La Citoyenneté: un facteur fondamental

pour le rétablissement et l’empowerment.

L’expérience des services de santé mentale intégré de Lille Est – EPSM

Lille MétropoleNicolas Daumerie – Psychologue / Chargé de missionCentre collaborateur de l’Organisation Mondiale de la Santé

pour la recherche et la formation en santé mentale (Lille – France)EPSM Lille Métropole

Vermaatschappelijking van de zorg: een fundamentele factor voor herstel

en empowerment Een ervaring van geïntegreerde geestelijke gezondheidszorg in Lille oost – EPSM Lille

Métropole

Nicolas Daumerie – Psychologue / Chargé de missionCentre collaborateur de l’Organisation Mondiale de la Santé

pour la recherche et la formation en santé mentale (Lille – France)EPSM Lille Métropole

Déroulement de cette présentation:

1. Démocratie sanitaire, usagers et santé publique. Recommandations de l’OMS

2. Changer les pratiques pour destigmatiser:la réalité en France

3. L’exemple d’un service de santé mentale intégrés dans les banlieues Est et Sud de la métropole de Lille (59g21 EPSM Lille Metropole

4. Les conseils locaux de santé mentale un outil local pour la démocratie sanitaire

Inhoud van de presentatie

1. Aanbevelingen van de WGO voor het gezondheidsbeleid

2. Veranderpraktijken ter destigmatisatie: de werkelijkheid in Frankrijk

3. Een voorbeeld: de organisatie van geestelijke gezondheid geïntegreerd in de buitenwijken ten oosten en ten zuiden van de metropool Rijsel

4. Lokale besturen van geestelijke gezondheid: een instrument voor lokaal gezondheidsbeleid

20th Century Model

HospitalOutpatients

Psych. nurse

Primary Care

OMS: changement de paradigme en 2001

Passage d’une politique de structures dispensant des services à une politique

de soins à l’usager

OMS 2008: « pas de santé la sans santé mentale »

WHO: paradigmaverschuiving in 2001

Verandering van beleid:

van het verstrekken van facilitaire diensten voor de gebruikers naar een beleid van het

verstrekken van zorg voor de gebruiker

WHO 2008 : « geen gezondheid zonder geestelijke gezondheid »

©

2001

RA P PORT

S ANTE

DANS

LE

MONDE

2 0 0 1

RECOMMANDATIONS GENERALES

1. Traiter les troubles au niveau des soins primaires2. Rendre les psychotropes disponibles3. Soigner dans la communauté4. Informer et éduquer le grand public / la population 5. Associer les familles, les aidants et les usagers6. Adopter des politiques, des programmes et une

législation au niveau national7. Développer les ressources humaines8. Etablir des liens avec d’autres secteurs (social, sanitaire,

logement, emploi, loisirs…)9. Veille sanitaire en santé mentale10. Soutenir la recherche

CHA P

I T R E

C

I

N

Q

©2001

©

2001

RA P PORT

S ANTE

DANS

LE

MONDE

2 0 0 1

ALGEMENE AANBEVELINGEN

1. Stoornissen in de eerste lijn behandelen2. Psychotrope geneesmiddelen beschikbaar maken3. Zorg in de gemeenschap4. Het informeren en educeren van de bevolking5. Familie, hulpverleners en gebruikers betrekken6. Het vaststellen van beleid, programma’s en wetgeving op

nationaal niveau7. Het ontwikkelen van human resources8. Het leggen van contacten met andere sectoren (sociale sector,

gezondheid, huisvesting, werkgelegenheid, vrije tijd, ...) 9. Gezondheidsmonitoring in de geestelijke gezondheidszorg10. Ondersteuning van onderzoek

CHA P

I T R E

C

I

N

Q

©2001

Etablissements de santé mentale

Les H P lorsqu’ils existent encore doivent être

fermés et remplacés par

des services de soins de proximité dans la

communauté bien organisés et des

départements de psychiatrie

dans les hôpitaux généraux

RA P PORT

S UR

L A

S ANTE

DANS

LE

MONDE

2 0 0 1

©

2001

CHA P

I T R E

Q

U

A

T

R

E

©2001

Instellingen voor geestelijke gezondheidszorg

Beschutte woonvormen dienen te worden

gesloten en te worden vervangen door

communautaire zorg in de gemeenschap en

goed georganiseerde afdelingen van de

psychiatrie in de algemene ziekenhuizen

RA P PORT

S UR

L A

S ANTE

DANS

LE

MONDE

2 0 0 1

©

2001

CHA P

I T R E

Q

U

A

T

R

E

©2001

OMS EUROPE : les priorités pour 2008-2018 (Londres 09 octobre 2008)

• Améliorer la prise de conscience de l’importance du bien-être mental

• Lutter collectivement contre la stigmatisation, faciliter l’empowerement et l’aide aux personnes ayant des problèmes de santé mentale et à leurs proches.

• Organiser et mettre en oeuvre des systèmes de santé mentale intégrés et de proximité

• Former des intervenants en santé mentale compétents

• Reconnaître l’experience et le savoir des usagers et des aidants

WHO Europa: Prioriteiten voor 2008-2018 (Londen 9 oktober 2008)

• Vergroten van het bewustzijn van het belang van geestelijke gezondheid

• Leveren van een gezamenlijke strijd tegen het stigma. Empowerment en bijstand bieden voor mensen met geestelijke gezondheidsproblemen en hun gezinnen

• Geïntegreerde systemen van geestelijke gezondheidszorg en straathoekwerk organiseren en implementeren

• Trainen van competente hulpverleners

• De kennis en ervaring van mensen met psychische problemen en mantelzorgers erkennen

WHO Recommendations for Community mental health care (WHO 2005)

1 – To provide community based rehabilitation and treatment programmes 2 – To develop specialist mental health services to treat and care for people in the community. Accessible services 24h - 7 days – mobile team

3- To offer residential services 4- To provide crisis interventions services. Mobile team. Links with general hospitals

5- To provide information, education and training

6- To collaborate with other community and hospital based service providers

7- To conduct research

8- Real links with others sectors. Health, social protection, employment, housing, justice, school, leisure…

Aanbevelingen voor geestelijke gezondheidszorg in de samenleving

(WHO 2005)• Voorzien van rehabilitatie en behandelprogramma’s in de samenleving

• Ontwikkelen van gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg voor de behandeling van en zorg voor mensen in de gemeenschap. Toegankelijke diensten: 24 uur per dag – 7 op 7 – mobiel team

• Residentiële diensten aanbieden

• Het voorzien van diensten voor crisisinterventie, mobiele teams en samenwerking met het AZ

• Informatie, educatie en training

• Samenwerken met diensten in de samenleving en in ziekenhuizen

• Onderzoek verrichten

• Een reële band met de andere sectoren: gezondheid, sociale bescherming, werkgelegenheid, huisvesting, justitie, school, vrije tijd ...

Aantal bedden geestelijke gezondheidszorg op Aantal bedden geestelijke gezondheidszorg op 100 000 inwoners 100 000 inwoners

Opnamecijfers in bedden voor geestelijke Opnamecijfers in bedden voor geestelijke gezondheid per 100 000 inwonersgezondheid per 100 000 inwoners

Aantal psychiaters per 100 000 Aantal psychiaters per 100 000 inwonersinwoners

Aantal verpleegkundigen werkzaam in de geestelijke Aantal verpleegkundigen werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg per 100 000 inwonersgezondheidszorg per 100 000 inwoners

Mental Health Programme

Begroting of uitgaven voor GGZ tov het totale Begroting of uitgaven voor GGZ tov het totale budget of begroting voor de gezondheidszorgbudget of begroting voor de gezondheidszorg

VERGELIJKINGEN BINNEN EUROPA

Op 100 000 inwoners

PSYCHIATERS BEDDEN OPNAMES BUDGET ggz /GZ

FRANKRIJK +++(22)þ

+++(100)þ

+++(1000)þ

+++(12%)þ

ITALIE +(9)þ

+(5)þ

++(800)þ

+(5%)þ

UK ++(12)þ

+(20)þ

+(300)þ

+++(14%)þ

BELGIE +++(23)þ

++++ (155) þ

+++(900)þ

++(8%)

BULGARIJE +(8)þ

++(62)þ

++(580)þ

- (2%)þ

Acute Hospital

Acute Hospital

CMHTsCMHTs

PrimaryCare

PrimaryCare

Secureplaces

Secureplaces

Inclusion and rehabilitation

Inclusion and rehabilitation

ResidentialCare

ResidentialCare

Service Model 21st CenturyService Model 21st Century

Self HelpSelf Help

Family Placement Short Term

Family Placement Short Term

Home Care Treatement

Home Care Treatement

Stigmatisation, discrimination et pratiques

psychiatriques : des recommendations OMS aux pratiques de

terrain en France

Stigmatisatie, discriminatie en

psychiatrische praktijken: aanbevelingen van de

WHO in het werkveld voor Frankrijk

Les troubles mentaux en France

• La Prévalence en population générale des troubles mentaux en population générale est de 30% (troubles anxieux, troubles de l’humeur, troubles addictions, troubles psychotiques : 2.3 % dont troubles schizophréniques 1%) Santé mentale en population générale C.C. OMS (Lille France) 2004

• Les troubles mentaux sont la première cause d’invalidité et la deuxième cause d’arrêt maladie, troisième cause d’affection longue durée

Sécurité sociale CNAM, CRAM 2004

• Le coût total des troubles mentaux coûts indirects compris (perte de durée de vie et de qualité de vie, mortalité, perte de production) serait de 107 milliards par an. Soit cinq fois les coûts directs (prise en charge médico sociale, allocations, indemnités,…) Documentation Française 2009

Psychische stoornissen in Frankrijk• De prevalentie van psychische stoornissen in de algemene bevolking bedraagt 30%

(angststoornissen, stemmingsstoornissen, verslavingsproblemen, psychotische stoornissen: 2.3% waarvan schizofrenie 1%) Santé mentale en population générale C.C. OMS (Lille France) 2004

• Psychische stoornissen zijn:

- de belangrijkste oorzaak van invaliditeit, de tweede belangrijkste oorzaak van werkverlet, de derde belangrijkste oorzaak van langdurige ziekte

Sécurité sociale CNAM, CRAM 2004

• De totale kost van psychische stoornissen, waaronder indirecte kosten (kortere levensduur en verlies van kwaliteit van leven, dood, productie verlies) wordt geraamd op 107 miljard per jaar. Dit is vijf maal de directe kosten (medisch sociale kosten, uitkeringen,voordelen ...)

Documentation Française 2009

- 13 800 psychiatres (½ libéraux, ½ publics)

- 50 000 infirmiers

-60 000 lits hospitaliers

-48 000 dans les services publics (15 000 médico-sociaux)

-12 000 cliniques

- 830 Secteurs de psychiatrie adulte (pour 75 000 habitants en moyenne)

-70% à 80% du budget à l’hôpital psychiatrique

-20 à 30% dans la communauté

Budget Santé mentale 18 milliards d’euros

- 13 800 psychiaters (½ zelfstandigen, ½ verbonden aan ziekenhuis)

- 50 000 verpleegkundigen

-60 000 bedden

-48 000 in openbare diensten (15 000 medisch sociale diensten)

-12 000 klinische bedden

- 830 diensten voor volwassen psychiatrie (op gemiddeld 75 000 inwoners)

-70% à 80% van het budget gaat naar het psychiatrisch ziekenhuis

-20 à 30% naar de gemeenschap

Budget voor GGZ van 18 milliard euro

Critères OMS appliqués aux services de psychiatrie publique en France

2003: 23 secteurs sur 830 remplissent 5 critères 3 secteurs sur 830 remplissent 6 critères

A partir des rapports de secteurs remplis par les chefs de service (Source DREES) – derniers chiffres

disponibles

2003

1- Pas de service d’hospitalisation fermée29%

2- Plus de 50% des personnels en extra-hospitalier 30%

3- Permanence téléphonique constante (réponse d’un soignant du secteur : 30%)

71%

4- Service toujours en relation avec les médecins généralistes

21%

5- Au moins une réunion par mois avec les associations d’usagers et familles

5%

6- Réponse à l’urgence82%

WHO-criteria toegepast op de openbare psychiatrische diensten in Frankrijk

2003: 23 sectoren op 830 beantwoorden aan 5 criteria

3 sectoren op 830 beantwoorden aan 6 criteria

Uit verslagen van de sectoren ingevuld door de verantwoordelijken van de afdelingen (bron DREES) –

laatst beschikbare cijfers

2003

1- Geen gesloten hospitalisatie29%

2- Meer dan 50% van het personeel in de extramurale zorg 30%

3- Telefonische permanentie (reactie van een verzorger in de sector: 30%)71%

4- Hulpverlening steeds in samenspraak met de huisartsen 21%5-Ten minste één vergadering per maand met de verenigingen van gebruikers en

gezinnen 5%

6- Dringende hulpverlening82%

NOMBRE DE PATIENTS HOSPITALISES DEPUIS PLUS D’1

AN• 0 patient : 9,4% des secteurs• 1 à 3 patients : 13,1% des secteurs• 4 à 10 patients : 22,9% des secteurs• 11 à 20 patients : 20% des secteurs • Plus de 20 patients : 14,9% des secteurs

Source : DRESS rapport de secteur 2003

Aantal patiënten langer dan 1 jaar opgenomen in het ziekenhuis

• 0 patiënten : 9,4%• 1 tot 3 patiënten : 13,1%• 4 tot 10 patiënten : 22,9% • 11 tot 20 patiënten : 20%• Meer dan 20 patiënten : 14,9% van

de instellingen

Source : DRESS rapport de secteur 2003

VARIABILITÉ DES PRATIQUES ex : enfermement et

contention• 71% des secteurs ont une unité fermée

– 80% en CHS– 68% à l’hôpital général– 57% en CHR

• 63% des services sont toujours fermés• 85% des secteurs ont une chambre

d’isolement autant utilisent la contention– La moitié utilisent un protocole écrit de mise

en chambre d’isolement ou d’usage de la contention

Source : Drees 2000

GROTE VARIATIE IN WERKING

Vb. : afzondering en beveiliging

• 71% van de instellingen hebben een gesloten eenheid– 80% in psychiatrisch ziekenhuis– 68% in het algemeen ziekenhuis– 57% in regionaal ziekenhuis

• 63% van de diensten zijn steeds gesloten

• 85% van de instellingen hebben een afzonderingskamer en maken ook gebruik van dwangmaatregelen– 50% gebruikt een uitgeschreven protocol

voor afzondering of dwangmaatregelenSource : Drees 2000

Uitingsvormen van psychische stoornissen volgens verschillende gedragingen (in %)

0

20

40

60

80

100

Moord Verkrachting Vreemdespraak

Drank Angst Huilen

Gestoord Psychische st Depressie Geen van de drie

Source : Enquête SMPG – CCOMS 1999-2005

Des services de santé mentale intégrés et inter « sectoriels »

et de proximité

Changer les pratiques pour déstigmatiser

Sectoroverschrijdende diensten van geestelijke

gezondheid in de nabijheid van de bevolking

Verandering ter destigmatisatie

La circulaire du 15 mars 1960 

• Les objectifs sont les suivants :- traiter à un stade précoce,- séparer le moins possible le malade de sa famille et de

son milieu,- assurer une post-cure évitant les hospitalisations

multiples.

• Les moyens nécessaires définis sont :- une hospitalisation ne représentant qu'un temps de la

prise en charge,- des structures extra-hospitalières telles que les

dispensaires d'hygiène mentale, les foyers et les ateliers protégés,

- une même équipe assurant le travail intra et extra-hospitalier.

4

De nota van 15 maart 1960 

• De doelstellingen zijn de volgende:- behandelen in een vroeg stadium,- de patiënt zo weinig mogelijk van zijn familie

en milieu scheiden,- nazorg aanbieden ter voorkoming van

verschillende ziekenhuis opnames.

• De nodige middelen zijn:- hospitalisatie niet langer dan noodzakelijk,- structuren buiten het ziekenhuis zoals:

opvangtehuizen, beschutte woonvormen en beschutte werkplaatsen,

- een zelfde team binnen als buiten het ziekenhuis.

Des services de santé mentale intégrés

dans la cité :

l’exemple des banlieues Est et Sud de Lille

= secteur 59 g 21 = EPSM Lille Métropole

Geestelijke gezondheidszorg

geïntegreerd in de stad:

Voorbeeld van de oostelijke en zuidelijke buitenwijken van Lille

= secteur 59 g 21 =

EPSM Lille Métropole

Vanwaar komen we?

3

DIRM – EPSM Lille-Métropole1

Les principes de la psychiatrie citoyenne

Les droits de l’homme et du citoyen sont inaliénables,

les troubles psychiques ne les annulent en aucun cas.

Justice et psychiatrie, prison et hôpital, enfermement et soins ne doivent

plus être confondus.

C’est la société, et donc les services de santé mentale, qui doivent s’adapterC’est la société, et donc les services de santé mentale, qui doivent s’adapter

aux besoins des patients et non le contraire

Il faut aller au terme de la politique de sectorisationIl faut aller au terme de la politique de sectorisation, pensée en 1945, et

fermer les lieux d’exclusion médicaux et sociaux.

LaLa lutte contre la stigmatisationlutte contre la stigmatisation est indispensable : sensibiliser la

population afin de modifier les préjugés de dangerosité,

d’incompréhension et d’incurabilité des troubles mentaux

De principes van « vermaatschappelijking van de psychiatrie »

De rechten van de mens en van de burger zijn onlosmakelijk met elkaar

verbonden, het voorkomen van psychische stoornissen brengt deze in geen

enkel geval in het gedrang.

Justitie en psychiatrie, de gevangenis en het ziekenhuis, opsluiting en

behandeling mogen niet meer worden verward met elkaar.

Het is de samenleving en dus de geestelijke gezondheidszorg, die zich moet Het is de samenleving en dus de geestelijke gezondheidszorg, die zich moet

aanpassen aan de behoeften van de patiënt en niet omgekeerd.aanpassen aan de behoeften van de patiënt en niet omgekeerd.

Exclusie van zieken dient te wordenExclusie van zieken dient te worden vermeden en sites met een asielfunctie vermeden en sites met een asielfunctie

moeten worden gesloten (denk aan 1945)moeten worden gesloten (denk aan 1945)

De strijd tegen stigmatisatie is van essentieel belangDe strijd tegen stigmatisatie is van essentieel belang: de bevolking dient

gesensibiliseerd te worden om de vooroordelen over gevaar, onbegrip en

ongeneeslijkheid van psychische stoornissen uit de wereld te helpen.

Application de ces principes au service de Lille-Est

• Intégration de la psychiatrie dans le champ de la médecine et de la santé mentale dans celui de la santé.

• La santé mentale c’est l’affaire de tous :spécialistes et non-spécialistes de la psychiatrie et de l’exclusion sociale dont unis dans la lutte contre les troubles mentaux.

• Implication des familles et des usagers est systématiquement recherchée.

• Information sur la maladie et les traitements, prévention et réhabilitation psychosociale font partie des droits des patients et des devoirs de la société.

De toepassing van deze beginselen in het oosten van Lille

• Integratie van de psychiatrie in de geneeskunde en integratie van de geestelijke gezondheid in de algemene gezondheidssector.

• Geestelijke gezondheid is een zaak van iedereen: zowel specialisten en niet-specialisten in de psychiatrie en sociale uitsluiting zijn verenigd in de strijd tegen psychische stoornissen.

• Mantelzorgers en patiënten worden systematisch betrokken.

• Informatie over psychisch ziek zijn en de behandeling, preventie en psychosociale rehabilitatie maken deel uit van de rechten van de patiënt en de plichten van de samenleving.

Faciliter l’accès aux soins, c’est lutter contre la stigmatisation /Lutter contre la stigmatisation, c’est faciliter l’accès aux soins

- L’objectif global est de devenir « fréquentable » pour la population : proposer des soins acceptables,

- Intégration de la psychiatrie dans le champ de la médecine et de la santé mentale dans celui de la santé,

- Les services de soins doivent être situés dans la Cité, près de la population,

- Il faut aller au terme de la politique de sectorisation, pensée en 1945, et fermer les lieux d’exclusion médicaux et sociaux,

- Les familles et les proches doivent être impliqués dans les soins, puisqu’ils sont les premiers recours pour les patients.

De toegang tot zorg vereenvoudigen, is strijden tegen stigmatisatie.

Strijden tegen stigmatisatie, is toegang tot zorg vereenvoudigen.

- Het globale doel is om voor de bevolking laagdrempelig te worden: het voorstellen van aanvaardbare zorg,

- Integratie van de psychiatrie in de geneeskunde en van de geestelijke gezondheidszorg in de gezondheid,

- Zorgvoorzieningen moet worden gevestigd in de stad, dicht bij de bevolking,

- Exclusie van zieken dient te worden vermeden en sites met een asielfunctie moeten worden gesloten (denk aan1945),

- Families en vrienden moeten worden betrokken in de zorg, gezien zij het eerste vangnet zijn voor de patiënten.

Faciliter l'accès aux soins : exemple dans la banlieue est de Lille

• Les consultations sont dispensées dans : les cabinets de groupe des généralistes, les services de médecine sociale, les centres de médecine sportive, les centres sociaux municipaux (CCAS, UTPAS).

• Les activités à temps partiel :dans les structures culturelles et sociales municipales

ex : Galerie d’Art contemporain + ateliers thérapeutiques

Vergemakkelijken van de toegang tot zorg: vb. de oostelijke buitenwijken van Lille

• De consultaties gaan door in:groepspraktijken van de huisartsen,diensten van de sociale geneeskunde, centra voor sportgeneeskunde, gemeentelijke sociale centra

• Dag of deeltijdse activiteiten: in de gemeentelijke sociale en culturele centra

Vb. : Galerie van Hedendaagse Kunst + therapie workshops

La santé mentale, c’est l’affaire de tous :spécialistes et non-spécialistes de la psychiatrie et de l’exclusion sociale

Les médecins généralistes, les pharmaciens et les infirmières libérales sont intégrés dans le système de soins psychiatriques : les MG prescrivent, les infirmières et les pharmaciens délivrent et administrent les traitements,

Les professionnels de la psychiatrie sont intégrés dans les services sociaux municipaux : les personnes souffrant de troubles mentaux sont toujours des citoyens : elles peuvent bénéficier d’aides pour leurs problèmes sociaux,

Intégration dans les services culturels : tous les services artistiques et culturels des municipalités sont ouverts aux personnes souffrant de troubles mentaux, où ils sont présents en même temps que la population.

Geestelijke gezondheid is een zaak van iedereen: zowel van deskundigen als van leken in de psychiatrie en sociale uitsluiting

Huisartsen, apothekers en verpleegkundigen zijn geïntegreerd in psychiatrische zorg: huisartsen schrijven voor, verpleegkundigen en apothekers leveren en dienen de behandeling toe,

Specialisten in de psychiatrie zijn geïntegreerd in de gemeentelijke sociale diensten: mensen met psychische stoornissen zijn nog steeds burgers: zij kunnen steun krijgen voor hun sociale problemen,

Integratie in culturele diensten : alle gemeentelijke culturele en artistieke diensten zijn toegankelijk voor mensen die te kampen hebben met psychische problemen, waar ze aanwezig zijn op het hetzelfde moment als de rest van de bevolking.

Hôpital replacé dans une offre de soins diversifiée (1)

• Offre de consultation :

- Toute demande reçue dans les 24h par un infirmier (le jour même, à la demande des médecins généralistes)

- Évaluation de l’urgence,

- Avis pluridisciplinaire (dont l'avis du médecin traitant),

- Orientation.

• Services de Soins Intensifs Intégrés dans la Cité – 10 places

- En lien avec les personnes ressources (familles, amis,…) et le médecin généraliste et les autres soignants

- Intervention au domicile de l’équipe comprenant infirmier, psychiatre avec l’ensemble des professionnels des CMP

- Quotidien à pluriquotidien

Vervanging van het ziekenhuis door een gevarieerd zorgaanbod (1)

• Aanbod van consultatie:

- Elke aanvraag wordt binnen 24 uur door een verpleegkundige ontvangen (op verzoek van de huisartsen nog dezelfde dag)

- Evaluatie van de ernst

- Pluridisciplinair advies (waaronder het advies van de behandelend geneesheer)

- Oriëntatie

• Intensive Care geïntegreerd in de stad – 10 plaatsen

- Link met de mantelzorgers, de huisarts en de andere zorgverleners

- Team dat aan huis gaat bestaande uit verpleegkundigen, een psychiater en de andere hulpverleners van het team

- Dagelijks tot meerdere keren per dag

• Familles alternatives à l’hospitalisation (2009):

- 13 places disponibles / 10 familles

- Durée moyenne de séjour : 15-21 jours- Accueil temps plein avec une offre de soins globale

• Hospitalisation temps plein (2009) :- Durée moyenne de séjour: 7.24 (41j national DREES 2003)

- 7 patients hospitalisés en moyenne

- Taux de réadmission 2007 : 32 % (national > 50%)

- Service ouvert (quelque soit le mode d’hospitalisation, y compris HO carcérale

Doit être délocalisé en ville (CHRU) en 2010 (12 lits souhaités)

Hôpital replacé dans une offre de soins diversifiée (2)

• Gezinnen als alternatief voor ziekenhuisopname (2009):

- 13 beschikbare plaatsen / 10 families

- Gemiddelde verblijfsduur: 15-21 dagen- Dagelijkse opvang met een totaal zorgaanbod

• Volledige ziekenhuisopname (2009):- Gemiddelde verblijfsduur: 7,24 dagen (41d nationaal DREES 2003)

- Gemiddeld 7 gehospitaliseerde patiënten

- Heropname 2007 : 32 % (nationaal > 50%)

- Open afdeling (ongeacht de wijze van opname in een ziekenhuis, met inbegrip van gevangenis)

Dient te worden verplaatst in de stad in 2010 (12 bedden gewenst)

Vervanging van het ziekenhuis door een gevarieerd zorgaanbod (2)

• Présence 24h/24 sur le secteur : Infirmier, psychiatre d'astreinte, Contact quotidien avec les service d'urgence (mise en lien),Réponse à toute demande médicale,Coordination de l'ensemble des structures :

» conférence téléphonique inter-structures matins et soirs,» réunion de l’ensemble de l’équipe une fois par semaine,» astreinte médicale 24h/24 : coordination, gestion des

urgences et orientation» réseau Messagerie – Forum – Agenda Lotus reliant tous les

professionnels

Ne laisser aucune situation s'aggraver

Hôpital replacé dans une offre de soins diversifiée (3)

• 24h/24h aanwezigheid op het veld:Verpleegkundige, psychiater van wacht, Dagelijks contact met de hulpdiensten,Antwoord op elke medische vraag,Coördinatie van alle diensten:

» conference call met alle partners ‘s morgens en ‘s avonds,» wekelijkse vergadering met het ganse team,» wachtdienst 24h/24h : coördinatie, beheer van noodsituaties

en begeleiding» e-mail, intranet – Forum – Lotus agenda voor alle

hulpverleners

Geen enkele situatie laten verslechteren

Vervanging van het ziekenhuis door een gevarieerd zorgaanbod (3)

ACTIVITÉ 2008 – 85.300 habitants

• File active 2336 personnes (1700 personnes en 2002)

88 % des personnes suivies n’ont jamais été hospitalisées (2002 : 80%)

Taux de réadmission 2007 : 32 % (idem qu’en 2006) les autres secteurs de EPSM LM en moyenne 46%. Ce qui veut dire que même si la durée moyenne de séjour est courte (7.24 jours soir 4 fois moins la moyenne EPSM LM) et ce même si le taux d’hospitalisation reste moins élevé que dans les autres services.

• 26 167 actes à domicile

• 29 555 consultations ambulatoires en 2006 (2002: 20.350)

• 2508 journées d’ hospitalisation temps plein (2002 : 7000, 2006 : 3594)

• 3037 journées en familles d’accueil (2002 : 2646, 2006 : 2300)

Données du 25 février 2008

ACTIVITEITEN 2008 – 85.300 inwoners

• Actief bestand van 2336 mensen (1700 mensen in 2002)

88 % van de gevolgde personen werden nooit opgenomen (2002 : 80%)

Heropname 2007 : 32 % (idem in 2006). In de andere sectoren van EPSM LM gemiddeld 46%. Dit resultaat ondanks een korte gemiddelde opnameduur (7,24 dagen - 4X minder dan het gemiddelde van EPSM LM) en ondanks een lager aantal ziekenhuisopnames dan andere instellingen.

• 26 167 huisbezoeken

• 29 555 ambulante consultaties in 2006 (2002: 20.350)

• 2508 dagen volledige hospitalisatie (2002 : 7000, 2006 : 3594)

• 3037 dagen in de gastgezinnen (2002 : 2646, 2006 : 2300)

Data van 25 febr 2008

Daling van verblijven en volledige opnames door de opstart van de gastgezinnen en de intensieve begeleiding geïntegreerd in de stad (thuiszorg) voor 85.300

inwoners 

  2002 2003 2004 2005 2006 2007

Volledige opnames

497 398 348 380 342 345

Opnamedagen

6950 5661 4807 4495 3245 2498

Opnameduur

13.98 14.22 13.81 11.83 9.49 7.24 (41 d nationaal

DREES 2003)

Opnames in AFT

91 86 83 85 87 84

Opnamedagen in AFT

2646 2171 2351 2633 2829 3095

Opnameduur AFT

29.08 25.24 28.33 30.98 32.51 21

Opnames SIIC / HAD

        98 

 120 DMS :

15 dagenData van 25 febr 2008

Accompagner le handicap psychique (1)

Une association spécifique (AMPS) regroupe les maires, les usagers, les familles, les artistes, les structures culturelles, les offices HLM, les curateurs, les services sociaux, le service de psychiatrie et des citoyens.

• L’association facilite l’accès :– Au logement :

• Appartement transitoire Samuel Beckett pour les personnes en attente d’appartement associatif ou foyer : 4 places

• 60 places en Appartements Associatifs sont attribuées et partagées entre usagers et étudiants. 12 places en foyers conventionnées.

• Résidence André Breton

Begeleiding voor de psychische beperking (1)

Een specifieke vereniging (AMPS) omvat de burgemeesters, de gebruikers, de families, de kunstenaars, culturele organisaties, huisvestingskantoren, de curatoren, sociale diensten, de psychiatrie en de burgers.

• De vereniging vereenvoudigt de toegang tot:– Wonen :

• Doorgangs appartement Samuel Beckett voor mensen die wachten op beschut wonen: 4 plaatsen

• 60 plaatsen in beschut wonen: worden tegewezen aan en verdeeld tussen studenten en gebruikers. 12 plaatsen in gesubsidieerde opvangtehuizen.

• Résidence André Breton

– Au travail : atelier thérapeutique, atelier protégé, ESAT vers un emploi municipal (statut d’employé CDD)

– A la culture :

• campagne de promotion de la santé mentale avec les artistes locaux, les maires et la population (affiches géantes dans les villes « A la Folie »),

• galerie Frontières,

• fonds d’art contemporain.

Accompagner le handicap psychique (2)

– Werk : therapeutische workshop, beschutte werkplaats, een betrekking aan de gemeente (het statuut van werknemer)

– Cultuur : • campagne ter promotie van de mentale gezondheid in

samenwerking met de burgemeesters, de lokale kunstenaars en de bevolking (grote affiches in de steden « A la Folie »),

• galerie Frontières, • fonds voor hedendaagse kunst.

Begeleiding voor de psychische beperking (2)

Implication des partenaires (1)

• Conseil de service ouvert deux fois par an aux usagers, familles, élus

locaux, médecins généralistes et travailleurs sociaux,

• L’équipe de psychiatrie participe aux Conseils de santé des

municipalités,

• Animation de Programmes de promotion de la santé pour les personnes

en situation de précarité

• Création d’un Conseil Local de Santé Mentale, élus, usagers, familles,

services sanitaires et sociaux, service de psychiatrie

Ne plus AVOIR des partenaires, mais ETRE partenaire.

Engagement van de partners (1)

• Info vergadering twee keer per jaar voor de gebruikers, families,

plaatselijke politici, huisartsen en maatschappelijk werkers,

• Het psychiatrisch team participeert in de gemeentelijke

gezondheidsdienst,

• Animatie programma ter bevordering van de gezondheid voor mensen

in precaire situaties,

• Oprichting van een plaatselijk bestuur voor geestelijke gezondheid:,

verkozen ambtenaren, gebruikers, families, gezondheidszorg, sociale

diensten en psychiatrie

Partner ZIJN ipv partners HEBBEN

La santé mentale est l’affaire de tous !

Deux groupes d’entraide mutuelle (FNAPSY) gérés par les usagers :

Amitié Partage (Mons en Baroeul) et les Ch’tis Bonheur (Ronchin)

Présence du siège de la section Nord de l’UNAFAM (Mons en Baroeul)

Contacts réguliers avec l’Association des Maires du Nord (AMN / AMF)

Développement du programme Pairs-Aidants

Implication des partenaires (2) MAIS AUSSI

Geestelijke gezondheid is een zaak van iedereen!

Twee zelfhulpgroepen beheerd door de gebruikers : Amitié Partage (Mons en Baroeul) et les Ch’tis Bonheur (Ronchin)

Aanwezigheid van het hoofdkwartier van de Noordelijke afdeling van de UNAFAM (Mons en Baroeul)

Regelmatig contact met de Vereniging van Burgemeesters van het noorden

Ontwikkeling van het Peer Helping Programma

Engagement van de partners (2) MAAR OOK

• Travail en réseau pour assurer la continuité des soins :

Santé mentale des personnes en grande précarité « Diogène » : 7 équipes de psychiatrie lilloises travaillent en lien avec 17 foyers d’accueil,

Dépression/Urgence et Psychiatrie : Nous aidons les médecins généralistes à gérer les urgences, par de la formation au diagnostic précoce, afin d’améliorer la prévention.

Urgences :

• Centre d’Accueil et de Crise de Lille au CHRU (présence médicale et infirmière) – St Vincent de Paul

• Équipe mobile 24/24 (visites à domicile + lien avec le CAC, les MG, les familles et les services de psychiatrie)

Implication des partenaires (3)

• Netwerken om de continuïteit van zorg te waarborgen:

Geestelijke gezondheid bij kwetsbare mensen « Diogène »: 7 psychiatrische teams werken samen met 17 onthaalhuizen

Depressie/urgentie in de psychiatrie: Huisartsen worden geholpen bij noodsituaties door opleiding in vroegtijdige diagnostiek om op die manier preventief beter te kunnen werken

Urgentie :

• Centre d’Accueil et de Crise de Lille au CHRU (aanwezigheid van medicus en verpleegkundige) – St. Vincent de Paul

• Mobiele equipe 24/24 (huisbezoeken, huisartsen, families en de psychiatrische voorzieningen)

Engagement van de partners (3)

• Consultations dans les maisons médicales, les cabinets des MG et les infirmiers libéraux

• Réseau santé ville : formations, rencontres et échanges

• Consultations au domicile de l’usager avec le MG dans le cadre des hospitalisations à domicile

• Courrier systématique, prescription par le généraliste sur conseil du psychiatre

• Réponse et premier avis à la demande des MG dans les 24 heures

Implication des partenaires (4) Les médecins généralistes (82 sur le secteur)

• Consultaties in groepspraktijken, de huisartspraktijk en bij zelfstandig verpleegkundigen

• Gezondheidsnetwerk in de stad : scholing, vergadering en uitwisseling

• Huisbezoeken met de huisarts in het kader van thuiszorg

• E-mail, voorschrift van de huisarts op advies van de psychiater

• Antwoord en eerste evaluatie op verzoek van de huisartsen binnen 24 uur

Engagement van de partners (4) De huisartsen (82 in dit gebied)

CE QUE NOUS DEVONS AUX AUTRES

– De l’asile vers la Cité (Trieste, 1976) – Lille,1977

– Des placements en famille au lieu des hospitalisations – une famille = un lit

(Madison USA 1998) – Lille, 2000

– Des soins à domicile 7j/7 (Birmingham (2000) – Lille, 2005

– Des services totalement ouverts (Merzig, 1997) – Lille, 1999

– Des infirmiers en première ligne (Mauritanie, 2001) – Lille, 2003

– Des centres de crise de 72h Centre Hospitalier Universitaire de Lille, 2001

– Des réseaux opérationnels avec les MG (Oviedo, 2002) – Lille, 2003

– Des coopératives pour accéder au travail (Trieste, Turin 2003) – Lille, 2007

– Des clubs et des volontaires (Québec 1987 et 2006, Luthon et Monaghan

2005) – Lille, 2005

– Le projet Pair Aidant (les « Stars » RU 2005, Québec 2008)

Wat wij doen voor de anderen

– Van een asiel naar de stad (Trieste, 1976) – Lille,1977

– Investering in het gezin ipv in ziekenhuisopnames – één familie = één bed

(Madison USA 1998) – Lille, 2000

– Thuiszorg 7d/7d (Birmingham (2000) – Lille, 2005

– Volledig open dienstverlening (Merzig, 1997) – Lille, 1999

– Verpleegkundigen op de eerste lijn (Mauritanie, 2001) – Lille, 2003

– Crisiscentra voor 72h Centre Hospitalier Universitaire de Lille, 2001

– Operationeel netwerk met de huisartsen (Oviedo, 2002) – Lille, 2003

– Coöperaties voor toegang tot werk (Trieste, Turin 2003) – Lille, 2007

– Verenigingen en vrijwilligers (Québec 1987 et 2006, Luthon et Monaghan

2005) – Lille, 2005

– Het Peer Helping Programma (les « Stars » RU 2005, Québec 2008)

Psychiatrische diensten volledig geïntegreerd in de stad:Oostelijke wijken van Lille: 86 000 inwonersIn 2008: 2336 mensen in begeleiding, waarvan 85 % nooit opgenomen

Composition de l’équipe de psychiatrie générale (130 personnes)

MOYENS HUMAINS 2008 – 85.300 habitants

5 psychiatres + 4 assistants généralistes(9 médecins 100 000 hab. (moyenne nationale: 22))

65 ETP Infirmiers 1 cadre supérieur de santé 4 ETP cadres infirmiers et 1 faisant fonction cadre 11 ETP professionnels socio-éducatifs 7 ETP aide-soignants et aides médico-psychologiques 9 ETP agents de service hospitalier 9 ETP secrétaires 3.6 ETP psychomotriciennes 6.5 ETP psychologues cliniciens (8 personnes) 1 ETP psychologue chargé de mission ‘insertion professionnelle’ 1 ETP ergothérapeute 1 ETP professeur d’art plastique 50 heures/semaine de vacations de professeur d’arts ou de sports ----- ----- ---- ----- ----- ---- ---- ---- ---- Famille d’accueil thérapeutique alternatives à l’hospitalisation : 10 ETP (13 places)

Résidence de type médico sociale : 7 ETP aide-soignants et aides médico psychologique, 1 ETP cadre infirmier, 3 ETP agents de service hospitalier

CC de l’OMS : 1 Directeur (0.2 ETP) - 1 secrétaire TP – 2.4 ETP chargés de mission (5 personnes)

Samenstelling van het psychiatrisch team (130 medewerkers)

HUMAN RESOURCES 2008 – 85.300 inwoners

5 psychiaters + 4 assistenten(9 dokters per 100 000 inw. (nationaal gemiddelde: 22))

65 FTE verpleegkundigen 1 hoger kaderfunctie 4 FTE hoofdverpleegkundigen en 1 diensthoofd 11 FTE sociaal assistenten 7 FTE verzorgenden en medisch- psychologische hulpen 9 FTE ziekenhuispersoneel 9 FTE secretarissen 3.6 FTE psychomotorisch therapeuten 6.5 FTE klinisch psychologen (8 medewerkers) 1 FTE psycholoog verantwoordelijk voor de missie herintegratie in de maatschappij via werk 1 FTE ergotherapeut 1 FTE tekenleraar 50 uur/week leraar kunst of sport ----- ----- ---- ----- ----- ---- ---- ---- ----

Opvanggezinnen als alternatief voor opname: 10 FTE (13 plaatsen)

Medisch sociaal verblijf : 7 FTE verpleeghulpen en medisch- psychologische hulpen, 1 FTE hoofdverpleegkundige, 3 FTE ziekenhuispersoneel

WHO CC : 1 Directeur (0.2 FTE) - 1 secretaris FTE – 2.4 FTE verantwoordelijken (5 medewerkers)

1 conférence téléphonique inter structures matins et soirs

1 réunion de l’ensemble de l’équipe une fois par semaine

Astreinte médicale 24h24 : coordination, gestion des urgences et orientations

Réseau Messagerie – Forum – Agenda Lotus reliant tous les professionnels

MOYENS TECHNIQUES 2008 – 85.300 habitants

‘s Morgens en ‘s avonds 1 conference call met de partners

1 keer per week vergadering met het ganse team

Wachtdienst 24h24h: coördinatie, beheer van noodsituaties en begeleiding

E-mail, intranet – Forum – Lotus Agenda als communicatie tussen alle hulpverleners

TECHNISCHE MIDDELEN 2008

85.300 inwoners

Les conseils locaux de santé Les conseils locaux de santé mentalementale

Contexte national

Lokale besturen van de Lokale besturen van de geestelijke gezondheidgeestelijke gezondheid

Nationale context

3 mouvements

Construction de la santé mentale comme « champ d’intervention transversal »

moins comme un état positif de bien être qu'un opérateur de :

-décloisonnement entre les champs sanitaire et social - construction d'une culture commune

2000….Reconnaissance des

droits et de la participation des

usagers des systèmes de santé

1990…Crise professionnelle dans le monde de l'action socialeles difficultés à agir au travers de leurs modes d'intervention classiques entraînent la souffrance des professionnels en miroir à la souffrance des publics et motive un appel à des compétences psychologiques ou psychiatriques

1960-1990…..Psychiatrie de secteur - Despécification territoriale Prise en charge globale : prévention /soins/post-cure/réhabilitation

3 bewegingen

Concept van sector overstijgende geestelijke gezondheidszorg

Door minder de klemtoon te leggen op welbevinden, maar eerder op te treden als facilitator van:

-doorbreken van de barrieres tussen gezondheid en welzijn- uitbouw van een gemeenschappelijke cultuur

2000….Erkenning van rechten en de

participatie van gebruikers van de gezondheidszorg

1990…Professionele crisis in de sociale wereld Professionelen hebben moeite om andere zaken te doen buiten hun klassieke interventies en hebben nood aan extra psychologische en psychiatrische competenties. Deze moeilijkheden zijn ook een afspiegeling van de problemen die de bevolking heeft met deze problematiek

1960-1990…..Psychiatrie als sector - afbakening in de sectorVolledige begeleiding: preventie /zorg/post-cure/rehabilitatie

La santé mentale comme compétence locale

Les maires disposent, EN DEHORS DE PARIS, d'un pouvoir d'hospitalisation psychiatrique provisoire en cas de « danger imminent pour la sûreté des personnes » Article L. 3213-2 du CSPLa santé mentale, une thématique fédératrice pour les élus locaux en raison:- d'une problématisation de la précarité en termes sanitaires- d'une territorialisation des politiques publiques croissante

Emergence d’une « nouvelle santé publique »

Spécificités parisiennes Compétence en matière d'hospitalisation d'office des commissariatset rôle spécifique de l'Infirmerie Psychiatrique Près la Préfecture de Police

Sensibilisation des élus non liée à leur pouvoir de faire hospitaliser en psychiatrie

Geestelijke gezondheid als lokale expertiseDe burgemeesters, behalve Parijs, hebben een voorlopige autoriteit om mensen in de psychiatrie te laten opnemen in geval van dreigend gevaar voor de veiligheid » Article L. 3213-2 du CSP Geestelijke gezondheid, een overkoepelend thema voor de lokale verkozenen omwille van- Beperkte toegankelijkheid voor de meest kwetsbaren- Toenemende mogelijkheid voor de gemeenten tot voeren van eigen politiek

Opkomst van een « nieuwe volksgezondheid »

Specifieke kenmerken van ParijsComissariaten beschikken over specifieke bevoegdheid mbt hospitalisatie en een psychiatrisch verpleegkunde is geïntegreerd in de werking

Bewustmaking van de verkozenen, los van hun macht om mensen te laten opnemen in de psychiatrie

Les niveaux de partenariat en santé mentale

Conférences ou forums débats

Cellule opérationnelle de

gestion de situations

problématiques

Nombreuses variantes sur le territoire français, des « dispositifs de veille » aux instances de concertation et de coordination entre acteurs locaux

- une assemblée plénière

- un comité de pilotage

- des groupes de travail thématiques

CONSEIL LOCAL DE SANTE MENTALE:

Instance de concertation

et d'élaboration de projets

Niveaus van het partnerschap binnen de geestelijke gezondheidszorg

Conferenties of discussie fora

Cel operationeel beheer van

problematische situaties

Veel variaties op Frans grondgebied: van alertheid tot fora voor overleg en projectontwikkeling van de lokale actoren

- Een plenaire vergadering

- Een stuurgroep

- Thematische werkgroepen

Lokaal bestuur van geestelijke

gezondheid:

Forum voor overleg en project-

ontwikkeling

Objectifs d'un conseil local de santé mentale

Accès aux soins psychiatriques

Aide psychologique

Insertion et Citoyenneté: - Logement- Culture- Loisirs- Emploi

Pour les personnes atteintes de:- pathologies lourdes- pathologies légères, dépression, anxiété- souffrance psychosociale

Doelstellingen van een lokaal bestuur van geestelijke gezondheid

Toegang tot psychiatrische zorg

Psychologische hulp

Vermaatschappelijking en vereniging: - Wonen- Cultuur- Vrije tijd- Werk

Voor mensen met:- ernstige ziektes- milde pathologie, depressie en angst- psychosociale nood

Conclusions• L’organisation des soins de proximité adapté, intégrés dans la

cité, intersectoriels et des actions d’information et de prévention locales on un effet direct sur les facteurs de risque lié à la stigmatisation:– Accès aux soins, continuité des soins – Limiter l’exposition des usagers à la victimisation, à

l’exclusion et au repli.• Les bonnes pratiques des professionnels influencent

positivement les perceptions et représentations sociales et réduisent la stigmatisation et la discrimination :

Il ne faut pas avoir mais être partenaireCe n’est pas EUX c’est NOUS !

Conclusies:• De organisatie van nabije, aangepaste, geïntegreerde,

intersectorele zorg in de stad, de gegeven informatie en lokale preventie hebben een direct effect op de risicofactoren verbonden aan stigmatisatie:– toegang tot zorg en continuïteit van zorg – het beperken van de blootstelling van gebruikers aan

slachtofferschap, uitsluiting en het feit dat ze enkel op zichzelf kunnen terugvallen.

• Goede professionele praktijken hebben een positieve invloed op de perceptie en het imago en verminderen de stigmatisatie en discriminatie:

Je moet geen partnerschap hebben, maar partner zijnHet is niet ZIJ, het is ONS!

Meer informatie op onze website

www.epsm-lille-metropole.fr

Rubrique CCOMS

Contact : ndaumerie@epsm-lille-metropole.fr