . — 300 n f — u l . D o l n o - W s c h o d n i a 42, — wł.:J. i M . Jagiełło — pr . i k. Inż. S. D e z k o w s k i , Łódź u l . 6-go S i e r p n ' a 70-a. t e l . 209-11, — w y k . vacat .

321. D . m . pa r t . — 250 n f . — u l . B a r t n i c k a 129, — wł. : M . K l i j a n o w i c z — pr . i k. Inż. H . G o l d b e r g , Łódź. u i . N a r u t o w i c z a 37, t e l . 118 — 81. w y k . vaca t .

322. D. m. pa r t . — 450 n f — u l . R y m a r s k a 21. — wł . : A . M i l c z a r e k — pr . i k. Inż. K . Woźnicki,. Łódź. u l . W i g u r y 9. — w y k . ,sp. gosp.

323. D . m . par t . — 350 n f — u l . Jęczmienna 9 — wł.:. K a u f m a n — pr . i k . : Inż. K . Woźnicki, Łódź. u l . W i g u r y 9. — w y k . sp. gosp.

324. D . m . pa r t . — 450 m*. — u l . C i a s n a 2, wł . : A . R 6 -s l e r — pr . i k . : Inż. H . P i l i , Łódź, u l . Dąbrowska N r . 32. — w y k . sp. gosp.

325. D . m . p a r t . — 400 n f — u l . Waryńskiego 10, — wł. : F r . D r o z d o w s k i — pr . i k . Inż. K . Woźnicki, Łódź, u l . W i g u r y 9. — w y k . sp. gosp.

327. D . m . p a r t . — 700 n f , — u l . Bałuckiego dz . 51, , — wł. małż. A n d r z e j e w s c y . — pr . i k . Inż. K . Woźnicki, Łódź, U l . W i g u r y 9, w y k . vaca t .

326. D . m . pa r t . — 350 n f — u l . R y s o w n i c z a 11 , — wł . : S t . M i e l c z a r e k -— p r . i k . Inż. K . Woźnicki, Łódź. u l . W i g u r y 9. — w y k . sp. gosp.

328. D . m . par t . — 400 tri*. — u l . Częstochowska, w ł ~ Z . S z c z epan iak — pr . i k . bud . A . K r a u s s , Łódź. u l . N a w r o t 8, t e l . 259-39. — w y k . sp. gosp.

329. N a d . d m . I p. — u l . P i o t r o w s k a 164 — wł. Żadzie-w i c z — pr . i k . : Inż. I. F a j n b e r g .

330. D . m . p a r t . — 250 m 3 . — u l . S i e r a k o w s k i e g o 69,. — w ł : W . S i b i l s k i — p r . i k. bud . A . K r a u s s , Łódź u l . N a w r o t 8, t e l . 259-39. — w y k . sp. gosp.

331. D . m . Ip. 1500 n f , u l . B a t o r e g o 33, — w ł : W . Kapczyński — p r , i k . bud . S t . W i z n e r , Łódź. u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50, — w y k . sp. gosp.

332. D . m . Ip. — 1500 m ' . — u l . M o s t o w a 5. — w k małż. M i r — p r . i k . b u d . S t . W i z n e r , Łódź. u l . O b y w a t e l s k a 30, t e l . 162-50 — sp. gosp.

333. B u d o w a g m a c h u ( I I e tap) — 15.000 n f — S t r z e l e c k a 26, zb i e g S i e n k i e w i c z a — w ł : K o m i t e t B u d o w y D o m u — P o m n i k a i m . M a r s z a l k a Piłsudskiego p r . i k . : Inż.. a r c h . L i s o w s k i , Łódź. u l . W i e r z b o w a 28, t e l . 209-46 — w y k . sp. gosp.

334. D . m. I I p. — 2600 n f — u l . Z a w i s z y 22, wł . : A . J a t c z a k — pr . i k . : Inż. K . Woźnicki, Łódź, u l . W i g u r y 9. — w y k . sp. gosp.

335. D . m . Ip. — 1400 n f . — u l . A l . 1-go M a j a 88, w ł : małz. G a h l e r — p r . i k . : Inż.-arch. A . G o l d b e r g , Łódź, u l . A n d r z e j a 11, t e l . 11R-99. — w y k . — vacat .

264

Z REJESTRU FIRM


W A R S Z A W A .

B . 5043. „Warszawskie T o w a r z y s t w o „Technika i B u d o w a " , spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". L o k a l f i r m y p r z y u l i c y Żórawiej 11, m . 16 u L u d w i k a Masse . L i k w i d a t o r e m jest L u d w i k Mosse . P r o k u r a K a z i m i e r z a Różyckiego i Bronisława Kapałczyńskiego wygasła. U p a d łość spółki ukończona została układem. O t w a r t o l i k w i d a c ję spółki.

31/111-36.

B . 10.166. „Przedsiębiorstwo B u d o w l a n o - D r o g o w e w W a r s z a w i e , sp. z ogr . odp . " w W a r s z a w i e , B e l g i j s k a 8. B u d o w n i c t w o i budowa dróg. Kapitał zakładowy 10.000 złot y c h . Zarząd: A d a m Szczęśniak, Stanisław Szube r t . S p . z og r . odp. z a w a r t a na mocy u m o w y z dn i a 19 m a r c a 1936 r .

l / I V - 3 6 .

B . 9565. „Cegielnia „Kosewo" , sp. z ogr . odp. " . K a p i tał zakładowy został podwyższony o 5.000 złotych i obecn i e w y n o s i 15.000 złotych. 4.500 zł. wn ies iono wkładem niepieniężnym. D o zarządu w y b r a n y został K a z i m i e r z Święc i c k i . Uchwałą spólników z d n i a 2 m a r c a 1936 r. zm ien io n a zostały p a r . 3 i 6 u m o w y spółki.

3/ IV-36.

B . 8520. „Przedsiębiorstwo B u d o w l a n e A r c h . B u d . A . Dros z c z , J . Wójcicki, sp. z ogr . odp. " . Zarząa obecnie s t a nowią: W i t o l d K w i a t k o w s k i , Włodzimierz T o m a s z e w s k i , Józef Tyjeński.

3/ IV-36 .

G D Y N I A .

W re j es t r ze h a n d l o w y m dział B Sądu G r o d z k i e g o w K a r t u z a c h N r . 7 p r z y f i r m i e : „Fabryka cegły p i a s k o w e j " T o w . z ogr . poręką w K a r t u z a c h , 7 s i e r p n i a 1935 dop i sa n o : Uchwałą spólników z 23 m a r c a 1925 t o w a r z y s t w o r o z wiązano. Uchwałą spólników z tejże d a t y prze is toczono tow a r z y s t w o w jawną spółkę handlową pod tą samą firmą. Firmę wykreślono n a wniosek .

Jednocześnif; w re jes t rze h a n d l o w y m Sądu Dkręgowe-go w G d y n i dział A N r . 246 z a p i s a n o : C e g i e l n i a W a p i e n n o -P i a s k o w a E m i l L n i s k i w K a r t u z a c h , wł. T e i e s a L n i s k a . S i e d z i b a : Kiełpino, pow. K a r t u s k i . P r z e d m i o t : wyrób cegły wap i enno -p i askowe j . Następnie 28 lu t ego 1936 dop isano , iż f irmę n a wn iosek wykreślono.

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m dział A pod N r . 246 p r z y f i r m i e : B r u n o n G r z e n k o w i c z Przedsiębiorstwo Robót D r o g o w y c h i do s t awa k a m i e n i a wsze lk i e go rodza ju w Niepoczołowicach, 29 lutego 1936 dop i sano : Firmę w y kreślono n a wn iosek .

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m dział A pod N r . 294 31 m a r c a 1936 w p i s a n o : „Przemysł C e r a m i c z n y " K . L a n g e C e g i e l n i a P a r o w a F a b r y k a Dachówek i D r e n P i r o g a pod. K a r t u z y . S i ed z i ba przedsiębiorstwa: F i r o g a , pow. k a r t u s k i . P r z e d m i o t przedsiębiorstwa: wyrób cegły, dachówek i d r e n o raz sprzedaż tychże. Właścicielem f i r m y j es t K o n r a d L a n g e .

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m dział B pod N r . 379 31 m a r c a 1936 wp i sano f i rmę: „Ba l tawia" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w J a s t a r n i . S i ed z i ba p r z ed siębiorstwa: J a s t a r n i a , pow ia t m o r s k i . P r z e d m i o t p r z e d siębiorstwa: u p r a w i a n i e h a n d l u materjałami b u d o w l a n e m i o raz p rowadzen ie przemyłsu w zak res i e b u d o w l a n y m . K a pitał zakładowy w y n o s i 30.000 złotych. P r o k u r y łącznej u -dz i e l ono : Bolesławowi Słupskiemu i Józefowi M a r c i n i a k o w i .

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m dział B pod N r . 281 p r z y f i r m i e : Inż. M . B u j a k o w s k i i I gn . T e r l e c k i — B i u r o A r c h i t e k t o n i c z n o - B u d o w l a n e , Sp . z ogr . odp. 9 k w i e t n i a 1936 dop i sano : S i ed z i ba przedsiębiorstwa: G d y n i a , u l . W a r s z a w s k a 48. Zarząd obecnie stanowią: I gnacy Te r l e c k i , H i p o l i t T e r l e c k i . Michała B o j a k o w s k i e g o odwołano ze s t a n o w s k a członka zarządu.

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m , dział B . pod N>r. 278, p r z y f i r m i e : B i u r o Budow lane Inż. J a n Z a w i s t o w s k i , Spółka z ogr . odp. w G d y n i , 21 k w i e t n i a 1936 dop i sano : Uchwałą z g r o m a d z e n i a spólników z 20 lu tego 1936 spółkę rozwiązano. Inż. Władysława Łabucia i inż. J a n a M a r j a -n a Zaw i s t owsk i e go us tanowiono l i k w i d a t o r a m i spółki.

W t u t e j s z y m re jestrze h a n d l o w y m dz iaJ A pod N r . 30 p r z y f i r m i e : B r u n o n K o w a l s k i , przedsiębiorstwo budow lane w G d y n i , 21 k w i e t n i a 1936 dop i sano : l^irmę w y k r e ślono ;na wn iosek .

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m dział B . pod N"r. 249 p r z y f i r m i e : Przedsiębiorstwo robót inżynieryjnych Inż. Leszek Muszyński i Inż. J u l j u s z A r k i n , Spółka budo-wlano-chłodnicza, Sp . z ogr . poręką w G d y n i , 24 k w i e t n i u 1936 dop i sano : Uchwałą z g r omadzen i a spólników z 30 l i s topada 1935 spółkę rozwiązano. Z y g m u n t a K a u c h c z e w a us tanowiono l i k w i d a t o r e m spółki.

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m , dzia? B , pod N r . 188 p r z y f i r m i e : T o w a r z y s t w o d l a K r e d y t o w y c h Robót B u d o w l a n y c h T . K . R. Sp . z ogr . poręką w G d y n i , 6 m a j a 1936 dop i sano : P r a w o l i k w i d a t o r a do zastępowania spółk i wygasło. Firmę wykreślono na wn iosek l i k w i d a t o r a .

W t u t e j s z y m re jes t rze h a n d l o w y m , dział B , pod N r . 343 p r z y f i r m i e : Wschodn i e T o w a r z y s t o Budow lane , Sp z og r . odp. w G d y n i , 6 m a j a 1936 dop i sano : P r a w o l i k w i datorów do zastępowania spółki wygasło. Firmę w y k r e ślono n a wn iosek likwidatorów.

K A T O W I C E .

D o r e j e s t ru hand lowego B pod n u m e r e m 801 K a t o w i ce w p i s a n o d n i a 13 lu tego 1936 p r z y f i r m i e Syndykat Pols k i c h H u t żelaznych, Spółka z ogr . odp. w K a t o w i c a c h , ze Dąbkowski Mieczysław został us tanow iony członkiem za rządu.

D o r e j e s t ru hand lowego A 419 Mysłowice wp i sano d n i a 9 l i p c a 1935 r. p r z y f i r m i e Inżynier Robert Koehl r w Mysłowicach, że p r z edm io t em przedsiębiorstwa j e s t : B u d o w l e nad i podz iemne, betonowe i żelbetowe, budowa kominów, obmurowan i e kotłowe i budowa pieców p r z e m y słowych.

D o r e j e s t ru hand lowego A 199 Mikołów w p s a n o dn i a 25 lutego 1936 r. p r z y f i r m i e : „Termak" Przedsiębiorstwo B u d o w y Dróg Smołowcowych W . W y b r a n i e c w Ocho jcu , że s i edz iba f i r m y p r zen i e s i ona została do K a t o w i c , u l . W i t a S t w o s z a róg u l . Powstańców.

W re j es t rze h a n d l o w y m A 1629, wp i sano dn i a 25.1 1936 p r z y f i r m i e Max Kónigsfeld, C e g i e l n i a P a r o w a N o w a -Wieś G . Śl. z siedz'bą w B y k o w i n i e . P r z e d m i o t e m p r z ed siębiorstwa jest p r odukc j a cegieł budow lanych . Prokurę sa moistną m a F r i t z G u t t m a n n n .

Do r e j e s t ru hand lowego B 840 wp i sano d n i a 25 lutego 1936 p r z y f i r m i e „Kom-drobit", P o l s k i e T o w a r z y s t w o B u dowy Dróg, iSpółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K a t o w i c a c h , że uchwałą spólników z d n i a 7 s t y c z n i a 1930 zmien iono § 2 s t a t u t u odnośnie s i edz iby spółki. Siedzibą spółki j es t m ia s t o W a r s z a w a .

D o r e j e s t r u hand lowego A 2047 w p i s a n o d n i a 7 g r u d n i a 1935 f i rmę: Ludwik Trzcionka Dzierżawca C e g i e l n i z siedzibą w K a t o w i c a c h — Brynów u l . L i g o c k a 4 i je j właściciela L u d w i k a Trzcionkę. P r z e d m i o t e m przedsiębiorstwa jes t wyrób i sprzedaż cegieł.

D o r e j e s t ru hand lowego A 2977 w p i s a n o d n i a 13 l u tego 1936 f i rmę: Przedsiębiorstwo H a n d l o w o - P r z e m y s l o w e Felzytyn i Trocal właść. Juljan Zynger z siedzibą w K a tow i cach , u l . P l e b i s c y t o w a 35 i je j właściciela J u l j a n a Z y n -ge ra . P r z e d m i o t e m przedsiębiorstwa jest sprzedaż m a t e r jałów b u d o w l a n y c h i w y k o n y w a n i e robót i z o l a c y j n y c h , dek a r s k i c h , t y n k a r s k i c h i okładzinowych.

PRZEGLĄD CERAMICZNY N r . G D O D A T E K DO P R Z E G L Ą D U B U D O W L A N E G O R O K V

O R G A N O F I C J A L N Y S T A Ł E J D E L E G A C J I ZRZESZEŃ P R Z E M Y S Ł O W C Ó W C E R A M I C Z N Y C H R. P.

K O M I T E T R E D A K C Y J N Y :

P .P . : I. Ehrenpreis, inż. J . Merz — Kraków, H . Gri infe ld—Katowice, arch. J . Handzelewicz — Grudziądz, inż. E . Langner, H . Martens, arch. L. Burdyński, inż. G. żelechowski i J . Świętochowski — Warszawa, inż. W. Matzke — Lwów,

W. Stopa — Poznań, inż. Marynowski — Toruń.

Itedaktor „Przeglądu Ceramicznego" — inż. Alfred Dziedzin.! — Chełmno (Pomorze), telefon 53.

INŻ. A . D Z I E D Z I U L .

SPRAWA PATENTOWANIA PUSTAKÓW CERAMICZNYCH (Ar tykuł d y s k u s y j n y ) .

Nowoc z e sna c e r a m i k a b u d o w l a n a coraz ba rdz i e j p r ze chodz i n a w y r o b y cienkościenne — d z i u r a w k i i p u s t a k i . W związku z t e m n o t u j e m y coraz powiększającą się ilość i różnorodność k o m b i n a c y j p u s t a k o w y c h , to samo, co miało do n i e d a w n a mie jsce i w N i emcze ch . J eden d z i u r k u j e p u stak poz iomo, d r u g i p ionowo, j eden powiększa i inacze j l o ku j e same o twory , d r u g i powiększa ilość t y c h otworów. F a n t a z j o m t y m n i e m a pop ros tu g r a n i c y i każdy t a k i „wyn a l a z c a " uważa siebie z a małego K o l u m b a , choć A m e r y k a już dawno o d k r y t a

W słowach t y c h k r y j e się może n ieco złośliwości — p r z y z n a j e m y się — lecz ponieważ te wsze lk i e o d k r y c i a t y l ko coraz ba rdz i e j dezorjentują n a s z y c h odbiorców, o czem już k i l k a k r o t n i e pisaliśmy, prze to chcieliśmy nieco bliżej rozpatrzeć tą sprawę. O b a w i a m y się bow i em, że t en potop „nowoczesnych" pustaków p r z y j m i e z czasem t a k n i e pokojące r o z m i a r y , j a k w N i e m c z e c h , gdz ie p o l i c j a budow l a n a — n a życzenie świata budowlanego —• musiała w tą sprawę wkroczyć i nałożyć n a w s z e l k i e nowości z d z i ed z iny materjałów b u d o w l a n y c h . O t e m mówiono dużo n a ostat n i m K o n g r e s i e C e r a m i c z n y m w B e r l i n i e . P o l i c j a b u d o w l a n a w N i e m c z e c h dopuszcza do użytku t y l k o te nowości, które przeszły przez cały szereg badań i wykazały swoją praktyczną przydatność. A N i e m c y są k r a j e m da leko idącego l i b e r a l i z m u w dz i edz in ie nowości b u d o w l a n y c h , i j e żeli s p r a w a t a k da leko zaszła, w idoczn i e wytworzyła ona n a r y n k u b u d o w l a n y m chaos n i e do zn i e s i en ia .

T o d l a ogólnej i n f o r m a c j i . J a k s p r a w a p r z e d s t a w i a się u n a s ? Otóż n i e p o r u

szalibyśmy te j s p r a w y , jesteśmy bow i em za kompletną w o l nością w dz i edz in i e wynalazków, bo z po topu nowości z aw sze ostatecznie wyeliminują się nowości życiowe, a znikną nieżyciowe, jeżeliby nowości t y c h n i e pa t en towano n a t y c h m i a s t u nas j a k o r zeczy r e w e l a c y j n y c h , a głównie mogąc y c h przynieść złote góry w y n a l a z c o m . Jeżeli n a t o m i a s t r o z e j r z emy się w różnych o p a t e n t o w a n y c h p u s t a k a c h ( i s t r o p a c h ) , to spostrzeżemy przeważnie ubóstwo n o w y c h myśli i koncepcy j , które nasuwają uwagę, że Urząd P a t en t owy zby t może łatwo udzielał t y c h patentów bez u p r z e d niego g run townego z b a d a n i a całokształtu s p r a w y .

N i e chcieliśmy i n i e m a m y p r a w a sugerować myśli,

żs dobrze by było, g d y b y U . P . zasięgał p r z e d opa ten towan i e m czegoś nowego z c e r a m i k i budow lane j o p i n j i f a chowców i rzeczoznawców. Może to byłby pos tu l a t z a da leko idący, j ednak t y l k o w ten sposób uniknęłoby się t y c h błędów, które dziś, bez wątpienia w dobre j w ie r ze , popełnia się p r z y u d z i e l a n i u patentów.

D l a c h a r a k t e r y s t y k i p r z y t o c z y m y t u f a k t opa t en towa n i a k i l k u pustaków s t r opowych , które właściwie są j e d n y m i t y m s a m y m p u s t a k i e m , różniącym się t y l k o wewnętrznem ułożeniem iścianek. Chodjzi t u o z a sadn i c z y i starodawny p u s t a k A k e r m a n a , z n a n y n a całym świecie i o 2 p o k r e w ne osobno opa ten towane p u s t a k i : j eden m a wewnętrzne ścianki wzmacniające w pos tac i krzyża, d r u g i w pos tac i g w i a z d y , ( r y s . 1)

mm Akermań P a t e n t

R y s . 1.

P a t e n t

Miarodajną i charakterystyczną cechą pustaków A k e r m a n a j e s t i c h zewnętrzna f o r m a i sposób użycia w s t r o p ie . N a t o m i a s t , j ak ie ścianki wewnętrzne w b u d o w a n o w A -k e r m a n i e , n i e może decydować, nas z em zdan i em , o p r a w i c o t r z y m a n i a osobnego p a t e n t u t y l k o spowodu odmienne j k o n f i g u r a c j i t y c h wewnętrznych ścianek G d y b y m n i e j a k o rzeczoznawcę i biegłego sądowego z apy t ano w te j s p r a w i e , n a j b a r d z i e j s tanowczo wypowiedziałbym się p r z e c i w u d z i e l a n i u patentów w s z e l k i m o d m i a n o m A k e r m a n a .

D r u g i jeszcze bardz i e j c h a r a k t e r y s t y c z n y p a t e n t :

13 fp B w

w * * -

m R y s . 2.


Jes t to pospo l i t y i na jp ros t s z y s t r op żelbetowy, wypełniony potrójną dziurawką, o p i s a n y w nasze j b roszurze „Nowoczesna C e r a m i k a B u d o w l a n a " s t r . 40 i w książce inż. J . N e c h a y a „Beton w budown i c tw i e m i e s z k a n i o w e m "

st . 203. I

Jeżeli t a k dale j pójdzie, to możemy się nawe t doczekać opa t en t owan i a zwykłej cegły o raz i n n y c h materjałów z n o r m a l i z o w a n y c h . Po t r z eba t y l k o , by się t a k i śmiałek z n a lazł, możeby się udało?!

A l e żarty n a stroną Otóż obecnie p u s t a k i różne, szczególnie s t ropowe są pa t en towane m a s a m i . G d y b y te pa t en t y podawano w f a c h o w y c h p i s m a c h do wiadomości ogółu, prócz może w b i u l e t y n a c h U . P . i ) , moglibyśmy się zorjentować — co opatentowano i j a k okazy te wyglądają. L e c z dziś z n a j d u j e m y się w p r a w d z i w y m l a b i r y n c i e i r e d a k c j a n a sza o ra z Stalą De l egac j a , do której masowo zwracają się ceg ie ln ie z prośbą o i n f o r m a c j e co do m a t e r j a l u opatentowanego , n i e są w s tan i e informować kolegów o t y c h s p r a w a c h . J e s t to w każdym raz i e n i e n o r m a l n e i w te j s p r a w ie chcemy zająć wyraźne s tanow isko .

U z n a j e m y uzasadn ione i u s p r a w i e d l i w i o n e pa t en t y n a m a t e r j a l y o r y g i n a l n e i dotąd albo n i e spo tykane n a r y n k u p o l s k i m , a lbo też będące w y n i k i e m osobistego w y n a l a z k u i doświadczenia. D o t a k i c h materjałów przedewszys t k i e m zaliczyć m u s i m y r e w e l a c y j n y p u s t a k s t r o p o w y „Po m o r z e " i p u s t a k „Universa l " P o m o r s k i c h Zakładów C e r a m i c z n y c h , o raz p u s t a k i „Bip lex" , C o n r a d t " i „Szejnacha', które są w s z y s t k i e zupełnie o r y g i n a l n e . T a k samo p u s t a k i

i ) Których n i es t e t y n ie widzieliśmy.

k o m i n o w o - wen t y l a cy jne i p r zepus towe P o m . Zakł. Ce r a m i c z n y c h 2 ) .

R e s z t a z n a n y c h n a m patentów — n i e zasługuje n a ochronę patentową i w w y p a d k u jakiegoś procesu sądowego l ub zasięgnięcia nasze j o p i n j i p rzez U . P., będziemy zmuszen i zająć do t y c h patentów zdecydowanie nega t ywne s tanow isko . N i e możemy dopuścić, by n a w y r o b y cegielń nas zy ch , wzorujących się n a s t a r y c h i dawno z n a n y c h f o r m a t a c h c e r a m i k i budow lane j , nakładano kagańce lub specj a l n y ha rac z .

Co do całokształtu poruszone j s p r a w y , to j a osobiście uważam, że opatentować należy t y l k o rzeczywiście o r y g i n a l n y zupsłnie pomysł ( jak n a p r z . p u s t a k Pomor z e ) , do którego się doszło drogą długich doświadczeń, prób i ob l i czeń s t a t y c znych . T a k i pa t en t można zawsze obronić i dowieść jego oryginalności. N a t o m i a s t patentować różne odm i a n y s t a r o z n a n y c h formatów i gatunków n i e m a żadnego ce lu p rak t y c znego , bo p r i m o — zawsze można udowodnić jego pochodzenie i pokrewność, a secundo — drogą p r ze s t a w i e n i a d r o b n y c h szczegółów wewnętrznych lub zewnętrzn y c h , można zawsze uniknąć odpowiedzialności z a n a r u szenie zastrzeżenia patentowego. — Długoletnie doświadczenie w N i e m c z e c h i S t a n a c h Z j ednoczonych wykazały, że pa t en ty n a m a t e r j a l y c e ramiczne t y l k o z największym wy siłkiem i w r z a d k i c h w y p a d k a c h można było obronić. *)

In t e resu j e nas —< n a s t a w i e n i e do tej s p r a w y p p cegl a r z y i właścicieli patentów, bo w te j s p r a w i e Stała De l egac ja z a m i e r z a interwenjować w Urzędzie P a t e n t o w y m .

-) P a t r z N o w o c z e s n a C e r a m i k a B u d o w l . s t r . 31 — 33, 38, 39, 53 — 56.

•!) P a t r z T o n Ind . Z t g . N r . 42/1936 s t r . 527 „Die N e u -o r d u n g des P a t e n t w e s c n s " .

O D O B R E J R E K L A M I E ( T a r g i Poznańskie) .

Tegoroczne T a r g i Poznańskie zaliczyć należy do n a j b a r d z i e j u -d a n y c h od czasu i s t n i e n i a . Targów. P o z a c i e k a w y m i b o g a t y m p a w i l o n e m samochodowym, spec ja ln i e i n teresuje nas n a t u r a l n i e dział c e ra m ic zny . N i e s t e t y t y l k o k i l k a większych f i r m zaprodukowało swe w y r o b y ce ramiczne , m i a n o w i c i e ceg i e l n i a Ostrzeszów (doskonale dachówki) i f i r m a C z u b e k i S - k a , reprezentująca cegielnię własną o-ra z w P r zys i e ce i K r o t o s z y n i e ( k l i n k i e r y ) .

M y — ceg larze dotąd najzupełn ie j n ie docen iamy skuteczności dobre j i częstej r e k l a m y ( za m a -łemi n a t u r a l n i e wy ją tkami ) . U ważamy bowiem, że c e r a m i k a rekl a m y n ie potrzebuje . T o m y l n e zupełnie, -— odb io rcom oraz p. p. b u d o w n i c z y m i a r c h i t e k t o m należy wciąż przypominać i pokazywać to , co m y w y r a b i a m y i w j a k i m g a t u n k u . Należy również pokazy wać j a k i e a r t y s t y c z n e f r a g m e n t y można z cegły wykonać, szczegól- Rys. 1. Ogólny widok stoiska Klinknierni Przysieku.


Mimimnmimfi

Rys. 2. Widok trzyskrzydłowego okna, obłożonego klinkierem okładzinowym w kolorze srebrzysto - liljowo - szarym

z Przysieki.

Rys. 3. Kolektor kanał, wyłożony klinkierem l.wasoodpor-nym z Przysieki, góra licówką z Krotoszyna.

nie z barwnego k l i n k i e r u okładzi nowego.

N i e dosyć j ednak jest rzucić n a stół parę okazów swych wyrobów, bo to n ie rob i żadnego e f ek tu , n a leży je pokazać w ułożeniu a r t y s t y -cznem i es te tycznem, j a k to ro bią A m e r y k a n i e . N a P. W K . w P o z n a n i u mieliśmy k i l k a t a k i c h a r t y s t y c z n y c h sto isk. O d tego czasu głucho i pusto , z a wyjątkiem może nieco n a os ta tn ie j w y s t a w i e B. G . K . n a K o l e . A l e i t a m zapre -zsntowaliśmy się dosyć słabo.

D la t ego też chcielibyśmy t u z a akcentować wyb i tne pod każdym względem s t o i ska f i r m y Czubek i S -ka w P o z n a n i u n a t ego rocznych T a r g a c h Poznańskich. S w e m i s to i s k a m i , a r t y s t y c z n i e z a p r o j e k t o w a -hemi przez młodego artystę rzeźb i a r z a p. Mikołaja Kułaka z Po z n a n i a , f i r m a C z u b s k nietyłko skuteczn ie zareklamowała swoje Wyroby , lecz jednocześnie przysłużyła się całemu p r z emy słowi c e r a m i c z n e m u , pokazała bow i em szerszemu ogółowi, co z k l i n k i e r u okładzinowego i cegły zrobić można. Że nie t y ! ko można obłożyć g m a c h k l i n k i e r a m i ( jak n p r z M i n . K o m u n i k a c j i n a u l . Chałubińskiego w W a r s z a w i e ) , lecz um i e jętną kombinacją co do f o r m y i k o l o r u wywołać można sk romne lecz jakże skuteczne f r a g m e n t y dekoracy jne n a n a -

Rys>. i. Stoisko cegielni Ostrzeszów S. A. w Budach, woj.Poznańskie.

s zych m a r t w y c h i p o n u r y c h nowoczesnych e l ewac jach dom o w y c h .

P o d a j e m y t u k i l k a zdjęć z t y c h s to isk , które służyć mogą j a k o wzór d l a i n n y c h cegielń.

Spec j a ln i e z w r a c a m y uwagę n a p r z e p y s z n y k o m i n e k i trzyskrzydłowe okno. T a k samo wyróżnić należy wyraźny


pokaz układania k l i n k i e r u drogowego o r a z k o l e k t o r a k a n a l i z a c y j nego.

Również e f ek townie zaprezentowała się ceg. Ostrzeszów (wł . p . prezesa W . S t opy w P o z n a n i u ) s w e m i dachówkami.

P i s z e m y te słowa n i c j a k o r e klamę d l a obu f i r m , lecz by na l e życie uwydatnić to, co godne jest największej w a g i i naśladownict w a d l a r esz ty n a s z y c h kolegów. Niewątpl iwie , że urządzenie t a k i e go s t o i s k a związane jest z p e w n y m kosz tem, lecz gdybyśmy się n a re j o n o w y c h w y s t a w a c h w różnych częściach naszego k r a j u częściej p r o d u k o w a l i tego r o d z a j u a r t y styczną reklamą, n i e w y p i e r a n o b y wyrobów nas zych przez różne n a m i a s t k i , które mają j edyn i e tę za letę, że je s t a r a n n i e i pięknie zar e k l a m o w a n o , i pokazano .

Rys. 5. Kominek obłożony barwnym klinkierem okładzinowym z Przysieki.

K R O N I K A

N O R M A L I Z A C J A C E G Ł Y W A N G L J L

N a r e s z c i e i k o n s e r w a t y w n a A n g l j a przystąpiła do norm a l i z a c j i materjałów c e r a m i c z n y c h . N o r m a d l a cegły budowlanej ( za wyjątkiem cegły wap i enno - p i a skowe j ) wyn o s i :

dług. 8 % c a l i = 223 m / m szer. 4 V n „ — 107 „ wys . t y p u 1 2 „ = 51 „

, I I 2*/. „ = 67 „ „ I I I 2 V . „ = 73 „

D laczego ustalono aż 3 grubości -— n ie mogliśmy s t w i e r dzić, uważać to j ednak należy za nonsens.

Rys. 6. Sposób ułożenia klinkieru drogowego z Przysieki. (British Clayworker)

BIULETYN POLSKIEGO ZWIĄZKU INŻYNIERÓW BUDOWLANYCH NR. 4. 25 CZERWIEC 1936 R.

R E D A K T O R : I N Ż . J E R Z Y N E C H A Y

A d r e s R e d a k c j i : W a r s z a w a , u l . C z a c k i e g o 1 m 1, ł e l . 5 - 1 7 - 8 5

SEKRETARJAT

U R Z Ę D O W A N I E S E K R E T A R J A T U Z W I Ą Z K U .

Urzędowanie S e k r e t a r j a t u Związku zaw i es za się na czas 2 miesięcy l e t n i c l i : l i p i ec i sierpień. Są to miesiące na jba rdz i e j ożywionego r u c h u budowlanego i wynikającego s i a d pewnego z a h a m o w a n i a p rac s p o b c z n o - z a w o d o w y c h we w s z y s t k i c h n i e m a l s t owar z y s z en i a ch .

WPŁACANIE S K Ł A D E K Z A D R U G I E PÓŁROCZE

11)36

P r z y p o m i n a m y K o l e g o m o wpłacaniu składek za d r u

gie półrocze r o k u bieżącego. Składki prosimy wpłaca ' n a

konto czekowe P. K . O. odpow iedn i ch Oddziałów Związku,

względnie Zarządu Głównego.

Rozległe prace , które p r o w a d z i Związek w 14 do t y ch czas z o r g a n i z o w a n y c h K o m i s j a c h znajdą niewątpliwie u K o legów poparc i e w r c g u l a r n e m wpłacaniu składek, s t w a r z a jących podstawę finansową w s z y s t k i c h poczynań i działań Związku.

P R Z E J Ę C I E PRZEZ Z W I Ą Z E K P R A C • N O R M A L I Z A C Y J N Y C H K O M I S J I B U D O W L A N E J P O L S K I E G O K O M I T E T U N O R M A L I Z A C Y J N E G O .

P r z y P o l s k i m Z w . Inż. B u d o w l a n y c h pracowały do tychczas dw ie K o m i s j e n o r m a l i z a c y j n e n a p r a w a c h K o m i s y j Po l sk i ego K o m i t e t u N o r m a l i z a c y j n e g o : K o m i s j a I z o l a cy jna i K o m i s j a B a d a n i a K a m i e n i B u d o w l a n y c h . W s t a d j u m lega l i z a c j i są p o n a d t o : K o m i s j a K o n s t r u k c y j D r e w n i a n y c h i K o m i s j a Badań Gruntów. K o m i s j e te opracowały już szer e g projektów n o r m , oddawna o c z e k i w a n y c h p r ze z p o l s k i świat inżynierski: p r o j e k t y n o r m i zo lacy j p r z e c iww i l g o c i o w y c h , m o m e n k l a t u r y narzędzi i obróbki pow i e r z chn iowe j k a m i e n i b u d o w l a n y c h a zwłaszcza p ro j ek t n o r m y pro j ek to w a n i a k o n s t r u k c y j d r e w n i a n y c h , b. wyczerpujący i obszerny , który wypełni dotkliwą lukę w nasze j l i t e r a t u r z e t echn i c zno -budowlane j

Ożywiona działalność n o r m a l i z a c y j n a K o m i s j i Związku zwróciła uwagę władz, a spec ja ln ie M i n i s t e r s t w a S p r a w W o j s k o w y c h , które przyrzekło poprzeć f i nansowo działalność normalizacyjną Związku, a le z t y m w a r u n k i e m , że działalnością tą zostaną objęte także i inne spec ja lne d z i a ły z g rupowane w K o m i s j i B u d o w l a n e j Po l sk i ego K o m i t e t u N o r m a l i z a c y j n e g o . Nawiązując do tego p r z y r z e c z e n i a Z a rząd Związku prowadził os ta tn io r o z m o w y z P r e z y d j u m P .

K . N . w ce lu przejęcia dziala'ności K o m i s j i R u d o w l a n e j . i

P e r t r a k t a c j e te zostały już ukończone, t ak , że w n a j bliższym czas ie K o m i s j a B u d o w l a n a P . K . N . prze jdz i e w r a z ze swemi P o d k o m i s j a m i pod opiekę finansową i o r ga nizacyjną naszego Związku. P r o j e k t y n o r m o p r a c o w y w a

n y c h przez Komisję Budowlaną będą ogłaszane, o i le możności, n a łamach „Biuletynu" by mogły dotrzeć do w s z y s t k i c h członków naszego Związku i by i ch w p r o w a d z e n i e do nasze go b u d o w n i c t w a było t embardz i e j ułatwione. Sądzimy, że Ko l edzy przyjmą z u z n a n i e m uwieńczoną powodzen i em inicjatywę Zarządu Głównego przejęcia t: ' ' ważnych p rac przez nasze K o m i s j e N a u k o w e .

KOMUNIKATY O D D Z I A Ł Ó W

O D D Z I A Ł W G D Y N I .

F u n k c j e Oddziału P . Z w . Inż. B u d o w l . pełni w G d y n i Związek Z a w o d o w y Inżynierów Lądowych i W o d n y c h w G d y n i . W ce lu u s t a l e n i a wza j emnego s t o s u n k u obu o r g a n i zacy j , który do tychczas nie był określony, Z w . Zawód. Inż. Ląd. i W o d . w G d y n i opracował r e g u l a m i n , u z g o d n i o n y z Zarządem Związku w W a r s z a w i e i z a tw i e rd zony n a N a d -zwyćzajnem W a l n e m Z e b r a n i u Członków Z . Z . I. I,, i W . w G d y n i w d n i u 8 b. m .

D l a i n f o r m a c j i Kolegów z i n n y c h Oddziałów Związku poda jemy niżej sp is członków Oddziału Związku w G d y n i .

S p i s członków oddziału.

(Jeżeli n ie podano miejscowości—należy rozumieć Gdynię ) .

1. A U w e i l L e o n — P o r t u l . C e n t r a l n a N r . 13. 2. A n d r z e j e w s k i Z y g m u n t — u l . M o r s k a 8 a . 3. Bachański J a n — u l . Śląska 51 m . 23. 4 Bieńkiewicz Józef — u l . S t a r o w i e j s k a 31a . 5. Bobbe I gnacy — u l . W a s z y n g t o n a 13. 6. Bohomolec Aleksander—Orłowo-Morskic—dom własny. 7. B u d z i a k o w s k i Józef — A l . M a r s z . Piłsudsk. 5 m . 15. 8. B u k o w s k i M a r j a n — u l . W a s z y n g t o n a 13. 9 Buszyński S t e f a n — K a t o w i c e .

10; Czyż-Mintowt Józef — K a m . Góra, w i l l a A l b a t r o s . 11 . D r e c k i I g n a c y L e c h — i u l . Piłsudskiego 5 m . 98. 12. F a f i u s R o m a n — u l . Świętojańska 104. 13. G r a b o w s k i J e r z y — A l M a r s z . Piłsudskiego 5. 14. H o r y d Z y g m u n t — u l S t a r o w i e j s k a 58 m . 4. 15. Jerczyński J e r z y — u l . S t a r o w i e j s k a 31a. 10. K i n L e o n — H e l — Nadzór T e c h n i c z n y . 17. K l a m e r Czesław — u l . Świętojańska 48 18. K o r z o n N a p o l e o n — K a m . Góra K o r z e n i o w s k i e g o 8 in.10 19. Łabuć Władysław — u l . L i p o w a w i l l a „Nałęcz" . 20. Sokołowski Bronisław — u l . Śląska 55 m; 7. 21. S o m l a I gnacy — A l M a r s z . Piłsudskiego 5 m . 70. 22. Śmidowicz T a d e u s z — i u l . Mściwoja 10. 23. S t r o k o w s k i S t e f a n — u l . S t a r o w i e j s k a 58 m. 0. 24. S z y t k o - S z c z e t k o w s k i Stanisław --- Wzgórze F o c h a u l .

Mikołaja R e j a ( f -ma D ź w i g a r ) .

270 25 T u b i e l e w i c z W i t o ' d — u l . C e n t r a l n a d o m Urzędu M o r

skiego.

2G W a g n e r H e n r y k — u l . Z y g m u n t a A u g u s t a G m . 81. 27 Z a o r s k i Stanisław—Orłowo M o r s k i e (Inżynierska 101) . 28. Z i c l a z ek Stefan — Wzgórze F o c h a u l . Mikołaja K e j a .

P r o s i m y up r z e jm i e Kolegów o pow iadomien i e o ewent u a l n y c h z m i a n a c h w ad r e sach .

P O W S T A N I E O D D Z I A Ł U POMORSKIEGO.

J a k to już donosiliśmy w N r . 3 „Biuletynu" g rono i n żynierów b u d o w l a n y c h w T o r u n i u przystąpiło do z o r g a n i z o w a n i a Oddziału Pomorsk i ego Związku. D n i a 1G.5. 1936 w S a l i K o n f e r e n c y j n e j D o m u Społecznego w T o r u n i u odbyło się W a l n e Zeb ran i e K o n s t y t u c y j n e inżynierów budow l a n y c h , z a i n t e r e s o w a n y c h p o w s t a n i e m nowego Oddziału Związku. Poda j emy niżej w skrócie p r z eb i e g tego zebra n i a n a pods taw ie nadesłanego p r o t o k u l u .

W i m i e n i u K o m i t e t u O r g a n i z a c y j n e g o z ebran i e zagaił kol. inż. J o s t , który kończąc swe treściwe przemówienie zaproponował n a przewodniczącego k o l . Wojnarowićza. Po objęciu p r z e w o d n i c t w a k o l W o j n a r o w i c z p roponu je n a sek r e t a r z a k o l . L e w a n d o w s k i e g o , a j a k o asesorów k o l . J o s t a o ra z k o l . N e c h a y a , p r z eds t aw i c i e l a Zarządu Głównego.

Wobec b r a k u sprzeciwów przyjęto porządek d z i enny podany w zap ros z en i a ch . K o ' . W a g n e r odczytał s t a t u t Związku Inżynierów B u d o w l a n y c h oraz op ra cowany n a pods taw ie r e g u l a m i n u ramowego r e g u l a m i n Oddziału. W dys k u s j i zabrał g los k o l . N e c h a y streszczając osiągnięte przez Zarząd Główny r e z u l t a t y i podając w ogólnych skrótach p r o g r a m jego p r a c n a przyszłoś ' . Dyskusję n a d in t e r e su -jącem przemówieniem k o l . N e c h a y a odłożono do w o l n y c h wniosków. R e g u l a m i n przyjęto bez zastrzeżeń.

Przyjęto propozycję przewodniczącego, aby wypełnian i e d e k l a r a c y j odłożyć po w o l n y c h w n i o s k a c h , traktując w s z y s t k i c h p o d p i s a n y c h n a liście obecności z a członków nowopowstałego Oddziału.

K o m i t e t O r g a n i z a c y j n y zaproponował wp isowe 5 zł i składkę miesięczną 2 z l . Po dłuższej d y s k u s j i zaproponow a n o wp isowego 2 wzg l . 1 z l , i składkę 1 zł miesięcznic. Przyjęto w głosowaniu wp i sowe 2 zł i składkę 1 zł mies . K o l . W a g n e r odczytał o p r a c o w a n y p ro j ek t p r e l i m i n a r z a budżetowego n a rok budżetowy 1936/37. Pos tanow iono p ro j ek t traktować j a k o ogólne r a m y , które Zarząd Oddziału z r ea ' i zu j e w miarę p o s i a d a n y c h środków.

W związku z budżetem uznano za celowe k r o k i poczyn ione przez k o l . J o s t a w s p r a w i e l o k a l u , upoważniając równocześnie Zarząd do ewt l . n a b y c i a go n a własność O d d z i a łu w z g l . N . O. I. z p o d p i s a n i e m zobowiązania spłacenia 1.7G0 zł. Zarządowi D o m u Społecznego w T o r u n i u . U z n a n o , że w miarę środków f i n a n s o w y c h należy w s z e l k i e m i środk a m i dążyć do zdobyc ia l o k a l u w D o m u Społecznym.

Zgodn i e z propozycją K o m i t e t u O r g n i z a c y j n e g o w y brano przez aklamację:

p r e z e sa : S t . Wojnarowićza,

członków Zarządu: M . J o s t a , O. W a g n e r a , K . L e w a n dowsk i sgo , St . A n d r u s z e w i c z a , K . Żółcińskiego i A Dz i e -d z i u l a ,

członków K o m i s j i R e w i z y i n e j : J . M a r y n o w s k i e g o , A . B o r n a i Z . Tyszkę.

W d y s k u s j i n a d r e f e r a t em k o l . N e c h a y a , k o l . W o j n a r o w i c z wskazał n a konieczność podjęcia p r a c y n a d k o s z t a m i w l a s n e m i w budown i c tw i e , wskazując n a w i e l k i e b r a k i w tej dz i edz in i e . W odpowiedz i r e f e ren t zaproponował złożenie memorjału Zarządowi Głównemu. Po za t em re f e rent odpowiadał n a p y t a n i a w s p r a w i e s a n k c j i , j a k i e mają p r o j e k t y


t a r y f wynagrodzeń za prace inżynierskie opracowane przez Zarząd Główny.

W p r z e r w i e obecni wypełnili deklaracje, poczem wobec w y c z e r p a n i a porządku dz iennego i b r a k u n o w y c h wniosków przewodniczący zamknął zebran ie .

Po z e b r a n i u o r g an i z a c y jn e m , w d n i i u 20.5. 36 w lokalu p r z y u ' . Krasińskiego 4 odbyło się zebran ie nowoutworzonego Zarządu Oddziału.

N a wn iosek przewodniczącego pos tanowiono z o r g a n i zować następując k o m i s j e :

1. Odczytową, która obe jmuje istotę p r a c Oddziału przez o r gan i z owan i e p r a c y n a d doskona l en i em się członków w zawodz ie , k o m p l e t o w a n i e m b i l b j o t ek i t echn iczne j , c zy te l n i p i s m t e chn i c znych , re feratów; p r z ewodn i c two objął k o l . W o j n a r o w i c z .

2. Pośrednictwa pracy, obejmującą s p r a w y zapotrzebowań i zgłoszeń n a pracę, kwestję t a r y f ; p r z ewodn i c two objął ko l . Żółciński.

3. Kwalifikującą, która werbu j e n o w y c h członków i k w a l i f i k u j e i ch d e k l a r a c j e ; p r z ewodn i c two objął k o l . Lew a n d o w s k i

4. Zebrań towarzyskich, i sportową, która m a za za dan ie zbliżyć członków n a te ren ie t o w a r z y s k i m spo r tu , p r z y czynić się do podn ies i en ia k u l t u r y f i z y c zne j , a równolegle zasilić kasę; p r z ewodn i c two objął k o l W a g n e r .

5. Propagandową, która przez prasę, r ad j o i odczy ty pcpMla rne m a nawiązać k o n t a k t ze społeczeństwem i spo-pu'aryzować cele i z a d a n i a Oddziału; p r z ewodn i c two objął k o l . L e w a n d o w s k i .

P o z a t e m uchwa l ono upoważnić k o l . J o s t a do poczynien i a da l s z y ch kroków w s p r a w i e l o k a l u .

N a zakończenie tego s p r a w o z d a n i a z działalności Oddziału w T o r u n i u poda j emy pierwszą listę jego członków:

S p i s członków P o m o r s k i e g o Oddziału P . Z. I. B .

1. Inż. D r . A n d r u s z e w i c z Stanisław — Toruń, u l . D y bowska 2;

2. Inż. B o r n A r t u r —• Toruń u l K o n o p n i c k a 22. 3. Inż. D z i e d z i u l A l f r e d — Chełmno. 4. Inż. G e m b a r s k i Paweł —• Toruń u l . P r z y Rzeźni 6. 5. Inż) Goetzen J a n — Toruń, u l . M o s t o w a

6. Inż. G i e r y c h A n a t o l — Toruń,, u l . B y d g o s k a 39. 7. Inż. H a w r y l k i e w i c z Stanisław — Toruń, u l . Wyspiań

sk iego 8. 8. Inż H o r n i c k i T e o f i l — Toruń, u ' . M i c k i e w i c z a 27. 9. Inż. Jażewski Tadeusz — Toruń, u l . M o s t o w a 6.

10. Inż) J o s t Michał — Toruń, u l . Słowackiego 38. 11. Inż. K l c p a c z k o E d w a r d — Toruń, u l . Krasińskiego

18/20. 12. Inż. K r z y s z k o w s k i Bolesław — Toruń, u l . Krasińskie

go 4. 13 Inż. L e w a n d o w s k i K a z i m i e r z — Toruń, M o s t Pauliń-

s k i 4. 14. Inż. M a m a k W i k t o r — Świecie n / W , u l . Poc z t owa 15. Inż. M a r y n o w s k i Jeży — i Toruń, u l . Słowackiego 53. 16. Inż. M i k o s z Stanisław — Grudziądz, u l . Nadgórna 57. 17. Inż. R o t h F e r d y n a n d — Toruń, Zarząd M i e j s k i . 18. Inż. R o z u m k i e w i c z Władysław — Toruń, u l . Słowac

k iego 56. 19. Inż. S a r n e c k i K a z i m i e r z — Toruń, u l . Krasińskiego 4. 20. Inż. Skarżyński Z y g m u n t — Toruń, u l . M i c k i e w i c z a 5. 21. Inż. T y s z k a Z y g m u n t — Toruń, u l . R y b a k i 47. 22. Inż W a g n e r O t t on — Toruń, u l . M i c k i e w i c z a 34. 23. Inż. W o j n a r o w i c z Stanisław — Toruń, u l . R y b a k i 35.

PRZEGLĄD BUDOWLANY - 1936 R.

Z ODDZIAŁU ŚLĄSKO-DĄBROWSKIEGO.

W a l n e Zebran i e .

W d n i u 27 ub. m . odbyło się w K a t o w i c a c h Z w y c z a j n e W a l n e Z e b r a n i e Oddziału. Z e b r a n i e otworzył prezes d r . inż. S. K a u f m a n , n a którego wniosek w y b r a n o n a przewodniczącego z e b r a n i a k o l . J . F r o n t c z a k a , n a s e k r e t a r z a k o l J . B a r toszewskiego .

P r e z e s d r . inż. S. K a u f i n a n wyjaśnił, że okres s p r a w o zdawczy obe jmuje czas od p o w s t a n i a Oddziału do 30 kw i e t n i a b. r. następne sp rawozdan i e Zarząd z a m i e r z a uzgodnić z o k r e s a m i k a l e n d a r z o w y m i . K o l . W . K l a m e r odczytał przy toczone niżej sp rawozdan i e z działalności Zarządu, zaś ko l . Śledziewski s p rawozdan i e kasowe

Ponieważ w d y s k u s j i n i k t głosu n io zabierał, p r z ewod niczący poddał wniosek K o m i s j i Rew i z y jne j o abso lu t o r jum pod głosowanie. Wn iosek został jednomyślnie przyjęty.

N a wniosek przewodniczącego k o l . F r o n t c z a k a w y b r a no n a okres do końca b r o k u 1936 Zarząd w dotychczasow y m składzie z t om, że n a 5-go członka Zarządu w y b r a n o k o l . W a c h n i e w s k i e g o Władysława. N a zastępców czł. Z a rządu w y b r a n o k o l . k o l . W a r z e s z k i e w i c z a Z b i g n i e w a i Cho -jeck iego F e l i k s a . N a Członków K o m i s j i R e w i z y j n e j w y b r a no ko l . ko ' . Ćwiżewicza Józefa, M a r c i n k i e w i c z a T a d e u s z a i L a u b i t z a Mieczysława.

K o l . W . K l a m e r zreferował sprawę współpracy ze Związkiem Z a w o d o w y m Inż., komunikując, że n a d w u k r o t n e zwrócenie się do Z w . Z a w . o de l egowanie przewodniczącego g r u p y budowlane j Z w . Z a w . n a vicc-przewodniczącago naszego Oddziału, n ie o t r z y m a n o żadnej odpowiedz i poczem postawił w n i o s e k : „Wa lne Z e b r a n i e odbyte w d n i u 27 m a j a 1936 r . u c h w a l a reasumpcję uchwały, mocą której k a żdorazowy przewodniczący g r u p y budow lane j Związku Z a wodowego wchodz i w skład Zarządu Oddziału Śl. Dąbrowskiego P . Z . I. B . j a k o vice-przewodniczący i wyraża ubol ewan i e , że współpraca p o k r e w n y c h o r gan i z a cy j n ie mogła dojść do s k u t k u " .

N a wn iosek przewodniczącego skreślono końcowy ustęp powyższego w n i o s k u od słów „i wyraża ubo l ewan i e i t. d . " poczem wniosek jednomyślnie przyjęto.

N a z a p y t a n i e k o l . Cho jeck iego d r S. K a u f m a n w y jaśnił s tan p r a c n a d w p r o w a d z e n i e m n a Śląsku u s t a w y budow lane j .

N a wn iosek k o l . M a r c i n k i e w i c z a W a l n e Z e b r a n i e u -chwaliło wyrazić podziękowanie prezesowi d r . S. K a u f m a -n o w i i Zarządowi z a pracę p r z y z o r g a n i z o w a n i u I I Z j a z d u

N a wniosek k o l . F r o n t c z a k a uchwa l ono przekazać z r e ze rw k a s o w y c h zł. 100. — (sto) n a F u n d u s z O b r o n y N a r o dowe j .

D r , inż. S. K a u f m a n w i m i e n i u własnem i Zarządu podzękował z a ponowny wybór, poczem obrady zamknięto.

Sp rawozdan i e z działalności Oddziału za okres

24. V. 1935 do 27. V . 1936.

N a s a m y m wstępie s p r a w o z d a n i a zaznaczyć t r z eba , że Zarząd pracował w nieco o d m i e n n y m składzie, niż prze widywały to uchwały W a l n e g o Z g r o m a d z e n i a z d n i a 24 ,V . ub . r Wynikło to stąd, że p r z e w i d z i a n a współpraca ze Związkiem Z a w o d o w y m n i e doszła do s k u t k u wobec wy raźnie nega tywnego u s t o s u n k o w a n i a się Z w . Zawodowego . W konsekwenc j i Zarząd widział się z m u s z o n y m w y k o r z y stać p r a w o koop tac j i udz ie lone m u przez W a l n e Zebranie, powierzając k o l . Śledziewskiemu funkc j e s k a r b n i k a .

271 W okres ie s p r a w o z d a w c z y m , będącym p i e r w s z y m ro

k i e m i s t n i e n i a naszego z r z es zen ia , siłą r zeczy n a p i e r w s z y p ' a n wysunęły się s p r a w y o r g a n i z a c y j n e , p rzez rozwiązan ie których usiłowaliśmy utworzyć pods tawy d l a dalsze j działalności.

Pierwszą troską Zarządu było u twor zen i e l e g a l n y c h pods taw i s t n i e n i a przez z a r e j e s t r owan i e Oddziału w D y r e k c j i P o l i c j i w K a t o w i c a c h , n a pods taw ie s t a t u t u Związku. W d a l s z y m t o k u p r a c o r g a n i z a c y j n y c h Zarządu o p r a c o w a no p r o j ek t s t a t u t u d l a Oddziału, złożony następnie w Z a rządzie Głównym Związku j a k o k o n t r - p r o j e k t do p r z e d s taw ionego przez Zarząd Główny s t a t u t u , który Zarząd uzn ; . : z a niewystarczający i zby t ogólnikowy. S z e r e g te*. Oddziału uwzględniono p r z y ostatecznej r e d a k c j i r e g u l a m i n u Kół, który zresztą op racowano j a k o r e g u l a m i n r a m o w y . Również d l a u r e g u l o w a n i a p r a c y wewnątrz Zarządu op racowano r e g u l a m i n Zarządu.

Młodej o r g a n i z a c j i przypadł w udz i a l e z as z c zy tny m a n dat z o r g a n i z o w a n i a n a t e ren i e l o k a l n y m II-go Z j a z d u Z w . Inżynierów B u d o w l a n y c h . N i e wdając się w ocenę wyników, które ko ledzy , biorący udział w zjeździe mog l i ocenić, o raz uważając, że s p r a w o z d a n i e ze Z j a z d u znane j e s t ko l egom z p i s m a związkowego, p r a g n i e m y podać krótki z a r y s p r a cy p r z y o r g a n i z o w a n i u Z j a z d u . Pracę prowadził K o m i t e t l o k a l n y w y b r a n y n a Z e b r a n i u N a d z w y c z a j n e m w d n i u 6 l i s t o p a d a ub . r., w skład którego p o z a Zarządem Koła wes z l i k o l . k o l . G r i f f e l , F r o n t c z a k , H o n h e i s e r , H u p c z y c , K r z y -m u s k i , Łazoryk i W a r z e s z k i e w i c z . K o m i t e t wyłonił sekc j e : wycieczkową, kwaterunkową, r e k l a m y przemysłowej, p ro -pagandowo-prasową, lokalową, b i u r a z j a z d u , i obsługi t e ch n iczne j o raz bankietową. W całym zakres i e swej działalności odbył V I I posiedzeń. Pozostawiając ko l e gom ocenę d z i a łalności K o m i t e t u , podkreślamy, że dzięki a k c j i s ekc j i rek l a m y przemysłowej zostały w y d a t n i e zas i l one zasoby n a szego z r z es zen ia o ra z o r g a n i z a c j a nasze dała się poznać w okręgu przemysłowym. N a t y m m i e j s c u Zarząd p r a g n i e r a z jeszcze wyrazić podziękowanie zarówno ko l egom wchodzącym w skład K o m i t e t u j a k i t y m , którzy z a o f i a r o w a l i swą współpracę n a s a m y m Zjeździe.

Pó z a sprawą Z j a z d u , która absorbowała Zarząd O d działu przez znaczną część o k r e s u objętego s p r a w o z d a n i e m , Zarząd przez p r z e d s t a w i c i e l a swego brał udział w komi t e cie p o r o z u m i e w a w c z y m do s p r a w rzeczoznawców, p r z ep ro wadzając uwzględnienie wysuniętych postulatów. W związk u z t e m pr z ep rowadzono ankietę między k o l e g a m i rzeczoz n a w c a m i . Z i n n y c h p r a c Zarządu wymienić należy zba d a n i a i z aop in j owan i e nadesłanej p r ze z Zarząd Główny t a r y f y z a p race inżynierskie, o raz przeprowadzoną akcję w urzędach i zarządach m i a s t w s p r a w i e powoływania ko legów n a s z y c h do w y d a w a n i a o p i n j i i d o k o n y w a n i a p r a c t e c h n i c z n y c h . — A k c j a t a objęła ważniejsze urzędy n a teren ie okręgu oraz samorządy m i e j sk i e , n i e dając j e d n a k n a r a z i e p o z y t y w n y c h rezultatów.

W październiku ub . r . z o r g a n i z o w a n o wspólnie z Z a rządem Głównym wycieczkę do budowy zakładu wodnego w Porąbce.

D l a ilościowego r o zwo ju Oddziału r ok ubiegły był dość pomyślnym, l i c zba członków wynosząca p r z y założeniu O d działu 46 osób wzrosła do l i c zby 72 t. j . o 5 0 % . 24. Inż. Woźniacki F l o r j a n •—• W a r l u b i e , pow. świecki. 25 Inż Żółciński K o n s t a n t y — Toruń, u l . M i c k i e w i c z a 19.

Nowopowstałemu Oddziałowi Związku, który w y k a z u je wielką prężność organizacyjną, składamy życzenia j a k -najpomyślniejszego r o zwo ju d l a d o b r a t e c h n i k i b u d o w l a n e j województwa pomorsk i ego .

272 1936 R. - P R Z E G L Ą D B U D O W L / NY

KOMISJE K O M I S J A Z A G R A N I C Z N A .

Podając n a z w i s k a kolegów, którzy przystąpili do współpracy w K o m i s j i pominięto w N r . 3 „ B i u e t y n u " na z w i s k o K o l . inż. O lszewsk iego E u g e n j u s z a ( W a r s z a w a , u l . E m . P l a t e r 3 5 - 1 te l . 988-28) , co n i n i e j s z s m p ros tu j emy .

D n i a 19 m a j a rb . odbyło się wspólne zebran i e po l sk i ch członków Międzynarodowego Związka Mostów i K o n s t r u k -cy j (A . I. P . C . Z u r i c h , S z w a j c a r j a ) i K o m i s j i Z a g r a n i c z ne j . N a z e b r a n i u t e m dokonano w y b o r u stałej de legac j i do A . I. P . C. w składzie p o d a n y m niżej

Przewodniczący delegacji: p ro f . d r . inż. S t e f an B r y l a . Członkowie delegacji: p r o f . d r . inż. M a k s y m i l j a n H u -

ber, p r o f . d r . inż. A n d r z e j P s z e n i c k i i pułk d y r . inż. Leopo ld Toruń.

Zastępcy: d r . inż. Bronisław B u k o w s k i , inż. J e r z y N e -chay , inż. B . Plebiński i d r . inż. Z b i g n i e w Wasiutyński.

Oprócz tego zebran ie omówiło szereg s p r a w związanych z organizacją po lsk iego u c z e s t n i c t w a n a K o n g r e s i e w B e r l i n i e i s p r a w bieżących.

D e l e g a c j a n a K o n g r e s w B e r l i n i e została w y b r a n a w składzie p o d a n y m niżej.

Delegaci oficjalni Rządu Polskiego: p ro f . d r . inż, M a k s y m i l j a n H u b e r , p ro f . d r . inż. A n d r z e j P s z e n i c k i .

Członkowie Delegacji Polskiej: p ro f . d r . inż. S t e f a n Bryła, p ro f . d r . inż. Włodzimierz Burzyński, inż. J e r z y N e c h a y , p r o i l inż. Wacław P a s z k o w s k i i pułk. d y r . inż. L eopo ld Toruń.

K o m i s j a z a g r a n i c z n a przystąpiła już do wstępnych kroków odnoszących się do o r g a n i z a c j i wyc i e c zk i inżynierów p o l s k i c h n a K o n g r e s berliński, a m i a n o w i c i e do starań o u -zyskar i i e paszportów zb i o r owych .

Pragnąc zapewnić j a k n a j l i c z n i e j s z y udział P o l s k i w K o n g r e s i e w z y w a m y Kolegów do z a p i s y w a n i a się n a wstępnej liście udziału w wyc ieczce , a także do zgłaszania u d z i a łu, n a pos i edzen iach n a u k o w y c h K o n g r e s u w d y s k u s j i . P r z y p o m i n a m y , że zgłoszenia p r z y j m u j e S e k r e t a r j a t Związk u , Czack i ego 1 m . 1 t e l . 517-85, w poniedziałki, środy

i piątki od 18 do 20. Szczegóły dotyczące o r g a n i z a c j i K o n g r e su zamieściliśmy w N r . 3 „Biuletynu".

P o z a K o n g r e s e m berlińskim odbywają się także w r o k u bieżącym: K o n g r e s Badań Gruntów w C a m b r i d ' g e M a s s , U . S. A . i K o n g r e s Architektów w M o s k w i e .

N a kong res i e w C a m b r i d g e będzie o f i c j a ln i e r eprezentować nasz Związek k o l . inż. Radzimir Piątkowski, p r ze wodniczący K o m i s j i Badań Gruntów. K o l . inż R a d z i m i r l/iętkowski już wyjechał w t y m ce lu do A m e r y k i . N a K o n gres ie Architektów w M o s k w i e będzie nas z Związek repre zentować ko ' , inż. J a n T r y p o l s k i . Szczegółowe s p r a w o z d a n i a z p r z eb i e gu obu Kongresów będą podane do w iadomości Kolegów n a łamach „Biuletynu".

K o m i s j a Z a g r a n i c z n a za jmu je się także rozsyłaniem Księgi Pamiątkowej I I Z j a z d u Inżynierów B u d o w l a n y c h w K a t o w i c a c h do w y b i t n i e j s z y c h inżynierów z a g r a n i c z n y c h i do stowarzyszeń inżynierskich zagranicą. K o m i s j a p r o s i Kolegów, którzyby pragnęli przesłać Księgę do z n a n y c h i m osobistości o s k o m u n i k o w a n i e się w tej s p r a w i e z S e k r e t a r -j a t e m Związku. inż. Euyenjusz Olszewski.

K O M I S J A TARYFOWA. Po w y d a n i u n o r m y wynagrodzeń za p race inżynier

sk ie p r z y projektach a r c h i t e k t o n i c z n y c h i d l a budow l i i n żynierskich, przystąpiła K o m i s j a do d a l s z y c h projektów n o r m , a t o :

1) n o r m y wynagrodzeń z a sporządzanie projektów mostów stałych, s t a l o w y c h , żelbetowych, be tonowych i k a m i e n n y c h ;

2) n o r m y wynagrodzeń za sporządzenie p r o j e k t u dróg, urządzenia placów i terenów, łącznie z p o m i a r a m i technicz -n e m i w terenie .

P r o j e k t y t y c h n o r m będą p rawdopodobn i e opracowane jeszcze w czas ie p r z e d w a k a c y j n y m . K o l e d z y , którzyby w te j s p r a w i e chc i e l i zabrać głos, mogą otrzymać n a żądanie p r o j ek t n o r m do p r z e j r z e n i a i p o d a n i a s w y c h u w a g . P r o j e k t y n o r m będą również przesłane Oddziałom Związku cel em p r z e d y s k u t o w a n i a i c h w j a k na j s z e r s z ym g ron i e K o legów.

Z O S T A T N I E J C H W I L I W Y C I E C Z K A N A T A R G I G D Y Ń S K I E .

Z o k a z j i Targów Gdyńskich w p o r o z u m i e n i u z n a s z y m Oddziałem w G d y n i o r g a n i z u j e m y zb io rowe zw i edzan i e b u dow l i inżynierskich w G d y n i w d n i a c h 28 i 29 c z e rwca b. r.

K o l e d z y wyjeżdżający mogą korzystać z i n d y w i d u a l n y c h zniżek ko l e j owych (zniżka w y n o s i 3 3 % p r z y wyjeździe, a powrót jest bezpłatny) n a zasadz ie n a b y c i a k a r t y u c z e s t n i c t w a za cenę 3 z ł w b i u r a c h O r b i s u , L i g i M o r s k i e j i K o ' o n j a l n e j o ra z w niektórych k a s a c h ko l e j owych .

Z e b r a n i e Kolegów p r z e d D w o r c e m Głównym w G d y n i d n i a 28 go o godz. 9-tej , gdz ie zostanie r o zdany szczegółowy p r o g r a m z w i e d z a n i a . K o l e d z y p r z y b y l i później zechcą się zgłaszać osobiście do k o l . inż. S t . Obmińskiego — G d y n i a , u l . śląska 54.

Z w r a c a się uwagę Kolegów n a trudności k w a t e r u n k o

we K w a t e r y należy zamawiać bezpośrednio przez b i u r o k w a t e r u n k o w e Targów Gdyńskich — u l . R y b a c k a 1, t e l . 12-73 C e n a p r z y k w a t . zbiór. 2 z l . k w a t . i n d y w i d . 4 — 5 zł.

K O M I S J A O D C Z Y T O W A .

D n i a 1 l i p c a b. r . (środa) godz. 18-a w g m a c h u S tow. T e c h n . Czack i ego 3/5 będzie wyświetlany b. c i ekawy f i l m p r o d u k c j i f r a n c u s k i e j obrazujący budowę kanału obwodowego kolo K e m b s , który m a usprawnić żeglugę n a Ren ie n a o d c i n k u f r a n c u s k i m .

Po l e camy bardzo K o l e g o m obejrzenie tego f i l m u , ob ra zującego jedną z największych robót p u b l i c z n y c h w E u r o p i e . F i l m jest pełnometrażowy długości 2800 m. i z a w i e r a j a k najdokładniejsze i na jw i e rn i e j s ze oddanie w s z y s t k i c h szczegółów budowy.

Wstęp 50 g roszy .

N I E S Z U K A J ! ! ! A D R E S Y , które ci są potrzebne, znajdziesz w

WARSZAWSKIM SKOROWIDZU BRANŻOWYM, zawierającym około 50.000 adresów w a r s z a w s k i c h w s z e l k i c h branż i zawodów. S k o r o w i d z w y d a n y w nakładzie kilkudziesięciu tysięcy e g zemp la r zy , kosztować będzie zł. 6 za egz. w przedpłacie (bez kosztów przesyłki). P o w y d a n i u kosz t egzempl . będzie wyższy. Zamówienia n a egzemplarze i ogłoszenia, w sko row id zu przy jmuje :

„AJENCJA WSCHODNIA", Sp. z o. o. Centrala w Warszawie, ul. Nowy Świat 16 tel. 244 62 Uwaga: W a r s z a w s k i Sko r ow id z Branżowy z a w i e r a także sp i s członków P o l s k . Z w . Inż. B u d o w l . n a teren ie W a r s z a w y

RUB«LEU/f1 ESTETYCZNE

' T R O L E HIGIENICZNE*

ZAKŁADY KAUCZUKOWE

PIASTÓW *SA

WAMIAWAltOTAŚS

Zakłady Przemysłowe

„W U K O " Zarzgd: ul. Szkolna 2, łel. 647-87 i 685-59

T A L U M I T

. C O M P A C T '

J U T E X

papa bitumiczna z powłoką alu-minjową. Pokrycie dachowe trwałe, e f e k t o w n e , t a n i e .

amerykańska masa azbestowo-bi-tumiczna. Najskuteczniejsza izolacja. Wodoszczelny, trwały, łatwy w u ż y c i u , chroni beton, żelazo, drzewo przed wilgocią, pozostaje zawsze elastyczny. M B k a a U B H

juta bitumowana z elastyczną powłoką bitumiczną. Jedyna izolacja do mostów, tuneli, schronów, zbiorników b e t o n o w y c h , tarasów i wszelkich konstrukcyj żel-beto-nowych. H f t V B U B H B B B

M E N C K <$y H A M B R O C K A L T O N A - H A M B U R G

W Y Ł Ą C Z N I P R Z E D S T A W I C I E L E bracia J E N 1 K . E , F a b r y k a Dźwigów, Spółka A k c y j n a w Warszawie. Zarządt A l , Jerozolimskie 20. Nr. Nr. telefonów 2-20-00 i 6-29-64-.

Zakłady Graficzne „ D E U K P R A S A " , Warszawa, Nowy świat 54. Tel . 615-56 i 242-40.

CENA ZESZYTU 3 ZŁ.

PRZEGLflD - Warsaw University of Technologybcpw.bg.pw.edu.pl/Content/5847/06pb36_nr06.pdf · les...

Documents

Transcript of PRZEGLflD - Warsaw University of Technologybcpw.bg.pw.edu.pl/Content/5847/06pb36_nr06.pdf · les...