ﺖﻗﻮﻣ جاودزا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد...

1394 پاییز/ سوم، شماره پنجم سال/ 16در دانشگاه اسالمی فرهنگ

Culture in The Islamic University, 2015 (Fall) 16 , Vol. 5 , No.3

نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت

)کرمانباهنر دانشگاه شهید: مورد مطالعه( ٢ افسانه توحیدي؛ 1 فاطمه یاري نسب

4زهرا عسکري؛ 3 عفیفه حیدري 6؛ سعیده درویشی 5فاطمه ابراهیمی

چکیدهنگرش دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان نسبت به ازدواج موقت پژوهش حاضر با هدف بررسی :هدف

جامعۀ آماري پژوهش، کلیۀ دانشجویان . اي بود روش پژوهش، توصیفی از نوع علی مقایسه :روش. انجام شده استاز . داي و تصادفی ساده انتخاب شدن گیري طبقه نفر بود که با روش نمونه 427نمونۀ آماري شامل . دانشگاه بودند

دهد که نقش همۀ ابعاد اجتماعی، نتایج نشان می :ها یافته. پرسشنامۀ پژوهشگرساخته به عنوان ابزار تحقیق استفاده شدطور ازدواج موقت در بین گروههاي جمعیتی مردان و زنان به خانوادگی، فرهنگی، جنسی در نگرش نسبت به

در همچنین . اداري بیش از زنان به ازدواج موقت گرایش دارندطور معن به عبارتی؛ مردان به. معناداري متفاوت استتفاوتی یافت ها در نگرش دانشجویان نسبت به ابعاد ذکر شده بین گروههاي سنی مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده

شود پیشنهاد می. با وجود تأییدیۀ مذهبی، ازدواج موقت جایگاه خود را در جامعه پیدا نکرده است :گیري نتیجه. نشد .سازي کنند ریزان فرهنگی الگویی مناسب، منطبق با قوانین و ضوابط حقوقی ارائه و آن را فرهنگ برنامه

.ازدواج موقت، نگرش، دانشجویان :واژگان کلیدي

04/94/ 19: ؛ تصویب نهایی 12/12/93: دریافت مقاله .

دانشکده باهنر، شهید دانشگاه کرمان،: آدرس)/ نویسنده مسئول(دانشجوي کارشناسی ارشد مطالعات زنان و عضو انجمن پژوهشگران جوان. 1

Email: [email protected]/ اجتماعی علوم انسانی، بخش علوم و ادبیات .دکتراي روانشناسی تربیتی، استادیار روانشناسی، ادبیات و علوم انسانی شهید باهنر کرمان. 2 .دانشجوي کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 3 .اه شهید باهنر کرماندانشجوي کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگ. 4 .دانشجوي کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 5 .دانشجوي کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 6

348 16در دانشگاه اسالمی فرهنگ

مقدمه) الفازدواج به عنوان یکی از رویدادهاي مهم و حیاتی در زندگی روزمرة افراد جامعه است که عالوه بر

ه نیازهاي جنسی و عاطفی فرد، نیازهاي اقتصادي، ارتباطات اجتماعی و فرهنگی او را نیز تنظیم پاسخگویی بعنوان هنجاري پذیرفته شده در تمامی کشورهاي دنیا به کند و به خاطر اهمیت و تأثیري که دارد، به می

یکدیگر متصل یا نزدیک در میان انواع پیوندهایی که آدمیزادگان را به . )1386آزاد ارمکی، (آید حساب میازدواج، امري . )1390زاهد و خیري، (تر است تر و به یک معنا ضروري کند، پیوند زناشویی از همه مقدس می

، )ص(پسندیده است که مطابق طبیعت، فطرت، شرع، عقل، حافظ بقاي نسل، پاکی نسل، سنت رسول اکرمپور، بانکی(هر چه زودتر و بهتر به آن پرداختهنگام، پس باید به. بخش و نشانۀ خداست امر مقدس، نشاط

در اسالم، ازدواج مستحب مؤکد شناخته شده و در مواردي نیز که ترك ازدواج باعث آلودگی به زنا . )1391 )1384شرقی شهري، (.شود، واجب شناخته شده است و امثال آن می

جاي اینکه به شود، اغلب به میها و در میان جوانان مطرح امروزه وقتی مسئلۀ ازدواج در خانوادهضرورت این امر بیندیشند، تصوري مبهم و در واقع کوهی از مشکالت و موانع در مقابل دیدگانشان مجسم

هاي هنگفت مهریۀ سنگین و مخارج هنگفت خرید طال و جواهر، هدایا و لباسهاي گوناگون، هزینه. شود میخرید مسکن، بارداري، فقدان شغل و دهها مسئلۀ دیگر جشنهاي عقد و عروسی و هزینۀ اجاره، رهن یا

)1387اسکندري، (.اندازد خانوادگی، اقتصادي و اجتماعی، مسئلۀ ازدواج جوانان را به تأخیر می

ها و نقشهاي اجتماعی جدید شده افزایش شهرنشینی، تحصیالت و اشتغال مدرن، منجر به تغییر ایدهي فرهنگی به عنوان مسائل و موانع پیش روي ازدواج عمل کرده و در در مواردي نیز اعمال هنجارها. است

بعضی هم علت را تحوالت فرهنگی دهۀ گذشته . یافته است نتیجه، امکان و مطبوعیت ازدواج کاهشکشاند که نتیجۀ آن عدم رغبت به ازدواج یا دانند که جوانان را به سمت ارتباطات باز اجتماعی می می

ز ازدواج و در نتیجه، انتخابهاي احساسی یا به بیان بهتر اجباري است که منجر به تنشهاي هاي قبل ا آشناییاي جدید به عنوان عاملی است که به توسعۀ نظران، فناوري رسانه به نظر صاحب. شود بعد از ازدواج می

است و همین ها شکنی انجامیده است که مقدمۀ سایر ناهنجاري ارتباطات نامطلوب و فساد ذهنی و حریمهاي اجتماعی باعث شده که مسیر مطالبات جوانان از سمت ازدواج و ضروریات زندگی به سمت آزادي

در مقابل هم، حرکتی جدي در جهت رسیدگی و حفاظت ! هم با دستورالعملهاي غربی سوق داده شود، آنا تبدیل ازدواج از یک نهاد اجتماعی به به عبارتی؛ ب. )1391پور، بانکی(از این نهاد فرهنگی به عمل نیامده است

در این مسیر، ناهماهنگی و عدم . یک رابطۀ اجتماعی، تغییرات شدیدي در ماهیت آن به وجود آمده استساز مسائل اجتماعی متعددي در حیطۀ نظامهاي اجتماعی با شرایط در حال تغییر، زمینه سازگاري خرده

نوع ازدواج سهل و آسان و تابع ارزشها و هنجارهاي جامعه در بر این اساس،. شود ازدواج و خانواده می

349 نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت

آفرین در زمان کنونی شده؛ تا جایی که بایستی آن را در حیطۀ گذشته، تبدیل به موضوعی بغرنج و محنتآفرین ازدواج، موجب تضعیف بنیان خانواده، به خطر این وضعیت مشکل. مسائل اجتماعی کندوکاو کرد

بدین . )1386صادقی، قدسی و افشار کهن، (و جامعه و بروز انواع آسیبهاي اجتماعی شده استافتادن سالمت فرد اقتصادي ایجاد شده در جوامع مدرن، منجر به ایجاد فاصله بین بلوغ - ترتیب، تحوالت و تغییرات اجتماعی

است؛ از این رو، جنسی با بلوغ اقتصادي، افزایش سن ازدواج و در نتیجه، طوالنی شدن سالهاي تجرد شده گذر از این دوران طوالنی، بر اثر تشدید . جوانان کمتر از گذشته قادر یا حاضر به ازدواج دائم هستند

هاي نوین ارتباطی، در بر دارندة عوارض و پیامدهاي فردي، خانوادگی و تحریکات جنسی توسط فناوريي روابط خارج از چارچوب خانواده و ازدواج هاي الزم را براي برقرار چنین شرایطی، زمینه. اجتماعی است

اي که گر چه قدمتی تاریخی دارد، اما در جوامع مدرن، ماهیتی متفاوت یافته و سازند؛ پدیده فراهم میاگر چنین روابطی در فرهنگ غرب با عوامل و عواقب خاص خود، به بخشی از فرهنگ . فراگیر شده است

گونه روابط با وجود حضور پنهان در فضاي خصوصی، جامعۀ ما اینعمومی جامعه تبدیل شده است، اما در اي ناجور بر پیکرة فرهنگ عمومی محسوب گاه مقبولیت و مشروعیت اجتماعی تام نیافته و اغلب وصله هیچرفت از تعارض بین الزام غریزي به ارضاي نیازهاي از این رو، ارائۀ راهکاري براي برون. )1391ریاحی، (شود می

ی و مشکالت موجود در راه ارضاي نیازهاي جنسی و مشکالت موجود در راه ارضاي مشروع این جنساحیاي سنت ازدواج موقت و توصیه به اجرایی و قانونی کردن آن توسط برخی . یابد نیازها، ضرورت می

برانگیزترین ترین و در عین حال بحث شک یکی از قابل توجه سیاستگذاران حکومتی و دینی، بی .اهکارهاي ارائه شده براي حل مشکالت ازدواج دائم جوانان استر

مورد ) ص(ازدواج موقت یکی از انواع ازدواج است که مشروعیت آن در عصر پیامبر گرامی اسالمسوره نساء از قرآن 24استناد مشروع بودن ازدواج موقت، به آیۀ . )1386هاشمی، (قبول همۀ مسلمانان بوده است

کنید بر شما واجب است و ایرادي نیست بر هریۀ آن زنانی که با آنان ازدواج موقت میپرداخت م«: است. »البته خدا دانا و به حقایق امور عالم آگاه است. شما که بعد از تعیین مهر هم به چیزي با هم تراضی کنید

هیچ اختالفی نکاح متعه همان ازدواج موقت است و«: شهید ثانی در شرح لمعه، کتاب نکاح فرموده استمیان فقهاي امامیه در مشروع بودن آن تا زمان فعلی وجود ندارد و یا به عبارت دیگر؛ هیچ اختالفی میان

در اصل مشروع بودن آن وجود ندارد؛ هر چند در اینکه ازدواج موقت پس از ) شیعه و سنی(مسلمانان ترین علتی که مهم. )91: 1380شهید ثانی، (»دان مشروعیت، نسخ شد یا نه، فقهاي شیعه و اهل سنت اختالف کرده

متعتان کانتا علی «: کنند، نهی عمر است که گفته اهل سنت براي حرام بودن ازدواج موقت به آن استناد می؛ دو متعه در زمان رسول خدا حالل بود که من »حالال و انا انهی عنهما و اعاقب علیهما) ص(اهللا عهد رسول

که یکی از آن دو متعه حج و دیگري متعه نکاح » نمایم کنم و بر آن مجازات می می آن دو را امروز ممنوع شیعه، فقه نگاه از آن تردیدناپذیري با وجود موقت ازدواج. )1354؛ مکارم شیرازي، 1384؛ شرقی شهري، 1382فرجی، (بود


ي از کارشناسان، رواج ا عده. است بوده فرهنگی -اجتماعی برانگیز مسائل چالش از یکی اخیر دهۀ چند دردانند؛ در حالی که برخی دیگر بر این باورند که ازدواج موقت را باعث شیوع فساد بیشتر در سطح جامعه می

ترویج و تشویق به ازدواج موقت، تنها راه جلوگیري از فساد روزافزون جامعۀ کنونی و جلوگیري از شیوع پیشنهاددهندگان و مدافعان ترویج ازدواج موقت معتقدند که گر . )1384اسماعیلی، (هایی مانند ایدز است بیماري

چه ازدواج دائم، بهترین روش براي هدایت غرایز ذاتی و فطري انسان است، اما از یک سو مسئولیت دائمی و محدودیتهاي ایجاد شده براي زوجین در ازدواج دائم و از سوي دیگر، افزایش سن ازدواج به دنبال

ترین دوران ترین و بحرانی اجتماعی شدید، احتمال ازدواج دائم جوانان در حساس - تغییرات اقتصاديشالودة اندیشۀ موافقان ازدواج موقت آن است که . فعالیت غریزة جنسی، تا حدود زیادي کاهش داده است

تی نیاز جنسی واقعیتی غیر قابل انکار است، اما در شرایطی که ازدواج دائم در دوران حاضر با مشکالهمچنین، نرخ . ، بهترین گزینه است)در صورتی که مورد استفاده قرار نگیرد(روست، ازدواج موقت روبه

باالتر مرگ و میر در مردان بر اثر بیماري، حوادث و سوانح و نیز افزایش میزان طالق در زوجهاي جوان، تواند یج ازدواج موقت میترو. گی زنان ایرانی در سالهاي اخیر شده است موجب پایین آمدن سن بیوه

)1384قاسمی، (.گونه زنان را حل و از انحرافات احتمالی این افراد جلوگیري کند بخشی از مشکالت این

پذیري، پیامدهاي منفی از سوي دیگر، نسبت به فلسفۀ وجودي ازدواج موقت، عادالنه بودن، امکانمخالفان ازدواج موقت بر این . ت گرفته استفردي، خانوادگی و اجتماعی و فرهنگی آن مخالفتهایی صور

تواند به عنوان راهکاري باورند که ازدواج موقت، یک حکم مقطعی و اضطراري در اسالم بوده، نمیبندباري، عیاشی و تواند موجب ترویج فحشا، بی ازدواج موقت می. همیشگی مورد استفاده قرار گیرد

گونه ازدواج، با سرپوش گذاشتن روي ارتباطات این. )1391قل از ریاحی،به ن1386زاده، کاظم(هوسرانی در جامعه شودنامشروع، موجب سوءاستفاده مردان متأهل با انگیزة کامیابی جنسی شده و تمایل به ازدواج دائم را در بین

همچنین پایمال شدن حقوق زنان و محرومیت آنان از حمایتهاي قانونی، توأم با . دهد جوانان کاهش میالت حقوقی، اخالقی، اجتماعی فرزندان حاصل از ازدواج موقت از دیگر دالیل مخالفت با این پدیده مشک )1385چی، باقري قهوه(.است

سو و کمبود هاي شدید پیرامون ازدواج موقت، نشانگر میزان اهمیت این پدیده از یک گیري موضعابراز نظرات افراطی یا تفریطی نسبت به شناخت و آگاهی علمی در این زمینه از سوي دیگر است که سبب

واقعیت آن است که به منظور شناسایی و ترویج ازدواج موقت، در نظر داشتن جنبۀ . موضوع شده استتر؛ به تعبیر واضح. رسد مشروعیت این پدیده در فقه شیعه گر چه الزم و ضروري است، اما کافی به نظر نمی

موقت داراي ارزش ماهوي بوده و شارع مقدس آن را براي ارضاي عالوه بر پذیرش این نکته که ازدواج موقت نیازهاي عاطفی و جنسی، مشروع اعالم کرده است، اما متأسفانه در جامعۀ فعلی، امر نکوهیده و زشتی

اي که در شرع مقدس مورد تأیید است، اهمیت این تحقیق به این علت است که چرا مسئله. شود تلقی می


! زشت و ناپسند باشد؟ آن هم جامعۀ ما ایران، که مردم ما پیرو مذهب و شرع مقدس اسالمند باید در جامعه. بنابر این، باید به میزان شیوع و اقبال عمومی و نیز نحوة استفاده از آن در بین اعضاي جامعه نیز توجه داشت

گران قرار گیرد، شناسایی اي که در پژوهشهاي اجتماعی و فرهنگی باید مورد تأکید پژوهش ترین نکته مهمبا وجود اهمیت . نسبت به ازدواج موقت است) اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی، خانوادگی(نوع نگرش مردم

ابعاد اجتماعی و فرهنگی پدیدة ازدواج موقت، پژوهشهاي علمی اندکی در این زمینه صورت گرفته است و توان از طرفی، پژوهش حاضر را می. اند ضوع داشتهاکثر پژوهشهاي انجام شده، نگاهی فقهی یا حقوقی به مو

هاي اجتماعی و از زمرة نخستین تحقیقاتی به حساب آورد که به منظور پر کردن خأل پژوهشی در زمینهبر این اساس، هدف این مطالعه، بررسی نگرش . فرهنگی مربوط به ازدواج موقت انجام گرفته است

.دانشجویان نسبت به ازدواج موقت است

اهداف پژوهش) ببررسی نقش بعد اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، جنسی، در نگرش دانشجویان دانشگاه شهید باهنر -

.کرمان نسبت به ازدواج موقتبررسی نقش هر یک از این ابعاد با توجه به متغیرهاي سن، جنس، وضعیت تأهل و دانشکده، نسبت -

.به ازدواج موقت

مبانی نظري) جدر . )1387محقق داماد، (ازدواج دائم و ازدواج موقت: شود در اسالم به دو صورت انجام می ازدواج

بر 2لوي اشترواستحت شرایط قانونی و ) مرد و زن(بر کنش متقابل بین دو فرد 1کارلسونتعریف ازدواج، ساروخانی، (اند برخورد دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت یا میان قواعد اجتماعی و کنش جنسی تأکید داشته

سوره مبارکه 24در ازدواج موقت که صرفا در مجامع شیعه وجود دارد، فقهاي امامیه با استناد به آیه . )1370، آن را به رسمیت »اید، مهر مقررشان را بپردازید زنانی که از آنها برخوردار شده«: فرماید نساء که می

اید براي اجراي صحیح آن طبق قوانین و اصولی که در شناسند؛ همچون ازدواج دائم شرایطی دارد که ب می .شده عمل شود این خصوص بیان

1. Carlson 2. Levi Strauss


این است آن « :کند زناشویى، چنین اعالم مى استاد مطهرى، نظر صریح خود را دربارة این نوع پیوندان کرده قانون مدنى ما نیز عین آن را بی چیزى که به نام ازدواج موقت یا نکاح منقطع در فقه شیعه آمده و

نام این قانون سوء بدیهى است که ما طرفدار این قانون با این خصوصیات هستیم؛ اما اینکه مردم ما به. استگیرد، بلکه ها را نمى قانون، جلو آن سوءاستفاده لغو این. کنند، ربطى به قانون ندارد هایى کرده و مى استفاده

ما نباید آنجا که . خیزد رى که از لغو قانون برمىکند؛ به عالوه صدها مفاسد دیگ شکل آن را عوض مىلیاقت در اصالح انسانها، مرتبا به جان مواد قانونى انسانها را باید اصالح و آگاه کنیم، به دلیل عدم عرضه و

)1376مطهري، (.»کنیم و قوانین را مسئول بدانیم بیفتیم، انسانها را تبرئه

م ازدواج موقت را با استفاده از رویکردهاي نظري گوناگونی توان دالیل تمایل براي انجا گرچه میتبیین و تحلیل کرد، اما با عنایت به اینکه تحقیق حاضر عمدتا به شکل توصیفی و اکتشافی صورت گرفته و

توان تحلیل نظري اند، نمی متغیرهاي مستقل و وابستۀ آن از متن یک چارچوب نظري خاص استخراج نشدههاي مبادلۀ اجتماعی و انتخاب با این حال، با استمداد از برخی مفروضات نظري در نظریه. دنابی ارائه کر

عقالنی و مدرنیزاسیون، شاید بتوان به دالیل احتمالی نوسانات در میزان تمایل به ازدواج موقت اشاره کرد و .ریزي بناي پژوهشهاي بعدي در این زمینه سود جست از آنها براي طرح

اي بودن امر ازدواج را مبادله 1پارسونزش مهمی از نظریۀ کنش و نیز نظریۀ کارکردي اساسا بخانسانها در گردونۀ روابط . برخی معتقدند مبادله اساس حیات اجتماعی انسان را در بردارد. دهد تشکیل می

همین اصول در . )1370ساروخانی، (دهد گیرند و اساس این روابط را تبادل تشکیل می متقابل اجتماعی قرار میبدین ترتیب، بر اساس نظر . شود اي خوانده می اي فراهم ساخته است که ازدواج مبادله زمینۀ ازدواج، پدیده

، ازدواج، یک مبادلۀ اجتماعی است؛ 2هانري مندراس و لوي اشتروسشناسان همچون بسیاري از جامعهمطابق اصول اساسی نظریۀ مبادلۀ . )1382محسنی، (دده اي که بین دو خانواده و نیز بین دو شخص رخ می مبادله

در . کند آورد، تغییر می هایی که به همراه می اجتماعی، رفتار برحسب پاداشهایی که دریافت کرده و هزینهکند؛ آورد را با یکدیگر مقایسه می کند و آنچه از آن به دست می واقع؛ فرد آنچه براي یک رابطه هزینه می

اگر احساس نابرابري کند، . کند آورد، مقایسه می آنچه از نظر او طرف مقابل به دست می سپس نتیجه را با )1381بدار، دزیل، المارش، (.احتماال این رابطه با خطر مواجه خواهد شد

توان مفروض داشت که براي برخی از افراد که گرایش بیشتري به ازدواج موقت بدین ترتیب می، احتماال دسترسی به ازدواج موقت و )االن، متأهالن، شاغالن و افراد پردرآمدترنظیر مردان، میانس(دارند

این در حالی است که . تر از میزان ارزشمندي این نوع ازدواج است عاطفی حاصل از آن، مهم - منافع جنسی

1. T. Parsons 2. Henri Mendras


شمندي میزان ارز) درآمدتر نظیر زنان، جوانان، مجردان، افراد غیر شاغل و افراد کم(براي برخی دیگر ازدواج دائم و یا انواع دیگري از روابط با جنس مخالف بدون انجام ازدواج به حدي است که تمایل

توان همچنین در راستاي نظریۀ مبادلۀ اجتماعی می. کمتري به درگیرشدن در فرایند ازدواج موقت دارندها و مضار کنند که هزینه می درآمدترها احساس فرض کرد که زنان، جوانان، مجردان، افراد غیر شاغل و کم

تن دادن به ازدواج موقت، بیشتر از فواید و منافع آن است؛ از جمله بدنامی یا از دست دادن بکارت براي دختر جوان، یا تأمین موقت معیشت همسر و نیز الزام به پذیرش مسئولیت فرزند احتمالی حاصل از ازدواج

، براي افراد شاغل و پردرآمد، منافع )1391(ریاحیاس پژوهش در حالی که بر اس. موقت توسط پسران جوانهاي ازدواج دائم یا ازدواج مجدد یا روابط نامشروع ارجحیت برخورداري از مزایاي ازدواج موقت بر هزینه

عنوان مثال، عدم نیاز به ثبت رسمی ازدواج موقت در شناسنامه یا حتی دفاتر ثبت ازدواج و نیز عدم به. داردمردان به تهیۀ مسکن و سایر ملزومات زندگی در ازدواج موقت و در مقابل، برخورداري از فواید و الزام

هاي حاصله براي خود در بدین ترتیب این مردان و زنان از یک سو به مقایسۀ منافع و هزینه. منافع ازدواجزنند و از دیگر سوء ت میهاي حاصله براي طرف مقابل خود در ازدواج موقت دس مقایسه با منافع و هزینه

در گام نهایی، . کنند ها و منافع درگیر شدن در ازدواج دائم را در مقایسه با ازدواج موقت محاسبه می هزینههاي کمتري از آن نوع ازدواج و آن نوع رابطه با جنس مخالف انتخاب خواهد شد که منافع بیشتر و هزینه

.نظر مادي و غیر مادي داشته باشد

تغییر ) گذار از اقتصاد کشاورزي به اقتصاد صنعتی(مدرنیزاسیون با تأکید بر تغییرات ساختینظریۀ الگوهاي ازدواج را به تغییرات ساختاري در زندگی اجتماعی، به جهت ظهور نیروهاي جدید اجتماعی؛

ازدواج بر این اساس، تحوالت. کند یعنی سه جریان صنعتی شدن، شهرنشینی و آموزش همگانی، مرتبط میمند یا تغییر در شرایط نظام اجتماعی پیرامونی یا به عبارتی؛ انطباق با عنوان سازگاري نظام و خانواده به

در فرایند مدرنیزاسیون . )1384عباسی شوازي و صادقی، (شود شرایط اقتصادي اجتماعی تغییریافته، در نظر گرفته میهایی آید و افراد به صورت اتم جتماعی به وجود میانشقاق، گسستگی و تضعیف در بین عوامل همبستۀ ا

هاي رسد که به دنبال حداکثر سود و منفعت فردي و شخصی خود هستند؛ یعنی دغدغه مجزا به نظر میگرایی، یابد و تغییر در ایدة افراد به سمت سکوالریته، مادي شخصی بر مصالح جمعی و قومی اولویت می

همزمان با این . شود محوري به فردمحوري تبدیل می گیرد و خانواده فردگرایی و انزواطلبی صورت میبه همین . گیرد پذیري در الگوهاي ازدواج و خانواده با شرایط جدید صورت می تحوالت، نوعی انطباق

ها و نمادهایی از تحوالت نهادهاي ازدواج و خانواده، نشانه«: کند ، بیان می)2010(1وستوفدلیل است که شوند؛ زیرا تحوالت اقتصادي و اجتماعی جامعه مرتبط با کاهش اقتدار سنتی اجتماعی محسوب میتغییرات

1. Westoff


و مذهبی، اشاعه و گسترش اخالق عقالنیت و فردگرایی، آموزش همگانی براي هر دو جنس، افزایش برابري )2002یکس، و(.»باشد گرایی می جنسیتی، افزایش احتمال بقاي فرزندان و ترویج و گسترش فرهنگ مصرف

نیز با مطرح کردن ایدة انقالب جهانی در الگوهاي خانواده، گستره تأثیرات مدرنیزاسیون 1ویلیام گود 2دونالد مک. )1380فشان، آستین(دهد در سطوح مختلف فردي و اجتماعی و زمان ازدواج را تحت تأثیر قرار می

است که اگر چه فرایند نوسازي، آزادي و استقالل نیز در قالب نظریۀ نوسازي بازاندیشانۀ خود معتقد )2006(. بیشتري را براي افراد به ارمغان آورده، اما آنها را با عدم اطمینان بیشتري نسبت به آینده مواجه ساخته است

بنابر این، تا موقعی که افراد شغل دائم و باثبات و توانایی بر عهده گرفتن مسئولیت خانواده را نداشته باشند، .کنند و تشکیل خانواده نخواهد داد اج نمیازدو

نیز معتقد است که مدرنیزم، اوال امکان انتخاب و ثانیا استقالل نسبی در قلمروهاي اقتصادي مهدوي. )1377مهدوي، (آورد کند و در نتیجه مسائل و مشکالتی را در زمینۀ ازدواج به وجود می اجتماعی را تشدید می

ز الگوها و مسائل ازدواج بر اهمیت ساختار اجتماعی و تغییرات آن تأکید نیز در بحث ا روث دیکسونقابلیت دسترسی به همسر (کند و در این خصوص به سه متغیر کلیدي تأثیرگذار بر ازدواج یعنی دسترسی می

پذیري امکان(امکان ) آینده با توجه به توازن نسبت جنسی در سنین ازدواج و الگوهاي انتخاب همسرمطلوبیت ازدواج با توجه به هنجارها و فشارهاي (و تمایل ) ج با توجه به شرایط اقتصادي و اجتماعیازدوا

بدیهی است اگر شرایطی در جامعه فراهم . )2009دیکسون، (کند اشاره می) هاي فردي اجتماعی و انگیزهند بدون پرداختن که افراد بتوان) رایج شدن روابط خارج از چارچوب عرفی و شرعی با جنس مخالف(شود

مند شوند، در آن صورت حتی امکان ازدواج موقت نیز کاهش هاي ازدواج از منافع ناشی از آن بهره هزینه .خواهد یافت

پیشینۀ پژوهش)دهاي اجتماعی میزان و دالیل موافقت یا مخالفت با شناسایی همبسته«در تحقیقی با عنوان ریاحیاز پاسخگویان در صورت فراهم بودن شرایط، تمایل به ازدواج موقت درصد 5/26نشان داد » ازدواج موقت

جلوگیري : ترین دالیل این مسئله عبارتند از مهم. اند درصد متمایل به این امر نبوده 3/58دارند؛ درحالی که در . از انحراف جنسی، کمک به کاهش فشارهاي مالی بر جوانان و کسب شناخت بیشتر براي ازدواج دائم

ترین دالیل عنوان مهم هاي خانواده و ترویج فساد جنسی به که سوءاستفاده مردان، سست شدن پایه حالیهاي تحقیق حاکی از آن است که ازدواج موقت به طور عمده در مجموع، یافته. مخالفت ذکر شده است

1. William Good 2. McDonald


از این لحاظ بین ضمن اینکه تفاوتی. توسط مردان شاغل داراي درآمد باال مورد استقبال قرار گرفته استو همکاران در احمدي. )1391ریاحی، (شود جوانان با میانساالن و سالمندان و مجردان با متأهالن مشاهده نمی

ترین موانع ازدواج موقت به این نتیجه رسیدند که عمده» نگرش مردم به ازدواج موقت«تحقیقی با عنوان مردان، افراد مجرد، افراد شاغل، افراد . خالفت همسرها و م فرهنگ جامعه، مخالفت خانواده: عبارتند از

ساکن در جنوب شهر و افرادي که در خانواده و اقوام آنها سابقۀ ازدواج موقت وجود دارد، بیش از سایرین در پژوهش )1386(جهانگیريو احمدي. )1390احمدي، براري و سیداسماعیلی، (نسبت به ازدواج موقت گرایش دارند

عناداري در نگرش مردان و زنان متأهل نسبت به ازدواج موقت مشاهده کردند که به موجب خود، تفاوت منقدي بر ازدواج «در تحقیقی با عنوان )1386(شمیها .اند آن، زنان بیش از مردان مخالف ازدواج موقت بوده

ه از دیدگاه فقه امامیه در این نوشتار، متع. ، این مسئله را از نگاه فقهی بررسی کرده است»موقت در فقه عامهو عامه با نگاه حکومتی بررسی شده و ضمن پرداختن به مستندات مربوط به اصل مشروعیت متعه که احیانا در

.مباحث تطبیقی و اختالفی نقش دارد، حکم ازدواج موقت از جهت نسخ یا منع حکومتی بحث شده است

درصد از جوانان با ازدواج موقت بین 82دهد که نشان می )1386(و همکاران صادقینتایج پژوهش دهد که ازدواج همچنین بررسی نگرش نسبت به ازدواج موقت نشان می. اند دختران و پسران مخالف بوده

موقت نزد دختران به علت از دست دادن بکارت و شانس ازدواج دائم، با مخالفت بیشتري در مقایسه با ترها، یزان مخالفت با ازدواج موقت در بین باسوادترها، جوانعالوه بر این، م. پسران همراه بوده است

. ترکمن، بلوچ، مازندرانی و گیلک بیشتر بوده است: دارها، شهرنشینان و اقوامی همچون بیکاران و خانهمنطبق نبودن با فرهنگ و ارزشهاي جامعه، : همچنین دالیل مخالفت جوانان با ازدواج موقت عبارت بودند از

نیان خانواده، گسترش فحشا و آسیبهاي اجتماعی، افزایش طالق و فرار دختران و زنان از خانه، سست شدن بهویت و بدون شناسنامه، امکان سوءاستفادة بندوباري جنسی، افزایش شمار کودکان بی رواج هوسرانی و بی

شدن او به کاالیی با مردان از ازدواج موقت و مردساالرانه بودن آن، توهین به مقام و ارزش زن و تبدیل زاهد. اند تاریخ مصرف مشخص، نادیده گرفتن عواطف انسانی و طرد شدن افرادي که ازدواج موقت کرده

در بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار نسبت به ازدواج موقت، دریافتند که بین باال بودن )1390(خیريو بت زنان نسبت به ازدواج موقت، رابطۀ مستقیم سطح نیازهاي اقتصادي، امنیتی، جنسی و فرهنگی با نگرش مث

سرپرست شده بودند، در مقایسه با عالوه بر این، زنانی که به علت طالق بی. و معناداري وجود داشته استاند و نیز رابطۀ معکوسی بین تعداد فرزندان تري به ازدواج موقت داشته زنان همسر فوت شده، نگرش مثبت

.ه ازدواج موقت وجود داشته استیک زن با نگرش وي نسبت ب


شناسی پژوهش روش) هـباهنر کرمان نگرش دانشجویان دانشگاه شهید(روش تحقیق در این پژوهش با توجه به هدف آن

جامعۀ آماري، کلیۀ دانشجویان دانشگاه شهید باهنر .اي است علی مقایسه -، توصیفی)نسبت به ازدواج موقتبندي هاي دانشگاه شهید باهنر کرمان، طبقه بندي بود؛ تمامی دانشکده طبقه گیري، روش نمونه .کرمان است

نفر پرسشنامۀ 427در مجموع، . ها افراد مورد نظر به صورت تصادفی انتخاب شدند و در درون این طبقه .گرایش به ازدواج موقت را کامل کردند

. ساخته استفاده شد امۀ محققبه منظور سنجش نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت، از پرسشنو چهار بعد » کامال مخالفم«تا » کامال موافقم«اي از گزینه 5سؤال با مقیاس لیکرت 27این پرسشنامه داراي

آوري اطالعات، شامل اطالعات همچنین پرسشنامۀ جمع. باشد جنسی، اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی میبراي تعیین روایی پرسشنامه سنجش نگرش نسبت . بود) دهسن، جنس، وضعیت تأهل، دانشک(دموگرافیک

به ازدواج موقت به همراه اهداف، در اختیار پنج نفر از اساتید رشتۀ علوم اجتماعی قرار داده شد تا میزان ،موافقم، هاي کامال موافقم ارتباط هر سؤال با اهداف مورد نظر را بر اساس یک طیف متشکل از گزینه

ها به ترتیب ارزش عددي مخالفم اعالم دارند؛ که به هر کدام از این گزینه ، کامالفممخال، نظرم بیبندي نتایج، روایی محتوایی پرسشنامۀ سنجش نگرش نسبت به ازدواج موقت، با جمع. داده شد) 1،2،3،4،5(

کرونباخ براي ارزیابی پایایی پرسشنامه، از آلفاي. درصد به دست آمد که مقدار قابل قبولی است 75درصد به دست 87مقدار آلفاي کرونباخ در پرسشنامۀ سنجش نگرش نسبت به ازدواج موقت، . استفاده شد

.آمد که مقدار قابل قبولی است

در این . براي تجزیه و تحلیل اطالعات پژوهش حاضر، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شدپرداخته شده ) جنس، وضعیت تأهل، دانشکده سن،(شناختی تحقیق ابتدا به توصیف مشخصات جمعیت

و سپس با ) فراوانی، درصد و میانگین و انحراف استاندارد(ها با استفاده از روشهاي آمار توصیفی داده. است .استفاده از آزمون تی و تحلیل واریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت

هاي پژوهش یافته) و آمار توصیفی. 1

426هاي دموگرافیک جمعیت مورد بررسی نشان داد که از مجموع ررسی ویژگیهاي حاصل از ب دادههمچنین از . سال بودند 27-31نفر 14سال و 22-26نفر 186سال، 18- 21نفر 226نفر از افراد مورد بررسی،

ن همسر نفر متأهل و دو نفر بدو 65نفر مجرد، 359نفر زن، 179نفر مرد و 247نفر مورد بررسی، 426مجموع


نفر 89نفر ریاضیات، 33نفر دامپزشکی، 10نفر دانشکدة تربیت بدنی، 10ها، از نظر وضع دانشکده. بودند .نفر مدیریت بودند 32نفر فیزیک و 14نفر فنی و مهندسی، 120نفر کشاورزي، 74ادبیات،

بررسی مورد جمعیت دموگرافیک هاي ویژگی: 1جدول

آمار استنباطی. 2

. اسمیرنف، نرمال بودن هر یک از متغیرهاي تحقیق بررسی شد -با استفاده از آزمون کولموگوروفعناداري قابل با توجه به سطح معناداري به دست آمده در آزمون، هر یک از متغیرهاي تحقیق از سطح م

.کنند در نتیجه، نمرات کلیۀ متغیرها از توزیع نرمال پیروي می. ترند بزرگ) 05/0(قبول

، از آنجا که سطح معناداري به دست آمده براي متغیر 2هاي به دست آمده در جدول با توجه به داده >05/0(تر است کوچک 05/0از ) 00/0(و براي بعد فرهنگی، خانوادگی و جنسی) 02/0(بعد اجتماعی

اطمینان، نتیجه گرفته 95/0با ) df= 424( 424، فرض صفر رد و با درجۀ آزادي )00/0 >05/0( )02/0 .دار است معنا) t ،41/7 =t ،32/6 =t ،399/2 =t= 29/2(شود که تفاوت به دست آمده بین میانگینها می

راف از معیارانح میانگین تعداد سطح عامل

سن

سال 21تا 18گروه سنی سال 26تا 22گروه سنی سال 31تا 27گروه سنی

226 186 14

60/21 015/2

نوع جنسیت مرد زن

247 179

42/1 494/0

وضعیت تأهل

مجرد متأهل

بدون همسر

359 65 2

16/1 381/0

دانشکده محل تحصیل

بدنی تربیت دامپزشکی ریاضیات

ادبیات علوم

شاورزيک فنی و مهندسی

فیزیک مدیریت

10 10 33 89 44 74

120 14 32

51/6 882/1


نقش ابعاد اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، جنسی در نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت: 2ول جد

مقایسه نقش بعد اجتماعی در نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت در بین گروههاي سنی و ) 9/0(، وضعیت تأهل )9/0(ها؛ سطح معناداري به دست آمده براي سن مختلف، وضعیت تأهل، دانشکده

95/0با 423شود و با درجۀ آزادي لذا فرض صفر تأیید می. تر است بزرگ 05/0، از )6/0(ها دانشکدهها، تفاوتی در نقش شود که بین گروههاي سنی مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده نتیجه گرفته می اطمینان

.بعد اجتماعی در نگرش آنها نسبت به ازدواج موقت وجود ندارد

در نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت در بین گروههاي سنی د فرهنگیمقایسۀ نقش بعو ) 2/0(، وضعیت تأهل)6/0(سن ها؛ سطح معناداري به دست آمده براي مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده

95/0با ،423شود و با درجۀ آزادي لذا فرض صفر تأیید می. تر است بزرگ 05/0از ) 07/0(ها دانشکدهها تفاوتی در نقش شود که بین گروههاي سنی مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده نتیجه گرفته میاطمینان

.بعد فرهنگی در نگرش آنها نسبت به ازدواج موقت وجود ندارد

در نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت در بین گروههاي سنی مقایسۀ نقش بعد خانوادگیو ) 2/0(، وضعیت تأهل)8/0(سن ح معناداري به دست آمده برايها؛ سط مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده

95/0با ، 423شود و با درجۀ آزادي لذا فرض صفر تأیید می. تر است بزرگ 05/0از ) 1/0(ها دانشکدهها تفاوتی در نقش شود که بین گروههاي سنی مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده اطمینان نتیجه گرفته می

.گرش آنها نسبت به ازدواج موقت وجود نداردبعد خانوادگی در ن

مقایسه نقش بعد جنسی در نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج موقت در بین گروههاي سنی مختلف، و ) 5/0(، وضعیت تأهل)7/0(ها؛ سطح معناداري به دست آمده براي سن وضعیت تأهل و دانشکده

95/0، با 423شود و با درجه آزادي تأیید می لذا فرض صفر. تر است بزرگ 05/0از ) 1/0(ها دانشکده

متغیر گروهها انگینمی انحراف استاندارد درجه آزادي t سطح معناداري

022/0 299/2 424 406/0 494/0

04/2 94/1

مرد زن

بعد اجتماعی

000/0 410/7 424 643/0 731/0

49/2 99/1

مرد بعد فرهنگی زن

000/0 326/6 424 581/0 591/0

26/2 20/2

مرد زن

بعد خانوادگی

000/0 399/2 424 648/0 494/0

59/2 93/1

مرد بعد جنسی زن


ها تفاوتی در نقش شود که بین گروههاي سنی مختلف، وضعیت تأهل و دانشکده گرفته می اطمینان نتیجه .در نگرش آنها نسبت به ازدواج موقت وجود ندارد بعد جنسی

گیري بحث و نتیجه) ز

گاه باهنر کرمان نسبت به ازدواج موقتنگرش دانشجویان دانش هدف اساسی این پژوهش، بررسینتایج آزمون تی مستقل نشان داد نقش همۀ ابعاد اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی، جنسی در . بوده است

به . نگرش نسبت به ازدواج موقت در بین گروههاي جمعیتی مردان و زنان به طور معناداري متفاوت است .بیش از زنان به ازدواج موقت گرایش دارند) p-value >05/0(عبارتی؛ مردان به طور معناداري

، )1386(هاشمی ، )1391(سید اسماعیلی، براري، احمدي، )1391(ریاحینتیجۀ این پژوهش با پژوهش به این ریاحی. همخوانی دارد )1390(خیريو زاهد، )1386(و همکاران صادقی، )1386(جهانگیريو احمدي

افراد شاغل، افراد ساکن در جنوب شهر و افرادي که در خانواده و اقوام نتیجه رسید که مردان، افراد مجرد،و احمدي. آنها سابقۀ ازدواج موقت وجود دارد، بیش از سایرین نسبت به ازدواج موقت گرایش دارند

تفاوت معناداري در نگرش مردان و زنان متأهل نسبت به ازدواج موقت مشاهده کردند که به جهانگیريو همکاران به این نتیجه رسیدند که صادقی. اند نان بیش از مردان مخالف ازدواج موقت بودهموجب آن، ز

ازدواج موقت نزد دختران به علت از دست دادن بکارت و شانس ازدواج دائم، با مخالفت بیشتري در .مقایسه با پسران همراه بوده است

عمل به آن در سالهاي گذشته بوده که بخشی از محدودیتهاي موجود در ترویج ازدواج موقت، شیوة شاید به همین دلیل و طبق نتایج این پژوهش، مردان بیش از زنان به . صرفا منافع مردان را دنبال کرده است

گفتنی است که وضعیت موجود ازدواج موقت بیشتر به نفع . ازدواج موقت گرایش و نگرش مثبت دارندهایپرسکس هستند و همسرشان جوابگوي خود را ارضا کنند یا اگر طلبی جنسی مردان است تا بتوانند تنوع

نیازهاي جنسی آنها نیست، نیازهایشان را رفع یا در مواقعی که از همسرشان دور هستند، در مأموریت به سر . ، بتوانند از انحراف جنسی جلوگیري و نیاز جنسی خود را از راه مشروع و قانونی ارضا کنند...برند و میبراي دختران از موقت ازدواج مجوز صدور هر چند. ببرند سود موقت ازدواج از توانند می نیز ه زنانالبت

که به زنانی براي رسد؛ ولی نظر می به غیر ممکن موارد از بسیاري در شاید و سوي خانواده بسیار سختم ندارند، ازدواج موقت طالق یا علل دیگر، امکان یا فرصت ازدواج دائ سن، بودن باال دالیل فوت همسر،

.فرصت مناسبی براي آنها خواهد بود تا نیازهاي خود را از نظر داشتن همسر رفع کنند


همچنین مقایسۀ هر یک از ابعاد اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی، جنسی در نگرش نسبت به ازدواج نیز با پژوهش زاهد و این نتایج . موقت برحسب سن، دانشکده و وضعیت تأهل تفاوت معناداري نشان نداد

.باشد همسو می )1386(و همکاران صادقی، )1390(خیري

؛ این به ندارد وجود چندهمسري یا موقت ازدواج رسمی در خصوص شیوع ایران، آمار کشور درهاي این نوع ازدواج، که ویژگی باوجود. است شده مخفیانه انجام موجب که محدودیتهاي آن استدلیل

نامشروع شود، آسیبهاي اجتماعی از جمله روابط و جنسی جنسی، تجاوز ناامنی شکاه موجب تواند میتوانند ازدواج دائم شود، براي کسانی که نمی دائم ازدواج براي اي دهد، مقدمه فحشا را در جامعه کاهش

کشور مذهبی در این زمینه، این نوع ازدواج در آن، با وجود تأییدیه از تر مهم و داشته باشند کمک کندکه موانع فرهنگی و خانوادگی باعث آن ! شود کمتر ترویج شده است و عموما به صورت پنهانی انجام می

به جهت مشکالتی که ممکن است برخی افراد در (ترین دین، ازدواج موقت را اسالم به عنوان کامل. استه صورت یک مسکن موقت، مورد تواند ب تشریع و تجویز کرده است که می) انجام ازدواج دائم داشته باشند

این یکی از نقاط مثبت و مترقی مکتب اسالم است که در کنار پاسخگویی به غریزة . استفاده قرار گیردسوره نساء بر این امر 24آیه . جنسی به طور دائم، راه حل موقت و قانونمند آن را نیز ارائه کرده است

نقل شده است که حضرت این نکاح را ) ص(ه از قول پیامبراز تعدادي از صحاب ،داللت دارد و در روایاتاگر ازدواج موقت با تمام احکام و لوازم . که در تشریع آن هیج اختالفی نیست ه طوري؛ بتشریع کرده است

و منظور اسالم از وضع چنین قانونی در نظر گرفته شود و التزام هدف و شود شناختهدرستی بهآن و شرایط التزام و عمل به سایر دستورات اسالم نظیر پاکدامنی، وفاي کنار در را آن و لوازم و شرایط و عمل به احکام

دهیم، قرار ...الناس، حفظ چشم از نگاه حرام، راستگویی و به عهد، رعایت حقوق زناشویی، رعایت حقست که در اثر عدم هایی ا حفظ جامعه و افراد از مضرات و ناگواري براي راه بهترین موقت ازدواج مسلما

دامنگیر افرادي است که به دلیلی توانایی ازدواج دائم را ندارند یا شدت غریزة جنسی در آنان ،ازدواجآید و شرایطی را فراهم کرده است که در صورت عدم پاسخگویی صحیح، انحرافاتی در آنان پدید می

.ندکرافات جنسی پیشگیري منظور و مقصود شارع مقدس اسالم نیز همین بوده است که از انح

قسمتی از پاسخگوي نشود، واقع سوءاستفاده مورد اگر موقت ازدواج که معتقدیم حال، ما هر به

دالیل به مسافرانی که یا نیستند، دائم ازدواج به قادر که است جوانانی مورد در اجتماعی ضرورتهاي

بر تخریبی آثار که شکلی باشد به باید تموق ازدواج البته .مانند می دور گوناگون مدتی از همسر خود

.شود سازي فرهنگ مردم بین در و نگذارد جامعه و خانواده


پیشنهادهااز این رو، ضمن . پژوهش حاضر تنها در بین دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شده است

بدین منظور، . یم آنها برخورد کردبا اهمیت محسوب کردن نتایج به دست آمده، باید با احتیاط نسبت به تعمتري راجع به نگرش و تمایل هاي دقیق ضروري است تا با انجام پژوهشهاي متعدد در شهرهاي مختلف، داده

هاي کالن و هاي الزم براي انجام سیاستگذاري آوري شود تا براساس آن، زمینه به ازدواج موقت جمع .هاي ملی فراهم آید ریزي اجراي برنامه

مسئوالن امر ملزم کنند کسانی که نیاز به داشتن این نوع ازدواج دارند، از وان پیشنهاد کرد که ت می .یک نهاد رسمی مثل دادگاه یا مراکز مشاورة قابل اعتماد مجوز داشته باشند

.از طرفی، نهاد دولت باید به تقویت نهاد خانواده کمک کرده، به ساماندهی امر ازدواج دائم بپردازد

زایی در جامعه، کاهش مهریه و نین، شتاب بخشیدن به توسعۀ اقتصادي و افزایش اشتغالهمچ .هاي مراسم ازدواج، از جمله تمهیدات الزم و ضروري در این مسیر است هزینه


منابع .قرآن مجید -

.سروش: تهران. شناسی هاي جامعه نظریه). 1386(آزاد ارمکی، تقی -

جمعیتی مؤثر بر آن طی -ی روند تحوالت سن ازدواج و عوامل اجتماعیبررس). 1380(افشان، پروانه آستین -

.دانشگاه تهران. نامه کارشناسی ارشد پایان. 1355 - 75سالهاي

اقتصادي مؤثر بر نگرش جوانان و والدین -تأثیر عوامل اجتماعی). 1386(احمدي، حبیب و جهانگیر جهانگیري -

.دانشگاه شیراز. تحقیقگزارش . نسبت به ازدواج موقت در شهر شیراز. »نگرش مردم به ازدواج موقت«). 1390(اهللا سیداسماعیلی احمدي، خدابخش؛ مصطفی براري و فتح -

.43، سال یازدهم، ش پژوهشی رفاه اجتماعی - فصلنامه علمی

ن بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تأخیر سن ازدواج در ایران با تأکید بر استا«). 1387(اسکندري چراتی، آذر -

.3، سال چهارم، ش شناسی دانشگاه آزاد آشتیان فصلنامه تخصصی جامعه. »گلستان

887شماره 1/5/1384؛ شنبه روزنامه اعتماد. ازدواج موقت؛ موافقان و مخالفان). 1384(اسماعیلی، فرهاد - .8صفحه

: تهران. ناسی ارشدنامه کارش پایان. بررسی ازدواج موقت و آثار اجتماعی آن). 1385(چی، رضا باقري قهوه - .دانشگاه آزاد اسالمی

.حدیث راه عشق، چ پنجاه و چهارم: اصفهان. مطلع مهر). 1391(پور فرد، امیرحسین بانکی -

: تهران. ترجمه حمزه گنجی. شناسی اجتماعی روان). 1381(بدار، لوك؛ ژوزه دزیل و لوك المارش - .ساواالن

.دوران: تهران. المی ایرانقانون مدنی جمهوري اس). 1388(جهانگیري، منصور -

. »هاي اجتماعی میزان و دالیل موافقت یا مخالفت با ازدواج موقت شناسایی همبسته«). 1391(ریاحی، اسماعیل - .486: 23ش . ، سال هشتمپژوهی فصلنامه خانواده

مام بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد ا«). 1390(زاهد، سید سعید و خامنه خیري -

، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نامه زنان پژوهش .»شهر شیراز به ازدواج موقت) ره(خمینی .43-66: 2دوم، ش

.سروش: تهران. شناسی خانواده اي بر جامعه مقدمه). 1370(ساروخانی، باقر -

.رانخیز: مشهد. تأثیر ازدواج موقت در کاهش جرائم جنسی). 1384(شرقی شهري، مجید - .دارالعلم: قم. ترجمه علی شیروانی. شرح اللمعه). 1380(شهید ثانی -واکاوي مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه «). 1386(محمد قدسی و جواد افشار کهن صادقی، رسول؛ علی -

.83-108: 1دوره پنجم، ش ،)پژوهش زنان(زن در توسعه و سیاست .»حل


، پژوهش زنان. »قومیت و الگوهاي ازدواج در ایران«). 1384(عباسی شوازي، محمدجالل و رسول صادقی - .1مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، دوره سوم، ش

.بهنامی: تهران. شرح تحریر الروضه نکاح و طالق). 1382(فرجی، حمید -به شماره 1/5/1384؛ شنبه روزنامه اعتمادساختار اجتماعی ما صیغه را نمی پذیرد، ). 1384(قاسمی، سارا -

.8صفحه 887

.آرون: تهران. ازدواج و خانواده). 1382(محسنی، منوچهر -

مرکز نشر علوم : تهران. بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحالل آن). 1387(محقق داماد، سید مصطفی - .اسالمی، چ پانزدهم

.صدرا: تهران. نظام حقوق زن در اسالم). 1376(مطهري، مرتضی - .دارالکتب االسالمی: تهران. تفسیر نمونه). 1354(زي، ناصرمکارم شیرا -

.دانشگاه شهید بهشتی: تهران. بررسی تطبیقی تغییرات ازدواج). 1377(مهدوي، محمدصادق -

، سال فصلنامه شوراي فرهنگی اجتماعی زنان. »نقدي بر ازدواج موقت در فقه عامه«). 1386(هاشمی، احمد - .35نهم، ش

- The Holly Quran; Surah Nisa (Women), Verse 24. - Abbasi, M.J. & R. Sadeghi (2005). “Ethnicity and Marriage Patterns in

Iran”. Journal of Women Studies, Centre for Women's Studies and Research at Tehran University, Vol. 3, No. 1.

- Ahmadi, H. & J. Jahangiri (2007). Socio-Economic Factors Affecting the Attitude of the Youth and Parents towards Temporary Marriage in Shiraz, Iran. A Research Report of Shiraz University.

- Ahmadi, K.; M. Barari & F. Seyyed Ismaili (2011). “People’s Attitude towards Temporary Marriage”. Journal of Social Welfare, Vol. 11, No. 43.

- Al-Jubal al'Amili, Zayn al-Din (the Second Martyr) (2001). Sharh Al-Loame. Translated by A. Shirvani. Qom: Dar-ol-elm.

- Astinafshan, P. (2001). Studying the Trend of Changes in Marriage Age and Socio-Demographic Factors Affecting it in the Period 1976-1996. M.A. Thesis. Tehran University.

- Azad Armaki, T. (2007). Sociological Theories. Tehran: Soroush Publication.

- Bagheri, R. (2006). Studying the Impacts of Temporary Marriage and its Social Effects. M.A. Thesis. Islamic Azad University of Tehran.

- Bankipoor Fard, A.H. (2012). Hadith of Love Course. Isfahan: Fifty-fourth Printing.

- Bedar, Luke; D. Jose & Lamarche (2002). Social Psychology. Translated by H. Ganji. Tehran: Savalan Publication.

- Dixon, R. (2009). “Explaining Cross Cultural Variations in Age at Marriage and Proportions Never Marrying”. Population Studies, 25 (2): 215-233.


- Eskandari, A. (2008). “Social Factors Affecting the Delayed Age of Marriage in Iran: Case Study: Golestan Province”. Journal of Sociology, Islamic Azad University of Ashtian, Vol. 4, No. 3.

- Faraji, H. (2003). Description of Tahrir Al-Roze of Marriage and Divorce. Tehran: Behnami Publication.

- Hashemi, A. (2007). “A Criticism on Temporary Marriage in Public Jurisprudence”. Journal of Women's Social Cultural Council, Vol. 9, No. 35.

- Jahangiri, M. (2009). Civil Code of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Doran Publication.

- MacDonald, P. (2006). “Low Fertility and the State: The Efficacy of Policy”. Population and Development Review, 32 (3).

- Mahdavi, M.S. (1998). A Comparative Study of Marriage Changes. Tehran: Shahid Beheshti University.

- Makarem Shirazi, N. (1975). Tafsir Nemooneh. Tehran: Islamic Books Center.

- Mohaghegh Damad, S.M. (2008). Juridical Studying of Family Rights in Marriage and Divorce. Fifteenth Edition. Tehran: Publishing Center of Islamic Sciences.

- Mohseni, M. (2003). Marriage and Family. Tehran: Arvan Publication. - Motahari, M. (1997). The Rights of Women in Islam. Tehran: Sadra Press. - Riahi, E. (2012). “Identifying the Social Correlates of the Extent and

Reasons for Agreeing or Disagreeing with the Temporary Marriage”. Journal of Family Studies, Vol. 8, No. 23: 486.

- Sadeghi, R.; A.M. Qodsi & J. Afshar Kohan (2007). “Exploration in Marriage Issue and Validation of a Solution”. Journal of Woman in Development and Politics (Women Studies), Vol. 5, No. 1: 83-108.

- Sarokhani, B. (1991). An Introduction to Family Psychology. Tehran: Soroush Publication.

- Sharghi, M. (2005). Impact of Temporary Marriage in Reducing Sexual Crimes. Mashhad: Kheizaran Publication.

- Weeks, J.R. (2002). Population: an Introduction to Concepts and Issues. Eighth Edition, Wad Worth.

- Westoff, Charles F. (2010). “Age at Marriage, Age at First Birth and Fertility in Africa”. Washington D.C.: The World Bank.

- Zahed, S. & K. Khameneh (2011). “Attitudes of Women Heads of Households Covered by the Imam Khomeini Relief Committee (RA) in Shiraz towards the Temporary Marriage”. Journal of Women Studies, Institute for Humanities and Cultural Studies, Vol. 2, No. 2: 43-66.

ﺖﻗﻮﻣ جاودزا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد...

Documents

Transcript of ﺖﻗﻮﻣ جاودزا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد...