1

KM การแลกเปล�ยนเรยนร

ประเดนความร : การพฒนาดานการเรยนการสอน หวขอการจดการความร : การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนร แบบใฝเรยน(Active Learning) ผนาเสนอความร : อาจารยมงคล จนทรภบาล สาขาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา ------------------------------------------------------------------------------------ สภาพปญหาการจดการเรยนการสอน

ยคปจจบนท;เปนโลกยคขอมลขาวสาร(Information Age) การสงเสรมและพฒนาใหผเรยนเปนผท;มทกษะในการเสาะแสวงหาความรและสรางองคความรดวยตนเอง ตลอดจนการสรางเสรมใหผเรยนเปนผ ใฝรใฝเรยนเพ;อการเปนบคคลแหงการเรยนรเปนส; งสาคญย;ง เพราะการเรยนรและการคดสรางสรรคนวตกรรมเปนปจจยท;สาคญในการพฒนาประเทศในอนาคตท;สงคมจะเปนสงคมแหงการเรยนรเปนภมปญญา การเรยนรตลอดชวตจะเปนเร;องท;เกดขCนและมความตอเน;องเปนปกตวสยในชวตประจาวนของคนทกคน และการเรยนรจะเกดขCนไดในทกเวลา ทกสถานท; โดยการใชนวตกรรมเทคโนโลยและสารสนเทศ ดงนCนการสรางแหลงการเรยนรและเครอขายการเรยนร รวมทCงการใชนวตกรรมตางๆ เพ;อพฒนาใหเปนบคคลแหงการเรยนรอยางแทจรง โดยมเปาหมายปลายทางของการจดกระบวนการเรยนรท;มงใหผเรยนสามารถคด วเคราะห สงเคราะห สรางความรไดดวยตนเอง จาเปนจะตองมการจดการเรยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญ โดยครมบทบาทในการคอยเปนผชC แนะ กระตน ผลกดน อานวยความสะดวกใหผเรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ โดยใชรปแบบการจดกจกรรมในการจดการเรยนรท;สงเสรมตอการเรยนร การจดการเรยนรใหกบผเรยนในยคปจจบน ผ สอนจงควรต องวเคราะห ตนเองและองค กรว า การจด การศกษาท;ควรจะเป นในป จจบนเพ;อสร างอนาคตนCนควรเปนอย างไร โดยต องเปล;ยนแปลงพฤตกรรมจากไม ร เป นร จากทาไม เป นกทาเป น จากไม มเจตคตกมเจตคต ดงนCนกระบวนการจดการศกษาต องเป นในลกษณะของ Active learning คอการเปล;ยนวธการสอนแบบเดม ๆ เป น การสอนท;เป ดโอกาสให ผ เรยนได แสวงหาความร กระต นให เกดความใฝ ร ร จกคด วเคราะห วพากษ วจารณ และแก ไขป ญหาได โดยเน นผ เรยนเป น ศนย กลาง (Student Center) การใฝ ร เกดจากการเรยนร หรอประสบการณ ท;มได ตดตวมาแต กาเนด ผ เรยน ย อมมความร สก และความคดเหนเก;ยวกบส;งท;ได เรยนร นCน ผ ท;ใฝ ร จะแสดงออกถงความกระตอรอร นในการแสวงหาความร อย างสม;าเสมอ การใฝ ร เป นส;งท;สลบซบซ อน เน;องจากการใฝ รเกดขCนอยกบป จจยหลายประการ เช น การรบรต อการจดการเรยนการสอนของคร สตป ญญาของผ เรยน สภาพเศรษฐกจของครอบครว ตวแบบท;จะให เรยนร ความพร อมของผ เรยน เจตคตต อผ สอนเนCอหาท;เรยน สภาพแวดล อมทCงในชCนเรยนและท;บ าน (บญชต มณโชต,2540: 2) โดยมพฤตกรรมต าง ๆ เช น การซกถาม การแสดงความคดเหน การชอบอ าน หนงสอ การฟ ง การถาม การอ าน การคด การเขยน การทดลอง/การปฏบต การใช คาถาม การส บ ส อ บ ก า รค นค ว า ก า รท ดล อ ง ก า รแ ส ดง ค วา ม ก ระ ตอ ร อร น ขณ ะ ส นท นา (ก ร ม วช า ก า ร

2

กระทรวงศกษาธการ, 2539 ) การใฝ ร เป นคณสมบตข อ หน;งของนกวทยาศาสตร ซ; งความใฝ ร เรยกว า ฉนทะ เป นการอยากร ความจรง โดยบคคลนCนมความใฝ ปรารถนาท;จะเข าถงป ญญาจรง ๆ (พระธรรมป ฎก, 2542) จากประสบการณท;ไดทาการสอนนกศกษาสาขาการศกษา ชCนปท; 3 และ 4 ในรายวชา 1132101 นวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา ไดพบวาบรรยากาศในการจดการเรยนรไมสงเสรมใหผ เ รยนเกดเรยนในลกษณะของการเรยนโดยเนนการเสาะแสวงหาความรดวยตนเอง โดยการจดประสบการณการเรยนรจะเนนการบรรยายประกอบการใชเอกสารประกอบการสอนและส;อประกอบการเรยนการสอน ซ; งนกศกษาจะขาดการมสวนรวมหรอปฏสมพนธในกระบวนการเรยนการสอน ซ; งมการแสดงพฤตกรรมการเรยนรท;ไมเอCอประโยชนตอการจดการศกษาและสภาพการจดการเรยนสอนท;ควรจะเปน อาทการคยกน น;งเหมอลอย จดบนทกส;งท;ผสอนบรรยายอยางเดยวโดยปราศจากการซกถาม หรอการแสดงปฏกรยาตอบสนองตอการหรอการแสดงความคดเหนในขณะท;สอน การขาดความรบผดในงานท;ไดรบมอบหมาย รวมทCงเกดการเบ;อหนายการเรยนดงเหนไดจากขาดเรยนบอย และมาเรยนสาย ขาพเจาจงไดศกษาเอกสารตารา บทความ งานวจยเก;ยวกบแนวทางการจดประสบการณการเรยนรท;เอCอและสงเสรมใหผเรยนมความกระตอรอรนตอการเรยน เพ;อนามาพฒนาการจดการเรยนรในชCนเรยน และเหนวาวธการจดการเรยนแบบใฝรเปน เปนกระบวนการจดการเรยนการสอนท;เปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมโดยตรงในกจกรรมการเรยนรไดพฒนาการเรยนรตามศกยภาพความตองการ ความสนใจและความถนดของแตละบคคล โดยไดคดเอง ทาเอง ลงมอปฏบต ไดมโอกาสสรางความรดวยตนเองโดยผานกระบวนการแลกเปล;ยนเรยนร อกทCงไดมโอกาสประยกตใชความรอยางมประสทธภาพ จงสนใจท;จะศกษาวธการจดการเรยนรแบบไฝรดวยวธการเรยนแบบรวมมอและการใชแผนผงความคด เพ;อพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน ในรายวชา 1032101 นวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา สาหรบนกศกษาคณะครศาสตรระดบปรญญาตร มหาวทยาลยวทยาลยราชภฏนครสวรรค อนจะสงผลใหการผลตบณฑตของมหาวทยาลย มคณภาพและเปนไปตามคณลกษณะบณฑตท;พงประสงคตอไป

แนวคด/หลกการจดการเรยนรเพ�อการเรยนการสอนท�เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนร

แบบใฝเรยนท;นามาใช 1. การมสวนรวม (participation) อยางต;นตว (active) ของผเรยน 2. การมปฏสมพนธ (interaction) และรวมมอรวมใจ (co-operation) ในการแลกเปล;ยนเรยนร (share and learning) 3. การทากจกรรมเพ;อพฒนาทCงสมองซกซายและขวา หรอพฒนาพหปญญา (multiple intelligences) 4. การคด (thinking) ซ; งกระตนดวยการถาม (inquiry) 5. การนาความรไปใชและประยกตใช (application) ผลการดาเนนการ

จากผลการศกษาการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน(Active Learning) โดยเนนใหผเรยนมการเรยนรดวยการปฏบตระหวางการเรยน เชน ใชวธสอนแบบ

3

บรรยาย อภปราย แลวใหผ เรยนมการสรปบนทกความรในWebBlog หรอสรปเปนแผนท;ความคด(Mindmap)การสอนโดยการแบงกลมทางาน และศกษาคนควารายงาน ใชการสอนแบบสาธต เชน สาธตการใชงานโปรแกรม ตาง ๆ การใหผเรยนเรยนรผานเครอขายคอมพวเตอร การจดการเรยนรแบบใฝรดวยเทคนคการเรยนรแบบรวมมอ เชน การอภปรายเปนค , การคดเด;ยว คดค รวมกนคด , การทาเปนกลม ทาเปนคและทาคนเดยว การเรยนรโดยการฝกปฏบต (Practice) เชน ฝกปฏบตการออกแบบ สราง พฒนาบทเรยน พบวา 1. การจดการเรยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน เปนกจกรรมท;ผเรยนเปนผกระทาหรอปฏบตดวยตนเอง ดวยความกระตอรอรน เชน ไดคดคนควา ทดลอง รายงาน ทาโครงการสมภาษณแกปญหาฯลฯ โดยใชประสาทสมผสตางๆ ทาใหเกดการเรยนรดวยตนเองอยางแทจรง ผสอนมหนาท;ในการเตรยมการจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทางการเรยนร และจดส;อส; งเราใหการเสรมแรง ใหคาปรกษาและสรปสาระการเรยนรรวมกนกบผเรยน 2. การจดการเรยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน เปนกจกรรมท;ผเรยนไดคนพบสาระสาคญหรอองคการความรใหมดวยตนเองอนเกดจากการไดศกษาคนควา ทดลอง แลกเปล;ยนเรยนรและลงมอปฏบตจรง ทาใหผเรยนรกการอาน รกการศกษาคนควา เกดทกษะในการแสวงหาความร เหนความสาคญของการเรยนรซงนาไปสการเปนบคคลแหงการเรยนร ทพ;งประสงค 3. การจดการเรยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน เปนกจกรรมท;ผเรยนไดเรยนรจากแหลงเรยนรตาง ๆ ท;หลากหลายทC งบคคลและเคร; องมอทCงในหองเรยนและนอกหองเรยน ผเรยนไดสมผสและสมพนธกบส;งแวดลอมทCงท;เปนคน (เชน ชมชน ครอบครวองคกรตาง ๆ) ธรรมชาตและเทคโนโลยตามหลกการทวา การเรยนรเกดขCนไดทกท;ทกเวลาและทกสถานการณ 4. การจดการเรยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน เปนกจกรรมท;ผเรยนมสวนรวมในการวางแผนกาหนดงานวางเปาหมายรวมกน และมโอกาสเลอกท;จะทางานหรอศกษาคนควาในเร; องท;ตรงกบความถนดความสามารถ ความสนใจของตนเองทาใหผเรยนเรยนดวยความกระตอรอรน มองเหนคณคาของส;งท;เรยน สามารถประยกตความร และนาไปใชประโยชนในชวตจรง เอกสารอางอง

กรมวชาการ. การสงเคราะหงานวจยเก;ยวกบรปแบบการจดการเรยนรท;เนนผเรยนเปนสาคญ. กรงเทพมหานคร : ครสภา, 2544. บญญต ชานาญกจ. เอกสารประกอบการฝกอบรม active learning เพ;อจดการเรยนการสอนแบบใฝร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2551 มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค. อดสาเนา. บญชต มณโชต. ความสมพนธ ระหว างการจดการเรยนการสอนแบบมส วนร วมกบพฤตกรรมการใฝ รของ นกศกษาพยาบาล. ปรญญานพนธ พยาบาลศาสตร มหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยมหดล, 2540.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). จฬาลงกรณ ราชวทยาลย, 2542.

การจดการเรยนการสอนท;

4

พทธธรรม เลมท; 4, ฉบบปรบปรงและขยายความ

ภาพกจกรรม

ยนการสอนท;เนนผเรยนเปนสาคญดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน

ฉบบปรบปรงและขยายความ. โรงพมพมหา

ดวยกระบวนการเรยนรแบบใฝเรยน