Cours Audit

114
 L’audit externe : Démarche générale et processus d’évaluation des risques EDC Paris  Février 2008 1 L’AUDIT EXTERNE : DEMARCHE GENERALE ET PROCESSUS D’EVAVALUATION DES RISQUES Riadh MANITA Expert comptable et Docteur en audit et gouvernance d’entreprise

Transcript of Cours Audit

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    1

    LAUDITEXTERNE :DEMARCHEGENERALEET

    PROCESSUSDEVAVALUATIONDES

    RISQUES

    RiadhMANITAExpertcomptableetDocteurenauditetgouvernancedentreprise

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    2

    Objectifspdagogiques

    Acqurirunevuedensemblesurlamissiondesauditeursexterne,soncontextejuridique,conomiques..etsesobjectifs;

    Acqurirlesconceptsdebaseetlesprincipesfondamentauxrelatifsladmarchegnraledaudit(normesISAdeLIFAC);

    Acqurirunebonneconnaissancedelapprochedauditparlesrisquesetsurlesprincipalesdiligencesettechniquesdaudit;

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    3

    Approchepdagogique

    Ladmarchepdagogiquereposesur :

    Lapprentissagecollectif(courspargroupe)pourlacquisitiondesconnaissancesgnrales ;

    Lapprentissageindividuelparralisationdexposaucoursdessancesdecours ;

    Lapprentissageindividuelparlecturedesmanuelsderfrencecitsenbibliographie

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    4

    Supports/moyensutiliss Moyensutiliss:ExposssurPowerpoint; Supports:Unexemplairedestransparentsutiliss;ManuelsderfrencecitsenBibliographie;

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    5

    valuationdececours

    Contrlecontinudesconnaissances pour50%(expossraliserpargroupe)dont10%participationoraleetimplicationdanslecours,etc ;

    Etunexamenfinalquifaitlasynthsedetouslesconceptsvusencourspour50%.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    6

    Bibliographie

    BernardGrandetBernardVERDALLE(2006).,auditcomptablesetfinancier2meditionECONOMICA,;

    PigB.(1997), Auditetcontrleinterne,Editionlitec,Paris.

    ObertR.(2002),Synthsedroitetcomptabilit2.AuditetcommissariatauxcomptesAspectsinternationnaux ,EditionDunod,3edition

    Ouvrages

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    7

    INTRODUCTIONGENERALE

    Gnralitssurlessystmesdecontrledesorganisations

    Problmatiquedelauditexterne

    Fondementsdelauditexterne

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    8

    Contrlesinternes

    ENTREPRISE

    Contrlesexternes

    Contrlesrglements

    Maitriseretpiloterlentreprise

    Sassurerdelafiabilitdesinformationsdivulges

    IINTRODUCTION : GENERALITESSURLESSYSTEMESDECONTRLE

    DESORGANISATIONS

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    9

    AuditinterneProcessusmisenuvreparles

    dirigeantspermettant:

    l'optimisationetl'efficacitdesoprations

    laqualitdesinformations lerespectdesloisetdes

    rglements

    ContrledegestionProcessusparlequellesmanagersobtiennentlassurance:CohrencedelaplanificationstratgiqueparrapportaubutdelorganisationPilotagestratgique:suividegestion,contrleoprationneletactionscorrectivesvaluationdesperformances

    1INTRODUCTION : GENERALITESSURLESSYSTEMESDECONTRLEDES

    ORGANISATIONS

    Contrlesinterneslorganisation

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    10

    Autrescontrlesexternes

    ContrledelAMFpourlessocitscotesContrlefiscaleExpertisejudiciaire..

    1INTRODUCTION : GENERALITESSURLESSYSTEMESDECONTRLEDES

    ORGANISATIONS

    ContrlesExternesAuditexternes

    Unauditestunemissionquiapourobjetdedonneruneopinionsurlimagefidlequedonnentlestatsfinanciers:

    surlasituationfinanciredelasocitladatedeclture,

    surlersultatdesesoprationspourlexercicecloscettedate.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    11

    Problmatiquedelauditexterne

    Actionnaires DirigeantsAsymtriedinformation

    Auditexterne

    Scuriserlesactionnairesquantlafiabilitdesinformationsquileursontcommuniquesparlesdirigeants

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    12

    INFORMATEURINFORMATIONINFORME

    ENTREPRISEPERTINENTEACTIONNAIRECOMPREHENSIBLECOMPARABLEFIABLE

    BANQUIERPERSONNELETAT

    NORMALISEE CONTROLEE

    INFORMATIONCOMPTABLEETAUDITEXTERNE

    NormesIAS/IFRS

    Autressourcesdedroitcomptable

    AuditexterneAutresorganismesdecontrle

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    13

    LESDIFFERENTESMISSIONSDAUDIT

    Commissariatauxcomptes

    Contraintelgalepourcertainescatgoriesdesocit

    Missiondevrantdbouchesurlaformulationduneopinionsurlafiabilitdescomptes.

    Auditcontractuel Pasdecontrainte

    juridique mmequecelui

    dunemissiondecommissariatauxcomptes

    Missionsditesspciales

    AuditdacquisitionAuditdanslecadredefusionCertificationparticulire(unouplusieurscomptes)

  • 14

    FONDEMENTSDELAUDIT

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    15

    Questcequelaudit?

    Dfinition

    Lesdiffrentesmissions

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    16

    Dfinitiondelaudit

    NormeISA700

    Unauditestunprojet,unemissionquiapourobjetdedonneruneopinionsurlimagefidlequedonnentlestatsfinancierssurlasituationfinanciredelasocitladatedeclture,ainsiquedursultatdesesoprationspourlexercicecloscettedate.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    17

    Lafraude Contrairementcequepensesouventlestiers,lauditnapaspourobjetdidentifierlesfraudesoudecertifierquelescomptessonttrsexactementjustes.

    Cependant,danslecontexteactueldercessionetdaugmentationdunombredeprocsetdelitiges,ilestvraiquelesauditeursportentuneattentiondeplusenplusgrandelafraude.Eneffet,unedesconsquencesdunemissiondauditestdidentifiertoutefraudequiauraitunimpactsignificatifsurlescomptes.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    18

    Rapportetcertification

    Lerapportdauditdoitclairementexprimer,parcrit,lopiniondelauditeursurlestatsfinanciersprisdansleurensemble.

    Lecommissaireauxcomptesdisposede3typesdecertification,avecchaquefoisuneformulationdiffrentedelopinion :

    lacertificationsansrservelacertificationavecrservelerefusdecertifier

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    19

    Recommandationssurlecontrleinterne

    Lesauditeurssonttenusdecommuniquerparcritladirectiondelentrepriselesfaiblessesdecontrleinterne(dfaillancesoudficiences)quilsontrelevesaucoursdeleurmission,cestdirelesfaiblessesdorganisationet /oulescontrlesmanquantsquiinduisentunrisquederreursurlestatsfinanciers.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    20

    Lesdiffrentesmissions

    Missiondecommissariatauxcomptesoudauditlgal

    Missiondauditcontractuel

    Missionsditesspciales

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    21

    Lesmissionsducommissaireauxcomptes(1)

    Linterventionduncommissaireauxcomptesestprvueparlaloidanscertainessocitscommerciales,quelquesoitleurobjetouleuractivitetdanscertainessocits,entreprisesougroupementsdeparleuractivitouleurtaille.

    Lorsqueunauditeurintervientdanslecadreduneobligationlgale,ilestmandatparlassembledesactionnaires.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    22

    Lesmissionsducommissaireauxcomptes(2)

    PourlesSA:

    obligationdavoiruncommissaireauxcomptesquelsquesoientlobjet,lactivit,lenombredesalarisetlesseuilsfinanciersdelentreprise

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    23

    Lesmissionsducommissaireauxcomptes(3)

    pourlesSNC,SARLetSCS,

    Uncommissaireauxcomptesestexigdsque2des3critressuivantssontdpasss

    Totalbilan>1550000TotalCAHT>3100000

    Effectifmoyen>50

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    24

    Missiondauditcontractuel(1)

    Lesauditeurssontmandatsparleclient(leplussouventlamaisonmre)quisouhaiteobteniruneopinionsurlestatsfinanciersdunefiliale.

    Lobjectifdelauditestlemmequeceluidunemissiondecommissariatauxcomptes(cestdiredonneruneopinionsurlestatsfinanciers)maisilpeuttretenduourduitcontractuellementparlamaisonmre.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    25

    Missiondauditcontractuel(2)

    Ilestfrquentdemener2missionsenparallle,unemissiondecommissariatauxcomptesetunemissiondauditcontractuel.

    Danscecas,lauditcontractuelconsistegnralementdonneruneopinionsurunreportinglamaisonmrequiestsouventdansdautresnormescomptables(US,UK,IAS).EtlamissiondecommissariatauxcomptesconsistedonneruneopinionsurlescomptesauxnormesFranaises.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    26

    Missionsditesspciales

    Auditdacquisition

    Auditdanslecadredefusion

    Certificationparticulire(unouplusieurscomptes)

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    27

    Lescomptesannuels

    Lebilan Lecomptedersultat Lesannexes

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    28

    LeBilan

    Lebilanreprsentelensembledesactifsetpassifsdelentreprise.Ilesttablipartirdelabalancegnraleaprsinventaire.Lebilanreprendlescomptesdelaclasse15.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    29

    Lecomptedersultat

    Lecomptedersultatreprendlescomptesdecharge(classe6)etdeproduits(classe7)delexerciceetfaitapparatrepardiffrencelebnficeoulapertedelexercice.

    Lersultatdelexerciceapparatgalementbiensraupassifdubilandanslarubriquedescapitauxpropres.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    30

    Lesannexes

    Lebilanetlecomptedersultatfournissentuneinformationtrsprcieuse :leschiffresmaissanslesexpliquer.Lannexe,elle,apportedesexplicationsquipeuventclairesleschiffresdubilanetducomptedersultat.

    Lannexeestcomposedlmentsobligatoirestellesque : Faitsmarquantsdelexercice Mthodescomptablesutilises Changementdemthodecomptable Montantdesengagementsfinanciers Etc

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    31

    Lesdocumentscomptables

    Lelivrejournal Lesjournauxauxiliaires Legrandlivre Lelivredinventaire

    Labalancegnrale Lesbalancesauxiliaires

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    32

    Principescomptablesfondamentaux

    1Continuitdexploitation2Spcialisationdesexercices(cutoff)3Nominalisme(cothistorique)4Prudence5Fixit(permanencedesmthodes)6Importancerelative7Noncompensation8Bonneinformation

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    33

    Principauxconcepts

    Rgularit

    Sincrit

    Imagefidle

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    34

    Rgularit

    Ilfautquelescomptesdelentreprisesoient conformesauxrglesetprocduresenvigueur ou,ensonabsence,auxprincipesgnralementadmis.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    35

    Sincrit

    Ilsagitde traduirelaconnaissancequelesresponsablesdeltablissementdescomptesontdelaralitetdelimportancerelativedesvnementsenregistrs .

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    36

    Imagefidle

    NotiondeTrueandFairView

    SelonleCodeduCommerce(Art12314)etlePCG(Art1201et1202),limagefidleconstitueleprinciperespecterlorsquelarglenexistepasoulorsquelargleestinsuffisante

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    37

    IILADEMARCHEGENERALEDELAUDITEUREXTERNE

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    38

    IILADEMARCHEGENERALEDELAUDITEUREXTERNE

    PrisedeconnaissancegnraledelentreprisePrisedeconnaissancegnraledelentreprise

    Apprciationdesrisquesinhrents

    1

    valuationdusystmedecontrleinternevaluationdusystmedecontrleinterne

    Apprciationdesrisquesdenoncontrle2

    FinalisationdelamissionetrapportsFinalisationdelamissionetrapports

    Naturedelopinioncommuniquerauxactionnaires

    3ContrledescomptesContrledescomptes

    Apprciationdesrisquesdenondtection

    4

  • 39

    PRISEDECONNAISSANCEDELENTREPRISE

    &ORIENTATIONDELA

    MISSION

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    40

    1Prisedeconnaissancegnraledelentreprise

    Objectif:acquriruneconnaissancegnraledelentreprise,desesparticularits(juridique,fiscaleetsociale..)etdesonenvironnementconomiqueetsocialafindemieuxcomprendrelesvnementspouvantavoiruneincidencesignificativesurlescomptes.

    Moyensutiliss: Entretiensaveclesdirigeantsetlesdiffrentsresponsablesdelentreprise; Collectesdinformationssectoriellesoudelentreprise Contactdirectavecsonprdcesseur Examenanalytiqueprliminaire .

    Finalitdecettetape:Constitutionoumisejourdudossierpermanent;Identificationdesdomainessignificatifsetsensiblesetapprhensiondesrisquesinhrents;Fixationduseuildesignificationprliminaire;Lardactionduplandauditetdesprogrammesdetravail.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    41

    Constitutionoumisejourdudossierpermanent

    collecteetanalysedesinformationsconcernant: lesfacteursconomiquesgnrauxpouvantavoirunimpactsurlescomptes:letauxdintrtetlafacilitdaccsaucrdit,lespolitiquesgouvernementalesnotammentenmatiremontaireetfiscaleetletauxdechangeetcontrledeschanges.

    Lesecteurdactivitdelentrepriseetquipeutavoiruneincidencesursesactivits:concurrence,naturedelactivit,lerisquecommercial,larentabilitdelactivit,lespratiquescomptablesparticuliresetc:

    Lentrepriseaudite:ladirectionetladtentionducapital,lactivitdelentreprise,sesrsultatsfinanciers,sapolitiquedecommunicationfinancireetlalgislationrgissantlensembledesesactivits..

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    42

    APremierscontactsaveclentreprise

    Lepremiercontactaveclentreprisevaconsisterenuncertainnombredentretiensavec,entreautres:

    LeDirecteurGnraloulePDG LeDirecteurFinancier LeDirecteurCommercial LeDRH

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    43

    Lentretien Lauditeurnedoitpasavoirdaprioriquantlaqualitdelinformationproduiteparlentrepriseavantdavoirfaitltudedesoncontrleinterne.

    Lauditeurdoitadopteruneattitudepositive:ildoitsemontrerpatient,rigoureux,respectueux.

    Ildoitavoirprparsonentretienetdoncsemunirdequestionnaires,checklists,etventuellementunordredujourdelarunion.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    44

    Etudedelacontinuitdexploitation

    Pendantlentretien,lauditeursassurera,entreautre,duprincipecomptabledeContinuitdexploitation.

    Silauditeurestdanslimpossibilitdesassurerquelexploitationdelentreprisecontinuera,ilfaudraeninformerlesactionnairesdanslerapportenexprimantunerservetelleque:desdoutesimportantsquantlacapacitdelentrepriseassurerlacontinuitdelexploitation.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    45

    BRaliserlesprocduresdvaluationdurisque

    Lesprincipalesprocduresdvaluationdurisquesont:

    Ltudedelenvironnement Ltudedelorganisationetpolitiquesdecontrle Etudedubilanetducomptedersultat(revueanalytique)

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    46

    Etudedelenvironnement

    Lauditeurvaanalyserlesrisqueslisauxdiverslmentstelsque:

    Lanaturemmedelactivit Lvolutiontechnologiquedusecteuretlapparitiondeproduitsdesubstitution

    Lastructureducapitaletdesparticipationsfinancires

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    47

    Etudedelorganisationetpolitiquesdecontrle(1)

    Ilsagitdtudierlefonctionnementparticulierdelentreprise.Ainsi,lauditeurvasintresseralorsplusparticulirement: lastructureducapital:unefilialedungrandgroupeinternationalquiauralobligationdefaireremonterrgulirementdesreportingscontrlspourleurfiabilitauraunrisqueplusfaiblequuneentreprisedomineparunseulindividuetdoncassujettiesonbonvouloir.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    48

    Etudedelorganisationetpolitiquesdecontrle(2)

    ltudedelorganigrammedelentreprise,avecdesdfinitionsdefonctionclairementnonces,supportparunmanueldeprocduresrecouvrantlesfonctionsprincipales.(lauditeurdoitquandmmesassurerquecesdocumentssontcorrectementmisjour!)

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    49

    Etudedubilanetducomptedersultat(revueanalytique)

    Linformationindiciaireestunautremoyendedcelerlesrisquesdanslastructuredubilan(etducomptedersultat):ilvadoncsagirdecomparerleprojetdtatsfinanciersdelanneavecceluidelanneprcdente.Pourtouteanomaliedevariation,lauditeurdevraquestionnerlesdirigeantsetobtenirunerponsevalable.Cetterevueanalytiquedensemblepermetengnraldedonnerune1reorientationsurlesrisques.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    50

    CDfinirlastratgieetlapprochedaudit

    lauditeurvaessayerderendresontravailleplusefficacepossible.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    51

    Ledossierpermanentcomprend: Unefichesignaltiquedidentificationdelasocit,lesprincipauxinterlocuteurs

    internes,lesconseillersextrieurs. Informationsgnralessurlactivit,lemarch,lesecteurdactivit,lesperformances

    delasocit Fichedescriptivedelamission+copiedelalettredemission Listedescontratslesplussignificatifs Donnesfinancires(rpartitioncapitalsocial,analysedesbudgets) Informationsgnralesrelativeslacomptabilit(organisationservicecomptable,plan

    comptabledelentreprise,dispositionsparticulires) Informationsjuridiques(statuts,KBis,listedesdirigeantssociaux,hypothques,

    tableauxdesfilialesetparticipations) Notificationsderedressementmisesparladministrationfiscaleouparlesorganismes

    sociaux Rapportdesauditeursinternes,diagnosticdeconseilsextrieurs Comptesannuelsetautresdocumentslislarrtdescomptes(rapportdegestion,

    convocationauxconseilsetassembles) Rapportsannuelsducommissaireauxcomptes Procsverbauxdesrunionsdassemblesgnrales,desdlibrationsduconseil

    dadministrationouduconseildesurveillance

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    52

    Apprhensiondesrisquesinhrents

    Risqueinhrent:risquequidcouledirectementdeserreursquipourraientseglisserdanslestatsfinanciersindpendammentdescontrlesinternesexistants

    Exemple:

    caractristiquesdelapopulation:ltenduedusondageetlanaturedellmentfaisantlobjetdelaudit(ex:lvaluationdesstockscauseplusdedifficultsquelvaluationdelencaisse)

    lasituationfinanciredelentreprise:Lorsquuneentrepriseestendifficultfinancire,lerisqueliauxirrgularitsouauxmalversationsdestinesprsenterunmeilleurprofilestplusimportantquuneentrepriseenbonnesituation

    linfluencedesdirigeants:Lauditeurdoitvaluerledegrdinfluencedesdirigeantssurlesystmedecontrleinterneet,silsavraitqueleurinfluenceestgrande,ilpourraittreamenrduiresaconfiancedanslesystmeetaugmenterltenduedesessondagesdevalidationdespostesdestatsfinanciers.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    53

    Fixationduseuildesignificationprliminaire

    Leseuildesignification:lalimitepartirdelaquelleuneinexactitudeouomissioncontenuedanslinformationcomptable,estdenatureinfluencerladcisiondunutilisateurresponsable,sebasantsurcetteinformation.

    valuationduSS:plusieurscritrespeuventtreretenus: lescapitauxpropres; lechiffredaffaires; totaldesactifs; Lersultatcomptable .

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    54

    Lardactionduplandauditetdesprogrammesdetravail.

    Lardactionduplandaudit(appelaussiplandorientationdelamission)constituelaboutissementoulafinalitdecettephasedeplanification

    Ceplandoitcomporternotamment : laconnaissancedelactivitdelentreprise ; lacomprhensiondusystmecomptableetdecontrleinterne ; lerisqueetleseuildesignification ; lanature,lecalendrieretltenduedesprocduresdaudit ; lacoordination,ladirection,lasupervisionetlarevuedestravauxdaudit

    (quipedaudit,besoindautresexperts,participationdexperts,etc..) ; dautrespointsrelatifsnotammentlapossibilitderemiseencausedela

    continuitdexploitation,auxfaitsncessitantuneattentionparticulireconcernantlesoprationsaveclespartiesliesetlanatureetlecalendrierpourledptderapports.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    55

    ADfinition; BOrganisation CMoyensdecontrleinterne DApprochedvaluationetdmarchedelauditeur;

    Evaluationdurisqueliaucontrle; Flaborationdelastratgiedauditdescomptes

    2valuationdusystmedecontrleinterne

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    56

    Systmedecontrleinterne:Dfinition

    Dfinition:LesnormesdelIFACdfinissentlesystmedecontrleinternecommetantlensembledespolitiquesetprocduresmisesenuvreparladirectionduneentrepriseenvuedassurer,danslamesuredupossible,unegestionrigoureuseetefficacedesesactivits.

    Cesprocduresdecontrleinterneimpliquent: lerespectdespolitiquesdegestion; lasauvegardedesactifs, Laprventionetladtectiondesfraudesetdeserreurs; lexactitudeetlexhaustivitdesenregistrementscomptables; lapublicationentempsvouludinformationsfinanciresfiables

    (normeISA4008).

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    57

    BORGANISATION(1)

    Pouratteindresesobjectifslafoisdefficienceetdescurit,ladirectiondelentreprisedoitclairementdfinirlestchesdechacun

    pluscesdfinitionsderesponsabilitserontclairesetprcisesmoinslerisquedemauvaiseinterprtationetdoncderreurseralev.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    58

    BORGANISATION(2)

    Consignesdexcutiondestches Documentsutiliss Contenudesdocuments Diffusionetconservationdecesdocuments Autorisationsetapprobations Saisieettraitementdesinformations

    Manueldeprocdures

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    59

    CMOYENSDECONTROLEINTERNE

    SEPARATIONDEFONCTIONSINCOMPATIBLES AUTORISATIONSPREALABLESD'OPERATIONS DOCUMENTATIONAPPROPRIEE CONTROLESPHYSIQUESETD'ACCES VERIFICATIONSINDEPENDANTES

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    60

    CONTROLEINTERNESEPARATIONSDEFONCTIONS

    fonctionsincompatibles:A1.dcision/autorisationA2.excutionB.conservationdesvaleursC.enregistrementcomptable

    exemple:autorisationdecrditsurvente:A1tenuedescomptesclients:Cgestiondelatrsorerie:B

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    61

    METHODESD'OBSERVATIONDUCONTROLEINTERNE

    REPRESENTATIONSGRAPHIQUES(Diagrammedecircuit)

    NOTESDESCRIPTIVESDEPROCEDURES

    QUESTIONNAIRESDECONTROLEINTERNE

    TESTDECONFORMITEETDEPERMANENCE

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    62

    Diagrammesdecircuit(1)

    Lanalyseduneprocdurepasseaussiparlaconstructiondunereprsentationgraphiquedestches.

    Cediagrammedoitfaireressortirleslmentssuivants: Ladivisiondesresponsabilitspourlesdiversesoprations Lalocalisationdespointsdaction,dedcision,decontrleetde

    vrification Ladescriptiondesdocumentsetsupportsinformatiquesutilisspourle

    transfertdinformationsetdinstructions Laliaisonavecdautrescircuits.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    63

    N1

    N

    2

    Pointdedpart

    Documentavecmentiondunombrededocumentscrs

    Fluxdedocuments

    Fluxd'informations

    Sortiedutableau

    Alternative

    Traitementouoprationadministrative

    Traitementouoprationadministrativecomportantuncontrleinterne(Attentionlesecondsymbolereprsenteparfoisunregistredanscertainssystmes)

    Runiondedocuments

    Registreoufichier

    classementdfinitif

    classementtemporaire

    REPRESENTATIONSGRAPHIQUESDESPROCEDURES

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    64

    TESTDECONFORMITE

    Unefoisladescriptiondusystmeeffectue(diagrammeet/ounotescomplmentairesexplicatives),lauditeuropreuncontrledesacomprhensiondusystmesurleterrain.IlconoitdesTestsdeConformit,testsquilfautsavoirlimiter.

    Ceuxcisontbasedexamensmatrielsafindesassurer: Quelaprocdureexistebien Quelleestvritablementetcorrectementapplique

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    65

    QUESTIONNAIREDECONTROLEINTERNE

    Cestdabordsurlabasedunquestionnairefermquelauditeurvaeffectuercetteanalyse.Grcecesquestionnairesprtablis,uneobservationphysiquedesdocuments,destraitements,desclassements,desfichiers,desvisasestassure.

    Alissuedecetravail,lauditeurpourrasorienterverslarecherchedeforcesetdefaiblessesdelaprocdure

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    66

    TESTSDEPERMANENCE

    Lapprciationfinaleducontrleinternevasefaireaumoyendetestsdepermanence:ilvasagirdedterminerdansquellemesurelespointsfortsobservsprcdemmentonteffectivementfonctionnduranttoutlexercice.

    Lesauditeursutilisentgnralementdesmthodesstatistiquespourslectionnerleslmentstester.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    67

    PLANDEMISSION

    COMPREHENSIONDUSYSTEMEETDESCONTRLESINTERNES

    PRISEDECONNAISSANCETESTSDECONFORMITE

    APPRECIATIONDESCONTRLES

    POSSIBILITEDESAPPUYER

    SURDESCONTRLESINTERNES

    NONOUI

    APP

    RECI

    ATIONDELA

    CONCE

    PTIO

    NDUSYST

    EME

    VERIFICATIONDU

    FOCTIONNEMENT

    ETUDEDESRISQUESDECONCEPTIONET

    SOLUTIONSDERECHANGE

    FONCTIONEMENTFIABLE

    ETUDEDESRISQUESDEFONCTIONNEMENT

    ETSOLUTIONSDERECHANGE

    NON

    AVISETCONSEILS

    OUI

    PROGRAMMEDECONTRLEDESCOMPTES

    APP

    RECI

    ATIONDU

    FONCT

    IONNEM

    ENTDU

    SYST

    EME

    DApprochedvaluationdeSCIetdmarchedelauditeur

    EVALUATIONFINALEDUCONTRLEINTERNE

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    68

    Evaluationdurisqueliaucontrle Aprsavoirprisconnaissancedessystmescomptablesetdecontrle

    interne,lauditeurdoitprocderunevaluationprliminairedurisqueliaucontrle;

    Lanalysedecestravauxdanalyseducontrleinternevaamenerlauditeuraseprononcersurlerisquedecontrleinterne:

    FAIBLE:contrlessubstantifsrduitsMOYEN:contrlessubstantifsimportants

    ELEVE:contrlessubstantifslargis

    Cerisquedoittrevaluauniveaudesassertionsquisoustendentchaquesoldedecompteoucatgoriedetransactionssignificatives.

    Dunefaongnralelesassertionsouobjectifsdecontrlesontaunombredesix :lexhaustivit,laralit,lexistence,labonnevaluation,lasparationdesexercicesetlabonneprsentation.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    69

    valuationdurisqueliaucontrle(suite)

    Qualitdeprsentation

    Lasparationdesexercices

    Qualitetconstancedesvaluations

    Existencedesactifsetpassifs

    RalitExhaustivit

    levMoyenFaible

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    70

    Rpartitiondescontrlesparcycle

    ACHATSfournisseursBiensetServices/chargesetdettesdexploitation

    VENTESventesetcrancesdexploitation IMMOBILISATIONSimmobilisationsincorporelles,

    corporellesetfinancires/fournisseursdimmobilisation PAIEPaiePersonnelOrganismessociaux TRESORERIEbanquecaisseVMPrsultatfinancier EXCEPTIONNEL

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    71

    Flaborationdelastratgiedauditdescomptes

    DOMAINESIGNIFICATIFETZONESDERISQUES

    POSSIBILITEDESAPPUYERSURLESCONTRLES

    INTERNES

    IMPOSSIBILITEDESAPPUYERSURLESCONTRLES

    INTERNES

    ANALYSEDESDONNEES

    PONCTUELLESETEXCEPTIONNELLES

    FONCTIONNEMENTDESCONTRLES

    UTILES

    SATISFAISANT ?

    ELABORATIONDESPROGRAMMESDECONTRLEDESCOMPTESALLEGES ETENDUS SPECIFIQUES

    OUI

    NON

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    72

    ExempleAuditdelentitcontrledeGestion

    Phasedediagnosticetdecomprhensiondessystmes Lauditeurdoitvrifier,danslecadredesonapprciationdelenvironnementducontrle,auseindelentreprise,limportanceaccordeparladirectiongnralelafonctioncontrledegestion,sonrattachementhirarchique

    Contrledegestionactif:pointfortdusystmedinformationdegestion(hypothsevrifierdanslaphasedvaluationdusystmedecontrleinterne)

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    73

    ExempleauditdelentitcontrledeGestion(Suite)

    Phasedvaluationdusystmedauditinterne:

    lmentsclsdecontrle

    PositionnementhirarchiqueetrattachementlaDG; laborationetsuividesbudgetsetdesplansdactionstratgiques; Misejourdesbudgetsetrvisiondesplansdactionstratgiques; Fixationdescritresdeperformancepourlesresponsablesoprationnels; Existencedetableauxdeborddegestionpermettantunpilotageadquatdelentreprise; Fiabilitdusystmedecalculdescotsetdevalorisationdesstocks; Suivietcontrledelacomptabilitdegestionetanalysedescarts; Systmedereportinginterneetqualitdesoutputs; Fiabilitetpertinencedesoutilsinformatiquesutilissetcontrledaccsauxinterfaces; Organisationetsuividesinventaires;

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    74

    Moyensdecontrle

    Analysedesprocduresetduprocessusdeproductionetfixationdesfaiblessesetdespointsfortsthoriques;

    laborationdunprogrammedetravailcorrespondantchacundeslmentsclsetvisant:

    confirmerlespointsforts(Testdeconformitetdepermanence);

    Testerlespointsfaiblesetvaluerlesrisquesventuels;

    ExempleauditdelentitcontrledeGestion

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    75

    ExempleauditdelentitcontrledeGestion Conclusion

    1Amliorationdesprocduresexistantes; Danslecadredesalettredemanagementlauditeurdevraitformulerdes

    recommandationsvisantamlioreretperfectionnerlesprocduresexistantes;

    2laborationdesprogrammesdauditetconsquencessurlescomptes;

    Lesprogrammesdauditdoiventtenircomptedesfaiblessesdgagespouvantavoiruneconsquencedirectesurlescomptes(Inventairephysiqueetvalorisationdesstocks);

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    76

    Lapprocheparlesrisques

    APourquoiuneapprocheparlesrisques?BDfinitiondurisquedauditCRisqueslislenvironnementdelasocitDRisqueslisaucontrleinterneERisquesdenondtectionparlauditeurFErreursignificativeGSeuildematrialitHModledvaluation

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    77

    Pourquoiuneapprochefondesurlesrisques?

    Lesauditeurs,defaongnrale,fondentleurapprochesurlesrisques.Eneffet,lenvironnementinterneetexterneduneentreprisepeutgnrerdeserreursplusoumoinssignificativessurlescomptesetdoncdonnerunemauvaiseinformationfinancire.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    78

    Risquedaudit

    Etlerisquedauditvatrelerisquequelauditeurmetteunrapportexprimantuneopinionsansrservesurdestatsfinancierscomportantdeserreursoudesfraudessignificativesnondceles.

    Le1ertravaildunauditeurvadonctredIDENTIFIERlesrisques.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    79

    Notionderisque

    Onpeutidentifierdesrisquesdiffrentsniveaux:

    1.Lesrisqueslislenvironnementdelasocit2.Lesrisqueslisaucontrleinterne3.Lesrisquesdenondtectionparlauditeur

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    80

    1.Lesrisqueslislenvironnementdelasocit

    Touteactivitcommercialecomportedesrisques.Ilsagitdesrisquesrsultantdesconditionsoudvnementsgnrauxquipourraientaffecterunouplusieurspostesdanslestatsfinanciersdansleurensembleetpourraiententraneruneanomaliesignificative.

    Exemples: Entreprisevoluantsurdesmarchscomplexes Dveloppementsurdenouveauxmarchsoudenouveaux

    pays Rorganisationdanslasocit Changementdusystmeinformatique Changementdeprincipescomptables AbsencedeDAFoudechefcomptable.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    81

    2Lesrisqueslisaucontrleinterne

    Lerisquedecontrleinterneestlerisquequuneerreursignificativenesoitpasdceleparlesprocduresdecontrleinternemisesenplaceparlasocit.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    82

    3Lerisquedenondtection

    Lerisquedenondtectionestlerisquequelesprocduressubstantivesdaudit(testsanalytiquesettestsdedtails)chouentdansladtectionderreurssignificatives.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    83

    Erreursignificative

    Questcequuneerreursignificative? Uneerreursignificativedanslestatsfinanciersestuneerreurquipeutaltrerlejugementdunutilisateurraisonnablelalecturedecestats.

    Uneerreursignificativepeutrsulterdunseullmenterronimportantoudepetiteserreursqui,ajoutesdautrespetiteserreurs,peuventconstitueruneerreursignificativedanslestatsfinanciers.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    84

    Lapprocheparlesrisques

    Risquedaudit

    Risquesindpendantsdelaudit

    Risquedenoncontrle Risqueinhrent Risquedenondtection

    Risqueliauxautresprocds

    RisquehorssondageRisqueliausondage

    Risquealpha Risquebta(sondagedevalidation)

    Schma11:ElmentsdurisqueSource : D.CORMIER(1991) Lvaluationdurisquedanslesmissionsdauditexterne :lapprochenordamricaine RevueFranaisedeComptabilitN221Mars.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    85

    LemodledvaluationdurisquedauditRA=RIxRNCxRND

    Avec : RA(AuditRisk) : risquefinalquildemeureuneerreurdansles

    comptespublis.RAnestpasquantifiexplicitementparlesSAS,lauditeurrestantseuljugeduniveauderisqueacceptable.

    RI(InerentRisk) : valuationportantsurlenvironnement,etmesurantlerisquedelentreprisetranscrireuneinformationerronesousformedcriturecomptable.

    RNC(ControlRisk) : valuationdelincapacitducontrleinternedtecteretcorrigerlerreurexistantdanslesfluxdinformationcomptables.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    86

    Estimationderisquedenondtection

    MaximumlevMoyenFaible

    levMoyenFaibleMoyen

    MoyenFaibleMinimumlev

    FaibleMoyenlev

    Lauditeuraestimlerisqueliaucontrle

    Lauditeuraestimlerisqueinhrent

    Lauditeursefixeunrisquedauditacceptable(cerisqueestsouventfix5%) :ilneluirestequvaluerchacunedescomposantes.LamatricesuivantetablieparLIAPC(ComitInternationaledesPratiquesdAudit)permetdestimerlerisquedenondtectionacceptableenfonctiondurisqueinhrentetdurisqueliaucontrle :

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    87

    3contrledescomptes

    Planifierlesprocduressubstantives

    Testsdevalidationetdecohrenceparcycledervision

    valuersilespreuvesdauditsontsuffisantes

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    88

    Alesprocduressubstantives

    Pourexamineretcontrlerlescomptes,lauditeurdisposedunensembledemthodesetmoyensadaptssesobjectifs:

    a)Lexamenanalytique b)Lobservationphysique c)Laconfirmationdirecte d)Lexamendelivresetdedocuments

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    89

    a)lexamenanalytique

    Lexamenanalytiqueconsisteexaminersilestendances,ratiosetvolutionssontcohrentsentreeuxetaveclesinformationsdonnesparlepersonnel.

    Cettetechniquepermetsoitdidentifierdestendances,soitdeconfirmerdesinformations.

    Elleestdoncutiliseendbutdemissionpourdterminerlesorientationsdonnerlaudit.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    90

    b)lobservationphysique Ellepeutprendre2formes:

    1lexamenetlecontrleduninventairephysiqueeffectuparlentreprise:ilconcerneprincipalementauxstocksouauximmobilisations.Danscecas,lauditeurvadabordsassurerquelaprocduremiseenplacepourlinventaireestcorrectementapplique,puiseffectuerdestestsdevrificationparsondage.

    2lecontrledelexistencephysiquedunactif:cecontrleestengnralfaitpourleseffetsrecevoirenportefeuille,lesespcesencaisse.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    91

    c)Laconfirmationdirecte

    Cestsansdoutellmentleplusprobantquepeutobtenirlauditeur.Cettetechniqueconsisteobtenirauprsdestiers(clients,fournisseurs,banques,avocats,conservationdeshypothques)laconfirmationdinformationsdordrecomptable,financieroujuridique.

    Cesdemandessonttabliessurpapierenttedelasocitmaisexpdiesparlauditeuretreuesdirectementparcedernier.

    Lesrponsesreuessontensuitecomparesaveclesdonnesenregistresparlasocit.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    92

    d)Lexamendelivresetdedocuments Cettemthodeestutilisechaquefoisqueleslmentsprobantssontdtenusparlentreprisesoitdansleslivresetregistrescomptables,soitdansdesdocuments.Parexemple: Contrledesdotationsauxamortissements Contrledelavalorisationdesactifs Contrlefacturesfournisseurspourjustifierlescharges

    Contrledesbulletinsdepaieoudclarationssocialespourlesfraisdepersonnel

  • 93

    BTestsdevalidationetdecohrenceparcycledervision

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    94

    Objectifs(1)

    EXHAUSTIVITEdesenregistrements EXISTENCEetraliteffectivedestransactionsenregistres

    EXACTITUDEdesenregistrements VALORISATIONcorrectedesenregistrements PRESENTATIONcorrectedesinformationscontenuesdanslestatsfinanciers

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    95

    Objectifs(2)

    PrsentationValorisationExactitudeExistenceExhaustivit

    transactionCatgoriedeEstimationPassifActif

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    96

    LESACHATS Objectifs:

    Touslesachatsdoiventtreautorissetcorrectementenregistrs

    Lesachatscomptabilissdoiventcorrespondredeschargesdelentrepriseengagespourlesbesoinsdesonobjetsocial.

    Lesavoirsobtenirdoiventtreconstatsencomptabilit.

    Documents: Contratdachatavecunfournisseur,demandeinternedachats,bondecommandeaufournisseur,bondelivraison,facturefournisseur

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    97

    LESVENTES Objectifs:

    Touslesservicesrendusetlesproduitslivrsdoiventtrefactursbonnedateetpourlasommeconvenue,etcomptabilisssurlebonexercice,

    Lesprixpratiqusetlesremisesconsentiesdoiventtreconformesauxtarifsouavoirtpralablementautorises,

    Lesavoirsdoiventtrecomptabilisssurlabonnepriode, Lescrancesdoiventtrercupresdanslesdlaisnormaux,lesprovisionsncessairesdoiventtrepasses.

    Documents: Contratavecleclient,commandeduclient,bondemiseenfabrication,bondexpdition,tarif,bordereaudelivraison,facture,demandeinternedavoir,avoir,correspondanceavecleclient,dossierclient,chancierdeseffetsrecevoir,effetsenportefeuille,bordereauderemiseenbanque,avisdecrditenbanque

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    98

    LESIMMOBILISATIONS Objectifs:

    Lesautorisationsdacquisition,laffectationcomptable,lavaleurdorigine,latenuedestableauxdamortissementsdoiventtresuffisants.

    Laprotectiondesactifs,lalocalisationphysique

    Documents:Demandedinvestissement,budgetdinvestissement,devis,commandeaufournisseurdimmobilisation,accusderceptiondufournisseur,bondelivraison,avisdemiseenserviceouhorsservice,autorisations,facturesdecession,fichierdestableauxdamortissement,inventairephysiqueannuel,policedassurance,contratdentretien

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    99

    Paieetpersonnel Objectifs:

    Touteslespersonnesportessurlelivredepaiecot,paraphsontbiensalariesdelentreprise,

    Lecalculdesrmunrationsesteffectusurlesbasesexactes,etleurrglementopravecunescuritsuffisante,

    Toutesleschargessontcorrectementcalculesetconstatesetversesentempsutile,notammentleprcompte(aspectpnal),

    Lesdispositionslgalessontrespectes

    Documents: Conventioncollective,rglementintrieur,conventiondeparticipationdessalarisaufruitdelexpansion,contratdetravail,fichierdupersonnel,autorisationdacompte,bulletindepaie,notedefrais,dclarationspriodiquesauxorganismessociaux,registreslgaux,ficheindividuelle,centralisationdescrituresdepaie

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    100

    Trsorerie Objectifs:

    Lintgralitdesrglementsmisdoittrejustifie,doitavoirfaitlobjetduneautorisationpralable,doittreoprepardespersonneshabilites,etcomptabilise.

    Documents: ToutepicejustificativerevtueduBonPayer,talondechque,ordreetavisdevirement,effetsetchanciercorrespondant,ordredeprlvement,extraitdecompte,autorisationdesignatureoudedoublesignature,rapprochementbancaire,piceetbrouillarddecaisse,inventairedecaisse

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    101

    Stocks Objectifs:

    Laprotectionphysiquedesstocks,lesuividesmouvements,lecomptageetlavalorisationdesexistants,lecalculdesprovisionsncessaires,

    Lenregistrementcomptabledesstocks(bilan)etdesvariationsdestock(comptedersultat)

    Documents: Bondecommande,accusderception,avisdetransport,bondelivraison,bonderetour,fichedestocketdevalorisation,fichedinventaire,rcapitulatifdinventaire,fichierdevalorisation

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    102

    Engagementshorsbilan Objectifs:

    Lexhaustivitdelaconnaissancedesengagementsprisparlentreprisemaisaussiceuxquonluiadonnsenvuedefournirlesinformationsdanslescomptesannuels.

    Documents:Actesdacquisition,prts,empruntspourlesnantissements, Tableauxdamortissementsdempruntsetdeprtspourlecalculdesintrtscourusnonchus,

    chanciersdeffetspourleseffetsescomptsnonchus, LesPVdeconseilpourlescautionsetavals.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    103

    CEvaluersilespreuvesdauditsontsuffisantes

    Alafindestravauxsurchacundescycles,lauditeurdoitrdigeruneconclusion,parcycles,en:

    dgageantleserreursdtectes:ilsagitdesajustementsdauditquiremonterontdanslanotedesynthse,

    dcrivantlesfaiblessesdecontrleinterne.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    104

    AMiseenuvredesprocduresdesynthse

    BEvaluationdensembledelaudit

    CExprimeruneopiniondaudit

    4Finalisationdelamissionetrapports

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    105

    AMiseenuvredesprocduresdesynthse

    Alissuedesestravaux,lauditeurenfaitlasynthsedefaonsassurerquilssontsuffisantsetconvaincants:lestravauxncessairesontilsteffectus?

    Lestravauxdefindemissioncomportentnotamment:

    Lidentificationdesvnementspostrieurslaclture, Lutilisationdunquestionnairedefindemission, Lardaction,parlasocitaudite,dunelettredaffirmation, Lardactiondunenotedesynthse.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    106

    Lesvnementspostrieurslaclture

    Ilsagitdvnementsimportantssusceptiblesdavoiruneincidencesignificativesurlapprciationdelasituationfinanciredelentreprise.Onpeutidentifier2catgoriesdvnements:

    Lesvnementssurvenusentreladatedecltureetcelledarrtdescomptesmaisserapportantdespertes,desrisquescouvertsounonpardesprovisionsquionttrouvleurorigineaucoursdelexerciceauditoudunexerciceantrieur.Cesvnementsdoiventtretraduitsdanslescomptes.

    Lesvnementssurvenusentreladatedecltureetcelledarrtdescomptesmaisserapportantdesfaitsnayantpasprisnaissanceavantlaclturedelexercice.Cesvnementsdoiventfairelobjetduneinformationdelapartdelasocitdanslerapportdegestion.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    107

    Exemplesdvnementspostrieurslaclture

    Lejugementrendudansunlitigeavecuntiers,

    Unincendiedansuntablissement, Lafermetureduneunitdeproduction, Leretraitlaventedunegammedeproduits,

    Unplandelicenciement

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    108

    Lequestionnairedefindemission Ilpermetdesassurerquetousleslmentsncessaireslaformulationdelopinionsurlescomptesannuelsonttrunis,quelesnormesonttrespectesetquelesdossiersdetravailsontcomplets: Respectdesgrandestapes, Techniquesemployes, Supervisiondescollaborateursdbutants,revuedesdossiers, Remontedesconclusions,ajustementsimportants Cohrencedescomptesannuelsetpertinencedesinformationsfigurantenannexe,

    Suiviadministratifdelamission.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    109

    Lalettredaffirmation

    Cestundocumentquircapituleetcompltecertainesdclarationsdesdirigeants.Elleestsigneparladirectiongnraleetadresseaucommissaireauxcomptes.Lalettredaffirmationaundoubleobjet:

    Ladirectiondelentreprisereconnatsaresponsabilitenmatiredtablissementdescomptesannuels.

    Lauditeurlutilisecommelmentdecollectedlmentsprobantslorsquilnapasdautresmoyenssadisposition.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    110

    Lanotedesynthse

    Lardactiondunenotedesynthseasurtoutunaspectpratique:ilconvientdersumerlesconclusionsetlesremarquesimportantesrelevestoutaulongdelaudit.Chaquepointdelanotedesynthseportelarfrencedesfeuillesdetravailofigurentlestestsetlesinformationsdtaills.

    Cettenotedesynthseaidelerdacteurdesrapports.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    111

    BEvaluationdensembledelaudit Lauditeurvafairelepointdesajustementsrelevstoutaulongdelamissiondaudit:

    Lesajustementsdvaluationquiimpliquentlestimationoulexercicedunjugement(exemple:ajustementsuruneprovisionpourdprciationouuneprovisionpourrisque)

    Lesajustementsdecorrectionquiportentsurdesmontantsprcisetnondiscutables,engnralsuitedeserreurs(exple:crituremalpasseouerreurdemontantsurunefacturecomptabilise)

    Lesajustementsdeprincipequirsultentsoitdelapplicationdunprincipecomptablenonadmissoitdunemauvaiseapplicationdunprincipe(exemple:enregistrementHTdunevoituredesocit)

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    112

    Synthsedesajustements

    Letotaldesajustementsdoittrecomparauseuildesignificationquiatdfiniendbutdemission.

    Sileserreurssontsuprieuresauseuildesignification,unecorrectiondescomptessimpose,

    Silasommedeceserreursestprocheduseuildesignification,lauditeurdevrasassurerquedventuelleserreursnondtectesnesoientpassusceptiblesdavoirpourconsquenceundpassementduseuildesignification.Ildevragnralementsoitmettreenuvredestravauxcomplmentaires,soitdemanderlasocitdecorrigerleserreursidentifies.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    113

    Runiondesynthse

    Avantlmissiondesonrapport,lauditeurfaitlepointavecladirectionsur:

    Lesconditionsdanslesquellessestdroulsamission,

    Lespointsfaiblesducontrleinterne, Lesajustementsproposssurlescomptesaudits.

  • Lauditexterne:DmarchegnraleetprocessusdvaluationdesrisquesEDCParisFvrier2008

    114

    Exprimeruneopiniondaudit

    Lauditeurpeutmettre3typesdopinion:

    LacertificationsansrserveLacertificationavecrserveLerefusdecertifier