viage literario a las iglesias de españa - tomo XII

363
Viage literario a las iglesias de España / su autor el P. Fr. Jaime Villanueva,... Source gallica.bnf.fr / Université de Paris Sud 11

Transcript of viage literario a las iglesias de españa - tomo XII

Viage literario a lasiglesias de España / su

autor el P. Fr. JaimeVillanueva,...

Source gallica.bnf.fr / Université de Paris Sud 11

Villanueva, Jaime (1765-1824). Viage literario a las iglesias de España / su autor el P. Fr. Jaime Villanueva,.... 1821-1852.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de laBnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :  *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.  *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produitsélaborés ou de fourniture de service. Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence 2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques. 3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :  *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sansl'autorisation préalable du titulaire des droits.  *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèquemunicipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation. 4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle. 5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateurde vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays. 6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de nonrespect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978. 7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter [email protected].

Madrid

1850

Vittanueva, Jaime

V~~ literario

Viage a Urgel y a G~M~

Tome 12

'7

à"'t x;

y:J.

VIAGE UTERAMO

A LAS IGLESIAS DE ESPANA

SUAMO&

DONJA~E ~~LAJV~jEVA.

FBESBtTBXO, tNCtVtCUO DE t.A ACABBMtA

M LA HtSTONA.

TOMOXïï.

VtAOBA tMBt, Y A CEMNA.

PUBLICADOPORJLA MSMA ACADEMtA.

MAï~~r./r.

tMPMNTA DE LA MALACASEm~E LA UtSTOBtA.

t i CtM. M c. MKtTtW <. tUtBM. Ctt~c,~t ““

<8SO.1T

Fungar vice cotis.

INDICE

DH LAS CARTAS QUE CONTIENE ESTE TOMO.

M~.

CAMALXXXVH. Ao(<«<M de varios monasterios

OtXt~MMooeaet~e~M en la ~ce$< de tA-ae! i,<~AMA LXXXVIII. Noticia de las colegiatas de Cas-

<e«M, O~a~ y ïh-mp, de los motXMtenM deGefn, Santa Maria de ~fM)-, con << eoMhM de

«M ttoeo~ (M <f<cAo<mcno~cr<o< jj~.CAMA LXXXIX. ~M<M'Mt de< <nontM<eno de Mt)jn<-

gos PfMto<<ra<ensM de Bellpuig de las ~<;e«a)MM'M</W)doct(Mt: wuefte violenta de su fundador sMM~twaMt esto monasterio noticia de<re<w~-<~<M K<<M'<~<M y ~e&re! otnMcuonM <~<mismo,y e<<M<o~o de sus otadet. 76.

CAMA XC. ~M~Mcx! con que los archivos de JÏMM~ason mt'fado~ como inaccesibles por avaricia M SMdt<e<:0!: noticia de los de la iglesia de Gerona:<;c«<ces hist6ricos que alti ~ay.' et de <<t coleccion<tM«~<<a de CttnonM: Bt&h'a llamada de Carlo~ayno: obras M<:M«cn<o< de D. Stt~MofOMKcA:<deM de P. JMïSMet Ct!f6one<~ poêlas de Gerôni-

moPatt. ~otCAMA XCI.

a<o«e.so y buen <<fdeM del archivo de laCa<edM(; t)o«et;M dei p'-tHo~t'o de su MtxXeM, </<M«Me<!d«:e$ <t)<pfec«wo& de ella: archivos aelMf!or

OtMpo ep<<Mpo~tos de este <o<e~o; librodei MMdM~o Dorca sobre los marlires de Gcrona t

CAMA XCN. AtM~edad de la iglesia de Ce~M McoMMt

MeMpre/uela de Santa Maria, nunca la

de San jfet<ïo, MM <tt<e~<M!tHett~ tnXntfM domi-ne~on los JtfoMaM la ctttdad~ el c!et-ode ambas

<~eH<M~o/~ <-<Mdn<M ~~M~aneMe desdeties del siglo IX: ratauracion de dt'cAo cat)<)m'ca enet ~.7.' pruebas de Mfo, y de que no M o6Kre(! a~Mt

)a fM<<t d< Sas ~oM«<t M<<<td< San Ben<to; Mo<<-

e<<t <&to que era M fnMo de .Ssx /?M)<o v«)'to< ff-

tos monacales de esta iglesia /«eren <o causa de e~-

<a opinion:noticia de ellos y <o <jttMera e< Pf~-

y<}Mto ntOnero, <Men {/ nombres de sus arcediana-

tos wtMM'o </ ce<M«dM de to< Mn~nf~ cuando

y cdmo pasaron <t MWo los pfMM<ero$ «amoi!o~ de

C!<p«M<o: origen <~ sus 6eM/!o'a((ot.' quien con-

c«n-«t <t las e~cMone~ de Ott~po~ cMando comet)-

« e<mtr<0t e< Papa sujecion de esta iglesia d la

de ~Vortona.' su titulo. sello hermandad con la

de Puy en Froncia c(«!Mio tiempo duré la ~e;t<tCarto Afftj~o veslidos corales de los Mtx~fM~oe.. < 32.

CAKTA XC(H. Templo y conoMtEtt <<ctS)~<o tMdedicacion fehqMtM de aquel an«~Mo edt~çt'o y<t-'brica de la nueva iglesia M c< ~(o .Nr.' af~Mt-tectos çtM entendiéron en ella su dMcWpef<Mt, ce-

tnen<enot y ~pttfcfo~ <fM~HM.' aMaf msyof de

yhtto y noticia de <!<~«M< arti fices que <o tfato-

jarot euntono que <o ctttfe: H«<t episcopal de-

t)'<~ de e<formas <neor)'xp<a)! que alti se ~<Mf-

dan la <3<<!)a ac/ual no Mt~ eoKMgfade c<o<Mtfo

e t~cWcct'onM notables de e< IM.C~aïA XCIV. Noticia de f<w'0! W<o~de G<MtM y de

MM C<idt(!M. <M.AMttOtM M DOCPM:STO<- 2«.

ERRATA.

Dica. Me <!ee<f.

M?. 3, Uaea 3. TABERNOLES. CABERNOLKS.

,IN. "u. yu.~TOMOXU. <

CARTALXXXVtL

~'o~'cto devonos wO~M~~os <!tt~t~os Mo

~fM~M en M ~ceM <7r~.

iT.B.i qMndo hermano: ya sabes qM Biplan

y objeto de mi viage es recoger los monu-

mentos de la histona ex!stentes todavia en

nuestros archivos. Hasta que no me pongaenestado de anaHzar i~recogido~tM espè-res de mi discursos ni observaciones querennanen un punto de vista todo !b concer-

aiente a un so!o objeto de historia ô de dis-

ciplina. Esta es obra de un ànimo quieto yno agitado con la Cttriosidad y deseo de ad-

quirir diariamente cosas nuevas. Y cierto

que primero es preparar los materia!espara

poder !uego decir este quiero y este no quie-

VIAGE UTËHARM

A &Aa SS&EMAS BB BSM&~

3 VtACE).)TH!tA)tM

t'o. ParahoyhercunidoJasnoticiasquehe

haHado en Varies arcnivos~aca y acu!!a, to-cantes a tos monasterios antiguos de esta

<~< a~ ya n! ,en n~t.mero por ser ella antes tan ditatada y de

grande antiguedad por !o poco que los mo.ros la dominaron en su mayor parte. Creohacer con esto un gran servicio a la historia,cuanto es grande ~!a !!gnoratïc!a en que et

tiempo sepntto aquellas casas, todas ya des-

truidas y des~ec~as, de muchas deja~ cua-tes ni auh ejt nombre Ni e~ gitîo se sabe si noto dtjeran las eso'ituras que por fortuna se

conservan. Bien conoces cnanto podrà ser-vir esta noticia para la mejor inteiigencia.deotro~ doicomentos en que semëndoMttes~osm'onaatMios H&eenocidos~ Sca~ paest pri-'otero et

MMASTEnM btt S~ SAttOHNtKO CE TAttEtMiOMa.

Ltamotë ?o6~t<~M pop nfo apartarme~det uso comun. Las espritu~as quje habtan

dectno expMsan esedi~ado< yaolo~a!!a-

manS.~MrwMt~ En!atgtesta' de S&~Vi~

cento de Besaht'vi y copié ta~nscMpcionse'.

p~cra! de nno que tBasiado; a aqucHs'piUa' etcMePpo de nn San yieente M. desde este

At.ASMMMA~MKSfA~. 3tnf! ..AH<fnt)~–A<~e!

monasterio, y a!H fa!tec}ô en ~5; encaya

lapida se intttu~a estaûasa San-Saturnino de

Ï'ABE~O~ES. Apeltido qae a!guna ten.

dp~ por prefertbto at de Tabemo~, atendida

su situacion a media tegua de esta ciudad

do~Urge! entre N. y 0., junto at rio que sa!e

detva!)e de Andorra, t!amado hoy VoKM, yen el sigto IX y sigg. ~a~rM. Gran parte de

ia~escnturas de este monasterio suprimido

potCtetnente yM en 1592, existen hby dia-

en el seminario episcopal de esta ctuoad, do-

tsfdo con las rentas de aquet!a casa.To-

das las ne registrado à nM sattstaccion con

anuencia de su rector et doctor D. Josef

Ganut.

De' ellas cohstaquo et'a de la ordën de

San Benito, y que existia ya on ios ttemposde Cartû Magno, sin que pueda avo'iguat'scsu ongen. La- priera memoria que hay de

et es del auo 806, en que et Obispo de Ur-

gel Leideredo hizo at abad Calordo y a los

monges ~MttMû, JMCM, ~MHt~, E<deset!do.

E~Wo, ~oH~edo. ~doHwy Efme~Moiadonacton qtw ya anancé y envié copiada en

el episcopolngio (a), y que séria moicsto t'e-

petip aqui. El mismo abad existia en el anoXX

(«) V.Tom.X.pA~f.

t V!AOB MTBBAUtO

.t.. < .t~ B:~ /o~ <t~ -.–<!eLudo~c& Pio (8j5 de Lns.to), en que como

notario autorix6 ta eswitura de !a dedicacion

de Santa Maria in cas<fo Lilicto, bêcha por et

ObispoSMe~o//como se.dijo alli mismo. Noes nuevo ver a un abad que sirve de notario;antes hasta el siglo XtHnotofueron mas queles monges, presbytères 6 dtaconos, y entra

ellos aun solia escogerse el de mayor autori.

dad y reputacion por su oficio. Era tambien

abad dos anos adelante ou ,ci XXII de Ludo.

vico (835), en fjuo fundô otro monasterio in.

titulado de San Salvador, sito in otMa Tineosi

M pa~o JSef~eMsesobre et rio Llobregat, del

cual se habtaradospues. Hedichoqueesuno mismo este abad Calordo; mas en la

Historia de ~s Condes de Urgel se note la es-

critura de donacion que el oonde Borrell hi'

xo à esta casa y à su abad P. en et ano 815;

y cierto que séria necesario poner dos C«-

lordos, entre los cuales tenga lugar este P.

(Ponce 6 Pedt' si no fuese posible que es<

cribiesen esa inicial en lugar de C. 6 j~

con que comonMban o! de Calordo.

Como quiera que esto sea, desde esa ëpo-ca son ya continuas las memorias del mo.

nasterio, al cual on diferentes épocas se le

unieron y sujetaron otros asi de hombres co-

tao de mugercs, en quienes iba decayendo

A LAS tGLEStAS CE t!afA!tA. R.MI.'A_i'Io. _I_la observancia regu!ar, y cuya noticia no teu.

driamos, si no fuora por esa incorporacion.Por este medio y por el de inumerables do-naciones que hicicron los Condes y otras

personas, atraidos de! buen otor de la sa~.Udad que Sorecia en esta casa, !!cg6 à talcstado de opulencia que basto para socon'cral Conde D. Peranzules y à su muger jE'!ocon et donativo de i50 sueldos de plata pa.ra que pudiesen concluir la conquista de Ba.

laguer en ti05. De esto hay en el Cartoraiun tfozo de éscritura que va copiada en las.MoMort<M de los Condes de Urgel, y tambiende otro donativo becho a! Conde Ermen-

go! tV en 1092 de una albaja que JlamaronTRIB VNAL .SsHc<t Saturnini, in quo suntX~/M libras argenti coctt <~ p~nm~t, li..~'a~ de ~OK~epMSM~on&(a)<

Esta abadia vino a fines del sigto XV &darse como todas en cncomienda yasi per-maneciô hasta la totat disolucion dei monas-terio, pasando parte de sus rentas al actualmonasterio de Gerri y parte à la dotacion deeste seminario Tridentino, corno ya dije. Delregistro de muchos pergaminos de

aqut vde otras partes me resuhô la noticia de ra-

(a) Ap oAm. L

6 VtAtiHU'fKtURtU

si todos sus abados, (}ucModeja~<!eponcr

a<)ui.

~MM~CMMft~HiOUt,

Ta dije mi opinion sobre el que Mena en 8< c<~)

bifticiatJ',

Con este apellido M*cuenla entre los difuMM en

la contes(acion <[))c eu ~02 dio este monasterio à

hi cnctctifa con que et de Ripoll anuneio Ja mucr-

tn de su abad t~mardo (/)fc~o fte Atpc«). Ta<t)bien

se menctuna tamuerte dehtntoecsor/<ot'mt«)<!o.

S«~f(. 875.

&<Mt'<c«. 914.

~K~t-tco. 926.

AtHeMo. 962.. 975.

~<c<?. ~000.. i023.

~M~fMO. ~051.. 1054.

~wMHdo. -Î07i.. <083.

GH~ermo OKua. 1084.

Pedro CeftMt'do. 1089.. Hli i.Pedr-o Rerna~·da. lü8J. ~tT44.

~oMdo. ~2.

~!edtc<o. dM9.. il5<.

J3eren<j)!<ef. ii54.. 4t69.

CMt~:o. HTL ii7'7.

~~<~o. 1179.. H90.

/o.f!t94.. ~05.

~w~o de F~ossH. 1210.

.~W~~<:M!W< 1~5.

A)<AtH<!LEi;)A8M!ESPANA. T

.H<M~HMM(!oJ(~d<m. ~39.. 1244.

<R<HMM<<~ Co~e~S.Los nombres y apt'ttidos de f'stos cuntro abades

con$tan la dectaracion do un tesligo que .)<~ eo-1noeiù; la' cu!))ost& én' et pt'OcMô sobre 'la pcrte-

nenciadohtig)psiade8anhtCo<itiadeB<emonat!tb.

rio, que fo dtsptito etObispo ~6ri7; pjeito terminady

por(!oncordiaen<M8.Est6docum6ntoes[tleneta[-

cMivodtitmcnMteriodcBagps.

.11

E~'ya mucHo eh <S37, y estab~ vacante ta abadia.L'1"I.-

otuvowitmcnmoertoocMages..

~B~<t~o. 4258.. 1283.

Ben~ef. <886.. ~99.

jR~~M<M~o. <500.. ~308.

GMîMefMio. ~5H.. 1343~

~ogor. v ~547t

Ja~Mte. 1550.t.

Fe~e. 4377.. -t37~

jMaM. 1405.

~O~M!M!«<0. 4409..?<'d)W. .t; 4448.C<i(Me~<!eCots<foAfnNMt: .4430.. 4444.

J<t~e/t'a~4453.. 4480.

~Mtm'.f<eC~t)~ '4494.. 4549.~M<!t!<~XtMf<t/ 4524.t.

J~t~'e<!o <teJL(M'(!at.

To~asCo~a. 004..

YMMUTEttAttM

MO!<ASTEB!0 DE SAN SALYAMMt.

De la misma orden de San Behito, sîtua.do~MMa Tineusi, in pago Bef~~ (cou-dado de

Berga) sM~er~tMM ~M ~ctfKr Lu.~'eF<!<M$.

Construyoto hâcia et ~o 830 Ça.~dp, abad de San Saturnino de Tabernote~,que h) era ya en 806 corno se dijo en Jo deaquel monasterio. Para. et nueva togro su fun.<tadorMn prtec~tMwde LudovicoPto, ~stees, décrète do proteccion y confirmacjen detodo el

terrone que los monges con sus su.dores habian desmontado y de cnantas obta.ciones hiciesen los iietas la nueva caaa.Concédées tambien, quemuBrio~abady yfundador Calordo, eiigiesen de entre e)!oa su

abad propb. La fech~ de es~ deëreto impe-naidice ast: warctt. a~to Christo

propicio XXII.tMperK ~MWt~~Mct pKs<t.

mi Augusti ~fKc<M)te~o~M w.Ma ~o<M regio. Es el a~o 835 ea qua pun.tuatmeoteera!a:ndiccton XH!. Hatiase estedocumente en et Cartprat de! mMasteno deSan Saturnine, que hoy existe en el semina-rio do Urgel. Y esta sola cireunstancia basta

para convencer que et monasterio de -Sa~Mf~ersc incorpore (ina)mente. y nno a

AtAtiXiKS~ASM Ei-t'AKA. ft

nln r~n~ r~n ~rn~innn~,l.Mr priot'ato del de Tabernotes, annque igno"

ramos !a epûca en que esto sueediô.

MoNASTEHtOM SAN P~MO DE VEt.f.ANE~.

Era de la orden de San Benito v estabasituado en el condado de Pat!as en e! lugarque las escrituras llaman ~<~<!M!coy Vt~taHt.cha. La memoria mas antigua que he encon"trado de esta casa es de la mitad del sigto X,atto XV del Rey Lotarb, 969 de Cristo: yes la de una queja que su abad Saila produ-

jo ante Ragimundus CoMëS ~(!rcJ'MO,e<(fo.mnus Borrellus Comes, et ~OMMMsSt~MrMM,ios cuales dicen. de 'si mismos ~MM fes!Jc-

yeMMa wre~MH Ho~rMM PaKMt'en~M. Dola

coexistencta de estos tres Condes do Pat~s

hay oU'as memoriaa, uha de ese mismo ano,

y otra del 993. de que se habtarà en io del

monasteriù de San Gines. Y puedo asegurar

que en todos los siglos X. XI y XII siempresuenan por to menas dos Condes simu!taneosde Pat!as. Digoto porque veas que sin ra.zon el critico Masdeu dio por apocrifos aigu-nos documentes, no mas que porque mencio.nan dos Condesa un tiempo. Estos très quedi-

go ahora eran hermanos, sobrinos de! famosoConde de Barcetona Bor<'cM, como consta

U VA6EUTRRAMO.1_ n_ v

de su testamento hecho en 99~. Basta de es~to por ahora. La, queja dol abad Sat<e eracontra Dt<faM, que babia hurtado unas vacas&&umonasterio. Ë! !!n)ron fuc.ootnpeHdo adar à ta casa en indcmnizacion la tgtesia doSan Fruc),uoso !? ca&o WMM.Esta escrttura

original existe en el seminario de UrgeL ¡De. otr&abad J!amadoJP~'p hay noticia,

mas no det Uempo en que !o fue. En ei mesde seUembredet aao ~21 to era Ponce, aquien el Cot)do ~MM«~o con sus hijos' jRa~.w«n(~ y GMï~'tMO hixo

ciet'tadonacionparasus tgtesiasde San'Pedro, Santa Mana, San

Juoo San Benito..

Suprimiôse esta abadia'hacia Ot afto 1095,en que para restaurar la observante, que a)tihabiadecaido, fué antregadaia casa.a~a deSan Saturnino

deTaberndesya !a diMcciohde su abad Pedro y sucesores, que !a tuv-io.son como un

priorato suyo y casa filial.. Asiconsta de una.donacion bêcha a. este abad

por PeptMo, ano 1095, era H3i ~M< nés.pues de esta época ya np hay mas mëmoriasdeabadesde ~MaM~o.

MONASTEMO OE,SAN CLËMMTM BË.COtbtN~

Esta casa era distinta, y mucboinas cc)p-

A ).AXtULiMtA);MtE~'ANA. ~t

Dt'e y anttgua que la que habia en la diocesi

do Eina con el mismo titulo, cuya connfma'cion hacha por Carlos el Calvo pubJico la Mar-

CM~spanicf! («p. n. ~~). La nuestra es-

taba situada en la vUta de C<~M8(o,poco mas

de una iegua Mcia ei mcdtedia de esta du-

dad de Urget, la oritta dol rio S~. Mas

espectf!cada se ver& su !oca!idad en ei do-

cumento de que habtare luego. Ëra ya dû bc-

nedictinos en los tiempos de Carlo Magno,como consta de !a donac!on de una vifta

<{ue JBoMMM)~o, ctérigo h!zo este menas'

terio y a su abad WM!~<!t!0, V/ JcceM"

bris anno ?. ~H((M(8 ~M~O Magno, Ymp~-ralore. He visto la escritura original on el

archivo de esta iglesia de Urget. Y,si a a!ga-no parociere que el dictado J~a~c que aH<se

escribe de esta manera, debe referirse, no a

Carlo Magno, sino & Carto JMa~no, bijo de Lu.

dovico Batbo, ruegoie que considère que es.

te ùttimo Cadosjamas fue Emperador, y quenunca se le dio ta! dictado en las cscnturas.

Para mi pues, es indispensable !aexisten-

cia de esta casa en et ano 803, que es la

época mas baja â que puede rcducirse aque-lia fecha.

Mas no hay necesidad de estas congetu.ras, quedàndonos otra mcntOt'ia original del

~2 YiME MTËRARtO~~ctf~<~ < t*. t~aûo 829, en que los dos presb!teros ~eWc~

y Wï~M!, dieron à esta casa y & su abad

tSeM~r~o, ;pM insula qui est in Co~obt~o,

con ocasion de profesar en ella el monacato

con la estabiiidad, obcdicncia y pureza de

vida segun la regla monastica. Y aunque no

expresan cual cra esta, por !o que mas ade-

!ante se dira, veras que cra la de San Beni-

to. Va copia (a) de esta preciosa escritura

que hatté en el archivo del Obispo de Urgel,

cuya fecha es: VII. marlias anno X~. im-

perante <<OMtMOnostro LMtfoM~îCOAM~tM<0 la

cual nadie pondra en disputa que es el 25

de fobrero de 829. Y pues entonces ya esta-

ba en pie el monasterio (~'afW~KS, qui in ec.

dem domicitio in Co<M~o.t. una nobiscum

conglomerati <Mft(), tambien !o debio estar

ceinte y sois ahos antes en tiempo de Carlo

Magno, cuyo dictado sin duda es de aquel

Emperador, à quien otras vecos se io dieron

aun viviendo. No son estas so!as las memo-

rias do los siglos tX y X.

En el ano 859 hixo testamento el Obispode Urgel .SM~K~o Il, y en et hace mencion

de esta casa Do, dice et concède ad do.

mum SaMe~t Clementis tMonas~MM, Sententia-

(") Ap. omn.H.

A!.A910t.M!ASBEE9PAttA. 0 i

rMW M;pM<<Mm6ea<t TfttOMM. Acaso no cono.

coran los b!b!i6grafos otro ms. mas antiguodee~aobra.

Do varias escrituras que he visto, y queseria molesto y aun inùUt referir, consta con

certeza que à Jos dos abades sobredichoa

W!7t~<ÏMO y 803

SeM<e/red'o.. 829 siguieronAndres. 846 a~o VtL de Carlos et

Calvo.

B~en/~o. 905 a~o VII. de Carlos d

Simple.

f~~Mc&).. 919 aaio XX. deï mismo.

~Meo. 924 a-Oû XXV. del mismo.

S~MM. 944 aùo tX. de Luis e! Ut.

tramarino.

~<t~tHO. 949 aAoXtV. del mismo.

O~ento. 995 a~oïX.deHugoCapeto.

Este es ùttimo de los abades de este mo-

nasterio, cuya relajacion fué la causa de quese incorporase a! de San Andres de ?respo0~.

Fue asi que el Conde de Urgel Ermengol ï

(apeUidado el Cordobés por haber muerto en

una batalla con los moros junto à Côrdoba en

et ailo ~010) hizo un viage â Roma hacia el

ano t00< para consuitar con el Papa Silves-

YtAGE UTEBAMOIl 'II..

t«e M sobre la reforma do atgunos tnonastc-

rios de su.,condado. AnimKrontia & etto ot

Santo Padre y et Obispo Urgellense SaH<t, quese hallaba tambien en a((ueHa corte. Vaello

de aHa con este propôsito comenzô a cx-

hortar a! abad de este monastcrio de CotK.

net, a que reformando su vida rc!ajada y be'

licosa gobernase como dûbta a s<js mïtA'

ges. Excusabase él con la p~brexa a que es-

taba reducida la casa, qu~ de hecho téni&

enagenadas su posesiones, y pordidos sus li.

bros y athajas. A! cabo de dos ados de amo.

nestaciones y reprehensiones infructuosas, se

reso!vt6 el Condo à venticat sa pensaùttento,cou et consejo de BymetMjMtdo, ArzoMepode ~arbona, de !os Obis~ Salla, de Ur.

gel Oton, de Gerooa y ArnM~, de Vique; yde los abades ~tc~o, de Ripoll, L~M6 B<!Me<~c<o, Arui~ase, W~Huro. de Ba~

Rotas, y Ponce, de San Saturnino de Taber.

notes. tncohpop6,. pues, y dio como en ato.

dio esta casa de San Gtemente con todas sus

pertenencias, a ta de San Andres de CeM~e.

lles 6 de 7fe~on(s, donde habia mas propor.

cion para que ftorectese la obsorvancta de ta

regta de San Benito. Hizose de etto eacrttu'

ra V. Aa~en~ M<tM anno (ra~e~ton~ D<wntit

nos<n Jhesu C~ts<t tM~~MO Mf, tM~cttOMe

A LAS MLESfAt M MPAt)A.Il

NPC!MK~,wa MXJMFf. aMMO' ML ye~H«M~~o<

6~'<o R~e. Batos que cuadr~ entre s!, soto

en la era pusieron un numéro de mas, dàn-

dolo 59 anos âobre tes <te ta EncarnacM~; co-

aa quoda atgunpMo à ta opinion de Monde"

jar y de Mayans sobre este pwtto, mayof.mente en esta y otras escrituras que son an-

terioresat tnos setietnbt'e; pot'que tas queson desde 6! hasta~ Hn de afto no Yaien para

prueba de esa opinion siendo cierto quelos nota~s'en' et' actiewbfe'sonan ya' tomar

ta' indicoon y )a et'a de! anûstgu!ente'. Esto

sea dicho de! pasù.En la escritura qua c<~pi6de su ofiginat

<n et archiva dû Urget («) veras,. que el ~a.

go del Conde'y detObiapcSat~a à Romsfué

baeia et ano 1061, pues desde' su regres~hasta ta Feuni~n de estos monastërioa en

~004, dice que pasaron' mas de dos anos:

item. verâ8 que el nombre mas eoma~ con

que et Papa Sitvestfe !t eca Gonoeido poraca,et'a et de Ge~c~o,' que tema aMes de' ser

Papa: indicto bastantc ctarode quf estuvo

p6r estos paises para estudiar las cienciasba-

jo ta direccion de Atton, Obispo de Vique.Por ùitimo hatiafâs la- demarcaNon topogfà-

(a) Ap. ntim: H!.

? VM8 MRM~< <

tica de esto tMonastene, muy c!ai'apa~a tos

que conocen este terreno. Todavia queda aUt

una tg~sita arnnnada con vestigios de ediR-

cios, donde me acuerdo habor a!morzadû muyà mi placer, por ser et parage harto agrada.bte y despejado.

MoNASTEmO M SAN ÂNMES BiË TRE8POKTS OR

CENTEU,E8.

En !aescriturade incorporacbndet menas*

terio de San Clemente de Co~M~, que exa'

miné en el articulo aater!or, consta que este

de San A~dres estaba situado in c<MMt<o<MUr-

<~e!~KSt, infra COKgfM$<0qui MO~t!<!<Winter-

po~tOKes, in <octtMqui StM~a~. Otras

escrituras dtcen: gM<M~est M<MW <H~ arcte

Mt~M~ loca, ~«ofocantMr PoK<oKM~ otras

~~poMtos de donde vino el nombre vulgarde lresponts que tos naturates dan a! sitto

donde estuvo esta casa, cuyas rutnagëxtsten

y son todavia Uamadas <«woMM~f, à distancia

de tres leguas de esta ciudad, Segre abajo,en el confluente de un arroyo que baja de

Lavanza.

Esta es la casa que, como vimos, rué

incorporada la de Codinet. Hama!a de San

Acisclo ci Obispo de Urgel SMe6K<o en su

A LA6 tSLEStAS DE MPARA. 't?a nwn in 1·

~t"tt.T.

TOMu x't. 3

4estamentodet ano 8S9. Do, dice, et coMce-

do ad dotHMM SaMC~ Aciscli Sentilias TKOMo-

~enMH~, librum Ba~OM<MW &ea<t AMg'Msh'nt

contra ~reses quinque. 0 el notario equivoc6

e! titular dei monasterio, que no es creible,

6 ademas del de San Andres tenia el de San

Acisclo que es mas vero~imit porque el ape.

!!idar!o Sen~~cs, prueba que à ~} y no à otro

se hizo aquella manda.

No tengo duda ea a{h'mar que este monas.

terio existia ya en los tiempos de Carlo Mag-

no, acordândome como me acuerdo con to'

da certeza, do habor visto memoria de et en

escritura del aho 785. Mas este apunte que

estoy seguro que tome, no me viene ahora

a la mano, y asi !o dejo estar con harta im.

,paciencia mia.

Era su abad Guisamundo en el ano XXVII

fe~HaH<e ~<rM/o ~e, que par el caraoter

de !a escritura que he visto original en el ar.

chive de esta iglesia, me consta que era Car-

los el Calvo, y asi deI ano 866 de Cristo. Va

copia de ella ((t). Es una donacion hccha d

este monasterio. Det mismo abad hay otra

memoria anterior, esto es, del 850, la cual

ya envié y examiné on el episcopologio de

(a) Ap. nùn). fV.

18 V)A6EU'[MAtUa__a_ 1_1_ nr:n~mn

esta igtesia, art. BEATO. En et ano XiV deLuis Uttramarino, 949 de Cristo, ora abadTr~MMHHdo. En et de 4017 to era San~o, elcua! asistio la eloccion del Obispo de Ro.da Pot'reM, hecha en esta catedral de Urgelpor San Ermengo!.

En 1078 e! Conde de Urgel Ermengot IVuniô a este monasterio el do San Lorenzo de

MarMnys, sito en el valle de Lord, conto ve-ras en la escritura adjunta (o): no se hizo es.to porque nuestro monasterio es~vtese en-tonces en gran reputacion de observancia,sino porque habiendo los dos ventdo a granpobreza, pensô aquel Principe reunir las rca-tas de ambos en uno para que mejor pu.diesen sustentarse los monges. No bastandoeste medio para reparar aquel dano, luegoen el ano siguiente 1079, unie enteramenteesta casa de San Andres con la que poco an-tes le habia dado de San Lorenzo, a! monas-terio de Santa Maria de RipoU, y a su abadBe~wdo. Tambien va la escritura de esto

(!<), en la cual acaban las memorias de esta

abadia, reducida ya a priorato; el cual sé queobtenia EMMe~oen el ano i090, como se véen la restauracion de la canonica de Of~ana.

(a) Ap.nûm.V.(b) Ap. nun). \'i.

AHS)(it,6SHA!!t)t:t!PA~. ~9

MONASMMO Da SAN LOttE~XO BEL fAt~K t~ LottM

6 M MAnuNvs.

En el artlculo antecedente se ha hecho

mencion de este monasterio, incorporado y

sujeto at de San Andrés de Tresponts. Dificit

es averiguar exactamente su situacion. Lo mas

comun en las escrituras es que estaba M t)aHf

ow~o Lordensi. La duda con que me han

contestado algunos do estos naturales sobre la

topografia de este valle me obliga a buscar sus

limites en tas escrituras. Entre ellas hay una

muy so!emne, y es la de las ft'anqutcias que a

sus habitadores concedio et Conde de Urget

Ermengol IV en e! ano ~067. Ten pacienciaon leer, pues tambien yo la tengo en escribir.

Dice: aAC'rontationes autem sunt supradicta;avaUis Lordensis à parte orientis in rivo de

tCtusa, et descendit per Succinglos et vadit

"usque ad gradum de Terrariis, et connectit

»se in cotio de Montctnaioro, et porvadit ad

"SUvam seminatam. A meridie namque ath'on.

!)tat in ecclesia Sancti PonRii, et ascendit u.<-

»que ad Kanelas. Ad occiduum vero in Pu-

»galtel et ascendit usque ad torrentem de Agre-

"voied et pervadit usque ad serram de Cor-

"das. A piaga septentrionaii an't'ontat in par-

20 TtAOE t.ttEtt&tttO

»tum de t uxen, et ascendit usque ad cottun~

»de Prato de Atbos, et circuminnt, ac d6-

"scendit in Vi~et de David, En otra escritura

dol mismo ano, de que luego se dira se sofia-

ian los mismos limites & esto valle, segun lo

cuat, por )o poco que ontiendo, creo que es-

taba h~c!a Cardona; con !o cual viene bien ei

haber portenecido antiguamente a la diocesi de

Urget y hoy à la de Solsona.

Del nombro do este valle !o tom6 el santua-

no de nuestra Seïtora, mUtntada de ~o~, con

et cual era ya conocido en et ano 992, como

luego dire. Rt padre Camos (Jardin de Maria)dice que la irnsgen fu6 hallada por un toro: y

que attt ttabharon los padres Dominicos desde

el ano i58~ hasta ~34. Los tugares de sus

contornos, y que acuden à dicha iglesia en sus

necesidades pùbticas y privadas, son Naves,

C<tMf(M<ï, .SanLot'eMM, ~MgMer, ~acofnM.

CMM:es, La Coma ~ft ~edt'~ y L~ <Se~a; cu-

yos nombres acabaran do demarcar la situacion

det valte, y por consiguientedet monasterio

<teSan Lorenzo qucdccimos.

Porque cierto es que atti estuvo como a

-falta de otras pruebas to demuestra la cesion

~ue a favor de esta casa hicieron los testa-

tnontat'ios de un ciorto Guifredo, que poseiaa

aquet s~ntuario, el cuat entregaron à dichos

A U9 MLE8!A8CE ESPAÇA. SHf

monges en éscritura del ano V del Rey Hugo,992 de Cristo. Esta donacion confirmaron et

Conde do Urgot Epmongot ÏV v su magerA~'~M en el !u)o 1068, ipsam rocam de Lurdo,

dicen MMK ~a DMeKca SaKefe ~<ïne.

Son varios los monasterios antiguos intttuia-

dos de San Lorenzo en este pais, y conocidos

con diferentes dictados y despues de mu-

chas observaciones no me atrevo :') decir queeste del vatte de J~or~seae! mismo que en

otras escritapas suena tfamado de ~arKH~.?,lottes y~~fa~Ho.

No'he haitado noticia dc'ninguno de los

Abades de esta casa mas que del ùttimo de

ellos Lo&<;foK, que [nariô en el ano 1019. Y

digo que fué et t'dtimo, porquo luego en ese

mismo an&, <tia i8 do noviembre, tt'atando el

Obispo San Ermengot de nombrar sucesor dei

difunto, e!igi6 para eUo a PoMce, Abad de San

Saturnino de Tabernoles, sujetando a c) y a

todos sus sucesores en aquella abadia esta otra

casa de San Lorenzo que cierto fue redncirta

à puro priorato. La escritura de esto se halla

en el citado cartoral de San Saturnino, de

donde va copiada (a). En ella veras que el

santo. Obispo, para tomar aquella disposicion,

(a) Ap. n. Vf).

Y'.M'EUTHMUttO

acu(Uo a tu Londesa de Bat'ceiona ErMM:Md~ <

y A su hijo B~H~MM- ~of-rcM (dobiô decif~«<o~ tos cuales gobernaban este condado do

Urgel como tutores deErmengot I!, entonces

muy ni~o. De esta tutoria y de) derecho quesogun ona

correspondio d aque!)os Principesse hablo en el episcopologio.

A pesar do osa sujecion hecha en ~Ot9 almonasterio de San Saturnino, vemos que en~078 to sujetan al do San Andres de Tres-

ponts, y como dependencta suya paso sertodol de Ripoll. como yase dijo. Por otra parte,en los siglos XIII y XIV suena como prioratode San Saturnino: y me consta que en 1540e! prior de San Lorenzo A. C«pet'e!<t, presopar Gui!)ermo, abad do San Saturnino, ofre*ciô no quebrantar el arresto, con escritura

tpM he visto en ci seminario Tt'identino deesta ciudad.

Esta circunstancia de hallarse aqu! las es.crituras pertenecientes al monasterio de SanLorenzo de! valle ~ordense, al mismo paso queen Ripott se hallan las de otro San Lorenzocon e) mismo dictado, prueba claramente queeran dos los monasterios de ese titulo en aquelmismo vatte ù en otro det tnismo nombre !ocua) no sediscernirni me hatto con documen.)f's pm'a e))o.

A LAS t~EStAS M! BSPAttA. 33

MoNASTEHtO DE SAK LonENZONECunDANOLA.

Ltamoto ast, porquo fundado in villa Ce)'-

daniola !o supono la escritura de dedicacionde la iglesia de San Julian Mm'th', construida

alli, la cual hizo el Obispo de Urgel S~n Odonen el aûo ii05 à ruegos de Guillernio, Abadde dicho monasterio. De esto se dijo mas en el

episcopologio (a), y es !o ùnico que se de tal.casa.

MONASTEMO DE SANTA CECILIA DE EuNS.

Estaba situado in valle E~ns, Eunie, Elin-

st<«Ma, &;<aM<t(que con todos esos nombresla espresan las escrituras que ho visto) enel confluente de dos arroyos ttamados Cavo

y J'?tM<o~, junto a la villa de Po~ok, aun

hoy ex~s~en~e en el antiguo condado de Pa-

tias, diôcest de Urgel. Era de la 6rden de

San Benito, primero de religiosos y despuesde monjas. En la forçat i?MpaM:co (ap. MM-

mo'o XMjf) se pubtico el décrète de Carlo-man del ano 880, conurmando la fundacion

y dotacion de esta casa hecha por E~-c-

(") Pag.3fi.

VUGE LITERARIO1

«o, su pnmer abad. De eUa dice etPapa

Juan XXII en su bula do confirmacion de!

auo 1 de su pontincado (d5<6) gt«!M<c~~(K!MMMtOrMpCarolus W(!~KMS Imperator MM <Kt.

<<OMe MKH~Mt'~0 gloriose ditavit.

Gobornaronta suoesh'amento varios abades.

hasta et aûo 1080, de los <jue pondre aquiios que he hallado en varias escrituras queho visto, particutarmente en el archivo de la-

cotegiata de Castettho, à donde <)naimente

vinieron à parar los papeles y rentas de aque.lia casa, como se dira.

M~o. 880.

~~KoôCM~oy~e~Mdro. 952. 955.

De estôs dos abades simu!taneos hay mu-

chas memorias desde el de 952 anno 7V. ~Mo~oMt~~o~ ~to Z~et~o. En el de 949

yaviste en el episcopologio Urgettenso (articu-to Wisado 7f), como estos dos abades reedifi.

caron y dotaron la iglesia de San Cristoval del

Castro Sa~KMas (a). Omito decir mas de esto yde la curiosa escritura que envié, porque no es

justo gastar el tiompo en repeticiones inù.

tites. Solo advierto que en ella se dice de es-

tos prelados GM~MMSe< ~~dfMs MOMw~-

ti foc<!<< abbates MM«~ CMM /(!<r!6Ms de e~Ho-

(a) V. Tont. 10. p. 103.

A M8 M~EStASM ESPAÇA. 25

Mo &Mc(<t Cec~o. Otras memorias bay de

los dos en el mismo. ano 949, y en los sh

guientes 9M y en el de 955, que era ya el

i.' del Rey Lotarto, en el cuai les hizo una

donacion e! Conde Borrell, que !o era de Ur.

gel yBarcetona. No son estos los ùnicos aba-

des simuttaneos que se hallan en los monas-

terios de por acà. AcA io fueron tambien

Ada&~oyJBM~o. 990.

CoMta de una donacion del a!io 1)1 del Rey Hugo

Capeto.

~~o yJtKtM. i0i2.

Otra donaeion del ano X.V!H del Rey Roberto, Lo

era solo

DM)-ot<do. 1024. 1040.

A quien San Ermengot disputo y gan6 en juiciopûbtico la posesion de la igtesia de Curticita con los

diezmos de Castello, de )o cual so dijo en el epis-

copologlo.

Estos dos abades no suenan solos gobernando la

casa, sino junto con c) arcedi:))M Bernardo, que es

el que poco despues fu<! Obispo de Cr~c) y reformo

este monasterio, como se dira en la escritura que de

ello se hizo en la cual de dicho Obispo se dicc: du-

dxm dt'Mntt providentia M<ff<'ro< pofe)'~ et pt-ocMt'a-

tor, ac propagalor (do aquella casa), et 4 /MHd<Mnen-? omnium Ae<!)/!6)ort<m donec ad ardua ;Mfs ~pott-fonett~ co~M(rt<c<of. Con csto se entendera porque una

escritura de venta fecha IV. «h~'MMt, anno t7/

copologlo.

o~o. ioeo.

AmoMo. 1067. i069.t~tios ftns abafjpa nn sopnnn Rn)n<: fy~h~fn~n~n )~

'M YtAGE DTEttARtO

wnn~mnln hlaliewn Rnr n ~(IftSI ilion- J?~rnnn~««~PMtppo/h'~e i089, diee:Cf<'n<!r(f«sa<chilevitu, et /(~MMtM ~Mo, <t<m cuncta Mn~re~a-

tione S«!)c<«'CMi()<?,vindifores, etc.

Aqui acaban los abados de este monaste.

rio y el ser él casa de religiosos. Porque ya

poco despues con el deseo de que reftorecie-

se en et la observancia de la vida (uonasti-

tica los Condes do Urgel Ermengol IV y Lu-

cia su muger, de acuerdo con Amato, le.

gado del Papa, echaron de et a los monges

y trageron religiosas del monast.erio de las

Pttellas de Barcelona, donde era abadesa 7~tar-

tla; la cual, como dice Diago (~t~. de los

Cond. de Barce~. M! 2. c. '72) dio su con-

sentimionto en enviar las nuevas pobladoras

dia 25 de julio del ano 1079. Vinieron en

efecto con aquella prelada, y como planta

nueva, y con ocasion de consagrarse su.igle-

sia reedificada por el Obispo Bernardo de

Urgel se hizo una solemne escrttura, que he

copiado del archive de dicha colegiata por

!o singular de su fecha 6 importancia de sus

noticias (a). Enctta, despues de elogiar ai

Conde, Condesa y Obispo por la parte que

tuvieron en la nueva fundacion, se dice de

la fundadora Aderat doMMO Elliardis A66a<ts.

sa, cuius de vinea <r<!t!sp!«tt(<t<a HOt't~er ~c-

(f<) Ap. num. VHt.

AHS)t!hMtA)ifËtM)'A'<,t. ~7

naA 2i%n ni ~m Aniuo au~~innfinmn li,t'<~ propago illa et w OMM<ssx~îec<îOMe /!t'MM-sime fM~a<Mf ~afc ~eMs t~e. La fecha tiene

que examinar. Todos sus computos corres-

ponden a! ano 4080, si no esta indiccion, queno era la dos sino la tres. Lo demas todo

cuadra: la era i ti8, los iustros desde la En-

carnacton~iO ù cinco anos cada lustro (cosa&que algunos criticos no se acomodaran porcreer que este computo corresponde a la

Olimpiada), la epacta (6 revolucion) VH, et

dia mat'tes de la t'dtima semana de diciembro

(/ ~NMorM) 2!) de ese mes porque

regia entonces la !et. dominic. D. En suma,

a)!A te !o veràs, y no te pesat'a.A pesar det silencio de esta escntura so-

bre haber antes vivido monges en aquellacasa, debe tenerse por una misma, y porsucesoras de ellos à estas rctigiosas porquela identidad del lugar y sus confrontaciones,

y atgunas palabras de que usa este documen-

to no sufren pensar otra cosa. Vh'ieron puesalli monjas bcnedictinas desde ese aho 4080,

y ya desde entonces hay escrituras de obta.

cioncs de religiosas con la cercmonia de M<t-

ttM <Mpa~ a~n~, tan propia de aquel ins.

tituto y ta casa Ilaman cenobio puellarum.Estaban sujctas a la abadesa que ellas mis.

mas se ctegin)), aunquc at mismo tiempo te.

38 YtAOE LITERARIO

n<an unpt'tor, cMyo ot!eio acaso no pasaria.del gobierno econômico del monasterio, ni se

extenderia mas que at clero que servia a las

religiosas. En et ano XXV de! Rey Folipe

(~085) era abadesa Le~~rJts, si no es la.

misma que tn fnndad&ra B!t<trd!'s,

Pocos aûos se pasaron sin que la corrup..cion de costumbres estragase a esta comuni-

dad, y la hiciese digna de que el Conde de

Urgct Ermengol VI, de acuerdo con el Obis-

po PeJro Berenguer, incorporase y sujetaseeste monasterio at de San Saturnino de Ta-

bernotes, rogando à su abad BettefKc<o, querestaurase a)h la vida monastica, arrojandolas dévotas y sustituyéndolas monges. Hizose

de esto escritura en et af)0 ~54, la cual va

copiada det Cartorat de San Saturnino (a).El buen deseo det Conde quedô sin efec-

to, y no sé parque manera. Lo que s6 es quehasta principios del sigto XV hubo alli sin

interrupcion comunidad de religiosas, de cu-

yas abadesas he recogido las memorias si-

guientes

JBeatrM. '1137.

Bealriz (otra 6 ta

misma). H67. H98.

(<) Ap. nùm.)X.

A LAS MLESftB M MPAM..39

dMa, etecta

devila. 1375.

A la eieccion de algunas de estas abade.sas ha)to que acudian citados los prohombresde la villa do Pallarols, io cual séria por ra.

~on del senono que alli tuviese el monaste-

vio. Aiguna vez se encuentra que presidié la

A~e~M. 1215. 1216.

E~M~M. 1258. 1240.

AfnotMo. ~M6.

AïM.49.

A~a~ds. 1255. 1271.

?~12~

~araMOM~ 1278. 1500.

~'aMe:'sca. munôi30&.Elisendis de Cap.

en. 1505.

M~rdM. 1516.

A~Ma. 1525.

Sc~H'fKOKd< 1529.

~M«~ 45~0. mun6<346.

~M~es~d'eA~Mt.

~ar, et<!ctai546.tar, etoctato

Sc~«!M!OM(~<! tfe-¥_~ ~.wv~w"y

Co~ar. 1560.

'jP~aMCMca. 1570.

Elisendis de Cap'

~0 V)MK UTEBABtO_1_ _1 1 '1eteccion c! abad de San Saturnino de Ta*

bernolos, a! cual debiô qucdar sujeta on

algunn manera aquella casa, segun to deter.

mino el Conde de Urgel ya que no pudo ar-

rojar de e!!a & lasmonjas. Esta superinten-

dencta de San Saturnino ocasiono varias dis-

putas con losObispos de Urgel, que al fin

se resohicron por concordia en tiempo del

Obispo A~tt hacia el aAo 1~06. El sucesor

Berenguer de & suprimiô esta abadia de

Santa Cecilia en t585, reducicndota à prio.rato con !o cual deshecho poco despues et

monasterio, fueron trasladadas las monjascon autoridad apostôtica à la villa de Castell-b6, donde me consta que vivian en el a~oi408 y siguientcs, hasta que quedô del todo

extinguida su comunidad en <436, cuandoel Papa Eugenio ÏV incorpor6 dicho priora.to à la nueva colegiata que él mismo erigioen aquetta villa dotandota con mucha partede las rentas de aquetta antigua casa.

MONASTERÎO DE 8.~ PEMO BEEsCALES.

Situado in pavo (pago) ~o~6MM, junto sà

ïsona, de ta cual dista muy poco el lugar de~~o~a. Para que fuese monasterio de la ôt'.den de San Benito habia ya edificado v ttotado

A LAS t6!.EMAO DE ESPANA. 3<11 rr

~u iglesia el presbitero ~nM~/b 6 JMoH~

j~b 777. no~<Mdecembris anno X~ regnanteCarlo t'e~ ~:o T~eMdof~o. En el mismo dia yano, que es e! de 913, la habia dedicado yconfirmado sus posesiones A~t!<<so Obispode Urgel, t<<regfM!an<ct',dice, s~c~~M~ patnsttos<WBe<tedtc<tstatuta Deo se~t tM qu'ère po-tuerint ut sit M<mas(ent(W, et <ocMsmonaco-

rum. La escritura original existe en el archivo

de Urgel. No se Ycrii)c6 esto por entonces; y

qucdô dicha iglesia de San Pedro servida de

canônigos hasta el aûo 960, en que à instan-

cias del presb~ero FfOMcetHtM fué erigida en

monasterio de Bénédictines por el Obispo de

Urgel Wisado 77, el cual convidô à France-

miro con la dignidad de primer abad do aque-I!a casa mas escus&ndose et humildemente

rogô que fucse instituido y consagrado porabad el presbitero BeHo, canonigo de la mis-

ma igtesia de Escales. Hizose asi on presenciadel Conde Bon'ett, de varios arcedianos de

esta catedra! y abades de ]os monasterios ve-

cinos dia 6 de noviernbre del ano VH de Lo-

tario, que acaso deberà ser el 961. Va copiade esta curiosa escritura que esta en el

mismo archive, y te ha de gustar, aunquesolo sea por su sencillez (a). Det ano XXYttt.

(a) Ap. nûm. X.

32 VME t-MEMMO

del mismo Rey, 978 de Cristo, hay una do'-

nacion del sobMdieho Conde Borreti at mis-

mo monasterio, en la cual hace todavia men-

cion del presbitero F~<ïKceMm'o, quien !ia.

ma ~c~M MCM~. No tengo ya mas noticias

de la existencia y duracion de este monas-

terio~.

MoNASTERtO DE SANTA MAMA DE GuAJLTEH.

Era de la orden de San Benito, fundado

por et Conde de Urgel Ermengot IV, y des.

de su misma fundacion sujeto como simple

priorato al monasterio de Santa Maria de Ri-

poil. La primera memoria que ttay de él es

del afio 1009, y es la escritura que pubticola Marca MspaMtca (ap. n. CC~JΠen la

cual dicho Conde ofrecefundar aquella casa,

dotandota desde luego con muchas posesio-

nes, que propiamente era darlas a Ripoll.Yo tengo otra escritura del afio 1085, quesin duda es la de la verdadera fundacion del

monasterio que todavia estaba entonces por

edificar. Existe de este documento una co'-

pia coetànea en la catedral de Solsona, de

donde saqué la adjunta (<t). Dicen en ella con

(<t) Ap. n6m. X!.

A t.AS tCLR-HA!! OR E8PAMA. 33

~tu)nnctt)j

?. Xit.

n.u_ UIU U\1 III

T.X)).

mucba gracia el mismo Conde v su mugcrA~aM que no querian imhar à tos que ma.

~no CMK ttMpe~Mac rKmore res SK(M MtoptMH~et cito dp~c~H<es pos<poKMn~ sino que poco

poco se proponian aumentar y Ilevar ade-

lante to que emprendiesen comenzando por

en).regar mil tlonncs de oro (mille «Mrcos; pa-ra que so cmpczase la fubrica del monaste-

rio y varias posesiones y diezmos para a)!-

mcnto de los monges, sujetandoio de nuevoal de Ripoll at cual por donacion dei Con-de Wift'cdo teMoso~ pertenecia tambien la

posesion dei mismo sitio. Rsto dicen que erain loco, qui fOC(t(Mf ~Ka~t'M <M~<t ~)W<Mw

Segre. Qui <oct<s, «( a!'MM<,antico~OMoreprt-

M:<~ MN/er Ecclesia (i<C<MSac ~OC~O<MS,mul-

ta taw Mh<s<<!<eco?!~Mmp(t<s est. Entre iosdiezmos y primicias quo )e concède cuentanlos f~OMH<Or<:<M!!C, ~Kt!~ Comes fecerit delu serra da~enarafCMMs ~p~am. Ya sabes

que Uamaban entonces /.<!p<ïM~a todo )o quoposcian los niorosttmit.rofes. Hattoscprespn.te la donacion y subscribiô la escritura el

Cardena! Ricardo, legado apostôlico. La fe-cha es smgntar para estos paises, porque sinhacer mencion de los anos del Rcy deFran.

cia, que entonces era Felipe, solo se notaet ano de la Hncarnacion, el dia det mes,

T tn

Y)«.t:t.m:ttAfuo

(~ de<nayo), c! pontilicado dei Papa San

~rogorio Y!t, !a presidencia de! citado Car-

dona! en et monasterio de S. Victor do Mar.

sella, y la del primcro de los abades que deaïïà vino u ÎUpoH (Bct'nardo).

Veriiicose lu funducion de este priorato ysu réunion a aquelia ahadia, entre cuyaso~<M~<!<ts to cnenta el Papa Urbano !Ï en la

buiu confirmatoria de sus posesiones. Asi

pct'manccia en el sigio XH, como consta de

otra cscritm'a del ano H 70 sobre cierta con.

cordia que se hizo entre los abades de Alaon

y de Hipott acerca de la pososion de la ig!e.sia do t~e~ 6 con otro nombre ~'MYMa, en

el término del castillo do Gct'asa: Ja cual

quedô adjudicada al abad de Alaon con la

condicion, entre otras. de que pagasc el cen.

so annal de un fnornbatin «~ HKttCt~, dice.de jf~oM, videlicet, Pi-t'ort &~c<(c ~onfc de

CM~~C)'.

Por esta sola noticia seria poco aprociableeste documento; pero eslo sobremanera porla que nos conserva de un concilio celebra-

do en Tarragona en et mes de junio de eso

a~o d t70, enteramente ignorado hasta aqui.Dice, pues, la escritura, que obcdcciendo

e! abad de Alaon PoHce a! precepto del Pa-

pa Alejandro Ht (antc quien se hahia pues<

A LAS M)Lt~8 t)R E8PANA. ?

.tt~~ .t-J)~tt tm' n\ 11to la quo'eHa por parte de! de Ripo!!), pasôit Tarragona a ia cciebracion de un concilio

~~arrac/tOKfttH ~Ko~ant cottc~MMHveme!en husca det Obispo de Tortosa Ponce de

~one~, nombrado juez en aquetfa causa porel Papa y con el acuerdo de este prelado ydet de Lérida ~Mt~er~o Pet'~ ajusté dicha

concordia y protneUù cnmpttr!a. En la escri-

tura que Ta copiada del origina) que existe

en e! archivo de Solsona (~), Mrman !os dos

Ohispos sobredichos, y ademas Ponce, abad

de Alaon y Ponce, prior de Gualter. La reu.

nion de todas estas personas que suscnben,no era faci! que pudiese verificarse sino con

la ocasion de un concilio; y esta es una nue-

va prucba de su celebracion. Asi es que porun medio no esperado, homos tenido noticia

de un concilio provincial que ignorabamos.No sé ya mas de este priorato de Gualter,

sino que sus rentas sirvieron para dotar la

mensa canonicat de Solsona cuando se erigio

aquella iglesia en catedral à unes del si.

glo XVt. Y esta es la causa do hallarse en

su archivo muchos de los titulos pertene-cientes à aquella casa.

(~) Ap. n. XH.

Y'At.Kt.tfKRtR'O

MONASTKMO M: SAKTA M.UttA DK FttAKQUEXAS.

Era do nionjas cistercienscs en e! siglo Xif,

segun consta de la obediencia cancnica quesu abadosa (,x~<s presto a! Obispo de Urgel~n<aMo do Pe/'CiMM. que to fuu desde et ano

1107 hasta H95. Existe la escritura copia.da en el archivo de Urgel I. Do~ ~b.lio 262;, y dice ast J~o so-o!' GM~to A~(t.

ttsa S«MC<(c ~an<p de Ft'<!K<jfKMM promittoo&ediM<MM <!&!~rnaMo ~pMcoj)o. et ecc<eM'(B

~e!<€!tst, sectMt! ~M~M !wa<t DeHe~e~,et !KSt<<H~OM6H!~MM CM~-C!<'MS<«tK,e<C. En

i282 cra abadesa S~~xt de 6rg, segun ho

visto en et archivo de la catedrai de Lérida.

Estas son las ùnicas memorias do esta casa,la cual ahora no tengo por de grande anti-

gùedad pero he qucrido hacer de eUa men-

cion por si con et tiempo se topa con atgode mas importancia: porqùe bien pudieraser que esas religiosas fuesen las sucesoras

de monges en esa misma casa como en otras

sucede.

MONASTEMO DE 'VtLANOTA.

Kn la .V(n'c<ï ~MKco ~;f)!. 5C2; hacia c!

A LAS !Ct~AS DE t~A~A. 37

~~f.~tt~t~)- ~i <ano 876 se hace mencion de un Conde de

Paitas !)amada F~o~o, cono rcstaurador del

monasterio de Gerri; aunque el autor aspgu-ra que no cran muy cxacto~ )os monumen.

tos de donde saco esta noticia. En este esta.

do ha!te en el archivo de la catedral de Ur-

gel un diptomaorigina!, en quo ci Conde do

Pattus Fridelo tom6 !)ajo su protoccion el

monasterio que foc«< WM<M!Ot~,qui est si.

<MssMpM'~Kt):MM Aoc<!rM<, cuyo nbad ?')'<}s&s.

do te habia pf'dido la confirmacion de todos

sus hienes hahidos y por habor. Llamo ori.

ginal este diploma aun~uo esta sin fecha de

dia ni de ano pero esta sellado con et ani.

tto det Conde, que es to que et dijo: de

awndo nostro sttb~ MMMMMss~~art. Con e!

tiempo ha saltado la cera 6 !acrc sobre quese estamp6; solo se conserva su !ugar y aun

algunos vestigios do él. Encima de e! firma

ZaM~o!'(tr('o, que era el Canci))er del Condc,

as:: AANr~BAp~oc. Ë) contexto y estilo de

esta escritura es enteramente imperiat, digo&!a manera de tos preceptos 6 diplomas de

!os emperadoros Carlo Magno, Ludovico Pio

y carlos Calvo con to cual no tengo duda de

que pertenece al sigio IX. Mas es que el

Condo dice que concede eso al monasterio

in ~moMHa SEjVfM~ ~O.STjf~ cxprcsion

38 VtAGHUTEMKtOà 1 n

qae en la boca de quien se ttmna a si mismo

Cornes et A&trc~t'o, solo Ucne tugar en ese si.

glo en que estos condados eran un benefîcio

amovible 6 cuando mas vitalicio concedido

por tos Reyes do Francia. Asi que yo pongoeste documento on el ano 876 6 por ahi (<t).

El monastcrio que intituta de ~!att0t)<! no

es facU averiguar cuàt sea, por no dar de él

mas senas tcpograncas que la de estar jontoal rio ~o~Mera. Mas como sean dos los rios

de este nombre Noguera de Parfis y de Riba.

~orM, queda la duda del sitio de esta casa,

aunque yo sospecho que bien pudo sor 6 la

de San Vicente de Gerri 6 la de Santa Ma.

ria de Labaig, Acaso el tiempo descubrirâ

mas. En tanto quede notado esto aqui queno deja de ser curioso.

MoNASTERtO DE SANTA GRATA.

Llamado asi vulgarmente y por corrupcion

Santarada; pero con toda propicdad debe in-

titularse de Sa}!<<t.MorM, como le lIama ci

diploma de Ludovico Pio de 8i9 con queconurm6 la dotacion de la catedral de Urgel;

deinde, dice, !oc)M)t SaKc<<B ~anœ,

(a) Ap.n.XiU.

A LA~ tGt~tAS LE ESPAÇA. 39

C'< <<~ fCMnt S<!?!C<(e ~rnftf. Su situacion era en et

Condado do Pattns sMp~' /Mt'M<m ~osc~a (bov

~<MM) era ci lugar donde estaba la i~esia de

?ramf(s~«!s~~cr(!m6as<)< Detano 825

ttay tncmona que ~o~o~'o, Obispo Ur-gcHcnse.rcst.aurado)' de a~uetmonasterio.

iogro de! mismo Ludovico Pio el decreto de

con~rmacion y protoccion de todos sus b!o-

nes, junto con la tibct't.ad de etegit'se sus

abadcs propios y la posesion de la cettuta

Sancti Frt<c<Most y de la villa de Sen'a ~)-.ca ~'spfM!ca, col. 54 8;. En el archivo de estacatedral ne conserva otro diploma de Car!os

el Calvo, fecho V. !<ft)sjMKM, wdM'ttMM

anno HH, t'e~Kan~ ~aro~o <ono~Ms:MO yc.

ge: cc/MM!M fMOM<?s<eno.S«fMc<'<~«~~M~pro-

pe Tolosa. Kpocas que cuadran bien con elano 844 de Cristo. En dicha escritura con-

ih'tna expresarnente y concede al monasterio

y a su abad A~~f cuanto le iiabia conccdido

su pa<h-e el Empcrador Ludovico a instanciadel Obispo Po~edoMto. Ba!ux!o pubtico va este

documento ~Capt(<f{. r~. Fr<!nc. oj). n. LX~,donde i!ama a este abad Gc~t, (jue cierto

viene a coincidir con ~~<~ nomht-e que leda el instrumento original que he visto, v

que no he qucrido copiar, ne «c~< agamtts. De

este mismo abad hay otra monona en 847ï

VtAf.Ë LUËMatO

l~nfE·a ln.~ "u." H. .l._u .1..1onh'e las que nos quedan dot ntonasteno deS<tM J~MM, de que hablaré dcspues. En etano 995 era abad Fe~tci'to. que intcrvino co.tno juez en un pleito dei monasterio dû San

Cinés, de que mas addan~e se hahtin'a. Ene! ano t015

hay noticia del abad .t~H, el

cual junto cou San Et'mo~ot Obispo, se

opuso à la consh'uccton de una iglesia en tos!ifn~es del monasterio ~rc<t ~spth<tc<t, col.

424~. En 10 Mel Obispo CM~ermo C«~orostauro y dcdico de nueïo este monasterio,

cnya escritura cnnosa se halla en la mismaobra. ?. C'C.Y~ No tengo duda queseria tambien esta casa do la orden de San

Benito aunque hasta ahora ignoro la suerte

que le cupo.

MONASTEMO DE SAN SALVADOR DE MATA.

Estaba en el Condado de Berga en et lu.

gar llamado Ma(~, cerca de S~oMMa y de F:.~feoi!. Mas senas dara la escritura de que

voy a hablar, por las que pareco que no dis-taba mucho de Cardona. La ùoica memoria

que tengo de este nionasterio es del ano 900de Cristo, sogundo de Cm'tos el Simple, en

que el abad Sunila rogu al Obispo de Ur-

gel ~n<tjjftso que consagrase y confirmase la

At.AStULBSfASCKEii.P.~A. 4),sr 1 1

iglesia y casa. Va la escritura copiada (a)

del original que existe en el archive de aqoe.

Ha catedral donde mas extensamente se

varan los timites dct monastcrio y el censo

annat que te impuso aquel Prctado. Es tatTt-

bien una pt'ucba mas sobre las muchas que

hay de que en este pais fué reconocido Car-

Jos el simple como Rey desde et a~o898, y

no desdo el 900 como Marca dijo.

MoNASTERtO DU SAN PEUKO i)EL BuRCAL..

Estaba en el Condado de PaUàs, cuyo Con-

de Tsarno introdujo monjas en et bacia et a no

945 instituyendo abadesa à una hija suya Ha-

mada B~HM~arJa. Cinco anos despues esta

misma seftora sujeto la nueva fundacion at

monasterio de Santa Maria de la Gt'<tss(( ccr-

ca de Carcasona. Estas dos escrituras pubti-

cô la ~M~o<(t de LoH~Med. (prKe!)as del to.

wo 2.").

Sospectto que esta casa habia sido ante-

riormente de monges, como hemos visto

que sucediô con otras. Digolo porque del

ano XXVI do Carlos el Cah-o, 865 de Cristo,

bay escritura en que suena De!tca<o abad de

(o) Ap. n. X!V.

Y(A<!ËtJi'Ht<AR)0

cstcmonast.erio.Lahe visto originul en c!

archive del de Gerri y aun cunndo deba

ittrasarso !a fecha ni reinado de Cartes c!

Simp!c,yah)no025deCristo,sictnprces

anterior t't la inU'oduccion de lus monjas. C6-

nio 6 por que tituto reconociu esta casa a!.

gunasujecionu !a de Gerri, no ha ifegadoa tfn noticia. Se que sobre ello hubo varias

demandas entre ose monasterio y cl de ta

GrnsM, que at cabo pararon en una coMcor-

dia hàcia 1550, por la que c! monasterio

franccs se qucdô con las rentas de este de

San P<'(h'o det ~Mr~a~ y Gerri con el doro-

cho de conferh' su priorato, !!oy es conoci'

da esta igtesia con el nombre de ~no~o

EsC(!M.

Mo~ASTEtUO DHS.tX Juf.).\X.

Situado cerca del rio llamado ~oMy<: ~M.

sia) sx<)<tMft~( .Sc/!<cc~ (SenfM~ como dice

la csct'tt.ura de que voy attab!ar, por cuvas

senas no podrc yo scna!ar su iocatidad de-

terminada. Dastame que estm'icsc como es-taba en la dioccsi de Urge), y acaso no le.

jos del monasterio de Lahaig, cuvo abad

y~'a~o«no fué et fundador de este que di~o.

t'uc asi que ét con sus monges cntre~o di-

A !.AS tSLËStAS BË ESPAMA.

L. J~O~ ~.t' ~ieha iglesia de San ~<<M<Ma Co~~Mo y~<t<o!MOpara que profesasen en ella la vida

rnonastica, promctt6ndo!e obedienda cluran-te su vida, y qucdando con tibcrtad para cte-

~h-se su abud propia iucgo que 61 muriesc.!)e todo esto da raxon la enrcYcsada y cas{

inintctigibto escritura que copie dei Cat-t.ond

doLavaig(~. ~5)(«), !acuainotieneniasi'e-cha que esta F«c~ sc~M~tn~e~ej'onxM-rio anno V7~. t-e~n~nte Caro~ /{~e. Y aun-

que esta data puede set- de Cm'ios el Cah'o

y de Carlos et Simpic, sinembargo ps cier-

to que pcrtcncce al nûo VtH del primero,847 de Cristo, porquc en (:a firma entrelos asistentes & la fundacion e! abad Geilra,

que !o era de Santa G~ el cuat ilorecioen el sobredtcho reinado, como ya vimosliablando de este monasterio. Necesario esvalerse de congeturas en instrumentos doesta ctase cuando fallan los originales cuvocaracter nos certifïcaria de su época.

MOKASTERM DE SAN VMË~TE BH 0\EX U OvHtX.

Era do hencdictinos, situado cerca de la

Noguera de PaHas, sM&<Mj!c~MM ~Mo<~~pcf~

(t) Ap. n<m. XV.

.1YtAGE LtTERAmo

tur ~er, como dicen a!gunas escrituras

(hoy jRodM sobre Rialp). La primera me.

moria que !)a))odeetcsdej ano868, en

que su abad Attft'o cstabbcu) ta bermandad i.de aqueHa casa cou la de San Vicente deGerri y su abad E~Meo. à quienes se dio las

restas de San Andres y San Pedro de las

~eMs, que él con susmonges habia edi<i.cado. Entreg6!es adcmas

una computa 6 ba-cu!o, un manuat, un antifonario, con otras

a!hajas. Lo cual propiamente era reconocer

alguna supcriondad en el monasterio de Gpt'-ri en cuyo archivo ïi la escri).ura, comotambien otra del ano i0!0, en que hay me.moria de oh'o abad de Ooe.? llamado .Sat-oM.

Parece que por enfonces debieron apode-rarse los Condes de Pa!)Asdc aignno.s hiencsde esta casa, pcrttn'hando ademas la juns.diccion que en etta ténia el

Obispo de Ut--

gel. Porque siéndolo GM~mo 6'x~-edo des.dclos anos Î040 hasta ~75, fe t-estitnveron.ô evacuaron como decian, en sus

manosaque~.Ha casa los Condes At'tat y su

muger Lu~-cia y Kodger Bernardo. Va copiada la escri-tura del archivo episcopal de Urgel (a), don.de es~ sin fecha, pero debe reducifse a !a

(<t) Ap. nù)n. XVf.

A t.AS tti(.E8fAa M: KSFA~A. ~gOH.I 1 ..1 ~i-

cpocu de Hfjuct pt'dadn, ai quien no)))bra tam.bien cot) su apeUido. Poco despuos etCondesucesor do Pallas Artal con su mu~er F~OK.

y (te acucrdo con su ho'mano San Odon,

Obispo do Ut-~et, incorporo y sujet.6 dichomonasterio al de Cerri, y a su abad Ponce,

que era mongo de illarsella. Ësto fué en etat'io 1100 do Cristo y XXXIX del Roy Fet!.

pe. En la escritura que hc visto original enesta ùttima casa dicen los autores de esta

reunion, que la procuraron 0~:9~~ d~areMMM<M<enMm.Sa~c~ /<!r~, <jft<o~t'oc<M<Ce?'-

n, sin alegar otra causa. Sin embargo, enel siglo XH!, afto !294, suena t.odaviaj?~.tolomé abad de Oo~. Y es que no estaba aunt'cducido il priorato como hoy io esta. Dicha

incorporacion es el motivo de hatiarse enGerri las escritnras tocantes a nucstro tno.

nasterio.

MOKASTKRM DE SAN PEDRO DE LAS MALEZAS.

En el arUcuIo antcrior hemos visto quefuc fundado por ~1<~M, abad de San Yicentede OMz, y cedido por el mismo ahnonas.terio de Gerri en el ano 8C8, at cual debio

pet'mnnecer sujeto desde entonces.

Y'M!Rt.!TER,UUO

Mo?fASTt:tUOM SAS FttUCTUOSO ME B.U.A8TAY.

No sé de esta casa de boncdtctinos mas

que el nombre y que cstaba situada cercadel monasterio de Cern, at cnat fu6

incorpo.fada, segun dicen las memorias de esta casa.

Mo~ASTEMO DE S.~ PMYATO.

Tambien era de bcnedictinos. v il la mis.ma casa estaba ya incorporado en el sigio XHt

comoprtorato suyo. Consta que estaba situa.do !M (~H<M!0 de Cf<sfeM<OHtSM~MS cas<)'KM! (le

~bn~Mro (de Mon«o)'\

MoNA8TKn!0 DE SA?f EsTRBA?!M; Pt.;TnA

At'!UA.

A la misma casa de Gerri dcbiô qoedarunido este monusterio, del cunl vi alli nna

escritura original fccha auno t7 /(«r:<~ ~<Mc~H~Hte. que atcndido su caracter es ile

Cârlos el Simple, y por consiguienteet de

004 de CrisK). Es una donacion de cicrtog

alodios que Gursaon, Ë!ec~a, MQrc~ontps votros hicieron f«~ .4~pM))(~mf)HfMJ'M. ~o~n.

xc ~t'c~ifo'o (.'cnf!'fff) t}(0)t<f(.')'to,fouM ot ~tnc

AHStC!,f;5)A'!BEf:St't~'t. 47

M'CM(0p~WHMM <jfMS~<(MM«S prCCa~UO (!OHM<

M)!<S, <ftmt)0~<S <~ prfMCn<M, <?<y<OCrcCt~M't~<M, ~M~ /(M ~u~ <~oMMtM~f(t)c<{ .Sfe-

~/<f(H<'o)'«<o<'es, t'c! Dec ser~M~ cMe î'oh«')'M~'

CM:'MSt)Oïe<<CM~fC<<!esse t't<r!'M P~t'Ct Ay~t(t.

MOXASTEMO BE S.A?{JUAN DE V!U.

De la ordcn de San Benito, situado en cl

condado do PaHas enU'o ~'fo-oc~ y ~<b(f~ en

{o alto de! monte, junto at Castro (jue entun-

ces se itamaba Wu<~Ho. Su fundacion es dût

atto 946, XI de Lms Uitramarino, que es la

fecha de la cscntm'a con que ~<OM, Obispode PaUus y et Conde C!M~wo, esta))!ccic-

ron la vida monastica en dicha iglesia de San

Juan, <~t<tcs<, dicen, ecc~esM/'MMJa<« m ~He-~MMC~a. sujetandoia a la jm'isdtccion y ~u.hierno del monasterio de Santa Maria v Satt

Pedro deLabaig, de cuyo cartora! (/oL ~8)be copiitdo la cscrUura (a). Kada mas se de

esta casa snbatterna, en la cual es regutaf

que tuvieso un la vida monasUca, cuandose

introdujo la canonical en la maU-ix de ~~a~à nnes de! sigio X!. En et iogar de ~'tt se con.

serva la iglesia parroquiat de harta an!.igûe~

(t) Aj). nom. XV!

n~Ht.jTKRAmo

<hw~<iinn)~(f))tr''mnnt'<!tf)'t «n~tr..(tau, si no Mtcute su pot'tada, que me parc- 1cio del siglo X! La necesidad de pasar de {

dia un bosque vecino, donde anidan lobos yosos y el peligro con <}ue nos amenazaba

una nube no me pernftiUeron detCHerme en

mas avo'iguacioncs. V as! pasamos de largo,cumino de /.M&<H'y.

MOXASTER!0 PE SA~ MtGUEL DE CELLES.

Era de canonigos reglares agustinianos. Se

¡,

!m,itut6 de Ce~cs por )a proximidad a esta vi-

!!a, que esta en la CoHccde 7feMp. Tambien

lo apellidaron (M Go~yos~, por haberle cons-

truido en Hna estrecha garganta de rocas pordonde pasa la noguet'a de FaHas, en ci para-

ge que jiaman los Terradets. Sus prhno'as

memorias son del siglo X!t, cuando suena

ya unido como priorato al monastet'to de San-

ta Maria de 3/M', en cuyo archivo Yi algunascso'huras que !e per(.eneccn. Hoy esta todo

arruinado.

MûKASTERM Dt: S.~ MMUKL DE MoMHAHASTRE.

Tambien de los mismos canonigos regla.t'es, ~ito en c! casti))o de este nombre. Su

fundudon dpbc ser de la mitad del sigto X!,

À ).M tQtt&MAS OE ~SVA~iA. 49

~J"w

'r.xn. (.

que es cuando aquel. territorio iu6 conquis-

tado de tos mofos. En et nfio ~085 !o gober.naba c) abad Fn< como consta de{ archt-

vo de San Pedro de Ager (M. 394). Poco

~iempo despues suena ya solo como priora-

to, y sujeto at monasterio de la misma 6rden

en dtcha iglesia.

MONASTKMO ME SAN GtSÉS OK BHU.MA.

De la 6rden de San Benito, situado w co-

MM!«!MPaK«r6MS!, M~'s ~n't<ortt<w eas<n J9e-

Mantt (hoy ~at!e de BeHercc) entre Jos rios

F~rnseM y Bosio. Ademas del titular San Gt.

nés anaden las escrituras los de San Adria.

<to y San Esteban. Existia va en los tièmposde Carlo Magno, cuando era su abad ~M~a-

rano como eonsta de tres instrumentos co-

piados en un antiguo Cartoral de! monasterio

de Labaig(~. 48.&.–55.6.–59.6.),perte-necientes {<los anos 774. 775 y 780 de Cris-

to, por cxpresarse a)ti Jos aflOs de Caries Rev

con el dictado de AM~Ks<o, y asi se han de

entender de Carlo Magno. Aunque mas biendebieron ap!icarse a su ùttima época cuando

fué coronado Emperador, en cuyo caso son

de )osahos 807, 808 y 8<5 de Cristo, Es-to tengo por mas verisimi). puesto one to-

'r. xn.

60 VMQEUTEMMO

davia se halla (ibid. ~.62. b. ) entente et

mismo abad ~M~ar~o en el a&o 840 tM MeM-

se junio, anno XX ~7 regnante. <!owMoMo~ro

Lodovico Imperatore Augusto. Ccn !o ~uat ce*

saei inconveniente de sulargaprelacia. Sue-

na en esta ùtHma escritura un monge i!ama'-do Amanziolo, y es sin duda el mismo que

despues fué abad en el anno V regnante A(-

tone (Otone) ~e<jf6.895 de Cristo, <;&mohe

visto en escritura original en mismo mo-

nasterio de Labaig. En el Car~rat consta la

exisLencta de Of!'o~abad w.MteMM~«MM(!We«KKO CM~C f~KaM~Mt, ~CM ca~eC~M~MM,

fecha que conv.}ene al aûo de la maerte de

Cartps e) Simpl e, 929 osiguiente (<6. /MtO

60). De ano 994 hay noticia dei ahad Aton

en una sentencia que se dio sobre un pieito

que 6! ténia con los habitantes. del vecino lu.

gar de Salas 6 .Sa~sse. Hizose esto en pre-sencia de los tres hermanos Çondes de Pa'

nâs, Raimundo, Borrell Suacr. He querido

copiar esta escritura (a) para muestra de la

sencillez de los juicios en aquet tiempo, yde cômo tambien en estas causas civiles eran

jucces los abades. como to fué aqui ~aca

del monasterio de Santa Grata. i~o es mènes

notable el documente por la coexistencia de

(a) Ap. nutn. XVt. hi):.

ALANïdtEStASDËMMSA. 6t11 e-~ 1 w 11 Il

los tres Condes de Pa!tas, y por la fecba quedice MMto VjM7 ~M«M(e Ugo Ms~Mo Rege,et jR~r~oea~ee~~eMKjfM~sttM~HCMi'o; por-

que esto en el reinado do Ugo Capeto yo no

se & ~qué aitide. Tambtcn copi6 la donacion

de lus Condes de Pattas, Artal y Lucia del

aAO <Û30 (<t): otra do ~045pub!:c6 et padrePa'sc!aa1

(<i'~ac<OM del obispado de Pallds,

p. SCJsacadadet'mtsmoCartorat (~b!. 64).Desdë <!ncs det siglo XI suena ya este

monasterio como priorato del de Santa Maria

de Labaig. Hoy solo queda de su exptendor

antiguo ttna peque&a capilla con et mismo ti-

tulo d6 San Gines (S. GeHM), que es de la

jur!sdicc{on de! abad de Labaig.De todo Io dicho résulta, que no Ueso a

teitër efecto ta dotiacion 6 sea incorporacionde este monasterio de San Ginés de Bellera

al de Gerri, hecha por Raimundo, Conde de

Tolosa, Anao, Pallas y Ribagorxa, con anuen-

cia de Raudutfo, Obispo de Urgel en el aRo de

Cnsto~92, cuya escritura ya envié con et

episcdpo!ogioUrge!iense(b). 0 digamos quehubo dos mdnasterios de San Ginés. Aun con

esta duda no me pesa haber descubierto taies

antigualias.'

(o) Ap. nûm. XV)f. ),(b) V. Tom. <0. p~. 32.

SB VBMt.tTMtRM

VAMOS MOKASTEtUOS !}ENEB!CT!NOS MSTRMD08

MUCMOANTRS Mt.SMt.OX.

Para probar yo que e! Obispo de Urgel

A~tt~MO no habia muerto aun a 21 do mar-

zo del ano 914, envié (a) copia de una escri-

tura, fecha ese dia, por medio de la cual di6

ai monasterio de San Saturnino de Taberno.

les y a su abad JBftM~o siete iglosias, que

antiguamente habian sido abadias de Ja ôrden

de San Benito. Ëran las de San ~cc~c, San

~<M'<tH, San S~KHtWo Aganense, otro San

~r<!t!, San ~c&< San Jaime y San An.

~rcs. A todas ellas t!amac(M!oM<afM!M~CN.

y mas abajo ~«tc n~M /M~<!M<re~M~n~' con.

~<M<<t,et nunc (J'e~CteK~MS«~O~MS MOnat.

chis !'(? $MM<~~M<«, ut MOMSO~MM~Mt in his

fe<jfM~n<efDeo serviat MMMM<appariât, verum

etiam nec esset qui <en'as et vineas !'Mco<ere<nec

laboraret sed nec Pornos ~MfMcoM~fMer~MOM

valeret.. ?M(Bdt~MM c~MoMa/«er«M<f~M~no..Ne loca qMfe~me! Dec, f~t~aw S<tnc<tBe-

nedicti ~teroM<d!co(<t, Mt aUorum stipendia MM(

red<!c<«. Con estas expresiones da claramente

a entender que habian sido verdaderos monas.

(«) V.Ton). < 0.94.

A t.A8t6t.B8<A8CEMPANA. );3terios. Su situacion topogràuca no es facil

colegir sino es la de alguno de dichas ig!e-sias por el nombre de algunas otras anejas;mas escierto que estaban en la d!6cesi de Ur-

gel. De !o cual os prueba évidente el ser e!

Obispo Urgellense el que negociôdicha reuniona San Saturnino, y el que para ei!o solicite elconsentimiento del Conde de Urgel Suniario,y de Adutfo. Obispo de Pattas. Nada mas séde estas casas, cuya antiguedad es facH co)e-

gir de !o dicho.

Estos son los monasterios antiguos de estadiocesi, no existentes ya en el dia. de!oscuates he encontrado aca y acullâ noticias,que no debia dejar en el olvido. Otros bobotodavia que ahora no b son, v. gr. Solsona,Cardona, Ager, Organa y otros. Mas estos

por haber pasado a ser colegiatas 6 catedra.les, !oshe querido describir separadamente.Del do Mur se dijo yatamMen en mi viasedeTremp a A~.–A Dios.

M TIAQS UTEtt~O

CARTALXXXVHL

Noticia de las colegiatas de C~eMM, Or~(t

Tremp, de los MOHMte~os Cent, SttH-la ~n(( de ?0', con e! co<(Hostode !os a&o'-

desde~c~oswtona~'Ms.

iTjti querido hermano: Tras la noticia de itos

monasterios é igtestas antiguos que ya dcsapa-recieron do nuestra vista, veadra b)en dec~ir

atgo de las actuates, digo, ,de !as que han per-manecido hasta nuestros dias y satvàndose dela vicisitud de las epsashuntanas, noshattconservado aigunas noticias

!iteraria8,v mu-

chas histôricas de los sigtos remotos. Cr.an

trabajo me ha costado esta inyestigacion io

cual sabra quien conoxca ,!o montuosa que-brada que es la mayor par~ de esta di6cest.

Mas no e~a pococonsuelo hsHar entre ba~an~-

cos y roturas, escondidas y como~riscadas,las fuentes puras de la historia.

COLEGIA'rA DE CASTELLBO.

A tres horas de esta ciudad se halla situa-

da la villa de Castellbô, cabeza del antiguoinzcondado de este nombre. Hay en ella una

A tAS MtEMM DE ESPAÇA. SSt, 1

eotegtata, servida de un prior y cincocattoni-

gos, engida por et Papa Eagenio !V en 1456

y conQrmada por Nicotao V. Su habite eoratoacotn6 etopdinariodetoabeneuciado& gra.duados de esta diôcesi, es &sabor: sotana ne-

gra, Mquete y ahnuza~ 6 capa corta con ce.néfas de tafëta~ carmest. Acaso séria esto !o

que ies eoncedio et Obispo do Urgel Don frayAndr6sCapU!a en 1598, dândotes facu!tad

<~eMn~ o!mMct<Mp~KM~as, segun la cos-tumbre de otras cotegiatas. Con et

favor quedebi al oan6nigo curado Don Sin~n Segovia,registre à mi placer el archive, donde se ba-Ilan muchos instrumentos pertenecientes al

antiguo monasterio de Santa Cecitia, sito enel valle de EHns, junto la villa de PaUarots,cuyas rentas se adjudicaron en grah parte â ladotacion do esta cotegiat. En ta historia queya envié de aquel monasterio.dije de sus prih.eipales escrituras. Otras sirvieron para ta cro-

nologia de !os Coudes de aca, y otras paraotros articulos. De todo se sirve Dios.

CoLEGtATA DE ORGA~A.

Otnrcolegiata hay a cinco horas hacia elmediodia de la Seo de Urge!, camino deBarcelona i, en la villa de

O~a~, compucs-

M VtAMUTMAtHO

ta de un priorato unido at capituto de ta Seode Urgel y sois

canonicatos.Suigt&sia, à

escepcion de la portada, es obra del siglo Xt,

construidaentiempo de San jErmeng&t.Obis.po de Urgel por Isarno, Se~or de todo elValle de Cab6 (donde esta situada dicha vi-Ua, arrasando et primitivo edtticio que habialevantado su abueto tambien Isarno,en tiem.

poddantecesor Obispo Satta.Consagï&onel mismo siglo es~ iglesia et Qbispo G~i.!!erm& Guifrcdo, dot.àndo]a con muchosbie.nés, y orde~ando que se mstituyoso en ellaaut MMK(!s<MMt dewonac~, <!K<a~a~M de

C~tCM, como dice ta esccitufa de quien voysacando estas noticias. Nada de est& se efec.

tuô antes ocupando esta igksia por espactode sesenta anos un mal ctorigo Oamado ~do~-

bertino, con su largo concubinato ydisoiucionconsiguiente y otros males que aH{ so cuen-tan, to tenia todo en pésimo estado. Espe-cialmente se menciona un incendie que aca.bô con las escrituras antiguas y codices dela iglesia. En este estado Guitardo, hijo delsobrcdicho tsarno, junto con su muger Ge-

bellina, convidando à ios arcedianos y can6-

nigos de Urget', à los canonigos reglares deSotsona y Cardona à Ennego prior del mo-nasterio de San Andrés de TrMpo~, y à !o&

ALASÏÛLE~ÛEMPAKA. 87

0~.–-–jt- nn~ ..< t j~nobles Bernardo Trasvar, Aroa! Gui!abert,Guillermo Arnal y Guittermo Ricutfo !6s

juntô todos en el chustro de la tn!~ma ig!e-aia, donde fu6

juxgado y remo~cto Adàiber.

tino, et cual compa)'6ci6 coMoreo con una

soga al cuello. Seguidamente de acuerdo con

Futcon, procbttsut (vixoonde deCardona), y

del Obispo de Urgel Bernardo Gù!!ten, dota.ron de nuevo la igtesia los sobredichos seao.

reg, et M~~ceps, dicen, iMtM ff~enfesOKMt MM~nt Deo MCKK~MMt)t'f<tw ~pos<o-~rttw MOKM~w itasttdutt6 Beatd .A~M<Mte{S<tHc!o~MM Patrum. Hizose de todo e!to unasolemne escritura que existe a))i original, dedonde es la copia adjuxta (a) cuya lecturano disgustara. Si realmetite se

introdujo allila vida can6nica agastiniana.como parecendeseat'!o sus restaut-adores. duro tnuy poco,pues desde fines det siglo XH se halla ya enestado puramente secu!ar con plan de distn.buciones pecuniarias, consignaciones de ren-tas a!odia!es a los nuevos

Canonigos ytes.

tamentos hechos à la hora de su muerte. Yocreo que mas bien se institue alli una ca-nônica cuasi

Aqui~granense, segun mani-Hestan las palabras tM~~ Sot)c<t ApMSftMt

(") Ap.n.XVttt

M. VMB MTBRAB~

~<t-~ ~< t~.t

M ~tHc~oftMa fabTMt; porque esta ûMm~ex-

presiott se omitio enterantente donde se es-

tabteciô b pur~ regta ~astianana. En el ar-

chivo de esta igjesia queda buen& porcion de

escrituras de todo et sigto Xiï y sigaientes,.las cua!es vi, merced al favor dai Seaor Don

Ramon Bosch, eanônigo curado' y det capi-tulo de la misma iglesia.

A la puerta de esta hay una eadeaa cot-

gando indicio 6 d& ctCOMta soûorto (queto tiene aquel eapittdo de la mitad de~la villa

y pone tm bayle cott otro detKey) 6 retiqut&

detasvigHtasBocturnas.

MoNASTEMO DE GKRN.

En el reai monasterio de Santa Maria de-

Gerri no ballé tantas riquezas como me ha-

bia prometido y eu:ya sola esperanza. pudohacerme atropettar por tantas incomodidades.

de aquet viage, que jamas se borrara de nu

memoria. En resolucion este es un monas-

terio de Benedictinos de la congregacion tar-

raconense, situado a la orilla de Noguera de

Pattas y dentro del condado de este nombre.

Casa de grande antigùedad, matriz de otras

muchas pero donde et furor de las guerrasde sucesion hizo danos irreparables en ta

A LASM.LBMA8M ~PASà. M).x. c__ Il

parte diplomatica. Su primitivo t~tutarfuôeide San Vicente Màrttr, como:lo dice unaescrjtura que va coptada delano 969 en queel Conde de Pa)tas Raimundo con sus dos

hermanos Borret y Suniario, y de acuerdodei Obispo de Urgel Wisadohizo donacion âe~te monastef!o de varias tierras, y me&Cio-nado sutitutar San Vicente, a!)ade: qui pri.mus ~t ~tt~tM fuit. HaUada, no se sabecuando, unaimagea de nuestra SeOora seHamo S<mchB ~Mano? ~So!!c<t

~CM<(M3f.:yest.o ya Mnes del siglo VtU. A los dos ti.tutos se aftadieron tos de S. Miguel, S. Juan

y S..Pe~'o, conto aparece en escrit.ttra queira copiada (a). Lo cual debe entenderse delos vanos altat'es que en 6} habia construi.dos. Et tempto actual es obra det sigto XII,

consagrado. et auo 1149, indiccion XU d 7de las calendas de octubre por el Arzobis-

po de Tarragona D.Bernardo Tort y el Obis-

po de Urgel Bernardo Sanz, en presencia de

Artal, Conde do PaUas. Concediôse guidati.co à los {ides que viniesen todos los anos ala fiesta aniversaria de la dedicacion. En laescritura firman a mas do los dichos los

Obispos Gutttermo de Barcetona, Pedro de

(e) Ap.n.XJX.

VtACEUTEBAtttOA.– Tt .t M

Ausona, Hn. deZaragoza, Berenguer de Ge.

rona.y GutUeMno de Lerida y Mir Guer-t'eta.

Losmongeshan tehtdo la curiostdad de

imprimir esta cscritura y de coloèar un ëjem.plar en et camar!n de nuestraSenora. Lo cua!me fehOTo la memoria de nuestra coteccion

diptomatica, y et dolor de verla abandonada

despues ~ehaberproparado tres tomos enfolio de impresion Costa de intenses suda

resoiSegorbe, Tortosa, Tarragona. Barce.lona yVique. En dicha iglesia no vi cosa queHamase la atencion, sino es !a rarexa de làbovëda d& tas dos naves taterates, que es un

segmento decircu!oquedeseansaensu mayoraltura sobre tos arcos que dividen estas na.ves de la phncipa!; at modo de !as bovedas quesostictMn los pasillos de las grandes escale.ras. No vî en ella ni en otra parte del monastc.

t'ionittgun seputcro de !osCondes dePaiias;

yesoquec6munmenteest)at)iadoPanteondedichos Principes, y que en la citada escrituradel ano 969 veras que el Conde Raimundodice que sus padres estaban enterrados alli,

y aUn- indica que él imitaria suejemplo. Y en

esto no hay que buscar achaque de guerras,porque un sepulcro de un abad det siglo XIV

pasô por todas ellas y alli'se esta como to pu-sieron. Los que construyet-on el temp!o ac.

A LAS MiJUEMAii ? ESPAÇA. 6<_I.1. .il.

taa~pnncipios del sigto X!ï. debian sep pocosensibles à la memoria do sus bienhechores

y at intefes con que la historia mira ia con-

servacion de estos monumentos. En saoris-tia vi un hueso de San Vicente Mat-Ut-, que àmi me pareci~ de la rodi!)a; y cterto .no eset br-azo, que sogun dicen habia'alli antigua-mente, y que suponen visit.o en debida formael abad Pascnat de Cuberes hacia oLano 1450.De su corto archiva me aprpvecbe cuanto

perm!),t6 la franqueza de tosmonges. quonunca podt'e agfadecer bien, mayormentc es-tando ausente su abad.

Hay aUi algunas co-

pias delos siglos X y X! de escrituras dei

VHf.. Tat es la adjunta copia de la donacion

que hizo à este,monasterio y fi su abad Teo-ba!do un j!ustre

pcrsonage lîamado Spanella,que despues se bizo monge alli

nnsmo, y eraabad en el ano 818.. Liamase si mismo pa.riente de

Carto-Magno. La fecha es XII Cal.

julii, regnante Do~Mto wpera<ot-e Mo~'o Ca.rolo, ac ~OM~o&ardon«!t rege, anno X~~f.

re~tt eyMs. que yo creo ser el '781 (a). FjrmàM esta escritura el Conde Ffe~o. a quiettla Marca /~Mp.. col. 562. aU'ibuye ta res'tauracion de esta casa hacia el ano 776 de

(<*) Ap.n.XX.

69 ViAM HtNftAMO

f~t.~t~ if~t~- .–'jtCf!8t0t Otra copte que ya envié en et .E~ec"

pologio C~Hsc, en que se hace memoria

det Ob!spo Randulfo de aquetta tgtesia, des.

conocidohastaahora. On~ito las noUctas quese tMMfon para ta C!'ono!ogia de los Condes

dePaHas/queestanensutngar, éiràn à su

ttempo. Nada mas resta sino poner ei cata-

logo do tes abades que gobernaron aquellacasa, que esto siempre es ùtU.

C'a~a~yc ~e tos adores abades dei M~Mos~o

de .S(!t!(<Wo d'écart.

AaOÏ~$t<eO!C«t.

En 8io ~aeaba ta abadia y la gobemaba el pMp6-eitoï'fMt/ono.

.aLWitttci-MCif~pMCtat.

Gaudem!ro. T7C.. 8~5.

Theodebatdo. 8i4.

Spanonp. 848.

Garsaton. 827.

A~ano. 848.

E~MO. 868.

Atto. 896.

Gaudemiro. 903.. 907.

Lenge}!edo. 908.Atto. 950.. 969.

!gi!a. 972.

Miron. 980.

t.M t(!LM!A8 M ESMffA. 63r_!t-

Comh de una escritura que dice Ego Odo g<'a<<«

~f~tett~ ~p<Kop<M qui s«m !oeo Abbatis <;<-mut c«M cunc<o cox~~aMoHe San<<B jtfoWœ Gpn-en<-<M eoMtoMt /<!CtmM MWom, etc. pt!<i<o cartoin menM t!Mt<Mo, ~pndte Aai<n<&M~'MtMt ottob atJ~

tarnalione Domini CXXII post milksimum. En razonde este en la ncsta de San Odon se le Omna nq))! 0~<<M<<tM)t<W-

En ta contestaoion que di<) <ste monasterio & )~Encietica con que et de RipoU participé la muerte deM abadBernardo en <t09, solo conté entre los aba<-des Gerrenses dirontosa ~rnaMo, ?'<)? y ~<w.

Alguna cireunstancia que no conocemos fué la cansade pedir solo eufragios por estes, callando a los de-mas que hubo masprôximos a dicho ano.

~~OU.

Vae6 la abadia en i08~ y la gobernô Theudaldo,prior, hMta que entrô en etta

1 1

Tgi!ano6!g;!a. ~OtO.

Arnatdo. io~ 4CH6.

Bernardo. b ~055.

Ponce 1085.

Ugberto. ~o~

AnMHo. i075.. 1080.

Ponce togo

r "n.. .n"" ~.a coa

An~Mo. jog~Pedro Roger. ~086:

PedroRtco!fo. tQ89.

Ponce,monge<!eMarset!a. i097.. id07.Tla ~~A (!entocieninn nun Ail.n_ u t-

'"<m<juc «uuu «tasproxttnos a atcno ano.

Ponce. ~08.. ~H.

Berenguer. ~14,

Jaan. ~~5,

Berenguer. mg.1

V'ACË UTEMRtO

Bernardo de Yo)on, eteeto, siendo pf:ot- de SanAndres de P)sa en e) octubre de <273 pero no )o

aeeptù 6 murio luego, pues era ya nbnd.

Fuf!Obispo de Darcefona.

Don Jaime Za-robira. t370.. i42t.Ténia por vicario g-cnera) < Juan Ûbispo Otho-

ntense., el cuat en i39t consa~rn la igiMia de SanMarttn de Canats.

~onPascuatdeCuberes. ~25.. ~53.

VMit<; el braxo de San Vicentc M~rtir que habia n,te) monasterio.

S(m.0.don,<ocoA6a~<s. H22.GutHen Bernardo. ti~

GmJtetmo. 1157

Ppnco. ~'5g

Htjg~ ~7c.. 'H81.

Hugo<

Ppace. ~05

Gui)tetmo. ~20.. 1225.

Fredu!o. 4225.. ~g~

B~n~do. ~3~,

Henr~o. i246:

Ponce. j247.. i25~

Ramoh. i~ ~75

Sancho Anerio. ~274. 1505.Ramon de Peramea. t506.. ~544~

RamondeConyonis. i344.. ~348~

A~ Jau!esio t548~

Ber~nguerdeEri! 1565.pt~nhî~ t~

'O'9V'V ,e.T.Xtt.

A LAS MLEMA8 BB MPA~A. M

)!f!ft Rncffp fin

Juan Alvaro, Obispo deavl4.

Solsona. 1635Fué Cistcrcienso, abad de Verueta, comendata~

rio de Gerri, Obispo segundo de Sotsona. MurM enTarre~a a <3 de octubre do <6S3.

Miguel Santos de San Pe.

~o. i63i.Obispo do Solsona, promovido ai Granada en <63i

Este fué ot ûttimo abad comendatario et cuat <om4la juiciosa determinaclon de renunciar )q abadta en<830, pidiendo al Rey que la proveyese en un pro-ptetano que emdase de desempeBaf por si mismotan graves oMigaciones.

Miguel Sa!abarde6a. ~54.A 2 de noviembre de ~3i se unis este monasterio

a la Cûng~fegaeion TarracoaeMe.

Juan Bautista de Castro. i645:Vae<; ta abadfa i3 aKqs.

T.T[tf M

PonRamonCcHa. ~465.

PonGabrietM!guei. ~534~Don Juan Margarit. ~54~

DonJuandePomar.ïS4~Don Pedro Fan'era iS45~Bot'aardo Cardona. 1550Mateo GaHard. ~55~

Agustin Ga!tard ~589

LuisSanz.ObispodeSo!-

sona.

Don Arna!do Roger de

PaHars. 1454..

.1 FudObiepodeUrget.

C6 YtAM mEn-tftto

Despues Obispo de Bareetona y Cardenal. Tiénese i

por suyo un retralo pcqMeno que liay sobre la puertade ia sacristia en la parte interiur.

doDesprat. i'785.. ~88.

Benito Jaime Romeo y de

Cerezo. 1789.. 1793.

Francisco Puig y Beren-

guw. -!794.. 1796.

Benito de Olmera y de Desprat, actual abad.

Et monasterio esta colocado en una peque-Ha Hanura &quien corresponde otra de la otra

parte de! Noguera, que corre como por un

canal. Mas en eso poco trabajan los vecinosen bencfictar un manantiat de agua salada

que alli mismo les nace, y que es todo su

trigo y vino y aceite, y aun les vaje por todo

e!!o. Cojense anualmente de quince & vetntemil cargas de sal que estancadas por cuenta

Manuel Ermengo! ~6S8.

FeUxBesturs. itC'70.JosefBover. ~685.

Migue!Guanter 1688.

BenitoSa!a. 4698.

FranciscodeCordeUcs. n59.

Francisco de Miranda. 4~M~

JosefdeAreny. n84,

Juan Bautista de Olmera v

A LAS <G!.ES)AS M ESt'ARA. 67n~de S. M., al paso que enriquecen à aquel po-bre vecMario, sueten dcjar ai Ma! erario et

producto liquido de cuarenta mil duros, con.forme me informé el administrador de dichassalinas

DonMarianoPuig. La igtosita de! tugaresta dedicada a San FotixMart:r su construe.cion es de! siglo X!t antigQedad que tienenla mayor parte de las iglesias de estos montes,a donde à pesar de su aspereza y poco co-mercio no dej6 de penetrar el mal gusto deescultura del sigio XV!Î on tos pésimos a!ta.ros, que hacen un horrible contraste con lasencittisima arqu!tectura del siglo XH.

COLEC!ATA Y YtLLA TREMP.

Del monasterio de Gerri, rodeando por losde Labax y La 0 (de los cua!es se habtarà ento de

Lérida), vine à la villa de Tremp, quees del seaorio del Obispo de

Urget; y acaso

por esa razon el gobernador mititar y politicode este territorio vive siempre en la proximavilla de ya!a~. El

susto y sinsabor que cau-san los montes que habiamos atravesado, se

temptô con la vista de este valle que lIamanta CoMco, pais de abundante y buen vino,Pt~ntanse aqui las cepas muy unidas unas conotras, pèro distan tos sulcos entre si séis,

ti8 VtAGR HTCHA~O

t1111111 tr nn(1n arnnnr.nw,l.v .1,ocho y docc varas, sembrando alternativemente tas fajas intermedias de cebada. La ça-lidad del terreno no sufre otra cosa. Et eon-vento do San Jaime donde nos hospodamosno ot'rece cosa que contar si noesunaesce'lente edicion en folio de la Ethiclt de Ar)st6-

tetes. ve~ida al latin, puntnatmente la mismade que hablé en la carta XXXHI pM un ejem.piar mss. que vi en ta biblioteen de mi con.vente de Valencia, No trae este hapreso nota

atguna de editer, ni ano, ni foliatura, ni !o

que es mas, el nombre del intérprete latine.Por donde es mas apreciable aque! mss.. yeste impreso es sin disputa de los primeros

ensayos do la tipografia.De la iglesia colegiata de esta villa poco

tengo que decir, porque to poco que en ellase conserva de antigüedad to pubtico y pon-deré et padre Don Jaime Pascual, canénigoPremonstratense, en la D~r~cM~)~.

pado de Pa!!as, impresa en i'785. En resolu.cion todo viene & parar en que esta iglesiaobservaba ya desde mitad del siglo XI la vida

canônica, presididaporunPreposito 6 Ar*

cediano, no Abad, como parecia inferirsedel tituto de casa o~NCM~. que queda en ins.

trumentos del siglo XIII y XIV, porque esa

ya se sabe que es palabra comun en aquel)

A LAS Ki!.tM)MBE tSPA!<A. (M)

Uempo, y aun ahora à todas las casas de cu-

ras y Pretados parciales de las }gtes!as. Du.

raba todavia en esta algun rastro de la vida

comun en 1515, cuando el Obispo de UrgelDon

FrayRatmundoTrebay!!a, entre las cons.

tituciones que para ella hizo, mand6 que todos

é la mayor parte de los can6nigos comiesen

juntos en las casas de la abadia. Debe el pu'

blico.agradecer al citado cscritor las noticias

qae produjo acerca del antiguo ob!spado de

PaUas y det de Roda aunque en )o de haber

Bjado la primera Silla en esta iglesia de Trempse ifattô de muy débites conjeturas que ahora

no me toca examinar. La fabrica del temploactual es del siglo XIV; y aun à principios delsiguiente, en t405, el Obispo Don Gatceran

de Villanova apticô para su conclusion la dé.

cima de todas las mandas pias. Hay en ellaun buen cructUjo en capilla propia. AI ladodel altar mayor esta enterrado e) Obispo de

Urgel Don Francisco Catalan y de Ocon. Ni

memoria qucda de haherse enterrado aqui

ninguntt de los Condes de Pattas, con ser asi'

que alguno de ellos etigio su sepultura en esta

iglesia. Para las memorias de estos Principesme ha sido atgo mas nti! el archivo secularde esta villa donde tambien guardan un mi.

sal Urgellense impreso en Venecia en 1509;

VtAtiË L)MBAn)0

n! mnnn .l~:n..rnnl,u. 1.- _& .1 met umco ejemplar que ho visto do esta cdi.cian.

SAKTAMAKtA MEMujt.

Distante très horas de Tromp se halla en!a cresta de un monte la iglcsia de SantaMa.ria de Mur, antiguo tnonasterio de canonigosreg!ares de San Agustin, gobernado como man~daba aquella regta por un prepôsito, electo

primero por oi! capitulo..de canonigos, a mitaddel sigto XIV por el Papa, y comen~ado à daren encomienda hàcia la mitad del XV, queson las tres épocas y la suerte comun il todaslas abadias y monastcrios de este principado.Hoy se conserva dicha prepositura y es ioanico que ha quodado dcspues de su secuia-t'iMcion por Clemente y ni. Con el bcnepia.cito de su actual obtontor Don Jaime Ramon

Bages, àqnienitaman jP~M'~eiosnaturates,subi desde la villa de Guardia una hora de ra-

pidisima cuesta, en cuya cima se halla uncastillo arabe bien conservado en las paredesexteriores, que despues sirvio de fortateza àlos sonores de este monte. A poca distanciase hattan las retiquias del monasterio, del cual

quedan los claustritos con algunas memorias

sepulcrales de poca entidad y otras oncinas.La iglesia se conserva bien os de construc-

A t.A8 )(!).EB)A< M REPARA. 7t

-t-'–t-Vt -.Jt~t-- J--

cion del sigto XI y de solas dos naves igua-les divididas por tres machonos, rarexa a queles oMigo la situacion. La latitud de ambas es

de 42 palmos, poco mas; su longitud de 100:

à proporcion es ta bôveda bajo, pero sencitti.

sima. En una piececita peque~a cotaterat a !a

sacristia, se halla et archivo mas bien arre-

glado y curioso que hasta ahora he visto. En-

tendit en ello el sabio padre Don José Marti,

canénigo Premonstratense do Bettpuig de las

Avellanas, et cual observô tres cosas impor-

tanUsimas en este género. Primera: la clasifi-

cacion de tos pergaminos por materias, 6rdenel mas comodo y natural para el hallazgo de

to~ que se busca, aun cuando se estravien 6

pierdan los indices como se perdiô aqui por la

insensatez del que heredô los bienes del di-

fimto prepôsito, que jataas ha qaorido resti-

tuir â este archivo et indice que hat!6 entre

los libros del testador. Segunda Quito los plie-

gues y dobleces con que se suele atormentar &

los pergaminos y proporcionar a tes ratones

que sepulten en sus entranas tineas enteras del

cuerpo de tas escrituras. Este dane se evita

con el metodo seguido aqui, que es rollar muy

ajustadamente los pergaminos, con que aque-Ilas sabandijas coman en~ todo caso las estre-

midades blancas de los diplomas. Tercera: hi-

V'AM HMaABM

zose mas todavia; porque à cada pergaminosa le pusieron dos aladtiras una & cada estre.midad. cosa que si bien es molesta paraquien ténia pt'isacomoyo; pero en !a conser-vncion de los archivas, mas se ha de atenderil la lontitud d<; los tiempos que a !a actividadc tmpaciencia de los que Jos han de registrar.Todo este se hizo aqui; y cierto, es cosa degranvergûenza que en un rincon det mundo, soloaccesible una gran sed de meoMt'iasanttguas,se halle este archivo con toda la atUdadura y per.feccion de que es susceptible, y que otros pu.blicos de hecho y de derecho, no solo carez.can de esta perfcccion, sino que les faite aunel orden intrinseco y se hatlen a punto do pe.recer.

Dejo para otro tiempo estas lamentaciones.V{ todos los papeles de este archivo con etauxilio del vicario nuluai Don JosefJovenich.

quien me hospedô amigablemente por !o queama la sociedad y eso que no le falta con-currencia en los dias festivos con motivo devisitar una imôgea de Cristo crucificado. Bue.uas noticias baHé relativas à tos antiguos Coo-des de Pa!tas, que qucdan ya apuntadas ensu lugar para ilustrar esta cronologia, ignora-da y dificil de hquidar. Entre otras, las haynotables dei fundador de esta casa Raimundo

ALASMUStASCEESPAÇA. 73

Conde y su muger Vatencia, tes cua!<*8 hi-

cieron consagrar esta iglcsia at Obtspo de Ur.

gel GutHennoCuifrcdo el ano 1069 & 12 de

enero. Vt atti copia de la escritura prôxima &

su fecha, que comienxa: Almitas Dei MaMsc~Me~ y la dcj6 de copiar, porque crei quela pubtico ya la Marca ~sp~Mtca, y porqueaun cuando no este publicada no contiene

mas que to ordinario y sabtdo en cosas de esta

clase. Dicese en ella- dodicada esta iglesia Ii

Santa Mono, San P~o, y San Esteban, queserian los tres altares que entonces habria en

ella. Los fundadores etigieron aqui su sepu!tu.ra. A to menos del Conde consta que estaba

enterrado en el cementerio de esta iglesia en

el ano IHt, cuando Pedt'osuhijo, Coude tam-

bien de Pattas, en una donacion a Santa Ma-

ria de Mura, dice: in cujus cMMtef~o proedicti

p<!<fMMet (Raimundi) corpus sepultum est. Hoyse cree ser su sepulcro unodepiedracomunque

hay en la capilla de San Paciano 0. y M., don-

do por una abertura se ven varias calaveras.

En la cubierta hay de relieve cuatro escudos

con las cuatro barras de Aragon. Sospecho

que este sepulcro no es del tiempo de aque-Ilos Condes, acaso ni de eHos tampoco; no

siendo inverosimil que !o sea de la familia de

los Murs, senores de este territorio.

7~ Y'ACE HMRABtO

~i~ tTenia este monastorio sujeto a si cotnopno.

rato el monasterio de San Miguei, de canoni-

gos reglares de San Agustin, sito donde boydicen tos ?~r<K~ de to que se dice mas en <o

deiosmonasteriosarruinados. En unadonaciondel Conde de Pa!tas, Arnaldo Mirôn a Juan deMuro del ano 1168, se tee que le da unastierras in w~M~ ~M<Best in P<:r<f<a. No seni hatto quien me diga !o que esto es. ~Y quiénsabe si Cervantes conocia esta /ns~a cuandole dio su gobierno a Sancho Panza? Pero esto!o dije ya on otra ocasion (~).

Concluyo segun mi costumbre con las no.ticias que recogi a! paso de los antiguos pre-positos de esta casa.

<<t:M de su MM~tCM.

(«) V. Tom. 7. pag-. ~3S.

<M<M <? su MMf~tCM.

BerenguerOiomar. ~26.

ArMit!odePa!!ars. tn9.

Centurie. ~82.Bernardo de Zactusa. 1205. 1212.Bernardo de Mur, Arcediano

deUrgeh 42<8. 1228.

Gui!!ermo. 4237.

ArnaMo. ~246. i268~ArBaJdo de Mesu!i. 1284. 1295.

A!egretFma. 1299. ~522.

A LAS MLMtAS DE ESPAÇA. 7&

Nada mas. De aqui pase & descansar aigu.nas horas à la abadia de San Esteban da la

Sarga. Es esta una de las muchas parro.quias que bay on este obispado, cuyo cura a

pesar de )a tenuidad de sus renias conserva ettitulo de abad y jurisdiccion civil en algunostugares. De uno de ellos, y va de cuento, sé

que present~ndose pocos anosha al Obispo de

Urgel, recienido à su Silla, é ignorante de to

que ellos son, mando entrar recado que esta.ba alli e! abad de N. Quiso el Obispo reci-birle con el decoro correspondiente at titulo

creyendo que to seria de algun monasterio, ymandoie detener mientras se vestia las mante-letas. Admitido finalmente, y visto !o ralo ymugriento de sus vestidos, sombrero y rostro,dijole con gracia. ~V. es abad? V. sera abade-

~o. Como quiera que esto sea, e! que digome di6 buen hospedage; con que atravesando

A *-A.) tUMMAS DE K8PANA. 75

Datmacio de Mur. <522.

RaimundoFtHa. 1545.

Ponce. ~350.

ArnaMo. {500. ~570.Raimando Ferrer. 1572. t595.Antonio Po!o. ~05. t425.Guihertno Ferrer. <473.

TomasCnnongc.atiasGtrart. i53i.

VtAOKUTEMaM..1.despues el alto monte de Alonsech, pude tto~

gar à la villa de Ager, que tanto deseaba. Lo

que vi y noté en su iglesia queda dicho en ettomo IX, carta LXXIV y siguientes. A Dios.

==Urgei, etc.

CARTA LXXXIX.

Historia del monasteréo de caM~os PfeMtOMs-tratenses ~e Bellpuig de las ~MMoMas sM

fundacion: muerte violenta de M<fundadory su SCpM~Mfaen este <Mon<!S(cWo;MO<tM(!detres individuos literatos y célebres anticua.rios del MMMO, C~(!~ sus abades.

Mi querido hermano grandes frios he pa.sado hasta itegar hasta este monasterio de

canonigos Premonstratenses, intitulado de

Be~~ de las Avellanas. Mas todo !o doypor bien emp)eado à U'ueque de haber vistoeste deposito de virtud y de literatura, quecierto !o es en toda la cstension de la pata-bra. Vida comttn perfecta, retire cual de una

cartuja coro pausado misas largas, coQM.da, no dire

frugal, sino propia de peniten-tentes ( pesar de las renias pingües de Jacasa, con las cuales se sustentan muchos de

A LAStM-EStASBE ESPAÇA. 77

tes iugares vëonosyapat'tados), cortesania

sin afoctacion, amor a iasbuenas tétras v

al estudto de la antigùcdad, esto es !o quehe hattado en este monasterio fruto de! buen

egemp!o que les dioron pocos anos ha tres

de sus individuos de que hablaré despues.Tuvieron estes scores la delicadeza de hos.

pedarme on el mismo cuarto donde murio et

canonigo Pascual, uno de tos tres que decia,

el cual se ha transformado en bibtioteca yMuseo. Porque veas si con todas estas co.

sas me habrù sido desagradable la visita de

esta casa, y si no trabajaré con gusto en decir

la que en ella hay interesante à la titet'atm'a.

Ya te acordaras que en et viage do Tor.

tosa se habto de la sujecion 6 donacion del

moMsterio de Premonstratenses de Valcla-

ra 6 de /t6tMcab<tCM,hecha al de F~te~tOM~

en la Gallia Betgica por el Conde de Barce-

lona R. Berenguer IV, ano H48. Pues es-

ta casa de Cabaces es la que se supone cuna

de este monasterio y no porque de a!tà vi-

niese una colonia de monges à fundaraqu!.sino porque abandonandoaquet sitio. no se

sabe por. que. se irastadaron como refngian.dose a este, donde renunciaron el derechoque tenian al antiguo en el ano 4t66. Es

muy verosimil que esta fuese la época de csa

VtACE DTEttAKM

ff<nHHf)n nn~otct nottf..A <t.t 1- < trcnuncia, porque esa fué tambien !a de lanueva fundacion, como se dira, la cual ora

regutar que tuviesen asegurada primero qnose desprendiosen do la antigua. Hasta esoano vivieron aqui on una cneva, iacuai ha.!)6 y habito el primero el B. Juan de Or.

gana por otra donacion que le ten:a ya he.cha el mismo Conde. Todavia se muestra

aqui la cueva suma mente incomoda para ha.bftacton de muchos. Con este la piedad delConde de Urgel Ermengot VII, que es el

que digo se déterminé con su muger Du).ce a formatizar la fundacion del nuevo mo.nasterio, como se vent!c6 dia 5 de febrerodel anosobredic!)oH66.

Escogi6paraettoel monte llamado de malet que ea el mis.mo en que estaba la cueva; et cual mandéque en adelante se intitulase ?~0 SantaMaria de

MpM~. H6t)ase el tugar en ladtocest de

Urget, con-egimiento de Lerida,dos teguas at N de

Balaguer, en el términoUamado

Ca~pt-tw y cerca de la villa de Oa,famosa aqui por su enriscado castillo, cuyadificultad en tomarle à los moros obtig6 ilsu

conquistador à ttamartemaligno. A este

tituto de BeMpM~ anâdese comunmente el deMa AMHaMas en razon de un lugar cercanoque asi se Hama.

A LA~ KH.E8tA8 M KSPA~A. 70En la escritura que va copiada (a) vcras la

précisa condicion que impone et fundador &

estos canéntgos Premonstratenscs, de quenunea pasen & ser de otra ordcn ni se suje-ton u obedezcan otra iglesia mas que a la

de Urgel to cuat sin duda a!udo à la suje*cion que como dije prestaron a F(t<bewoM<

estando en Fa<c!o<'<ï 6 Cabaces. Hàceies do-

nacion de la Villanueva de PW~a<M, que et

mismo Conde habia poblado con otras co-

sas que dirâ el mismo documente.

Dos anos despues, es il saber, en el do

H 68 estaba ya constnuda la iglesia del mo-

nasterio, la cual dedico el Obispo de UrgetArnaldo de Pef~eMs, concediéndoie la mi-

tad de los diezmos y toda la primicia de Cam-

prin con otras co~as. Con el amor que el

Conde fundador tuvo a esta casa en el testa-

mento que ordenô en 1177 dice de eita to

siguiente: et ttentm dimitto ecc~œ Sanc~<B

~n<B de BeMpM!~ quam dtMna Msptfa(!oMenoviter e~/tcaf~ totam ~om Mo~fOM

Be~a~re. 6< corpus Mos~*MW ibi sc~eKcH-~MtMprop<6r hMw~a<ew et paupertatem loci

tKîMS w ~oHOfeM et MeMM~OMt .So~fo~orts no-

s<W JAMMch~~gMt seMtpM' AM~Ha respicit,

(a) Ap.n~m.XXP

80 YtAGEUTEttAMO-1-8- ..n Y.

<i't~ c< exaltai. Aunque e! Conde tardé A

morirsioto anos todavia, esto os, en el de

~i84, como se dira en su historia, parecosin embargo que se cumptio su voluntadacerca det lugar de su sepultura. Aigunoscfeen quo su cadaver fué Ilevado a Alarcondosde et termine de Requena, donde fue

muerto vfotentamonto sin estar averiguadopor quién. junto con su hermano Gateeran ida Sales. Mas yo me atengo à que es el en-terrado aqm on el seputcro que esta al !adode la opistola en la capilla mayor et cual

atostigua en sus notas et padre Caresmar que6t mismo examino, y que et cadavor es de

persona muerta viotentamonte, pues todaviaconserva una saeta hincada en un hueso dela espalda. Confit'mase esto con otro seput.cro que hay at tado det evangetio, que es de

una senora y verosimilmente de la Condesa

Dutce, que aun vivia en 1208, con to quetuvo tiempo suticiente para cumplir la vo-

tuntad de su esposo.Esta iglesia de que hablaba el fundador no

es la que hoy vemos en el monasterio sino

la que hay en te que ttaman ~o!e<, que es

la primera fundacion, de donde se trasladô

la casa al sitio actual, muy cerca del otro, yen el monte del mismo nombre que el Con-

t M8 MtMttS BK B'fAfiA. 8t~J)A ~t BLtt~ t .t

roMO xtt. s

demamd6'!MMdar e!~et de B~M«~ ÂM !a

ig!és<a CfctMates obra tamb!eM 'de! sigt~ X!H,

aonque Bst&~dOeitguradacon mativo de~a!gan

destrozo que debt~ sufrip M t)6Mp<~ de M&

guerras de sucesidn. AatespaMBc que sëna

nîas ht~ y que ten!a cracero, cua! ëMbe.Ma t&s d~ capH!as itérâtes coMés~ûndiën-?9 a -6!;

AdetMas de Ï<os sfputoro~ya dtchëa

ttay ôtfû so~ë ~1 &e ï~ Gondesa, q~ se icreës~f deî 'CdMd!&Et'me)!g&! so hijo. 'Otro hay en

t!na''tap!q~ a~~t~6M sef de' A!vah~,Goittde'tambien'~ Ut~t~en et ~g~ X!!t.Todos estos seputcros care~ict de ïetrëros,

cott to q~da'cantpo ~Merto & ta tradi-

ctO~'para'~ c!*6ida.

L~a' do~aëten de vi!!a de B~~< queet fondad~f h!ze a este' casa,' d!ceh aigunos

t}~ fue pop ï-e~peto at B. Jnan' de OrgaSA.qtre en e!ta habta na~do. Esta e~teiugarcorea det tH6M8tef!o <en!o que Hamah ~!«H6

~~ï. Otrosiéhacennat~at de ïa villade'sumisBM apeHido. Lbciérto ~-que é!h)6 e! padre de casa tan ifeligiiosai, eï cual vt.'v!6tah santaMente que na s~o ~ovi6 atGbnde

a quefundasey dtttasë ë! monastet'io,

smo~qae'SB grange6 !a venefacion de !os 'v~

oi~os. Vivi6 stMnpree~ taMestp:de

~( dedtcada a ~ucëtra So~ora M a~to dûrnMn Ytf f

?~We. HM~MO

t~) < –ta woraoMM~ t~. tieyea. ~.aqatj~M ?amigua ~s~ttibM de :r a!!6 !a c&mnaidad&<t

~.dt~ Mt)~ et B~Mo pM!ad<~ d<a 8,4cabrtï d~ /t~ su OMt~fUMo cat~ aMt

jNisma hasta,p9c<M aj~os bA< '.¡'i;

ea~afgQ de d;f)ho< p$)MM ,~9 eatè8tOt;Y<~ Mos, abad.de est~ c~a,qtt~ <? cOBt~M6 este hoQoy ba~ st< mue~te p~ë~ .que (j~ ~a ~ea«~ ejt'at abad.G~JQr~o .~staB~ ta ob~ci& M.

n.at~~ ~g~, ~~i~Pwc<

xpns~ ~aH.ea dtM ~03 y~Mfsu~s~a~MM~~

~5 )o wa A<pMMQ'deJM~<!e. Pocadespues de este tiempo eht~ e! MM~toMe

ë~ posf~~ ~t siehor~o ~e ~o~ deadean~guan~~ h~ moag~ ,6) ~?0 etmî-~~s. ~.t!Mn~.nN)g~e~ ~o<<B~

gamps. monjas, y M~tas .hab:a a~ e~te a~~5; €Ma!m) < ytage~ ~<?a!a Mqu~da~na

cppc<~dta.d~Cart~,qae énonces

Uamaba de ~M~y B~to~no~~r~do~Me de JSoM~s. ? d~cmne«~.aatà 'en; e!to~~ de

h )~esia, ,d~ .Tarpa~na, Quede- ptteaaq~ ~ar pomo p~or~ot.deeatacas~ do

Be!tpu!g. Ta~b~ &e .pre~ de esteHempo !y

dàdtva .det Cand~ de Urge!. E~etgot VM.!a sama satxht!~ ~'a!da

.de, CoMstant!no!p~:

A LAS MtEMM Dt B~A~A. 8S

w. 1.11.. ~r..v.ir.. 4Mas de este no se haHaitihga~ documente:

GuiHermoGafCtasuenaabaddesde t3t<6

hasta 1218, tiûandû <Mpas6 6~h otros &la

Cartuja. En ~i5 baHo que el ntona~terio

tom6 poëestoode unâ ace~ma y moKno cet'.

ça de Bataguet~, la cual de te di6 con !a ce*

rem~M~dë tothafr et vehttëdor à ùhodees-

tos re!)giôgos y !ïtet6rto de pies en el agua.

Otro G~t<~b !o efaett d~9 y ~22.

Ea i~4 y im~~o ef& C~aMû, e! e~a! se

'cfee que fuê et que admiti6 !a unioA à eëte

monastëfio '<M de SaA N!co!&â. Acttérdate

de to qttb dijo en el viage dé Viqùe hà.

Ma e! Mo 1259, que GttiMerfioo de Aï)~!eso-

lay M tMge)f Sib!a ftittdaro~ttn 'tùtthasterio

'do P~~o~atratëh~ea, 6 Ma hùs~itat t<tu!~d<)

de San NicoMs en Alfaudàrella ju<!to f&

villa de BeUpuig, de la 'ùtta! èrân Ée~ores.

A esta casa concediô entonces el CBtëpo de

~qMe,Gu~termo de Tabeftët, è< p~def t6.

nef cemonterio pùb!!co, como ~éfas e!l !à

adjunta esctUufa, y en 0~6 qtite la acoMpa-aa ta haUarasya en 12~ pfesMida por abad y

pobtada por ocho 6 dtez cahéntgo~ que pro-mettorott obedece!* siempre A dicho' Obispo

y sus s'ucesores («). Pues este monasten~ de

(t<) Ap.n.XXUy~Jtt.

~ASË HTKttAatO

San Nicolas suena en los anos sigutentes uni.do al nuestro como priorato suyo, sin queconste la manera como esto se verincô.

Con mottvo de esta union dicen que estacasa tuvo que reconocer como matriz à laabadia de C<M<tDei en la Gascuna, & la cuale! fundador de San Nicol4s sujetô aquel hos.

pital, conced!endole ademasterreno para

fundar otra que-fuese su principal en el sitioUamado F«en~ amenas, distante do nuestroMatet tres cuartos de legua. La oposicionque hizo nuestro monasterio dicen que yinoà parar en qw se unieron a e! tas dos nue.vas fundaciones. Hab!o con esta duda por.que un pergamino que, cuenta este, esta tanlleno de anacronismos que casi me pesa ha.berlo mentado.

Bernardo Caporteita, era

abaden.< 1356.Bernardo de Narbona t. i342.

JuanCerdan. 1245. 1280.En el episcopologio de Urgel dije ya e! pri.

vilegio que togro este abad del Obispo Poncede Vitamur, el cual le concediô la libre po.sesion de cuautos legados se htetesen al tno'

nasterio, eximiéndote de pagar la cuarta par-te à ta mensa episcopal etc., y como en cam.bio de esta gracia el monasterio admttiô a su

A .LAS MLMM M BBPASA. 88

Obispo despues de Barcelona, muri6 bâcla <tanoiM7;

Tomae Campatief, ù!t!mo de los aba-

des c<omendatarios. ~547.

Antonio Gesé canônigo reglae, pro.

pietario, electo porSan Pio V, ma.

n6en.1581.Y no paso adelante en este c&tatogo, que ya

importa poco y me Uaman la atcncion otrascosas mas dignas.

CoM~t<(M'MM,

Pedro, ..< 1282. i30i.

Pefenguer. ~516. munô 1520.Gait!ardo. 1520. 1547.

Fray FrancMco B!anc. 1. 447~.

Fray Mateode PHa. t5<9.GuillermoRamon de V!eh, Cardena!. 182'

FrayCtpnano Benêt, <tomin!co. 1823.

Fray Pedro Ca!vo. t52S.Metcborde San Juan. 1524.Juan deCardona. i52T.

hermandad y sufragtos at capitulo de Urgel.De todo esta se d:jo ai!&, dondetamMen fuéla eseritupa original, que es curiosa.

89 VME WB~Mt?~ < <

E~ este tn~na&terio han Noirecido poccs a&es~hà tres anttcuan<)s cpnoeMos como tates antoda Gâtait, y dtgnos de sedo en toda Es ¡

pana, es & saben los padres Caresmar, Pas'

cqal y Marti, de los, çaaies y de sus trabajogli~Farioa quiero dar atguna noticia, ya que

1

h~ dûbido at actual se&or Abad la connanza dç

que me hospedase en el mismo dep6sito desus manuscritos, etc.

El ReverendisimoSeRM Don Jaime Cares*mar era natural de la villa de !gua!ada entré.

en este.toonasterio & i," d!e n~Mo~re de

i ~4S, siendo su A~badOo!) Pedro Jioaa, ~C(- )ver y nn~ô de edad de 75 aaos en R~ceto- jna & i." de setiembre de i '!9t (~, dasde dott'de ~e ~astadado su cadàvar & esta. casa, 0~

caya iglesia se' déposa en lugar dist!ngnido.con Mna inscripcion en màrtaot. Dted!cado e<i'

te~ameo~ & la ilustracion de las ant~gûedadesde su pais, examine con detencion mucbos de isus archivos, empleando dace anos Ba solos

tos de la catedral de Barcdona y de la cole.'

giata de Agée. En ambas partea be ~isto ydisfrutado de su.trab~o, el cual en~a ~t'n~ada e~as esta mejor conservado y mas aprecia-do que en la primera SaMando~n deM.

(a) Satat, Kun. i< pag. 80.

A t.M MMSMAft M{<!M'AK.t. g?~t.. 1Í..

dofoape~, n~pMede perdonaraë at<:ap!tut<tde i~ea~drat de Barc~nd o!

pooo aprecioque mu~st~a ~baoef d~ tfebaKt ds Htefa.

q~ ~s ~n~m6iMMtp<t!a. c~ da

8tt M'eMMuy siB~mas eot)tp!~ta,'s: une d69qneMM Mandones que s~ babôr Qn todos

!oacUwp<M<,i!e~t<~bâMjâcoa~uMoa~4a

~tdeapKMo de !a i~esta d quiett taMo

habtahectM'~ so Mf~td é~stracMn Yma~ s~tar ;qo~g<~ me han mfû~

~Mo, !a cahsa deoata oj<!fMa persoinat faé !adtMordia op!oion;~aobM aùntero de le!nart!H<M qu$ pade6i6 San~ Eoialia, dMpu~que Cap~mat! sestavo ocfntra )et padre'M~B~.ria, dominico, do aquella ciudad..Tres tomossoa tog q~ da;6 Calmar esontes~ Y'~Ho~aen et

e~ctc CFONoM~oo de cas! ~<!a~esbMtMMS y 6tros docam~ttoa notaMes dst ap-Ch~} pero~exH-aoto

pMHjoque puedefasMpor oopia d)K<hùch~s de

eUes. y'io~ MhetMMtdp atayop importanc!a }os'oopiô A Ja letfa; h~.ciendo oportunamente tttgaoas advcrtencNS bis.tôr~s; ~ra6ba~ eto< qu~ aL

pa~ quedesoubren sas

~stos c~nûcimiettios~ aHvian

ethfabaj~atosdrch~eros y a los aattcaanosqa~~ mangea. Dëntt~odMir,t}ae me~sdmanteaMûta ôate tMbo~.

Pe~d~ia;~qMètMsëapMc!a comodeb~

ytAOB MT&NAHtû__a 1

po'-que~MUodavta en et e~adc. y <tMa<M&borrador en que !odej6s~autor,.etiCMat!es~crtbM

p4atmam~)t~y coh mezquindad, no d~jando màrgen

a!gHaoen~8p!anas. ya.te t!~manaet. Creco~eiosdïptomatMos, So&~es.

to, e! primero de dicho~ tomos eatà sih~bierta, y h~btéadosodobtado e! h)m&&)rmaatodo él como uo cMmdfo, eostand&ucko.tpa,cajo éncontràr et

pr'ncipto.~QutéB~Fèya!que una iglesia como !a de BarMitcmaotBM~dàra. ~acaf uqa copia magniCca deeste traba.jo, que' sin' este remedio va a quedat iaùëtactes ;decincuënta a~oà~ ~Serai postMe !queHeguen

& tat punto tos reMntinxentos, pepso.uaïes? ,j.Estas y otras mvesttgaoto~ U~ranasite

proporctonaron escrib~r muchas dtSMtaciooespart!6utar~,coB quesaUsOm ta cuno~dadde

susamtgos, y cuya ptiMicacton ~enaûtUa la liistoria. QMdaaaquiXV!M volùmeneaen foHo, que comprenden tod~asus trabatosconcluidosycomen~ados.

Entre los primeros haUdas eraditas diaep.taciones.- De la antigua poblacion de Ca<«!M.<M.==~FWM<!<~ de la'iglesia do a~nro~M<=pDe! ~c~o de ~ArotM eM C~a~ma(fMdce< ano ?i3.a~ <~ 806.==So6~PM~; ~pM~Ct-O<!n<~de~~M<«!

A LAN MMSM M! MFA!)A. M

S~Ms pMMtos <~« .historia <<eAfttMfMtt: ct!dt-ce de CoM~~ ~oK hombres de Parage.

=t=DepWwt~<~ ~<M~ta, ~eMMMM ~aw.~o.~«, ~o ~rtMt~<! ~p<iMa'.====~o~ «M

jMC~o~ por los a~ades.==Sc&rc (M~CHdèd df<~KMt~tM*

Jorge, y (~~ p~ro~ode este S<w~ 'Ca<ah<Ho.==!gtce de !<Mcodtc6!<~ c~e~o! ~e B«rcë!otM.==eTodos estos o{~8.outose~vi&ei monasterioa~os pasadofiaMa.dpidpa~ ~ue se imp~m!esen pero recëiando

<ÏMeot sugeto à quien to 8nc~rg<), cttyo nombreGatto', t~ataba de apropiarsetos,' desistiô de

ta empresa, que soto sifviô para que e! encar.

gadonegociase sucotocactonporeste medio,

que es et de ia corneja do la fàbuîa.Ademas de esto bay ios siguiëntes trabajcs:

N~Ma de e~e?MjMKM<er!o ~M(o a~od330.

~~MOS~P~~yeK~t~S~ jE~M.copo~to idem; ambas obras comenzadas conmncbas notas, etc;==Bt6~M~co PfeMMt~n~M-w.==N. Ca<<~<tMa.==~!<!<es Ca<~<(M&a!modo de los de Zt)nta.==Finatn)ente,~anaseoleectonesde documentos, extractos, etc.

En todo cuanto escribi~ esteiitarato, ado.mas de ia erudicion quepose!a, resp!andecela critica y jntcto exadto de las cosas, y la

gravedad eon que procedia aun en tos puntososcuros sin abandonarse a la golosina de

mQB~Tt!

cen~tuFw; teatacic~ tecnMe para.tos anti.cuanoa.

El s~~r Dca JatMo Paj~c~a~ era oa~ura~deEsparragaera, ydo~tofe~ teyea cMadoen.t~ Mest~mpnM~~ ea. 4769, siendo stabad Mon Frano;8M AmeH.

Mur~.aqai- d 38de Mt~mb~ de i804. y enterrado enel plana de ta%capillas d~ ~s §a«~a Reyos 'yde la QQQcepcion, donde. ho visto desoubctrsu oadaver para tfa~adaf~ detaate .déjà puactaprincipal de la iglesia cosa que se ha~en.<:cado dia 28del en~~aotuat (1808). P&so.se alll una mag~Cca~osa, qu~ han costeadosus dos grandes aatigos, y mios tambien.~n~sefda Vega y Sentmaaat y DM)Francisco~faptot, siendo del prim~p la inscripc!~ ((t).E~te Mterato (qM trabajô hasta ~m~tte

en-a!n);nt8ter!o aacerdo~t, ooMO si fuese

au ùatcaooupacion) se eotregô con ta~ afr-

dor à las tnt<e8ti~;oaes htstMcas y dipio.'m&Ucas, que vino. a dar en.et estrèmo. tanperjudioat a ta Mteratwa, que es la wt<Mf.salidad. Elafan desmedido de:adqutnr.8mfijarse en nno 6 d~ objets que aean oomoet ceatro de todo et estud~, .y cuya itus.traeio!t< eirvan toda&as vigij~as, v:eoe a! fin,

~a

(o~ Satat!, totu. < prut. pa~. XV.

A LAS Mt-tBUa DE E8PAKA. 9~

m an nwn.n~ .~ünnnl~ mw.w.nn.i.1.a parap en qaa etMterato muere rodcadode

coiecctones, dp notas y de prec!osidades sin

digerir, y que M pneden ser nti!es at mun.

do, si o~ro M9 etoppeadû d~ nuevo la misma

carrera, y no concibe y pare e! fruto que taas~acilmente hubieradado el primero. Este es

caracter de! aeCor Pascuat grande ha.

cinador de documentos de toda especie, efec-

to de !a.aad queie deworaba en este ramo,

y qMp no le permitia tijarse en un punto so-!a de ttteyatura. Con Io coat dajb poqujtsimasOûsas concluida~, y los XHt tomos que que*daa de sus trabajoa, no son mas qup colec.

Ctonea, cuscaianeas deescrituras, oota~, ex-

traotM, c~Mbtaactpn~s, été., etc., sobre

ntuohoa ptMtos de la his~oria y geograSa,an-

tigua de CatatH~a, motayead~ este nùine-

a!gMtas obriHas agpnaStDe to que d~ comctuido queda Ja diser.

tacioo sobre et ~~«~ de ~a, y la expU'cacion de naa tnsccip<:t<Maromana hattada ene! pKorato de Bonrap~, propio de esta ca-sa, cuya copia va.adj.M~ta (o). Esta uitima iaeiMnb~ en dià!ogo y en el tdiama catalan,det cuat estaba taa ext~emadantente enamo'-

rado, que segun cue~tan~ los que le tra~afpn,

(<t) Ap.n~-XXtV.

VtMEMMMMO

cuando alganCatatan le escribia en castellano,no le contestaba.

Tambienconctuyo é impnot!6 una larga

DMer~oM sobre la Sc~s<pMoop< aM~Mo de

P~Ms. Obra que era de desear no hubie.se impreso. porque en ella descubre

unapro~pension irreststtbte à la parte congotural, quele bizo incurrir en las equivocaciones que ma-nifestaré en mi viage a la iglesia de Roda.

Nada de to dicho rebaja enmi conoepto el

mérite det senor Pascua!, que consiste enhaber recogido muchas preoiosidades, queacaso de otro modo perecerian, 6 no seriantan conocidas; y no solo las sobredichas, si.no otras de varios géneros, de que quiero darrazon. Todas se hattan hoy dia recpgidas ento que fué aposento de este senor, cuya pie.za principal se ha convertido en bib!ioteeacomo ya dije. En et cuartOt lateral de la de.rocha que es dondc"muri6 este padre, ydonde yo estoy hospedado y escribiendo es.to, ademas de las pbras de este triunviratode que voy escribiendo, hay una porcion decôdices, comprados 6 recogidos por otrosmedios de atguhas colegiatas y parroquiales,y son tos sigaientea

Un leccionario fol. ms. s<ec. XM, falto enmuchas partes; pero por fortuna conserva

A LAS tGMStAS DE ESPAÇA. 93

–– -i. f.~ inr'~–t.. _jt-t:-

e! sermon de San Vicente maftir predicado

por San Juste, Obispo de~rge!) con el epi-

graie enterot Este codice, que fu6 de la par.

roquia de Forés, dtôcesi de Tarragona, es yael tercero en que he hallado esta obrita iné-

dita, de que hablé en los correos anHenores.

Otro leccionario del sigtoXtV, notable porMhtener solamente.las attas deiosmartires.

Dos breviarios dé fines del sigto XH 6 prin*

cipios del siguiente. Uno de ellos era propiode la parroquta de San Migue! de Cardona,

que al principio del oN<oibde Tempore, tiene

escrito Incipit breviarum secMudMM ordinem

beciti Rùphi coMpt!a<MW, que quiere decirqueservta à algun monasterio do nuestros can6<

nigos agùst!nianos que se intitulaban de San

Rufo. 6 porque estaban sujetos & la fambsa

casa de aquel titulo en Avinon, 6 porque

adoptardn sus costumbres, corno fue moda

un tiempo. Y este yo juzgo que sirvio pa*ra la canontca de San Vicente deCardona,ya porque entre las conmemoraciones de bs

Santos pone las de San Odon y San Ërmen"

got, ya porque en oficio de San Vicenteestâ el citado sermon de San Justo.

JDt!'er D!a!ogo~~ ~e<t<t Cf~oWt iRo~~tsts

EpMCOpt. Ms. S<BC.~ÏM.

Un Codt èn4.*mst deisigIoXtM: conti'cne

TM6E UTBBANM

la Reg!a de SonBenhoytu~ounpMaën~

necrologio en el cual hay variaa enttnëiativasde haber sido propto del monaMerto de SanPolicarpo en la Galia Narbonense v. ?. coan.do dice m

F~B.d~~c~~SMMPAMtt S. M'c~, de <~M!~ ~!<n<~MOStfOMtW,~C~WtM vos Ff. R. BotVaM 0~4.

Predicat. M Me~r~< Hay varios6bttos de

monges S.PoKca~, de abades

e eotenses. deObispos de Carcasdna, y de

VMcoades(pfocôttsuteB) de BeKiera; y casi

todos son desde ~40 a M90. Eato c6dMevmo à parar at monasterio de ret:g;o8a8 C~terctenses deVaUbona,!aaotta;e8 agtadeùMasai trabajo que empteô el Sr. Pascual en el

arreglode au archivo se io

regaiMon 'en1 <80, junto con alguno8 otros libros.

Otro c6dice en 4.° ms. en papet <;pn estetitulo,: «Aqui comiença este Kbro, e! cual es~ntttutado, ~m~o ~M~e; este»es, en cuat manera se dove hombre recir»ni de que se deye hombre guardar en toda la~tda de! hombre. Ë ordena el prëgontettbro~en Pf~a~ ciùdadanô de la dudad de Va.»lencia. En el prôtogo dice <.Ëpor ta! ma.»cho. reverent

sényor Nuch de Lupia, p<M-la"gracta divinal Obispo de Valencia como en."tre los corales amadores de virtudes e për.

'A LAS <(it.M~AS DE E9MNA. ?

~c~ohvoatesplandes~ai~s ?<? tuestfttgfant

bdtgntd~t..< ~0 PMm«<<t ofrezco à vos Sen<

~yor< ta ppMente obfa~)) Et Obispo

~p0) de~Bo~ !o fu6 desd~ ~598

à i4Mt en qa~ Mutnè; y esta es ta épcta de

cae ë~crUof~atc~ctanû J~MtO~; ô Pf~o<«,

6 Fe)~ ne tonocido hasta ahor~~ sino es

uaM~a.~ue mencionô Ba~- ~BtM. ?<<

JVtc. A~ Como sea, et ~scnM& sa ~birà M

!<hosih, de eUy~ Mioma s~etfastadA Mcaste-

Hatto, comô sa t~~n et epig)faf6 f;nat dei ttbfo

'en esta manera: «Este tractado fué roman~ado

Nde te~oa cathaiana en es~ ïtavam (caste-

~Banh) por e! honrado Barthoïome de A~oi-~Dauxen Barçëtoaa eh ea~a de maèatfe Ati-

~ÈnHumt'aado~ É ~é àc~bado XVl~. d~

.deJuMio anyo mil CCCG~LXXV!. –Deogra-

atias.QutScnpMt, scrtbst, BeMoporcum

~Dno.T~&t. Amea.NtcMacs ~iMap vû-

~eatur r & Cbrtst.o benedioatuf. Este libro

Mfué acabàdo de scrivir a XM de junio det

wanyornit €(!CC.LXXVH...1~

-1

Qtfo côdiùe mg. en papet coh e~e titulo:

~ttHt~ BfMm)& ~oMfat~ a! ea!

pMif<~ G~efo d!~«d !c ?)<)? D'oMo ~~<f6

'~c~ 0~/re Pou o~ M.D.~XX~. Et

doctorsé que escMoctdo', mas ta obra no

topaedosàbet'porahora..

VMOEUTEMHM

Otro tahtutado: jEa~os~to ~<pc~~MCtp< W6MMtStt< ~W~Ma ad <!M~simum Ltf<B SCMMMtJt~-C~tM~: in qua .e<t

9M<p~~eo&o ~«~, ne< Ba~pM~~omnium ~cn<<«t'tMt<aMdc 8(~p sap!M~~MM. nunc ob MM~OfMMte< re..fereM(t<t~ ~MMs ~t~i'M in ~anc ~n~eatduxi e~Q j~K~ Pa!a ~Ma corde dtsc~pM~Soncûnsonaadastnss. s

ConsUtuci~nes sinodalés y ritual de !a ig!e'sta eotegtata de Ager (nuMius.) Es ms. de!

sig!oXV.Otras constttuciones de !a cofradia de San

Cosme y DamiaBt e~gida en la igtea~a de di~chos Santos en la Val del <~tMC J~taMo,a&o 1596, bechas: por Jos buenoa hombrësde.la ciudad d6 Huesca. ,i

El V«~r<o J!f<~tt~, traducidd a! lemosin

por el Oominicano Fray Aatottio Cana!s,~vdedicado a

DonJaMne,Cardena!yObispa<ieVa!encia< 1 1.

Otros variosrnsg. de historias ~rttButaFes

de igiesias, Condep. etc. Entre b!!oata'~e-nea!ogia de los Condes de.Empunas y Pereta-

da:yotro vot. do a)!tigûedades cuites y ecté'.siàstipas de Lértda.

Ademas se.guardan atgunos impfeso&fa"

ros 6 tenidos por ta!es. yo~no 6~ 8<ed cono"

A !.AS K!t.Ei!tAf! CE ESPAÇA. 97

1 .1_t_

T.XH.

uT

cida la version a! idioma valenciano de los si.

Monomos del italiano Esteban Ftisco, hecha

pot' Geronimo Amiguct, naturat de Tortosa,

dedicada a Geronimo t)asi, Hector y admi.

nistrador de la Unh'et'sidad de Vatencia. f )m-

pt'f'sa alli por Cristofial Roffman en t502.ïtcm

esta la version anônima lemosina del Sacra-

mentat de Clemente Sanchez de Vercoai, im-

pccsa en Lurida por Enrifjue Botell, ano M95.

Finatmen~o la Bibtia, impresa ~He<!M o~.

t'<! N~MC !mpM!M jV<CO~(t JCMSOH, GoMM:.

~.CCCC.~V! Es un vot. fol. a 2 col.,

v le falta todo c) Génesis y parte del Éxodo.

En et otro cuartito cotaterat :') este de !os

c6d. rnss. estan guardadas con grande csmc-

t'o otras preciosidades que recogiô con el mis-

mo afan c) senor Pascual. Très monctarios

Yi alli, en dos de los cua)es ))ay nna copiosa

coleccion de monedas de toda cspccie de gran

merit~o y csLintacion para los anticuarios; pe-

ro to debe scr mas sin compat'acion uno pc-

fjuenit.o de concha dondc cstan las medattas

mas raras 6 incditas, Y atgunas ta) vcx singu-

lares. Hav asimismo una bucna coleccion

de historia natura!, ))orcion de camafeos y

otras antiguaHasde toda espectc. La descrip-

cion circunstanciada de todo esto, y aun so-

!o de los objctos mas raros atargaria nu tra-

T. XH.

98 vtAGEUTHRAmo

bajo hasta un punto tnsufribte. Y asi resotvi

contentarme con los apuntcs que tome parami uso.

Lo que no omitire es la copia de dos pic.dras t'omanas que hay alli mismo recogidas

igualmente por este literato, insaciable en es.

te parti cttiar; y dejo varios ft'agmcntos y otras

inscripciones de) tiempo mcdio, que hasta es.

to se estendia su sed. Pues las dos que digoson: i." Un jaspe de menos de palmo en

cuadro que no sé do donde se trajo, en quese !ee:

CORNELIO

VITELIO. PV.

BLIVS. Q. F. H.

I. S. D. !X.A.C.

La 2.' es un marmot de un patmo de tac-

go y mcdto de alto que fué hallada en Km.

purias dicc asi

L. AEM!LÏO

MONTANO

BACASITANO

LACERUjïS. F

H. S. E.

Dos anos despues del senor Pascua!, es li

saber, à 2 de agosto de ~806 tnut'io en esta

A LAS Mt-EStAS NE ESPAÇA. 99

t") 1 )~L~

casa otro individuo su;'o de mucho aprecio

ttamado Don Jos~ Marti, natura! de JRarceto.

na, a los cincuenta y un anosdept'ofesion ca-

nonical y despuos do habor sido abad co'

mo tambien )o fuo'on los otros dos. JRste

sugcto. que sin dcjar su retire examiné al.

gunos archivos que le traian :')su cnafto, sa-

c6 de ellos un ft'uto que seW) muy u).ii il la

hist.ot'ia. siompro (jue el monasterio pueda

pnbticat'sus trabajos. Y en et det monastefio

antigoo de ~Mr, que an'egto entre otros del

modo sobrcdicho, <'<*conoce c) aprecio que

hacia do oslos monnmcntos de la ant.ig(tedad, $

y la Hmpiexa y atildadura con que mancjaha

cuanto le incuntbia por ohligacion ô por af)-

cion. Fijô su atencion en un solo punto de

historia que es de la CHMMMa c~a~Ma an.

~<jfMf<,mas este pucde decirse que to ngo~o.

De ello dejo escrito un tomo con otro de

pt'ucbas; pero todo bien cxaminado y catifi.

cado sin supernuidadcmii conjcturas. Ile te.

nido gran placer en tccr aunque por encima

esta obra porquc en ella ))c hattado manifes-

tado con mas extension to mismo que ya te

!)e dictto en todos misviagcs: que las catc-

(h'ates, y aun otras muettns iglesias no pro-

fosaron nias canonica ({ne la aquisgranense

Ifasta c! rcnmtcdft S!g!n Xt: que nu!) cnton-

<00 Y).t<!Et.)TEB<MO

ces conttnuaron y se an'pg!aron otras sin adop.

tar la agustiniana, que se introdnjo en otras.

Sobre este punto habia yo tenido o! gusto de

oir su dictamen cnando me hanaba en Bar-

celona cn 1805 proponiendo algunas (h)das

por medio de nuestro comun amigo et sc~ot-

Don José de Vega. Tambien dejô escrita la

htstoria de ta iglesia deSanta Ana, ôrden dct

Santo Scputct-o. cuyo archivo examine, y

creo quearrcg!6tambicn. Hem, tenia comcn-

xado un Dicctonario Catalan documentado.

En ycsotucton el scnor Mart.i tenia la bue-

na critica dol sehor Caresmar, y carecia de

la universatidad a que parecia aspirar c! se-

nor Pascual. Este es ci juicio que hc forma-

do de este tnunvirato literario que honra tan-

to a esta casa, donde en tan corto periodo

de tiempo se ha visto reunida tan grande

ilustracion que aun sin ser protegida, de-

be naturatmentc ser una fecunda semilla de

anticuarios. A Dios, etc.

A t.AStGLEStASPB ESPAKA. <0)

CARTA XC.

/)t;M~!CM con que los (trcMfos de ~~<!Ha son

mirados como tttaccestMcs ~or avaricia de

$Ms dMe/<os ~o<tCM de los de la iglesia de

Ce)'on« M~tces h<~o)'tcos que a~t hay: et

de ~t coleccion ~M<<ff do C«)tOMM: B<&~«

~((?M<i[~tde Carlo A/«~?!0.' 0~(M MaH«SC?'

de DoM SM~Mto PoM<!<A:idem de P. M~Mc<

CM~on~: poesias de Co'(i)!!mo Pau.

H~a'i~i.t quorido hermano En et ~iage & esta

igtesia de Gerona he tenido una nueva oca-

sion para descnga~armc de la injusticia con

que muchos historiadores naturatcs y extran-

geros han denigrado a nuestros arctuvns cele.

siasUcos, not~ndoks de pohrcs y mat cnida-

dos por unos dueilos avares y enemigos de

la pùhiica iluslracion. Por to (lue hace a los

es~'anos, dcbia bastarles el ejemplar de Pe-

(tro de Marca, 'juc hattô patentes los archivos

de Catalufia para cnriquecnr su ~arca 77~p«-

w'M. En ellos estan todavia los instrumentos

que él copié y algunos miles que no Yiô. 6

porque se contento con copiar de los Carto.

rates (como deatgun

arettho to podria de.

)0~ VtAUË UTE~MO

mostt'M'), o pot'quc no !os tuvo por tan ne-

ccsanos a su objeto. que cra principalmen-te probar la dcpcndcncia y concxion de este

pais con el roino de Francia, ~Cuantos espa-ùotes beben nuestras agnas por este y otros

canates agenos. y con todo eso atguno do

ellos ha cscrito que nuestros archives son

pobres, desordenados 6 nupenetrabjes? Esta

calumnia, hija de la ignorancia y en gran

parte del orgutto de ciertos ~tageros, que porsu osadia y pirrontsmo se han hccho indig-nos de ver las fuentes puras de la historia:

esta calumnia digo, con que se von denigra-dos los cnerpos mas rcspetabtes de nuestt'a

nacion, es bien recibida por los extt'angerosmal nnimados contra ella. Y asi cunde nues-

tro descrédito por culpa de los malos espa.

fioles, que con el achaque do imparcialidad

quieren grangearse entre los extrangercs et

crédito que no merecen entre nosotros. Mit

bocas quisiera tener para puhliear la franque-za con que todos los arcbivos de este pt'in-

cipado me han sido abiertos, y la diligeneia

con que atgunos cuerpos me han hnscado pa-ra que sus escrituras y libros sirviesen a la

ilustracion pùbtica. La ùiferencia de )ni cru-

dicion la de los sogetos que no tos vicron

es c\it!entc, y tnucho mas lo es la de los

A LAStGLESfASM B~t'A~A. 103

uempos et) que yo emprcndt este viage a

jos otros mas pacincos y de menos recelo pa.ra las iglesias y monastcnos. Asi que la di-

fercncia del rcsuitado debe a~'ibuirse a otras

causas que cuatquiera puede conjeturar fa-

cilmente.

Uno de los cucrpos animados del bucn

desco 6 Hustracion que digo, es et muy iius-

trc capitulo de la iglesia de Gerona el cual,

enterado de mi objeto me franqueo todos

los dcpositos literarios, comisionando para

que me asociase à su canonigo an~iquiof Don

Fc!ix Raba), muy versado en la !oca<idad de

los archives y en la historia de la iglesia. Con

et deseo, pues de corrcsponder à esta ge-nerosidad y de ilustrar cuanto pudiere la his.toria, comenxat'e à dar una idea de los ar-

chivos de esta catedral, y de los codices queen ellos hay y otros libros de que me he

servido en mi trabajo.Tienc esta iglesia dos archives principales,

uno Hamado c! .Secrc<M<o y otro llamado

el (ffcMfo, donde estan los papeles de renias

y la hibtiotcca. En c) primero estan custo-

diados los libros manuales de secretaria del

capit~o por estar proximo a la sala capitutar,

y ademas algunos codices preciosos y dignosde mayor custodia. Entre los manuales, que

V)ACE UTEttAtUO

conxenxan dcsdc hne~ det stgto X! V, haydos muy apreeiabtcs que comprendcn lesaf)os de 1462 il -t482, escritos casi todos do

mano det canonigo I). Andres Atfonzeto, ar.

cediano de Besalit y vicario gênera! det Obis-

po D. Juan de Margarit. Porque es de saber

que hasta et aho 1528 no tn\'u este capitulomas sect'etat'ios que los rnismos vicarios cc-nerales. Y como algunos de ellos se descui-

dasen en escnbirtas dettbcraciones, por cu-

ya raxon se battim aignnos manuales anterio.

res casi inutites, se mandô en ese ano queet seo'etano fuese une de los mismos capi-t.utarcs. No se t.omàra ciertamente esta reso-

lucion si todos los vicarios generales fueran

como et citado TU/b~o, ci cual con oca-

jsion de las revueltas que entonces hubo en. (-tre el Principe Cartes de Viana y su padreD. Juan Il, Rey de Aragon, escribio en aque-Hos libros noticias muy curiosas relativas a

esta iglesia y a aquettos sucesos. Las cua-

les, copiadas como ~'eras en et estracto ad-

junto (<t), forman un cronicon apreciabte de

aquetta época. El autor de estos manuales es-

ta enten'ado en el pavimento det ctaustro frcn-

te de ta capilla de San Rafaet. En la losa se

(tt) Ap. nùm. XXV.

A L.M !CMS)AS M: ESP.~t. )(?

ve su escudo con dos hoces. La msct'ipoonesta gastada mas se sahe que muriô a 5 de

abrit de t4~0 y (lue era natura! de Etna.

ï!ay tamhicn un !!h'o itamado de E~a~th

por cont~eno' los estatutos nntiguos de la

iglesia, ot)!igacionGs de sus oficios, etc.; co'

sas de que se t)arà uso cuando convenga. E)

codice se csct'ibio en el sigto XV. Comicnx:)

por un cronicon de los romanos PonLifices

desde San Pedro hasta el Papa Luna al cual

sigue otro de noticias pecuttarcs de esta ciu.

dad y pais desde el afto ~355 hasta t42~que va copiado por su impot't.ancia y cm'iosi-

dad (~<). Siguc copia de algunas inscripciones

septilerales que hay en la part.c exto'ior de!

testero de la iglesia de !as cuales otro dia

enviare atgunas sacadas de sus originatfs.

I~o me ha sido menos ùtil otro votùmcn

in),tt,utado ~~o' t!e<jfo<o)'){m c~~M~ M<~a)'

<et'nMt:cttpa(Msû'e~Ca<<'ad({. Es una misceia-

nea curiosa. Despucs del tratadito de Mayron

~eco)tccp~n'u'~m«K, <}uo es como pretudio â

la detenninacion capitutar tic t3SO, de cele-

bras-se aqui la fiesta de la Concepcion de

nuestra Seftora, hay copias de muchas cons-

tituciones de la catedral v de varios decretosJ

(<t) .\i). il. XXVf.

TtAGE HIHMHtO.t~t Ttdot concilio BasUcense, dondc se ve la partoque tuvo en fujuct cisma el

Obispo do esta

iglesia B~f~o Pax y su capitulo tatnbien.

Mas que este vaten tas actas 6 sean Diariode to acaecido en trew concitios provinciales

det tiem;)o de) Papa Lnna uno de ellos doL6rida en i4!8, oUcrantcnt.c ignorado: obradct testigo ocutar Dalmacio Rasét, cancnigode esta igiesia y su pt-ocut-ador o)t dic!ios con-cilios. He tontado copias y extractos pro rcti~M.

Excusado es decir to ûm que me ha sidoun Ca)'t.ot'at que hay aUi mismo donde c'-tan

copiadas la mayor parte de las escrituras to.cantes il ostaigicsia dcsdo el siglo tX, eu.

yos originales existirian en el siglo XtV, quees cuando so cscribiô c! iitu'o, tanto mas

aprcciabtc ahora en que ya faKan algunos deellos. De este (.urnbo (conocido con et nombrede ~-o co'Je por et cotor de sus

cubiert.as)copiaron Marca y otros varios los documcn-tos que imprimicron tocantes à esta igtesia,acaso sin touiarse el tra-bajo de cotejartos conlas cscrituras originates que auu se conser-van. Entretanto va copiada la adjuxta notade las poscsioncs y obitos de algunos Obisposde tincs del siglo X!V

y principe dct XV («).(u) Ap.nûm.XXVU.

A LASJCLEatASDE KSh~A. <OTi

t~f.~ ~f t 'ttt~n «n fftnW~ ttHf* ~'f~ntPrccioso es tambicn un codicc que cunt-

pt'ende nuestm coteccion antigua de cane-

nés iguat en su contexto al que se guarda en

!a catedral de Urget, pero de mayor anUgùe-

(iad que aquct; aunquc es para tni e\'idct~c

que no exccdc a! siglo X, por cstm' escrito de

letra francesaja cuat llamamos asi en coit-

tt'aposicton a la ~otica, que en cstos paises

cstaba \a desusada tanto en escrituras como

en iibros desdR la mi),ad del siglo iX, y si haypor aca algunos codices goticos po8t,cho)'es

a ese tiempo son de to interior do t'~paua tras-

tadados aqui. La anUgûcdad que digo de es.

te codicc puede sel' ta causa de cot~cnarsc

cneMaortograna mas ant-igua, escribiendo:

WpO!' C.==To'racotKt por Tc)Y<oHo.==E~.

&errts, ~<t~c< 7~a en vez de //eh'6en's,

~tfo~'ca, JJtMt!, y otros que se haiïan en

et codicc Urgellense.Ambos côdiccs son una

prueba evidont-e dei ccto con que nuestras

iglesias mantuvieron pura c iiesa su propia y

original cotcccion de canones, que aun es.

cribiendose estos libros en tanta proximidaft

a la Francia, donde corrian tas invenciones

pscudoisidorianas,sin embargo se hallan li-

bres de ctlas ento'amente. Qu'à -ventaja ofre-

cen cti los nombres de los Obispes asisten-

tes a nuestros concHios, que cicrto por )o

V!~E LHKHAHJO.< 1

<jue en los dos he visto pucdcn sus variantes

servir en osta parte de tcxto y scr prcfcridosa la tectura de otros côdiccs. Notoria es Ja

ntitidad que de esto rcsutta. Mayor scria ladel totat cotejo de los canones ?(< MM~cMOM

M<~tM ~c«s. At <in de este cudico Gerundcn-

sc estan los dos concitios cetehrados en esta

igtcsia on los anos IOG8 y i078, de los cua.

tes se habtar~ otro dia.

Curtosa y aprcciabto es una Bibtia que alli

hay, mas por las circnnstancias y opinion quede ella se tiene que por et vator intrinseco det

ms., que es det sig)o XtH poco mas 6 menos.

Bien cscrito. pero de ntérito interior a otras

Bibtias que he visto y cxaminado en nuestras

igtesias, mucho mas t'espe~btcs por su antt.

guedad y aun por su tujo («). Con todo eso et

vulgo crcc que es dAdiv.) de Carto-Magno a esta

catedrat, y asi to cscrihc et padru Hoi~SKH). (~c Cc<'o))f<, ~«<j!. ~t~. Error queconocerà cualquier:) que este versadotncdiana-

mente en la pateograt'ia. Para mayor dcser)"'a-no merecc copiarse et opigrafc nnat, quo dice

asi E.);c<< ~<M. ~~M<c<' 7~«t~«s ~e

;M<<t)M /eC~.==/«MS <<&t C/M'M/C <7)<OH<f(M

(a) E~ t-t tomo t3 de la A'~a~ -5~)'a~ pr-j). p. XVf,se dice du este cudicc-:

.S!~)fMmt'M/<wp<tf~<'a/?/vw< np/ta«t<)'(t co«t mc/<;f ~cft<a.

t US Mt.EXfAS nR E!!PANA. ~91

<fMrM';)ft'(;)t!s~e. Luego se hatb esta nota:

C~WM=Ccs<e. bible. est. <t. noMs. Ch<t!

le, ~e. notre. nom. /{o)/. (~. F~tee. et.

~c/<e~Mcx. de. ~<:H~. ~:<cMH. (/e. ~«!MH~.

~H. ~.CC6't7~. («). escrit. ~e. Mo~e.

M<t<H. Esto f~staba para que et citado escritor

que U'abajoaqui su obra, y dehio vêt' muchns

vcceses~codice, conocicsc (lue todavia esta.

ha en Francia c) afto ~'?8. Pcrmanccio nt)t

mismo hasta la mitad de) sigto XV, en que

Don Dalmacio de Mur. Obispo que fué de esta

iglesia (de donde pasé :') las de Tarragona v

Xen'agoxa), estando en Pans como Kmbajadnr

donoestt'oney Don AttonsoV, la compro,

ïnandandot:) despues en su testamcnto a cMa

catedr!)!, en cuyo poder ent.)'6 dia ~0 de oc-

tubre de ~456. Consta esto ultimo en el archi.

vo del vicariato cpiscnpa), M<!))Ma!de M5C f<

4459, )MhM)'o20, fol. 58, dondo esta la ps.

critura que hixo et <.eso)'oo del recibo <ic

(Ucho libro, el cuat dcsct'ibo asi ())«c ?.

&~ est mo~(e /brMt~ scnp<(t in ~cr~amcM!'s,

CMtMp!(i'C~)')':M(( <{«e!'<te< d~e~M /<S<Or<M sar-

pro habet cohopcrtortMMt pttMM s<t'tM <n'<Jt,

duo ~Hcha<0!'M CMMt<~Mt6)MC<(!t<(~(!()' SK~ <tt«'t

~nt, cum arMts JRc~M FraneM; et c<MM ~rp?t:.

(f<) La &)Mi)a SapMfta. Totn. 4~. ['. 76. Lcc [,XX)H.

<t0 V)At!EHTEH.Ut)0

tn<'nfM)n <t<t~c ~tf<tff<t)'*t /)tt /))<t't /!t)t VMMM<«M<s C<M~o~'s est <!<«'! Y porqucnadio tropiece en la difcrente cncuadernacion

<)uo supono esta nota con la quo el codice tic.

ne hoy dia de terciopelo verde y cuatro hehi-

itetas de oro. scpaso que esta es reencuader.

nacion hecha el afto tG29 como se puede ver

en las nctas capitutares. Itc dicho todo esto

para désengage comun en este punto en queno hubo mas yerro qne el de tomur un Carlos

por otro. Otra Btbt'a del siglo XIV liay alli,

que solo tiene de notable la diferente division

de capitntos de la que hoy usamos.

Por uttimo debo hacer memoria de) utiti.

simo repertorio que compuso el can6nigo de

esta iglesia D. Sulpicio Pontich.-dividido en

cuatro grandes vo!u)ncnGs fo! dondo porordcn atfabt'~ico de materias y con gran tim-

picza cstan cscritas las noticias mas impor-tantes de esta iglesia en rentas ob!igacio-

nes, privitegios, fahrica, aihajas reiiquias,

septileros, dignidad~s, canonigos, Obispos,

refiri~ndose en todo ello con grande puntua-

)idad u los tibros y cscrituras que et vi6 paraformar tan vasta y prolija obra, (juo abraxa

todas las 6pocas de esta iglesia hasta ci ano

1730, dos anos antcs que muriese su tabn-

rioso autor. Digo que no be visto en iglesia

fdgona semejante trabajo, en ({uo pufdpn y

At.AStCf.~fAHDBMPANA. «{ t

uebendcscansm' tosvenidcros.cuvaconti-

nuacion es tan faci) como sensible il que se

omita. Et catatogo de Obispos es muy exacto

(tcsdc e) sig!o XV, y de et hab!o cuando vc.

ras en el mio que cito u FoH~'c/t. Es decir,

que no ho dudado adoptar to que et t'cfiet'e

siempre que me han faltado les documents

que et dehio disfruta)'. Mas en !o que hc ha)!a-

do pmebas originaics, a ellas me atengo, queson las verdaderas ~xcf~ por donde debe ca-

minar un historiador, y no a la autoridad decstesabio, por rcspctahjc que sca; que no es

prudente va!erse de! (.rahajo de otro cstando

a mano las fuentes de que ci se Y:))i6, ni es

esto de provecho para ia historia, ni dura lafama y crédite que de este modo se adquie.t'a mas de !o que tardaro en dcscubrirse et

plagio.

Otros libros quedan en et secretariato domas 6 menos utilidad, los cuales hc visto y

registrado il mi gusto; y de todo se sirvc Dios.

Basta para primer dia. A Dios.

t'. U. Se me o!vid6 dar razon de un li-

bro que alli mismo hay, y es puntuatmcttteuno de los que mas han cnriquecido la parteliteraria de mi viage. Es una miscc!anea de

varias apuntaciones y curiosidades dei uso

de Pedro Migue) Cari)one)[. autor de una

02 YtU!EUTERA)U~

Crcnica imprcsa de Catatuna y archi~ero de!

Archive reat de Darcchna &fines del siglo XV

y pt'incipios de! siguiente. Et gran numéro

de bncnos Ubros que poseia este notario se

vc en los muchos que hay esparcidos por to.

da Catatuf'a con et epigt'ate final do su mano

en que notaha el dia en que los compro Y su

precio. Solo !a Bibtiotcca de padt'esdomini-

cos de esta ciudad posée unes dtcx y ocho

volitmencs de estos que digo muy aprccia-

htes por la antigùedad de sus cdiciones, de

que daré alguna muestra otro dia. Km ade-

tnas un curioso hacinador de los trat.adit.os,

eliistolas, poesias y otras cosas que eso'i-

hieron los sahios de su tiempo. Tau)bio) se

esfot'xo e) rnismo en atgunas composiciones;

conato toabte por la ocasion que con ellas

dio a que sus arnigos escribiesen en prosa y

~'erso algunas cosas dignas de la luz pùbiica

que él nos conseno copiadas en su tihro.

Tales son atgunas odas y cpitafios corn.

pucstos por los ho'mancs Alejandro y Anto-

nio Geraldino Amcrinos Itatianos (acaso Ca-

talancs, naturales de Amer) que vi\ieron por

aca mucho tiempo y cuyas poesias son co-

nocidas en D. picotas Antonio, Fabric< y

otros. Entre el!as hay sin duda atgnnas iné.

ditas. Publicada esta ya at fin de la Afamt

M8 JCM8US DE E9PAKA. « 3

nônn ~e nnmÏi/n nnnln Il-

TOMO Xtt. s

J~sjMtMca ia erudita carta del canonisa de

Barcelona Gërônitno Pau, <jfM~Ms~em6M<M

Bardno sot6t dèbeat. Mas aqui esta mucho

mas correcta que en la impresa, y ademas se

ha!!an dos de Carbonell que dieron ocasiona! erudito trabajo de aquel sabio Catalan, quees ia ùnica obra que le ha dado a conocer

en la repùb!ica de las letras. Su talento poé.ticq estd enteramente desconocidd; mas aquihay varias composiciones dirigidas a su am~

go Carbonell muchas odas y epigramas y unhimno grave en alabanza de S. Agustin demas de 560 hexamètres. Ya que la cosa io

pide copiaré por muestra algo suyo.

/~C~M< l'auli B<!r~OMM~

ad DoMtnoM.

Ma;stus et'am curis, quas tu male chara dedisti:

Vicinum placuit nemus adiré mibi.'Nunc avium cantus miror, nunc vallibus erre,

Nunc jnvat iratœ cernere murmur aqua;'AtUus hic inmensos pandebat tnaxima rame&:

Nac libuit nomen sœva notare tuum.Crescet ut hœc arhor, sic vos crescatis, amores,

Mox prœcor: oh Super) Venus arnica ~ve.Finieram. Nostros Dryas miserai do!ores

Dctet'it gratas cortice nympha notas.

Méat usque ucet: mea te pnecordia servant;Nec nisi cum morte noster abibit amor.

'l'OMO X)t. s

V)A6Rf.tTt!X~M

B/«<«PM (te C(BCOet C«ïM<tO~Mt'ttermpn~tea!)(~<M pc<' Ot'~m.

L'nnm ûcutis, alium pedibus natura carentem,

ïnformemque suis fecit utraatque malis.Addidit ingenium, quo nU prœstaatius unquam

Ve! dedit illa viris, vel dedit i!)a Deis.

htgMio supe~nt injustte damna aovercte,

Prospicit, et vitio doctus uterque suc.Fert humeris ctauctumca'cus: graditurque per orbem

!t!ius iste oculis, hujtts et hic pedtbus.

Por estas ùnicas muestras ~e vé cuan bMH

cuhivo su ingenio aquel Espanol en su largamorada en tta!ia, dondc acaso no se ha~arà

lin poeta de aquel tiempo que exceda la ele-

gancia y propiedad de estas composiciones.Mo le viniera mat al abate Lampillas la noti-

cia de esto que digo para la apologia de

nuestra theratut'a.

Otras curiosidades cnc!cr)'a cs~û tibro, yYentre ellas un opusculito ~e tWM ~K~W6t<s

Ca~aMts, coetâneos de Carbonelt, escrito poret a continuadon de! que compuso Bartolo-

mé Faig de los Napolitanos. Item una <;or<

respondencia latina entre Carbone~ y et sa.bio jurisconsulte de Barcelona Juan Villar.

~Que har!a con todo esto sino cop~arto

por si hay a!guna vez proporcion de bacer al

A LAS MM!6<A8 M RSPA~A. «t;

~t- ) <tt

?

puuhco este regalo f Lo mismo qutse hacer

con varias inscripciones romanas de Espaila

que a!H cstan copiadas, y con muchas de tas

que habia en Roma Milan y otras ciudadesde !taha a fines del siglo XV cuando las co-

piaba ei citado Gerônimo Pau, y enviaba a

Carbone! Mas para no hacerlo tuve mil ra-mones. E!. no saber si exister, si estan yapublicadas si las copias son notes cada co'sa de estas dobio bastar para retraerme de

trabajo tan improbo. A Dios otra vez.

CARTA XCI.

~MM<t </~MCMorJe~ del archivo de la C<t(e.

dral: noticias ~C~pft'MCtptJ de <M6t'6~0fec<

y de los c(i<Kcesmas prectosM de ella: (!fcM.fos del senor Obispo: cpMCopo!o~tos de es<o

~~a.' libro del caMow~o Dorca w6re !os

waWwes de Gerona.

Mi querido hermaho: A mas de to que dijeen ot correo anterior, hay todavia en esta Ça*tedral otro archivo que es et que morece este

nombre, donde estan dcpositadas las escrituras

origmates, a las cuales ha perdonado el furorde tas guerras mcrced a la soticitud del capi"

n6 VtACRLtTMAtUO

.1- '1."tulo en trasportarlas con oportunidad A!ugares

soguros. Aun considerado el trastorno y prect~

pitacion que suete acompanar & semejantes

acontecimientos es maravilla que se hayaconservado lo que hay y que todo c!to tengaun orden regular y suRciente para el gobiernode los negocios. Los que deshonran nuestros

archivos por su pobrexa y descuido, aiendo

ellos personas particulares y de corto ajuar,

perderian en semejuntû fatalidad gran parte de

sus muebles con ser tan active et interés per-sonat en conservarlos. La pehturbacion de los

animes con la vecindad de un enemigo cruei,

la escasez de cabatterias y carfuages para e~

trasporte, la neccsidad de valerse de algun ig-

norante, que malbarala to quo los inteligentes.

ordcnaron, me parece que son motivos que es-

cusan à tos.cucrpos que viven en pais lim!tro-ie de una potencia guerrera. Apenas ha pasado

siglo en que Gerona no haya tenido que escon-

der 6 trasportar sus archivos, biMiotecas, al-

bajas, etc. Aun con todo eso, el archivo de

e3ta catedrat escopioso, iimpio, y bien clasi-

ficado. No alcanza la antigûcdad de sus dipto-'mas à la que tiene los de la Catedral de la Seo

de Urget, que es sin disputa el mas apreciablede los de esta provincia. Mas no falta aca una

porcion de pergaminos del sigto X, y muy cre-

A LAS MMMAB M ESPAÇA. «?.~–t~t t~w v<w t' «-

<Md&en ios siglos X! y XII supliendo tas fal.tas tos buenos Cart-orates de la iglesia y curia

opiscopal.En esta misma pieza de archivo se balla la

bibtioteca con mas de cien c6dices mss. devarie mérito. Antiguamente todos los c6dicesliterarios estaban en el coro, de donde los ex-traerian para el estudio. Tambien se deposita-ban y aseguraban con cadenas in ccrca, comose verà en el testamento del Obispo BernardoVilamari en i3i0. La primera memoria de.

pieza destinada para la biblioteca es del dia i8de marzo de d395, en que, habiondo e! capi.tulo comisionado à algunos para ello, respon-dieron OMO(!<pst <!«ett<~<es quod in dictaEcclesia unquam fuit nec est etiam de presentialiqua Mr<!n«, Mi! <ocMs~M(a<Ms vol designa-tus ad poMe~Mm libros ipsius ecc~<p, nisitantum in choro et ~Mod est mtdtam utile etMeCM$<!r<M~,~MO~aliquis locus sit certus et de-

putatus îK{r<td<c<atMeec!esMw, ubi MM ejus-dem t'<!poMat!<«rad CM~o~n~M~ et studendumM~~m propre in scteM<M, cum ~a~ qua.si in a~M ecclesiis ca~M'oM'tM. 7<~ctrco.

dixerunt quod secundum eorum bonam con-

SCMMtMM,non est pro nunc aK!M MCKMet uti-lius

locuspro dicta libraria facienda, MMtsuprac~tM~nw oer~Ms occ~~w, fM~Kce< ubi Mho-

tt6 VtAGB UTËttAHtO

SMMt,<'ee<p<eMdopo~enK!otMMStps«r«M:~c&o-~<M*MMversas lairinas. ~Ac(. copt<M~. éo OMMO

foi. Que es con poca diferencia dondo

esta ahora. Consérvanse en ella mas do cien

c6dtces mss. de algunos do los cuales daré

noticia como me Yinieren & mano.

4 Los Morales de San Gregorio Magno.Cod. fol. max. ms. srec. XIII. incomplète, quesolo Iloga hasta el libro XViM inclusive.

Del mismo Santo los d~togos. Son dos c6-

dices 6 dos ejemplares mss., uno del siglo XII

y otro de fines del anterior ambos constan de

cuatro libros.

Del V. Beda hay las homilias al Evangelio

de San Mateo. Côd. del sig. XI.

Anterior es el comentario del Apocalipsi,

compuesto por S. Beato, presbitero de Astu-

rias, à fines del siglo VIII. El côdice es tan

apreciable, cuando menos, como et que vî en la

Seo de Urgel escrito con lujo, adoscoU. en fol.

max. de caracter curstvo gotico, y con mayornuméro de dibujos para esplicacion de las vi-

siones del texto. Précède al libro el breve co-

mentario de Vi6torino con la prefacion de San

Geronimo. Es graciosa la idea de pintar en la

primera plana del codice la A, y en la ùttima

la n. At fin de la ùttima columna se lee con

tétras mayùscutas ,SeMtorprMM(6r Mnpstt. So-

')/y.

'ti~t~tU––– –~ ~f

;r))~îrwpR'M M'~p F~p! pF~r~prf 1J.L~ ~L MiAD'iJifI I~L~ 1 iEthji i ~~tLiL.i i .t

h"~ 'r\r'~Y r~Q?"'j~~r!!))~~ r~ ~r~'f)~ ~'r~j~

~y h !j ~r fj r ~< ~n~ 'f'XS~~i~Mim~~F ~Âi ~JÀu~LENkJLi~

twaem UOR~UMK.~Lu.~tWe' \-L'!r. jiNP.~uLrA-sjHMOt~BU~ eR&TSAeoeH~MDOpL~/tNI't~UuLâJ

~(~Le~ACtUf~~ ADDene~L~MPo .t~AMtC- UMC~ R~eM~a- (~.r- ~Le~Ata~/j;

r

-aMo.TTï oueaat<

~s<'mpoy:n.f <n.u.Cs<~

~) f)7.~ cn~'in~m~ett hb/~

p~t'u.utcot~xx~u-ucr ~a:o~~

~Lcu.m~-M~-ct~ 1~11 <<11 1

fo.totjLcœ~f n~ fcn.JTnf

~eTûi~cc~ut

<~<?~jru. jt

mot~e" <ftu.~II'

~Dcpc~toï~

Yj cuJ~W~E.\

A LAf tULMAS MB tMt'A~A. «9

bre ta hay una linea de mayûscutas quedice DoMMKCtM Abba liber ~ert precepit. Y en

otra debajo de d!cha letra se iee ~MdepMt~M;

e~ Dei aiutrix ~M' JBfne<t!M et presM(et\==

AtfeW portum volumine V~. ~'t(!, nonas ~M.lias. J%t M dîe&tM erot Fredenando F~~t et

Aft!!(ts Toleta civitas ad de~e~Mdo MtMft~Mte

era Mt~!estMa X~. Et dibujo adjunto harà

ver <o que la cosa es y el car&cter de este

ms. (a), que por de contado portenecc al ano

de Cristo 975 y asi por la fecha sobredicha

como por el caràcterg6t!c<t que acA no se usaba

en ese tiempo creo que el c6d!ce se esci ibiô

en lo interior de Espana.

P<t~<<tt ~tM Tauri Ew~MM, viri t~Mstn-s

opus o~rtCM~Mr<B, dividido en los doce mesc~

del ano. Cod. 4°. ms. sœc. XIII, muchas veces

impreso.

?Yac<<!<Mssoct'<eCoMCep<;onM V~~ts ~Manœ.

editus à Ff. Ma~e ~60~ de ordMe fratrumMMorMM sacr<B TM. magister, qui ~oKso<tK(B ~~M ~<~ lector. Hay al fin una curiosa

prosa en honor de la Concepcion, que he co-

piado.

(a) En el pr<;). dol tom. 49 de la Bip~o &~)a:<« se dauna idea equivoeada de este c6dice y de sus inscripciones.atribuyendo todo et votùmcn â Victoritto cuyo comentariofs rnuy breve, sin hacer mencion de la obm rlc Of.Uo un.'c< io priocipitt de) cùftieH.

~0 VfAUE UTEBARtO

Et tratado de Gerônimo de Santa Fé, 6 sean

sus disputas contra los Judios en Tortosa en

14~5, obra iaUna y ya publicada aiganas veces.

Coteccion de papeles sobre el gran cisma

de Occidente de~de la muerte do GregonoX!.Donde acaso alguno mas ocioso que yo haHara

algo no pub!ioado. Hay entre o~ras una corres-

pondoncia latina sobre aquellos negocios entre

Luis CarboneU, notario det Obispo de Gerona,

y Pedro de Ponte nolorio dei Rey de Aragon.

.BMt'~tMM~tLeMtt, CtMSPtSOnt, ~M~CM Dni.

Pape JEM~M 7/7, interpretatio homiliartsm S.

Jo. Crisost. in Evang. M<<c<. Obra ya co-

nocida en Fabricio, mas no su apetMo Leu.

~t. Del mismo epigrafe se infiere que no re-

cto a mitad del siglo XII. Vol. fol. scriptumwaMM propta Nicolai ~<!&<ef!t(ô Masceru) pres-

&t<eW, ~t<!<B C'a&<~ton!s 7n!pMr<«rtMw

cta<! (M Eccla. Get'MtM~e~t SM& «w~s D~.

M.CCCC,XXVI. Asi se leo en la nota final, &

la cuat sigue de la misma mano: Fac MecMM

M~KMW in &0!tMM, videant qui me 0(~MM<

et c<M~MM(!an(w ~MOuaiM <MDHg., e<c. jfs!e

versus valet ad <!Kpe<rs«dt(m gratiam à pnM.

cipe ta~eH~o ~e~<m6n<« e;)<s, et /«c<CMJo tibi

pftMs st~MUM crucis. Deutde dicas pr&dtch<M

versum pos<e« secMftM accedas ad prtnctpcMtre! DoHttnMM et obtinebis.

A LAS MLE8ÏA8M B~PAjiA. ~t

tt~' t ~<

MMtp~tM CMr<t<on<Mt.Obra de Guidon de

~OMfe ~~e~t, dedicada à Raymundo (Gas.

ton) Obispo de Valencia, con fecha de Te-

ruel ano M.CCC.XXX. Esta ya impresa mu.

chas veces, y yo ho dado razon de otros c6.

dices que he haHado por aca de la misma

obra. Circunstancia; que junto con la fecha

de Terueit hace creer que no era Francés el

autor.

Coleccion de los fueros de Aragon, co-

menzando por los antiguos de Sobrarve, de

los cuales solo hay un fragmento. Es ms. en

el siglo XV.

Côdice de los usages de Catatuna, ms. del

siglo XII. Hay en las cubiertas copias de al.

gunos decretos raros det siglo XIII de queme he servido à falta de los originales.

En lemosin se haUa: Tractat de Beo<t<N<

ab moites materies dependens de ~Me~a, /e< é

ordenat per mestre Johan Pascal, ae! orde de!s

~'orM menors de la ~'oftMMe de Afapd. En el

proiogo se ttama a si mismo ~«rp tMMor de

C(M~o Dempuries <~e~Fï~e Da~

Otro voiumen contiene dos obritas i Lt-

bre de bon regiment deds o~ctts, que entiendo

sea !a del cétebre Eximeniz. 2.* La famosa

intitulada del toc/t de~s Scachs del juego del

<~eafe. El antor de esta ù~ima sé que

~2 VtAUËHTËaAKtO~t .I- P_ 1_· .1_. n_m· XIIes et dominicano fray Jaime de C~M~s, Fran.

cés, de quien se tradujo al lemosin; aunqueno es el ùnico que trat6 de este juego sa.

cando de él varias moralidades para la cor*

reccion de costumbres. Y asi en et prôtogodice: « Aquest libre vuy que sia son titol aytat Libre de ~oKes cM<M~cs ~s ~OMeMS,e o~cMdck nobles. (Quiero que esta obra

se intitule Lt6ro de las &MeM<:scos~KM~ de

los ~oM~re~ </ de las o&~<!CtOMes Mo&~s).De los juegos 6 tabloros de escaques quehe haUado en mis viages. se dira en sus res-pectivos Jugares. Aqui he visto la nota de

uno muy rico que se depositô en la tosoreria

de esta catedral en et ano 1509 por deudas

de Ponce Hugo, Conde de Empurias. Era

una <o&M~ argenti ~M<Best desMpe)' de iaspi etcns<aMo tM~a<o< cum perlis parvis ibi inca-

~a<M, et cum quatuor ~ct!t6Ms argenti in ea

~M, et cum quatuor pedibus de argento et uno

Mo <o6t<~MM et a~ero <MdoacacorMttt de M-

spi et oristallo et cum dMO&MSMt<!r$MptM au-

in quibus d!C<t dudi tabularum 6< scacorum

reservantur: et cum quadam caxia p:c<o de co-

lore viridi et cum signis regalibus e< <!OMt!fB in

qua dicta tabula cum suis aparatibus fMe~~Mf.

Un vol. fol., pap. ms. smc. XV. con este

titulo « Este tibro ha nombre c~M~'o del </«!-

A LAS )C!.ESJA8 ~Ë ESMMA. 23

Mffo que Maestre Brunet latin de Ftorença"trastatô de latin en romanç el quai fau!a

~det naximento de todas cosas.~ n

C6d. de los Evangelios que se leen en las

principales fiestas y en las dominicas y ferias

detodo e! ano. Es un vol. 4." may. cubier-

to con tapas de madera, adornadas con re-

lieves antiguos. El caracter de la letra es

del siglo XI cuando menos y con todo esoel e6d. es romano, como !o demuestra el in-

dice que hay al principio, donde estan nota-

das las estaciones de las iglesias de Roma.

Sirviendo pues como servia para los oficios

dninos sospecho que pudiera inferirse res-

pecto de esta catedral lo mismo que dije de,

la de Vique, en 6rden à la introduccion dei

rito romano, anterior à la época comunmen-

te croida hacia el d068.

En el mismo archivo (cax. MMM. 59) se

guarda un vol. fol. que contiene el martiro-

logio de Adon compteto. escrito a dos co-

lumnas hacia la mitad dei siglo X, como io

demuestran su caracter y los ôbitos que se

anaden, do los cuales los que son cierta-

mente de ese tiempo son del mismo géner&de escritura aunque algo menor: identidad

que se hace mas notoria contadiferenciade

golpes de pluma tinta, etc., con que estan

<M YtAOELHEnARtO

escritos los 6bttos algo postoriores. Es de

advertir qoe no los hay mas madernos que

deî siglo XII sino solo dos, sa!vo error. Lo

cuat prueba que solo hasta fines de ese siglo

se sirvio esta iglesia de dicho côdtce para el

uso diario de la lectura del martirologio en

el capitulo t dondejuntamentc se hacia con-

memoracion de los prctados~ canônigos y

bienhechores difuntos. At fin del martiroto-

gio y antes de las epistotas de San Jaime,

San Pedro y San Juan, que estan copiadas

alli se lee entre mil roturas y desmedros

de letra to siguiente. jR~S. Pbr. ac si

~t'~nKs o& qui istum libellum scr~MM~

honorem Dei et S. <Se~s Gerunda. Aumen.

ta la dificultad de esta lectura la capricho.

sa invencion con que el escritor variô el at*

fabeto usando de la K en lugar de la yde X en vez de V y asi otras. Basta sin em-

bargo lo dicho para ver que este cod. se es-

cribiô de proposito para uso de esta iglesia.

De 6i se aprovechô à maravilla un sabio, de

quien habiaré luego, en un escrito sobre los

mart!res antiguos de esta ciudad, en to cual

me ha ahorrado todo el trabajo. Pero va ad.

junto un extracto de lo mas interesanto del

necrologio (a), con otro, sacado de otro mas

tft) Ap. n.XXVHM~.–Enta B<pa<htSa~-adot. <3,se co.

ALA8tGM8)A8M:ESPANA. 425'1

modertto que esta en cl mtsmo, cax. 89. Ex.

cusado es decir !a importancia de estos tra*

bajos para la hist-oria, notandose por io re.

gular en estes codices la muerte de los per.

sonagesi!ustres al mismo tiempo que acae-

cia. Y aunque solo sea el dia del mes, como

sucede en la mayor parte de sus articulos,es de grande auxiho a toshtstoriadores. Yen'

se tambien tes oficios y grados que habia enlas igtesias.

No me ha sida menos ùtH para exammar

la constitucion interior de esta un vol. 4.°

(c< MMm.~8) que contiene enpocas hojas

todo el proceso formado en los anos 1239 y~40, sobre et pte!to que traian los llamados

ahora caNOM!~prc~o~, yentoncesp/'e~

6~rî de capitulo y s<a<orcs con tos antiguos yverdaderos canônigos, que eran solo tos dia.

coniles. Porque con esta ocasion alegaronlas partes muchas noticias tocantes a eteccio.

nes de Obispos, asiento de coro, oficios, etc.,

que ahora sirven muy bien como veras en las

cartas siguientes. Entretanto qncde dicho

aqu: que este p!eito se termino por !a sen.

t8nc!a arbitral que & 29 de octubre de i240

dieron Guillermo de CabaneHas, Obispo de

pian de este precioso documento no mas que (reec articotosy «xn eses cen a));unns pqMivnf-nfionps.

YtACE UtERA~O

-.t-')- f~'tt t M~sta igtesia, Guillermo de Mongri, sacrista

de la misma (a donde votvi6 despues de ha"

ber ren-unciado el arzobispado déTarragona)

y Raimundo de Monroig, arcediano mayor

(6 como decian de yo~a~oM!'6tts). Ten adver.

tido que cuando se me offezca citar este h"

bro, le ttamat'é ProceM de 1259.

Con igual generosidad me ha franquea"do el t!nro. Sr. Obispo actual todos sus ar*

chivos y curias donde he disfrutado el fa"

moso Cartorat Hamado de Carlo Magno, que

comprende los instrumentos mas antiguos de

esta iglesia, y otro mas moderne, intitulado

Dénonças coloradas: una gran porcion de

libres de registros episcopales de todas c!a-

ses un codice de constituciones Tan'aconen'

ses y Gerund'enses, y finalmerite una co!ec-

cion considérable de escrituras antiguas quecomienzan del siglo XI. Parece increib!e que

queden tantes libros y papoles anteriores al

sigto XV, constando por las notas que en.

vié de Don Andres Alfonzelo, que la curia

del oficialato se quem6 entera e! afto 1469,

viernes à 32 de diciembre por la noche. No

fué este suceso casual sino efecto de la

perversidad de los que Hamaban fMS<tcas de

t'~M~Kes, que quisieron destruir !os titulos de

los sehorios que les eran tan odiosos. Con-

A tAS tO!,BSM8 OR E8PANA. '<37

servabanse en esta curia, como dice el ano.

tador, los procesos y titutos de pertencnciat!o mas de mil anos, de modo que se hacia

comparable con las curias papales é imperia-les. De todo )o cnat dice que no quodô libro,ni proceso ni pape! quo no consumiese lavoracidad del fuego. Efectivamente se echade ver la falta de papeles de la antigûedadque dice. Y respecte tos que quedan ante-riores a tat desgracia es verisimit que sesalvaron en otras piezas y oftcinas, & ias cua<les no itego el incendio. Que no

porque se

diga, un archivo se quemô tat ano, se ha dn

inferirque nada hay en 6! anterior' a ese

tiempo.

Estos son asi en globo !os auxilios que hetenido en mi trabajo. De libros impresos hevisto y tenido presente et catatogo de Obis-

pos que formé el maestrofray Francisco Dia-

go, de mi ôrden, y se pubtico al principio delas Sinodales del Obispo Don Francisco Are-valo y Zuaxo en 1606. Catatogo, que a pe-sar de algunas nulidades de consideracion,es et mas exacto de todos y el mas limpiode los Obispos y noticias que nos regalarontos falsos cronicones. T)'as él pubticô el su.

yo el padre fray Juan Gaspar Roig y Jatpi enel ~sMtnet! historiaI de las ~aM~<!s, ~c.. ~e

VMCE UTEttARM

Gerona, que se imphmio en Barcetona, fo~no, 1~78. En é! estan recopilados todoslos articulos histôricos do esta ciudad; peromuchos de ellos faltos de critica y de examenmas prolijo. Yo ho disfrutado un

ejemplar 'rque compré de la bibHoteca del difunto ca.

nontgo !). Francisco Dorca anotado y cor.

rogido por 6! mismo el cual he regalado alttustre cabitdo, asi para muestra, aunque tan

pequena de mi gratitnd, comoporque las

notas marginales son tan atiÏes a esta <g!a.sia, como inùtiies & quien no vive en ella.

Otrosepiscopologios se han puMicado.

entre los cuales uno que sesnpone ordenado

por el sabio jnrista FranciscoRomaguera en

i69i, y no es obra sino de un notario de aqueltiempo itamado ~-<MCMCo Jforeto. Esta obra

comprende todos los defectos de tas anterio.

res.yademas cuanto ofrecian !os!ibera!isimoscronicones de Liberato, Dextro etc.

De San Narciso, Obispo y Martir, trat6 par.ticularmente el padre Onofro Rolles, Jesuita,en un tomo 4.° que imprimio en Barcelonaen 1679, contradiciendo en varios puntos AIo, que antea eacribio el padre Ro!g. Este

puMico luego en su defensa la ~ad MMM.

/ot!(e. Mas en la historia de este Santo y )ade San Fdix y demas marth'es gorundens~s

A LAS- tCLEBtAS CE ESPAÇA. <29

f M r

T.~h <)

no te causes en buscar y saber mas de !o queacaba de impdmfrse este ano i807 en la Co-

leccion de MO~M<M memorias para la AMtonc

de ~M ~or<<~N ~e Gerona. obra pôstuma del

citadofOon Francisco Dorca, can~ntgo de

esta iglesia. En ella, despues de un plan exac-

to de,la persoeucion de Dioeleciano yMaxifmiano, se hace unescrupuioso anatisis de

las adtaa publicadas é inéditas de todos es-

tes MMtires.Tràtase por incidencia de !a

venida do Cârlo Magno esta ciudad, de la

catedralidad primitiva, de a!gnnos Obisposdel siglo VtM y IX, y de tanecesidad de

reformar et episeopologio. Debo cûnfesar quesin la lectura de este libro que vi en borra-!

dor antes de publicarse hubiera sido muy

targô y penoso mi trabajo en esta iglesia.Mas allanado el camino en !o mas rec6ndito

de su antiguedad, he logrado no perder tiem'

po en el examen de las eserituras y otros mo-

numentos de su historia. Et autor muri<!) à 3i

de marzo dol aRo pasado 1806 poco antes de

comenzorta impresion de su libro, de la

cual ha cuidado su grande amigo y mio Don

Josef de Vega y Senmenat. Esta enterrado en

esta catedral delante do ia capilla de CorpusChristi.

Solo quiero dejar aqui notado porque noT.XU. <)

<30 YtAGB DTERtttM

se olvide; si to guardo para ott'o dia, un pe.

queno tunarquebay en ese tibro, porque on

atgunamanera fo es tambien de la eonducta

de esta iglesia. Hablandodo San Fetix, dia.

cono de San Narciso, dice que no es !auda-

ble la omision con que estaiglosia ha déjà*do de hacer memoria do este dtacûno juntocon la de San Narciso en los bt'oviarios y mi-sales modernos, como ciertamente la hicie'

rôn los antiguos y consta en tos €6dices

manuscritos (a). Y no os asita verdad,; por<

que la iglesia de Gerona hasta que se viô

precisada à admitir et brëviar!d Romano ha-

cia el 1573, continué osa misma memoriodel diâcono Felix enlaot'acionde la' fiesta

de San Narciso. Consta esto deI misai pro-

pio, impresoen Veneda por tosherederos

de Corn&tto de Septemgranoiis en.i557, dei

cuat posée un ejemplar mi docto amigo el

Senor Marqués de Capmany. En et se hatta la

misa de San Narciso ai. dia 29 de octubrecon estas très oraciones: «Deusqui beato'

~rum martyrum tuorum Narcissi Pontificis))C<ejusdem ~the F~tMs hodiernum d iem per-»ornas meritis et exemptis, eorum quoque»nos, qusesumns, adjungecbnsortiis. Per.~

(a) En esta misma equivocacion ha ineurrido f) antor del

tOTno43deh&~<t&~<M~,p~.M0.

A !.A8 MU~AS DE ËSfARA, <3~~f < ~< ~T

.Sec~M. «Martyru~t tuornm Narciss! contcso-

"r!s et ~Ms</eM ministri ~t'cts sit, obsecra'

»mus, oblatio haecadjuta pra~sidiis, quampro~Ecc!es!sR tuse indtgni otïerimuspuipis, etc."Postcom. «Divtnt, omnipotens Deus, mune*

"ns past! a!imon!is beattseimi Narcisi confe*

Maoris tu! et martyris ope, ~«~e idonei

~tMtKts~ F!eKcM!, semper esse mereamur tibi

~subjecti. Per.)) A! fin afïade: aj~ Ecclesia

N-Sa~C~ ~tCM C~T~~MM ~M~ OC~<B ~0~

M~ses.

Mada mas por hoy. A Dios,

t32 VtMZ UTEKHtO

CARTAXŒ.

Aft~aedad dé la tjjf!esMde GenMta: sa co~edt'a!

sicmpre ~Me~a dëSaH~a Maria MMttca la de

San MM:, stno~~tMBMenteMtteM~as do.

minaron ~os Noros eM cn«fa<~ el c~o de

ambas ~!estos pro~so MK~HtMAgKts~a-

nense desde fines tlet siglo /TM<aMf'ac!o~~e

dtcho can~Kca en e! Jff: ~Mebas~ es<o, Mae

~Ke no se o~ffo a~K~ la ~!a SaM ~~Mi!-

tin ni la de San Bent!o Mo~cMt <jtMe

era el maxo (le San BcH~o varios rit*os wo-

nacales de es<a t<jf!M!a ~<eroM la causa dé es-

ta opinion noticia de eMoS de !o que era

c! Prepdstto: MMmero, <}fdcn y nombres de

sus fM'cedtattatos: numéro y ca~dadM de los

canônigos cMando co?KO pasaroH <i se~o

los presbiteros «amados de Ca/M~o: onoett

de sus !)ene~C!ados.' gMîen coMCMmo ci las

elecciones de Obispos: cuando coMeKxd <

girlos el Papa: sujecion de esta iglesia ta la

de Narbona: su titular seMo, hermandad

con la de Puy en ~'a~cM: cMdM(o tiempo

duré la fiesta a Carlo Afa~HO~ vestidos cora-

les de los canotK~os.

Mi querido hermano Mucho se ha escrito

sobre la antigua cristiandad de ~erona ha-

A LAS MLEStAB BE m~A. <3:!

ciendota romontar a!gunos historiadores has-

ta tos Uempos apostôHcos, -c&!ocando ea es-

ta Sedë par primer Obispo & San Màximo,

dtsctpa!o de Santiago. A!go mas reciente ha

de sor~si San Saturnine fué et primer apos-

tci de ostos paisea, eomo dan por aupuest.os

atganosmonumentos de nuestrosmonasterios

é igtesias. Masaùn dejando apartû los primiti-

vos tiempos~ en que es muyverisimitque es-

tuvieseppopagada por ac~ ta religion, nos

consta'que to e~taba ya a fines dei sigto m.

comoise vé en !as actas de tosmartires que

padecieron principios del siglo IV, que

cierto no debia ser tan nueva la retigion aqu!

en 505, cuando apenas tiegado Daciano 6

Espaça ya destiné a Gerona un vicopresiden-

te tàt como Ro(in0t que muy de asiento y

de proposito pepsiguiese los templos de Dios

vivos y muertos. Y constando que afjueUa

persecucion cpmenzo por derribar y asolar

las iglesias como principal objeto suyo, se ha

de tener por indubitable que la habia ya en

esa epoca en Gerona, y que era Sede de su

Obispo propio Hamado Po!<c<o, martiriza-

do en 5M, y lugar donde se congregase la

muchedumbre de cristianos que dcbta set-

considérable si se ha de ca)cu!ar por tos

que murieron en esa persecneion, que son

~4 ~MtSt.fîERAMC

mas de 'doscientos, digo tos oonoctdoStFa lugar donde estaba esta iglesin no pue~

de ser otro que el actuat~ nohabiepdo quiendispute esta preeminencia sino fa !g!es<a deS. Felix, y disputàndoio esta & to que e~

tiendo sin razon. Porque el lugar dondc.aho-

ra esta el temp!o de este Santo era ~r (iaësdet siglo !H y principiosdet IV comenteriode los cristianos, donde consta quo fueronsepuhadoa'casi todos los môrtiresy seOata-damonte San Fetix

AMcano.yS.Narcisa

Obispo. Y como lis disciplina .de aquel tiem-

po no' 'permitia que Mfdie se enterrase.eo

iglesias. siguese que no ia hab!a nLicaiedralni subalterna en el. lugar indtcado ei cuat

porotra parte estaba entonces extramucoa der

Geronn y delante de la puerta por donde se

tomaba el camino de las Galias; circunstan-

ciasque comprueban la oportunidad de aquef

sitio para cementeho) !a importunidad parauna Sede 6 iglesia matriz. Mas- adelanté se

~er& et origon de esta pretension.

Decia, pues, que Ruiino destruyo la cate-

dral antigua, de modo que et citadp ObispoSan Poncio y sus fioles: no tchian otro tugafdonde oongregarse que las criptas 6 sotor-

raneos, y !o mismo acontectô à San Narot-

so, e! cuat fué muerto por los pet's6g))}do-

ALASt(.tËStA8M)BPANA.0&

rea en una de aqaettas vénérantes juntas en

et mismo cementërid que ahora decia. Que

si se dice tnuerto en ta iglesia de San FeUx

tomaron con grande impropiedad la iglesia

que se c0nstruy6 despues por et tierreno 6

sitio de et!a. Cesiahdoat cabo de ocho 6 dtez

anos !a per8ecuc<on, y !)egada la paz de

CoMtaotino, luego haHamos en esta ciudad

do& iglesias cuyo examen importa mucho pa-

ra ta historia de esta Sede. L!am6se Ja una

do San Felix tevantada sobre et mismo ce.

menterio 6 lugar donde habia stdo sepuHadë

aquel -insigne màrLir, que por to' herôtco y

briuante de sumartir!o,ypor la fama y ce..

lebridad que le dievon los Mmnos de Pruden.

cio, se He'v6 !aprinc'paiadvocacion del iem-

pto. oscureciendoen cierto modo et nombre

de San Narciso, y dei otro FeUx. su diàco.

no, sepultados en el mismo lugar. Bien se

echa de ver cuân conforme era la, ereccion

de este tempto &ta disciplina de la época en

que cesaron tos persecuciones,cuando en

todas partes setevantaron iglesias sobre tos

seputcros de tos martires. Y asi sin dinout.

tad se puede (ijar ta época de esta hacia tos

anos5206cosatat.

Tampoco dudo que sea del mismo Uempo

ta otra igtesia intitutàda constantemente de

4 36VtACEUTB~MO

~«a~ JM/fw~ K ~!<t~ ~t t&a~<! Mw-Mt y situada en el mismo lugardonde hoy esta la catedpatnueva, Sede pro.p'a de los Obispos do esta ciudad. Porquocierto es: que por ardtentc qoe tuese !a de-vocton de tes Gerundenses a San FeUx Afr;.cano, pnmcrû deb;a reatab!ecerse ta Sede é

iglesia matr<z ya que hahia libertad para ello.'Y que esta !o fueso !a; de Santa Wo~o. y nola de Fo~. aun en et siglo tV, to per-suade et haberlo sido en el siglo VH, por*que no babia razon m es cre;Me que los

Obispos de este ùltimo siglo ocupasen otraSode que ta que tn~eroniM del tV. Pt~s a

pnnciptos det sigto 'Vtt dtûe San Udefônso(de ~tt-M t~Ms~ cap. entre otros etog:osde San Nonito, Obispo Gerundense ad~feMs instanter o&s~MMs s~t~eh S.,Felicis ~Mot-f.

tyris. Circunstancia nada notable on un Obis.

po que asistia diariamente en sa catedra~ siestatohubiora sidoe!temp!o dondcestabael seputcro de S. Fe!ix. Por dondë parecec!aro que era distinto de este. ei de iajcate.dral, et cual estaba de~tro de los m~ros cual

cofcespondia a la iglesia matriz.

Por esta ùtUma razon cuando los moros SB

apoderaron de Gerona hacia et aao 7~7~ to~.

tnaroaparasu mezquita lacatedrai, y paralos Cristianos que quedaroM pecheros, quedo

A LA6 tOUNtAS CE MPA~A. <37

hbre'et uso del temptoextef torde San Fé-

lix, & donde tras!ado el Obispo sa Sede ytodo e! culto de iacatedrat; y alli pennane~-o!6 hasta !a restanracioo de 78S. De este

espacio desesehta aOos, dice t)h CroMiconde

Ripo!t hab!ando de esta rëstaurac~onde!a

catedral. ~M(B <MMOefat w ccc~sta S. ~K-

fWorco ~~ca, cul. 250~ y mas clara.

mente to d!ce un sermon del Obispo Oliva:

J'M (en !a iglesia de San Folix) erat'ecc~a

ca~e~raKs ~M~poreM~c~MM; porque no ha-

biéndolo sido en ios très primeros sigtos, no

hay otra época à que convengaettetMpore

tM/Mc~M~ s!no & los sesenta anos del domi-

~!o de !os moros.

Conquistada esta ciudad por las armas de

Carlo Magno 6 masbien por )os Cristianos

quequedarbn en ella, se restauroia catë-

dratyia Sede episcopat on e! iugar en queahora esta. Desde esta época de mayor luz

quedan innumerab!es documentos que acre'

ditan que la catedralidad no ha mudado de

iugar. De modo que& la actual iglesia de

Santa JMctr«t, que es ahora distinta de la de

<S. es la misma que !o era en tos di*

plomas del siglo IX y siguientes. Y este es

à la verdad un argumcnto muy~ôtido para

probar que el tempto de S. Félix no disfru.

~8 V~OEHttnAB)0'I.Á- 1.. .6

t6 jamas este honor~no intoFinamento en

!os sesenta aaosdocauUverio. Porque noe6

presmntbte que un tempto tau respetable ya

por su famoso titular fuese despojado de! ho-

nor episcopat que habia dtsffutado desde la

pax de Constantino s! ta! habiese. Ni se ha-

Mar& que Carlo Magno ù otro Principe de

aquel tiempo despojasc tan ligeramente los

templos de su antiguo honor en,las ciudades

que conqmstaban de los moros. Ëato et'a

mucho menos verisimt) en Gerona que enmedio do la barbane de los Arabes supieronmantener el culto cristiano en la iglosia de

SanFetix, por donde no'babia tituto para

que se temiese ajguna mengua en las inva'

siones venideras. Asi que nofuéesteelmo-

tivo de la mudama do la catedrat at tugardonde esta, sino la restitucion,del de~echp o

que ténia este sitio profanado con las impu-rezas del Coran en aquettos sescnta anos.

Trata este punto con mas estension Dorca en

iaobradetosmàrtirds;

Soa con motivo de la sobredicha traslacion

de catedraUdad at tëmptode S< FeUx< sea

por otra causa, e{ ctero do ambas iglesias se

considère uno solo basta ets!g!o X deto

cual da aigunas pruebas el mismo escritor. A

medt&doa de ese ~igtb se dtvn!!6 an c!erô de

A LAS MUNM DE MPAfiA. <39

ctfo,yetdaSan FeUxsuena gobernado por

abad ppopio, como se. dira otfo dia. Aun an-

tes de esa division' se. habia ya. i)ttt'oducido

aqai la ~a~MMttc~Aquisgranenso, comun-

mente admitida por las igtesias d& Ca~tuAa

en. aquettos, ticmpos anteriores at rematei dei

Mgto X!. Yo no tengo duda en que aqui se

introdu~o tuegoquese mand6 observar en ei

conciHc- de Aquisgran del aao8i6. Mas co-

mo para esto se necesitaba dotacion nja y

apoyada con la autoridad reat quca~egurase

Ii los canônigosde su subsistencia, de ahi es

que no nos constata observancia de esta

feg!a hast~que~et Obispo Teotario en el aûo

88i togro de Cartonjan un dip!onta 6 como

Jtamaban precep~Mt, en cpn(irmac!on de to.

dos los bienes de esta igtesia et cHat publi.

c6 Batuzto ~cap<<M7. ft'c?!c. apén. M~e'

ro CJC~. y estA en eUtbro verde deesta oa-

tedra!, foi. nS.Hizo este et Obispo conant-

mo de dotât: de nuevo & su c!ero, y de ha-

cerles observar la regta canonicat a imitacion

deFrodoino Obispo de Barcelona, que ya!o

habia egecutado en 878. Et nuestro !o ven-

Hc6 en 88~,senalando los estipcndios 6

sustentacton~que su ctero, estoes, e! de

San FeHx y Santa Maria. deMan recibir. sir.

viendo à Dios en sus igtesias. trà copiado de

'*0 VMEttMtMtttO

nuevo este instputttento, aunque publioadovanas veces, y noYisimamonte pof Borca. En

é! se debe <!jar la' introduccion de !a canô.

nica Aquisgranense .en esta iglesia-, porquesus formutas son las mismas con que se es-

tabtecta en otras partes. Mas etaropareceesto en que desde

énonces !oscan6nigos deGerona comenxaron & Hamarse asi.como sevé en et instrumento de !a eteccion del~Obts-

po sucosor ~MMDetdet aUo 886 é 887

en que todos los subscrtptores se firman Ctï-

nonieus, cosa no usada hasta entonces,(a). Y

asies ciaroquetomafon este dictadocca-

Moneo regta;yno habiendoentoncosotraenuso por aca

sino ta de Aquisgran, 'admi-

tida en toda la provincia Narbonense~ a !&cuàt pertonecla nuestra iglesia es precisoconcluir que esta es ta que aqui se admitiô

como en la de Barcëibna < V!quey Urge!. No

se opone a este la subscripcion do jBadaoo-rius Abba que se halla en !a citada eseritu-ra de eleccion. Porque este Abba 6 Pfepô-stto era et que seguh inandaba

aqueita reg!a

(o) En).).~a~aSaar«(!9~totn.43, p<!g. 90 y < 09 se

da por sentado que en esta iglesia no se instituy<5 la vida ea-noniM hasta muy entrado e) oi~o Xf. No me admira que opi-nase aef et que tan eMaso se fnue&tra de notjcia: del tiempode! ObMpo Teotarip; y Mto si que es de admirar en quionvi6 or Me ojM tba afehivot aB Gerona:

& LAS tGt.ES!A9 CE E9FANA. <4t

tenia A su cuidado et gobierno cconomtco de

la iglesia.

Ya adverti en el viage de Vique que la ca-

nonica Aquisgranense tenin por propio carac'

ter et no obligara suspro~esores a la total a!)'

dicaoion de la proptedad, :y asi quedaban con

et decechode tester. Hbremente de. sus bienes,

muebles y raices al tiempo do nMnr. Y que

eatô se.usase aqut en los, siglos. X y s!gutentos

se pod!a ntostrafen unatarga série de ejem-

plares por las escrituras que quedan de este

génère, y por los legados de los can6n}goe à

su igiesia, notados en sus obttos en los martt-

rologios.. Dorca, cita atgunos (pàg. 581). He

copiado dos (a) para muestra: uno del ano

1064, tiempo en que, como se ver~, estaba

en su auge esta canômca Gerundense. Este

es et testamento de Ponce Levita (nombre st-

nonomo de canonigo de Gerona), y CcpMd

scotte, oficio unido entonces la canonica. Kn

et veras !a franqueza con que dispone de todos

sus bienes, y los muchos que poseia como

dueno propietario. Es notable la rnencion quehace de MMMtcusM<ntM MOM~<c (CMc<c.El otro

es det ano siguiente 4065, hecho por Guiner.

mo Gutfredo.caMMgo'de esta iglesia, que

(a) Ap<.n<.XXVf)!yXXJX.

<42 YtACBUTMAtUO

mur!6en Patenda, yondd en t'omeria A San-

tiago en et mes de agosto de este anot Otros

muchos hasta principios de! sigto X!H se citan

en el proceso de ~39, produciendo tos !èga-

dos que se hicieron a los presbiteros de esta

iglesia. Lo mismo pudiera haccr respecte dé

las oblaciones y adm!sion6s in caMM~tM “ ett

cuyo acte ta canônica cot)s!gnabaa!os nuevos

la percepcion de ciertos frutos, de que dis.

potnian à su arbttrto. Co~a que no toteraba otra

regtaquetaAqutsgranense.Sin embargo creo que hastaprinciptos del

sigio XI hoestuvoengran auge esta can6n!ca;

6 por falta de ediHcio que comprendiese en un

recinto todas las habitaciones y oficinas que la

corfe~pondtan, 6 por otras causas. Asi hat!a-

mos que es à XII de las catendasde diciem.

bre det ano 1019 (XX!M del Rey Roberto).

et Obispo Pedro Roger, con et auxilio de su

hermana la Condesa de Barcelona Ermesmdis,

y det htjo de este Berenguer, Conde y Mar.

qués, resotvtô restaurar y dotar estacaa6*

ntca, mandando construir su odificio, como

se ve enta escritura pubttcadaenta Marc.

Hisp. (Ap. n. CLXXXH~ y copiada por mi

de nuevo det origtnat, donde se haitan atgu-nas suscripciones que omitiô el impreso, yse corrigen las erratas que en et se cometie.

A LAS tOLMtAS CE MPA)~.1 1 A.

ron (a), Otra copia va de ta nueva dotacion quehizo poco deapues e! tnismoObispo: por dondsse ve el esmero con que cuidô de !a reforma

dé este olero (b).

EaverdadqaeenMinguno de estos instru-

mentos M dicc restauras~ aqui la can6n!ca

Aquisgranense. Mas la circanstancia de haber

asistido aquet actosotomne tos oan6n!gos de

Barcelona, que la habian admitidoetaûc 4009,

y San Ermengoh Obispo do Urge), que la

p!antific6 en su iglesia en t0< 0 y la de ha.

berse hecho todo con su acuerdo es un indicio

ntaninesto de que aqui nose introdujo otra resta.Dorca, que H'atôde propôsito esta tnateria,

omttio un argumente que es et masconctuyen-

te' de esta verdad. En dos mar~rotpgios mo-

dernos de esta catëdrat, uno del siglo XIII yotro de fines del XIV se hat)a at fin 6 toda o

la mayor parte de !a Vt<<t ca)!<!M!caAquisgra.

nense con el protogo, todo conforme la pu*blicaron los editores de Concilios. Lo mismo se

ve en otro martirotogio de la cotegiata de San

Felix. Cualquiera votùmen que se hattase de

ello aqui era ya un indicio suncionte de to que

digOi Pero to es mucho mayor el hallarse en

(o) Ap. n. XXX.==E)t !« JEspa~ Sf~-a~ <om. 43, <!<puNicaeste documente copiandoto .de ~orM~MB<iM)M.

(6) Ap.n.XXXî.

<~ VtACR LtTEMHtO

los martirologios libros en que ao!o se oscn'bia h) que habm de servir para !a tectura y usediano de )a Pf<B<tOMten tos monaaterios y enlas iglesias que se amotdaron at rito monacah

Porque en esa hora. despues del mat'Urotogto,se leia, 6 d Evangetio dot d!a en )as Qestas, 6

otrasteccionesanatogas a! objeto, 6 untro.zo de la regh y constHuciones en tas tenaStcomotodav<a se observa en mi ordcn verras:y esto era générât en todas las canonicas.Pues si en tos martirotogios escritos de nue.vo en los siglos XIII yXtV pusieron aquila canômca Aqmsgranonse. es ctaro que eataes la que tetan at tiempo de la Pf<c<tos<t. Y aesto alude una consueta del Btg!o XIV quemanda )eer à osa hora un trozo de Decretis Pa<<fM?M, expresion equiva!onte ai aquella canô.nica, que no es otra cosa sino una coleccionde sentenctas de Padres y Concilios. Tambiense inOere de to m!smo que esta es la.regla queobservaron en los siglos antoriores. Porque yase, sabc la tenacidad con que los cuerpos guar-

dansusantiguosntosycostumbres.Con esta sola reuexion queda desmentida la

npinton de los que creyeron que !a can6nicaGerundense fué Agustiniana. Porque ademasde que esta regla no pudo regir aqui antes del«1remate del sigto XI en que era todavia des-

A t.AS tGLEStAS0)! ESPAÇA..)4:; il)

~~n

~t.muMn)t))enu),m)0))oT.Xtt. Il.

n.- $tu tu&&qtie

no

conoctda en (.atatuna, debemos dccir to mi'<-mo do los sig!os XIII y XIV, en que no seacordaron do ella cuando escribiecon los tnar.

tirotogios sobredichos. Cosa del todo inverisi.mi)'; si cntonces 6 antes cstuvicra en uso.

Mucho mas cquh'ocada es la especie de ha.berge obscrvado aqui en )o antiguo la regla doSan Bemio, como asegut-6 et padre Roie ~na~202 y 206) fabuta sotidamonte eombatida

por Dorca (pa{r.-545 y siguientes). Hs ver-dad que en el bt-cviario propio de esta <g!esia,cscrito en t559, se halla la (lesta de San Hc~nito à 2i do marzo pero es so)o de tres )pc-

oones. y e) ottcio todo de! comun. Rezo pro.pio y octa~a Uenc alli mismo la fiesta de latrastacton de dicho Santo. quien Haman Pa-ter; mas eso no prueba que )o fuese de estos

canonigos, como no to cra SantoDomingo, A

quien tambien Haman Pater' en et oficiopropio

do su fiesta, ni San Francisco, :) quien danel mismo dictado las lecciones escritas en e~!eccionano propio de esta igtcsia. Ë) clero se-cuiat- adoptaba estas festividades de tes funcla-dores do las ordenes, y de ellos tomaba losoficios pt-opios para c! rezo. Y en esto no hay

que cavilar mas. i'ero ciertamente es reparabtoq'ieta festividad principal de San Benito fucscen el siglo XIV de un rito tan inferior que no

T. Xtt.

Y'AUE).)TM.UttO

suffi fia ningun cucrpo en la (icsta de su Pa.triarca. Mas es que en las ac~s capitutarpsdel m~dcftMde 1573 se hathtunao~denacion becita por el

Obispo y Capituto conestas patitbra~ 0)-d<?t~M)t< f(~ ~o~o~eM DM~fe<-eH<tf<H: ~cMt?<hc<t ~<o(< <«)ts~(M .S.Dene~'c(t cû~<M!- pM- C7)W~: /<~<e~ t'M locisubi sit moM<ts(ert'!<m virortim sët< MMJ'ten<M M)'-dinis Sancti DeHe~ctt. Y

at~ado que esto!o tnc;eron

a~ ~t(m!<eM.sM~~ca<!o?Mm ~e~-«{)(.~«w A6~M~ e< <!<<or«M t~s~t; ordinis ~m <M-

<M'fMe<-x?:(<~ Rf/oo~o in Ce)-«nd'enM Ecclesia

p)'o.ctme ce~t-o~t. Esta cra buena ocasion para<)uo los catimngM expresasen su profesion bp.

nedictina, y mosh'asen !a deb:da vcncracion ïtsu Patriarca cstaMeciendo dicha fiesta en Ge-t'ona. Esta omision es un argumente claro de

(lue entontces no habia nun nacido la opiniondû baber sido Bénédictines estos canoni~os.Dudàbitse todavia de esto mismo aun en e! si~.

glo XVI, en que tan v:dida estaba la delmazo de San Benito. Asi se itnmaba un recio

golpe que se oia en la catcdt-at, el cuat, seguncroian algunos anunciaba la muerte proximade atguncanonigo. Para que veas )o que cstoera va copia de un acta capitutar de l~! de di-Ctcmbredc i528 (a).

(n) Ap.n.XXXtf.

A (.AS tG(.)H)AS M KSPANA. <~7

1 1 lLa opinion det cstado monacal de la cami.

nica Gorundense pudo nacer de las practicasde rcfectorio dormitorio, capitulo. colacio.

nes en ci claustro y otras y de los nombres d(i

oficio consiguicntcs u esta: cosas usadas aqui

y en otras igtcsias por largo t!cmpo. Lo dct re-t'ectonu cst~aba ya aqui (tesusado a principios

det sigto X!H, pues en el proceso de 1259 so

tce C<Mt o<(w coHomct om?!es eoM:edc!«/M< in

)'~c<o~o. En el Hbt'o vcrdo, desde el fol. 112,se baHan vanos estatutos ya del ~iC sobre

las porctoncs canoniculcs en dinero. Mas aun

()uhada la comida on refcctot'io, (jucdaban en

6) las cotacionc~ en los dias de ayuno, Y en c)

claustro c)t los dias festivos: y asi se pracUcohasta et sigto XV (V. <(&.Dcrd. fol. -t34~. En

~5t5 se daban scgun ta antiquisima costum-

bre dos colaciones en los dias de ayuno (fM.

120). Mas no ent.icndas que ambas eran

para todo et clero sino la primera para cl ca-

phu)o y ta segunda para los t'estantcs, y asi

debe entenderse esta colacion dupticada.dond);

quiera que se lialle usada. Quitusc aqui est;)

pracUca en <525, mnndandose~MO~~e~et'o

MOM~C<M<'nisi MW'CMS~O~MSm C/fHt.<0 vel in t'C-

~c<ono in d<c&Msjej'(ntt(t!tbMs e<o~'ts ~Ms est

cOMSMehtHtMbere ~M; et ~)'o secifn~o ~M~tf, de-

~Mr ccr~t ~cex?!<(C ~((M~o. ~/M. ~!).

VttCH ).)TEttAtUO

et in lib. ~t ô~«~< ~<. H4~. Et uso del

dormitorio continnaba aun at tiempo do! pro-ceso de i239, en que se supone que at pres-bitero hebdomario se daba en et cada nocboUM candela. Mns no s<! rccogian atii todos los

can6mgos, constando de nmchas escrituras quetenian sus casas fuera del ambtt.o del claustro ylechos propios. Los oficios de t'efitotcro, coci-

nero, dormhorero y portero do la canonicafueron erigidos en bonoticios perpetuos en I5D

por el Obispo Don Pedro de Hocaberti (~.~b!. i4t. &.) Io cuat nnciô sin duda de la to-tal supresion de aqueHas oficinas, aunque les

quedasen algunas obtigaciones anaiogas a su

origen.

!ïc dicho, y t.6ngoto por cierto, que estas

pt'act!cas monacatcs no pruehan la profesionmenaçât en las catedrates como tampoco la

persuaden et claustro y ctausura, el co-t-o en tncdto de la iglesia, el silencio, la PtYe.tiosa en el capituto, el uso de comenxar tas

completas en él con la leccion esph'it.uat ybebida y pasar luego al coro a conctuirtas.Estas y otras mil cosas compatibles con el

derectto de propiedad eran rniradas como unantemural de la vida perfecta del ctero secu-

lar, el cual sin abdicar sus bienes y sin ha-ccr voto ninguno sotcmne de vida mas pcf.

A LAS )C(.E~A8 DE ESMNA. <t9

-<- t~t.' t't'J)~ )~ t.t-fecto, debia distinguirse de los iegos en la

conducta exterior.

Lo mismo proporcion se ha de decir de

!os nombres de A~<(<, Pn'o)' y ~fepost<o usa.

dos en escrituras de los siglos X, XI y XtL

nombres sinonomos, con los cnates ora tta-

mado indiferentemente, no un superior mo.

nacat à quien se prestase Ja obediencia que

constituyo aqucl estado, sino un superior

econômico, fi quien tocaba la corroccion pri-mera de los de!incucr~es v la administracion

do las renias. Lo mas comun en esta cate-

drat era llamarlo Pf(Bpo~!M; y que no signiti-

case mas que !o dicho se \'6 en !a division

de este oficio en las doce preposituras que

conservaron el nombre y obtigaciones dot

primero, y es que creciendo las t'entas y la

carga de su coleccion y dist-ribucion, fué pre-

ciso aliviarle, ropartiendo entre muchos to

que uno solo no podia desempenat'. Las pri.mcras noemonas que aqut hallo de los pro.

positos por meses, son de principios del si-

gto XH. Atgunas de e)tas mismasô acaso dis-

tintas se intituiaban de A!buziano, de Are-

do de Eviza, Caciano, etc. tomando et

nombre de las vitias 6 igtesias cuyos frutos

estaban a su cargo.

Ilabia en esta igtesia cuatro arcedianatos,

~0 () MAOELt-TEKAtMO

es a ~.nbo': et mayor 6 Gcrnndensc, ttama-

do antignamcnte de ro~:OM<<<s (por la ju-risdicoion y derectto que ténia en ~(!tws, tu-

gar distante dos horas de esta ciudad), el do

t!esatn, c! de Hntpurias y el de Perafada.

a fluien succdio el de la Selva, si no me en-

gano, en el sigto XU. Estos cuatro titulos cor.

t'espondian à los cuatro condados que com-

ponian esta dioccsi. Ya muy de antiguo ocu-

pan en el coro los cuatro iingutos y en las

proccsiones de la \igitin de Navidad al cap!'tnto, diadc Ceniza Jueves Santoy otras,

tienen scûaiada en las consnetas su coloca-

cion respecto de las otras dignidades de es-

ta manera: arccdiano mayor, sacrista ma-

yor, prcccntor, abad de San Felix, y !os:u'.

cedianos de Bcsatù, Enipurias y la Selva. Et

abad de San Felix era por io re~utar et mis-

mo arcediano mavor hasta el siglo X!t. En-

tonces comenxo a darse aquet cargo ~)otras

pet'sonas, y esta dignidad siempre se reputô

por la cuarta de esta catcdrat.

Et numéro de canônigos era et de veinte

hasta la visita del Cardenal Sahinense en 1229,

en que se aumcnto al de ceinte Y cuatro, yasi ha continuado. Eran y Io son f!!(!eon!!es,

y es ocioso probar esto con cscrituras, mu-

cnas de tas cuales vancopiadas. Esta es la

A LAS ïftLRSUS PR R-PA~. !5) 1

pv.. t<~ n.

causa de ser aqui tan frccucntes las ut'mas

de LcM<a, que siemprc se lia detomar por

equiva)en),e do canunigo, pot'quc !o eran y

ellos solos )o cran con toda propicdad. Axn

hoy no son adtnitidos at ose;~f<M ~<CM, si no

estan ordcnados de diaconos, que es el gra-

(b que requicie su p)'ct)enda otra condicion

précisa para entrai' en su nnntCt'o era la de

ser <!e génère Mt'~ftt't ex t(<rog<(c pftrenfe: esto

es, nobtes, porque cs).osigni<icaba el miles

en los sigtos XH y X!H. Confirmaron esta

constitucion varios Papas y iamhicn ft con-

cUioDasiiecnsc, V~n. ~«!.jM)'<t de 1457 a

instancias dei capitulo y del Ohispo Bernardo

Pau, qMt, dice el dccrcLo, no~c eoH<~re~<-

<:ot!~ tHcorpo~~ MM~. La causa de esta

condicion de nobleza tue precaver por los en-

laces de los canonigos con los nobles. Jos

danos que estos hacian eu las poscsiones de

esta iglesia,. Para la cetchractondc tosottcios

divinos habia doce presbKcros Hamados de

CHp!(«!o, los cuatcs se repartiatt esa ob!iga-

cion por semanas, teniendo cada uno de ellos

por ministt'os a dos de los canônigos. Hama-

hanse tambicn -s<a<orM, como estants por

el capUuto. Los arcedianos o'anjos diaconos

del 0!tispo segun una constitucion del ano

!454 (M), dc~. C~c<< fol. ~5. ~), so.

4527 V)AOE!.tTEttARtO

tes estos presbiteros y los canônigos podian

cctcbrar 6 ejerccr olicio cciesiust.ico en el

uttar tnayor, a escepcion de los Hyangetios,

/<~er <ycHe)'(!<!0!)t'sy F«c<t<Mtest de los maitincs

do Navidad y Epifania, las PasionR!; en la Se~

ïnana Santa, iaAngetica dct Sabado Santo,

y las misas matutinales que se pormitia can-

tar à otros.

Este era todo el clero do la catcdrat a prin-

cipios del siglo XIII, es à saber: los cano-

nigos, dignidades y presbiteros de capituto.

a que se afmdia el clavero y dos capellanias

estahlecidas una por el canonigo Guillermo

de Terrades, y otra por la Condesa Efme-

sindis, que muno I)àcia la mitad del siglo XI.

En 1208 se m),rodujo la fundacion de bene-

ficios que se llamaron sf«M! Ilizo la prime-

ra Alemany de Aiguaviva, sacrista de esta

catedrat y dcspues su Obispo, à 28 de fcbt'c*

ro del ano citado il la cual sesiguicron otras

hechas por et Obispo Arnatdo de CrcixGtt en

i2d4. Y este es et principio del numeroso

clero de esta igtesia que tanto contribuyc al

lustre de las funciones ec!esiàsticas.

En esta misma (''poca Jos presbiteros de

capitulo ontraron en la pretension de ser te.

nidos por verdaderos y esenciatcs canônigos.

Ftjndabanso en la costumbrc antiqutsima de

A LAS)GLMfASDKESPAXA. ~M1 1 11 r..i.

asistir a las clecciones de Obispos de sus-

cribif como canonigos, de no ser echados

del capituto en sus dc!iberacioncs, y por con-

siguiente a!egaban dcrecho :') percibit' el flo.

i'in mensual que pot- constitucion del ObispoGuitternto de MoncHs de H73, se debia dar

a los canonigos que cut'saban en alguna uni-

versidad. Los canonigos dijeron que esto ha-

hia sido ttna toterancia, etc. Einegooo paruen compromiso, como ya dije otro dia. Los

jueces dieron sentencia à 20 de octubre de

d240, declarando que los presbiteros no eran

verdaderos canonigos, ni dcbian percibir los

Horines que se dahan ralione esh«Kot'«M, sed

~Ktt!, prosiguen, Mt electione epMco;M~!(M <K.

c<M presbiteros MfeH<'?n«s pr<BScr~M<s.;c, et si

MOHaf!p~HKW, CM~ &CMe/(C!'0<Nti<)fM~SM~~e.MeH~o )!os<)'(c conM<CH<!ce, in ipsa electione

epMCo~orMw jus habere ~:c<os pbros. declara.mus. Tambien se mande que pudiesen obte-

ner preposituras y que no fucsen excluidos

dei capitulo, cosas de que cstaban ya en po-sesion. Apelaron los presbiteros de esta sen-

tencia a la Scde AposLoiica, y el Papa ïno-

cencio IV la connrmu en 1249. Asi quedô el

négocie porcntouces. Andando oi ticmpo, el

Papa Léon X erigio estos doce presbiteradosen canonicatos, dispensandotes en el estatu-

~4 YfAGEf.)TEM,ttt)0

to de genere Mt~M' y conservandotcs tas

obiigacioncs antiguas de hebdomadas, etc.Ht bt-evo es <!o '!520 jft~. ~L oc<o&. Con esto

quedaron treinta y sois canonieatos como hoysuhsisten. Det mismo contexte del procesoconsta que dtchos pt-esb~eros nunca habiantenido la abadia de San Fc!ix, (juo siempreest.nvo anexa un canon!cat.o de la catedral,

y hoy es h cuarta dignidad de ella.

De )o dicho se Yc. que la clcccion de Ohis-

pos fu6 aqui peculinr dei capHuto y aunqueen et sigto IX consta que acudian à este ac-to tes ctertgos rurales con los ch'~atenses,como ~'cras en la c!ccc!on del Obispo ~o'M~Dei e) afto 886; sin ctnhargo, enticndo queesto no se ha de tomar tan iitcratmcntc quese supon~a haberse hecho una junta queacudiese todo el eloro. sino que congreeado

gran parte de él se hacia aquella adamacion,

que tales eran por îo regutar las eleccio.nes de los Obispos. Ast aun del siglo XH

hay por aca algunos decretos en que se dicehaberse congrcgado para et1o el clero y pue-h!o, con ser asi que el pncbio no tenia ac-

cion ningnnn en tal acto. Y se ha do distin.

guir entre !o que es la cleccion del pretado

y la caria dtrigida ai mett-opotitano pulie~ola contirmacton c inlronizacion dct electo; a

A US t<!t.ES)AS DE E.!PA?<A. ~G

"t'Il 1. .1,1" "It.esto mtnno concurrtan los nobtes y magis-

trados, y en nombre de todos so bacia !a

suptica. A principios del siglo X. ano 908,

suena aqui et Obispo Wigo, electo por el HfyCados et Simple. Y es el unico ejemplar (jue

hay de c))o. En los restantes, c! clero, 6 sea

el capitulo por aclamacion 6 por escrutinio

6 por compromise, jiombro siemp)'e !) su

pastor hasta el ano iM2, en (lue c) Papanombro Obispo a Don Bcrnardo Vilamari.

Kii-ta ps a<;m la epoca de las reservas ponti-flcias en orden a la dignidad episcopal.

Durante el cauUverio de Tarragona reco-noc!6 esta igtpsia, como todas las otras de

la marca. a) Arxobispo de Narbona por su

metropotit.ano, quien acudian en lo que to*

caba aconnrmacionesdeObispos, concilios

y causas ec!esias(.!cas, y él venia a consagrar

templos, cntronizar Obispos y cosas seme-

jantcs. Sobre estas pruebas comunesà tas ca-tedrales de Urgo!, Harcetona y Vique, tiene

esta de Gerona otras particotares. Porque con

la intrusion del Obispo Rrmcmiro hacia el

886, pue~to por el famoso ~M~, intruso en

Urge!, que scat'rogo los fueros de tnctropo.litano Tan'aconensc, tuvo Gerona ocasion do

mostrar su opinion en este punto, 6 sostc.

niendo el dereobo de &;}'M<s Dei ya electo y

~C VtAOE UTEttARtO-1- 1

consagrado por et de Narbona, u eiigiendotovcnHcada ya aque!)a intrusion de Ermcmh-o,

y prcscntandoto al mismoArzobispo como a

su cabexa légitima con dcsprccio de )a vanapretension de Sclua, n qutpt) nunca t-econo.cieron por tat, aun rcconociundoto tosOhis-

pos Je Barcelona y Vique. Este afccto part.cular de nuestra Sede a !a de Narbona, fuésin duda la causa porque el decrelo de laeteccton del Obispo Borrell de Viqueen 914se puso en manos de nuestro Obispo Wico,para que él solicitase et consentimiento delos comprovinciates y del mett'opotitano Nar~

Lonensc porque la razon que aH: se dà do

que estaba mas cerca de aquclla capital, notiene gran verdad. De !o mismo nacio igua!.mente la rosistcncia que nucstt'o

Obispo Ar.nulfo hizo a'Ccsario, abad de Santa Cecilia,electo Arxobtspo Tarraconense en el conci.lio Composteltano: cuento que dan por fa.buloso los criticos del dia pero «ue a pesarde sus censuras, es y sera

siempre unhe.cho. De !o mismo cntiendo que naciô, el

que nombrado Aton, Obispo de Vique, Arxo.

bispo de Tarragona no fucsen rcconocidos

por tales tos sucesores en mas de un sig!o.En resolucion, Gcrona reconociô por metro-

politano a) de Narbona, desde su conquista

AUStOUHfASnRESPAKA. 07

fn SS~t f)f)atn )n )'<'t-tn<t<'nf!ftn ~<' Tnt't'anrnnnen M~, liasta la restaut'acton oc ian'agona,6 excëpcion de las dos breves epocas de

AtonyBercnguot'Rosanes.Obisposde Vique.

Ya se dijo que el titular de esta iglesia

siempre fué Sft~o~r:«, con el cual se ha

distinguicio de la de S. FcMx y se ha indica-

do regtdarmente desde el siglo IX la Sede y

episcopado Gerundense, como se v6 en va-

rios d'ptomas y en < dccreto que se dira do

la eleccion del Obispo .Sct'CMsDet en 886, los

canonises que ponen titulo de iglesia no po-nen otro que S<Mc<<cMartfp, que es otra

prueba sôtida de que la catedratidad nunca

fué propia de !a iglesia de S. Felix. A esto no

se opone que en algunas escrituras, por ia

grande veneracion y cetebridad del Santo

Màrtir y por la union que ambas iglesias te-

nian, suenen donaciones hechas à !a Sede`

con U).uto solo de S. Felix, juntandob otras

a! <.i(.u)o do Santa Jt&na. Habras observado

ya en los documentes que he enviado en el

discurso de mis viages que en las donaciones,

asi de Reyes como de particulares, los titu-

lares de los monasterios é iglesias no se ex-

presan siempre cou la exactitud que ahora

quisiéramos. Nacia esto de la devocion del

donador & los Santos que tenian sn propio

altar ademas del mayor en !os monasterios

<S VjACHHTEttAH)0

c tgtestas. La tgtesta de noua on :ugunos m'

plomas elriscopales do mitad dot siglo X! su

ttan~a Sancti ~« et <S. t~een<M, por haherse

cntonccs hallado el cucrpo de S. Vato'o y

depositado en la cat.od)'a), que nunca ni an-

tes ni despues tuvo otraadvocacion que la do

S. Viconte Mm'tic. Et mismo era el titular

del monasterio de Gerri al cuat sin embar-

go so le anaden, y il veces prefieren en al.

gunas donaciones. los titutos de Santa Ma-

ria, S. Pedro San Juan y otros. Cuàn oierto

v dentostrado es que et titutar de la catedral

de Vif;ue no era otro que S. Pedro. Sin em-

bargo, ;.cnàn~s donaciones hay hechas n

aquella Sede intitutandota Sottc<(c Manœ por

la devocion à la imàgen venerada en la anti-

gua capilla fuera de la catedral Hamada la

~o~Mn~o? ~Quicn contarà los nombres de

Santos que dan los antiguos documentes a la

cotngiata do Besatu antes monasterio de ca-

n6nigo8 regtarcsde S. Agustin? Bastan cs-

tos ejemplos que ahora me ocurren para que

nadie se destumbre con la diversidad de titu-

lares expresados en algunos diptomas. Aqui

habia mas, y es que el nombre y los rriilagros

de San Fotix era to que hacia famosa la igte-

sia Gerundense, y to que estimutaba a los

poderosos & enriquecerta por donaciones, 6

A t. fC!.ES(A8 DE ESPAÇA. ~9",» 1

por gratitud 6 para mcreccr tos favores detan i!nsh'c n):')rtit', cuyo nombre exprcsabanen las escrituras, porque et cra todo et )n6.vil de su tibcraHdad. Las Condesas Cisia yHrmesindis. por cjcmpio, rcgataron un fron.tat de oi'o en honor de S. Fc)ix como dicentodos los escritot-cs mas enta a)!t{tja soht'o

haibrso en la catedrat y no en la iglesia doSan Fe!ix tiene ndcmas que obsei-var, que enel centro se entaitô la imagen de Santa Ma.ria y no la de aquct Santo como dando a en-

tender que la igtcsia n qnien se di6 estabatitulada de Santa ~ana y no de S. FeMa:.

Estas y semejantes rcnexionos no debian

oividar jamais los que eontradicen la catedra.

!idad de Santa Maria. Medir Jas escrituras an.

tiguas por la exactitud y propiedad del diaes ignorar la dip!omàtica en esta pacte.

Otra prucba es de to mismo el scHo anti-

guo y moderno del capituto, que nunca rp.

présenté otra cosa que la imàgen de nucstt'a

Senora sentada. Asi to conservan en e) dia,con scr asi que la fiesta principa! de su titu-

lar es la do la Asuncion que en otras cate-

drales t)ast6 para que alterasen su situacion

representàndola en pié desde fines del si-

glo XV ô cosa tal.

Tcnia esta iglesia hasta nue.stros dias hcr-

<CO VtAMUTEttAtUO

tnandad con tu do Puy de Francia, y de et!o

hay muestras en las ocurrencias de ir y ve-

nir canonigos los cuates mùtuamento par-cibian la porcion canonical y erart tratados

como tales. Qucdan ademas desdo el si.

glo XV varias cartas de un capitulo a otro,

algunas de las cuales estan copiadas en et

Cartoral fol. 5i0. Mas esto no nace de )o

que dicen comunmente los escritores, que

cuando Carlo Magno conquist6 esta ciudad en

~85 puso en ella por Obispo un cancnigode la de Puy cuyo nombre se ignora. En el

opiscopologio veras cuan fuera va esto de ca-

mino, y como verisimitmento en 785 cra ya

Obispo de esta Siiïa Adaulfo.

La conquista de esta ciudad por Carlo

MagM es uno de los cuentos mas ruidosos

entre los cruditos, con ocasion de las me-

morias que aqui se tienen de aquel Principe

y de las demostraciones religiosas con que

le ha honrado esta iglesia. Es de desear que

todos los hijos de Gerona entren en las ideas

juiciosas de su paisano Dorca, que en su

obra de los Màrtires de Cerona acaba de de-

sentranar y poner en claro esta fàbu)a con

todas sus circunstancias portentosas. E) re-suttado de su trabajo es que cuando Carlo

Magno vino à Espana con su ejército y es-

A LAS tCLEMM BE ESPAÇA. < 6<

rr 1 ~w.,n

T.xn. tl

mvo on Aaragoza en et ano 778 sujeto la

ciudad de Gerona con otras muchas, dejan.

dp en ouas trébutarios tes Moros que que.daron con su mando que rebetandose es-

tas dospues, el ejército de les franceses vi-

no sobre esta ctudad en 785, Hamadosportos Cristianos Gerundenses, los cuales ad-

virtiendo la poca guarnicion de Moros, en-

tregaron la plaza & Cartes, a quien habian

jurado obediencia siete anos antes (y esto

ciertamente es mas glorioso para Gerona quesu conquista à foet'za de armas por aquel

Rey): que por consiguient.e es una fabula

que esta conquista fuese en virtud do los

portentos de la lluvia de sangre, aparicionde una cruz en el cielo etc., que ni sucedie-

ron en Gerona sino en la Alemania, ni en

eso ano 785 sino en el siguiente 786 queni en uno ni en otro estuvo ni pudo asistir

personalmente Carlo Magno & la conquista de

Cerona, estando como estaba en Italia y Sa-

jonia. Estas y otras cosas que cuentan por

muy ciertas algunos escritores estan sôtida*

mente confutadas en la citada obra a que me

remito, como viagère ocupado en otras co-

sas que falta averiguar. La tradicion nada

~'a!c cuando hay en contra argumentos do

casta.

<M Y)A<tH t.)~)t(RtO

dLa Hcsta que aqui se hizo & este Rey co-

tno Santo tiene un origën moderno y cono~

cido, que es ta credulidad del Obispo Arnal.

do dé Mônrodô, et cua! !a iostituyo en d545,corne ~o dira dtrô dia. Pedro de M~ca se

equivocô eh decir que esta fiesta duré hastalos tiempos dët c~ncitto TrMenUttO, y queaon quitada, quedo e! sermûn eh a!abah~a

de acjilel h-éroo a la hora de la misa may~f.En cuanto a !o primaro en una t!on~neta del

ano 1360 ()ue pone esta ftésta. at margonse hall notado de letra dei sig!o XV que yaho ~ë ce!ebraba on virtud dé un bfeve de!

Papa que la mande suspohder. Nada mas se

oxpresa aUt; mas yo sé qué este Papa fué

Sixto IV.Cohëtaestodeiasactascapituiafes

del ano 1495 55, d~ 9 a6~~ en queet capitulo cortejando à D. Lope de Haro,

embajador del Rëy Catôlico a! huevo Papa

Atejaîtdro Vl al ttëmpo de mostrarie !as re-

Hquiàs, altar y otras ppëcioÈidâde~ de !aca-

tedral le diô razon del culto y oficio de tX

lecciones con qt)e Carlo Magno habia sido

veherado en ella par espacio de unes 140 ahos

hasta que to prohtb!o el Papa Sixto. El etn.

bajadot* offec!ô représentât' este négoce d Su

Santidnd y soHcitat' la rëëtauracion de la fies-

ta. Y si hizo to primero, es cierto que io se-

A LAS MLBHAS DE ESPAÇA. <63

~a,a~ lr 1- _Lu- JI 1

gundo quedô por hacer. Lo de la obra del

sermon todavia es mas equivocado, pues yaen 14?0 se decia et panegtnco à la una del

dia de la dominica H de Cuaresma, como se

dice tambien hoy y como yo le ho oido este

ano. La fiesta, cuando se ce!ebr6, tenia por

dia propio el 29 deenero, como se véen

las oonsuetas, etc. Mas debe notarse que no

eragenepat en todas las iglesias de esta ciu-

dâd. De la colegiata de San FeMx con ser

tan principal, puedo asegurar que no la ad-

mitiô 6 que al menos no la guardaba & mt.

tad del siglo XV cuando todavia continua-

ba en la catedral. Una consueta de dicha co-

legiata de ese tiempo dice De hoc ~s<o (Ca-

roUMagni) w ecc~MtS. FeKcMMîchtt !tMmo

(!e V~ die S. Vincentii. Sed in Sede.et

eMs ece!estts, ~t de Koroh) <<tmqMftMtde

M~KtMOM.

Acerca de los habitos corales del ciero en

los siglos antiguos, no puedo dar por cierto

cosa alguna. Sin embargo, puede servir de

luz la rùbrica que establece una consueta de

esta iglesia escrita en i 560 para la solemni.

dad del Sabado Santo. « Finita nona, dice,

»quatuor clerici induti superpelliceis hymnum

"JfnueMtM' rutilis cantent in Truna ubi tegun-)'tur lectiones de duobus in duobus; et hic

t6t VtAGE UTEBARtO

»(esto es, antes de cantar~CM«e<~e~o)

~pemtMs deponuntur eapa* n!gra', nec <M<!?-

atM M~mMr tHM sMpcrp~KceM.~ At margen de

tetra del stgto XV se nota ~o~e aM<ew dg.

ponMH<«r ~cap(e~ $~<ï ~t~ate. De

cuyas palabras se debo infet:f que en los si-

gtos XiV y XV, durante! tiempo pascual yacaso hasta Todos Santos et habite dei ooro

era solo la sobrepelliz', y de ese dia a! de

Pascua la capa negra. Esto ùttimo consta de

una constituoion dei aho 1521 on que se

aûadtô que los que no Hevasen capa negraen tiempo de invierno se sontasen en ei co-

ro inferior, y en las procesiones preoedieseaà los otros para evitar la deformidad que de.

bia resultar de la mezcta de trages dHeren-

teSt En una y otra tomporada, asi sobre las

eapas como sobre tas sobrepe!!ices, lievaban

almuzas negras y esto indica la constitucion

copiada en' el libro Denca!çada: est c<MM«e-

tutn. dice, quod MM~MSclericus intret chorum

cum vestibus viridibus bipartitis, virgatis, fM-

beis vel stacatis, nec cum ea~:s, nec cum ad-

MMCMsnisi nigris, et ~Modpo~~ ~erpe~Ma

~capas.Otranoticia nos da el mismo libro,

(foi. 2i3) que dice: OwaHdo presbiteri de ca-

p<<M<o,seu ~K!CMtn~«e &eH~c<a<< eapMp~ftaM-bus MdMMt!<Mf,HOHpor~Mt $M~MS t-t~K~MM SCM

AtASMLEM&SDEESPARA. ~6!)

L,na'7 .u·

gMfM~MM~ sed ~MpM'peM!CC!<t!tp<W<(tf6OMW~mode <eMMH~r. Entiendo que las almuzaseran cerradas par delante, aunque muchomas cortas que las que hoy usan los canôni.

gos. Estas no tenian capilla la cuat ora pro.piay estaba cosida con la capa. y cubria deltodo y ajustadamente la cabeza. Vése esto en

tas Hguras sepulcrales de canonigos y bene-

Mados asi en el claustro de la. catedratco-mo en otras iglesias. A to mismo alude unaconstitucion cap!tutar det22dejunioded509en que se ordenô quod de cetero quilibet CN-

pt<u~cs~ 6eM<~cM!<<~<8 Sedis portantes co.

pas de choro, posstM< in choroe(eic~o (!e/M'recopM~o capo~MM ~f<:capM< w coMo more alià.r.um eCC~SMM'MMcathedradium î<<!qMO(<sit in<!r6~no c:~MsgMe dicta capulia po~~ in ca-

p!<e aM< wcoMopMM(M&î~cMe!-t<. En i 555& i8 de marzo diô permise el capitulo paraque cada uno de. sus individHos usase deehirotecas sive manicas, no obstante et esta-tuto antiguo y costumbre que prohibian suuso. La materia comun de estos hàbitoserala tana. En los registros capitulares de At.

fonzello ~oL t54, hallo que en 1472 ya se

dispensé con et clero t{< posse~t M~ serico etornamentis caHonMa~Ms. Et uso de los armi-aos en tas almuzas de invierno no entré acA

~6 VÏAOBMTBRARM

1. -t~~ft~ t

hasta el 1609 en que mandaron se compra-sen. Algo mas tardé à introducirse e! uso de

habitas oanonicales morados para invierno yverano, que no se mand6 hasta 1629. Hoyse usan en el invierno capa talar de eatame-

fia morada con sotana y almuza de io -mismo.

De! trage comun del clero fuera de la iglesia,daràn razon varias constituciones sinodates

que iran copiadas y de que se habtara en

en el episcopologio desde el sigto XIII en

adeiante. A Dios, etc.

CARTA XCM!.

?~Mj!<0 y C(M(!M!C<!del M~C XI: SM ~dtC«.

<!??; reliquias de c~~aM~Moe~cto;6nca de la nueva Mj~Mt CM el siglo X/

arquitectos que en<cMd'MroM en ella: su des.

eripcion, cementerio y s~u!cfos ~~Mes.' al-

tar mayor de plata y noticia de o~MMos ar-

tifices que !o trabajaron: cimborio ~Mc cM-

bfe~ Stt~ epMcop«Ï dctffM de eh formas in-

«MVMptas que <!? se ~Ma~doK la t~sto ac-

<?«! no Mt~ COMMt~'adM c!(!MS<fOé MSCrN!-<!MNMnotables de e<.

m~r

Miquerido hermano No queda vestigio del

tempto antiguo, digo del que hubo en tiem-

A Î.A8 tO~E~AS DE E8PAKA. <(!?'< < t

po de los Godos. Se sospecha que pcrwa-noceria a)go de su ediiïcto & principios dei

sigto XI cuando el Obispo Pedro Roger em<

prendtô la construccion de un nuevo templo,

alegando que et que habia era etKtï~Mwo ytan deteriodado que en tiempo de lluvias no

podian celebrarso en 6t los divinos o<!c!os.

Asi io asegura en la escritura con que e[ ysu capituto vendieron al Conde de Barcelona

Raimundo su muger Ermesindis la iglesiade S. Daniel, exLt'amuros de esta ciudad, por

precio de cien onzas de oro que habian em-

pioado en la fàbricade la catedral. Pubhc6

esta escritura el padre Roig, pag. i90, co.

p!ada del original que yo he visto en et ar.

chtvo del monasterio de S. Daniel. De ella

ionepe el citado escritor que el templo queHamaba viejo ei Obispo era el del tiempode los Godos, conservado hasta el siglo XI:

porque si Carte Magno to htcieranuevo, cuan-

do se conqnistô esta ciudad, no pat'ece, di.

ce, verisimil que al cabo de 300 anos (soloson 250) so battase tan deteriorado.

Vatgan ô no estas conjeturas es cierto

que se habia ya comenzado la fabrica de un

nuevo templo el ano i0t5,que es al que per.tencce, segun là cnentamascomun, etano

XV!m dcRobc)~<) notado en aqucHa escriU)-

!68 v)A8E nm~ttto

ra.y nunca puede pertenecorat 1017 como

dijo el padro Roig, ni al 1016 cotno asegu-r6 Pontich. El mismo ano, y al otro dia de

esta venta, los sobredichos Condes en au"

mento de aquel precio dieron à la sacristia

de esta iglesia cua'ro MOfh'otos de tierra en

el llano de esta ciudad junto at rio Guadello

(hoy CMpM). Va copia del originat que estA

aqui (annan. Canonja). Esta escritura

basta para hacer ver que la Et'mesindis,

hienhechora insigne de esta iglesia, no tué

muger de Ramon Berenguer, sino de Ramon

Borrell, que murio poco despues en 1017 (a).

Es regular que juntamente se construyesenel claustro y demas oHcinas de la canônica;

y no hay diticuttad en entender asi materiat-

mente !o que dice la escritura de dotacion

de la canônica en 1019. &a(Men< do-

mus canonica coMs<)'KeM<Mr==:a~ co~rMendMW

et ditandumjam diclam canonicam. El edtf)-

cio anterior, ô estana tambien detenorado

ô seria mezquino y poco acomodado à los

usos del siglo XI. En la escritura de consa-

gracion de la iglesia en 1058, se dice ex-

presamente que el Obispo Pedro y su her-

mana Ermesindis JotHOS in ~«t~ qui Deo mt-

litare cttpe~nt, MKOMtce f!fe)'eM< s<nKce-

(a) Ap. nûm. XXXIII.

A !.AS tM.E9!A8 DE ESPAÇA. 'fC9

~Mw. ï estas casas o edificios son tos queindicaron distinguiéndolos de la iglesia, cuan-

do decian:NM~eM<!spt'(e~a<(B6co!eM(e~cM!(<!<M,

et congregationis ~Msdent CttttOMtCŒCMMt!t(ftHH-

que una sit ec~!(!prcp< ~M unitatem, e<al-

~'MMt M~tM~Me ~ef~MM Mdea<Mr habere Mo-

men pro w0K')ts vivendi const<eh~tMe. Continua-

ba esta obra en i064, segan se vé en el tes-

tamento que dije otro dia de Ponce, precen-tor, et cuat dej~ centum ma~cKsos auri MO-

M€<œ(eMe<ea(! tpMm mansionem de ipsa M!to-

nica, gMaMt Johannes /ac~ ej!/tcafe.El nuevo tomplo estuvo ya para ser consa-

grado on el aho i038, dia 21 de setiembre:

solemnidad à que concurncron Wifredo, Ar-

zobispo de Narbona, y los Obispos Oliva,

deVique, Heriballo de Urget, Bernardo,

de Coserans, GuHaberto, de Barcelona, Be-

renguer, de Elna Arnaldo de Magalona yGuifredo de Carcasona (este ùttimo habia si-

do Ob!spa de Besaiù) (a) todos los cuales

& ruegos de nuestro Obispo Pedro Roger ysu hermana Ermosindis dedicaron el templo

y confirmaron su dotacion. PuMiccse esta es-

critura en la Marca Htsp<intco (opcndtce M<-

mero CCX Vlll.), aunque con algunas inexac-

titudes de poca entidad, sino es haber omi-

(a) V. Tom. Vide este Viage, pë~s. <S2 y 20t.

t70 ViAGE UTERABtO

t~~ tn t~&tf~tttt~ Aw< an 1~ ~af*htt t~tC~n <Ytido la palabra cra en la fecha. Digo este por-

que la ho cotejado con el original. Perma-

noci6 este templo hasta principios dei si-

glo XIV. Qu~da todavia una parte de éï en la

torre que el vulgo Hama de Carlo Magno, y

est~t a! lado del norte; obra conocidamente

del siglo XI, y que sirvi~ entonces de torre

de campanas, como entre otras cosas cens-

ta de la escritura de areccion dei altar de

San Este van, hocha en 4303 in capella s!

tus caMpaMt~e~Ms (arch. ept$ccpa<, K0<. 45,

/M. 57), y hasta hoy permanece bajo de di-

cha torre. La longitud total. de este templo

era to que es ahora la nave grande del nue-

vo, y tenia tambion dos puertas, occidental

y meridtonaf, casi en el mismo lugar que

las actuales. De esto se daran algunas prue-

bas en el discurso de este viage.

A fines del siglo XIII se trataba ya de cons.

truir un nuevo templo, como se Te de una

ctausuta que mas abajo copiaré del testamen-

to del tesorera Guillermo Gaufredo. Y cier-

to que no podia obiigades e!Io la ruina del

que entonces habia, pues tan fuerte es lo

que nos queda de et. La empresa sin em-

bargo no se vorinco basta ontrado el si-

glo XIV. La primera memoria que hay de

ello esta en el f< verd. ii9, donde se

A LASt6t.EHA8DE E9PM(t. '<7<

Me: «Anno Domini M.CCC.XU. Jit!. kat. man

acapitutum Geruhden. in cetca nova eccte-

ssiiB Gerunden. more solito congregatum sta-

»tuit, voluit et ordinavit, quod capud ipsius~eoctesiœ de novo construeretur et hediRcare-

»tur, et circum circa tpsum capud, novem

"capeUa; Herent, et in dormitorio veteri, He-

~ret sacristia. Et cura ipsius operis fuit co-

~missa par dictum capitulum venerabilibus

»Raimundo de Vilarico, Archidiacono, et Ar-

aaatdo de Monterotundo Canonico. A es-

tos comisionados se entregaron desde luego10,000 sueldos que para el objeto habia de-

jado el citado Guillermo Gaufredo. Repitiô-se et mismo decreto en i3i6 (ibid. ~bL i~i).De las mismas palabras citadas se inGere que

ya hnbia entonces algunas obras nuevas, tal

como ca'co nova, donde se congregaba. el ca-

pttuto, to cuat se repite en otros lugares. A

principios de este mismo sigto se congrega-ban dormitorio ctoustW. Mas adetante in

~j!teca nova, y in volta (la. nave) S. Jo~MKM.

En i 545 el Obispo Arnaldo de Monrodô yafundô un beneRcio en la capilla de los San-

tos IV màrtires, G~'tHano.J~Mfo, etc;, quees una de las nueve que se construyeron en

el cap 6 testero de la iglesia. El afio siguien-te se traslad6 el attar mayor del antiguo sitio

<7~ Y)AOE UTERARM

at actuat. Sin embargo la obra prosiguio con

lentitud bajo ta direccion de varias arquitec-

tos. Los que yo conozco son JaMMC de ?'a~e-

rant, Francés, maestro de ta catedral de Nar-

bona, admitido a trabajar aqui en d520: Fran-

cisco de Plana, Catalan to era à mitad de

ese siglo, y fué excluido en dS68, cuando

dieron la direccion de la obra d Ped't'o Cû-

ma (de C«M&ft), que al mismo tiempo traba-

jaba en la colegiata y torre de San Felix. En

1597 trabajaba Pedro de San Juan, de na-

<t0t!e PM~t<e. Otros se diran mas adelante.

A principios del sigto XV la iabnca se

continuo ba~o nueva forma. Habiase trazado

primero para templo de tres naves, circuyen-

do las colaterales el altar mayor. Bajo este

plan se siguio la obra hasta los machones

que sostienen el simborio, inmediato al pres-

biterio. Pareciotes entonces que su conclu-

sion por el mismo término haria el edificio

mezquino y agoviado. Y asi se emprendiô su

continuacion, de una sola nave que tuviese

de latitud to que las tres primeras, y mucho

mayor elevacion segun correspondia. Dirigia

esta obra Guillermo BoMy. Levantados ya los

machones laterales y paredes, se comcnzô à

dudar en 44iC sobre la solidez de la cons-

truccion, mayormente contra los ombatos de

A LAS MLE8M8 DE ESPAÇA. ~73

losYtentosy estrepitodetostruonos, estan-

do como esta en tugar tan otevado. Para ase.gurarse en .punto tan ,principal fueron con~o-

cados los arquitectos s.guientes: Pascua! deXutbe, arquitecto de la iglesia de Tortosa

(il&coante ~!CM~ magister operis, y asia los

s)guientes), Juan de Xulbe hijo delantecedente, y su snstttmo en la misma obrade Tortosa Pedro de Vattfogona y Guiller-mo de la Mata, arquitectos de la catedral de

iarragona, Bartotome Guat, de Ja de Bar-celona, Antonio. Canét, escultor de Barce-lona y arqmtecto de la catedral de Urgel,Guillermo Abiell, director de las fâbricas deSanta Mana del Pino Carmen Monte Sion,San Ja)me y hospitat de Santa Cruz de Bar-celona, Arnaido de Valleras, de la de Man.resa, Antonio

Antigoni de laparroquial de

Castetionde Empurias, ~uittermo Sagrera,de la de San Juan de Perpiaan, y Juan de

Guinguamps, vecino de Narbona. Oidas lasdectarac;ones juradas de todos resolvio el

Obtspo Don Dalmacio de Mur con el capitu.ioproseguir la obra de una sola nave. por.

qM a mas de la solidez del edificio tendriamucho mejores luces y mayor elegancia. Deeste acto va copia (~) que no disgustara a

(a) Ap.nùm.XXXfV.

<7A¡ VtACB UTEXAtHO

t~~ ~–~t~ J~ t-- ~~t)– --< e.t.~los amadores de las bellas artes. Su obra con.

tinuô bajo este p!anhasta au conctasion. En

1427 entré & ser su director jR~M~Ma VoM~grdioces. Pt<C!TCKMs.Excluido este en 1430 le

sucediô Pedro Cipres. La ûttima bovedi!!a de

la obra en el siglo XVII la construyo Josef

Ferrer. A proporcion que se iban conctuyen.do las capillas se construian en ellas sepu!-cros para los que murieron antes de comen-

zarse la nucva f&bnca, y habian costeado 6

elegido para sus enUerros las capillas antiguasde la misma advocaciôn. Y esto debe tener-

se prosente para evitar equivocaciones.Delante de la catedral hay una gran cuesta

hasta el ttano de la calle. A la escalera an-

tigua que atti habia, quiso sustituir otra et

Obispo Don Francisco Arévalo Zuazo, à prin.

cipios del siglo XVtï. At fin dei mismo to

veriHcô el sucesor D. fray Miguel Pontich. Es

un cuerpo de obra magnifico, cuyo total di-

vidido en tres reUanos 6 mesetas, consta de

ochenta y seis escalones con su balaustrada

lateral de granHo. La latitud en las gradases de cincuenta y seis palmos y en las me-

setas de mas de ciento. Mirando desde abajo

presenta un todo elegante coronado con la

fachada de la catodra!, que aunque no esta

concluida, ni es de las de Herrera, conser-

M8 <6LËStASBE ESPAKA. <78va aigunos vestigios del buen gusto. La puer-ta cotafterat de! mediodià se i!ama de los do'.ce ApostoÏcs por las ithagenes de barro queen o!ta hay en dtros tantos casHiûios, iabra.das en M58 por Antonio Claperos < <~

tM~s d tMt<t~ttt«tre, cômo decian, de Bar.celona por precio de'600 florines de monedade aquella ciudad. Existe lacontrata en unlib. de

act. capittil. en là curia episcopat,donde entre otras cosas se esttputa que selabragén de aquella ~~MaMt (~~ que eso~~a ymage de S. EM!orta !<ï cf6M dei~«! MOMde B(tfce!<MM,y que se cociese etbarra y se barnizase de la misma manera.

La latitud del templo. asien la ùnioa ria.ve como en las tres es deii2 palmos, ex-

cluyendo e! fondo de las capHtas. La ton-gitud totales de 408 salvo orror, exc!ni.do tambien el fondo de la capiHa ùltima. Deesta caritidad los 249 palmos, son la longitudde la ùnica nave hasta el

arranque de las tres,y tos restantes 159 es !a longitud de estas.La magnificencia y grandiosidad de la pri~mera pieza, queda afea<ia con el coro queocupa un buen espacio de ella, y es de mat

aspecto y mezquino en !o exterior. Lo masnotabte que hay en él es que en su salida<Haltar tnayor hay cuntro

sHtas por parte de

~7C Y)ACE UTEttAtHO

espaldas à dicho attar, las cuales tenian sudestino determinado para ciertos oficios ydignidades. En los dos anguios exteriores haydos pùtpttos donde se cantan las epi&totas y

evangetios.

Las lecciones diariamente se cantan en et

coriUo alto al testero dût coro. Sobre todo6t cueiga desde la bôveda una como ttenda

recogida que Ilaman la wM~o, la cual des.

plegan para cubrir et coro en tiempo de gran-des frios. No se que parLe de .él se Hamana

po~ntM, nombre con que expresan una .obrade madera que <n il se hacia por los anos1551 en el coro del Obispo, y ,para cuyoadornotabro algunas esiatuasun

maestro Atoyimaginator ciuis JBarc~noM. cuya apoca esta

en la curia episcopal (not. 25. /b~. 51). Ad.v~rto que et MH<H<!(or 6 ymaginayre de on-

tonces, era )o que ahora decimos escultor.

pa los altares hay la desigualdad consi-

guiente à los tiempos de su construccion. I'!nla segunda capilla a mano derecha estan las

fuentes bautismatea, que son una taxa octa'

gpna sostenida sobre un pie, adornada debuenas labores. Tratose de su construccionen 1555, y que fuese ex nostro o~~MO et JK-

fo~!<<e, encargando)a à Juan Bciijoch, Fran-cés (que dirigia la fabrica de la catedral va

A LA~ tNtEStAS BE E8PANA. <T7

~.t va momttic'tw uc ~utuotutu ~jmu)te(

T.Xft. 12

desde antes de iS28) por precio de setenta

dttcados deoro. Cobradas las dos terceras par.tes se fugô el artifice, en cuyo lugar entrô

Juan Roig, escultor. Esto digo porque no

perozcan los nombres de estos profcsores

que me vienen à mano. Otras capillas estan

decoradas con sepulcros de Obispos, y en al-

gunas se han ocultado estas memorias respe-tables con los adornos del mal tiempo. Dos

sepulcros hay insignes en esta iglesia, loscuales cstaban antiguamente en su galilea 6

cementerio u la parte exterior de la puerta

principal, en tiempo en que la piedad de losfioles respetaba el sagrado de!

tempjo conuna humildad que ca!i{!ca de soberbia la cos.tumbre actual. En este punto eran tan re!i.

giosos los canomgos de esta catedrat. queno se hanarà uno enterrado dentro do ellaantes del siglo XVI. Desde que se comenzô

la obra del claustro actual en el siglo XIV, hi-

cieronconstitucion con su Obispo D. Gaston

de Moncada, en la cual se concediô àtospre-lados que ahora ilaman d~K:<Mes, can6n!gos,

presbiteros y clérigos de capitulo elegirse se-

pultura en el ptano de él. Esto fué el afio

453~ Antes de esta époea se enterraban enel cementerio y esto aun en 1292, como seve en ci testamento de Guillermo Gaufredo,

T. X't 12

VtACE MTEttABtO

tesorero de la catedral yhombremuy rico. Los

presbiteros ttamados stabiliti se enterraron

siempt-e, y aun hoy por toregutar, en el car.MM' <~ Ma~Tcc/t, cementcrio delante de la

puerta de los Apôstotes. Los Obispos bas.ta todo el siglo X!jH se enterraban en la se-

pultura que habia en et capHuto, como se vé

en et tostamento del Obispo Don Pedro de

Castetinou, y el del sucesor don Bernar-do de Vitaman, dice de aquella sepultura:ubi COtMM~MWest p0t!~cc$ ipsius eCCfeSt(B sepe-JtW. Pontich dice que los Obispos cuya se.

pultura se ignora, se ha de créer que estan enla del coro, que et Hama CotMMMde OMspM.Mas he registrado este depôsHo abierto amis instancias, y con no pequono trabajo, ybatte ser tan reducido, que apenas caben enél los dos ùnicos cadavcres que contiene.

Los sepulcros principales qno decia son

del Conde Ramon Berenguer de Barcelona,llamado Cap de es(opM, que muriô violenta.mente a 6 de dicicmbre de 1082, y de la

Condesa Ermesindis, que mûrie ai." de ma-

yo de 1058, 6 i059 como quieren otros.Ambos estuvieron antes en el lugar que hodicho hasta el ano 1385, en que a 28 de ju-lio mando el Rey Don Pedro IV estando enla villa de Figueres, que fuesen trasladados

A LAS IOLERIAS DE ESPAÇA. ~79

dondehoy 8e hattan, es à saber, et dei Cou-

de sobre !apuerta

de !a sacrisUa, y e! de !a

Condesa ai lado opuestoen to alto de !a

pa-

red entre lascapiHas de Corpus y

San Juan.

De !a traslacion dei Conde da razon un letre-

ro que hay juntoà et, y dtcc ash w hoc <M.

wM~o Mcetcorpw tMMstfM ac po!eMt!s wn <j!o.

MtMt -R<!y~!MM~ BereH~Wt, CûtH~M Bs~C/tWO-

M(S~M JM.

~WMM~t BM'CM~at'M CoMM<tS

BafcMMOM<B qui i(s<t~cos coM~td!t<. ?0~op<er

MMM(u~ew et JeMSttstent cWHîMHt c~spo~MiM

~c<M~cap

destopes, <~ r«J'Hera(o Jeces-

sit nonas ~ecew!'<M' w c!ft<a<e GerM~d'fB <~Mo

DM. M.LXJMM. et~ttt s~)M!{Ms m gMod<:M

<MMM~ CO~<fMC(0 /b~ <Mpr~CM<t Me tM~

yor<0)M..E< pOS<H!O~W ~<!M~<0<MSper

t«M-

~tMMKMMt pt~KCtpeM e< (!otHtn«w ~m Pe.

<MW <ef<wnt oro~oKMMt ~e~ (Ht de Cata-

!unay

tV de Aragon) ~sîMs coMït<s oc<afMM

Mep~CHt V. (Ke MOfeM~er «MMO Dw. ~.CC'C.

LXyXVr~MtgMcsttt gutM~Mo~esstMM. Ponsdi-'

jo queesta era h Condesa Mahatta, muger

deaquel Conde, ta cual despues de muerto

cl marido en 1082, casé con Atmenco, Viz-

conde de Narbona, y~tvia aun en H 1 i. Ten-

go por mas verisimU que !a Condesaaqui

entcrrada es !a que dije, Ermesindis, mu.

ger de! Conde Ramon BorreU, hermana dei

)80 VtAGBLtfËRAtttO

Obispo Pedro Roger, la cual hizo mil bienes

A esta canonica, fund6 ta capeUania de San-

ta Anastasia, !a ùnica que habia aqut en su

tiempo, dio trescientas onzas de oro como

se dira, y mûrie en ~058. Todos estos mo.

tivos de afecto y de gratitud inctinan à creer

que de ella es este sepulcro, faltando en él

tnscripcion y documentos coetàneos que to

testifiquen. Tampoco hay inscripcion en et

sepulcro del Conde, ni otra cosa mas qué et

r6tuto que dije.

Lo mas notable de esta Iglesia es el altar

mayorpor su materia, labores y construccion.Su ara es una pieza de mârmo! de unos doce

patmosde longitud y seis de latitud, adornada

de varios recalados en su piano, los cuales se

t!enan con tablas para comodidad del sacriH-

cio. Esta enteramente aisiada, y sus cuatro

costados cubiertos con gran riqueza de plata y

oro, y algunas piedras no despreciabtes. Et

principal esta cubierto con un frontal de oro,

que creo ser la tabula aurea, para cuya cons-

truccion di6 la Condesa Ermesindis trescientas

onzas de oro el dia que se consagrô la iglesia,como se dice en su escritura. A io mismo per-tenecera la manda que Berenguer Guillem hizo

en su testamento a 10 de marzo, afio XXV do

Luis el Craso (hàcia eMi52), con estas pala-

A tAS tCLESfASDE ESPAÇA. <8T< it.t <_1 t~e'–M~vrbras: Ad <aM«M <~ano S<!Mc<<fMan<B AL<

p< 1 tH<mcMMos a~o~eMSM.' anadiendo ademas

seis morabatines ad chorum faciendum SaMCfœ

Man<e. Dicho frontal esta dividido en treinta y

dos cuadros, que representan de relieve varios

pasages de la vida del Salvador cuyo centro

ocupa un 6va!o con una imagen de nuestra Se-

ûora. Al pié de este 6vak hay otrepeque&tto,

en que esta figurada de esmalte una senora

sentada, y al rededor se tee Gisla Cometissa

fieri iussit. Esta fué la segunda muger del

Conde Berenguer, hijo de Ermesindis, la

cual ejecut~ los deseos de su suegra, cuyo

nombre se veentaHado en una piedra al lado

derecho del que mira el'ovalito, donde se lee:

Ermesindis. Las figuras todas son de pésimo

dibujo cosa tanto mas para estranar viendo

en cl contorno y fajas divisorias algunas gré-

cas y arabescos que n& disptacen. En tes cua-

tro àngdos se pusieron de esmalte las figuras

a!egôncas de los Evangelistas con sus respec-

tivos !emas. De los cuales soto pude leer el de

San Juan, que dice ~orefo!<ïnsa~M~<pfef6o

petit a~a Johannes. Entre las piedras engas-

tadas hay un camafeo que me pareciô la cabeza

de Médusa, y dos sellos arabes que no copié

por to incômodo de su locaUdad. Las tablas la-

tera!esy testera son de plata con varies relie-.

~M YtAOE JUTEBABtO

vos mfnns tnfnrraftna nn~ tna ntn~tt « f.vos menos incorrectos que los otros y quesabon at siglo XIV. A to menos es cierto deese tiempo la tabla testera pues i.° de juliode 4320 el Obispo Don Pedro do Rocabertiresotviô con su capitulo ~Mo~ qK~'o~tM~ Car-!MMqui ~«M(. depMtatt ad opMs turris de

jSM&!fCtM~C!S~ponerentur in optes <o6M~ argen.~<BgM<Bct't< ~E?~0 altare. et ponderarunt~tC<:C«fKMt qMMt~M<BMarcha et M uncias. (Vact. C'<!p~M~~ Yo no sé si pertenecerà à esta

pieza la apoca que he visto de mil sueldosde Barcelona pro solvendo et satisfaciendo ma.

gistro Bor~o!omeo argenterio de operibus pereum factis et coMp!e<M in re~o(a!'M!o cr~-<eo a!(<!Ws maioris, fecha VI id. Maii, anoi325. Porque esta palabra re<ro<a&M~Mt pro-piamente es el retablo ô !o que ahora impro-piamente decimos altar.

Este es tambien de plata desde el nivel dela mesa arriba, de la cual cstA separado obrade una vara, y tendra de etovacion unes doce

palmos. Dividese en cuatro cuerpos igualessubdivididos en varios cuadrados, y con mu-chos relieves y figuras. El primero es obra dolos dos Obispos Cruilles, hacia la mitad del

siglo XIV como se dira en sus articules: enJos estremos estan las figuras de estos dos pre-!adosconmuchosescuditos de sus armas, yy

A LAS !Ct.E8!A8 M ESfA~A. 88

on la base de este cucrpo se lee P~e Bernee

inc~. En la Curia.Episcopat~ w)<. 54,

fol. 102. & se Hama este artifice Pc~M~af-

ners argenterius V<t!<e et <~ domo DotHtMt

~M, ci cuat a i.° de diciembre de ~358

firm6 â favor del Obispo Don Berenguer de

Cruillos apoca final de todo !o que este le de-

bia ratione ilius (a&M~ argenti cMM MMM'er~

imaginibus in c« per me factis. gM<B<?epoM<aet affixa est tt<a:<a retro altare Bëo~ VirginisMofKB Sedis CentMdtc. ~0 no deddiré si estas

palabras se han de entender de ia plancha quecubre el testero de la ara 6 del primer cuerpodel retablo, !o que si me parece que el mismo

artifice !o es de ambas cosas. Por otra parteme consta que Raimundo Andreu, platero de

Gerona, ofreciô al mismo Obispo en octubre

do t357 fabricar (otaM tabM!<MMargenti ~MNMvos /OCCrC Mt<eKdt~ SM~MS fC~O~&M~MM Nr.

<jfeM<e!(tHo!<ans M~ons. ~~td. Mo<. 56. /M.

64J Otro letrero habia repartido en tas dos

pilastritas laterales do este primer cuerpo, mas

cuando se irastadô à Barcelona todo et altar

con motivo de ia ù!tima guerra con los France-

ses, saltaron varias planchas en que estaban

las !etras, y hoy solo se lee jE'M/<!H</

bra deiars. El centre del segundo y tercer

cuerpo ocupa et Sagrario, y el del cuarto ia

~84 YtACE UTEBARtOA- M.imagen de nuestra Senora, titular de esta

igtcsia: en sus extremos se ballon las de SanNarciso y San Felix. Tambion hay en tas es.tremidades dos arquillas, que sin duda serande reliquias. Remata et retabto en algunas car.

telas, que ttaman jMra~n's, y tres grandescruces, dos de las cuales tienen

ontigüedadrespetaMe.

Et retablo y mesa y escario esta todo cu-bierto con un pabellon 6 cimborio de plata,sostenido sobre cuatro columnitas cubiertasdel mismo metal, y apoyadas sobre bases demarmot de mezcta en que abunda este pais.Tratàbase ya de su construccion en el si.

glo XIII, como se ve en el testamento citadodel tesorero Guillermo Gaufredo do d~ de

agosto t292, en que dice Dimitto etiam ad

CO~M~ pr<B~tC<(BecC~M<B., vel sdctMt&oWMMt <!i'.

~<eMM. /'aMendMw d~Mper a!t~eBea<<BAf<<ead t-pco~!OHew Dni. Episcopi et copttMH.!Ko decem Mt~M ~oK~o~MM &(!C~MOn. ~M<BadtM da~-c protKMserctw iam est ~M. Mas quiencosteô lo principal y se tiene por su autor esArnaldo de Soler, arcediano de Besatù, quemuriô en 1526. La grandeza de este don me-rece que se copie aqui la inscripcion sépulcraldel bienhechor, que se halla en el claustro

junto a la capilla que Ilaman de nuestra Se.

A LAS~ES)A8 DEE~PAKA. 488t WtOt* r~ ff t*

Ocra de Hettutta. Dice asi: Hic iacet Arnaldus

de Solerio Archidiaconus B~MMMMCMSM,Doctor

in ~«re canonico et civili, qui semper pro posse

M!<t<t(proMp<Ms et fidelis adeta pro libertate et

iuribus eccJ'cs:<B d'~HdeMdM.' qui e<MW suis ex.

peKMSpfoprtM ~cî< ~en ctm&or:Kw sett co~oper.tam argenteam sMpcr attari maiori M(;!es!'œ

Gerunden. ObM< aK!cM anno DtM. ~.CCCXÏ

sexto. VJF. J~a~ ~M~Ms~. dtc pro tua et

eius anima Pater noster. Cuando se construyôeste cimborio estaba todavia el altar en su si.

tio antiguo, porque como dijc, este presbiterio,6 como Hamaban Cap de la Esglesia no se

comenz6 hasta por los ahos 4 Si 6, ni el altar

se trastadô al sitio actual hasta el dia i2 de

marzo de 1546 ( 1547 ), a cuyo acto asistiô el

Arzobispo de Tarragona Don Fray Sancho Lo-

pez de Ayerbe, el cua! consagrô de nuevo el

altar colocando en et tas reliquias que se ha-

llaron en ci antiguo, y la misma taza do plataen que cstaban depositadas. De esto se hizo es-

critura que he visto en la Curia Episcopal (not.

i8. 50~, y no anade cosa particular à !o

dicho, sino es la asistencia à este acto de Gau-

Mdo, Obispo de Tarazona, y de Don Nicolas

de Jamvila, Condo de Terranova, con otros

nobles. Det mismo ano hay noticia auténti-

ca de otras retiquias, que serian de varios

VtMB HTBMRM..t. t,attares viejos. Va copia de la escritura (a).

El grande espacio que queda entre el re-mate del retablo y el arco del cimborio 6

pabetton es oportunisimo para una practicabien singular de esta iglesia. Por ambos la.dos del altar se subo en trece escalones alnivel del remate det retablo donde en el in-tercolumnio central del presbiterio esta co-locada la silla pontifical de marmo! blancode una pieza y de buen gusto en sus senci-Hos adornos laterales. Téngola por obra del

siglo XII. Mas antigua que esto es la cos-tumbre de subir et Obispo & esta silla cuan-do colebra de pontifical despues de la prime-ra turificacion y de continuar alli la misahasta el ofertono en que baja a concluirla alaltar.. De este rito antiquisimo y otras cir-cunstancias suyas se dira mas otro dia. VeaseMartene de att~q. eccl. n(., Kb. I, cap. IV,art. 5, mientras yo sigo mi descripcion.

En un armario detras del altarmayor esta

depositado un relicario que costeô D. Galce-ran de Cartella en 1650, en el cual hay seisformas numularias ensangrentadas de color

muy subido pegadas & un lienzo. Se ignorael origen y cireuntancias de estas formas y

(a) Ap. n XXXV.

A LAS tGLEMAS M ESPAÇA. 18*?

1.11.- 1. testo basta para que no se expongan à la pù-blica veneracion. Conducta prudente que oja'td imitasen otros cuerpos. Un scpu!cro de

marmol que hay en el presbiterio es del car-

denal Anglesola, de que se babtara. Esta

aqui corriente et uso de la cortinilla negraal tiempo de !a elevacion de la hostia. Si el

edificio de esta catedral, que extstto desde

et siglo XI hasta entrado et XIV, estuvo con-

sagrado 6 no, es cosa dtftcit de averiguar.

Porque aunque existe la escritura de to que

llamamos consagracion en i058, ya sabes

que muchas de estas actas no prueban mas

que la simple dedicacion y confirmacion de

la dotacion clerical. Con mas certidumbro

puedo hablar del templo moderno, que cierto

no esta consagrado: En 1539 con ocasion de

un incidente funesto se dectarô que no !o es-

taba quia MOM~MWCOWMtMO~~!C<. capitul. eo

OMM.fol. 27). En 1344 se mando averiguaren libros antiguos y escrituras si constaba de

su consagracion y como nada se hallase ha-

~a~pro non consecrata ~L 320).

Congregado aqui et concilio provincial de

4717~ prosididopore! Obispo de esta silla

D. Miguet Juan de Taverner como dccano

de la provincia, se entab!6 la pretension de

que se consagt'ase esta iglesia, mas no se

~88 ~<,E HTSBARtO

ofectuô. Sin embargo, se reza de su dedica.cion en la dominica H de octubre, dia uja-do por t'esolucton capitutar de i58i anti-

guamente, quiero decir, en el siglo XI y XU,se hacia esta fiesta X/. kal. oc<o& como se!ee en el

martirotog!o Adoniano de este

archivo que es et dia en que se ofectué ladedicacion en i058. En et sig!o XIV se ce.

lebraba en la dominica inmediata & las tem-

poras de seUembre, segun dice una consue.ta escrita en 4560.

E! claustro ya creo que dije que es obra

del 8:g!o XIV y XV (a). Aigunas inscripeio-nes hay en é! que excitan la curiosidad porto ingenioso de los leoninos ~'sados entonces.

Vayan algunas por muestra.

A la parte de la iglesia y pegado a su pared.

Post decies septem centum bis deuique tNtHeEt post tres annos Ju!ti nonas bonus illeBa. de Quexanb prohibens sua tempora vanisSedis secunduspt'eccn~r, crimine mundus

(a) El continuador de !a Espaila Sagrada, tom. 43, pdgi-na i9, dice que puede ser obra det siglo IX. Tantâ admira-cion me causa eso como c) que atribuya (tM.) la obra de Joaclaustros do la catedral de Vique a los siglos X y XII; mu-cho mas diciendo en la pagina siguienle que sus cotumnas las

trabajaba et cantero PorteOo en ~2S. La verdad es que uno

y otro ciaustro son del siglo X(V.

At.A!t)Ct~)A90EESPA?iA. ~M

Transiit ad regem coli serrans bene !egem.ïste corum rexit clare modulamina vexit.

Cum superis vivit qui perpetuo stabilivit

Ut sapiens obitum precibus misisque munitum

în monasterio sancti de monte vocato

Laurenci, proprioque !oco Sedis sibi grato.Tu qui me cernis, pro me da vola supernis,Ut per vota pia vateatmichi Virgo Maria.

A la parte de la capilla de nuestra Seûora

del Claustro se halla este otro.

Hoc iacet in pulero persona pudica sepulcroDomnus Jaxpertus. Folcradi laude refertus,

Qui Gerundensis nituit Sacrista secundus

Ac Hcrdensis virtutc decanus abundus

Consultus legum Patriarcarum quoque RegumPluribus expertus in cunctis vir bene certus

Norma bonorum, dogma piorum, semita morum.

Forma proborum, duxqae virorum, flosque décorum.

Ut prius optavit, cum sanctis se sociavit,

Regno Regoorum jubitans rectore poloruinAnno rniHenn ter C. que quater duoden~o

Vicenoque die Junii cum foute Sophie:

En el foso que se abrtô en el terreno de!

testero de la iglesia, luego que él cstuvo con-

duido, comenzaron à enterrarse algunas per-sonas ilustres, cuyos sepuleros se conservan

sostenidos sobre colunitas y de otras cons-

trucciones en to alto de la pared. Tanto mas

~90 Y)ACE UTEHARM

1

que estaban la vista y como que pertene-cian sus entierros al cementerio que todavia

se Hama (!e!s M~'es. De entre ellos va la si.

guiente inscripcion de uno que se halla a es.

paldas de la capnta que antes fué de corpore

Xpt, y ahora se itama delCrucifijo 6 Gré.

goriana que rettere la institucion de la fies.

ta del Corpus en esta iglesia antes de d514.

Iste Berengarius de Palacio vocitatus

Moribus egregius vite meritis traheatus

Sedeque Sacrista pariterque Diacon it) ista

Contemptans festa Dotnimquc saluhria gesta

Quaûter in cen& residens turba duodena

Panem mutavit in corpus, sicque sacravit

Vinum fans ore suus hinc fit sanguis honore

Ipse Sacramenti tanti statuit reverenti

Voto laude pari soUemuia concelebrari

Iluius formosi pré cunctis et preciosi

Corporis hic Xpi. per qnem gens salva fuisti

Anniqueversaria duo constituit peragenda

Digne pro venia sibi cultus attribuenda

Unum maiorum, reliquum quoque Presbiterorum

Quiscluahenorum petin requtem superorumAnno rniHeno tercenteno quoque deno

Quatuor addendis, Februique bis octo Kaiendis.

Hune comitem mense Sanctorum Xpe. recense.

y ya que estamos en inscripciones no es

de onuHr la dei sacrista de esta iglesia Gui-

A LAS MMStAS M BSPAfiA. ~9~

))~t~M-t -Il~t~t-L' J m

ttcrmo de Mongri, etecto Arzobispo de Tar.

ragona, cuya silla goberno desde 1254 has.

ta 1238; varon célèbre por los hechos quede et se diran en el catatogo do los preladosdo aquctta metropoH, como por la humildad

con que se résista siempre & ser consagfa-

do, y con que al fin !ogr6 que se le admitie.

se la renuncia. ViYtô egerciendo su dignidadde sacnstta'hasta el d2'?5~; tiempo en quefundô la cartuja de S. Pol de maritima, tras-

ladada despues à Montategre. Hâllase hoy su

sepulcro sobre la puerta que sale de la igle.sia al claustro. Et epitafio es de su tiempo,

y esta distribuido en dos colunas que no se

han de leer seguidamente como esta en las

copias que hay por ac&, sino pareando los

versos de una con tos .de la otra, asi

Vivendi norma sit cunctis ttœc mea forma.Sum G. de Montcgrino Sacrista Gerunde

De cujus fonte mutti dotantur habunde

Metropotimrextt.hereses sua dextera ilexit.In Terrachona donavit grandia doca,Christicotis apta per cum fuit Eviza captaEt Frumeatera, statuendo cantica vera.Mis de Cartoxa dat cenobium sua doxa

Edeque Sacriste templum Domino dédit istoDans Sancti dici missas ara Dominici

Lamine cetiteno Sedos hec gaudet amena

Ctaustriseximieper eum iït imago Marie:

<92 TtAGBUTERAtttO

Prequedicatores vestiri datque minores

Pascantur miseri pambut huius hen.

Denos presbiteros ter constituit probus beros

Transiit 0 mundo Cristo societur eundo.

Anno mHteno C. bis cum septuagenoEt tribus aadeMstutu jungendo KateadM.

Mas apreciable que todas estas debera ser

una inscripcion fomana, que segun me dije.ron esta en el altarcito de Santa Etena en

el trânsito del palacio A la catedral. No me

retrajo de su examen !o diHcH que era de-

sembarazar aquel lugar para poderta leer, si-

no el haberme asegurado un amigo que estaba

ya publicada por D. Ramon Lazare Dou, can-

ciller actua! de la Universidad deCervera, en

el cuaderno que!mprimiô en aquella ciudad en

no? con et titulo ~MCt'tpttOMes fotttonœ Ca-

<a!aMH. !'ep6;'<œ post ~M~a~atM S~~gt. Josephi

FtMM<es. Con !o cual, pues no era cosa nue-

Ya, pase à ver otras que to fuesen (a).

No faHan en esta iglcsia pinturas buonas.

En el aula cap!).utar y piezas antoriores las

(a) En et tomo 43 de la .Espafift Sagrada, p&g. i6, y sig.

'iepuMicadichaJMCfipcioncomoinedita, supuesto que ni

Pujades, ni Marca, ni Roig, ni Masdeu la publican, Mas tam-

bien to es que Bott ta pubtic~, y que de su obrilla dio noti-

eia la Bibliot. de escrit. de C~Wos 7H, y que la conoci6 y dis-

frut6 el padM M. Risco en et tomo 34 de la EtpaOfa Sagrada

p&g.90.

A LAS ICLESIAS DE ES~ANA. -!93

«»

TOMOX)!.

hay de mérite. En las ciudades limitrofes,

como esta, la frecuencia y estragos repetidosde las guorras, no

dejan estar de asiento Jas

bellas artos, que solo mcdran a la sombra de

ta paz y tranquilidad pûbtica y privada. He !!e-

gado tarde y cansado a estas reHexiones. A

Dios, etc.

CARTA XCIV.

Noticia de t'anos ritos de Gerona y de sus co-

dtces rituales.

j'S.t querido hermano Una de las cosas quemas deben excitar la curiosidad de los anti-

cuarios en esta iglesia de Gerona es la mul.

titud y singularidad de sus ritos antiguos. Yo0

creo que a~ por ellos como por la gravedadde los oScios eclesiâsticos ntereciô esta ca-

tedral ser Hamada MoJre de las ceremonias,

titulo que suponia ser ya muy antiguo el Obis.

po Don fray Benito de Tocco en una a!oo)-

cion que hizo al capitule sobre reforma del

culto, dia 2 de octubre de i574. Scria puesun delito no seguir mi costumbro en dar a!-

guna muestra de las mas notables que se prac-ticaron antiguamonte, guardando para la his-

toria de tos ritos de Espana un cùmuto in.TOMOXtt ~)

t9~ YtASEUTEttAmU

menso do observaciones con que Mtdru en-

riquecida de tos côdices Gerundenses. Et quemas me ha servido para et objeto es una con-

suetamanuscrita & fines del sigio XtV, ctafto

1360. De cita y de los otros !i))!'os rittiales y

capitulares, es tomado et ensayo sigmente:Comenzando por e) principio del aùo ec!c-

siàsttco en los maitmes de la primera Domi-nica de adviento. se decia con voz baja: Do.

mine !aM<ï. Do~ ? <t(~M<oWt<w,y tamb~n et

invitatorio hasta et ~ot<<e si MMMt, etc. En-

tonado el primer salmo dcjado su asiento

el precentor tenens ferulam viridem in manu

de.ch'o et incedit per ctM)n<nt ~tct6M<!o c~enco~

decantare. De uno y otr han quedailo re!i-

quias hasta nuestros dias. La t'ernta pareceser el :bordon 6 insignia de su oficio en tas

sotcmnidades. En otras partes he ad~ort-ido

tambien el uso de ta voz submisa en los mai-

tines 6 introitos de tas misas, que solo de-

jaba do practicarse en las feriasysemidobtes.En los maitinë's de Navidad habta cuanto

en otras partes se ha dicho de prosas, vcr-

betas, sibitas, profetas, ~Md<MM~<MtsatK.

representacion dei parte, y otras mil cosas.

Para la misa pontiHcat del dia, seftata la

consucta el rito de subir el Obispo a la Se-

de alta detras del attar mayor, como ya insi-

A~MLE~ASM ESPAÇA. <9~

t~~ -t~~ vnue los correos pasados. Y para que formes

alguna idea anadiré hoy !o siguiente Salia

el pretado do la sacristia acompafiado de diez

presbiteros, el diacono y el tesorcro, todos

con capas sertcas, rezando el satmo JM(Hc«

me. Hcgado al altar decia la confcsioh «

M~t ~!<H (dice la consueta) osci~o~M!' te~MtH,

net postea retrocedit ad ianuam rexiarum.

"Postea (Haconus primo, et postea thesaura.

N)'ius, e). postea sacerdotes sibi assistentes

Msin~utanter accedunt ad eum et quilibetNsorum oscutat.ur sibi manus et postea os.

~Et postea cpiscopus ascondit ad Sedcm et

))tbi i'acit officium usque ad Credo inceptum,

opostea venit ad altare et ibi finit Credo. Quo

!)!!nito oseulatur textum Evangetit. et ista

"(iunt in his diebus solum et S: Johannis,

"Paschae et Pentecostcs, Asumptionis beata;

))Mariao et CorporisXpi. et ut episco-

Npusvideaturin Sede retro altare, vertantur

Mperch\'igerum ganfernonesM, que son las

cartelas de plata en que remata c!retabio.

Hoy queda esta solemnidad en algunos dias;

mas en lugar del ôsculo en la boca, besan

los sobredichos el hotnhro del Obispo. En

las segundas visperas de Navidad, Hegandoà la conmemoracion de San Estevan, fiat,dice la consueta, !'epnMeM~t« )!<Mr!t B.

<96 VUEBUTMAtUO

,I. t

<S(ep~<MM.'que cierto, si so hacia at vivo séria

cosa notaMe.

En las segundas ~'ispcras de San Juan

Evangetista, en la conmemoracion de los Ino-

centes, comenzaba a egercitar su oficio el

Obispillo etecto auticipadamente el dia de

San Nicolas de Bary con todas las circuns-

tancias de hacer e! oficio, predtcar, hende-

cir, c).c. Todos los niûos. comoi'am~iay

empteados principales del Obispillo ocupabanel coro superior, sirviéndoles el clero libros,

volas y cuanto ellos haccn los otros dias

del ano. Omito la noUciit do otras extrava-

gancins que tcngo coptadas. Figuraba ade.

mas la administracion del Sacramento de la

conHrmacion, durante toda la octava de los

ïnocentes en que duraba su autoridad. Grat).

des mates y alborotos se seguian de esto, v

mas con las competenctas que habia entre

et Obishillo y el abad de San Felix, que tam.

bien se ciegia un nino & quien Hamaromos

Abaclillo. ScnUdamente se quejaba de ellos

et sabio arcediano dcBesatu.Don Andres A!.

fonzello en i47~, cuandopropuso al capitulola total abolicion de representaciones tan in-

décentes, a imitacion de la catcdrat de Va-lencia y otras que las hahian quitado del to.

do. Mas la consideracion de !o que es una

A LAStGt.EStASDE EMAKA. ~974 t.

costumbre cnvejccida, ob!ig6 al Obispo Don

Juan de Margarit, en cuyns manos puso et

capitule la resolueion à permitir su toteran-cia con ciertas restriceiones prudentes queveras en el cronicon de cosas notables que!te fortnado de los regts~-os capttuiarcs de di-cho AifonxeMo, y ya envie !os correos pasa-dos. Dnraha todavia esta toicrancia en 1539,en que a 'ti de encro hizo el capitulo la

ordinacion siguiente quod MM~Ms maxime

MO~MOt'MHt!H~t<S sive COtt~KS app0!'<e<~r (!~

ep~cope~Mw pro co~'m~o: wd s< M!<t~e{pfo'ut bonis verbis ~n(!«Ct possttnt M( coM~nKM.<!OHeM« d<c<o e~MM~e~o accipiant, hoc tole-~K!' (Act. cffp. eo anno ~L 545). Del 4541

<)ueda un dccre~ corrig;endo aqueHas in-

solencias, que~acopiado (~). A fines del mis~

!no siglo se quito del todo esta costumbre.

No era re!i()ui!i de la penitencia antiguaen el principio de Cuaresma la costumbre

que habia en et siglo XV, y exprès nn ma-

nual de la curia episcopal 20. fol, 153)con estas palabras: « Praecentor tenetur pri.»ma die lunae kafh'agcsima' qua dicitur ad.

)~ene<<n< nobis dies pa?7!<eM~<K, omnes scho.

»lares schotat'nm cantus facere spoMan ratio-

nne matoritatis et in signurn correctionis

(s) Ap.nOm.XXXV).

~98VHUELMEMARfO

l.l.a Ii LL

»quam hahet in ipsis; et dum ipsi cantant))adMMerHn! spoliati in camisiis, percutit eos»cum corrigia, sccundum quod mernerint et

»postea dat eis ptacentutam valontem unumfdenarium.~ Haciase esto priYadamentc.y ypues era juste que se hicieso en un tiempoô en otro, se escogia para tal ceremonia elde la penitencia pùbtica.

En todas las Domtnicas de Cuaresma se ha.cia ese tnismo siglo XV en esta catedral una

representacion de la historia del Evangelio.por la tat'de à la hora del sermon que por!a misma razon no se predicaba por la ma.nana como en todos los otros dias. Asi somandô en e! aile d4'73, como veras en losextractos de los libres de Alfoncello. Esta estambien la época de la Cuaresma continua,

digo, de!os sermones diariospredicados por

uno mismo: que on esta carga se comuto allector de la catedral la que ténia de leer laescritura. En al mismo estatuto se ve queya enfonces era por la tarde e! sermon deCarlo Magno !o cual es una prueba de queentonces habia ya cosado aqui su fiesta es.

tablecida hàcia eH546.Laconsueta que aquiqueda mas antigua con ser dei ano 't560, no

pone esta fiesta en el calendario. Mas pone.la en e! cuerpo con este titulo: la ?!<t<«~ San.

A LAS tGHS!A6 M EM'A~A. 409r.

en AOfOft ma~t< J~~c~torts confessoris ai

otro dia de la fiesta ~ofm~tOMM ~<!t!c<<cPaM-

~(B.Su rezo tiene algunas antifonas propias,mas la mayor parte es del com~n. AI màrgen

t)ayunanotade letra de tines dei siglo XV.quedice K/s~ o~<c<MM /<o(~'e non ce~&)'a<Mr, qui

~e<' ~MMttnMtHZ'on~cent per sttMM &eoc

)~!M< MOMdahttn cMp!!«!o non celebrari: et

»ideo /'Mt< ordinatum s!<pefse~r! in dicta ce.

M~ra<Mne, donec aliter ~<er~ or~a<Mw per»Sedem apos(o{teot~). De esto ya se dijo en

les cofreospasados. Hoyquodaia costumbre

de predicar de este heroe en la Dominica tt

de Cuaresma ta una de !a tarde. El sermon

que yo oi este af)o d807, me parece muy

ageno del espiritu de la iglosia, que tolera se

haga un recuerdo fùnehrc de este heroe, mas

no un elogio cual se hiciera venerando!o en

tos attares. Es esto mucho mas chocante a

quien conoxca el poco motivo que hay para

que Gerona distinga aquel Principe con este

honor que cierto no le dcbe mas de to quedeben Barcelona y Urget à Ludovico Pio,

Vique à Odon, Lérida y Tortosa al Conde

Don Bamon Berenguer IV .y Vatencia à Don

Jaime el 1; y con todo, no se hattarùn en aque-ttas iglesias otras memorias de sus bienhe-

chores sino las que la religion quiere que

V!AGE UTEMBtO.)~–1-)- n <se hagan de los Hnados no declarados por San.tos y dignes de cutto. Mas dejando esto a

quien toca, vuelvo al canto ttano de mis ri.tos. Una cosa hay ioabte en este acto yes que antes de comonxarse dicho sermon selee en el pùtpito la nômina de los que mu.rieron en la ciudad desde et mismo dia delano anterior.

Las demostraciones de alegria que la iete-sia hace en la Dominica IV de Cuaresma r6-ducidas à que se taùa el organo en la misa

mayor, eran aqui muchomayores en el si.

glo XIV y de costunibre muy antigua. Por-que se hacian tres procesiones: una despuesde Laudes a la capilla del Santo Sepulcro,cantando la antifona: E(;ce Ma<erMos<t-aJheyM~sdem, donde se celebraba una misa solem-ne. La segunda despues de prima por etctaustro, donde el cantor segundo cum /e~

in MO!HK, entonaba ~~«M.-C~eM~

Domino, etc. la cual cantaban todos, y lue.

go se repetia en tono mas alto que la vez

primera. Despues se cntonaba el C~ns<«s

resurgens ex MO~MMMtn non tn<M'!<W: mors illiu~'(tKo~donnMab:(!H-: gModemM~M, vivitDeo: alleluia. Dicant

MM?!c/M~a'~Momo~milites custodientes

sfpM!cntnt, pe)'fM6)'Mn< J~e.S'eM ad lapidis pOM<tonaw: quare non scrtta~n<

A !.AS !CU!MA6 DE ESPAÇA. 201

pf<ram M<s~:<B? ~Mt ~pM~MHt ?'et!d<tM<, a«< re.

sMr~~ew adorent nobiscum ~cen<cs: allelitia.

Con este romataba esta procesion. La ù!tima

se bacia despues de torcia, segun la costum-

bre de todas las Dominicas Quare ~att<, ar)a-

de la consueta, hœ proccssto~es, his ~erst~s

contMStMt':

Urbs hodte sancta therusatem iam tot liberata

JLotatot', gaudet, exattat taude novata.

Sed quoniam veterum nova sunt tHonimenta heata,In GerundeHst processio fit triplicata.Prima notât pulcrum Domini canendo seputcrumRes nova vox munda Alleluia sccunda:

Tertia soUempnis, ut est jus mosque perhemma.

En la Semana Santa hay curiosidades nota-

bles. Dire de algunas. Los maitines de tinie-

blas se cantaban post solis occa~MW. No habia

tenebrario, sino que so colocaban ~eintisiete

cirios sobre las rejas del altar mayor, cuyomedto ocHpaba et liamado Tfad'<<o)', por la

antifona ad ~MCt~. del primer dia, que es

cuando to quttaban. Los cirios se iban matan-

do al principio de cada satmo y responsorio. Al

fin se decian las rimas que otras veces he di-

cho, que antes llamaban Fafs Y ahora Fassos,

derivados de Farso. nombre propio de Ctertas

preces rimadas. Las tablas do que se servian

S02 VtACE UTERARM

nn ~W non ~~n nnm. 11. 1.en tugar oecampanas ya se Hamaban en et St.

glo XIV ~~o~es. La Eucaristia en et JuevesSanto se reservaba ~Mo-mano Sancti Martini,CMMtsM~oKe MMM~, poniendo delante del ar.mario cuatro ve!as. En la capilla del mismoSanto se colocaba al amanecer del Viernes unacrux on el pavimcnto para que los fieles la

adorasen, cuando venian por devocion. Y este

puede decirse el origen do nuestros mohumon.tos tal cual se usan hoy dia. En et que digo delViernes Santo se mostraba al pueblo la Santa

Espina antes de la adoracion de la Cruz.'Con-ctuidos los oficios se lavaba el a!tar mayor(cosa de que no se habta el Jueves

Saoto), porel Obispo y doce presbiteros del Capitulo. y et

pavimento at rededor por los ministros infe.riores de la igtesta. Durante esto se cantabanen alta voz et himno Pange K~M<ï, etc., v va.rios No se cantaba cosa alusiva â SantaMaria ctMK hac die ( dice la consueta), ipsa ~Me.rit WM~MMtMM<<! tristis

propter ~M paSMO.MeM et ct<w a~arc j~tMM fepres~ et ~'o-

ques, sive fustes aM< rami CMMquibus pM~O<Mrf~ m~n~Mr a! representent coronam spi-watM capitis, et etiain «~«(t quoe ibi loco viniet (~M<B poMtMr, fc~rM~~ o~Mct~ e( sangui-Mw ~a~ns J. C. ideo in hac sancta ablutionet'O~ rit COMCMO!'(!<0 ~!C<tS ~~<P.

A LAS !GLES<A8 DE E8)'AM. 8031 t 1 1" 1.. 1 A

En la pasion det mismo dia al decir pnr<~<

SKM~ quitaban dos cterigos las tolaallas del altar

per wo~!<nt ~ratt~fe~ ~'an{jfeM(Mp<M!!M~pro.

~(er sor<etM vestimentorum vel ~<M~ d!'sc!nM~o.fMtn. Asi esta pasion como las demas la leia

uno solo. A fines dol siglo XV so inirodujo el

cantar entre tres la del 1)omingo de Ramos,

por ser mas solemne. I!!xoso la primera vez en

t474 leyendo et diacono de la misa mayorlas palabras ~Mœ dtC!Mh<f sine Cttt)(M, y to res-

tante otros dos. Agradô mucho la nueva in-

vencion pero hubo algunos mas sérios que

dijeron: quod passione non debent cantar.

cum c(ttt(M or~attt. Para concitiaf ambos parti-dos resolviô el Obispo Don Juan de Margarit

que en adelanto se cantase por tres la pasiondel Domingo de Hamos por ser tan solemnc,

los otros diosta teyese uno solo ( Reg. de~l~-

/bM~Ho. d8. &.)En el Sabado Santo, mientras et Obispo

bendecia et fuego se cantaba et himno que co-

mienza 7MfeK<orfM~M y entonces se quitabanlas capas corales negras y comenzaba el uso de

ta sobrepelliz. Una nota del siglo XV en la

misma consucta dice que esto se hacia con-

ctunia sexta. En tas profecias no se leia tituto

~&~c<t~. ni in ~M~Ms tM<s, ni Aœc dicit Do-

NMMt<s; y da la consneta esta razon: Quia SH-

SO~ Y!ACEUH;MtUO

MKs sine Mpt(c< <d est, sine Christo, Autos deentonar la Gloria in e~cc~M anunciaba et Obis-

po por tres veces at puebto la resurreccion,diciendo: C~'M<Ms Dom~Ms !'esMn'ea;!(; y etcoro respondia: Deo~tas. Nosedecianhoycompletas quia ~oc o~'tctKM est <o(MMde nocte

~e~t<en<t, et propter Mcop~~o$ in ~~e fuit Ot'd!-Ma<Kw ita breve.

Todas estas ceremonias se pracUcaban a

proporcion en la coiegiata de SanFctix, dondesoto hano que adverlir que en el a~o d578 semandô que en et dia de Jueves Santo so ador.naso et altar de San Esteban de pannis pt~-chnort~KS dictce ecc~est(e pro (M'MaMe~o co~HO.ris PoMt'nmos~ Jcs~ C~

ipsa die

!MM!<t«' reseroaM~MM p)'o die P~rasc~e. Mati-dàbase tambien poner delante del mismo altarla Cruz para que el pucbto la adorasc, comohasta entonccs se pnsiese delante del de SanKarciso. Item aun antes de ese ano dos cléri-

gos !cian todo el satterio delante delcucrpo

del Senor. Prueba de que se dtpositaba en nù-blico, cuando en otras iglesias se reservaba in

sacmrto y como dicen mas expresamente at-

gunos codices in sacristia.

El Domingo de Pascua por la tarde, a lahora de visperas se hacia la representacionde las tres Marias por los tres

canonigos mas

A LAS lGLEStAS DE ESPAÇA. 20&jt -~t <<' t

modernos à io cual se obt!gaban en su in*

greso. En 4559 so reformo en parte esta

costumbre, como veràs en la copia adjun.ta (a), queindica !o que esto ora-anteriormen-

te, y tambien otras representaciones del mis.

mo dia.

En las rogaciones no se hacia procesion sinoen la feria Il. As[ es que en un acta capitularde 1535 se dice que las tres procesiones on los

tres dias cran de uso reciente en esta iglesia,La nesta del Corpus ya vemos que la insti.

tuyô aqui et sacrista Berenguer de Palau, queïMunô en {314. Diceto su inscripcion sepul-cral, que ya envié. Haciase su procesion porla manana, y en e!t&, ademas de los giganto.nes y otros comparsas, se represcntaban en las

plazuelas de San Pe~'o y del ~Ho el sacrificiode !saac, el sucno y venta de José y otras his-

torias sagradas, las cuates ejeeutahan los hc-

nenciados de la catedral. En la procesion de

la fiesta del Angel Custodio iba un muchacho

represent&ndoto y cantando copias en teneua

vutgar, !o cual se quitoen ~585. En Valencia

todavia hay algo de esto.

Los invitatorios de los dias dàsicos los can*

taban doce presbiteros con cirios encendidos.

(a) ~). num. XXXVH.

~C VUCH t.tTHX.ttttoI .r_ .1 ar

Las antifonas <~ A~t~n~Mt y BcMd!c<Ms enestos côdices se ttaman Antt~stH Eua~e~o,sin duda porque se tomaban de la tett'a de 6LLa hora que décimes sexta Hamaban algunavez M~tdtcs. A este ténor hay otras mil obser-vaciones que en la histona de nuestros rttosvendran bien y aqui serian importunas.

Escusado es decir que esta iglesia cont!nu6en el uso de sus lihertades por to tocante a!

oficio ectes~astico hasta los tiempos de San

Pm V, cuyo deereto, con et ordcn del Brevia-rio Romano, no fué aqui admitido hasta el dia4 de febrero de '1574, sois anos despues queto pubtico y mandô cl sobredicho Papa. En-

tonces resotvieron el Obispo y capitulo co-

menzar el oficio nuevo en las visperas de la

Dominica inmediata de Soptuagésima. Consi.

guiente â estoordenaron à 10 del mismo mes

y auo, que en adelante al fin do la misa no se

dijose la Salve ~e~:M<t, segun era costumbro

inmemonai, sino que en su lugar se dijese el

Evangetio de San Juan J'Mprincipio, segun et

ôrden Romano. Conservaron con todo eso al-

gunas cosas propias suyas, lai es la tetanta an-

tigua de esta iglosia dcspues de tos salmos pc-nitenciales que no se dejo hasta 1599, en

que resolvieron admitir la romana.

Los codices Gerundenses mas notables que

A LAS tGLEHAS DE E~PANA. 207j1 al.

ho visto anteriores a ja admision dct nuevo

oficio son los siguientes

En !a curia episcopal un Brcviario cuyascircunstancias expresa el epigrafe que se ha-!)a en las tablas de computo hacia la nu.tad del Yolùmen. Dice asi: Anno Domini

~.CCC.~X/ CMtTt<OMrCMSMMtHCn<Sin de.cem: MM(!e~<~P<!scAa illo <!Hnodowttttca post VI

~)'t~ (como si dijera: fué !a Pascua a28 de marzo, la primera Dotininica despues ()etdia 27 en que cayo et ptenitunio cnenta

cxactisima) in quo anno Br~M/'<K!H ~M~ fK!'(completum per manum Pe~'t At'MsMt de Po~M-

~o, <MMCcMct Sancti Pc<n de GftHtc«M(x. E~«M<e!MBreMarMtM Vitalis de B~ïM M(!<t's. Fueeste Vidal abad de San Félix desde e! afto~557 hasta et 1342, en f)uo fue liecho arce-diano mayor y mas adelante Obispo do Va.lencia. Et côdice es precioso, y do et se to.maron varias cm'iosidades y copia del oficiode la Concepcion y del de Carlo Magno, quese halla al fin af'adido cuando se instituyé es.ta fiesto en 1345. Ya creo habcr dicho queesta ùltima fiesta no se guardô sicmpre enla iglesia de San Fe)ix; mas como su Abad

puede residir en ia catcdrat se escribio alliet oficio para esta circunstancia.

Et archivo de la catcdral conserva mas de

S08 Y)AGEUTEHAKtO

treinta votnmones rituales de varies tamanoa. 1edad y objeto. Kt mas considérable por su

antigûedad es un codice que contiene lossantos cuatro Evangelios con el indice delas festividades y del texto que en ettas seloia. En él hay mencion de pocos Santos Es.

panotes y ninguno Gerundenso llama at sa-bado feria ~U pono on cada dia la estacionde Koma. Va copiado este indice (a). Con es.to es cierto que el codice es de aUà, y acasouno de los primeros que acà sirvieron en la

introduccion do aquel rito parque es indu-hitable ser escrito en el siglo XI. Y como noes facit t!jar el aûo, pudo suceder que scaanterior at 1069, en que dicen se admise etRomano: no siendo irregular que acà se

practicase antes de ese ano, como se probôde la catedral de Vique. Las cubiertas del c6-dice de madera estan adornadas de rolieves

y figuras por las formulas de obediencia ca-n6nica en las primeras hojas se vé que sirvio

para estos actos y el juramento que los acom-

panaba.Postenores à este son los misâtes, ponti.

ficales y ordinarios que quedan algunos deellos escritos con gran lujo y delicadeza. Ess t

(a) Ap. nùm. XXXVtt!.

A tAS tGLEStAS DE ESPANA. 209'1 ·

T.XH. 14

notabte que en algunas de las rùbricas que

prescriben, dicen estar asi mandado in libello

Romano. Tal es Ja de quitar los n)ante!es del

altar in Mto~MM furantis et dia de Viernes San-

to, cuando en la Pasion se decia partiti sunt

t)M<<fHet! e<c. De donde se ha de inferir que

oh'as ceremonias no menos nuevas para no-

sotros que la sobredicha eran de costumbre

antigua y no mendigadas de altende, digo, de

mas a))à de los Alpes. No se si diga io mis.

mo de los Kiries Gloria y Sanctus propioa

para cada fiesta principal del ano. liay de

ellos una coteccion que he copiado, juntocon muchas prosas, todo ms. en el siglo XI,

con las notas de canto sin Haves ni rayas.

Omito otras curiosidades.

Ademas de todos estos codices hay Ja con-

sucla que antes decia, muy completa, escri-

ta en ~5GO, ya dcsusada en el dia en la ma-

yor parte. De ella se formo otra acomodada

al siglo XVI en 1595, la cual esta ya tambien

en gran parte anticuada, y de esta se for*

m6 en 1656 otra, que es la que rige. En es-

tos libros se v6 el origen y suerte de muchas

ceremonias. A Dios, etc.

I.

~rMC~Mdt Cbmt'<M Mr~eM~ donatio ad monasteriumS. SMtto-MMt, an. ~ACV/. (V. png. H.)

JE'.r c«)-<of. CtM~d. monaï<. ap. Semin. ~<M. Urgellen.

I.n nomine Domini. Ego Ermengaudus Dci gratia Comes,et Marchio Ur~eUf'nsM propia spontc dono nd ccnobinm S-

Saturnini Martyris, quiestrnndutusin conitatuUrgeHojus)~numenVatcrie, ipsatn hfr(;dit.)te)ndeAvinanMn)i totatn ab

intfgt'um, Nient ipse abet c~ t<:n<'( in civitnte Balagarii intus

vo))oris,sivedomibui!t'torti8,t,h'cea)npis, sive cuttum

vptincu)t))m.Su))f'a\'idc)Mctt:~)o))e, ut in ipsa n)Mc)(i~

qua* est de Aviuamomi, faeiutis ccetesiam de 8. SaturnitM,et ipsa ecc!esia abcat decimn!. et prit))i)ias (otns nb infe~run~sk'ut ecctcsin dchct ahcrc ndetitfr. Kt nullus homo :tbMt !ici-tum tabricare ccc!pKMm atiquam in aliquo loco in ipso ci\'it<t-

to, nis) in ipsn Zu<)!t de Sancta Mnt-in et ista de S. Salurni-no. Et est ipsaniMchita in ipsas caMs. numcn Sigoris, et

ipsa ecchin transit antc istna casas et ex alio iatere per me-

ridianam et occidcnta!<'m partent affrontât per ipsan) viam

quœ ascendit ad ipsam Zudam, et vadit usque ad ipsam )ur-

rem qua: est super ipsam scalam, quae fui) de Juceph Cava-

ler, et sic descendit ujtra flumen Sigeris. tnsuper addo ipsamalmuniam qu:c fuit de Juceph Cavater.qMc est ultra co))o de

Portetia in ipso ptano.sicnt terminât ipM baa, etipsa via

APERCE

DE DOCUMENTOS.

3 APKNOtCE

~A)gcrr.etdeA)be~,ot~itusquemco)!od<!Mun-mur, et sic vadit per smuitatcn) deipsa serra, et ipsas at-muuias parvulas inetudit.quœ sunt de ips:t ~)mu.)iaja,n di-cta, et per suniltatelli de Vatimes, et sic descendit UMM adipsam v-an. q~ vadit de CwbiMA Balaguer; et sieut aqu~eversantur ex utraque parte A meridmna et au~tra). parte, etsK:ut~.c

terminautur jam dicte parte occident.!), sic donototum ab Integrurn quantum ista! tffinitates indudunt. Domino

Doo et beato Saturnino, et Petro Abbati, et monachis suis,et cunet. successoribus suis per cunctatempora ad abendnm

et possidendum francum et liberum cum intratibus et exili-bus, cum pratis et pascuis cum decimis et

primieiis ad fa-cereqt..dqt.idvo)Meritis. Similiter dono ipsos ortos quefue-.runt de Juceph Cavaler, qui sunt in civitate Bahgarii, quisunt juxta ipso orto de Rege. Insuper addo ut si aliquid po-<uenttsadqu!rere extra etvitaten) vel infra, simili modo abomni )ntegr)tate conUrmocum decimis et primitiis, et sic deme jure in vestrum trado dominium ad abendum et nossi-dcndum per cuneb tempora.

Et ego Petrus Bernardi Abbati dono vobis Ermengaudojam dicto propter hoc donum quod facias S. Saturnino etmonachis suis, qui ibi sunt vel fuerint, tribunal (a) S. S-ttumini, in quo sunt XVIII. )ib..M argenti cocti et

purissimi,et librarn de Montcpesulano. Si quis hocdisrumpere volueril,

in duplo 'P°~Actum est hoc XV. Kai. MadiiannoXXXitU. Philippi Regts.==Ermengaud(ts Comes. t==ErmengaudtMiUimeius, vel Comes, confirmans hoc donumsupra taxatum signo suo t.=Sigfnum Guitard Guillermi.=bigfnum Ramon

Guitternu.=Sigtnum Guillelmi Amatd –SigtnumiMrn Guitard.=8ig-t'numArnat Ramon.=:8ig+nu.nPetrus Bernardi

connrmans.=f Petrus Ramon conftrmans=t Bernard

RamonconCrmans.=.-}-Beren~r RanMn con-RrmMS.==t Batvt conHrmans.==t. Erbat de Lobera con-ntmans.=t Arnal Pore de Ponts

eonf.==t Ramon de Seroconf.==RaimundM diachonus qui hoc scripsit die et anno -{-quo supra.

(~ Sedile, ~)pitt)n). yet q~d .imi).ecttM,a<tici!.fM,,d.-ter<tent.

fR WX:fMEKT03 S) 3

Il.

DoM(foca«MMMt'pMon~ fnonooAafM~ <;( me;«M<M'M S. <Ïc-

tMt<t<, anno OC<X'~M7~ (V. p:i~. ~.)

~<B at«o< in arch. &c/. t/<j;f«.

An nomina Domini. Ecee nos Xpericua et Witiera Presbyte.ros part consensu inter nos statuhnus ndque deiittimus vonin

pacis nulliusque cogentM htpcno, nec suodentis ingenin,

Mdpr('priaetspo))taneanob)')h!Metcg;i(votuntas, ut pro-

pter amorem Dei et vitm cternœ ohrenunciitre huic mundo

ubtamM secundum Satvatoris scntentiarn, ubi dieit: Mu~M

est ~Mtr~MeWt domum aut /)-<!<)-Met cetera, qui non OM)-

piet wme in t«)tp«fc Aoc centifs tantum, <t m ~«(Mfo cum

pefMexh'ottt&Mt vitam eternam. Et idco sano animo et mente

dcvota nos Jam dicti tradercmas nos Dca et presule noslro

Sentefredo Praesbytero corda et corpora nostra et sicut nos

tradimMeutt) omni facuttnte nostra quidquidvisi sumus abere

vei possidere per dtbersa )oca vel

terris, bineif!, arbnribus.ortis.eihe et ipsaiasuh

qui est in Coloineto ubi ipsa Rptcsia pt ipsa domum qui ego

t)pencMs tradidi Dfo vel homnia quidqutd dici vêt nominart

potest, sit Deo donitum et seniore nostro Sentefredo presby-

tero, sibe et fratribus qui in eodem domicilia in Cotineto,

quem pnesut noster jam dictua obtutit Deo et nobis qui ibi-

dem una nobiscum conglomerati eunt, et cum tetitia et san-

ctitate ibidem serbire obtant, aut secundum- regulam et mo-

naetietun vitam ducere cupiunt, et suam shbiHtatcm, obe-

dientiam, et morum cmendationemprotnittunt, lam pKesentis

quam fatuns, sit it))!! donitum adquc coneessum. Et si quod

absit, aliquis ex nobis se subtrahere voient d<3 nobia, non

liceat iiii. omnia quidqoid ibidem abexit, autobtutit

eiccro. Et si quispiam, aut aliquis ex nos fEppertU!) fuerit

proterbus, aut contumax aut inobcdiens, qui non obediatf!ancts regutiB aut Abhatis imperio, aut qui pr:eess<* nobis

facrit, et noluerit ad emendntionem pervenirc, si) proinetutex nohisct vetut scopohts ex funda rotantf fu~atos abscedat,et infidelis, si discedit discedat. Et si quM sane, quod fieri

APKNCtCE.nu)im<.

credimus, quld s! atiquis de fratribus vel depropln-quis 1105h'Í9, qui eonlra Me saripluram douatïonis

"(!ncrinl,=~ vel inferamus vohis aut parti.que vosfræ ilrsa donatiauo duppla; et in ab anteu ista seripturadonaliollis in onudbas abeut lirnlititelli. J<'acla carlu

scripturadonationis Vif. Ka\<'ndas Mal'lias anno XVI. imperante f)omnonostro LodouvicoAgllslo,Sigtnull1 Ullurid, 1,1 '~Vilic:ra

(lui anc ctonationem f/\cin1\ls et tieri voitiinius.=~igtllum Sig î illitil

'l'msilauÎ. =Si¡;tnumS:lndcrcdi. :j Sigtmun Julii, = Trasoal'ius DeÎ miseratione¡>rcshyler qui ane donatione rog7itus scripaÍ et

subseripsi dieell\lIno quo supra,

m.

~iS. C~MM~t! MO~ 5. ,“<-<<t.Mt,s~o~

~~(V.p~.o.)

Ça:(tK<osr. 0) s)-c/t. Eecl. ~~t.

~therei rc~i. r~nanti. cum pntroSanctoqM Flamine inperpctuatn a.(crnitatc!n. tn Utius Rforioso nnm- prohomine ~.o vc~n v.hut

~r~gaudus proprio. q..an, .nerito

Christi verum ~nc.m.mc.io unacM uxore mon nomine

~u.t.bcr~ dc~tores per '~0~ donationis

Ssiam SnncliClementis, qui vocatur

Colinensis, in alodemceenobium Sancti Andreœ, qui est situs in co..

m.~U~~nnfraeon~.o qui no~~Interponto-

fatur nt Fgo igliur,stiptitscriptusErmcngaudus Comes, cum animadverlerem cunctormn hn.etu eorum monaslcriorum degcnlium in tellure Chrisli 1111111dicioni mem subjeclx, quosdam conspexi in recto trumile.an.s,.t~d.,n consp.xia à recto ilinere i<a?j<~i~ nimia in ipsis "'S"c~ unus h~ po-tuisset monachus. t:t cum nimie

IrcJlidus sub hac eogilalio-¡bique gloriosum sapienlissi-

mumque Papam Gerbcrlum) nlio nomine Sylvestrurn nun-S' cui ego pro tali consillum inquisivi.At~m<Me<mt)nu.<~c;tlu. a~Mcst etoqaio: e~tisst-

M BOCtJMESTOS. 8)&

:Il 1'1~t.11. ~r .a__r.r.n e.mum, inquid, Christo exlbo (~. ea'~t'<'eM.s;) servitium, si Mo~

qui monaehili consenturnomine, et qui varia excercent s(B-

CHtnnanf~otm, quoadunatoa eoscofnmunitcrfnciasviverosub Benedieti Patrunis rebuta. H:ee co mi))i dicente una met

cum adttubat Salla Pra~ut (a) cum suis clericis, et ptures(idotes mei, et ipse cumei'i suis ftdttrmabnt consiHifi. At ubi

ut ego t'ever'iu'i sum in domum meam, arcessilo Abhate su-

pradict~Eccie'.iM SnncttCtcrnontts, ccpt eum :u~uero,ut

ipMJamsecutaMmmititMmdchct'et rctin~uerc, et & mali-

gno «))('rc ceM!tre. Sicque muttis vorbis :'t me iocrep~tua, ad

propria est reversus et ))a per biennium (&) emn semperatiquando suMion!))Us, atiquando increpationibus, argue-bn)~,Mtdi)i~ctttct-EMksiamsibi ad rogendumco)ncndatamin stah) proprio reformaret, et ipse A pravi-i openbus cessa-

ret.Chrisfoqne sluduissot mililaro, ul omnibus hominibusexempimx, et viam eafatispotmssct prcbcre. Quinequa-

t}uam))dquic'!censcoM))ii!! mais, semperresistendo ngebatmihi

:n<'qt)eoa)it~rvh'<')-('[nia tam mihipauper.regendom locus est trodilus, quod nec tT)i))i. prebe-Km. tdeireo ego, cum conspcxiMom omnes posscsiones, et

pMdia mohastcrii ex (olo nlienalas, et venuttdatas, insuper)ibro!!p('neab!!tractos, etvonuxdatos, eonsilio initocum

Pontincihus, vêt Abbatibus. seu eœterorum bonorum homi-num nostraron)

rfR!o)wm,mn!uiadquiescere consitiis prte-dicti Papa! ~onx'nsi),, quam simre sub tati ruina (Dona.'iferiisnomine Christi con'.ccmtis, et dieioni me~) subjectis. Consi-

deraosquo nctnduarMmEcdesianxn.Miticct, Sancti Cle-

mcntif, de quo nunc toquhnur, et Sancti Andt-cœ Sintitiensb,aspexi qood tocua Sanct! Andréa! ad habitandunt rcf;u!antGtmonnchis ficrct Et ideo cum consilio Domni Ermen-

gnudi Pontifici Sedis Narbonensis Mctt-opoUtanic nostt-i, soictiam cum eon-iiiiis noslrarum reRtonum EpiMopis, id est,l,Domino Sallano Sedis Ur~eiten~is Episcopo, nccne DomnoOddone S''(!i<! Cerundensis Episeopo, sRu etiam Domno Ar-n")fo 8fdis Ansonensis Kpiscopo etiam et cum ipsis adhi-Mt)9 ad eonsi[ium ovotcstintonium sapientiores, quos inva-

(") Ut'~He))<it sciticet.

M Cum btM Mrta dtta sit anno too.i, bi.tc liquet Ermfnt;!).fhmComht'm.

pr.<'<i<t))mqufEpi!<;otMtn Sothm Rotnam ittf feiHeanno tout aut cireiter.

~)0 ti AP~NP!CS

M~ù~tf; At.tt~t~t. t~t ~t n~M~n~Cf~f.J~ A~n)re quivi, Abbates td est, Domno Sfeniofredo Abbati mo-

nasterii Rivipottensis, Mientia et Mnctitate fulgentis, niqueDomno Lupino, alio nomine Benedictum nuneupato, omni

scienlin litterali pleniter instructo, Abbati Arutenfi ccenobiOt

sive Domno Wadamito Abbati BaHMot~nsia; cum Domno

t'oneio Abbati Sancti Saturnini Urgellensis, donamus ego,

et supmdicta uxor mea hune locum Saneti Ctontentitf ad

ea'nobium Sancti Andrem Sintiticnsia in alodem proprium,

ut perhemniter in eo rr~utariter degentes monaehi ipse sit

advocatus proprie etcnobius. Et Ht nujta in perpetuum Ab-

batibus et monachia Deo ln Sancto Andreae serviantibus de

hoc remaneat ambiguitas, donamus hune locum ad S!(netum

Andream cum suis terminibus atque (inibus, quidqpjd dici

vêt nominari potest in omnia et in omnibus. Et hea: sunt

affrontationcs Ecelesim Saneti Clementis, quae vocatur Coti-

nensis, hoc est, de parte Orientis afrontat in ipsa roca alba

do Anseredo super ipsa sisca vel in ipso Casto)tone, et de

parte Occidentis habet afrontationem in auminc subtus se

discurcnnte, quinominatus dicitur Segre, et deMeridIan'on-

tat in ipsa serra qum dicunt in Vilanova, vel in ipso puio

de Centntio, et descendit in ipso gradu de Quoiinutes, c<

do parte circi afrontat in ipsa guardia, et descendit in ipso

gissero. Quantum resonat, aut continetur, aut oonctnditur

inter has quatuor afrontationos heremum vei enttutï), hcdi-

ficatum vol hedi{!candum, constfuctum sive destructum,

aqueductibus vel reductibus, motendinis, moiendinanis cun<

sua piscatione,donamus hune supradictum locum cum om-

ni integritate ad Cœnobium Sancti Androa: Sinliliensis cufn

decimis et primiciiset oMationibus MeUunt propter Deum,

et remadium animarum nostrarum ut a pnesenti die usquoin pertjctumn Abbates et ~!onaeh~Dei in Sancto Andréa:

oervientihus ita obtineant hune supradictutn locum cum om-

nibus rébus. seu alodiis atque Rcctesiis, Meut

Mriptum invenitur in eiusdem scripturis, \'el cum omnibus

quod adquisivit vel adquisitunts erit iste locus sicut cœ-

théris alodibus Sancti Andrefa. !ta tamen, ut pro animabus

nostris exorare non pigeant, ut veniam et remedium à Do-

mino Jhesu Christo adipisci mereamur. Amcn.Si quis sa-

ne quislibet homo, aut qua:)ibet ulla subrogata persona,

qui contra ista carta donationis venorit ;ad~ (nrumpendum,

non hoc valeat vindicafo sed sciat se in primis iram Dei

DE MCMtESTOS. g)7

inentrere, atque à Papa Sedis Romane Ecctexim, sive it su-

prascriptis Pontificibus vel Abbatibus vIncutM anathematta

henodaro. Insuper et ipse quohactus quatuor tibras auri seiut

tic pro hac pMMumptione exsotvere, et in antea ista cartit

donationis flrma pormaneat modo vel omnique tempore.Faota earta donationis V. Kalendas Madii anno Trabeationix

Domini nostri Jhesu Christi Mi)tessimo fi)t. Indietione ee-

cunda, EraMiMeMima Quadrageseima !ft anno ViH regnan-te Redberto Rcgc.=Sa))a gratia De! Episcopus subso.°=

-}- Ennengaudus Chômes 6t)b<c.°=:Ponc!us Abba subsc.==

Isarnus cterioM vêt Judiee Mbsc.°=S)~num Reinardus.=

Bigtnut)) OHba.=8)g'}'num WUetmus.=Sigtnum..==Argiticu9 Levita qui ista karta donatione scripsiet 6ubserip:t dit et anno quod supra.

tV.

Co~<!(!ott<!<fonMa<!mon<t~M't!<mS.~n<tfea9 non <on~<t ab

Urqello Ct'<;)(a<e, et<M~ue Abbatem Guisamundum anno

D.CCC.r~(V. pag. i7.)

Ex autogr. in affA. ~ec<. Urgell.

ln nomine Domini nos Astrasius, et Miro, et Osita qui

·

aumus manumissores de omine nomine Adalperto v o.

frittribas commorantibus de Sentilias Monasterio.

Quoniam in Dci nomine sic iHo mandante nobis ptacuit ad-

que convenit in animis noatris nultius quoegentis imperium,nec suMtenti!! ingcnium, set propria et ospontanea i)ti aces-

sit vona votuntas, ut propter remedium anime sue atiquiddonare deveremus sieuli et donamus vobis vinea in Pau

Nempetano in Villa Amindota; et est ipsa vinea justa vi-

nea Argobadoni Presbyteri, ctdosubtcrioreparte rio qui

pergit de Captiteec. donamus vobis propter rcmc-dium anime suc ad Sancto Andréa: et Guisamundo Abbati et

ad eetens fralribus ibidem comorantibus, tam presentibus

quam futuris d«!)amus ipsa vinea cum suas arbores ex me-

dietate ab omni integrietale ut ab odierno die et temporeabeatis, adeatis, teneatis, et possideatM, et quidquid ex-

inde agHC, facere vêt judicarc votnwMs maneat vobis firma

2)8t3 APBKMCHm .i ~a.~ .a.

pot'Mtas.Rt si

quissane quod tictt minime Cfedimus, esse

v~nturom quod si nos Astrasins, et Miro, et Osi)a qu.

()e<jt)uMnotntt)cAda)pcrto,nutatiquis de fra-

tt'ibosaut de ercdibtt'i nostrh vel fjuh-tibet omof)nieot)trnt)C

t;:u'(~ do)M(i')nis ven''rtt ad itM'umpnndum ant nos vencfimua

infcrnm scd infcramus vahi'! ne- p:)) tique vnsho !jMa vinea

medin i~codftn toco dt))' t'obisconponcre faciamus etifi

nbanteaiHtacar)ndcf)!))h)nii!i!t'n)isp('rmttnp!it.t''a(it!t['ar~

donittif Vif Kntcndtts Jùnias auo XXVU régnante Kuruto

Rct?(-(a).

Sig~num As!ra'!s).=S)g-)- Mit'oni.==Sig-num Osi)ant

qui mandante Adatpf'rto âne earta donation~ fcchnuf! et

testibus tradimusad roboranduni.=S)~nntn Me)an)ri.=:Si~

-{'ttunt f!andu)(i.=Si~n')[n KrmM!odi.=Sig'num Sartefredi.

=:Fott~ra(!m Presbyter qui âne carta donationis t'ogitns scri-

pxt etsubscripxi die et ano quo supra.

V.

.Mon<Mt<)'«nt S. ~ur<'))f)'t'M~<t!fc Ao-f~MSt, Mtt d'e ~arM-

nys, Mnttur mon<<cno S. ~/i(~C(ft inter pon<M: t«MO

,nw.(V.p~.<8).

~6C <tMfO{tr. in a~C/t. ~OHf<A<C)'. S. 3Atrt'<B /!tMpM«<.

9.n Christ) Omnipotentianomine. E~oErmenpaudusDei nu--

tn UrR<'))<'t)sis Connut RtMarehio omnibos hnmittibt)'! tamrc-

Jigio'.is quam htici.~ pnesendhn'; atquo (uturis defe~oct cun-

c)i'! Miri volo, quia pran! mihi tria n)onastcriadcv!e<a pau-

per))))enimia. Unde (tu)orc computsus co~itavi in corde meo

ut de his trihu-i faccrcnt 'htûbus, fjoibuf. postea non defceissent

cnn''t:t nccpssnrm pfr tcmpom cuncta. Ac por hnc ego pr~

tibatus corne'! K)'ment;nt<f)us, una cum cnnsitif) Domni Pre-

snti'.BcrnnrdiccterorNmqtterneurumhonorumtMminun),

videticet Vicc-ComUi? Mifonis, Guitat'dique fsarni, et Arnatti

(f.) thnc '))'t')fo a.i C))'o)! dtn tffttpora rcfft'cnd!) t~ie script))*

)'!e<'on<)!th)t)uMt'!rcnon4i!)it,<p)~!nn)eni)<!eo<'u)MM!pefu!itrf)n;

tum et ithtd feuCcit <)<?<)boa A!'))0t Guiomttndtx nonuMtuf qNe<nmodiu bocMXnto tH.O~uim «('toatomett.

DE MCUMESTOS. §)Q{)D.1~n- rn__n_u.

Daehonis, Remundique Gonballi, et aiiornm muitorum (juo-rufn nomina scrihere tonga nimium fuorant, perhanc scriplu-f.)n) dono Deo et Cainobio Sancti Andrew Apostoli,quod est aitum inter aria nimium )oca qum veMntut'Pt'nto-

)))' et sub x~ (titiono mito Kectesiam i))a)n f~net) Laurent:

qum est fundata in vatto Lordt'nsi cum ontnibu. dominitatu-ris quaseumquc httbet in omnibus tocM et tems et omnibus!modis ))abet-f debet, sivo eum omnibus Hccfesiis, dccimif)et primiciis, et cum omnibus sibi pertinenlibus Mbut, em~tenninis et afrontacionibus eunetis, sicut noti sunt tcrnnni abincotis ioeatum iltarunt, totum quiequid dict norninarique po-test qux ad usum hntninis pertinent, exceptis iltis dominica-turis quibus jam dedi Sanetm

Ct'fi)i!c per scriptunnn dona-tionïs. Totum nliud sicut prcso-iptum est et adhue melius

potest homo eonsiderare aut numerarc qu~ pertinent ad pre-libatani Sancti Laurentii Eccicsiam qua- oiim ruccat monaste-rium dono et subitio supradicto monasterio Sancti Andreie,et sic de jure Snnoti Laurnntii et meo in dominium et pote-statemsepe dicti tnonaKterii Sancti Andréa: i!a:c omnia tra-do ad habendum et tencndum tempore pfrtongo. Sub eo vi-deiicetordine et modo ut omnos habitatorcs iitius monasterio

regulariter sempc)- vivant. Qum estnctnXVt kakndas se-

ptembris, nnno videiioct XVftt) Phitippi Ht'gis.=:KmMngau(tM6gratia Dei Contes -{-- Ego qui hanc tcci donationem et tinnavi

pMpcia manu et tcatibus iintmre mandavi.

Bernardus rmtu t)oi UrgeUi Episcopus -=SiK-j-nnm Mi[o-nis Vicc-C'Mutis.–Si~num Guitardi iMrtti.=-8ig-num Ar-naiti ~chonis.~Sig-i-nmn R~mundi Conbai)i.=Ponciu~ Sa-cpr.~Pctrus Sacri custo<=.Miro Saccr.~Guiiit-hnxs Ostiarios.

==!~torjuri'iErmongnudusMnnrmat hanc devotus-i-.=::)'e-trus capud scota* qui hanc Mrtant donationis rogatus scripsi,subscripsi 'j* die et anno quo supra.

VI.

Idem MMHM(<!r«M) S. ~fMt f<n<<tf)- mOHO~n'O S.<ttt<9

AMpoK~Mt; anlto ~L~UA~ (V.pftg. U8).

Bo) <tM{ogf. in arch. mon<Mt. S. AfarttB /twtpu«).I'b

JHegum et Principum est divinam legem Meliter observa-

320 At'MMCE

re, et ut ça quae mundana sunt stfenuitcr rcgant, et culmenverl honoris )<e)iciter adquirant. Ecciesiam Dei diUgentius ha-

bent regere et defensare, et quas destructa sunt et depravataad pristinum vel metiorcm statum reducere. tdcirco in De}

Omnipotenlis nomino ego Ermengaudus gratia Dei Ufg;eUen.sis Cornes et Comitissa Lucia votehtûs monasterium Sancti

Andréa) do Hntrepontos, quod aetenus à religione et discipli-na monastici ordinis depravatum est, et ad nihitum omnino

pêne redactuiti, restaurare ne rehEdiOcare, pro nostfarum

tiatute animarum atque parentum nostrorum donamus illud

eum omnibus atodiis et pertineneiis suis, que nunc habel vcl

habere débet vel etiam in futuro habebit, Sanc<!e Dei genitri-ci Maris eiusque cenobio Rivipollensi et monachii! ciuMietn

loci ad propnum alodium, ut abbates et monachi eiusdem to-

ci, et eorum in p('n)etuum successores, habeant tiberam po-testatem ipsum prenominatum monMtcnum Sancti Andréa)

possidere et regere ad servicium Dei Otnntpotentia et Sancti

Andreae et ad diseipMnnm monastici ordinis, quatenus piaDeiGenitrix et perpétua Virgo Maria et Beatus Andréas Aposto-tmi cum omnibus Sanclis per eorum orationes nobis if) pré-senti seculo a-Jquirant divinam ~ratiam et misericordiam, et

in futuro peccatorum nostrorum remissionem Gt indulgen-tiam. Confirmamus quoque In hae eadem donacione donum

quod fecimus supra dicte tnonasterio Sancti Andreae de mo-

nasteriolo Sancti Laurentii de Maruna cum omni suo aiodio

atque honore, pra'ter ittas dominicaluras quas concceaimus

monasterio SanotECecitia?, idest, Amurrias et Ecciesiam

Banctre Crucis et mansum de Toret cum omnibus suis perti-nentiis. Quod ai nos donatores aut aliquis ex heredibus vel

pro heredibus nostris vel sueccssoribus aut aliqua parva ma-

gnave persona cuimoumque sit generis ve) ordinis contra

hanc donacionem venerit vot afiquo modo annullare vel de-

titruere teoptaverit, numquam prevaleat quod male requiritsibi vendicare, nec per aliquam vocem obtinere sedhecc om-

nia in dupplo componat et insuper hee donatio firma et s(a-

bilis maneat. Factacarta donacionishuiusVMusjunii, anno

tncarnationis Christi MiiifsimoLXXVntt.indicione Il, re-

gnante Philippo Rege Fr;)f)c"rum,presidcnto prenominato

Rivipollensio efenoMo Domno Abbate Bernardo.r=Sig~-num

Ermengaudi Comitis.=8i~num Lucias Comitissa* qui hanc

donacionem fccimMet manibus noslris Ortnavimus per hanc

!'EBOM!MEKT03. <~t_&L-..0.' A

seripturam donacionis ettestibM firmarirogavimtM.=Sw+-nont

Beren~ariiRaimundi.~S~tnunt Araatdi Petri.=Si!t+-Mfn Vidiani tratris eiu.r=Si~~nunt Hcrnardi Ariman<U.==.

ht~num RaimundiMironisVice-Comitis.~Si~num Arnal-

dus ArnaMi.~Sitttnum Petri Raimundi Mit Patearensis Co-'ntt~.==8ig~num Arnaldi Raimundi fratrie eiuN.==SigtnumGuttard) harni.~Sigtnum Gilelmi

Gitardi.==Rig.~num Willel-mi Arna)di.==Sig~-num Reimundi

Gombiddi.=PonciuB+ =Ego Gualterus Atbanensis tSectesiM EpiMcpus atque Romans.Eec)M)!B Cardinalis et Legatus laudo hnnc donationem ~tMntirmo t.=B<.rnardus Urgelensis Episcopus ~=Sigtnu[nPantu

Ar)fnondi.==Ego Riehardus Cardinalis Apostctica) Se-dis Vicarius hane cartam firmo et manere tirmnm sine aticn.~smqutotudme apostotica auctoritate

mando.==SiKtnt)n.t.chard).=~)g-u.n Bcreng-arii Uson,.=)--u)cho monach~et sacerdos qui hanc cartam donatioMis cum literis in Xtt ti-ne:) supcrpoMtis seripsi -t- die et anno quo supra.

Vtf.

~MM~WtKm S.~'«-Mf<«,-<~)-~ttM<t)mmtf(.(tt t.<M-

Ilensi unitur dontMt S. Saiuftnw, tM. ~.yM'. (V. p; s,),

&B CSWOf. «M< e<M~. mon. ap. SMMM<< M-~M.

Ven.s Ct.ristM Jesus .H terris degens per cosmi aiumnosmttit duodecim climata ut gentitium eQrda qu:e f.rroris ranta-batnr per varioa atque per devia ad ndeireetihtdinem trahp.)-tcnt atque ad Christ, industriam. fp.)j vero toto nisu conatasunt /abMtnn,m eos

''veX.resuppiicia.tbvacMMtutarMa~cre .t pur.Ceati ah hidotorum .purifia a)f,ue opéranteChristi justttia possnnt permancrc in civns ethcreamd.! acMMi nonnutti roborati vh-tute

Spiritus Sancti tinQt.e)~'es pRedta, substancia atque cunctam alternatim duxere vitampw quam possint adipisccre pprhemnpm mansuram. Frcon)utti soli ptaeere 6tndentes in tuguris hospitia habent<.s cu!ncœheohs ad<-pti snnt regni cfB)estis. Quo circa noster Theoso-phns gratta et nomine Bencdictus cvi vitam deserens hniusamplectens déserta, soli Deo vacare studens, Angelis notus,hominibus incognitus, velut lucerna

Mpercandctabrumpo~taqMtmM qui in domo

sant tuccret.XiI. Monastcria con-

222 APÈXBtCi;1.'1

struens duodenos monachos deputans, per uniuscuiusque Pa-

tres constituit, vitatnqne monasticam indidit. Unde nonnullîchts amptectcntcs vestigia studuorunt construere Monnxto'ia

sua in pMesidia. Ergo namquc !'t ildeiibus viris moftastcrimn

Sancti Laurentii dudmn in comilato Urgettensi in Valle Lor.

densi namque comtructum inibl novimus extitisse et eumdem

c<cnobium strenue rexisso Domnum Lobatonem Abbaten)

quem ab hac luco substractum et inter a~tnina paradisi collo-

catnm anno trabeaciotus Pominicte M.XVUf!. Enimvcfo cepit

t)o<nnus Ermenca'tdus Sancfo! Sf'dis Urg-attensis nhnœ Vir-

ginis MarM Episcopus una cum ctoro sibi comisso n<qMb Ur-

~ettonst Procerosrof~nfc Domna E)'n)''ssindi<~ratiaDciComi-

tissa et fit'o eius Dotnno Bct'engï'rioinctitus Cornes etMar-

chio ut tatempastorem d<'t<'Kassentq!u ordincm vêt regulam

Sancti Benedieti qui needutn in oodpm rnono~tfrio minimetenuerant et docuisset et per omnia adimp)e!!<ot. Et adquievit

Comitisn a)f)Hc Cornes eorumque pr~eo': eonvocavcruntf'on.

cionem qui monasterio Sancti Sa(ttfnit<i pra:csse videtur, Ab-

ha sale sapientiacondit't'n caritKtcrnti!))!)), prudentin astu-

tum, misericordia ac pictnte cgre~iunt, etdcdct'uotci mona-

stcrium pnescriptun) ut ibi esset Abba atque rceto)' omnMqac

tiuccessorcsvidcticnt A~batosSancti Sahuniniaubjureet lui-

tione ntonas~rii Sancti Saturnini pet'))cmni<cr. Et ut )):nc

cteetio vel adctamatio ttrma et ineonvutM stabitisfjue perma-

))eat,Manibt)<proprii'! snMnr firmavimus. Facta ctectin vel

adotamatio Xt!it.t\a!cn<)as Dccfmbns anno XX. régnante Rot-berto Rege, et indi<;)i~~ i! (a).

Nos simu) Ermesiodis t ~ratia Opi ComitisM, atquG Bcrnn-

gario ']- gratia Dci Com'*s et Marchio qui hanc efRctionen)

fëcimus et firmamus, et firmarc rog'a\'in)us.==SigtnumWiHej-

mivice-Cofnes.==Si~*j'num Arnall filium Mironi.==8i~'{-num

M)roni.~=Si~tnum Wig~pm.=Sig'i' Kich:trd.=:Sig~'nt)m

Rafnon.=Ermengaudus ao si indignus gratia Ot'i Episcopus

6ubsMipsi.=Poncias Architevita subseripsi.~Suniarius Ar-

(a) Ttot<tit)diet!oni!no'«'o~ithenccnr)f)n)ad!)nn. tOt~nf~fre,

cui a')t)a rattOMo "nam XX Ruberti congruit, nisi regai eut) ejxx-bafn

«btnnogno tatMOiotnut'tavent, <)uodsoneimu<'tu!u non erat. !~u(t

idem t))!t<)et <)Md huius n)o')«terit unie ad dontum S. Saturnini fierinon notuit aote Ab)Mti& J~)mtoai< mortem fjoacod. aone to'~

contigit.

Dr MCumRSTtH. 223

~Mi~ita«ubMripsi.~WiMu- Lo~'ita et Monachusqui t~ncc~chonem rogatus scrtp.i et

.nhs.np.i d)e et annoqu~a

\'m.

Co))Mcr<!(:oc<dMaKomona~<o~a!tMM &M~ ~c~ord. S. /Jenedicti in

(~pfig. 26.)LXXX. (V.

Em a~ arc/nu.Ecc!Mf<B<;ot~. Sanct. ~oWo Ça.

!ttoti)no.

Tn<Era

mitt~imaccnfMMma octava t)Mima,indic(i.n<- M-cunda, lustra ab Incarna.i.n.Jhe~ Christi, Fit.i D~~i,videhcet, Rcdompton-. ac Sf~h <otius mundi Domini n<stri, ducenlnsimn Mx(.

dMim~mcnsedMcmb~oneultima post nativititem Christi, die teroi. <“. fuit in

T~ 'T septimn, ~)end~jnn..ani quinta, ad-fu.t probitate chrus, di~nitafe i-cvcr.ntiMimus Consut etM.rch.oU~t.tanu.Domn~ scilicet, Ermen~M~<ep.peromn.atMd.bUi.. ne

p~hnti~i.nu~in~onj~rio Beatissimre

Vt~n.~tMnrUfi.ChristiC~iJi~, quod est8,tum.n0~ti(.Mte)ture in E))isi(ana valle ci)~~vi~quod ab.ncOis voca.nr Cavo.

fnfrav-.n.n.q.M cun~. non-nu)). nobiles viri, religiosi seu taici, thoparcns totius M~M' sui f" gardingi, seu

A" c~T~°" Lucia et .dmod..mM.gtM&ComtHsM, qure orat proc-.ratrix ac f?ub.rnn(n~Sr~

cuiustata Christi vinea, propagine P'a<-um noveth, <,u~X~ vila tlorehant

~)~ea Domna nfLarduAbbattssa, cuius de vinea transplantulanoviter fuerit

f~ in cuius

videbatur stare locus ille absque divulsione utta per sœcutacnncta. Qui s.mu)p~)ibatM consul una eum s.mct dicta Co-

X~?"Domnurn

Urgeh-MM Eec~i~ Pra.su)(.m Mi)icet Ber-nardum virum ~K~mm ac undique cath.ticum, non simo-

~°'"<gellitano Episcopatu infroni~fum, et a Papa R.mano ~h-

224 AMÈNDtCE

liter apud Romam unctum et consMratun), et kanonice eum

suis apicibus ad Urge)ticam Sedem ab eo remissum; et obni-

xe oraverunt eum hti et omnes magnâtes terra*, omnesquoArcMdiacones et Kanonici Sanctœ Ut-geHensia Eectesim qua-tinus menaeterium dedicare iitud, unde dudum divina provi-dentia extiterat pater et procuralor ao propagator, et fretusdivino auxilio à fundamentis omnium hedHiaic"'un) donee ad

ardua tecta spontancus constructor. Qui non immemor pri-aUnum amoMtn qui ardentius m corde ittius adh~rebat, re-

colendo vera esse ea <))? asserebaotur, )icet fieret grave

onus, tamen praecibus pMtibati Consulis et Comitissa'.ac

Abbatisse, coeterorumquo Principum terfae et Kanonicorum

SancttB Maria! vietus, honoriHee hanc per Sancti Spiritus

tnvocationem, et per saeri Xrismatis unctionem proutcunque

pulehre quivit, dedicavit et eonsecravit Rectcsiam. Constituit

demum intra preeUbatttm Dei autam tri~ allarin, haud «tHcr

ae ut aetenus ab anterioribus fuerant ibi disposita. Attnro, gc)-

)icct, Sanetm VirginMctMartyrisChristi Cceititc (.tatuit in

medto, quia obttnet pnmatdtn è templo iHo. Ad dexteram ve-

ro plagam Sancte Mitri~ perpetu<B Virais, Uotniniqno

genitricis. Ad )eva<n, id c'it, ad introitum portic nustrafis Bfia-

<<BFidei Virginis et Cbristi martyre. !n quibus, lapideis ha-ris juxta ecdcHiasticum morcni intpositis, sacrosaneta unctio-

ne detibutis diversa Sanctorum recondidit pignora ad pro-meranda mortatibus huius exilii erumpnosa seandala patien-tibus gaudia sempiterna. Verum his rite peractis egregiusidem pastor universos qui diabolico incitât) conamine atiquidde rebus eiusdem loci ab initio et in prœsenti fidelium devo-

tione adquisitis vel etiam in future adquirendls violenta

temptatione aufferre conati fuerint, aut aliqua callida argu-mentatione abstuterint, inennodabili anathematis vinculo )er-

ribili mutctavU percussione, et apostolica auctoritate à timi-

nibus totius extirpavit Ecclesie. Eos vero qui divino con-

punetiamore locum illum ubi candida virginitas florere in

sanctimonialibus ibi degentibus videtur, de rebus vêt atodiia

augmentare vel ditare umquam voluerint, el sepe fatum Co-

mitem, nobHem, iMustrissitnumque virum, probitate et pru-dentia ctamm, qui in hac die norinulla ae pulchra, sicut in

subsequentibus demonetfftbitur, pro remedio animœ suœ ex

pnediisacaiodiisoptutitdena ad supptementum'iniM loci,

militantiumque Deo per omne evum ibi, nique omnes alios

DE ttOCUMËNTOS.a~{;

18mnq niii n-~rilm ~.1 l"I'Io'Joh'nu", n'u:i __L_L

– ~“u .c.-g.m'ju')~,uu!<<et sfurcntODa-T.xn.

.,Ô~ %,Ugllrnpla.

'pttmos vêt mtimos qui parum vêt magnum aliquid optntercDomino Deo in die vel )oco i))o, fu)tus Aposto!ornm Pétri etPau)) auctoritate, et pontiticati iiubnixus

patente & pcccato-Tum omnitun sotvit diacrunine, et animaf. omnium )ide)iumttefunctorum in eodem loeo quiescentium MHit ab horridainvisi tenarii scdo sua supptici prece. Et in pMnotninata jamdie eiusdem basitica! enchenim omnia ad suiB Kectosia' ntiquomodo portinentia alodia huius dotis conscription'' firmissimaroboravit auctoritatc, ne stabitissimapropriiemanus conllr-mattone. Ecelesiam videlicet in principio Sancti Pétri, quaecontigua Videturhuicmonasteriocumipso oppido de Cas-sualdo eum omnibus suis alodiis, cum decimis ac primiciiset omnium fidelium obtationibus ac votis (~M«<c hic

~OM«<<Ot)M<-a!<t-o)-MM, Ecclesiarum, a<<on<m~<- jMnu~ de-MWtMt)<«r, ~M<Bad rem non pM-<)M<. PfO~M<«f OMfMt WA«nc modum.) Si quis aliquid inde tulerit vel invaserit, dis-

rumpere vel infringere pr:Bsumpserit, secundum kannonesToletani Coneilii Xt in quadruplum ea, qua: !)bstuterit, huicccenobio reddat; ae insuper usque ad satisfnoionem qn~ ineodhm kannone reperitur,anathematisvincu)o feria)ur.

Que sunt acta in die jam supra )iba(a régnante RegePhihppo XX anno m

Francia.==Ërmengaudu9 Dei gratia Co-Mt08t.=LuciaComi)issa

-f-.=B<'rnardusKpisMpus ~Si-g'num Raymundi Viee-Comitis.=Si~{'num Geralli Poneii.==Sigtnum Guiie)miArna)ii.=Sigtnum Bernard) Erimanni.

=Sie-tnum Pfttri Mironis.=SigtnumAndrcz Mimnis.==SigtnumBroeardiGui)e)n)i.==Sigtnum Raymundi Gombaiti.

=Sigtnum Guillelml ÏMmi.==Sig-}-num Raymundi Geralli.==8igtnum Arnalli

DMonis.=Sig~num Arnalli Bernardi.=t.ator iegis ac iuris Ermengaudus hanc seripsit dotem roga-tus el hue -)- imposuit signum devotus in die

annoque pre-notatis.

!X.

WoMM<e<-tt<M monialium S. Ceo'Ko in DMBc. ~M. traditurAfonasterio S. Saturnini. (V. pag. 28.)

Ex aut. cartor, ~t)Hd. domus tn Seminario Epise. t/'rgeH.

in nomine Domini. Ego Rrmengaudus Cornes et Marchio pla-T tctr. J#

226 APfÉNBtCE

cet in animo meo ut aft domum Sancti Saturntni MartirisChrist) qui est fundatus m eomitatu Urgo))o juxta amne Vale.rite aliquid de moo honore donare debere, sicuti et dono, vi-delieet Eectesiam Sanctœ CecUiœ cum a)iis EcetesHs sibi sub-

jectis et cum castellie et vitHs, et cum decimis et primieiMet obtationibue et finicionibus et cum omnibus eidem Mona-sterio pertinentibus, et cum termtnfs sibi pertinentibus, seu

adquisitis rebus vei per tabentia tempora adquisituris, tradoin dorninio et potestate Sancto Saturnino et Benedicto Abbateet successoribue suis, ut ab hodiernodie et deinceps Uberan*habeat potestatem quodcumque volucrit faccre ex ea ad ser-viciumDct Omnipotentis, et Sancto Saturnino, et Beatœ Ce-

cUitBet attorunt Sanctorum omnium. Sic dono Ego Ermen-

gaudus Cornes et trado in poteiitate Sancti Saturnini et adBenedictum Abbatem et ad successoribus eius omnes measvoces quas ego habeo ve) habere debeo per vocem genitorismei Domni Ermengaudi bonœ memoriiB, et per vocem comi-talent seu per ullas voees. Hoc donum jam dictum sub tali

tatione dono vobis ut devotas quas ibi sunt ejiciatis qui diumale vixerunt ibi, et postea mitatis ibi monachos qui honoh-nce vivant et regutam Patris Benedicti immitent, ita ut nomenDomini sit benedietum. Aotum est hoc XV kalendas ju)iianno XXVU régnante Leuvico rege. Si quis hoc disrumperevoient in

duplo componat. =Sigtnum Ermengaudi Comi-tia.=Petru6 Urgeitensis Episcopus -j-.=Si~fnu(n Petro Ray-mundide Castroboni Vice-Comes.=Si~tnum duiUenni fra-ter eius.==8i~-j-num Miro

Guitardi.==Sigtnum BereaigarloArnaldi de

Ang;teso)a.==Si~-{-num Bemardi Ramon de Gradi-lo.=Visores et auditores Bernardus Arehidia-

chono, et Arnaldus Guillermi, et Bematdus de Benavento,et a)ii plures.=Guillermus ctoricus qui hoc scripsit die et an.no t quo supra.

DE DOCUMENTOS. 227

X.

EfM<<o ~c~M~Citnont'corMn) <}. Petri de se(lias in Mn<«o<M

Urgellensi <M abbatiam e< woM~en'KM of<~MM 8, ~n~

dicti, anno DCCCOLX. (V. pag. 3i.)

~o«(o~ inarch. ~ef<. ~eKcM.

Cumin Dei nomine resederet Domnus Borrellus inclitusCornes hacprecetsusMarchio, et Domnu&WisadusSane<m

OrgeMtteMis Sedis PMau) in Civitale Sidona in Orgello tuneadventt ante eos Francemu'us Sacer vocemadetamationis di-cens Audi, Domine rector et venerande

pr:esui,pr!BepB quasfundo (mte conspectu gtotice vestM. Bum me tacitus volve-rem in corde meo, cepi cog-itare de fMinom qum commissi aqmoante otate usque in prosentem diem meo peceato impe-<)iente et diabolo incitante. Quia sicut ab astra cœ)i atque are-na maris, ittt mea innumerabilia sunt peccata et cupi illa de-

)ere, et per largissimas etemosinas et amarissimas tacnmas,quia audivi scripturam dicentett) Eiomosinan) :'<morte liberat

Mnimam/etnonpermtttithominemire in tencbras.Etquiasieut aquam extinguit ignem, ita ctemosinam resistit peceatis.Pfeecor et supplieo, Domine Reetor et venerande Pncsu), ut~onsiUum in vosinvenire posslm, quomodo anima mea possimde potestate diaboU eripere, et ad ipsum Creatorem qui eamex nihilo ereavil reddere. Illi autem dixerunt: Loquere quodvis, etaudiamus. Ille vero ait:. Domine est in nostris partibusin pavo Lordense domus Dei constructa que holim constitutafuit aicctesia canonica per dedicationem et constmctionemDomni Nantygisi Episcopi, et est invocitatum locum Seatas'Sancti Petri Principis Apostolorum. Et si Domino placet cupioibi eonstntore monasterium uM abitant monaci eum décréta

-canonum et constructionem re~ufa: sub regiminè Episcopi.Cum autem taicm vocem adctataationis audissent DomnusBorreUas inctitus Commes, hac venerandus Pra!su) Wisadusdixerunt: Potest <ieri ut fies Pastor in hoc Zenobio. Ego autem

Francetnirushumius Sacer dixi: Domine non sum dignuspater esse in hoc Zenobio, nec Pastor, sed si Domino placetcupio ibi eligere Abbatem sccundum iussionem vestmm, quia

228 APCKCtCE

ego non sum dignus vocaro Dominus sed servus, quia non

cupio ibi voiunptatem meam faccre. scd voiunptatem Patrhmei quem Dominus mihi dederit et vobis ptacuerit. Et cuptoibi servire sieut servus non ut Doninus, et ibt esse mono-chus quando Oeri potuerit, si Domino piacet. At iUe DomnuftHector et incHtus Pnesu) g-ratias egerunt Doo qui tam armam

spem et eonsitimn rectum dédit hune Sacerdoti et dixerunl:

Etige tibi Abbate qui ibi construat rogulam et doceat mona-chos secundum regulam Bcati Benedicti Abbatis et Mt paterin hoc Zenobio ad gubernandos monachos et regendM ani-mas. Ante omnin et super omnia Deum semper abeat inmente, ne noM~ehonna (t'adat. Anna ïncarnattonis Domin'nostri Jesu Christi DCCCC.LX. Em DCCCC.XC.Vilit (<t). In-

d)ctione'V(t.).A)ino Vii. regnante Leutar)oRe~e(c), ressi-dentem Domnem Pfa:su)um Domno Wisado Or~eUitensBSedis Episcopo, et Domno Borrello Comite hac Marchioni

prœcetso, etArchipresbyteros, id est, Domno WineoneLe-

vita Archifevita, et Sallane Archiievita, et Eldesindo Archi-

levita, et Gumitane Archiprcsbytero, et KrmemiroAtehi-

presbytero, et Wilimundo Abbate, et Sunicfredo Abbate, etWiscafredo Abbate, et Sentane Abbate, et Senguldo Abbate,et Levetde Abbate, necnon et Chanonieos id est, EnnegeldoPraeebyteto, et Mimne PfœxbyteM. et Deitane Presbytère, etDaniel PKesbytoro, et Siero

PfBsbytero.ctRadutfoLevita,et Wifredo Levita, et Witardo Levita, et

ËxemenuspRMby-ter et Adrovarius Praesbyter.etDurandus Pfa:sbyter, et Wa-damirus PKBsbyter et de Layeis, id est, Gotmare et OtibaMet alio Gotmare, et Eldemare, et fsarno, et Etdeffedo. In Eec)e.sia Sancti Pelri cuius baselica silo est in Comitatum Orgelli-tense in Pavo Lordense, in loeum culus vocabulum est Sea.las, dum inter «etera negotia simul detraclarenl advenitFrancemirus Praesbyter ad Concilium in Seda Vieo post so-

iempnitatem Omnium Sanctorum expetivit Domnum PKBSu)umWisadoni propter amorem Dei et remunerationem c<B)estitpatrœ ut etegisset Bellone Pnesbyterum ad onorem Abbati!

(o) Em Kiticet muMia mense septembris una cum !t)<ti.cttone, pMut <obe))ionibu' in usu erat.

~)m. potiut tubitituendo.

(e) Ntttaet-todeMit.cett diet.Septemb..na. 954. quo M-

SMre cepit, mertuo ipsius Pâtre t.udowe.

DE OOCUMKKTCS. 239

tt!att~f;Da.t~:A~t~t;t.t.i-inKceiesia Sancti Petri Apostoti qum (Mquehodie pennaneitEcclesia chanoniea. Ego namque Francemirus Prassbyter

prostoto miserieordM vestM ut non dedignemini concedereAbbatem In hune locum Sancti Petri Prlncipis Apostoiormnqui ibi doceat regulam Beati Benedicti Abbotis et instrue di-

Mipiinm MCM et imbrat literarum scnsum. !!a;c audientesBeatus Pontifex et cuncta congregatio qui in ipso concilio

ademnt, interro~avoruntjatn dictum Fmnecmirum, si abebatinventum aliquem monncum aut ctericum quem Abbatem

possit eligere. U)e autem dixit: Abeo inventum unum ex vi-einM nostris Be))one Pra-sbytero et Chanonieo de Pavo Lor-

dense, qui potest ad hoc opus essa natura nohilis, cloquen-tia prudens, docibilis moribus, temperatus, sobrius, humilis,in domactibus ecdesiastic)!! exercitntus, insuper omnia Cdeidocumenta verbis simplicibtis assertus. HM auditis plaeuitomnes tam

Episcopo quam omnes qui in Ipso concilio reside-

bant omnium ibidem adstantium cti~cotcs et proc)an)antesBellonem Pnesbytorum ad honorem Abbatis. Nam ego Wisa-

dus Episcopus ordino et bcnedico, etig~o et confirmo et con-

Mtttiamjam. dietum Bellonem ad honorem Abbatis, et egoWisadus Episcopus consontfo adque trado ad jam prœfatuntlocnm Sancli Potri ipsaEcctesMSanti Mamelis qui est ln ipsarocha cum ipsas mansiones et terras ot vineas ad se perlinen-tes ubi invenirepotucritis, et de hac die in antea ubi terris et

vineisadquirere potuerit ipsas decimas qui inde exeunt ob-firmamus atque stabitimus in hune locum Saneti Petri Apo-stoH. Et ego Francemirus Pnosbyter dono adque trado ad do-

mum Sancti PetriPrincipis Apostolorum propler electionem

Zenobii, et propter remedium ani(n:e mea: ipsas mansiones

<}Uteabeo in iUa currize Rt ipsa Ecciesia Sancta Eulalia simul

eum ipsas ourtinas et orrcos et ortos et arbores pomiferos vol

inpomiferas ot terras et f.vinea et mol i nos cumiitoram exioet regreMJo et ijfornmcaput aquis quantum de meo invenlre

potuerit homo in hune locum dono atque trado ad domumSancti Petri in iUa tente))agine uno domo et dono ad SanetiPetri libros Eptatico I. Apocattpfiin, et actus Apostojorum et

Regum, Sapientia Salomonis, disposito !pa'!sionario I.,

chanano(f.t:A<tnoM)l., missale, ieetionario, antiphanarioin uno volumine psatterio I., prosario t. et Profetarum I. Etde bestias, equas VI., vacas V, porcos HL, inter oves et ca-

praiiC. et boves HIT. cum iHorom aperos, cttl. asino! et

S30 APKSOtCE

tapite t., et quoto 1.. plumazo t., mapas paritios IL, tuatias

Il., cannatM tl., anapos X., scutettas XXX., tonnas HH.,bacinos parilia t. caldera crca I. Ego Bellus Presbytcr doncad domum Sancti Petri kavallo I. eum freno et se))a et pad-lio I. do boves aeino 1., oves decem, porchos Vf. Dono egoFrancemirus Pra-sbyter ha:c omnia quod superius insertumest ab omoe inteorietate ad domum Sancti Petri propter nb-sotutionem pcccaminum et propter amorem cœtestis patriie,et propter metum gehennte ignis, hut merear evadere penasinferni et ndpatria pcrvenire paradisi. Et ego Wisadus pMconsenau t'rancetttu'i Pmsbyteri et per consensum fidoliwnnostrorum adctamamus et conHrntamus adquc atabitimas Be-

lionem Prœsbyterum ad honorem Abbatis parUer uao animaM hoc Zenobio unoque conseil su diebus vitee sum absqueullius btandimentum, nisi ttobediontia summi prN:6)i)i mona-sterii istius Sancti Petri ad doeendos et gubernandos necnonad regendos omnes fratres ibidem Dei famulantes tam in istomonasterio quam in suis cellulis seu etiam alodes et cœterisrebus et omnem rodibicia quod in hoc monasterio donatum

vetconsensumfuerit, el qlliequil in anlen Inspirante Deo ad-

quircre potuerit et quicquit in pr~notatn loco servire con-suoverint omnibus ipsiusque rébus. Simiti modo concodimuset omnem redibicionem in. illorum usibus dispensare trans-f~ndimus absque ullius contradictionem tançant et possi'-dfcant per nomen nostrum vel redemptionem animarum no-straum de nostro jure in eorum tnmsfundimus quiequit nobiscultum esse videtur tam if-te Bellus Abba et fratres iUius sicDeo servientes quam successoree eorum. Et qui exhis rebus

&tiquit Belloni Abbati vel suecessorum eorum subtraxerit,vel inquictare pnesumpiierit peccatis nostris ani)t)K! i)iius sit

obligatum et pro temporaii judieio componat de auro durissi-mo libras X. et hœe seriptura firmis permaneat. Faeta scri-

pturttetectionis \'m.HusNovcmbris.=8igtnumRorrHUuB

Commes qui ~t Marchio.=:Sigfnum Bon-citus.=WMadusSancta:Mariic Sedis Hpiscopus consensi

etsubscripsi.~E~oFrancemirus Pricsbyter qui hanc etectionEm rogavi seribereet testes (irmare et subscribere.=E))an)ir<)s subsc.=WirieusArchilevita M.=Sat)a ArcMcvita &'i.==Ern)emirM Archi-

presbyter ss.==8unicfredus Abba <!6.=Daniei Sacer M.=Quii-mundua Levita adque Abba ss.=Senta Abba ss.==Seniu)dMAbbass.=Leve)do Levita Abba ss.~ErtnegitdM PriBsby-

MMOUMEKTOS. 33<

ter M.~Libanus Pnesbyter qui hane etectionem fogitue seri-

psit et subscripsit sub die, et anno quod supra.

Xt.

FttndaMo mooa~~Wt S. '~on<e de Gualter an. ~~MTT//

(V. pag. 32.)

jE<o <WM<«<. fere coevo in o~c/t. ~cc~cf. Cœ<«MM.

I.n nomine sancta et fndividMe Trit)itatis Patris et Fitii et

Spiritus Sancti. Quoniam karitas Dei quœ diffusa est in cor-

dibus nostris per Spiritum Sancturn qui datus est nobis cre-

derc nos cogit conMentM quod vere sit solus Deus in quo

salus et vita consistit hominum per quem remissio fit o-

mnium peccalorum in Spiritu Sancto cuius pia et plena mise-

rieordia manet in secutum seculi, nec defuit unquam, quem

nosse vivere, oui servire regnare est. Ego igitur Ermengau-

dus Urg~tiensis Cornes et Marchio cum consilio uxoris meiB

Adalaiz, quoniam tuichi adherere Dec bonum est, et pone-

re in Domino Deo spem meam, à quo vere et absque ut)a

dubitaoione remissionem omnium peccatorum meorum,

quamvis innumera sit multitudo, posse consequi confido,

propter amorem cius, qui pius et omnipotens est, ex his

quic mihi ab ipso coUata sunt voie ac totis viribus eoncupi-

seoMonasterium construere Sancta'acGenitricisDeiMariœ

in loeo qui vocaturGua)teriijuxta<tuvium Segre. Qui locus,

tit aiunt, antico honore primum nMter Ecclesia dictus ac

vocitatus, muita jam vetustate consumptus est. Hune locum

ego prefatus Ermengaudus Comes reedincare et novo sec-

mate exallare, honore vel opibus ditare cupiens, in primis

ad construendum locum parvurn ac subtilissimam census mei

partem et praediorum confero. Non ut plurimi faciant qui

ntagno cum impctu ac rumore res suas incipiunt, et cito de-

ficientes postponunt. Hii tales, nullam pro tali facto gra-tiam consequentes, pocius illudi ab aiiis quam iaudari me-

rentur, juxta illum evangolicum.- qui incepit et non consu-

mas it. Ego autem non ita, scd paulalim incipiens in maius

eemper augmentare et crescere Deo annuente, rem quam in-

<epero dispono. Ad prefatum ergo Monasterium incipicndo

APKNOCEopen tT)))(e aureos in presentiarum dono. Pnediorum autem.quia prefato loco ad vicHtfn servorum Dei daturus sum adpresens hœc trado

Omnipotenti Deo et. SnnctiBMartin manus Domni Abbatis Bernard!

CœnobiiRivipo-JtcnUs.et cor.-mqui sub eo sunt, servorum Dei, seilicet,Mdtetatem primitiaMm de

cnn.p. Mascan.a et de quadra deO'~œ mod.ctat~ et d. quadra de Mont. Alen medi.~tem, et

de quadra de Foliula medïetatem, et du quadra deB.sa)dunom.d..tat<.rn, .t de q~dr. AiraUiB.rnaKti deTo-lone medtetatcm, et de q~adra AmaHi Guitardi Dautes me-dtc atem, et de quadra Geraldi Mager et de Artman Gaux-lredi medietatem. Similiter autem medietatcm primiciaru.nde Valte magna, 'M"-M medietatcm primiciarum,.et de Penellas s.n.iht.r. De omnibus igitur quadris, qu~sunt vel erunt in termlno do Ma~Mcamediet.tem de pri-m'c.ts, preter cas qumnunc vMiunt ad Agremunt, et adAtmunara. Et super htcc omnia omne dccimum et primiciasdo omni iaboraoione, qua Cornes fecent de la serra Dalme-.nara versus hpaniam, et similitcr decimum et primieias deomni laboracione q~ fa.ta crit

inipsiseondaminis, qutesunt de Rocabruna. Item in castro Agremunt unam parelia-tam de terra et de vineis unde fieri vataat una tonna devino. Hœcomma.quiB supra diximu-sei)ieet, qumin histoosaunt

vetadhMfutMasunt, preter it)aqu(e in ant~Deo inspirante daturus sum, quamvis tanto ioco sufïiciontittesse minime videantur, tamen nunc ad presens ))K.c Quaspre~mus, dono et trado

Omnipotenti Deo et Sanctœ Ma-ris

Rivipollensis Comobii, cui jure Icgoli ac d.ttatione Gui-fredi Comitls pro Avimei locus adheret, qui vocatur SanctœMarM de Guaiter. Hune quidem locum ego Ermen~audusComes, exiusquui mihi Deus dederit ad haMtondum servis'Dei construere voie pro rcdemptione animM n)M et paren-torum meorum. SiquM autentcont.-ahancMrtam donatip-nis ire vêt réitère, vel hteequœ diximus, aut aliquid exhis loco Sanctz Mariœ auferre vobis inquielarc seu impedi-rc per se vêt per aliam atiqua..) personam quotnmque modoMinent, vol alios

facere consenscrit, nisi ignoranter fecerit,et

postquam resciverit, non statim ab hoc facto resipncritttram Omnipotentis incurrat penam sacritegii semper luensdonec .n

qundruptum quod substulorit cum eadem re quamabstuJMtt )oco Sanctie Marw et Monachis ibi degentibus re.

E BOCUMEKTOS. 333 r

stituat et con)ponat.=B<:nmrdus Episcopus qui hoc con-

firmo exceptis duobus. cum terminis eorutn.=-:

Futehone Archidiaconus -~=:Sig-j'num Petri Bemardi Cteri-

ci.==Johanncs sacerdos qui hoe (trmo -}-==:Ego Riehardut

Cardinalis, Sancta: Romana! Ecciesiœ Vicarius, huius dona-

tionis cartam confirmo, et u) in nullo violetur apostotica au-

ctotitate interdico.

Facta est autem h3;c cada donaeionis anno ab Incarna-.

tione Domini Mitesimo Octuagesimo tertio, pridic kalendas

Junii, Gregorio VU Romms EcctesxB kathedram Deo pro-

picio disponente, et MassMensi Coenobio Richardo Cardi-

naH atque apostoticae Sedis Legato presidente, Domno sciti-

cet Bernardo Abbate Rivipojtenti presente, cuius in Deo po-

tMtatihœc ad serviendum Deo trodila sunt.=:Signum Er-

mengaudus Comes t qui hanc cartam Oen feeit et testes

flrmare rogavit. =Signum Adatiz Conitissa! 'j-.==Signum

Amaldi Petri 'j*.=:Signun) Rodlanni Odonis '{'.=Signum

GuiOernu harni -{--=Bece))gari~ Raimundi signum t-==8i-

gnum Bernardi Arnalli -{'Signum Ermengaudi -{-.=Sig'num

Ecardi 'j-.=:SignumGauzerandiR:eardi -)-.=:Signum Arnalli

Petri '{'-==Signufn Bernordi Airaldi -)-.=SigMm Bernardi

VMiamagnœ qui hanc cartam scripsit Bcrtrandus Sacerdos et

Monachus hane transtulit cum Uteris rasis et superpositis in

XI linea et in. quinta décima.

· XII.

Concordia inter Abbates j«aMM et jRt'<:<pM«t super ecc~MtOM

S. jMono) de ~( anno~CLJf~. ( pag. 3S.)

Fa! autogr, in OK/t. ~CC<<B. C<~OMn.

i~otumsttcunetispresentibusatquc futuris quod h~c est

carta finis et concofdi!e faette intcr AHaonis et Rivipoitis Alo-

nasterium Ecciesiamque de Gualter. Abbas Rivipoitensis et

Monachi deposuerunt quaerimoniam ut preseneiam Domini

Papa: Alexandri de Abbatel'. Afaonis, quod injuste aufer-

ret sibi et possideret quandam Ecclesiam Sanc~ Mari~,

qure est in termino Castri de Gavasa in loco ubi dicitur Siu-

raa&, qui nunc etiam vulgo appellatur Vilet. Predictus ve-

AfENBtCE

ro Papa m.Mt aua.iitteras ..pitata, prephato Ata.nie Abba-ti, ut jNdieto Domp.uP. Dertosensis Episeopi satisfaeer~aut reslitueret

RivipoUen.ibu. M.na.hi. q~ri~SEcclesiam. Qui pn.c.p.ia Domini Pap~ .btemp.ran., et Tur-rachonam ad quoddM. concUiuMvMiens, hudament. etconsitio predictl P. Dertosensis

Epi~op~imutetG.J)~Ponttf.c. promisit etconvenit.nnuatim ad kalendas Mar-

pro ipsa pronominata Ecetesiaquw~ta, censum da-re I. morabetinum bonum sine malo ingenio RivipoUenst nun,

tio, ytde~ PnonSanc~ M.n~ de Gua)ter;taU tamencondicione. quod Abbas

Rivipottonsi~tMonachi, PriorqueGuaiteris, et .u~orMsui, finita .mni.qu~imonia sua,quam de eadem Ecelesia

Urgellensi etiam ËP~scopo ~Tî'° clericis suis, qui eandomX~~ Alaonis

P~'egant, défendantet contra alios homines manuteneant ita quod Abbas Alao-nis

successoresque eius habeant, leneant et possideant ti-bere jure perpétue. Et Abbas Alaonis et Monachi mancantam.c.que M~

R.vipoMe~i.AbbatisetM.nachorumeius, ~°' Abbas Rivipollensiset Monachi eius. Facla carta concordim huius et convcnicn.tM anno lncarnationis D.miniM.C.LXX. XH kalendas Ju-lü regnante Ildefonso Infante Rege in Aragone et in Bar-ch.nona.=S.~num Guitiermi Illerdensis

EpiscoM.==8ifrf--num P.n. Alaonis Abbatis qui hanc.artamfini~t concor-seu convenientiae rogavit ~=Sigtn~ Johan-nis

~nach..=S.ginum Poncii PriorisGua)terii.==Sig-f--num Bertrandi Prioris MediaMnM.==Poncius Dei dignackme

R~q~ hoc seripsitdie et anno quo t supra.

XIII;

~Xc~~ Villanova in comitatu ~~<<si <tM))oDCCCLXXVI aut cireiter. (K pag. 38.)

~a' autogr. in ofcA. jE'M<. Urgell.

"t~S~ et in nomine Dominï,nostri Jhesu Christi Fridelo divina gratia ComeaetMarcMo.

DE OOCOMEKTOS. 23&iLI..It.t.n1o nn~I,I..til\nÍhu~Ih"n~

Stenim justis nd(')!unt nostrorum pM~oiationibusquaspro

suis necessitatibussibi fieri expelunt, hoc quod juste haera-

tlonabiliter exposcuntaurem nostt-m benignitatis nostram

aecomodamus, bac totius comitatui nostro pertinere non dif-

fidimus. Idcireo noverit omnium virorum noBtrorum tidelium

pnesentiumMiticet et futurorum industria quia (iepfa'catus

est nos vir venerabilis Abba nomine Trasbadus ex Monaste-

rio que vocatur Villanova qui est situs super iluviunr) Noca"

ria, ut ci tatem auetoritatemfieri jubetemu!! per quatres

ad prisiones eorum qusE infra comitatui nostro eonsistit qnse

ipsoAbba jam superius nominatus et ip9a congrcgatio de

squaUdo labore contraxerunt et quidquid dcinceps aucmen-

tare potuerint salvas atquc inlesas possidere queantur. Ad

cuius postulationem quia fidelis in omnibus nobis apparet,

immo et pro merito «on'itit sui placite hac bénigne suscepi-

mus et ad effectum usque perduximus. Ob quam causam

placuit nobis et placet ut quidquid squalidum locum Hscum

vidcticet nostrum extirpare aut condirgere ipse Abba aut i-

psa eongregatio laborando potuerit, liberum arbitrium con-

cedimus in eiimosiM senioris nostri et nostKB peragere. Et si

aliquis homo propter amorem et reverentiam Dei in eodem

tocum venerabilem abitum monasticum tenere voluerit, et

quidquid ibidem in eodem loco obmittcre voluerit, liberam

abeat potestatem omnique facu))att smo quantum oins vo-

lumlas expetierit, liberum concedimus votumtati eius hoc p&-

ragendum. Sed propterca omnino jobemus atque expresso

iniungimus ut nutius ex fidelium nostrorum, nec Vice-Comes

noster nec Vicarius, nec Centenarius, nec missus nostar

diseurrens ncc aliquis ex junioribus eorum, in aprisionea

eorum ausi homines in eodcm fiscum comanerc miserint,

necdistrin~ere, nec (tdeiussores toliere, nec condenmafe

non audeant. Et si ta)is ratio inter eos horta fuerit quod in-

ter se difiinin non possint, in eiimosina nostra sit ipsa ratio

suspensa vel conservata, quatenus ante nos Hnitivam acci-

piant sententiam. Et ut hœc largitio nostra melius credatur,

dDigentiusque conservelur, de anulo nostro subler jussimus

sigittaH.

Langobardus Cancellarius hane auctoritatem scripsi et sub-

scripsi.=Su~<! Sigillum ~«o(! a!)<<<!«m est à carta ~tiMf:

AANrnBA.PAOC.

S~O 'H'ËNOCK

XIV.

Acta dedioationis fOMa~eWt ~otMo in tom«<!<« ~<f0t~-nMMannoDCCCC. (~. po~. ?<.)

<!«<o~. in arch. Bcd. t/~e«.

AnMinearnationis Domini nostri Jhesu Christi DCCCCldus Decembri anno Il. regnante Karolo gloriossisimo Regeveniens quidam venerabilis Nantigissus Orge))enais EpiMopuein temtono

Bergetanensi in locum vocitatum Matta Mona-sterii ro~tus ad Benerabili Sunilani Abbati, sive et homini-bus otMm manentibus, id est, de ittaSponna, et villa regalicertantes In Dei servitio, et Ëcc)esiam Dei restauratotes.ro-gantes et postulantes vcnerabMam PnMutcmNantipsam no-mine ad Eeclesiam consecrandum in honorem Domini et Sat-vatoris nostri Jhesu Christi Mcuti et fecit. In primls proptorhonorem Do et remunerationo anim~ M<e ut per interceMio-ne eius vel Omnium Sanctorum veniam

consequi mereatur.Meoegojam dictus Sunila Abba vel cetera plebs habitantesin MattaMonasterii vel in ipsa parrœchia tradimus jam dictaEcelesia in polestate Domnf et piissimi Pontificis nostri Nan-ttgtst ad conseerandum sicut sancti canones constituunt, ad-quedccemunt, et ut ante tribunal eterni Judicis remediumannna'nostnc

accipere mereamur. Dono ego jam dietue Su-nila Abba ad ipsa Ecctesia casale et orto prope ipM Ecc)e-sia qui deuna parte abet orto de me ipso, et de alia abet

et de "? stirpe, Et ad Villa ~ga}edonoh.rran..dttM \UL qui de una parte abet terra Trasilani, etdeahapMteabet torrente, et detertiatinitin strata ettmipso Villare ab omni integrietati. Hieo omnia dono ego Suni-la Abba ad jam dicta Ecelesia propter remedium anime meeutantetnbunaietemt Judicis per intercessione eius premiaeternacenseqM merear.

EtegoTrasUadono ad ipsa Eccte-sia ad prope ipsa terra quartata I. Et qui contra hune factumnostrum venerit

ad inrumpendum, aut nosvenerimusha.comnia superius nominatum

quadruplum conponat ad ipsajam dicta Ecclcsia et in ab antea ista donatio propter reme-dium anime nostre firinis permaneat, tdeo ego Nantigisuii

DE MCMtENTOS. S3?

Episcopus consecro ipsa Ësctesia, et trado illi parrfBchia periUamstrata de Caridona usque m ViUafreda, et

usque in Vi-lla Castetiani et per i))as. usque ad rivo de Ar-'ti cnpftio et per Vi))a de Corbera usque ad Tibirana, et pertorrentc profundo usquo ud illa Guardia, et per illo ribo de

Cleratio usque ad illa strata. Trado ipsa parrtechia ad do-mum Domini Snlvatoris nostri, ut omnis qui hune terminum

)aboraverint cum omnes decimas et primitins de omni re

quod nominari potest i)o<no ad jam dicta Ecelesia semperoccurrant deineebs et in antea. Et nuthts atius Sacerdos in-

fftt hune tenninum constitutum decimas usurpet sed inte-

gras perveniant ad jam dicta Eccios!a ad Sacerdotem quiper xc'itmm consensum eas digne réécrit. Et sic jubeo ad-

que deeerno ut per singulos annos omnis Sacerdos qui i-fitam Kectci-ia fogitimn tenuerit, soivcre faciat in servitio Epi-scopatusSanctf Marie Orgct)etaneSedi<;modios VI do anno-na et solidos IU et agnos H. Et si quis contra hune decretumnostrun) ausus fuerit usurparn decimas vel primitias, omnia

quod accepit, reddat in quadruptum et insuper anathema-<is vinculo sciât se abU~atum.=Suni)a Abba qui per con-sensum Episcopi Benerabitis Nanteguisi vel ceteros eanneni-cos dotem (ieri volui et subscripsi.==NantJgisus Episcopusahneeonsecmtionis dolem firmavi et subscripsi.=Batdricus

Presbyter suhscripsi.=:Centtiiius Presbyter qui hane dotem

scripsit et subscripsit die et anno quo supra.

XV.

Institutio moHM<t('cc 0)'<<Bin MdMt'o S. jM~t'eft)) in Diocesi <7<

gellensi anno CCCC~ (V. pag. 43.)

ceWof. monasl. Lavascensis. fol. 4S. b.

De eos, qui rebus abrenuneiant insuper et semetipsos proanimiB reCrigerium, id est, retribueionem ut mereant inter ca-

lerva sanctorum, ut partem et ipsi accipiant, ego Trasoarius

Abba vobis Constantino, Atiiani donc vobis locum istum una

cumfratribussive in vitamea, sive post obitum meum in

regulari diseiplina decertando conpunctione confixi formidi-ne constricti de substanea franspositione, ne inparati invenia~

ntus, ne contestât! ascendimus nomine c(f)i spiritati ante obi-

238 APRNNCE

tum mttamati essent, ut quod postremus dies doloris etmerosis dietaveht pena mortis qui cgra fecerit, et non cmen<verit occurrenda mcmoria de rehoactis

temporibus, ideoMninostrt corpuscutimoniti corde prudentim virtutumquoobtamus imbuti, eux) omnia et in omnibus qnidquid visi su-mus avere tnm mobile quam immobile non solum rebos velotiam nosrnedipsos in obedicntiam bonam tradimus secundum

evangetii instituta, qui dixit qui dcreiiquerit omnia propterme, centuptum aecipict, et insuper vitam eternam possidebit.Et alibi dixit ipse Dominus de nostris

votunptatibus rigidisedom:mdo et deton~emus et avertamus M ta)i vicio in qu&Archangetus refuga in sequendo sua voluntate nt robellis fa-eti 6unt et de archangelis Demones, et de magra sopientiain stuitum animal devenerunt sieut dicit: et homo cum in ho.nore esset non intellexit, comparatus est jumentis insipientibuset similis f'actus est illis. Etenim ut dcctinemus A tali viciosieut affati sumus dixit: arta et angostavia est quae ducitad vitam et non veni votuntato facere sed eius qui mioitme. Et non sicut ego voto, sed sieut tu vis. Pater in manuetuas eomendo spiritum meum. Propterea omnia prenuntta--tione extransitoria possessa nosmetipsos quod diximus su-

pra nominati aprenunciarnus spiritati Patri Tfasoano Abbati,quod ipsi devotissimus ad dimieandum regulis tracmiten), et

ipsi de certe in CiMobio eum talibus una cum Dei adjutoriôsubdimus corde et corpore ad jugum. Et tali forma informa-

ti, Apirituatibus monachis de vobis sponsione obedientiz me-morati Patri et Reclores spirituali supra nominatos sieut di-ximus ut diximus

nosmedipsos integro corde et mente devo-

ta, ut in etheream sedem semper coloni existamus cum ceti-cota piebem Etonim in Vasciica Sancti Ju)ia)i qui est fundatn

prope Ouvio cuius vocabutum est Bosega subtus villa Senti-

ceto, et sicut supra saneitum est a)mis et atmissimo deccr-

tantes, jure perhenniter tradimus tam mobilia quam etiamîmmobitia et possMM cum possessore subter adnotati ut in)ibro vitm semper simus mansuri. Ideo sulmixi ab orationecum omni abrenuneiacione sieut supra stiiiatum est. Et de

tali voto se volunt constringere in omni obedientia, si-out relatum est. Et ideo qui videor pnBcsse est Abbalis gra-dum tenere normam qui vocitor Trasoarius gubernaeula in

cenobio paternitatis quamquam indignur, cum spirituali ad-

MitM superintonter, qui mihi misero ahrenunciMtis et su-

DE OOCUMEKTOS. 839

mxtjs édita pro retribaciono eterna. Et ego supra nominatuotrado vobis locum istum vobis nomine Constantino, Attilant

monasteriuru ubi vaseiica Saneti Juliani fundata esse dino-

seitur, quern ego fundavi in timoré Dei sub religione mona-etiea trado hoc vobis, vel ad coe qui venturi fuerint, cumsuos cxitus vêt regressus vel quod apud nos sub nostraobedientia sive de benefUio, sive de proprio quantum quodvos de terras veteres extirpaslis vel taborastis vel deincepscum Dei adjutorio extirpare vêt laborare potucritis, vel deomnia mobile et immobile liberas vo) quietas maiora ve)

minora, vêt omnia undecumque nobis advenit, vel advenire

potuerit cum ipsa jam dicta Ecelesia Sancti Jutiani possi-deatis sub nostra obedientia dum vixero sive post obitummeum. Abbatem veto quem ego vobiscum etigere votueroin.vita mea sivo vos post mortem meam maneat vobis po-testas. Omnia sicut supra scriptum est firmum et stabitc sit

pro eo quod devotus sim apud vos in uno corde et animodecertando et abrenuntiando, sicut vos mihi et ego vobis se-cundum misterium michi comissum ut sancitum est. Unde detati abrenuntiaeione facta id ost, Abbatis vef Monaehis sieut

supradiotutn est. Siquis contra hanc scriptura venirc tem-

ptaverit abrenuncialor fitillatus aut eredes, aut pncredes, aut

quistibet homo hune factum nostrum ve) scriptum disrum-

pere voluerit dupplo vobis componere dcbeat, et in antehanc scriptura vel abrenuntiatio in omnibus habeat firmita-

tem, et non disrumpatur. Facta seriptura in mense Januarioanno VM regnante Karolo Rege. Et quod absit, si quis de ac

spopondita discesserit velut fortiter sagacim requiratur et de

quod abrenunciavit nichit secum auferat, sed si quis abrenun-tiare qussierit tantum et aliud tantum Abbati et fratribussolvat, sicut supradictum est, et in antea in omni firmitatciste pactus permaneat.=8igtnu<n Trasoarii Abbati.=Con-

stantinoPresbiter ss.=:Ati)aniss.=SiffTnum EgarcdiMona-

ehi.=:Sig-}-num Centuiii.=:Sigt'r" Aloriconis Monachi.=

Sigtnum Odesindi Monaehi.=8ig-{-num Eletti Monachi.=

Sig-j-num Cipriani Monachi.=Sig~-nu)n Avenzoni A)onac)ti.

=Gei)aAbbapnesens fuit.=Bonetus AbbapriBsens fuit.=Bradi)aPr<'sbyterss.=!tniteriusLevita' !is.=Si~-i'ï' Fre-

deri.=8ig-)-num Gaiieni.==:Sigtnutn Feieni.==Centu)tus Pre-

sbyter qui hanc cartam rogatus scripsit et subseripsit die pt

anno que supra.

240 ~r~NOtCE

XVI.

C~«eMcuo<tOt).i.! ~ona~Ht s. WwenMt OoM; ab <,Mw

JtMÏ.ofUfU'A~V.ptig. 4t.)

~ftrf/t.BpMc. ~e!t.

ft. nomine Domini ego Artatm gratia Dei Cornes, et Lucia~omittSM, et Domnus Rutgero Bernard! faeimus carla exva'-~uactonis de ipso Monasterio quod nominant Sancto Vincen~-Uo de Ovez cum suis pertinentiis per Mem sine enganno adDeum et ad Saneta Maria Sedis Urgeititano! et ad Domno Epi-scopo Gaitiermo Guifredo, vel ad EMccessorcs suos in presen-lia de Domno Arnallo, Bernardo Vice-Comite, et BernardoJudice et Baililo de

Episcopo, et Domno Guillermo AKemiroet Alamano. Et ego Artallus Comes et Lucia Comitissa et Ro-gero Bernardi faeimus carta elemosinaria propter remediumamma.'i nostras, ut mercedem et gloriam accipiamuf!. Et cartaista firmis permanent omnique tempore, et non

disrumpatnullus homo nec tradat. Et nullus Cornes, nec nullus de pro-~ente nostra qui est, et qui advenerit, nec vindet, nec inaiiet,nec donet in nuita alia parte. Et qui hoc fecerit, fiat excom-muntcatus de Deum et de suos Sanetos. Et

Episcopus facialstabtitmentumpost obituntMironi Gitredecum nostro consi-ito~=Stg-num Artattus

Comes.==Sigtnum Roger Bernard.-=S)gtnum Guitiem

Giscaffe.=8igtnum Ponc Mir. Teatessunt.==Possedontus Presbyter scripsit.==Servo Dei t fuit ro-gatus.

xvn. i

~<<<u<,o monasterii S. Joannis de in comitatu Palliaren-si, an. jDCCCC~~f.

(Vid. pdg. 47.)

'<

cartor. monast. jt.aM~M)~ /'o<. i8.

i.n nomine Domini nostri Jhesu Chris)!. Atus gratia Dei Eni-~copus, simnlque et Ego Guillermus opituianfe ciemencia Co-

MDOCMtENTOS. 24t 1

,III r. ,d.

T.Xtt. <6

mis tMstra sanexit auctoritas ieg~un}ut ad Potuino cohercea-

muret per(!c!emar in bonum. tdeoquc venit nobis expunctioexcelsiorem regem ut domum Saacti Johannis qui est Ecate-

sia fundata in speiuncba qum Mt ittpau de kastro Vjvitano

cum hcdinoibm suis omnibas~ terris, vincie, ortis, spe)un-

chia, atbia, paMhuM et omnia quod ibi adquisitum est vêt

Deo propicio adquirere debet tradimus ad nMnastioatn servi-

tutem, et concedimus hoc ad domum Sanctœ Marfm ctBeati

Petri Apostoti in Monasterio que vocabulum est Lavavi!, quiest hHtdatus secus flumen Noebaria, ot adseryientca ittius utin antea nullus sit ex genea)o~!a hominis qui ausus sit, née

Presbyterum, ncc mandatorem nec sen'ientem ibi mittefe nisi

sub rebuta Benedicti et quod placuerit ad servientes de ipsoMonasterio jam dioto. Propterca ~tuubri ordinnciono docrevi-

mus,utnecEpiseopm, necPretibytef.neaDiachonm, née

Subdioehonus, neo Cotnis, nec Vice~Comis, née vittieu! nec

gardingus nee nullus homo ausus sit abstrahere ipsam domum'nSancti Johannis de monasticam servitutetn, nec de regulamSancti Benedicti, ve) de Sancta Maria, et Sancti Petri Apo-stoli, nec de MoMsterioqu's vocitatut'.Lavavis, nee de M[-

vieates tttitts. Et si quis hoc prœsumpMrit facere vol. abstra-

herc votuorit.componat sicttt consuehtdo est Monasterit, et

.Legum ordinacionem decrevit, et it) antoa isla auctoritas in

omnibus habeat firmitatem, et,inrumpere non permitatur. Fa-

etum vel ptaoitutnatque auctoritasin mense marcio, anno

XI. regnante Lodovicho R<e.=Sig~-nmn Atoni Episeopi.=

SigtnumGuHiermo Comité,.qaiha'tcauctoritatem rogave-runt scribere et (estes ad hoc firmat'ent.=Sig;'t'~u"' Radiper-

ti.==?Sig'{'num Gatindonis.==Sig-{-num He)eUs.==Qt)!ntus pre-

sbyter hoe seripait et subscripsit,

XVI tM.

~t<t!<c<Mmlatum in /<tt!0)'em monasterii &!nc« G~tM~t~ anno

PCCCC~Om. (V. pa~. 50).

Ba:M~o)-.moM<Mt.t<K:<MC<nsft,/b{.8<.

i~otumsitvob)9,cuncH9queaadiont)hus, quatn content in

est t'crtita in piacito de,Regimundo Comité, et Rorre!)~ C«-n

APENBME-1- _n o.W ..e_ n_

mita, et Santal Comité. interMamAtbate'Atoae, 'qui cu-

est do domo Saneti Genesi), et itt.s homines de S&tasMid est, Randemirus, D~Mius, Seoofrelus, Ptactanus PrSlter, On.tusPresMter, Astesus Presbiter, Durandus Hiia, Pos-sedonius, Ariulpho, Columba. M jam di.M vel supra n~nat. cum Mos e~de. sic tenebant ipsos alodes de domum8an.t.Gen~~qui sunt in

c.mit.tumPatM~.e.in ap~Toralia, et in ~"<i< Reverte, et in~n-1 Salasse ln loeo

Cencui, °' rio ~R.-verte. Mandavit atque pr~ceptt i)te Comes SMiariu. ad i))umAbbate jam supra nomtnato Atone, ut mallasset mos nom:-nés jam supradictos qui hic resonant; et quomodo dixerunt,Ma et fecerunt, et interrogaverunt cos

Ipsi judices, id est, Fe~dacho, qui est eustus de domum Sanetœ Marite, cuius voea-b~Mn est Sanct. Grata, et ine atiu.Judex Fedacho, qui est1~.

Liminiana. Isti Judices jam dictiinterrogaverunt

lllos homines, si tenebant alodes, et ipsas vineas, autMon. Et illi elegerunt duos

deeredibu.8tti6,qui remoMumdederunt; id est, Randemirus et AstëMs:

ipsos alodes et ipsasvineas, et)pMs torouiarioa, et ipsos molinos, et ipsos moii-nares, et ipsas arbores, nos iUas tenemus.

EtinterMMvenmteos .p., Judices: pro qua voce i))um teneHs. Et M), in suisresponsis dixerunt: Parentes nostri !))o. tenuerunt, et postMtus obitum ad nobis dimiserunt. Insensati et bene intetteetiJcdices interrogaverunt ipsum Atone Abbate.si potuissetabere tales Mf.pturas, qui fuissent anterlores, unde potuisset~i~?' quod proferrent inillo p)a.tto. Et ute Att. Abba in suis responsis dixit: nos ha-bemussc~pturasantMiores et meliores de

tempore Domnonostro Lodovico Imperatore, et de tempore Ragimundo Co-mite, qui esteondam, et de tempore Isarno Comite, qui esteondam.et Lupone Comite,'qui est condam, et melius perti-net

addomumSanctiGenef.iiperistas scripturas.quam adittos homines

perstmgeneatogia. Aprehenderunt ipsiJud)-ces tUM seripluras, et scrutaverunt cas, benBieMrunt, etmelius mteiiexcrunt, et adfinnaverunt ipsos atudes jam su-pra nommâtes ad domum Sancti Genesii cum sues fines, etsues terminos, et suas agacencias. EgoRanemirus, et Pla-cianus Presbiter, et Astesus, et Possedonius, et Oriolus Pres-Mter omttMstroa heredes tecognoscemus nos à petitione deAtone Abbate, quod melius

perttnenttpsi atodes ad domum

MBOCUMMTOS. 243

SanoU Geneeii por suas ~cripturMj quam ad nullum aUam

hominem. Videte non meneiatis, neo vobis crimen non impo.natis; videte, non mentimus, nec nobis crimen non imponi-mus, sed veraciter nos recognoscemus in vestro supradicto

juditio. Et hec nostm reeognitio vol exvacuaUo vera est, etnon faba. Facta ista recognitione vel exvacuatione ït! ka-

tendas Marcit, anno VIU, regnante Ugo Magno Rege, et Kar-

Mo expeotantem qui est in vinct)to.=Sig-)'nutn Randemirus.

=:Sig-{'num Davidius.'='8)g-j-num SeeofredM.=8ig-j-n)tMPlaciaaus PreBbitM.==8iginum Oriolus Presbifer.=:8ig')-nnm

Aetesus.c~Siyj-num Dorandus.~Sigfnttm Ichita.=:Sig-j'nnm

Possedontus.=Si~~num Ariu)fo.=8igtnum Columba, quihanc recognitione vêt exvacuatione fecimus, et testes roga-vimus ut sua signa facerent.=8igtoum Ramio Attemiri.'a.

S'gtnum Ato G)Mdt.=Sig-j-nomMiro Ario)i.==ServusDetet

Borrellus, Asnerius, ïehita visorM sunt.=Miro Levita roga-tus scripsit et subscripsit sub die et anno que 6apra.'=Raimun-'dus Comes.==Bon'eUus ss.°==Suniahus s6.==Fedacho Judex

t fccit M."

XVII

C«ff<t <<oM«M)t< Comitum Pallarienaium ad motXMtenuM

S. GM<M<«!<'JM!oW<!<m. J)f~'X: (V. pag. m).).

E:o coWor. monaft. i<tt)<Mc<tMM, fol. 58 b.

N-~omnis Sanetis atque gloriosis, et post Deum nobis fortissi-mis patronis venerandis i))is martiribus, quorum retiquiœ in

Vasetica, qui fundata est super alveo Humen Cello, que alio

vocabulo nuneupatur Astranue, ubi sunt uniate retiquia! San-

eti Genetii.ctSancti Stephani, et Sancti Adriani, et attomm

Sanctorum plurimorum: Ego Artallus gratia Dei Cornes, et

coniux mea Lucia servi vestri, ô Sanct) Dei, piaculorum no-

strorum cupientos. expiare, que aapetaet peecatorum no-

strorum honeris preegravationem, oracionum vestrarum de-siderantes adjutorio sublevari, parva pro magnis offerrimus

munuscula. Nuttius quidem in seculo hominum vos indigerecensum scimus, quia jam pro sancti vocationem Dominus ne-

ster suo in regno proprio dettatos munere cumulavit. Ergo

~44 APË~MCË

pro luminaria Eoctasica vestM cotidiania diebus deservireatque stipendia pauperum, vel qui in aula beatitudinie ve-"triB videntur, donamus gioriee vostrm in territorio Sasso, infocum qui ab antiquis nominatur Subiligas, at nunc nomina-tor Sancti Tirsi, ad integrum sicuti ad nobia ncno usque no.Mitur fuisse possesum, cum omnibus hominibus, et uxores,et Miis, qui sunt vel futur! erunt, simUiter hedificiis, vineis,silvis, prntis, pasehuis, padutibus, aqois aquarumqne duoti-bus, vol omM jure loci ipsius, ut diximus, ~oriœ vestne de-servire pro tuminaria Ecciesice vestrœ atquë stipendia pau-perum vel eubstantia sua absque ulio impedimemo post jure(;Mrit6 vestr<B perpetuo tuis.usibus debeant vindicare, et necvendere, nec donare, nec modicum aiiquis aiicnare présu-mat sed integrum ul noetriB oblationis continet forma in ve-stro jure perpetuo tempore maneat. Quod si q~ispiam cultu-ras Ecetesim vestre ex hoc quod prona voluntate et sinoeradevocione obtulimus pro lepiditate neufragaverit, aut proquolibet contractu vel modieum huius Sanctœ Ecc)esi<B aiie-nare presumerit, nuitatenus valent, sed ubi oceursu suceMoreius repperit ut legis est exindc sentoneiam nullius expe-etato judicio sine aiicuius controvcrsia jure vestro faciat re-vocare, quod ctiamjuratione con<!fmo.==Sig-rno Artallo Co-mile et Lucia uxore eius, qui hane carta rogaverunt scribere,et testes firmare ut suos signos &cerent.=Sig-rno Baronat de

As~a. =Sig-rno Mirono filio serve Dei. ==Sig-rno Enardo (iiio

tsarno.=Sig~no Arnallo filio Guiiienno.=Facta ista carta X

hatendasMadii, luna XXV:, era M.LXVtH.=ViMrf6 et au-ditores Remon Ponz, et Remon Isarn et Guillen Isarn.=Hoc

supra nominatum in vita tnea itià medietate ego positideam,et post obitun) meum ad Sanctum Genesium remanoat ab in-

tégra. Et qui eam inde trahere votucrit anathema sit, et cumJuda traditore partem habeat. Amen.==Echo Presbiter rogi-tus scripiiit sub die et anno que supra perpreces de NicholaoPresbitero.==Et ego Artallus Comes sic facio meum sig-j-numin ista carta in ipsum Monasterium de Gerre in presencia de

Roger Bernard, et de Bernard Saintia, et de Bernard Guiiten)et atiqrumptttritMOtum bonorum hominum.

DE MCUMBKTO' ~8

XVIII.

C«r<<t <'M<<!«)'<tt<OHM et (fetaMo~s JM~M' CoMe~e~ S. JMe~

rf(e de Or~nntafto an. ~MC. (V. pdg-. 87.)

<!M<o~r. in «!'(/<. Efc<. S. ~ano: de Of~owwoM

jttegnante ln perpetuum Jesu Christo filio Doi vivi Domino

nostro, anno ab eius tncamatione post miOeetmum nonage-stmo.'Era quoque mi))esima centesima vigesima oetava, ln-

diottone quarta, HebdomadamensisJunii prima anto solemne

festum Pentecosten, die Cillenia. Omnipotens t'eus Pater, et

Fititte, ac Spiritus Sanctus in~piravit in oordibus suorum H-

detium piorum proborumque Principum terriB, videlieet,

Gnitardi, natus Isarni, neenon et Gebettinte sum coniugi ve-

nerandea, quatinus vieitMent Boatœ perpotuiaque Dei Geni*-

tricis MarijB aulam, et A captivitatis nexibus, quibus hueus-

que ab exordio sui initii connexa fuerat, soiverent eam, et,secundum quod cœU Reginam decet, ittam facerent ingennamet ab omni prorsus sorvitutis iugo liberam. Ouœ sub decrcto~ae consilio Domni Sanlani atm<B Urgellensis EcciMXB Epi-scdpi otim ab ïearno preavo illius Guitardi solo tenus extititfundata In Sigeris fluminis hora, in vatte Caboecii nuncupata 1et de suis propriis donis tune temporis ditata, et a pretibato

Episcopo fuerunt sibt Hnnata illa dona et condotata. Deinde

post tempora lon8a non fuorunt habitia !sarno genitoris prix-fatl Guitardi illius au)te ediOeia, et sub consilio ac pra'ccptoBeatissimi ac egregii Pnef:u)is Sanctae Urge)kn6is ËcctGsiw

MennenKaudifueruntAfundamentiscversa, et sicut nunch

evtdtSMr patent eunctateedifieata, et tnnttome)ius, quantnon erant, opitulante Deo restaurata; et hœc edificia ab illo

Isarno fuerunt cepta et consumata, et de suis propriis largl-tionibua aecumutatu. Dcindc tonga post spacia, poetquamSanctus PftBsut Ermengaudus ab hac patria migravit ad su-

pem régna, et Domnusdivœ memorim Guilelmus Pontifex

postbomnumEpiscopumEribattumsuccessorextitit in atmeeDei genitricis Sedis kathedra, invitatus et rogatus ajam dicto

tsarno venit in locum !Uam, et honoriflce ac legitinie conse-

Ctavit prtefatani, quam lsarnus nupcr cdi<icaverat sub honore

M6 APEMtCEmaffia Dei, aulam, atque tradidit et condotavit el omniacuneta mobilia seu immobitia, qaa-eutnque & fidelibus Dei à

primordio sui initii fuerunt sibi obtata~ vel quoeumque modotradita, et ie~atiter eonnrmavit ea in dotis scrtptura} nequeprœtermtssit ea que deinceps esset adquiaitura, quin neete-ret ea sub anathematis vinculo, simili modo sieut patenta.Qui videlicet proavi atque avii, et genitores sepe dicti Gui-tardi, licet propriis donis mobilibus ac immobitibus ditarent,toeuptetarentque pKenominatam Sanetœ Marite aulam, etquamvis ore proprio sponderent inde facere, aat Monasteriumde Monachis, aut Abbatiam de Clericis Deo, inibi secundum

Canonicam institutionem mititantibus; tamen iMongrutiaofdinatam eam retinquerunt, quia Meund~mSanctofumPatrumnormam eam stabitire haud euraverunt, et quia illi propterinscitiam et incuriam prout deeeret ea, qum tune pleniter cor-rigere debuerant, non cotTexerant, propterea in mate usi-<ato improboque tune temporis more hucusque domum se-pius dMtamDeiBtarepemisMrunt.jEteheat jproh do!or!Quia qus: debuerat esse proraus Domina, hucusquo fuit quasiancilla. Acpe)'hoc nos modem! pnenotati, seilicet, Guitar-dus, et irremota Comes mearum rerum, quamvis tndi~ni etad hoc opus non bene idonei, tamen timore Dei perterriti,cordeque compunctiac fervore SanctiSpiritus accenM,ae-sumpto ctipeo fidei, ne uUJone divina queamus hoc scelere

puniri, amplius non sumus passi ut Ecctesiam ahna! matris

Domini, !n quantum nostra sit potentia et virtute, sinamM

inhonorari, improboque more deinceps infestari. Ideoque ar-mati gladio vcrbi Dei Adalbertinum quendamdictumCte.ricum prius fuimus aggresi, quatenus ab infando et inlegiti-mo coniugio purgas8emus sponsam matremque Regis eœ)!;et omnibus ingeniis quibuscumque quivimus apud nh)m ago-nizavimus. At frustra laboravimus, quia nulla ar~tenta-tione i))um vincere potuimus; adeo erat suo ductore plenusac robustus. Qui Adalbertinus dudum

saXimpefgexagintaannospnescriptam tenueratBcctesiam, et magno dedecore

consumpserat suis cum famiiiis conseeratum viclum vestitumque Christi Ecc)esi:B, et uxorins preposuerat nefandam Galatheam super Virginem Dei Genitricem mariam. Nos veronunc blandis ilium sermonibus persaasimus, nunc vi ao ter-rore Dei coarctavimus, quatinue linqueret carnalem concubi-nam propter apiritualem éponsam, et linqueret luteam do-

DE MRUMEN-MS.tteiratetostC MEnom- R[ nn<nmt<thMtmm )!""Mn'pMptMretetoste regnum, et conmutttretretn tempera~

tëfnet perituram Mhhn.in ultima mtateproptec Mciestma~

etBternamgtoriam, etsemper apud SanctamMariam staret,

ubi nthit ci deBeemt doneo earno viveret. Sed hoc inveni~neqa)vin)us;tantumapMdit)um non pugnavimua. Ad utt{.mum quia vidimus, quod nihil prevaluimus, eum oravimusut <tttim nostmm nobis linqueret honorem eum omnibus re-bus sibi jure eompatentibus; qui hoc nu))o modo acquievit,aod tandem nobis ait quod sccundum sententiati Sanctorum.EMonum, ac decreta Romanorum PontifioMm satisfaceretnobis. Nos autom i)ti

respondimus~ quia hocnisicoaotinonfaceremus, sedpaomcencbifirespondMet, quia nos nullumpMMd~oiujn illi lacère volebamus; et Mooipsum nuua rationeapud illum adquirere potulmus. Interim dumhmc agerentur,et nimia anxietate animi nostra corda agitarentur, allud aeci'<Mnobtf)pencatum, quod fuit nostram magnum dampnum.Quia aroha, que erat in pr~fata Eectesia, qua con-UmbantM cunota EcetesiiB ornamenta, nostro pecea-to, nosoimue quo pacto, ant quo ingénie, nocte fuitab igne combMta, et in ea omnia que continebantur,fuerunt mi8erabiliteir absque utta reservatione consum-pta, codices omnes atque auperattatia, Mripturaa de omni-

bMalod.tsquMC~quehabebat, etmqueh.dieadquisierat

iMCtesta illa, Ecctesite dotalia,. ot veetimenta Saeerdotalia,neenoaetsuperpeUMia; et,nitevasitquin oonsumeret ignispMter Ecolesia paupera. Et inter utrasque anxietates, atqueinter utraque tentationum discrimina adeo nostra fueruntconturbata corda, ut peneearuitnus sonsibus, et ecelesia-slica cura. Tamen reeordati post bnga et innumerabilia su-spiria, dolore cordis intrinsecus et oxtnnsecM tacti, non no-ttra sponte, sed coacti invitavin.us suplicando et omnimodisobsecrando Archidiaconos et Cànonicos Sedis Urgelli, Cano-n)CMqueM)igioMgSanet!eMari!B Cetsonie, etreti~ososCa.nonicos CardontB; et omnes hii convenerant in unum antenos in prœMbato Sanctte Mari~ Organnani ctaustrum~ quointerfuerunt suprafali religiosi, et ittim clericos tooi, et Do-mnus Ennego Prior Sancti Andrew, et ex Meis Domnus Ber-narduaTrasuani, Arnallusque Guilaberti, et Guitlelmus Ar-nalli atque GutHetmus Rieulphi, et alli nonnuUi, in quorumpmsetttia fuerunt valde discussa Adatber)it)i pnBfatinego-t'a.

Ethcetdiutceafcitraret, et. sui evasionem perieuli ar.

Ë48 APËMttCE

.a_(tcntfssime qu~reret; tamen seeundum sententiem -Sactito-rum canonum et Décréta Romanorum PontMMm fait )nib)

fmninoconvictue, et cum omnibus rébus queecumqueha-buit pater itfius, et cum omnibus rebus mobitibas et ittunobi-

Ubm, quiecumque ille quocumque modo habuit Ii die sui hu*cusque ortus, ut venirct in potestatem Sancito MariiB et~ius(ieret ~rvus, full omntnoadiudicntus.Qttt cum'sMtentiM

suce dampnationis audivit, ilico eas veras prôeuldubto re.cognovit; etsua sponto, nutto modo coae)e, concubinamcarnalem darafiquit, emexo in gu((ure<Une, nutio fMutX

cogente; coram omnibus servum Sanettè Maria: M fradidit;et honorem

ittmncxirttpg'rofetiquit, atque scriptOramdeomni alodio, quodcumqne ille et pater illius umquam usquehodie habuerunt in omni Urgelto, tnm de emptionibus,quam de pfan<a(ionfhu9, et de aprisionibus, excepto soloillo atodio, quod adt'enerat ci ab avo, quod retiqahttua etintutiu ntiserutionis, cum mcdietate ex omni suo mob))0,seribere pra-eepit quam aponte propria mann Ortnavit, et

super altare Sanctm~tarimittam posuit et sic SMetse Ma-

rite sua'quo eanonica: jura perpdfuo habëndum confradidit.Si quis sane fequisierit, eur ita fuit judicatus, sciât quia pa-ter illius cum omni sua hereditate Sancta' Marite fuit obtatus,et ad eius titulum ordinatus, et quamdiu vixit fuit suus cle-rieus, et in hoc proposito permanente pâtre, fuitAdatbefti-nt)Stn)tci(o ~enitus; ideo fuit Nejudioa(t)9. Jdeoque nos su-

perius dicti Guitardus videiieet eum conjuge, propter hns su-

perius comprehensas infestationes et controvereias, et quiametuimus ne repentinus preocupet nos interitus, h<M nego-t!a pro!ongaro amplius noluimus; sed sub assensu et imperioDonmiSancticEeciesiœ UfgeOensisPontMcis BenMfdi, cun<

etorumquo Arehidiaeonorum et Canonicontm Sedis UrgeUiFutchonisque retigiosi Proconsulis Cardante, et ret~iosorumCanonicorum Sanctt) Mariie Ceisona:, cunctorutnquc subli-mium virorum, tam religiosorum quam laicorum in'omni Ur-

~efjico solo commoranttum cupimus pfœMbatam Ecetesiamstabitire secundum institutionem sanctorum Candnum, et ut

deinceps inibi degcntes vivant et militent Deo secundum vi-tam Apottotorum, et secundum tnstituta Beati Augustini; etSanetorum Patrum. Et ideo noa ambo pnefati Guitardus cum

coniuge, una cum semel diet& Domno ac venerabi)! v!roPontifice Bemardo pari veto et communi sensu tradimus,

DE MOEMEMTfM. 249

et per Mow dotem festaut-amue atque condotamus eidem

EcdesieeiMqM eanoniem omnia aiodh, possestone6,etpra~dia quteeutnque othn ab avih et proaviis, ~en!tofibusque

hMtHS, H)it!<queDe(Odetibm<proanimarutn suarum redem-~

ptione usque hodie A die qua sumpsit edMciorum exordia,quoeumque modo, votive ae potenllaliter sibi fuerunt colla-

ta, et eaqMœcumque deineepa usque in tetemum erit unde-

cumquo &eqt)isitum. inprincipio namque hutus fargttionis

eidemEectesiie etusdetnquc canonicz pro ani~M'um nostra-

t-um paKntumque nostrorum redemptione tradllnus et coh-dotamua Kceiesiam Sancti Chfistophar) de Aria cum lertia

parte de decimia itMus, et eum omnibusprimittis illius et

oblationlbus M defunctionibns, et omnibus suis atodiis, sicm

proavus mem tsàrnus ab ihtegrum hoc sibi'tradidit, et oon-dotavit. Simili modo tradimus et condotamus ei EectMiamSancti Michae))s deVitaris cum tertia parte de detimis, etcum omnibus primieiissois, etobtationibus, acdehtnctioni-

bas,eta)odiis9ttia,qttam ipseIsarMif sibi dédit. Simititërei condotamo~ Eectestafn 8ancti Martini de Spoditia cum ter-tlà parte de dëcimis omnibusque primiciis suis, el oMationi'-bM M defunctionibus cunetie, eta)oaiis, sicut prtefatus jtar-nds ea sibi dedit. Simili modo eondotamos ei tertfam partemdedecimode Vi)t!t Puio)i,etdeVi)tad<' Ami~data, et de

VithSerMi, et de \'i)taPuia)i, et de ViMa Or~aniani, ntdcVilla de Cnselis, et do Villa de Fontanedi cum omnibus illa-

rumEcetesioJis, omnibusque ittarumprimiciis, ac obtattoni-bM et defunetionlbus cunctis, ac operibus et atodii!! quœ in

pKefatis tocis habet Sancta Maria, et frequenlationibus sua:

EcctesKB; qutB cuncta illi dedit prœfatus Isarnus, eique con-dotavit apud Domnum Sa<)annm pmtibatom Episcopum. Etcuneta hfBC prœnuntiata habeat pnedicta Sancta; Muria:

Ecc)eaia eiusque canonica omni tempore ahsqoc districtu et

vineu)o utiiua hominis ant remina*, et sine uUo servitio, quodnon faciat ulli inde, nisl ad Sedem Sanctae Maria' faciant duos

Stnnodoe in armo, sieut eonstituitipse Domnus Sallanus

EpieeopM.of habeat hoc subsentoratu SeniorisCaboctii.

Pfa:teroa tradimxs et condotamtM eidem Eccics!a' eiusdem

eanonicz Ecelesiam Sanetm Fidei cum quantocumque hucus-

que conquisivit et doinceps acquisitura erit usque in anem

mund); et condolamus atque ab integrum tradimus siBpiusd)<tœ Ecetesite ct~ eiusdem canonicœomnem Vitiam de Fen~

880 jt~otCE

tanedi eam omnibus hominibus eommoMnti&tM i);tançai eam emt))bus howafbtM eommwannbw inibi, et

deinceps usque ineternum mea moraturts cum omnibus sar-

fitiM iUorum et sensibus etoperibus eunotis et totum quid-

quid faMfe deberent uUi homini de Villa Ma, et de tenninis

itUus~hostM, et mandata, et distfietos, fatum quantum fa-

eerent utti. hommi, excepto duas partes de illorum de<nmo,sicut fuit ib) donalum- à genitcribu~ ao<tn<, quibue sit beata

requies, et à memetipso Guitardo. Et insuper addimus ei-

dem EcdeaM, eiu!de)nqueeanof)iea'i)iamaquan)'qu!B venit

de Fontanedi fonte quam pater tneue ÏMfnu9 dedit ibi, et

per acripturam sua manu Smtatant contradidit voluntarie

sibi. Et adhuc addimus ei omnem Villam de Casellis cum

omnibus hominibus habttantibue in ca, et cum omni illorum

servitio quod faeere debent homini ulU,. excepto, duas par-tes de illorum decimo. Et in Aris eonfinnamua ei duos man-

sos cum hominibus ibidem commanentibus, et cum onnibue

illorum servitiM, et condotamM ei Capellaniam ittam de Cas-

teflione etc. ~u<<~McpM<ere<t<n~rMn(M)'<!oa<

quibus pamm~ aut nihil proficit historia. Deinde <}Cprose-

9Mt'<«)':Qu<Bcuncta alodia, pMSMiones se- predicta mobilia

atque immobitia superius telro etemento speeiaiifer et gene-raliler pUMenti in pagina notata, nominata, et indiota, quwab avis et proavis, genitoribusqua nostris; et anobisme-

dipsis, et ab aUis Dei (idetibus, qnocumque modo cum scri-

pturio aut absque seripluris, praetiba(:e EectetifB eiusque ca-

nonic~ dictu vel factu votive ao potentiatiter ab exordio quo

eepit edificii initium usque ftodie pro animarum suarum abaverni ignibus liberatione, fuerunt oblata, et pro suarum vo-

tis cordium Sanctie Dei tnatris oiusdemque canonicte conse-

crata, et qu~eumque deinceps ab hodierno die usque in

tetemum quoeumque modo à quibuscumque Dei fidelibus

ultro pro animarum suarum remissione, aut pro quacumque

tributationefuerintsibicotiata, nosamboMpissime supra-fati, videticet, Guitardus et comes moa sepe fata Gebelina,

eimu) apudDomnom supra notatutn.egregiumcathoiieumquePreMutem atma! MatiiB Sedis Urgelli Bernardum pari voto ac

communi. sensu pro nostrarum culparum, parentHmqne no-

strorum absolutione, et pro emiestM regni desiderio, quodBeatai Dei genitricis interventu post prmsentem temporalent-

que vitam vateamus adquirere, irrevocabitttertraditnuset

eondotamue pneftt<e EccieNa! Sanete Marite eiMdemque..ca-

BËBOCtiMENTOS.r..rw..l.w.Ifli. -.1 L_L_J. ~L_ Ln

nonicea perpehtaiiter ad habendum absque biandïmento et do-mioio uuius viventis hominis, cuiuscumque ait dignitatis autatedmeritatie aut parvftatis, nosexceptis, posterisque no-ttris. Quicumque ea, qum prtBmiMimuB, pro sui dejieti remis-

tione, et pro Omnipotentis Dei timoredeinceps pieniter ob-

tefvaverit, et nullo modo inibi a)iqu)d conturbaverit, sed

pro Dei amorc huius rei propagalor et patmtor existere cu-

raverit, ~rattam Dei Omnipotentis acquirat pnBsentetnquevitam absque ullo d!sefin)ine transeat post hane cœteste

regnum sine fine pOMideat. Nos vero ea cuncta, quo supe-tius intpfeMttnus, nominatimque nuneupavimus, sicordina-

mus, et pMdictte Eectosite eiusdetnquo eanoniM conne-

etimus, ut ab hodierno die usque in etemunt neque nos ipsi,neque posteri nostri, neque uUtts homo nobili, aut viti

persona utriusque sexus masculini seu Cemenini ausus sitea divellere, vol vastare, aut surripere, aut invadere, aut inquoquam infestare,aut inbonorare. Si quis sane,quod ab-ait, et quod non optamus, ausu temerario, instinctu diabo-Heo, quoeumque commento huius rei viotator, aut femerator

extiterit~ aut quoeumque ingenio convellere aut invadere,aut depopulare, aut dclcriorareea motittM fuerit, in primisiram Dei vivi ineurrat, et cum proditore Juda, qui prius vir

apostolieus, postea vifis apostala factus, iuat penas in infër-

num damnatus, ibiqueinprofundufnstygiistagni demersus

perpetuaiiter fotet eum per sonantia stagna vortex suifureus;et insuper sit anathema et sacriie~us donec ad satisfaotio-nem veniat, et ros EcctesiiB in quadruplum sibi reddat, etsecundum sanctorum instituta canenum pœniteat.=:-j-Gitard8enior.==:-}' Signum GebeUnc: nos ambo acccnsi eoelestis

regni desiderio hanc dotem scribere oravimtis et ardentanimo eam cotttimavhnus et firmare eam aliis rogavimus.==Sigr<-nNm Isarni Gui(ardi.=Si~)-num .Guittieimi Guitard).

==Sigtnum Raimundi Guitardi.=Sig-{-num Mironis Guitardi..

=Sig"t'num Raimundi Guiiterm! de-Taus =Sigtnum Arna-

iMRaimttnd).=Si~'i'nu)n GuiUormi Arna)ii.=S!g-j-num Gui-iteimi Ricutn.==Sig~-num Berengani Gauzeberti.=:Sig-{-mGuillelmi Guitardi. =8igtnum Arnalli Gauzefredi.=Si~tnumMironis Arnaiti.==GuiUeimus Arnalli Archidiaconus.=Miro

Erimanni.=Bercngarius Raimundi.-Petrus Canonicus Cei-

MnB.=-{- Arnallus Mayou, hac si indignus Canonicus.==

t Bemardu< Episcopus.x=t Futchone Viee-Comes~=-i- Pe-

SM <PËNBtC8

trus Abbas Sancti Saturnin! c<snobii ettbscribo.==Guittettnus

Reimundi caput seotaa subsc.=Miro Saoerdos.=='{'Guadatft)s

Sacrieusto9.==:-j'Raimut.dusPrtBsbyter.=*{- StephanusLevita.=Lator legis ao juris Knnengaudu< hanc à sumo usquedeorsum scripsit dotem à prœfatia Principtbua jussus cum

titteriseuprapositis peractis XXMt! versibus et in epylogo

ttotUum hoc -}- signum impressit tibem ac devotus, in anno,et mense, ae die quo superius.Raymundus Cardonensis

CancnicM.

XIX.j

Cot'<« doMaMoxM /ffc~ monasterie GcrfetMt, jan. DCCCCf.A' (V. p&g. 89).

in Dei nomine et mdividuœ Trinitatis qui continet celestem

tronum et intuetur abyssm ego Reimundus divina Dei été-

meneia Cornes adque Marehio de Palariensis terris, quemPater ccetestis mihi concessit, et fratres mei Borre)h)6 et Su-

niarjus cum illorum concessum, et ego Wisado Dei prtecepta

Episcopus in honore SancttB Meriœ Virginis, et Sancti Mi-

chaelis Archan~efi, et Sancti Petri Principis Apoatolomm et

Sancti Vincenti qui primus ibi fundatns fuit, et Saneti Jhoan-

nis in cuius nomine supra flumina Noeharia constructusest

Monasterium Monachorutn Cenovitarum quœ vocatur nomine

Gerre simut in unum cum consensum MeHu)M nostrorum Ca-

nonichorum, cterichofum adque laichorum fieri exposeimusaurem benignitatis nostrm accomodamus ut dommn Sancti

Johannis in villa Pctramodei (Perame!()etdomum SanckBCo-

iumb!B)nvi))a Seresui cum i)torumagecenc!is etdomumSan-

atae CeeitiiB in villa Anehos cum illorum a~ecenciis et domum

Sanche MariM' Virginis in Corles Castello eum illorum villa-

riuneulis et domum Sancti Martini eonfessoris in villa Festui

cum illorum villariunculis cum ajiis capellis <juœ sunt in Pa-

ga Cortetano eum apendiciis suis et ipsa divisa silva qui est

super fonte fréta. ipso slagno que voeant stagne Aqui-).e. H:ee omnia superius nominatum de Matezas usque in

Sancto Quiricho, et de Nocharia ad Erbolone usque ad sta-

);no Aquila quœ supra dictum est. Omnia quee hic sup~riustonsonaive) conctudit decimas et primicias vêt obtaeionef) ad

CE BOCUMMTO! 2!)3

ipsum Monasterium constituimus atque concedimus pro eter-no pie patris eonsotaeioneetpeccatorum nostrorum remissio-nem ut in die Advenlum Domini nostri Jhesu Christi tam nos

quam et genitores nostMseuiuscorpora in ipsum Monaste-num requiesount, merearnttr introire in regnum cœtorum etinvenire requiem Mmpitcrnam amen cum omnibus Sanctis,de pnBsens die et anno quod pactam nostrum constituimus etmanibus nostris firmavimus usquc ad consumacionem Chri-stianorum huius sœcuti, tam Iste Abbas nomine Attoeum fra-tram Monachorum suorum q~am et succesores iitorùm sineuitius blandimentum aceipiant ipsas decimas et primiciascum hostiis et obtacionihns. Nuttusque Cornes, nec Vicea-Co-

mes, necVjcharius, nutfMqae Episcopus, nec Chanonicusaat Cterietts, nullusque homo Christum confitentem de hoc

quod supra nominatum abemus ausus sit rappettere de istumMonasterium neo ledere nec minuare

Si qub autem Diabalo incilantem pcecata cius impedientemaliquid exinde minuaverit velut ledere presumpserit, compo.nat in vinculo solidos D. et inanem ait relietus et de

Ecclesia dezepius, nisi conversus fuerit ad penitentiam. Et.ista soriptura legibus confecta manibus nostris firmatam fir-m!s$!man) et legitimam abeat roborcm omnique tempore. Fa-cta seriptura etemosinafiaV.idusjunii, anno XV, régnanteLeutario Rege filio

Leudibicho.=8i~tnu)n Raimundo Comi-

te.=Sig~'num BorrcUo.=:Sig~-rmm Suniario qui hancjudi-tium elemosinarum rogaverunt seribere, et testes rogaveruntqui sua signa nrmarent.=S)g-{-num Barone.=8i~-{-"u'M As-nero Aster. ==Sig')'num Borretto.~Sigfnum Galindo Ban-

eoMs.=:Sig-{-num Ode~M.=;Sigt"um Joseph. =:WisadusEpiscopus S9.°==Raimundua Cornes ss.'=Borrellus ss.°=Su-

niariusss.°==Fedacoss.°=GostremirusPre8Mtor roitus eeri-

pNt et subscripsit sub die et anno que supra.

S5t APÉNMKE

XX.

Oonatio /ac<a !HotM<t~to S. ~M'ent« de JVocAoWt,an. DCCt~JJ. (V. ptig. Ci).

Ba) arch. monast. Gcrrens. in «ttMco translato.

i.n Christi nomine: Ego SpaneUus ex regali progenie de-

scendens donator sum Domino Deo, et Beato V!ncehtio, et

Sanctai Dei Cenitricis Mariz Cenobio qui est situs supra a-

mnem Nocnriœ et Toodobaldi Abbatt et Fratrum Mb eo de-

gencium qui in supra dicto Monasterio sunt modo vol adve-

nerint futuri. Trado vobis ipsas meas villas cum omnibus

terminis et apendiciis suis, id sunt, SequeM supenore et sub-

teriore cum ipsa mea Eectesia Sancti Martini cnm omnibus

~ecirnis et primiciis suiset<:amaMisEcetesii8qua:subpKB-fata Ecctesia sunt subnixie vol erunt, et cum <ttiis viUaHs,

id sunt, Oseze, et C)trtice))a cum terminibus illorum et afron-

tationibus cultis et eretnis cum omni genera arborum pomife-ra vêt impomifera, cum pratis, rivis et fonticnuHs, silvis et

~arrieis, petraft maximas vol minimas, montana vêt prôna.iterum ooneedo prmdicto Cenobio ipsum meum Castnttn quedicitur Baienne cum omnibus terminibus et aiaoenciM et fini.

bus suis sima) cum ipsa mea silva et devesa ad integrum.Advenmnt autem michi bec omnia per aprisione et per con-

ceMionem Domini mei Karoli Imperatoris et Augusti, ac con-

san~uineimci. Do ellam jam dicto Monasterio meum castrum

qui vocatur Cartenise cum omnibus suis alodiis, terminibus et

limitibus suis eremis et ineaitis. Et ipsam meam sortem qua:michi advenit de jure parentorum meorum quam voeant Orto

Morone simul cum ipsas meas vineas qu<B ibidem sunt.

Termini autem supra dictarum villarum vêt castrorum hii suni:

de Pintina quam vocant in ipsa portella et vadit usque ad

ipso eotto de Buszede et de Sancto Liecrio, quomodo diseur-

rit aqua et vadit super ipsam sUvam de Barenne usque ad

ipso eoUo de MoUeto et discttrrit per Saiisarre, et super ipsumoratorium Sancti Mauricii, et supra ipso castre qui dicitur

Erbolone, shnui cum illo oratorio Sanctee Maria! quod ibidem

tandatos est et pcrvadit usque ad vadum antieum qui est

M'BOCWMKKTO! 885

t iOso oratorio Sanaha Maria* vn) tmna !n<.n f.<.).~ ti'.h~~trans ipso oratorio Sancto Mari~ va! trans ipao castro Erbo-lone. Trans (!t)men vero Nocariae ascendit per ipsam petramvel ipsam serran) quœ dicitur Gausti, et pervenit usque adoratorium Beati Martini de Mazaneole. Hii sunt termini ab

oriente, occidenle, meridie ,'et septemtdone supra dictorum

possesionum vel castrorum. Hec omnia sieut superius con-sonant vel prmdicti termini conetudunt eum dedmio, primi-cMs et oblacionibus, censibus acservietis cum exitibus et re-

regresMbM concedimue atque constituimus pra'Bxo CenoUo

pro eterneepii patrie consotactonemetpcMatorum nostro-rum romMMonem et conceBsione et in elemosina senioris no-stri tmperatorM Koroli Regis. Si quis sane contra hanc car-tam ttoatrfe tarsieionis vel coneessionis vencrit, quod non cre-dimas Seri, venerit ad

disrrumpendum non hoc valeat a~eresedpro dampuo i))ato sex libras auri <!sco componat, et pnB-'6x0 monasterio quicquid dampnum intulerit in quadruplumcomponat. Facta ieta carta donacionia XII kalendas jutii ré-

gnante Domno Imperatore nostro Karoto, ad LongobardorumRege anno XtU!regni eius.==Ego Spanettus qui hane cartamdonacionis jussi Mribcre, roboravi, lestibusque roborandam

pra)cepi.==Eg'o Ktectua Presbiter prœseM fui, subsc.°=:EgoAmanus subs<=Eg;o Gintua ss.°==Es;o Dacobertus ss.°=E~oFredolus Comes signo et confirmo t.=Donamiu6 ac si et

indignus Presbyter ecripsit sub die et anno -}- rogatu pmdi-cti Spanelli addomum Beati Vincent!! et SancttB ~ria) Ger-renBis.==Hteo carta est fideliter translata à Radulfo Presbyte-ro. Mater vero huius eartM abetur in scrinio Gerrensis C<e-

nobi).XXI.

Cafta ~n<!o«Ot)M <noft<M(ent Fe<«pod)eMM an. JtfC~~W.

(V.p&g.7C.)

i.n nomine Omnipotentis Patris et incarnati Verbi Fitii eius,et ab utroque prccedentis Spiritus Sancti. Ego EmengaudusDei diapoeicione Cornes UrgeUi, et Dutcijt Comitissa uxor mea,considérantes beneptacitum esse et acceptabile in conspectudivine magestatis habitare fratres in unum quibus sit cor

unumetanimaunainDeo, presertim cum ipse Christus in

Evangelio in medio eorum qu congregati sunt in nomine eiut

?6 Af~ntC!!

se esse testetur Cum «MMitio nostrorun) ncbiUum virorum

pro redotntione.peeoatorum nostrorom, etigirhua ediOcaM

Domum Dn). et Eectcsiam in honorem Dei et Beatissimœ Ge-

nitrieis Dei MarioCOMtrufrc, in qua semper eiht constituti

viri retiras) ad serviendum Deo, non habentcs aliquid:pro-

pium, sed vivant sub regula Beati Agustini teCMndum institu-

ttonent PfemonstMtcns~ ordinis et oMnt pro noMs et pro

omni populo Dei. Ad Eco)esiam autem pMdictatn ot'mona-

steri'in), ubi fjfatresproedtoti divine servioioseaubdantedtfi-

candum, Nos supradieti eciticet ErtnengatdM Cernes et thtt-

c ia Comitissa donamus tradimus et ofTerimus, pro aatute no-

sira; et pro redemptionc peccKtoMm nostrorum atqueomaiam

nostrorum parentum, Domino Deo et ahn~ Virgiht Mafi:R

locum qui solet vocari j!fon! de ~«~f, et deinceps ybeabitor

locus Sonct<e ~one de ~eMpMS'. Et adimus in cirotMtu

quantum aque diseurrunt tnfOriM ex omni parte ita quod

vallibns proxtmis usque ad cacumen pKfimti motttissit pro-

pium atodiunt supmdieht) Eoctesiz Saneta) MMiae et Rit aem<-

perinfratertninoe~tossceuraet pefpctua M~Uast Damus

etiam ad )u)T)inari!tipNUsEcctM!a'omnesfeditMotm vetoti-

varum, et omnes olivarios quos habcmus in Atos et in suis

terminis. Addimm quoque predicte donationi ad victum pr6-

dictorum fratrum q'ti ibi suntvetcrunttotamdecimam o-

mnium leguminum. Meraneges et tetam deeimam que

exierit da omnibus ortis do Mcroneges, ita quod fratres fa-

ciant caedem décimas congregare oui voiuerint absquo in-

quietationo baiuii nostri. Iternm donamus, ofterim~

Beatse Maria; de Belipuig et fratribus qui modo ibi sunt vol

erunt ipsam turrem velerem de Maraneges in perpetum ha-

bendam vol possidendam cum ipsa etaticha et cum suo an-

tuxa in oircuitu, sicut iam assigoandodederamos Guittermo

de Ager, ut habeant ibi hospicium sm)mex<ta.vi)tam, et

possint ibi eolligere et congregare expletos illius honoris,

quem nos donamus vol datttri sumutpMdietc Ecciesia'. Adr-

dimus etiam préfate donation! ipMim vineam qnam ptantavit

GuiHermMdeAg<'rc<t.juxtapnet!tct!)fnturrin< sictit ex-

tenditnr a panetibusvit)'* veteris ttsqbe ad vih6am de Ferrer,

et a via puMica saperius sicut aqua diseurrendo rigare potest

usque ad vineh~ de Bonet de Tôto, et KnAen~audi fratris 'soi,

et ex a!ia parte extenditur in tong'umtisqM ad ipsam céquiam,

et in antptiiim cxtendftMruftqx'! ad vinofniMMnnisde Vatifi

DEMCM!)!KM9. 2&7

ionstoo no~ro vêt succesorunt nostrurum, uMc~m ~j~ueti

T.XH.nosiro vei succesortim nustvuruili,

17

fccundif; et ex alla partf )n vincam Krmengaudi tercian)

sciticet partem quam habomus in pnedicta vinea libere et

nuiete habendam et pOMidendam per secula euneta eis con-

cedimus; et tercinm similiter partent quam habemus in ipsa

vinca do Ponct do To)o, et Erfnengaudi fratris sui huie addi-

mus dNMtioni. Taii quidem modo quod si ex ipsa tercia parte

pccdieforun)vinearum non poterunt eotii~cn' sex modios vini

ad mensuram Agrimontis \'ct Herda! nos ibidem complaamus

unde p!cnaric eollignnt. Hrrufn donamus predictM Ecctcsia' et

fratribuf! ipsas casa'! de AtRgret in villa Bata~arii ad ipsum

grat de Almatta cum sui'! farraginats in cireuitu et omni!)us

suis perlineneiis; et unam nostrum ortum in ipsa orta Bafa-

garii eum omni integ-ritatc sua, et est subtus ortum de AI-

mudafnr iuxta atium ortum nostrum sub ipsa cequia. Post hoc

vero donamus prenomitate Ecciesisa et fratribus qui ibi modo

sunt vel erunt X parilialas alodil in tcrmino tto'de in Castro

xciticct de A)mMeg'cr iuxta ipsas turres de FcnoUet conces.

sione quidem confirmationc Hdcfonsi Régis Aragoncnsis. Do-

namus ctiitm sppe diet:c Eccicsin' et fratri!)us villam novelam

dePrivadano quam no\'iteredifica\'imus et populavimus, cum

omnibus suis terminis nt pertincntiis, sicut nos iam dedimus

et assi~navimus poputatoribus eiusdem loci, et in cnrta i)io~.

rumresonat, cum Mgnmctpaschuisctaquiset molendinist

ac\'ieductibu!!ett'cductibt)s, et eum omni adempriu quod

nd nsum hominis pertinere potest in loco illo, et cum dfeimi!.

et censibus, et usatieis et scfviciis et cum seniorivo omni et

districto et tnandamento sicut nos melius habemus et haherp

debcmns, cum omni inte~ritate et sine aiiquo retentu. Hec

omnia supra dicta donamus et concedimus nmnipotenti Deo

et prenominatc Ecciesi~ Sancta Maria! de Bellpuig et fratri-

hns qui ibi modo sunt vel erunt Dec servientibus liherc et

quiète habenda vêt possidenda in perpetuum pro salute anima-

rum nostrarum, et omnium nostrorum parenlum, et pro r<

demtione omnium pecatorum nostrorum, nt sacrificiis et ora-

cionibus, et aliis bonis operibus, quiB in toco illo faeta fuerint,

ntBreamur veniam percipere peccatorum et rcgni celestis par-

ticipes fieri Otm Jhesu Christo Htio Dei qui sola gracia et mi-

Mricordiasuasaivatsperantcsinse.Stataimosetiam quod

Prior eiusdem loci, seu fratres ibidem comorantes non possint

nssumëre alium ordinem, nm submitere se a)ii Ecciesia: sine

consilio nostro vel succesorum nostrorum, excepta Urgellen-

T. xn. 17

S58 AP~NDtCE

ri Eectfsia et em~Episcopo, it) euius obcdientia et subiectioneconsistant omni<m)pot-e. Aet.) fuitprintadoxatio it) manuJohannis PfcsbytMi numeupati Ofganiancnsis, qui primus..

t!ca!:e Marie de Bcttpuig' invcott'et adquisivit donatione

predicti ComititetCotnitissc V. nonas februarii anno domi-nica inearnattonisM.CLX.V).

Stg-j-num Ermengaudi Cotnitis.=Sigtnum DutciiB Comi-tisse qui hanc donationem tacimuset scripto propriis mani-bus firmamus, et testes armare

rogamu6.=Sig-{-M Ermen-gaudi {))ii

con)m.==Si~{-nunft GofnbnOi deRibettes.~Si~j-num

Arnalli UrpeUcnsis Episcop;.=8igt'tumRaymund: Urgellen-sis Archid)acot)i.=:Sig"{-nun) Berengarii Archidiac.'=Sig-{--num Gui))e)nu Caputscohc.:=Stgt""m Magistri Atexandn.

==Si~'j-num Arnalli dePontis.=Sigtnum Gozerandi de Sa-

tas.=Sig~-nmnRaimundi deAn~)t:sota.=.Si~tnum Raimun-

di de Ribcttos. =Si{ri'num ArtaHi deCatters.~Sigfnmtt Johan-

nis de A)besa.==RaitHundus Sacer ro~atns scripsit dio et an-no quo '{' supra.

XXII.

Concessio onttierfipu&ct Ac~tf«<t'.S. A'teo<<tt0!n. ~/CC~'JtT7.

(r. pag. M.)

An M nomine: Sit tiotum eunctis, quod Kgo GaiHcttnnsDei gratin Vicens. Episcopus, ad honorem Dei, et serntiu)))

ejus, et Beati Niehatai, et suslontamentum pereg-rinorumet

pauperum Jcsn Christi, ad instantiafn et prœef") Nobilis et

Venerabilis Viri Cuillelrni de Angn)aria, et Dominai Sibitiae

uxoris ipsiua, rogatu etiam et consilio ac licentia Domini

Sparagi TnracoMn. Archiepiscopi, et quorundam religioso-rum virorutt), concedo et assigno perpetuo Hospitatisiveloco S. Nieholai, quod pra'f~ti nobitesob ronedium anima-rum suarum, et parcntnm suorum, pie constuxerunt itt

Episcopatu Vicen. in termine de Alfandarela et de Patatio,sub regula ordinis de Premoster., Cimiterium publicum,et)iberam seputtuMtn omnium, qui ibi suntvetfuerint, etptiam omnium otiorum tam de Episcopalu Vicen; quantaliurum, qui iM digère canonice yotuerinf seputtumm.Itatamen quod majot ipsima domus, et omnes, qui ibi vitam

DEMCUNEKTOS. 289

sua'n ducere, et Domino servire elegerint, cum ipso loco. et

Ecctesia sint mihi el successoribus meis perpetuo, tamquam

Episcopo suo subjecti, et reverentiam exhibennt, et in si-

gnumsabjectionis,Prier sivoatiusquitibet, qui illi loco et

Eecicsim in posterum prxponetur, postquam eleetus vel pre-

positus ibi t'uerint, mihi et successoribus fncis successive pro

se et suls Sociis et toco illo, mannakm sine contradiutiune.

a)iqna obedientiam exhibere canonicf tencntur, et de o-

mnibus bonis mobilibus et immobilibus, qmc morientes seput-

turam ibi eligentes loco prtedieto pia devotione contule-

rint, habeat Ecc)cf:!a, de cujus parochia htcrint, et Epi-~

scopusVicen. si de suo Episcopatu fuerint, intègre tertiam

partem, retiquis duahus partibus penes dictum locum sive

hospitatc Mtnansuris. Et ad hoc Metitcrexcquendum tenatur

tam major illius loci quam atii qui ibi fuerint universi. Et

Ego G. de Angutaria, et uxor mca Sibilia cum multipliei

gratiarum actione, et humititate, ac devotione recipinn~

eoncessionem et donum istud pro dicto loco, et i!)i6 qui ibi

sunt vol fuerint, à vobis praidicto G. Vicen. Kpiscopo, et

promilimusvobis et suecessoribus vestris per nos et omnes

postfros nostros omnia prœdicta servare et competere,

quantum ad nos pertineat, et illos qui in loco illo sont vf-l

fuerint, et facere et compeHcrc iuitfata servare et attendcn'

intègre sine fraude. Et htec omnia vobis promitunus ttonn

Ode, et Domino Jc6uChristo, et sub oblestalione divini

judicii, attenderc et compter. et facere compicri singula et

universa, sieut euperius est pra-missum. Ego autem G. \')'-

cen. Episcopus supra dicta fncio et concedo, sah'o jure Vi-

cen. EceiesiK'ejusdemque Episcoporum.Aetum est hoc VU).

tdus Aprilis anno Domini M.CC.XXVf. Guitietmu); Ausonen.

Episcopus. E~o S. Tarraconen. Archiepiscopus <uhscribo.=

Si'j'nam T. PnBpositi Tarraeonen. Ego R. de Capraria Vi-

cen. Canonicus 6ub'!cribo.=Sig'j-num R. de Pinos. Fr. G. de

Mortans. Fr. B.AbhasSanctiNichbtai.Fr.VitatisSubprio-

ris.=:Sigtnum G. priedicti de AngN!ariK.=8i~tnu)ï) Domni

S. uxorise}us.=8tg-i-numGui)!ctmiBiii eorum, qui hoc<ir-

mamus, coheedimus, pariter iaudxmus et testes firmare ro-

gamus.==Si~nutnGaudecrandi de Pinos.=Sigtnum Ber-

nard! de Rubio.=Sigtnun) Berengarii de Angtesota, qui

hociaudo etnrmo. Sigtnum R. Berengarii de Ager. Ego

Genaldus Capellanus de Granana et Decanus, qui hoc nrmo,

3CO APKKOKB

in c.u)tH p~eMia &om. Sibilia (te Angutaria et GuitteinHts<i)tM ejus firmavctunt. CeruardN~t Capellanus Dom. Sib. deAngutaria scribo pro tta<c, et hoc signutU fccit. Pantins Scri-be Dom. Guill. Vicen. Kpiseopiqm hocMripsi die et anno

quo supra.

xxtn.

Abbas monasterii S. NicolaioMt<'n<«!wpf<Mn,«,( Episcopo

V!<-M!< anno ~CC.Y~ (V. p~. 83).

~unetii) sit manifestum: Qod Nos Fr. Bernardus de Fitota

cratia Dei AbbasMonastori! Sancti Nicholahi siti h Vicon.UioeeMin caminonento, in termino de Alfandarela et dePalalio de Angutaritt.aHscnsuct YOtuntatenostnconvcn-tu' per Nos et omnes Suceessorea nostro!), bona et tiber~votutttate laudamus pt concedimM m omnihus et per omniaatqueconfinnamns vobis Dom. G. gratia Dei Vicen. EpiMO-~po, et omnibus successoribus vestris, iltud instrumentum,quod factunt fuit inter vos et Dom.,Gttillelmum de Angularin<:tuxor<'m<'jusS., dictiMonasfcrii

fundatoros,profnitentc!!(it-miteri)) verbo. veritalis, et subobtMtatione divini judieli,universa et singula qure in dielo instrumenfo

eontinentur,vobis et successoribus vestris perpetuo inviotubifiter observa-re, et in :diquo n)))nquamcontraven!rc, et propria nostn~manu modo in pnesenti subMfibimus in pmdicto instrumen.to.

Rec~oscimusctiametratemurinvcritate, quod pra!-dictum mstrumentum in Viccn. Eec).;f!ia tenuimus, vidimustegioMs.et pertegi

fMunus.ctahnitcejuiidemperatpha~betnmdtvisum habcmns, et ittudcum

universis, que. in cocontmetUor, penâus )aud:unus, eoncedimus, Orm~mus etperpetuo approbamus in omnibus. Quod est facturn Vn MusRtartii, anno Domini M.C~.XXXL Fr. B. Abbas Sancti Ni-choiahi.=Sigtnum Fr. R.

Bonumreposum. Fr. Vitalis Sub-prior. Fr. G. de Morlans. Fr. Pontius

Prior.==Sie-}-num Fr.G. de Castronovo

Sacris[a.=Sigt)mn) G. de SubiraisOpera~

rii.=Sig-)-num Fr. G. deCerd!)nia.=Si~i-num Fr. G. pro Fr.

P. de Attet. Diacnni qui hoc signum t'<'ci:.=Sig-}-num D G.de An~cr<.ta.=Si.i-umD. SjbiiMdti Anglerola ejus uxo-ris.=Sigtnum GuiUphnoni de

Ansu)aria.=ëigtnum Beren-

MMCUMESTUS. 2611 .i.

gnrii Amatm du At)gu)ana nuorutneorutn, qu( hoc finnantuf

et laudamus, et tibenter concedimus sicut superius ecnthte-

lur. Et Ego Gcratdut Capellantis de Gr.xiana (Granma) et

Dccanussuhscnbo. RernardusCapeHnnus Bc)!ipodii, qui me

Mbso-ibi) pro teste hMJtxiniftt'unx'ntiethoesi~n. feui.~Si-

~nutnAndreieSaccrdotis, et Publici Vi~t' Vici Scriptoris.

Petrus Lévite qui hoc Mripsit die ot anno quo supra.

XXtV.

/MC)'tpetOH romana /M<fatfo en e< P)'t'ora<o de ~onfepM e/) Ca-

<a<t<t!e, conforme la coptd y nMntid grabar el P. D. ~<me

pasqual, Candn<~o P!'M)OM<a(fn!C ntona~ct't'o de M<-

p«tgfte <a~~t'e(fan<t<. (V. pâg. M).

L-AEMtLIOL- FÎL- GAL-

PATERNOP PPRAEF.FABR.)LEG-VH.C

).LEG.I-M.).LEG.Vtt.

~-LEG.X!M.

).COmU!PR.CCCLEG-!f.A.ET.P-P-TERDON!S.DONAT°

AB tMP.TRAlANO TORQVI

BVS-ARMILLIS PHALERt'

CORONA.VALLARt-B!S.

!N DACIA.SEMEL.IN.PAR-

THIA

ATïUA.L.FtL.VERA.BE

NE DE SE MERITO.

En el dia)o;:i Mtnianque

escnbi') el citndo S. Pnscuatp:t-

m ittterpreti'r esta inscripeion, la tcyo de) modo sijyuicnt'

263~63 AfKxocH

L.UMO AEMtUO

LvcnFn.toCALsMA

PATERSO PnM) P)u MtUTt

PRAFËCTO FABRonUM~ESTUXtOXtS LEGtOKtS SËPTtM<ti CÈ!t))H/6

QBNTURtOKtS LEGtOXtS PR)M~ M~ERV) QEXTUtUONtS LEG(ON)<(

SEPTtMBCLA(;))(<K.

~ENTUttMtfM LEGtOStS «KOM/t: TEMt/B.

~EKTUMONM COHORTIS CUAHT~ l'RKTOM~ TEXCENTORUM h

LKGtOKE SECt;HCA AVGCSTA.

ET. PtMMo PtLAm TERDONfS DO'<ATOtCet. in textu aperta.

Para n)emofiadeth!tMazgodeestaiHscripcion,secotoMal lado de ella esta otra

VtATOH.

QV!.ROM.MAIE8TAT.DtG~tTATtSeVE.

NOBtL!SStMO.MONVMRMTO.OCVLOS.PASC!S.

HABETQ.GRATES.D.!OSRPHO.PEt.BRLUPOD.CAN.

ET.HVtVS.ECCKStAK.PER.TOTOS.X.ET.VtI.AN.PRAEF.

QVOD.HANC.AEMtUAK.GEKT.SVPERSTITEM.TABVLAM.

AB.t~MtNENTt.RViNA.VMMCATAM.SPECTANDAM.TIBt.SERVAVn'.

ANNO.SALUT-M.D.CC.LXXX.m.

XXV.

BiBcerptc e.o i~Wi! ~MtofXM Capi<M!oy<tmt ab anno M62 ad

i482 in JEcctfMft Gorundensi, adttotante D. ~ndfM de At-

/bH=c!<o, eiusdem EMi. Canonico e< Archidiacono Bisui-

ttuttem:, ac Vicario Generati R. D. ~oaM<s jMo~oft~ BM-scop~GenotdensM.

Sunt aM«H) MW duo: L ab 1462 ad anM. <4';3.=~. ab anno<47't ad 1482. Con<tMe<<!t<<emA)'i<o~c<!p!Hfa,po(!Mt<t)Mmcirea negotia &eMo~fm, ()u<B eo <e<t)pM<Q<e Cat«!ont(B regnumMittat~o'MMt. pM<a cc<~atus ~M! in muMs refert, manM pro-

p«t in scripta ~t~M; Mt proinde <«< ~dM detrahi non

yoMtt. (V. pag. <0.t).

Fol. 2.

ite quis miMittr quia nichU fuit continuatum nec scriptum

t)HOOCt:MHKT<M. 263

in isto )ibro, est comcndandum mcmorm' quod ex causa ho-

ntinum vulgariter dictorum de f('d)Mttft<«t, qui Jam diu est,

quandam saerite~am obtuierunt pctitioncm coram swcnissi-

ma regina Maria jam pttuxcrunt X[))[ anni vctf.irea contrit

seniores et dominos tan L'cctfsiastkos qu.ttn xccuhres pru-

clamnndo et t:bcrtaton et petcndo se maxime absolvi a

ctuinque abttsibu! ut ver!)i'< corun) utamm', tota hiec I'atri(<

fuit comotft et turbata, quia non content) quod !a)cm obtutis-

mntpe'itionpn),adhnopeteb:tnt se exhiou <' solulione tha-

<!(!:)rutn et atiormn jurium ccck'siastit'orttut sub\e)t''ndo pro

posse siatmn Hectesia'. Kt hinc '.umpta ocef~ione fuit susci-

tais gucrra crudelissima in Prineip~tu Cathatonim, et fuissctadhuc major, nisi quia, déponente Domino, dicti domines d<'

rettimentia qui a principio un.t compirationo concordi animo

)))crftMntnr, di\'isioncn) tinnua'. mit'f'cutoxc MM'pcrunt, quia

divisit Deus labium et tinRuam sacri![-Kam ruRticurun) de tc-

dimentia, quia A principio propter Rmprf'ni~nentum factuntcuin rc~ia ma~Gstate onine*! adhcretjant eidem rpg'ia' maic-

s)ati; sed post, facto, id est, suscitata guerra, qua<df)rn par s

et quidem minima adhésif rcpiw maicstati, tnaior \ero adhe-

rit Patria: seu tiarchinooic, ita ut yi'.om fuerit nobis, qui oc-

culis propriis vidimus prineipium rebeXifniti dictomm homi-

num de redimentia, quod propter peccatum rcbellionis et in-

fidelilaa rcnovavit Deus mintcutumde quo Ccnesiscap. XI,

confasionetn Miticet linguarum, quia non n'tdivit, nec audir<*

potuit quis vocem cou)p)ici9 sui, scd (juitibet fecit viam snatn.

Quo factum est ut die Vtjunii, nnno Domini M.CCCC sexa-

gesimo secundo fucrit obsessa civifas ista GfrundiB per Cb*-

mitem Pattariensem.ct tiberatndieSancti Appollinaris. Fuit

et secundo obsessa sccunda mensis novembns, die scificct

Commerationis omnium tide)ium defunctofum, et liberata

post mensem. Fuit et tertio obsessa !'t quodam Rois Dies do

Mandossa, Castellano VIII Maii anno Domini M.CCCC. sexa-

gesifno tertio; et ticet post paucos dif's fuent tibcrata, tamft)

vix respirare potuit, et cun) magna penutiahahuit victuntia,

née h)it tutus datus ingressus nec egr~ssus ab illo die prin):

ohsidionis. Et ideo nichil c~itnus in capitulo, et sic non opor-

tuit aliquidseribere. Nos ergo quipncem co)eb:m)us, guft-

tam habuimus et habemus, quatern nou legimtis. XfK curo

aHter dcscrihM'c rniraextOKa ~('sta huius Mcii'i'.inM civitati-

)M vidcar iœto animo seripHssequfHnotuissem.t'eotf~to, 1

AfËKStCEA-'JI'.nt\<t.<o.1:1.evenisse diebus mets, née eomendare memorke qme vohus-semoccuttafmsscet sap~ta. Nonpotni tamen omnino tmma-te pertranstM quœ fuerit causa itnpedimenti qnarn nichi) Mi~mus medio tenipore. Fuit enim cMsa saermm.n acerbitM,quibus obsistentibus omnia ncKoti!) [Memnt in suspe~o- oc-que Prœposth assecurare

sen'itiMmPra-positnramtn votHeruntsed per longns prorrogationes dixlulimus daudcro capitulageneralia, (otern~es patienter inrortunif) et dan.pna, qM.omnibus pariter evenerunt, spectantes cum tiducia pncf-mpro qua instantissime ro~at Ecetesiaista in ~tissa, et singulisdiebus sabbati facit Processionem, in fine cuius Pucri cti'ac.nsBetomnes sequentes processionem indulgentiam p.-funtsimul cum misericordia. Et credo

tirmissimequodpfœcibusBeata! Virginis, fuimus totiens liberali, et pavit nos Deus etsaciavit m.raeuto<e et maxime in Quadra~ssima, in quanedum defeccrunt pisccs récents, sed etiam saisi et o)eNherbarum, et plures fuerunt qui :tvinoabstinuerunt,quia vi-num non poterunthabere, nequc~iqua dominimis sufTraKiis.~co sratma; et utinam succédât pro P<ctutentia.

~<. 3. t.

Notum sit successoribus quod ex causa notoria gu~icEcclesia Mta Gerundensis et eius AUnistri passa est magnMopprestones et inter (MCterM seq~tes; Quia postquam Se-renisima Regina fuit tibemta ab ohsidione Comitis Pallarien-sis, et recc8'et versus Barchinonam, quam piurese& Magnatibus qui cum e~ ruerant in obsidione secuti tuerunt, et inter-ceteros reverendus Dominus Joannes Epiiicopus Gerundte-quo absente nobilis P. de Rupeberlino, capitaneus huius ci-vitatis, supccvenieoUbus sibi)Mce.Mitatibus custodi:B civi-tatts adjunctis sibi not.itibu!, K)iH)ibus ac juratis et atiis o-mnibus civitatis in multitudine copiosa, requisivit capitutumconvocari quo convocato in

n)edioEce)csite,sci)icet, ubisotent Jurait et a)ii iayci sf-dere quando divina cetebrantur(.rhc.a, exposuit capitulo ex parle Repac Ma~statis quod incapellis Sedis erant mu)ta bonarebellium, quœ non p<.tue-runt adfnUtt et minus retineri sinelesione ndciitatis. tdeo re-quirebat capitulum ex parte regia:Magestatis, a qua titterMreceperat qualinus de presenti et sine rnora daret et conce-ret scruttnium.,Qut requisiliono audita et pnemissis verbis

OH MC(;ME'<MS 86:;

generalibus capituimn rethmit sibi detibetatioMm, et traxit

M ad partemet erant tune presenles Andreas Atfonscjto

Vicarius, JobannesJaufridus de Sa~rrahino. Prccentor Ro-

gorius do Cartitiano, P. Boneti, Andréas Domcnech, Canoni-

ci.P.Mntttes, F. Satvatoris, Sih'estcrSitioni, Anthonius

Laurentii et Vincentius Cots, Pre.sbiteri de capituto, et Dal-

tnacius de Sancto Dionisio, Thesaurarius. Qui audita blas-

temia inndetitatis, et quia satis certi erant de contrario, dcti-

berato consilio quantum tempus et hora pa)ie)Mtu)', conces-

sit requisitum scrutinium in presentia m1lximo tanlorunt

virorum de quorum ti'tc ontne!: eonfidebant et de facto o-

mnes capoHaifMerurtt puMicoscrutinio pEophf))Mt!p,ctfueruntbona aliquorum descripla et a)!qua (hecaciit signala sigi-llis. Quibussic gesti). rcppetito sermone requisivit scrutinmnt

thezauraria) ft thccacii depositorum. Quo audito mutta di'

cta et allegala fuerunt pro fide ft reverenlin loci. Sf'd quia

verbis ptacare non potuimus nobilem capilaneum, quia vim

paliobalur capitulum, cum magno cordis dc)ore, et ut tan-

tam infamiam iniidetitatis evaderet, eerto modo et paucisadmissis permissit. Quoexpleto per fas vel netas eoegit ca-

pilulum ut peccunias deposilas pro tanta necessitate mu-

tuaret, rcgio nomine oftct'endo securitate~ ad votum capi-tu)i. Kt cum capitu)nm respondissct iipri non posse, et illud

juribus divinis et humanis apertissirne eomprobasset, pMt

muHacapitutum, ut muius seandatuoi ovitaret, pro redem.

ptione P. Batps concessit sibi eertam pf'ccunxc summam, pro

qua reccpit veoditionem censualis snb spetiati obtigationc

Decimamm de Sancta Puce et aliarum de quibus stat in-

strumentum in posse KicbotaiRoca.KotariiGcrnndfe XXII.

Marcii anno Domini A!.CCCC. sfixa~essimo tercio, in quofirmavit Domina Margarita, uxor Pétri Baips; seu verius P.

Batps et eius uxorMargarita ut principales vendiderunt cen-

suale centum quinquaginta solidorum Domino Ep iscopo et

anniversariis centum Mxaginta sotidos et Preposito de Are-

do octuaginta sotidorum, et manumissoribus Domini Dal-

tnatit de Rascto, Arehidiaconi maioris octuaginta solidos et

P. Navet, Bencticiato Sancti Bernardi centum viKinti quatuor

solidos ad rationem duodecim denariorum pro libra, ht qui-bus cenMta)ibus,HrmavitCtarasorordicti P. Balps. Et est

verum quod regia magestas mandavit dicta censuatia per-

solvi et de facto reverendus Dominus Johannes Episcopus

AfH'<t))t:E

nomine sua) digtuta'is et a)iorumsupra dictorum recepit o-

mnes pensiones unius anni, de qutbus capitutum recepit partem Prepootur! de Aredo. Ucinde crcscentibns necessitttti-bMcustodtm civitatis et post reditum reverendissimi Uni.hptMopt dtetus nobilis capitancus partieularium xohditorum~renn.sstn~ Regis ))ostu)~-i(sub.!idium et aphtribMeccte-sinsticis, Mt)icet, a rc~rendo

Episcopo, et a)ii!: de Mpitu)omutuo poccuniam accepit.sicttt metiu-. poluit describfnduobht.oncs o.nnium in

HbraThMa(tfi.)-ii,Mi)ie<-t, Daimaei

MerMder~Quafn peceunise summam intra eertum tempus)fmfhut.muxum resttluere promisit; et tamen nichit resli-tM)t, sed semper sitit. l,

Successive iterum creseentibus naeoMitatibus custodiœ ci-vitatis de cuius <ota)iperditiot)i dubitabatur, dictus nobi-hs.qm

jatnsupcriohbusdiebutiomocsimpositionp'! civitatisad manus suas acceperat, sustraendo pensiones Kectpsia} et<-<'c!es)asttcts personis et atiis recipientibus eas ab antiguo,proposuit et decrevit Ecctesiam De. et ecc)esias)icam )ibe~tatem ad ntehttum deducore, et sic exhigere u clericis omni-bus divina lege et humana prvi)ef!'i:t(is et exemptls imposi-t)Mes, fj.t.bus pocius de orreis pubticis debuis~t ministrareahmcttta.cum nichil rec!perentde reddttibus suis, quibusspoliali dctincbantur

etdctinenturusquo ad presens. Sednon valente ctero atiegationibus cathoticis evadcre eontn-buciones impositionum de facto, quia semper vim passusest clerus, revorendisimus Domiffus

Episcopus more pi! pa-trie partem tocius c)eri honeri suo

assuntpsit, et sic factacakutationc secundum numerum

pc~onamtn, de propriopersolvit per duos menses, quibus ctapsis quia pamm uti-litatis inde ris nccrcscebat, atlento pauco numéro cteri jantafOcti et atriti.ut vix vivere possit pœnitentia ductus àtali exactione cessavit. Postremo crescenle i)cru))) necessi-tate cnstodie aliqui inimici reti~ionis chnstianœ nephandissi-mis persuasionibHs su~essarunt regim ma~stati quod faci-liter possct iiberare se ipsum ab inopia <'( neceMitato qua:oceurrebat, sciticet, quod aurum et nr~entum Sedis et a)i:t-r'tn) Ecetesiaru))) ad mnnu<! M)!)s ncopcrct onCrcndo sceuri-ta)es de r~~ituendo adveniente pace, affirmiutdo quod tanta<:rat auri f-t ar~-nti quanti~as in Eccte~in Gerundensi qua'nerito posMt ab omnibus tieccsNtatibtts tibcrari, adducentes

inmndiuntquod ita ticcbat n-~iicccisitudiniit) ncecMJtate

DE DOCUMEKTOS. 2G7ftfB)1!Rxmt)n)n!!xR<'himfo~ictnr Rnm.~vunfagere excmpto EzechitB re~is Mft. Regum XVtit. cap. qui val.Vits templi Domini eonfre~it et laminas auri acceperit. Addu-centet! etiam quod ita facit Romanus Pontifex tempore guMr-<-? pro recuperatione patritnonii Kcctcsia*. Quibus persuasio-nibus ChriittianiMimus Rex et neœssitate guif-rra: jnduetu~

titteriscMmpatontibMaurametargentumhaberi jubct dati~)tieeuritatibus. Sed prhnum peciit ar~ontum Saneti FelicisGuixeftnnsis inthecassio depositorum reconditum. Quihus. iit-)ens fait responsum per reverendum Episcopnm t-t capitulunrQuibus visis regia magestas resltondit t-evcrcndiMimo Epi-scopo quod visis sais salubribus )-ecordation!btM quibus vole-bat acquiescere amplius se notic manus extendcro ud Eccta-siam pro aliqun necessilale apernit; de quo teti facti sumua.Successive vero quia adversarius generis hunta~i sempercircuit quem devoret, quidam de novo bftptisnti )-<'giam ma-

gestatem adeunt et iterurn atque iterum aurum et argenturitinBnitum ut ita dixerim, Ecctesia) Gerondensis et atiarumEcctesiarum ofterunt atque représentant et exempta prede-cessonlm commémorant ox exemplo anti-re~is tntantis Petride Portugalia piam et sanctam mentem oxtimutant, excitant,et comovent.pcricuium statua proponunt. Quibus dcvictusite-rum litterls cum patentibus re~ia co)sitndo scribit nobili eapi-taneo et quihusdam atii!! ut aurum et ar~entmn Eccteaiarutn

recipiant et sceuritatibufi nrntissimis iirtnent et Kcctcsiamcautelis et fideiussoribus muniant. Et quia tin~t scandatumMriMt Rex Episcopo ad parlem et capit~o et partioutaribuf.ut pacienter tottercnt fidelitatem et amorem interpellat, seeu-ritates onert et rcintegratiotMm etiam cum usuris po))icetur.Quibus per nobiten) capitanoum presentatis adjuneto sibi

magnifico Domino Bcrnardo Mirgaril mitite absente i'ovcren-dissimo Episcopo qui apud castrum do Epieeopn)i degebatut iMetes EcctesiiB et de novo rfiduotos conrortaret. Quibuslectis maxime absente Pastore territi Mmuset mu)ta excla-matoria verba emisimas et ditationem ad consutendum Pre-fiu)em absentem accepimus. Qua pendente tterunt regiasaccipiunt titteras nobilis capitanens et quidam Johanxc de

Gnmbua, quibus discussis iterurn intrantcapitutum votut)-tatcm regiam perseverantcm refferunt et colore

assumptoquod de novo acceperant, occultationem bonorumrebelliumscrutinium thesaurarim requirunt quam jam superioribus die-

bmvacuamfecernnt capitulares. Qua tequisittone facta, con-

SMAt'HXUtC

Cf*<tihir tCt'tttinittm R~f) nnm nîh!) ~A~t. f..ceditur scrutinium. Sed quia nihti repertum fuit de auro vct:Sf"t" excepta custodia et rotiquiissanctortun ad quorumnstensionem confusi recesserunt et muttis cominationibus

capitutum Hecter.' conantur. Quibus di.scussi~ et habita re-sponsione Pr-.esulis ut cominatam prophanatioMm nuri et ar-

genti evitarctuus, dccrcvitttus comunicato consilio mittere

rcattExc<'ttentiamregia)n t'ontinum Datmaciwn de Sanctol'ionisio, tune Thesaurarium cui bonas instructioncs dedi-mus quibus deffotderet f:eri non posse cui bistraximus tri-Kinta florenos auri quos accipimus ordinante capitulo D. F.

Sah'atori9ete(!:oA)fo))setto,Aquodamdcpo.itO[naioti!!f)umn):c digfnitittis Episcopatis ut constat atbarano manu am-borum conscripto: qn<'m regia Maiestus benipte Ht accepi-mus ncceplavit et post diversa colloquia dcchmfa necessita-te status sui consuttationi répondit quod si capitutum cun)ceteris Ecc)esiis volebat mutuare nobili capitaneo nomine

regiai Maie~tatis mitte OoMnos auri quod desisterct ab ini-

qu:tatione auri et argenti. Audita ergo relatione dicti DominiDatmacii de Sancto Dionisio reverendissintus Episcopus et

capitulum tnisit nuncios suos ad alias Ecclesias Civitails :'<

quibus acceperunt responsutn quod non erat eis possibite con.ttibuere nec mutuare sed potius accipere mutuo. Quo audito

quia nith!) ultra fieri potuit, reverendissimusEpiscopus et

capitulum concordavit pro parte sua ad CCC. libras pro qui-hus dedit argentuat Sancti Felicis GttixeOcnsis ponderis qua-draginta quatuor mareharum septen) onziarum et quatuorde-cim orgentorttm ad rationem eentum et decem solidorum cat-

piunt summam duceatarum XLVjI. Hbrarutn unius solidi etttf. denariorum; residuum vero in Rorenis auri ex depositoDen Moncorp tayci usque quinguaginta duas tibras Xf. soli-dos et IX. denarios quas extraxerunt ex maiori summaordi-nante Kverendiesimo Episcopo et eapituto Dominus Fran-eiseus Salvatoris de capitulo et P. Sala Presbitcri: qua* qui-dem quantitas fuit assecurata per vencrahitem Dominum Mcr-cader Thczaurariunt et Gahrielem Capntany mercatoren) cuminstrumento recRpto per discrctom P. de Bagudano, quarta~ptemhris anno Donuni !CCCC. sexagesimo quarto. 8ed

quia dietus onbiti~ distatit tirmare contractun~ opportuit re-\'erendum Episcopum pro liberatione Sedis et tuiarum Eccte-siarum potvcrc et residuum nu!)e florenos auri vel atias con-cordare de boni!! rnbcUiun) ctcrifornm. Et idco voluerunt Do.

DEOOCt;ME!<T(M. §(;()

mini Eptscopus et Capitutum quod de omnibus f!crct memn-.ria ut in futurum successorcs intelligant se teneri quos per\'iseera Jhesu Christi t-ogatnus quod propter (idem Eccie~itn

procurent ne fraudenlur i!ti qui deposuerunt argenturn et'pec-cunia! Et ne atiquid cuip<c conscribatur pccspntihus atten-dant )eg<?ntes et sumnnt cxnmptum, si fuit meiius Mdi~ere sic

profnnntiono~n qu~m spemre scandatum quod evenit Mona-stcrio de Rtviputto, quoniam capta villa Riviputti ad tractatum

nMquorutnsecumasportavit attitré ourcunt KeattBMariœqua-si simile huicaitari ponderis triginta fn~rcharum auri et fereomma vasa ar~cnti, custodias, eaiiees et ct-occs de quo oxcla-HMvitReverendiMimus Dominus

Kpiscopufipt capilulum et

partes suas opposuit cum dicto nobili, et inde coactus fst

cofnponcrc unum imrcum tractatum quod vocavitï'cmp<«m

Domini, in quo tractât quanta reverentia deheatur Rcciesiis,ostcndoM ouod apmt Sarracenos tcmpto etiam idotomm <'tfakorunt Deorum fuerunt vencrata desonbendo n)a)osct bo-nos.videticet, qui in ntraque etiam lege mosaiea et eyan~-lien bene vel mile mortni sunt ex x'vercntia Vf) irrcyprentia

Temptonnn.

f {C6.=ro<.~6.a.

Die Jovis XXV. Dccembrif nocte NativitatM Don)i))i nostrJhesu Christi anno Domini M.CCCC.LXVt. Serenis-sima Po-mma R';git)a Johann:) cum muftis a)iis de domo regia interruitcmcio noctis matntinarum in capite cori et i'uf-rxnt cum f-a

nc-rtotam noctem uxor reliela Infantis Fnrici et ntius suas Knri-eus, Cornes lmpuriarum, et dum ntite ne~is et sororS<-r<-t)i-Stma' R~inœ et filia Pt-in~eniti CarOi. Et audita prima MiMa'eot Ct'tcbrnn Ires Mtssa.s in capella Quatuor Martiram etpostea recessit et fecit convivium magnum solito more. Etlttico magis voluit esse in choro cum suis [juam in attari pro-~°' sic religiose incepitannum

N.~<.sexasesstmum septiutum; et ticct npgotia ?ua;rra.

sint valde intrincalapropter adjuiorium Serenissimi Rp~

f ranoa: confiditnus iamen quod ounc mis~robitur nostri Dt-ufet

afHtcttonemno!!tr<)mqua:exst)perat omnes inte))igentiasKd<-)tOK. convcrtet in ~audium, ot sic iiherati a ma)is omnib.xservtamua ))eo et grattas agamas adercamusqt)c propuRnato-r.bus suis qui n.mieant contra inimietim crucieTurcum quiap~rmtsn P<.ns istant g'uwram pmpler supt-rbiam nostram qui

~70 AMKDtCH~o. lIi.tllo..tU~u-semper vindicavimus nobis virtutem ndctitxtit

tanquam'Srnatam ut contiteamur quod à Deo emt nostra tidetitas <-(habundantiapaci~.

<407.==/i'o<

Die Dominica H!t. Januarii anno Domini M.CCCC. sexages-simo septimo, auditaA!issamaioriantea)tarn Bcat~ Mariipin presentia cteri et populi SereniMima Domina Regina asi-stente sibi egregio Comitte ïmpuriarum qui dedit sibi cumfnse fpcit <ni)item ot nobitentJohanxo de Gambua, CapitaneumCastellanorum cuius gesta publicari fecit per venerabilomSecretarium Serena.

J46?.=Fo<. 22.

Die voneris XXVIIH. Maii anno Dni, M.CCCC.MVH. Hù-uorahHe capitutmn attenta obsidione novissima facto per Du-cem Jonc Dominum Provincie, quem Hnrchinon. vocontprimogenitum, qui civitalern

obsède XXt.eiusdemmenMi',et btada fere omnia oiec.)ri

(segar) fecil, siveda))i<u'i,a)ttde~staninnore, providit quod officia (Rcc)Mite aciticot)connrmarentur, seu

renovarcntur.paucisf-xccptis, tum quiadefccit numerus residcntiun), tum etiam ffuia vix afiquid lieripoterit per officiales capituti, quiu omnes prreposilurro sunt inmanibusrebeXiunt.

<4e7.==fo<.24.

XXVII. Octobris eiusdem antu M.CCCC. LXVif. Screnissi-outs Dnu!) Johannes Aragonum Rcx iatmvit civitatem Ge-runde cum suo exercitu quia Mt;Uti erat, et non poterat essecommode in campo, et quia iiox crftt et tempus pfuviosumfuit prorrogatum iurantentum preatari sotitom in novo ingres-su. Quia tieet atias dietus Rex intrasset diciam eivitatem non

tameii intraverat ut Rex. ldeo XXVIII. OctobM, die sciiicct

apostolor. Symonis et Judic, conslilulus dietus Smus. et<;atho)icu6 Rex, et in adversis palienlisslmus nt benignus,in camera puramentorum inferian episcopalis patatii, in pnc-

sentiamustrissimorumFerdinandipnmogf'niti, P. ArchiëptSexaraugustani. et Ildefonsi

Ma~istrideCatatrava, (Kiorom

suorum, et in prœsentia Rmi. Jo.Episcopi Gerunden. Can-

sellarii, etJacobi'faravau, Régenta Cansctfnriam.nt in pm:-sentia Bernardl Michaelis Tarrsdcs et sociorum eorum sex.

1DE OOCMtEKTOS. ~) 1z11

".raton.m Gcrunde, etahonun. iuravitprivit~ia Mnw<-

~T ~w'< coneMsa.=:DieXXVttt. diu .<.d.ce S. Nareissi, atmi pMtcctori~, et ~(~i~'< patron.. huius tribut civ.t.tj.. idem S.reniss. Rex cum")..ssuM supra dielis el

atusdeMercitnsuo, n~vit reve-renfer missa maiore, quod so~mnitM <.e).br.ivitHn,us ))I'.pu'i Gerund.

«69.=: 72. b.

Mti~ M.ii.nn. Dni.M.CCCC.LXtX, quia civit~ ista erat

obceMaper Du.em Calabrie, .t .aM~ exau.t~yictuatibM

'~quodomnMqua~idMperant, quia imposibile quasi est~ho hnn~o eva.!erc ob.idione.n

pr~~nt. qttodma Mt ordine, M~ habite capitulum quia non potuititnmplius den-erre electionom officiorum tatit.-f quatit.-r ticri~'n,n' cnnonici, P''°Ms<itad<.tM)ion<nomciorum.

Bof<.on.==fo<. 73.

Die Corporis Dni nri. J. C. prima Junii <.iusdcm .nni i<h.-si~M. t).J.h.n.M<-i gr.. D~ Catahri~ et pnm.~nitus n.-~n.r.n Ar~o,a. et utriusque Cicilim ae

Mr.c<-ps civiintis'.crund.e (te conmuni consensu consitii Hoomm. Pr(ch!o.-rum, ~M;n~,e~Juratorum, et;,)iorumch'ium, propterpf-nunam vtctuahum, et ~ia pauci erant bcttntor~ <.t mi) )MM porte civitatis, qu<c nullo modo poterat ~-nd«r<i iMtonti.n.Mam qu~ maxtma erat, nec <.r.it spp. nux.tii hu.H.ni cumiam )nn.p.,nrent plures ex hnbitatorihu. ci~ita~, fuit ho,rab.htM et conco~K-r admissus. V.hnt tamen nobiti. Capita-n~s b.n.n.ss.m. R. Francis, /)~~ q,~ primo deve-n.~tc~tas..t.t admn.di..iSmi. ncgisr-r.nci~. Et~.M endem die fnctn duplex rpcppt.o M)i(o more ad capi. eta)M Mhtis orMmentis. Quo primo rpc<-p(o, sci))eet,SmoRege France per suum gcncratem capi~cum, idem nobiliscapitanous generalis Smi. Regis F. ordinavit quod illustrissi-mus Dux pnmo~n suprndiclus reciperetur. Et sic f.,itrMcptM subtMGahteM

propter pluviant. Quo recepto di-ctM nohths Ca~~n~ C.n.y tradidit ~idM, ith~trL. pri-'no~n.to ctavc, ci~ath, et mandavit sibi ob~diri tamquam

272 Af~otCE

phmogeaUo. Quia decutt propter honorem rc~ium quod pri-mo dcveniret ad tnanusregiasate.

t «69.=fo<.87.

Die veneris de nocte XXtf. Decembris mit igne ccnsumptaet co'nbssta tota curia officialatus Eeetesiastici ita quod non

remxnsit processus neque liber neque atiquid quod non fue-rit igne devoratum et combustum: et licet diversa: sint opinio-nes qMtiter ignis immissus fuerit quia aliqui dicunt quodfacto et ne~tigenHa seriptorum qu) pt-optcr M~ns (enebant

prunnas ardenles quilibr;t in tabutario suo vel subtus, atii vero

dicunt quod studiose et propter matiti~rn immissus est pro-pter odium rusticorum de redimcntia qui conantur lotis viri-

bus subplantare Seniores et Dominos snf,o in jurihu:! forumet (tetere mentoriatït proccssum qui ficri consuevcrottt contraeos antiquis tcmponbus pro exccucionc mitiorum ufuutn ut

verMs eorum utamu)- ut teti~i in principio huius libri: ultimn

tamen oppinio creditm- vcrissima, tnn< qnia ta)is sententin ft

nxeeutio fuerut eominata A magni~ citra tonpnribus et sieut

tegitur in tsaia XXVtff. cap. vexatio dat in(ct)cc)um ~'ct deditinteHectum andilui nostro qui non credphanms verbis comi-

nantium.modotamen cum destructionem vidimus et jeniteonsumptionem inenarrabilem intelleximus rei gestm verita-tem. Secundo ad hoc oppinandum excitati fuimus quin ut j)

primis ocourt-entibus ad f~non in(c)tcxi<nus ignis subito et

ftUMt in instant) vi'.u~ est extendi eit-cum cirea et per girumtojit))) cun!e ac si manibus hominum fuisset ductus et sic pon-derato ordine et citu euri:e non fuisse) possibite quod casu

quo ignis fuisset ab ntiquo ex negiigcntia rt-tictos quod ita defacili consumpaisset totam curiam. Et ideo

crediturquod cum

adjutorio pu~eris de Bombarda et eum alquilrano ignis im-missus est, qui ~recus visus est, quia cum aqua neque cumnive extingu! non poterat, sed magis accendebatur. Sed sive

primo modo sive secundo immissus fuerit ignis, irreparabitcdampnum evenit huio Ecetesifc, et maxime reverendmo. Do-mino meo

Rpiscopo et eius Dignitati Hpiscopaii, et conae-quenter omnibus Dominis do capitule, et cetera Prelatis etBenerficiatis tocius Diocesis, quia miro quodam modo pro-cossus originales omnium causarum qua- ductœ fuerant Atni))~ annis citra eu)t) productione jurium et instrumpntofutn

? OOCUHKM~, 3133!)mnh)rf!t<.r.M!n~

T.X.I.

-n. LJtI

'q~ arct.i.o p~-blico; et ideo fa.ad.cN cun~ erat npud omn.. nationM dM non videbatur cu.ia

Epi.scopatis, sed cuhahnmm. P.ntittc.~ !mpcn.:ia. et qui piures atiag vtdit.tH~n.u.u porhibet, et ex ~btione multorum fidedienorum<nt.fma.Kt licet cum t.cnmi.

c~mum~S~~potu, eohibwc mc ipM.n quin aliquid MripJrin,.normm )n futurum, ut .aut..r<.s fiantP.nti), ~.?nJd.c.p.tu.~cu.t.di. excettenti~m.. curi~,

unquom tempore reparari, quia felix est quemfaciunt aliena poricuta eautum quia nos qui residui sumus~mus~r. A

8~ctMPatr;bu., et maxime

G.nt.umPauopreMMiata.qai ~Timateum & CM tHd.cit.fnn.w~i.di.bus

in.tabnnt~pora périma, eterunt homines se ip,os ant.ntes, cupidi, elali et emt. Sedr.onsitio eiusdem Apostoli ad

Phi)ipe~. ft.SM~. ~cr~. )uM ~ttratas sum propter Chn.t~~i~'

M7i.=Ji-o<. ~3.

..S" per proprium c.Mwemnccepi (.ttera.

«Honorabtti etcircuMpect. viro Dno An."drM A)fonse)todecre)arum doctori, vicario grali, Canonico

:rr Bisuidunon. in-s'

"-M McrAadr<.u aquesta e~ per duas novas. La una que?a"gent de Barceton. han rot )os de la C.utat CCL. de cavalt,.pré. Jacobo Catio. morts tots, & presos Hlm. pehons.t~Asso cra predit por mestre Cresques per iudici en seril queIIVUY devia esser eclipsi de luna è de'aquesti hora los fets)¡del S. Rey devian anar moU prosperarrient. Laclipsi es estai ~'t

nit: è entrant la luna en 10eclipsi la nova,¡es estada presenlndn al S. Rey. Apres vos tremet 10 breu

f. quen fan de nova elecelone Pon-..t-ncts. Feu de )ot grans procM9.ons com to Papa mana à"om as.. Omnia sunt in eonclusione. Yo dcMat~e~'mamaiordom per dirvos <o apuntament s.Md.~uqueus havia serit per Io de mossen Gaspar; per aquestas

=~ prest sera aqui. De Vergens à XXVII deS~X~ nit.=Lo port feu pagar à mosseQ..MII!¡=Vesler Jo. Epus Gerundensis.

At'tiNCtCH

<4'=~u<.iM.

'sU~up<.rioribu!i diebus et hodie (die martis XH)!.Januarii)et nudms terlius fuit visa quscdam cometa non muttum clan

"tse,<)ttwo)i'ut'vn)t. hMa, 0) pt-oMquitur eursum snumquasi usque ad medium eœium, quia propo auroram vidoturstare orcn medium dvitatis Gerundœ vol Dnrchinone, ()(t-cf)fa?mMs)t radios pturM qui eodilie videntur protraht et exten-di quia visum fuit nobis qui eri et hodie eam vidimus quiahodie aparuerunt ndii )on~o) es et prolixiores t-Mptcicnt~ ad"eodentcm. Quid indicet novit Deus.

Anno M.CCCC.LVft. fuit visa quidam atia Cometa lucidis-sima et magna qua: premittebat magnam caudam et lucidissi-mam )n formam ensis, quro respiciebal ad oeeidentem qumindicavit nobis ruinam fspania! nostrm supcrioris, Miiicet,~atatont~, et morten) magni Regis Affonsi it)mot-)a)iit memp-rite. Post cuius obitum percussa fuit post paucos annos Catha-ton~; tmostanm in 2." anno regni frattis sui Johannis f<;Hci-ter nunc

rccuperantis patriam suam :i suis progeniloribuslaudabiliter acquisitam a X. annis citra oeeupatam et va9ta-tam per tyrannos et potentes viros. Et adhuc civitaso)im po-lentissima et exccitentissittta BarchinoM, hodie fro tnifier-nma, perinanct in sua perfidia. Et notonter dixi eam miserri-mam, quia olim in primo anno suae rebeitionts M.CCCC LXitnon potuit obsideri per S. Regem nostrum et Reginam ad

Regis ~cie, pro quo crat eapitaneus ComesFuxi ad XXX mtthbM equitum sinepeditihus qui erant inmagno numero, hodie vero ad tantam devenit confusionempeccatis exhi~entibue, qnod M quingentis equitibus et totidempeditibus obséda et

oppresatenetur, ita qttodncmoaudeatcx.re ettam pro lignis extra portas civitatis ex eo quia pridieeorum capttaneus Jacobus Gaicotus fuit captM cum CC Lequitibus, et tribus mittibus poditibus per ilfuslrem Magistntmde (~a)atrava, ntiom naturalem regiiB magestatis, et Capita-neum generalem in obsidione Barchinon. Jutto enim Dei iu-dicio quia eroxit eernua sua contra pium rcgem et beni-gnissimurn olim, superbissima et mater omnium civitatum

orbis, humiliala est et desolaia, et quasi sola et sine bra-chxa reticta.

M'MCt~HKTO", 37!~

<t'?2.=-fM.<:if.

?<- Sabbati ««t'mn F<'6n<a)-t R. Dnt<do. ~Mt. C~)'t(K(<. <«~

4'X <<<te<t<~~MMMCMM<«t',

((Révérende in Christo Patri tanquam fratri atnantissinmDomiMjohanni Episeopo Gerundensi Episcopus AlbanensisCardiMtis Vatonfinensis S. R. E. Viee-Cance~arius.H

«Heveren Senyor nostre car corn a frare. Tnnta es la con-

gratutacio c contentacio de anime que havem de essercerti-neats que a intervencio & tndustria vostm la inexpugnableciulat de Gerona ab les parts maritimes e tota la maior per-(inencia de

Empurda se es feduhida a la Ma~estad de) se-

nyor Rey que nos poria dit- ni explicar. Procehix de aqucitaantiga A singular nostra en vers vos amicicia 6 benivoten~aqui sempre vos havem (en~ut en estima de bon germa. E no

podiem attremf-nt presumir ni pensar de V. Sria. per aquellaconstat e Hdeiissima devocio à observancia que havieu :'t la

prefala Magestat sino que farieu per to Mrvcy c stat de aquc-lia )o que fet ab molta virtut è pfovidcncia. Ea acte memora..b)o è glorios de que V. R, Ptat. se ha fet motta honor cor-.

responenl ta sua imegemma fama (- opinio semblant a aqueHt'ictorios varo de Roma Carrillo qui la sua paffia destrubida 6obcesM de la superba gent GaUiea virilment destiura c restt-tuhi en la pristina libertat. E quant mes havem cara la vostraMnicicia tant mes

particjpam de aquesta vostra gloriosa famait reputacto congratulant à V. S. é prenant affectuosamentque vu)ta proseguir tanta 6 tan vletoriosa cmpresa talment

que sia reduhit tôt )c. que resta & la obediencia t- Mc)Uat del

Senyor Rey. Avisant vos que la sua Exee!)encia per )o vos-tre inextimabfe merexer ë virtut nos ha Mnt sobre una re-servacio de beniNcis fins en suma de M. floren. per V. S.En la quat reservacio de boni8sima voluntat trebaUarem ab laStat. de Nostro Sr. en quant porem que sia satisfet à la vo-*luntal è ordinacio de la prefata Mta). e al vostre desig & ne-.fifio.~)

Mes avant signineam a V. S. com per resistir at perfidis-sin)o Turch qui com .i bestia ferocissima è insaciablc no con-tent de haver pres ab tanta violencia d ignominia de cristian s

ConstMtinobïe, la Morea è tots tos altres regnes de Grecia,Atbania, Sctavonia

è Negreponth comença de cntrar per J(a-

*~CÀPK!<0)(!t:

1; t. r_~ '1)' e j.t ha fct di\ nMcs cut)-p~ud< t prcdacions en )o to rito-ri de Trimestre, Foriino <. Trevis que son ciutats de la So~-o-ria de Venfeia f mes prépara assiduament in~tm)orr.),)c..xercH p<r mar è per terra, segons los avisos que vencnde aqueiias parts voi passar en io estiu prop seguent en )oregne ë itM)))<t de Sieitia dissipant continnament pxtpfnn-nant ta nom del Satvador nostre Hde la sua S:u)ctn Fc Catho-fica. CoMideradcs tuntat pressuras e atliccions dets regnes fpobles christians Kostre fiant Pare dituns que contavemXXUt de Deembrc volent obviar è provehir a t:)nt crude)is'!i.ma persecucio pronuncia K désigna sinch Lcgats en divcrsc-i

provineias.~es, los reverpndissimos Sr. Cardenat Niet'noper França, Angtaterra e Burgunya. t.n S. Cnrdenal de «a-

pois per esser president en la expedicio de XX ~atcres c dosnaus que arma ta sua Beatitud, e :) tota la armada de la Ma-jestat de) S. Rey Don Fcrrando e de la Sria. de Venccia. !.nS. deCardenatdoSantMarch peranarcn A!amnn;"),UnMiae Polonia. Lo S. Cardenal de Arieto per excitar to!f los Se-nyors ëpobtes deHatiaaconveoirpn aquKta expedicio. Eha nos ha volgut assignar tota ta provineia de

Spanya laquai sens dubte per esser tanta c tant amplissima rcgio me-rexia maior precetkncia ('- auctoritat de

persona no rcs meynsper obtcmperar a la sua Stat. è per )o desig ardentissimo quetenim de visitât- e servir )a Mtat. drl S. Rey no havem recu-sat de pendre aquesta Provincia spcrant que Io nostre Mes-tre è Salvador Jhesus en aquesta sua causa tant necessarianos illustrara per tat direccio 6 via que farcm aiguna frue-tuosa operacio per remey de tant eatamitosa tempcslad de larepublica cristiana, à tahor e gloria sua, e augmentatio dcSancta Marc Sgna, e encare a special è relevat servey de laprefata Mtat., (' particuiar benificii <- comoditat de ot-; aque-xos regnes. E per se duhir aquesta Icgacio ai desigat efecte,nostra partida per anar aqni, Deu volent, sera moit prcsta.Voiem de totas aquestas coses sia certa voslra S. A. açoquesi alguns negosis ti oecorreran en lendemig que starcm aci

per partir, fiablement nos puxe scriure. Car en aquesta cortromana mentre que aci serem, ê en la nostra iegacio com siam

aqui pervengut- desijam fcr pcr aquella com pcrhun nostrecar.m germa. Valent paternitas vestra semper fciix. De Roma

à XXX de Deembre, <472.~Vester aut frater R. Car. Va-tentinus ~icc-Canc~t).

i472.==/b<.<9<.t.

Die dominica XII. Aprilis non inlravimus capitufum propterrcverentiam diei. Sesta die reeeesit Dnus. Epus. eum suis,ut iterum obxidatur villa Pefra)a!m, a qoa fuerat eiecta die

Sabbnti, qnarta Aprilis, regia cetsitudo, ex eo quia superio-ribus diebus subiugaverat, ot ad obedientiam suam vi armo-rum fcdftxet'at villam Turrice)~ et de Rosis, et a)ia )))ca piu-ra et ideo viii~ndentos potentiam inimtcorutn, minus eauteet sine timoré se habentes suis fucrunt rupti, et sic deserue-runt campum, et retraxerunt se ad villam de Pt~uerii~; et sicfuerunt per VIIII. dies reficiendo et reparando exercitun).

~d. on.=f<t<. <83.

Dtefjovis XVI. Aphtishoracone audivtmus quod civi-tas E<n<ecumquibusdantforeii8 et eMtris etexit se pro re-

gia ma~e~tate. Si verum est, infernnt eomuniter qui natu-ram be))inoveMnt quod RexFraneie débét esse in agonia, et

quod Barones et Principes regni sui pra:va)uerunt contra eum.Quia per Deum rF~es régnant; et iustum videtur quod Fran-cia retinquatur Gallicis, et Hispania Hispanis. Et ultimam fiât

pax. in diebus nostris.

~o< <M!.==~o<. ~6.

Die mercurii X. Junii noninfravimuscapitutun) quia f!fc-

runt a)iqui impediti ciron t-eceptionem Rmi. D. Archiepi. Se-sarauguste, qui intravit inter X et XI horas antc meridiem cummagna potentia mititum et ntiiitantium, qui lardavit et distu-? adventum suum, quia oportuit eum vacare réduction! ci-vitatum Vici et de Manresia, que se reduxerunt ad obedien-tiam Smi. D. Regis, cuius adventu ioeundissimo ketata eatcivitas ista Metissima.

~o~. <w.=Po<. <?8.

Die dominica XXt Junii circa mediam noctem Regia ma-gestas scripsit Rmo. Dno. Epo. quomodo villa Castittionis ex-patsis CeUicis M crexerat pro ma~eatate sua, et quod i!ta ho-

APENNtM

ru vénérant ud eum nuncii pro suceursu. et ita nuisit CC nti-bt<-s; et quod ip~c (Kpus.) et.ceteri mititantM et pedones irontad magestatem suan), ')< prosequendo victoriam

fugare nos-M-nt Cai)M et Italicos. Et ita me vidente R. Epus., et nobiliBaro de SettfstcrM eius nepos equitaruntpostprimam hoMm.

God. (t<).==Fot. ~96. &

Décima octava ~etobn.'idieS.Luchevenitnovum ioeun-dis~mum quod civitas ii)a magna Batchinonie devenerat adcbedjentiau) regim cetsitudinis miro modo. peecatiscxhi-gentibus fittMitorum por annoi, undecim fuit civitas egregiatUa in rebeHioM conira [cgiam mage!tt:)tem,ftp)u8pott)itquam omnia régna sua usque ad pr.ï:(initum tempus a Deo,quia non p)acebant sibi via: regM nec vasn)tofun<; sed post-quam pins Rox se convertit ad Deum, et vitam religiosamduxit, conlitendo cepissinte, et singulis mensibus reoipiendocorpus Xpi., et alias agcndo penitentiam quam pauci nove-runt, meruit intra annum totam recuperare Cathatoniam; et

tpcfanws in brevi quod recuperatus sit terram Rossillonis..

i473.==Fo<. 20.

Mie martis XI. Januarii fuit publice divulgatum quomodoilluslris Cornes Impure nepos Regia-Magestatissine licencia.<)'-der.)t terga fuga! ad regnum Cafttettœ, quia ducturus est inuxorem Miam Résina; Castcttie utsequaturscima inregno.

Eoft. <tt<=!fo<. 22~

Uie Jt) t'ebruarii reg-ia magestas missit iittcras ex Përpinia-no quomodo prima Februarii cum concordia mMitum burgen-sium et omnium statuum fuit admissus cum magno gaudio.Et idco post vesperos convocatis honorabitib. JuratisMtn!imus gratias Dco Et fuit ordinatum quod die Do-minica fiât processio solemnis per civitatem, pra:missa missat-t scnnonc, qui fuit aeignatus Nagistro (~ibcs de ordinePredicatorutn.

J?od. an.=Fol. i22.

XVI. )''cbtoarii fuit dctiberatum instante R. Magistfo Caf-

ttEBOCUMWTOS. 3?0i. m,.n" .a: d: n"reres LectoM, quod toco lectionum predicet omni die in Qun-

dragesima dietus Lector ad utitttatem animarum incipiendodie mercurii cinerum. Dicbus vero Dominicis, quia tabuta alio-

rum ntettdicaotium fuit propler pcnuriam pMedicatorUtn tur-

bata, iieet modo ordo Prtedicatorutn abundet, quod praidicet

post prandium, sicnt (ieri ao)et in sermono beali Karoli

Fuit etiam detiberatutn quod singulis diebus domintcis fiant

honestaircpMscntattonesde historia Pominicee, excepta pri-tna Dominica quadrn~esim<B, in qua oecurret festum glorio-

sissimi Sancti Thbnxe de Aquino, Doctoris egregii et etectb-

simi, in qMO sermone faciat de mane Postea XVitt fet

broarii fuit visum quod etiam ea die Oat reprcsentatio pos-

prandium et incipienlur repra'scntationos à tonptatione

Xpi., in qua pauci sufficienl, et breviter expediotur et devottB;

ut accepimus.

J?o<)!. (m.=fo<. 247. &.

Die ntartie VfHJunii instante magistM Francisco Poeta hu-

fcato~ qui iegit ittastrissimo Principi (Regi Sieiiise, ac Primo-

genito Rogis Aragon. qui hic tune morabatur) libros huma-

nitatis, convocavi Capitutun).

<473.=fo<- 249.

Die Sabbati XXVI. Junii venit novum, quod propter adven-

tum iitustfissinti Ferdinandi, Principis CasteiisB, et Regis Ci-

citife, ac primogeniti Am~onum, Gallici qui crant in obsidione

Smi. Regis uostri, el villa insignis Perpiniani, combusse-

runt castra, et hnpetrato satvo eonducto à regia celsitudine,

recesserunt pacifiée. Et consequenter dictus ittustrissimus

Princeps iiberavitpatrem à tali oppressione, et totam illam pa-triam lidelissimam Rcg~iœ magestati, et reparavit oprobrium

nationisnostra:, et sustulit lilia ab ortis )eticisBim:B patrMeRo-sttiioniB.

~a: ~ttt-o 2. eiusdem ~)!<h-e<B ~</bt)M«o.

<474.=fo:. 47.

Me Mercurii septima Decembris anno M.CCCC.LXX)))).

accepimus oum mœroro et animi amariludine quod civitas

EiueMM vi armorum ot prostrato muro pro magna parte

~«0 AfENMCË

fuit subjugatu par uapitanecs rc~ist'rancitecuxtquibu.pa~titmn aeceperunt hauci, id est, hlicer Julio qui

erat ibi pro S.°°

ft'g'e Ferdinando rege Neapotitano sive Ciojiœ ci<M Farum,

quod cum cquis et b<M)Msuis mtvi pertnanercnt et iiotidunt

sive cnnduetmn a rege FfaMice accip6rent. Cœteri vero vas-'

tta!)i rcgtiB Maiestatis Vateotim, Cathalnni et Ara~onëne~Ket Hispani perdiderunl Otnnia bona premlsso preconio quodsi aurum vel afgM)tmn j-epeni'ctur apud eos in Mrtftinio ta-'

eiendo extra ch'itatnx) qucd pMeome remancrent et Mptiva-*tK) et de bona guerra.

i47S.=fo<. M. b.

Die Mercurii XXVHf. Decembris anni Domini M.CCCC.

LXXV. in quo intervo)it t'estum sanctorum Innocentium, eon-

vocati capi)utum,smnptaoccasione Mandaforumqutcannis

singulis eveniunt ex insotenciis qum <!u))t per pueros et

seolarcs Mota'cantt)SMdeeip))nato9etma)omorig'eratos, et

per Presbiteros et atio~ ratione Episcopelli cuius occnaione

gloriosm festivitatis Nativitatis Dotnini nostri JhesU Chriett,

utita dixerim, protannnfur ot fBdantur, et seandolis et di-'

versis iusotcncii.s macuhntur et obseurantur, ex quibus po-

pulus matoediftcaturctquodfortostatutmnerat ad laudem

Dei et ut maiores Pra'tati et c!cteri magni viri trahercntur ad

humiiitatis ~fatiam et cxereitium virtutum hftdte ad peftti-

ciem et seandatun) et oBensam Dei et pericututt) animarum-

deduclum est; et hine sumpla oceasione proposni quod bo-

num es~ft «ut in totum eradicarc et tollere officium Episco~

petti, aut reformare insolancins et providere quod scandafa

deca'teronon sequaotur, mihi tarno) visum fuit quod o-

ntninoremovet'ctur et radcreturdf'jibnsconsxefarttmnovte'

seiticet, et antique quia sic fuit provisum in Concitio Con-

ttanciensi et de Basilea. Et ita visum fuit multis qui it) medium

adduxcrunt quod io Sede Vaicntinensi in tofmu fuit e)imi-<

natus Episcopejius et in muttis aiiis Ecicsiis. Aliis visum

fuit quod non (o))a)'ff pro ista vice in totun' sed reforfncttff

taliter quod non eveniant scandalu. El cu'n sic rcs duceretur

per oppiniones concordavimus quod de pr<cdictis consulatur

feverendi'iitftus Dominus Episcopus et in illnm partem in

quam iucnnavcrit fiat conciu~io capitali. Kodem die missf

Mfnt <f;s qui aperta fronte omnin Patcntitati sum oomutttca-'

? BocuMEK'Ms. M)(nna~cAnf .i.. f"Htent et de quatibet porto fuit uaus otectus qui <oh))n Monter

enarrarent qui redientes retuterunt quod magis placuit Pa-ternitati tfu<B Mûunda oppinio quod rcfonnctur. Modus au-tem rcformntionis fuit talis: Quod do ea-tcro etcetio Rnisco-pe))i flat quieto die

SantiNteho)ay, sed ntotiquam Mdcat incathedra, neque atiqofd exerceat nsque ad diem Saneti JOhttn-nis Evans'etiottt' in ultimls vesperie dum incipitur antiphonaInnocentium ?< s«)!< et sic cessfdMt contentio inter ipsumet Abbatellum 8ano)i F(B)ici<! et ctamor pueromm in ~tissaSancti

Stephani et ihdie (nnoeenfiutn quiète faciant ofOeiumsuum cum hoc quod nullus atideat M modère de cathedra se-)ne) éjecta, sed paciDce intendant divino ofticio et hoc ser-<-ara tenaatur Magister Scoiarum sub pCEna obedicntiie et sub

pa;na arbitraria Domino Episcopo seo cius Vicntio. Cahnoni-ci vero et ctEteft Domini de cnpituto propter bonum obe-dientia: et boni exempli teneantur itto die deferre et eapudinetinare intrando chorum velexeundo, ne aliqua occasionstnrbetM)- divinum officium. CiBteris vero diebus in quibusRptseopt-tius solittfs erat dicere anthifonas et rosponsoria etverbetus loco Episcopetti dicantur per unum de fnaioribus decapitulo arbilrio Pra'centorMscuSucccntoris autMit~istriSco-

'arumantaXcriusquttoeopra'dietorum officium t-orux) feceritet cesset ofticiutn Episcopettietpucrorum infra octabas et octa.

badtc.ncdetormateriadissotutionibus etscandafis. E()s(isan-dttts p)acui<ontnibus Dominls de capituto et quod seribatur tnfibre Mpituti et obscrfotxr pro lege tam per EpMcopcHum etAbbatem Sanet; Fœ)icis et per Magistros Seotarum utriusqueKec!esia;, quibus injungatur tenore pra'sentis constitutionisquod dtctis vosperis Innocentium faoaf)( pueros exui

sOper-pellicis, tnandandc eis quod cessent A rixa et :') po~na so)i)a,sed pacincc et quiète ~M)< vel recédant ad domos ParentumvetDominorum. Et si conirarium per a)iqupn)a(teft)pteturtatiter castigetur quod contrafacienti eedat propo'na et ca'te-ris videntibus sit in exemptum ad taudett) Dei et in aucmen-

tontdnittictttttts.

M7&.=fp<. 2H3.

Mie Lunai tercia Madii non intravimus capitdtum quia oc-tarrit festum !nvenfionis Sancta! Crucis 6( istis tribus diebus

pfuit de rag' M fag- juxta vu)s'are cathnjonorum de Mag der.~ft rag, de Ahfi) de ? à fil. Et istis dMms per mediton

APENMCE

litterarum merehatorum BarchinoniB accopitnus novum quodVeneii concordarunt se cum Tureo cui obtuterunt certon

peccuniie ~ummam et quod eis non faeeret gueffam. Et utfrahoc ipsi promisserunt ci dare eis paMOg-ium contra Chri-

stianos. Quo facto Deus Christianorum excitavit contra eosiram suam et dedit eis pestem inauditam in partibus eorum.Et cum ipsi fecissent mullas processione~ et orationem sem.

per peslis invahtit et crevit, et sic coacti sunt facere unamsotetnpnem in quadeferebantSattctisstmun) Corpus Christi,pront tieri sotet V foria pofit festum Pentecostes in honorem

sacratis~uni Corporis Christi. Et cum essent in platea SanctiMarchi pt clamarent ftexis jenibus veniam, omnibus clericis

et taycis videntibusaperta est miracutose custodia et inde

exivit hostia saerata sive Corpus Christi et ascendit pautatimet penetravit cœios. Quomiraculovisoet ponderato temtt

sunt miseri Veneti et compulsi sunt confiteri quod justo Dei

{I.

judicio hoc ois cvenit, quia dignum est quod ex quo ipsinon suntconCsi de auxilio Christi.quodChristus redem-ptor generis hmnani cos dimiscrit. Postea audivimus quod Iinon fuit verum, sed conRctumin odium Venetorum.

f'

XXVf.'i.1

DffM-M Kalendaria de gestis retroactis <empon<tM /<tC(X, } i

maxime in Episcopati Gcrundensi. (V. pag;. <OS).

Ex h'&o Statutor. fcc<. CeftM~. in arch. et«~.

Anno Domini M.CCC.XXX.Ui fuit caristia omnium vi- 1

cttMiiutn, el ideo inter nos fuit nominatus dictus annus Mal

any primer.Anno Domini M.CCC.XLVM, et XLVIII fuerunt pcr uni-

versum mnndum mortatitates et fuerunt nominatte les pWme-fM m0)'<0<t'<<

Anno Dotnini At.CCC.XXXV. Htustris Dominus Petrus,Dci gratia Rcx Aragonum inecepit regnare, et obilt anno

sui regni LII anno Yidcticct à nativitate Domini M.CCC.L

XXX.VII. Set dictus Dominue Rex in curia generali quam

celebrabat Perpiniani XVI die Decembris anno A nativitate

Domini M.CCC.L. statuit et ordinavit ut de cetero annus

comput(treturanativttate,din)issis Nonis,Idu8atqueKa-

t)Ë MCUMEfi'fOS. :)83

n.,et.n..a.~ m" .r ~.I f.lendis oontinuando )oea numerum dierum et nomina Men-sium atque Annumtn qutbus Instrument)), tittenc et atiic

acripturte florent.

Anno A Nativitate homint M CCC.L fuit natus Johannes,Primogenitus filius dieti Petri Regis, qui ex post Mt Itex, utinferius continebitur.

Anno & Nativitate Domini M.CCC.HU! videlicet IX Junitdictus Dominus Petrus Rex constitulus personatiter cummutto nobili exereitu et classe sive stotio ln viHa de

Rosis,et in portieu eiusdem intravit pelagum animo ae et dictumexercitum et classent transfretandi ad Insulas Sardinie, etsuccessive die Dominica inmediale et proxime tum sequentiXV dictt Monsiii Junli dietus Dominus Rex cum suo exercituet stolio recessit de dicto Portu et lenuil vins suas versus<)ict«a <nM)as. Et arant in dicta classe CC. vela. seilicetLX naves, et LXU ga)ca! et inter tembos, coehus et barchasuxcrins et a)ia vota LXXXct ultra, in quibus fustis erantrecollecti duo millia et quingf'nti equitum.etLX mitiapedi-tum, ac etiam LX. Harones sive tMbiiespeMoniB. Et dictusDominus Rex fitetit in dicta Insu la per trM menses et ccpitLalguer. Tamcn multi fuerunt viam universo: carnis ingr~ssipropter moftatitates, quai inibi tune vigucnmt.

Anno a Natu'ttati Domini M.CCC.LVitfde manse Julii te

die Sancti.Jueobi Apostoti venit in istapatria magna ptagaiocoatarum sic quod cohopenebant tertam, et atiquoeienserant in une campo )ocust:cahitudinis unius palmi, et come-debant frumentum et milium et fractus tcrnf-, et voiabant ittnttmn sicut aves, e( muttotiene pré multiludifie earttn) quan-do volabant homo non poterat viderc solem; et faciebat ma-gnum tmnuttun) )? volando.

Anno a Nativitate Dontini M.CCC.LXH de mensibus Junii,.'Utii, Augusli et Septembris fueruntittistapatriamagna-mortatifates maxime intantmn œtatisXHUmnorum et infraet ideo fuerunt oominatm ~br<<k tfeh M/aM.

Anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXt simititer fueruntmortalitates hominum et mulierum, in ista patria, et fueruntnominatiB ~of<a!<htstt))~OMes.

Anno :'t Nativifatc Dontini M.CCC.LXXff)! de monsibuaApf-tus ot Madji incepit magna caristia vietaatiunt signa~tot'de pane et duravit usqnc ad mensem Jutii anni NativitatisMomtni M.CCC.LXXV tatitor ft sic quod migerio trumcnti ad

284 J~ttBtCB

tnemuram 6erund<e ascendit ad décent tiuras et oitra.Anno & Nativitate Domini M.CCC.LXVUt fhit inceptus to

Pont Nou de mcnse Madii et Xt die Au~usti eiusdem antti

fuit ineeptus<o cfo~MM'de.Saotfeh'tf.Anno Nativitate Domini M.CCC.LXXX. videiicet XXII Il

die Februnrii qua erat t'Mtu~) Beati Mathiee Apofitoti rh'a<

Undaris ascendit Pulheum Sat)cti Martini et fecit grande'na)um in civitatc Gerundm maxime in domo Carmelitarum

et in domo Fratrum Minofum, et in portât) de Malaventara

qttod diruit, et in muitis ptateis et domibus eivitatis Ge-

rundte.

Annoa Nativitate Domini M.CCC.LXXIII et XX! die Apri-lis inclita et mn~nific!) Domina Matha sponsa incliti Domi-

ni Infantis Johannis !)ucis GerundiB filin comilis Darmen-

yaeh noviter intravit civitatem Gerunda'. Et finivit dtes

sues C:esarauf!0st:e cirea festam Omnium Sanctorum anni

M.CCC.LXXVttf.

Anno M.CCC LXXX de mense Madii dictus Dominus Jo-

hannet Dox Gerundm contraxit matrimoniun) eun! iodita

Domina Yolant Mia Dueis de Bar.

Anno a Nativitatc Domini M.CCC.XC.Vf et die Veneris

XIX mensis Madii circa horam comptetorii obiit dietus Do-

minus Johannes qui fuerat et erat Rex Aragonum, et ve-

nando post prandium in boscho propo Fnxanum diocesis

Cefundensis subito amlsitloquelam et sensum, et sic Domi-

no emisil spiritum.

Anno Domini M.CCC.LXXXfH videlicet XVII die Madii

Rex Rrmenia; intravit Gerundam accedcndo vcrsus Barchi-

nonam.

Anno M.CCC.XC.Vtt et die Lunm XXVHt mensis Madii

fuit faclus terfemotus in civitate Gerundm et alibi circa

horam primi sompnii.Anno M.CCCC.X et XXVtt die Juiii similiter fuit factus

tcrremotos in civitate Gerundie et alibi.

Anno A Nativitate Domini M.CCC.XC.Vf post morton Do-

mini Regis Johannis incepit regnare Dominu!! Marlinus eios

frater. Qui regnavit per XHU annos. Et obiit in Monasterio

de Valldonzela prope Barchinonam 'die Sabbati uttima die

Madil circa horam meridiey anno ri nativilate Domini M

CCCC.X.

Anno à Nativitate Domini M.CCC.LXXXtni et LXXXV.

DE t)OCt;!tK'<TO«. 288~~ohe.lroedynw A.C.t..i._n_Bonitttus fetfn!; Rcx Arnponmn fitcicbat oxecucionon cun"

t<a Dominum JohanM'm Comitem fmpuriitn'm ad iMtantiamUt dicebatur Dontini Atamani de Fuxano qui tune hahcbatgnet-ramcumOomiM Comité. Et tune it~rio'unf dif;tum c'mitatun) in favorem dicti Comitis pjut'cs rentes armi~r~ ex'tr-xtes: nacionis qu:e vulgariter

appt.))a))~n)ur~~s,qu<!tBtfe t'nU <)p!tnneus earun).

Anno A Nttivitntc Domini' M.CCC.LXXXfX vi~itia om-nh)m Sanctorum rentes armiget-œ cxtr"))e nneionis vocata' <of!M.;tM (M comte CawiMyacA intrantnt patriam istam, eteam dnmpn)fiean)))t maxime Episcopatum Gerundensem,ubi steterunt usque ad 8pp)imanam Sanctam scqucnton. K!in ipsa septimann Sanctn fugicrun( versus coHmn de Pnoi-zar! et propter inundationcs aquarum et ptuvinrum mutta-rum discuraones, qmR tune vigufrnnt opportuit oao gentestransire per Pontem de Cf-rct; de

quibusquidox~extibuspro maior) parle remanserunt mortui, quia ut dicitm' in in-

trataearumdemgentium ernnUn numéro XVIII milium ho-nninum equinm, et )n fnntm cxttu non fuerunt V( milin.

AnnoM.CCC.XCt et X die Augusti qua erat festum San-ct} Laurentli fuit facta pcrsecutio Judeorum in civitate Gc~runda:.

Anna M.CCCC.!Ht ultima die Madii Tun-is de Gcronctt.tcecidit cirea horam crepuscuti post solis ocensum.

Anno M.CCCC.tfH et XX die Augusti Barthobmeus Ave-ttaneda eivis nerunde interfect.us. Et XXVII die dictorummensis et anni fuit interffctus Bnuf. de Pontonibus mitescum aliis u)tm Pontem maiorem versus ptanum de Serriano.

Anno A Natfvitate Domini M.CCC.LXtf et XXIIII die Ju~)ii obiit Dominus Berengarius de Crudiiiis Episcopus Gerun-dcnsis, et post eius obitum fuit Gerundensis Episcopttf! Do-minus Enecus qui ex post fuit Archicpiseopus Tefracona-.Et post ipsum Enecum fuit Episcopus Gerundensis DominusJacobus de Tritea qui obUt prima die Marcii anno a natiyi-tate Domini M.CCC.LXXtUt. Et XI die dictorum mensis etanni Dominus Bertrandus de Montemtundo, ArchidiaconusBisnidunensis fuit electus in Episcopum GerundenMm. Et

ipse BertrandM obiit HH die Octobris anno M.CCC.LXXXIIII.Anno A Nativitatc Domini M.CCC.LXXXVI et V dieAu-

gusti Dominus Berengarius de Ang;)M-o)a Mt in EpiscopuniGerundensem con~eeratus, et obiit Perpiniant tn Cardinata-

~M Af<r<ofCB

(<t<!ordine eonsiitutus XXII dlo Aucusti anno a nativitMtot'ominiM.CCCC.xm.

Anno à Nativitatc Domini A!.CCCC.VtH et VHI die octo-

bris Dominus Fmneiscus de Bianis luit Cactus Episcopus Ge-

rundensis. Et V die Januarii anni à Kath'itate Domini M.

CCCC.iX fuit transjotus in Episcopum BarchincnM.

Anno A Nath'itate Domini M.CCCC.tX et VI die JanuM-ii

Dominus Raymundus de Cattari fuit factus Episcopus Gc-

rundansis. Ft obiit Vatcntiic Xl die j\!udii nnno Ii Mativitatc

[JeDomini M.CCCC.XV.

Anno i) Kativitate Domini M.CCCC.XVI et ultima die De-

cembris, seu prima die J~uatii Dominus Datmacius de Mu-

ro seu eius procurator intravit possesionem de EpiscopatuGerundensi, ot postea de mense Januarii anni A Nativitate

Domini M.CCCC.XX fuit translatus in ArehicpiMopum Ter-

raconen<cfTt.Anno a Nativitate Domini M.CCCC.XX et XUH die Fe-

bruarii Dominus Andrcas Dertrandi tune Episcopus Barchi-

nome seu eius procurator intravit possesionem de EpiscopatuGerundensi.

Anno Nativitate Domini M.CCCC.XXttf et die sabbati ¡XX Decembris inc)i)"s et magnificus Dominus Alfonsus Rcx

Aragonum veniendodecivitateNeapotitanacumXVn! Ga-

ieis venit ad Civitatem Massitia* quam tolnliler destruxit.

Anno a Nativitate Domini M.CCCC.XXim et die Dorni-

nica XVI Juiii hora Cimbali M Ladre dictus Dominus Al-

fonsus Rex Aragonum intravit Civitatem GMundai ubi ste-

tit usque ad dicm Jovis sequentis in qua die Jovis pauto

post solis orluni arripuit iter suum versus Barchinonam.

XXVII.

JUemor)f!<e quarundam possesionum adeplarum ~fMOp<t<&S

<n)'<ft<Mpe)' /ton<M'at)?e C<tpt't«<Mm, e<MHn<~<trMmpe)'Archidiaconum Gerundensem Sede taccaute. (Vid. pàg.

~6).

1\Libr. MW<i. Capit. ~cc!. Gemn~n. fol. 32~ b.

Die Martis quarta Octobris, anno A Nativitate Domini

M.CCC.LXXXJHï. obiit Dominus Bertnmdus de Monterotun-

CEMCUMEK'nM. Mr

du, Kpiseopus Gertindensia. Focrant fffati Vic;))ii f.cncra)f.<<'t idii oftieitttM per honotabite Ci(pitu)))t~ Kcett'site Cerun-

deusis in passe Pétri de Ponte, Notarii Gerundm.

Die Jovis XXIII. n~'nsis AugHsti anno M.CCCC.Y!)). obiitin Villa Pcrpininni ubi Dotninus Bcncdictus Papa XIII. con)sua curia rcsidebat, Hominus Beren~arius de Aa~utaria Por-tuensis Rpiseopus Cardinalis ndministrator Kce)esi:B Geron-&EMifi. Ft die sequenti per honorabitc Capitxtum ruffontcreati Vicarii, et ofticiatos, etc., it) posse Bernardi de Solerio,Notarii GerandiB.

Dio VIII. Octobris anno priedido M.CCCC.VHL DominusFraneiseus de B):tnis, etectus inEpiscopom Ccrundc~scm perprocuratorem suum accepit posscsioncm.

Die VUH. Januarii anno M.CCCC.VHit. Dominus Raymun-du! Episcopus Gerundensis per proeuratorem suum accepitpossesionem.

Diequinta Madii onno M.CCCC.XV. pra;fatus Domittus Ray.mundus, Gerundensis Episcopus obiit apud Civitatprn 'Vatcn-

'tiœ. Et fuit notus eiuft obitus (.erundfB die Mercurii sequenti.Et honorabi)e Capitutam ereavit vicafios et alios officiâtes.

Die XVHf. decombris anno M.CCCC.XV. Dominus Datma-Gus de Muro, eleclus et conOnnatns in Episcopum ncrundcn-sem accepit posscsionem.

Die VI. Auçusti anno prœdicto quoniam dictus Dominus

Datmatius promotus fuerat in At-ehiepiscopum Tcrraconcn-

sem, honorahitc Capitntum Sodé vaccante creavit vicnrios etalios officialcs.

Die XVIII. februarii anno M.CCCC.XX. Dominus Andréas

accepit possesionem Ecciesia* ot EpiscopatHs Gcrnn<)<'nsis ad

quem fuerat tranelatus ab Episcopatu Barchinonensi. Postquedie quinta mensis Madii anno M.CCCC.XXXI. quia pnefatasDominus Andreas fuerat rcstitotus ft transtatus nd Ece)esia)n

Borchinonensem honofabiiis et providus vir Dominus Datma-

tiusdeRMeto, Archidiaconus Gerundensisut~crens vices

Episcopi sede vaccante aeeepit pOMesionem.Postmodum vero in mense Augu'.ti vel septembris dicti an-

ni reverendissimus Dominus Johannes, tituti Sancti Sixti Pre-

sbiter Cardinalis, administMtorEecJesitc Gerundcnsisperpro-euratorem aecepit possesionem.

Dio XXVIII. Marcii anno M.CCCC.XXXVÏ. fttit denuncia-tus obitus dicti Domini Administratoris honorabiii Capitulo'

At'HNDtCECI ~edn.H d:t:h" t.Æ..U. t"(..l.u~ a _1Et cadc'n die dictmn t)onombi)c Capituinm accepit posscsio.nem Pt creavit Vicarios et alios offiejatcs.

Die Luna* VDiL mensis Aprilis eiusdem nnni fuit facta cer<

ta concordja intcr hnnorabiic Capitutum et honorabiiem Do-minun) Ditintutimn de Raseto ArettidiMonum dicttB Ecetcsim

Gorundensis qui lune noviter advenerat a Curiis Montisoni

super rcg'irDine et administratione dietu! di~nitatis Episcopa-))'. ipsa Sede vnccante. Et dictus Dominus Archidiaconus ac-

ccpit posscsionett).Die XVtK. Junii dicti nnni Oominns Dernnrdus accepit pos-

sesionorn per procuraturem de Episcopatt) Gorundensi ad quamfuerat ~romotus. Et obiit XXVI. Madii anno M.CCCC.LVtt.Kt honorabitis et pruvidus vir DominusJordnnus de AvinionoArchidiaconus Major gerens vices Episcopi, Sede vaccante,

acepptt possesionem Patatii et Episcopatus.

XXVII bis.

~ee~a ?0~0~)0 J?c<:t. Gerund. adnotato <nCod. ~/<tf-

<t')-o~« Adoniani, S. MCM<. X. (Vid. pag. <24).

NfTA. Quae sœc. X. et X[. tMuu scripta sunt, simp)ici<erhic cxcribentur.Reecntioribus vero, sua cuique nota tempori"nffigctttf.

IV. Katendas Januarii. Eo die obiit Deita Levita, anno

D.CCCC.LXVMtf.=Eodem die obiit Raimundus Olive qui te-cit. clericis edificare Sancti Sepuleri.

Kal. Januar. Obiit Audericus sacerdos.

Nonis Januar. Obiit Moruca.

VII. id. Januar. Eodem die obiit Sonifredj Sacordoti, anno

DCCCC.LXV.

VI. id. Januaf. Eodem die obiit Bernardus de Foneiariis,huius Sedis Canonicus, cui dimittat Deus Omnipotens omnia

peccata sua.

V. id. Januar. Eodem die obiit Raimandus Prepositua.Uf. id. Januar. Eodem die obiit Berengarius Terrachonen-

sis Archiepis., anno M.XC.VUtf. ab Incarnatione Xpi.XVtHL Kal. Fehruar. Eodem die obiit Wadamirus Levita.

Obiit Guilielmus Arebilevita, et Petrus Odgerii, qui regularisClericus factus viam universte carnis foliciter est egreeue.

(C<C~<<'f. ??< XII. fM~<tM ?<-)

BB MCUHËMO;). 289r. 1

T.XU. 19

x.'vn. iun. t'ptxr. hoftem die obiit Giseafredi. Pbri., anno!).CCCC.LXXU.==t:odom die oMit Hernardus de Paiatio, hx-ius Scdis Sacrista, anno DM). M.CCC.XVL ( /c recMM m<tn«M<{tM ~OC unicum t)M<~i«m <n Cocftf'<*).

V})t. Ka). t'cbr. Hodemdie oMitBe))oni Pbri. an. M.CCCCt,.V. Ka). Febr. Kodemdieobiit Petrus Pbr. montis EuscMi

(t'c!A'<).<em t'?! ~M~x).)). Kit), Febr. Eodem die obiit Audesindus Pbr., attno

t).CCCC.er)pso die oMit Guitntmus Gancpcrti de Vutpitmco,huius Sedis Canot)icus,irmftgnœkaritatis et honestatis.(Scee. ~'M. Mofa~.)

~<K<. Fe&r«af.

Il. Idus Febr. Eodem die obiit Sperandeo SacristiB, annoDCCCC.LXXH.

Vît. Kal. Martii. Eodem die obiit Audegarlus.!H!. Kat. Ma)'). Eodem die obiit Suniarius, qui vocabatur

Hufus, vir bonus, cui Deusdimittat omnia peccata sua. Amen.Ut. Ka). Mart. Eodem oMit Raimundus Comes, anno Domi-

nicœ trabeationis XVI. post millesimum. (A~<. eodem tem-

porc).Il. Kal. Mat't. Eodem die obiit Senderedus

'Archipresbiter.MnoD.CCCC.LXVJ!

f t

~MM. JA!r<tt.

Kal. Martii. Eodem die, anno Dominicm IncarnationisM.LVH!. obiit ErmcsindisComitissa.

VI. Non Eodem die obiit Volveradus, et Guillelmus

Mag-ister, vir per omnia laudabilis, qui post retictam huiusMenti gloriarn feticiter mi~ravit in Xpo.

If. Non Mart. Eodem die obiit Senderedus Sacer et Saeri-

sta, cui Deus dimittat omnia peccata sua.

Vnt. Idus Mart. Eodem die obiit Petrus Gaucberti nostrai

congre6ationis Pbr., vir magne religionis.Vil. td. Mart. Fodem die obiit Guittetmus Secarii, qui onine

suum alodium dimissitCanonieœ Sanette Mariœ, et Berenga-rins Guitetmi, Pbr., vir ntagna; paeiencifc et simpticitatis.(7/(Bc~(ee. ~7~.)

VI. !d. Mart. Eodem quoque die fpotesttis fraclus non <t)o-dicis obiit Baron Bonihominis.

29U APÉNBtCEHt M Mt~t )i'n~.n.).~nt.) A~~tt.~t. y!H. N. Mart. Eodem die obiit AdatbertHsCuisadiPbr. et

!'feposit(M, virreligiosus: et Berengarius Uuiitettni S. FeUcisAbbas. (/~<ecf)o<a<<t ~œc. XII).

t). Kat. Aprit. Eodem die obiit BofKt)us.=:Eodetn die obiit

Berengarius Cornes.

?))!. ~pf{<t'

!H[. Non. April. Eodem die obiit Senderedus filio Car-

pioni.

tH. Non April. Rodem die obiit Guillelmus Arnat. quifratrum obitus studi (ose eo«t) gebat.

XVft.Kat.Maii.Rodemdioobitut)) Amatus Guitardi

vita.

XVI. Kal. M~tii. Eodem die obiit. Donades Pbro.

XV. Kal. Maii. Eodem die obitum Arnutphi fttustrissimi

Episcopi Gerundensis, an. Dni. D.CCCC.LXX. qui rexit Ec-ctcsiam annis XV. mens. VII. dies X. et V)f. et anno XV.

quod sumsit Lotharius Rex Francorum exordium (Bœc not.coev. m<!n«).=ttem eodem die obiit Berengmius Gaucberti,Ctericus, qui contemptiiihuiusmundidiviciispauper nigravitad Xpum.

ViHf. Ka!. Maii. Eodem. die anno CXt. post mittesimumabtncarnationc Dni. obiit Ermengaudus Elenensis P~esut, huiusSedis Cannonicus.

Vf[. K:d. Maii. Eodem die obiit Teudesindus Abba SanctiFeUûis. (Nzc notata Me. A7.) Ipso die obiit Cerahus Pbr. Pi-etaviensis.

)Ht. Kal. Maii. Eodem die obiit Raimundus Guisalli huiusSedis Episcopus, virsanetiB religionis, et doctrine ptenitudi-ne eruditus (~ec ~cec. notota).

~eM. Maii.

V. Non. Maii. Eodem die obitt Recosindus Levita.UH. Non Maii. Eodem die obitt Sieardis uxor Raimundi

Raimundi de Sancta Columba.

Il. Non. Maii. Eodem die obitt Ratmundus GuiHe)mi de Vir-

ginibus.nf!. Id. Mail. Eodem die obiit Sendredus Archiievita bona

memoria cul Deus dimittat omnia peccata sua.

P~ POC~MKKTOS, ~9~(

)ttf t~tt~tt ~t~ -t.!tt n.i-)-~ 'tt t!U. IdusMati. hodemdie oMit Rtt~mundas Guillelml huius

Sedis Saerisla, vir magne simpticitatis et mansuetudinis.If. Id. Maii. Kodem dio obiH JohannM Raimundi huius Se-

dis Canonieus et gramaticus.

Idus Mali, Anno !ncamationisDomintec M.LXX!. oMitRe-

mundus Guifredi.

XVII. K~). Junii. Eodem dio oMtum Condemari EptMopi.XtHf. Kat. Jun. Eodem die obitum Oddone Levi)e==Eodetn

die transiatio 8aneti Micis martiris ierunda (?)'<: ~<ec. XI.

no<<t(o).XH!,Ka).Jttn.Eodem die obiit8endovadM Abba. (~<M

!!(ec. AW. <)0<oto).XI. Kai. Jun. Eodcm die obiit Teada)egns Phr. et Sacn-

sta, et BM-engarius Gauzfredi AttcMievita, qui obiit annoLXXXVtttf. post millesimum ab tncarnnUone Dni.

VIII. Ka). Jun. Anno tncarnationis Dominice LXX. VI. postM. EM M,C.XH!t. tndictione XtHf. obiit Domnus Remundue

Perengarii Comes Barchinunensis, oc Marchio.

YII. Kal. Jun. Eodem die oNit Adalbertus Ga)avonei.

Jt/ena. Junii.

U!. Non. Junii. Eodom dio obiit Ato Clcrious magnus seo<-tMttCUt.

Vlif. Idus Jun. Eodem die obiit EMgias Arehipresbiter.Vif. Id. Jun. Eodem die obiit Bernardus Mironis Ctericus,

huius Sedis Prior et Prepositus.V. td. Jun. Eodem die obiit Bernardus Guifredi Capud scoie

anno C.U. post miUcsimum ab Incarnatione Xpi.Il. Id. Jun. Eodem die obiit Offitus Levita.X\'L Kat. Jutii. Eodem die obiit sic Rieharius Pbr. et Ca-

pud scote.

XHH. Kat. Jul. Obitum Adaiberti Pbri. qui fuit mfus.

XIII. Kat. ju). Eodem die sic obiit Terrocintus Pbr.

V. Ka), Jul. Eodem die obitum Ebriarli Pbn. Capud Mo)i.Eodem die obitum Mironis Goltredi.

~ens. Mit.

IIII. Idus Julii. Eodem die obiit Johannes Capud scote vir

par omnia land (abilis) cuius studium fuit famu (fan) Sanctis

~2At'HKBtC)!

Il

~'rS'""P'('")~in.~crct

clericis.

Il. Mus Jut.Eudetn die obiit Petru.ponci, ),~ Sedis Ar-X~U "~ut~ expeditione Jherosolimitana annoS post millesimum ab 'e Xpi.(coeva manu).

XU. Kal. Augusti. jsto prorsus die obiit Bernardus Afchi'évita et Prcposltus (NBc <Mc. ~7.).

~~)' August. Eodem die obiit Levitasceo. Xl.).

~t').~<Sacer(~c

xteo. t'll.).

~M~ ~M~MM.

Kalcndis August. Eodemdie obiit Pelrust:erundensis Epi-

scopus: qui valde diligens G<.ru,.deM~ S~crn e~c~que in ea diversi

h.n.n..rdinem, ob Dei ~hd~~nvoeattûncdtvtn~vitntnmcrnifceiibem

-urem

.B~S:L~ die ~'=" Eodem dieobiit Bonueii Sacrisln.

Aug. Eodem die obiit ~dus, a. f-t Archi)e.!iiXII. Ka Sept. Eodem die obiit .;ui!ie)m.s Cuifredi Levitttanno dotntntce Incarnat. M.LX.Vit.

VIII. Kal. Sept. Eodem die obitum Almerndi Levita(Srec. Xl.).

~n~ 5ep/oH~,

nLNon. Septemb. Eodem die cMi< Bemar<)t,s Umberfi hu

Sedis Episcopus anno Dominice Incamati.nisC.Xpostm'tte~mum (~c MM. eod. tto~fa.).

Il. Non. Septemb. Eodem die obiit Gniitetmus Rni.nundi deFarn~,qu,bMaconfMsioM connus, et Clorieus fa-etus partem ~dii sui dimisit canenic. Bente M. cui Deusomma peccata sua dimittat.

J.°Ï~X~ die obitum~p' (~a~c. XII. notatn.).

m.Idus Sepleinb. Eodem die Poncius Adatberti ctericus

~n~~ seculuspauper «t p~

grnnus,

MMCOMESTM. M!)

XVI. Kai. Oetobris. Eodem die obitum Guigoni Lévite.

X. Kat. Oetob. Obitum Remundi Umberti Archilevite anno

LXXX.VHtt. post M. ablncarnatione Doi.

~eMSt't Octobris.

Il. Non. Octob. Eodem die obiit Bernardus de Colonieo qui

conversusAmiticiain nostra Ecelosia, a)odinmsuumdim!s-

sit nostre Canonice.

V. Idus Octob. Eodem die obiit Sicardis mater Bernnrdi

Eptscopi (Sffc. JtV. t)o<o<<t aut ))))'(. scq.).XtH. Kal. Novemb. Eodem die obitum Garsiani Subdiaeoni

(Swc. ~). Uemipso die obitum Bernad. ssonensis Epi-

tcopus, huiM. canonicus, vir. eruditus. (Sxc.A').XII. K«<. Novemb. Eodem die obiit preclarissimus vir Uda-

lard. qui secundum CvangeiicamiuMionemuxo. ac H-

sios, et cetera qum possidc. rc)iquit, et rcgutaris c)er!cus

fa. Miciterad dominum migravit.Vf)!. Kal. Noven)b. Obitum Petroiti Archipresblteri et

Tructari. fitioCarpiotu.

~etMM Novembris.

!(ft. Idus Novcmb. Eodem die obitum Borelli filio Raimundi

Comité, cui Deus dimillat cmnia pcccata sua.

XVII. Kat.

Fetix Atmodis que sp)en-

XVn.Ka.mb.H~~d~Ll- ~)

· vit ad atria vite.

iransi [`

vit ad atria v·ite ).

XV. Ka). Decemb. Eodem die obiit Berengarius Gerunden-

sis Episcopus anno XC.Ïtt. post M. ab Incarnatione Dni

Il. Kat. Decemb. Eodem die obiit Guitardus Arnalli Levita,

huias Sedis Canonicus bonis opcribus et elemosinis frequen-ter intentus, gramatica quoque arte, et divina atque humana

lege adprime eruditus.

Afensis Dorembris.

KaL Heccmb. Eodem die obiit Bemardus Baroni Pbr. atqucPrior huius Sedis, honu~ ecciftiasticoit, et timen~ Deum.

(S<M. Jf/f.).

APKMtCt!

ff(Y .f_- fi (a

IIU. Non. Decemb. Eodem dio obiit t~timumtus Guilielillinostrœ

congfe~tiouts ciericus qui vocabatur de Puiero mi"

facuio(Ëo<t.i(pc.).Nonis Doeemb. Eodem die obiit Bero femina.~Kodon die

ob<f< Raimundus Berenptfii Comes Barehinonensis et Alarchio.U. Idus Decemb. Eodem din obitum Wada)niri abbati San~

eti Felicis annu DCCCC.LXXV. (S<M. Me«Hfc.).XVHH. Knl. Januar. Eodon die obilt Adaibertus Haimutnii

Levita de Maived.

~a:M)-p<<t ex <!{<e<-oJ/s~tro~t'o Bcct. Cct-t(n(feoi:t~ (t<:noh!<o

in Codice jfo!'<i'o<o~)f m~. Mec. A'/)~.

~Ven$. jMtMo~tt.

VUt. Idus Januarii, AnnoM.CC.XUHobiitDomptMM Ray-

mundus TerrachonensisArchiepiscopus huius Eccteeiœ Ca-

nonicus.

III. tdue Januar. Eodem die obiit Bercngarius Tefrachon~

Archieps.tX. Ka). Februar. Eodem die obiit Petrus Lodomerii de Un-

j~aria,niiusComit)st)iortisii.

Vf. Ka(. Februar. Eodem die anno tocarnottonis DominiM.C.XCV. obiit Dompnus Raymundus Gerundensis Ep!-scopus.

III. Kat. Febrnar. Anno Dni. M.CCC.X). obiit apud civita-tem Vianne, ubi per Summum Pontificeni erat generale Con-ciMom convoeatum Vencrab<)M Dnus. Bn. de ViHamarinobo*noe memorin!

Episcopus Gerundensis, vir excellentis scicr)-

tia;, et dlscretionis, qui in Castro <t<EpfMopoM et villa de~~cAero furens crpxit, et cum mnitis laboribtts, dampnM, et

sumptibus, ut ibi essent perpctuo, et quod merum et mixtum

imperium Gerunden. Ëccta. semper ibi haberet per privile-gium regale optinuit; quod privilegium in thcsauraria ipsiusKcc)a6. repon! feeit; et locum de Quarciano émit, quem digni'tati Episeopati te~avit; et super redditibus ipsius loci duos sa-cerdotes instituit, quorum cuiiibetannuatin) CCC. so). de re-ditibus

st)j)ra()ietis per Episcopum Gerunden, dari mandavit;Volens et ordinans quod ipsorumquitibet icrscmperceiobra-ret Missam in quatibet septimana: et post Missam ille qui ce-

tebrasset indutis capa serica, quam eos semper habere vo-

MBOCUMEWtM. 39~.0.t .1. L'rioun, n.1

luit (et (um opus esset ut emeretur pcr Kpiscopuu) Gerund.

mandavit) supra tumulum suum exfret, et ibi abMtutionem fa-

cerct; et quod semper in Miseis et absolutionibus alter a)te-

rum adiuvaret, et quod intcrctot semper ln Eccta. Gerund.

diurnis orficifs pariteret nocturnis; et u~rctro Rpiseopum Mfn'

por in processiunibus, que in Eccla., civitate, ve) subtirbM

fierent, tfent, et cum in celebrandis ordinibus adiuvarent. tn-

stitutt etiantanntvcrsnrhtn) et vojuit ut perpetuo

in quatuor prcctpuis fpstivitatihus B. Marite darentur sacro-

sancto attari S. Mariic in quattbet earundem duo cerei qua-

tuor Hbrarutn cere, qui in Mfvtcio ipsius aftaris ardèrent, ut

beata Virgo ve))<'t sue anime esse Et ad ça comptendaredditus tocipredictide Quarciano obtigavit: Crossam etiam

suam puicherrimam argenteam Ugucionem in grammaticalet Mbrum Rationale vocatum, et )ibrumfon<)/!ca!ent llomanum

vocatum pufehcrnmum ipsi Ecdtp. legavit; votens dictos

duos tibrot! //M~HM<'M~?t et J~a«on(!<<!m esse perpeluo in circa

nova Ecclre. Gerund. catenis affixos in servicium Eccite.

Prid. Kai. Fcbruar. Eodem die ohiit Audesindus Pbr.= Et

Guillelmus de Terradis Sacrista mainr, qui tabulam

argenteam attari Beata* Maria* ficri fecit.

Jt~enï. fe&n<or.

VJ!{. tdMFebruarii. Anno Dni. M.CC.LÏH). apud Nenpo-

lim, ubi crat curia romana, obiit Dompnus Berengarius huius

Sedis Episcopus~;de ordine Predicatorum) qui tria feataJX. iection. in hac sede ordinavit et instituit sollemniter cote-

brari, videlicet festum Beate Katerine Virg., et beati Domini-

ei Confess., ordin. Predicator., primi institutorts, et S. Petri

Mart. eiusd. ord.

XHit. Kal. Marci). Eodem die obiit Odemarius Pbr. et Be-

rengnrius'ferrachoncns. Arehiepus., huiasEccfK'.Saorista,

qui fuit de Villa mulorum. Et Rcff-rendus Franeiscus de Bla-

nis, qui fuit Epus. Gerunden. et Barchinonensis.

X. Ka). Mardi. Eodem die obiit Domnus Petrus de Castro-

novo Gerundensis Epus., annoXpi. M.CC.LXXV!H. pro quofit anniversarium Conv<*ntuaie per D. Epum.

VII Kal. Marcii. Anno Dni. M.CC.XX)X. obiit dompnut

Hugo Comes fmpuriarum. huius Sedis Canonicufi.

~6 ACÉ\OtCE

Ment. M~t<.

Jeudis Marcii. Eodcm die obiit Ermess6ndis Comitissa r~e~

tiRiasa femina, que hanc Sedem ditavit. i

tabulam auream ac (.'rucem Dco et Sanctm Mariœ ohtutit, etEcchm. muftis ornnmctttis ornavit, cuius obitus soKemnitet-debet cetcbfari.~tfem Petrus Abbas ViUftbeftcandi et archi-'evito istius Sedi.

Vi. Non. Marcii. Eodem dieobm et Rodlnnllus

Abba, G. et huius SedM At-chidiaconus.

V. Non Marcii. Eodem die obiit Arnaidus do Juxiniano Ar-

chidiMonus de Ropttionibus, et vcnerabi). Petrus de.

Cesaraugustanus Kpus.J{f(. Non Marcii. Eodem die obilt Petrus primus Utiani PrioriPrid. Non. Marcii. Eodem dio obiit Sendrcdus Sacerdos e(

Sacrists. Et apud Barchinonam Sanctus 0<)cg:))-iu)! Tefr~

chonMMis Archiepiseopus, anno Dominice Jncamationis

M.C.XXXVf.Nonis Marcii. Eodem die obiit. Guiitelmus Terra-

chonc~sis Archiepus. de Castro Terroge.XV. Ka). April. Eodcm dio obiit Raimundus Petri Bonar-

det, qui optuiit ))e et huic sacrosancto attari genitricis Ma-rie nnm))u)n aurcum K))iscopatem.

Xttf.Ka). April. Anno Dominice Incarnation)-! CLXVitt.

post mille ot~iit Guittet nus huius Sedis Episcopus de Pctra it)~ciM qui PatiMiuth' eonstraxtt.

VU. Ka). Aprii. Eodem die obiit bonememorieDompnnsBernardus de Pavo, Gerundcnsis Epis~opus, qui B. Paot!

Apost. construxit cnpeitam, et in iifius fcsto et vc~peris dn-~

ptumstatuit et soXetnnc anniversarium die obitus sui inaudi-

tumGcrundf,duoioipsiu8Mpe))it bénéficia sllbitiens, ac

Sodern Gcrunde fontf! aque, etornamcnti'; p)nribus ittastrabit.

))eecssit autem XXVL transis Marcii anno A Nativitate Domi-

ni Mi leslino CCCC. quinguagesimo septimo.if{. KnL April. Ipso die obtit DomphusJacohu~CabriB Sc-

rMndensis Kpiscopd'

<Mi!M. ~pr«ts.

XVffO.Kat. MaiL Anno DominiM.CC.iX. obiit Guittdtnus

MCOCtiMt~TCS. ~M

de Ortafano, Elnensis Epus., huius Sedis Canonicus.

XV. Kal. Maii. Eod<'m die obiit Amutfus Gerundensis Kpi.MOpUS.

XJHt. Kat. Maii. Anno tncarnationis Dominice M.C.LXX.

prifnô obiit Domnus Hugo 't'erraehonensis Archiepus.Xt. Ktt'. Mai). Obiit Guillelmus Abbas Vittcbortrandi, huius

Sedis Architevita.

IX. Ka). Maii. Eodem die obiit Erfnf'ngaudus Htnensis Epi.

eeopus, huius Sedis Canonicus.

V)H. Ka). Maii. Anno Dominice Incarnationis M.C.XC.Vt.

obiit ttdefonMs Rex Arn~onen. huins Sedis Canonicue.

VU. Ka). Maii. Eodem die obilt Tcudesindus Abbas S. Fe.

ticis.

{tfï. Kat. Maii. Eôdem die obiit Raymundus OucsatU huius

Scdis Epus.~ettMï J)/ott.

Vt. Non. Maii. Eodem die obiit. Guillelmus doMo-

nellis huius Sedis KpM.VIII. Idus Maii. Obiit Dompnus Bnus. de Viiacerte Epus.

Hecundens.

XVit. Ka). Junii. Eodem die obiit Gondetnarius Epus.XIII. KaL Junii. Eodem die obiit Otoras Levita. Et Sendo-

nandus Abbas.

X!. Kal. Junil. Eodem die obiit Teudalegus Pbr. et Sa-

crisla.

Eodem die obtit Berengarius Cornes Bar-

ehinon. ac Marehio.

Mensis jMn<<.

tH. Non Junii. Eodem die obiit AttoCtericus magnussco-lastieus. EtannoM.CCCC.V. obiit veneral)ilis Bernardus de

Brugarolis Canonicus et Sacrista maior ttuiusËcctiX'. qnipto-curavit fieri unionem Capellaniarum pro distributionibtte in

dicta Ëcc)a. iargiendi~.

Nonis Jun. Eodem die obiit Erogius Archipr.

VII. Idus Jun. Eodem die obiit Adalidis feminf). Et Magi-ster Raduifus.

Vt. Idus Jun. Eodem die obiit Bn. Mironis huiuf SrfiiN

!'nor et PfBBposituo:

?8 APÉNMCË

Pridie idna Jun. Eodem die obiit Offitus tevtta. Et domnM

Gitabertus de Cruditiis Epus. Gerundens.

XIIII. Ko!. Jutit. An. Dominice incarnationis M.C.XC.VtH.

obiit Domnus GauMdus Gerundensis Epus.

XI. Ka). Jul. Eodem die tnearnationis Xpi. M.CC.LXX.t)!.

obittVenernb. GaiU. de Montenigro, huius Scdis Sacrista.

Qui existons Terrachonensis etectus fugavit viriler do Vice-ce<t))t<t(u Castriboni, et de montanis de Pradis multitudinem

t)cretic:e pravitntis. Deinde exercitu congregato, oastru))) et

insulas de Eviça et do Formenteriu, depulsis paganorum

spurcitiis, Xpi. (ido acquisivit. (Longa OfoMofM prosequunturoffa viri ~M<<e, ~x<B inter prtm«m est /MH<i<t«o .Uot)0t(er)<

CarfMW «~«<< S. /'<!M<«m de Ilaritima).

X. Kal Jul. Eodem die obiit Carbo S. Mariée Utianensis

Prior.

HH. Kal. Jul. Eodem die obiit Bnus. Terrachonensis Ar-

chiepiscopus huius Sedis Sacrista.

~n~s J«ht.

XV. Kat. Augusti. Eodem die obiit gloriosus Marchio Rai-

mundus Cornes Barchinonensis, Bisutduuensis, et Urgel-

lensis.

XIII. Kat. Au~usti. Eodem die obiit Arnaldus Carchaso-

nensis Epus., huiue Sedis Canonicus.

X. Kat. Augusti. Eodem die obiit Arnustus levila de Ro-

mannano. Et Poncius Uertosens. Epus.VII. Kat. Augusti. Eodem die obiit Dompnus Bereng;anus

de Crudilis bone mcmoriœ Epus. Gerundens., et est seputtue

Barchinone in domo rratrum minorum.

JtfMMS Augusti.

Ka). Augusti. Rodem die obiit Petrus Gorundensis Epue.Et Petrus de Requesen. Abbas S. Felicis.

mt. Non. Aug. Anno Dni. M.CC.XVIII. obiit DomnusRay-mundus de Palafolls huius Sedis Epus.

III. Non Aug. Obiit Piacianus. EtBonucius Sacrista. Et ve-

nerab.BerengariuaArchitevitadoRogationibus, qui novum

dormitorium construit fecit. Et cupam argenteam ad servan-

dum corpus dominicum Beata: Mariœ dedit.

UË OOCUMMtOS. 29U

Prid. Non. Aug. Oblit Dompnus Berongarius GeniMten~

Epus.

Prid. Mue. Au~; Obli Mathfredus Abbas et Archilevita.

Ipso die obiit VenerabiiisDnus. Gasto de Monthecatcno hu-ius Sedis Epus.

XVH. Ka). Sept. Obiit Guillelmus Jordanis Elnensis Epus.huiuB Sedis Canonicus. Et venorab. Dominicus Jurado Ab-bas 8. Felicis Gerunda.

XII. Kat. Sept. Obitt Attonus Epus< Et ErmeogaudusCornes.

XI. Kal. Sept. Obiit Poncius de Pataeio huius Sedis Cano-'

ntcus, et Pfzpositus Evica;.

V. Kat. Sept. Obiit Petrus Vicensis Epus. huius Sedis Ca-nonieus.

~eM. S~femt.

HH. Non. Sep. Fodem die obiit Bnus. Hostoleiisis AbbasS. Felicis.

Ui. Non. Sept. Eodcm die obiit Bnus. Umberti huius Sedis

ËpuSt

Nonis Sept. Obiit Sonifredus Epus.V. Idus Sept. Obiit Fatcucius Doctor parvutorum.ttU. Idus. Sept. Obiit Raymundm de Basse, Abbas Sancti

Feticix.

Pridie Idus Sept. Obiit Petrus Rex Aragonum, ComesBarchin. anno Dni. M.CC.XffI.

VH!. Ka). Octob. Obiit Berengarius Arnaldi S. Felicis Ab-

bas, huius Sedis Archilevita.

VI. Kal. Octob. Obiit Venerab. Dnus. Guillermus de Villa-marino Epus. Gerundensis.

ItU. K.a[. Octob. Obiit Berengarius de Argetariishums Se-dis Pbr. qui capituli et Eecta:. pavimentum lapideo tabulatu

persoivit.

Mens. Octobris.

tMI. Non. Octob. Obiit Petrus S. Pauli ~farbonensis Abbas,huius Sedis Canonicuf. Kt Bonus homo sacerdos et Sacrista.Et Dompnm Bertrandus de Monterotundo bone memorie hu-ius Sedis Epus.

VtH. Idus. Octob. Obiit Dalmacius de Pefra incisa AbbasS. Felicis Gerunde.

MO APÉttDtCE

IU. Mus Octob. Obiit Guillelmus Gaufredi Pbr. et Thesatt"

rarius huius Sedis, comptens dies quos in bona, et annoa

itt~toria. Qui. legavit in stio testamento inter alin

huic Sedi X mille sot. Barchin.j et quia probatum extitit

quod in vila sua promisserat Matgurieneee, facto inde cam-

bio nierunt duodecim nt))))a LXX très sot. et ttt[ den. Bar.

chih. pro capite Eceta*. construendo, vel in cimberio argen-<eo supra attare beaba MarMe Virginia erigendo: ae bibliam

BUamqun: per quatuor \'o)utnina est divisa.

XIII. Ka). Novemb. Obiit Bnus. Carcisonensis Epus. hu.

ius Sedis CanonicuSt

~cw. JVof~Mt)')~.

Nonas Novemb. Obiit Reverendus Dnus. Berengarius bo-

<)? tDemoriiB Epus. Gerundens. qui apud Neapofhn dies suo<

ctausit extremos.

V. Idus Novemb. Obii) Raymundus de Avinione Abbas

S. Felicis GerundiB.

ttL Idus Novemb. Obiit Vitalis de Blanis AbbasS. Fe-

ticis Gerundœ.

XV. Kat. Decem. Eodem die obiit Berengarius Gerunden.

Epus. Et Petrus de Pontonibus Abbas S. Felicis Gerunde.

XI. Ka). Decemb. Obiit probus vir Dompnus Arnaldus de

Motttefotundo Epus. Gerund~ti. anno Dni. M.CCC.XLVHt.

Qui unum Presbiferum instituit in Ecola. GerUndensi, et al-

terum Rupiani. Item duos cereos ardere in prtesentia Cru-

ciftxi et alios duos ante Claustri ima~inem quando pro-ces!o net ibi. Hem unum cereum. Item unam lam-

padem in capella quatuor martyrum, et alteram in capellaPntacii. ltent festum Corone Dni. ob reverentiam ejusdam

Sanctse SptnM in pnes~nti Eccla. honoriHee permanentM:et pro eius festo dari cuilibet de Capitulo XII denar. Item

Sancti Karoli, qui hanc Ecetam. dotavit: et pro eius festo

omnibus de Capitulo unum solidum.

VIII. Kal. Decemb. Anno Dni. M.CC.XLV. Oblit Dom-

pnus Guillelmus de Cabanellis, huitts Sedis venerabit. Epus.tir excettentis scientiae, magna! castitatis, et honestatis pr:e-ditus.

HI!. Kat. Decemb. Obiit Guilleimus de Boyl Epus. Gerun-

densis.

DE MCMtEMfM. 30!

We~. Decemb.

Nonis Decemb. Eodem dia obiit Raymundus BerengariiBarehinonensis Comes et Marchio, qui fuit interfectus a

traditoribus suis. Et Guillelmus Elnensis Rpua., huius Sedis

Canonicus.

XV))!. Kat. Januar. Eodem die obiit Dmpnus Vat~erfusEtenensis Epus., huius Sedis Canonieus. Anno M.CC.XX

VU obiit Alamandus huius Sedis Epus.X)H!. Kat Januar. Anno Dni. M.CCC.XXHH codem die

obiit Rever. Pato- Dnus. Petrus de Rochabertino huius Se-

dis Epus., duleis, humilis, et benignus, qui piurimutnditcxit hane Ecclam., et eius clerum, in qua nutritus fue-

rat ab infantia, et eandemdeeoravit operibus diversis, et

ornamentis plurimis. et ptura fceisset, si tongo

tempore vixisset; sed non vixit nisi sex annis Episcopus.XIII. Kal. Januar. Anno Dni. M.C.LVUH oMit Dompnus

Cerengarius Gerunden. Eccte. Epus. qui fuit Abbas Ville-

bcrtrandi,

XXVHf,

yM<<!t))M)<unt Ponc<tPf(Bcen<o)-« Bc<'<MtoCentt)~~< an.

MO~ (V.p!t~.<t<.)

Bw autogr. in arch. Eec)<s. Gerunden,

~uoniamdébita* conditionis nullus in carne posttus mortem

evadere potest. ln Dei nomine Ego Poneius Levita et capud6co)t6 SanctiB Mariœ Sedis Gerunde dnm jaceo in mea do-

moqua* est infra muroscivitatis nerunda* detentus alr mgri-

tudine, timeo ut non veniat mihi repentina mors. tdeoque

eligo amicos meos, id est, Domna Almodis Comitissa, etUmbertus Otonis et Johannes etcrieus nutritus meus, et

Amatus Vivas nepus meus, et MiroSuniarii Presbiter utst

in presenti a'gritudine aut postmodum mors mihi advenerit

potestatem atque ticentiam habeant distribuere omne meum

avere tam mobile quam etiam immobile in sanctis Dei

Rcetesiis, in eiericis et pauperibus. In primis dimilto ad Ca-

APËNDtCEt- 1"1-

~t"? Sedis Gerunde fp.um mansum cumterris et v nos et cum omnibus suis portinencHs quod ha-~beo vel habere dobeo in Biviano pro picore de unctas V de

aurovetutopjacabitoquasmihidebebant Guihnundus quaa-,do obut et nunc débet coniunx eius Amattrudis, autnra:-dictas unctM auri jam dicti, si fedhnet-e votuerit. Item dimit,'TT~P <°" VI uncins aurimonc~ :cne!B quas

n))htdebBbatTrasgonciaf(6fniM,uxoFqu<B fuit OdecadideMuMb quando obiit, et adhuc tcn.o pro pignore ipsa con~damina qum est jnxtaEcdesiamSanoti Saturnini de Salze-(o. Et si Odegarius nepos eius .ut atiquis ex fratfibM suisnoluerit redimere jam dictum condaminam sit solide et tibe-M prsefata condamina cum ipso manso et cum omnibuasuis pert)nenct.sjamdiet<B canonicz. Hem dimitto jam di~.cta.canon.ca: duas copasar~entMscum quinque coteras ar-genteas et ad ipsam manstonem de ipsa canonica quamJohannes facit hedtncare di.nitto C. mancusos auri monetœœneiB.et ad Sanctam Mariatnditn:~ tuributum optimumargenteum. Ad Domnum Beren~riMm Episcopum senioremmeumXXmancusos auri monehe

BarehinontE.etadsexPresbtterosjam dictmSedis.ide.t, ArnaXusDatmacii, etDeusdedit Piper et Petrus Gaueberti, et BemardusBar~ni, et Guattero et Petro BMgarii dimitto ipsam meam mulamoptimam, et ad Bonuci.n Sacrislam mancusos U, Adalber-to Gu.Mdtmaneusos Il, attero Adatbcrto Presbitero mancu-sos If, ad Dagobcrtum Prcsbiterum mancusost!, ad Re-mundum

clavigcrum maneusos II, ad GondabatiumPresbi.terum mancusos Il, ad Remundum Petri Preshiterum man-icusos tt, ad Diachoncs jam dicta! Scdis singulos mancusos,d est, Bernardus Alironis mancuso t, Guillermo Guatter al-ter maMUsum, Guib. Suniarii alium, Berengario Brocardialium, Bermundus alium, Adalberto Galavonsi mancusos !I,Aguilermo nepotisuornaneusol, PoncioRemundi mancu-sosH, Gaufredo Dalmacii manousol, poncio Stenhanimancuso I, Berengario Gauffcdi mancusos !H, GuilermoAmelii Presbiter mancusos ti.adRetnundumArehidiacho-nemmancMost)!, Guilermo Seniofredi mancusos III, Gui-lermo Guifredi rnancusos III, et ad jam dietam mansionempnBd.ette Canonica: quam predietM Johannes facit hediflca-re dimilto ipsum meum avere quod Comitisa Domna Almo-d)smiM debet, sieut ipsa melius scit. Et ipsas mansioneo

MpncuMEKTOS. 303;nt~f'II n,n.n.n..n:_ rt__h~

~uaahMbeoinframuros ch-itatisGerundm, ubi ego habitecum omnibus hediOciia et pertinenciis earum dimitto pne-*dicto Johanni, clerieo mon nutrito, ut dum vivit tenoat etpossideat sine Mandimcnto uiiios hominis. Post obitum verosuum remaneant Berengario Amati nepotii! mei. Et ad jamdictum Johannem meum nutritum et elemosinarium dimittoomnes meos alodios quos habeo in Pnrroehia Sancti Stepha-ni de Rivo de Luto, et sunt XV mansos eu.n omnibus iito-rum pcrtinenchs, videlicet, terris, vineis, cuitum ve) ere-mum oum pratis, pascuis, silvis arborum diversis goneribus,omnia et ib omnibus quantum dici ve) nominari potest et i-pgas tres

condaminasinsingutistocis, et alia condamina quaeest infra Parrochia Sancti Stephani de Vila A)b!ni ad ipsoUlg, et cum ipsas mansiones ve) sacraria cum earum omni-bus hedificis qum sunt juxta vol in circuitu Ëcctesim prtBdi-

Saneti Stephani de Rivo de Luta. Et in Parrochia SanctœEu)a)tœ de Crudilias ipsos mansos quos GuiUermtts de Nolatenet oum illorum omnibus pertinent)!), et a)ia' tprr:e volymetBquœ sunl intra jam dicta Parrochia de Cruditias velin ous termines cum cultum et eremum quantum dici velnominari potest de jam dicto alodio de Crudilias Et

ipsosalodios quod habeo et mansos in Parrochia Sanctt CiprianideAt.ostntocoquem dicunt Aspiran et de Altinis, et deIrescutseumomntbus ittorum pertmenciisf't nfrontationibufomnibus. Et in Parrochia Sancta- Pe)agi:e ipsos mansos qua-tuor quos )bt habeo eum illorum omnibus pertinenciis etafrontaclonibus in loco quem dicunt ad ipsa cabruga et atiisatod.ts, terris, vineis, oultum vêt eremum et cum omnibusarboribus diversi generibus et cum ipso blunar quod in jamdicta parroctua SanchePeiagise est vol in dus termines quan-tum ibi habeo vêt habcre dcheo. Et in Parroehia Sancti An-dréa: de Petriniano mansos !)t cum terris et vineis et cumomnibus uiorum portinonciis et cum atiis alodiis cultum vêteremum quos intra jam dicta Parrochia vel intra eius termi-nos de Petriniano haberc debeo. Et in ipso piano ante Ge~rundam civitatem in toco quem dicunt ad ipsos ortos ipsummansum cum suis terris et cum suis omnibus pertinenciis etcum tpaos ortos et ipsa cnndaminado Madren~s, et a)ia con.damina quœ est ad ipso Lavador, et alin condamina in va))eLobana juxtam suam terram predicti Johannis et cum a)iisterris qum (nventa! fuerint in jam dicto piano ante Gerundam

AP~N<HCË

civttatem. Pr<cd!ctos vero istos omnos atodas tat) modo dkmitto pModicto Johanni clorieo meo nutrito et ctontosinarioutdum vivit teneat etpossideat in servicium Dei etSanetiMartun sine blandimenlo u)!ius homini vel fœminm et faciatcantare Ecciesiam Sancli Martin! pnedicti novam quam egoheditlcavi in ipsa cosla, sicut metius potucrit et sicuUidneian.ttabco in tHum par tidem quam mihi debet portare propterDeum et

retncdtumanifntBmcfc, et exa)tet ipsum locum etatnphhcet et hodificset de suo et do omnibus quz ibi adou)-.cero potucnt omnibus diebus vitœ sua. Post ohitumverosuum ctigat unum quem metioretn tnventce potuerit etericumad sot-vicium Dei et Sancti Martini qui sintiliter aut melius ibiservicium Dei faoial, et ipse eligat alium clerieum et ita finttnque in linom sa:euU. Etipsas meas mansiones qua' suntjux-taEcctestam Sancti Saturnini de Satzet simul eum ipso cmtiMoin quibus sohtus sum habitarc, dimitto ad Adamatcm Vivesnepotem meum et ad filios sues Berengariumnt Bernardutnet Achertum simul cum omnes alodes quod mihi adveniunt exparte genitoris et genitricis me<c qui sont in villa Sancti Sa-turnini et ipsos alodes quod emi de Ato, et de Remundo D~randt, et de Guiffredo, et de Sendret de Giaesta.ft de Suinadde Banercs et de Odegario de Munels et ipsum omne alodiumqnod habeo in Rivo sico et ipsas terras et vineas quas emide Lobet Co.ttt tati modo ut dumvivunt leneant et possideant

l.pra'd.ctos alodios, et donet per unumquemque annum in fe* i.sttvttatcm Assumptionis Sancts; Maria-ad Canonicam eius.,dem Sedis Porcos ifH. et Mstanum ffum~ti et sestar;osV. \<nt sani, et quando unus ex his obierit remaneat ad eosqui vivi fuerint qui hoc donent omni lemporejam dicta. Ça-.nontcaB. Et ad Guilelmum Amati nepotem meum dimittoipsum mansum ubi Guitardus ReiffediaMtat ad ipsaguerdiaetmul c..m ipso campo qui ibi est, qui atrontat ab Oriente tnBtrataqua-pergttubique, do Meridieafr.ntat in ipsos Valsad ipso cigar, de Occiduo in ipsa strata, de Cireia in ipMstrata simul cum ipso saerario et c.tm izurtitio quod ipse he-diflea%,il. Et relinquo eum cum ista laxacione quam ei faeioin Guarda de AmatoetCtiis suis ideo ut bene et honoriOceeustodiant eum et observent ci suum directum. Si vero benenon custodiermt eum, sit et licitum facere quicquid voluerit.Item dimilto jam dicto GuHermo Amati ipsum alodium cut-tum et eremum deTorna carres, et item dimKto ei ipMtn

M DMUKENTOS, 3(t:;.i \L_~ 1-

-.“ ~.M.K.t* t.m.n.mtv.j~tf., ttu ~.u.uuutumoîtncu

T.XU.

alodium quod habeo in Parrochia Sancta* A~atha* quod mihiadvenif pet comparacionem simul cum ipsis saerariia et cumpertinenciis omnibus. Et ad Sororem meam Bona donna re-

linquo tpsam suant hereditatem quam mihi vendidit. Ad MiroLuniarii Presbitofo rneo c)emo$inario dimitto ipsam vilieamcum erento quatn fnecnm habet, et ipsum atodium de ipsaCortada shno), et ad (iJium ouMm Petfutn Ctericum in servi-cio Sancti Saturnini. Post obitum vero illorum eligant unumOericum qui tenent predictom atodiun~ in servieio Sancti Sa-turnini. Ad Canonicam Sancti Felicis Cerundte dimitto man-cuMa VM., ad Oofieos eiusdem Ecetesio toancMso~ Vit. etipsum meum alodium quod habeo in Parroebia Sancti Feticisde Cebrano vel in eius termines, et in locum quem dicunt adAspirano dimitto Johann) Cterico meo ëiemoBinario in servi-ciumSaneti Martini, sicut superius scriptum de aliis atodiisKtipMm meum atodium quodhabeo in Parrochia Saneti Ste-

phani de KMia-tiaK Athns dimitto Petro Btidgarii hesbitero inservicio Sancti Martini pnBdieti dum vivit teneatetpossideat.Poat obitum vero suum remaneat pttcdicto Sancto Martino.Et ipsum meum alodium quod habeo ia Gcnestcde), et in Ge-nested, et tpsas vineas quas ~noa$ Oliba tenet in CaM) E)--

vigdimittoBerengario Amati ncpoti MM in senicio SanctiMartini. Post obitttm vero eius rcmancat jam dicto SanctoMartino do ipM costa. Et adoperam Sancti Mhrtinj predictidimitto C.mancusosnuriBarchinonmntoneta). Et ipsa )t)ea

plala dimitto Sancto Martine predicto, et facial inde Johan-nes CnxcmotCaiiccm. Et inParrochia Sancti Stephani de

Canapoit dimitto Gaucho to Cterico nepoti meo ipsum sacra-rium quod cmi do Amalrig cum ipsis terris et vincis quas ibihabeo vel adhuc adquircrc potucro in scrvicio Sancti Ahrtiniprtedicti. Post obitum vero eius remaneat jam dicto SanctoMartino de costa. Et dimitto Cœnobio Sancti Petri GaOicantimancusos XX., et ipsum vinum quod habeo it) Cclrano. AdSanehm Danietem mancusos VH., nd Cœnobium Sancta*Maria: Emarensi mancusos Vît., ad Cœnobium Sancti Lau-reneii de Monte super Bisuiduno mancusos Vtf., ad SanctumFelicom GuisMtenscm dimitto ipsum meum alodium quod habeo in Alennno et in Matved cum mancusos Vit. ad San-otum Michaeicm de Crudilias mancusos Vit., ad Sanctun)-Michaelem de Fluiano mancusos VII. ad CanonicamSanc(:cKutaiiB Bafshinonas mancusos VII. ad C<cnobium Sancti

T. XU. OQ

!MC At'É~MtCR

Cucufatis Vattfnsi maneusoa Ytt. et ipso meo ma))M de VilaRubia ubi AroaMtts Mir habitat cnm omnibus sus portinon-

ciis, et ipsas vineas qna* sunt in Coito de VnUc profundn,

ctipsasvincasquast'.tucfrpdus Scier tenet, et ipsas tjUMootebat tenere Guadallus Pre~bitcr, et terras et vincas qum

hterunt Citucfredo Freder in monte Aguitar dimitto jam dioto

Johanni Clerico meo etonosinario in scrvtcio Sancti Martini,

sieutsuperiusscriptumcstdeatiisatodiis. Et ad Johannem

Recoslndi Clericum dimilto ipsa vinca Borrella et tpsa terra

de Bonafidanein simul cum pctiasH. de terra qum snntjuxtavinons de Amil in Villa Rubea. Et ipsa mea vascuta mnlorn

sciticot, tonnas et tinas et archas ittis dimttto et)) dimitto su-

pradictos alodios. Et omnes mnos Ubros majores et minores,

idennt, Antiphonarium.etduosOMciariu'iotCarotum, ét

LibrumJudicun) etCanonum et Glosam, et Storiam Hcctesin-

sticam et t'sattcrios Il. et Regum, et Lcctionarium dimittn

Sancto Martino de ipsa costa. Ad Domnam Atmodem Comi-'

lissam meam etemosinarian) dimitto meum eabattum baez

batzan ) et ipMm equam meam cum vacas m., ad Sanctum

Mat'tinum cum ipsos meos boves, et ad Umbertum Otonis

meum elemosinarium dimitto duas uncias quas mihi dcbct, et

n)anct)so9V)f.,otadf))cosfatni)iarios dn meismnnsionibus

de Gernnda et de Sancto S.tturnino dimitto unieuiquo duos

sestarios de btado, et quartam I. vini, ci ad Gcrattum Et-

drici dimitto ipsa eompra de terra cum brugano et eum ipsa

planta quam emi de Ermcn~ards in Parrochia Sancim Agatt'teet ipsum mansum quod mihi dimisit Rodbatius Vives in suo

testamento dimitto prsedioto Johanni Clorico meo etomosma-

rio in servicio Sancta* Mari:c Sedis Cerund.'c. Et dimitto Snn-

ctee MariiB Canonicz nnam tonnant de metieribusptenam vino,

et tinam de ipsasdeSanctoSaturnino; et mémo asinum di-

mitto ad operam predicti Sancti Martin! de costa. Et ipsumsacrarium ruscatum quod est ad ipsa Barrera Sancti Satnr-

nini de Satzcd dimitto Guillelmo Amati, et Ipsa minora va-

scaia qu!B est in mnnsionibus meis de Saneto Saturnino totum

dimitto jam dicto Guilelmo Amati. Et jubeo ut faciant babti-zare Sarracenum meum et Sarracenam propter rcmediom

nnim:e mea:. Et minora vaseula quce est m domo Gerunds

dimitto Johanni Reeosindi. Et ipsos mpos porcos et alium

meum avere mobile tohnn quod rc!))anet donent moi pra'dicti<temcsinnrii propler rcmediun) anima! me:e. Facto isto testa-

M )'Of:UMf!!<'[(M. ')07'~ttf~)~.)–mento XVI. KatendM Marc.. anno )!)!. regni Philipi R~Ponc.u. Lov,)~ c( Mpud scolm atque Judex

Mhscrip~i, qui~um testamentum fierijuM; et manu propria iirmav et'~MfimMM Mgav..=Sigtn"m

GnucfMdiS.ttani.~SigtMm~r., Se)<.r.=Sigtnum B.nif.cii Cog.=0)ib.nusPf~biler. ~.=~t,nnnM

Lcvih..==Gaue~rtMfpo. Diaconus.-=Pe.ru.. tpo. n.aeonu..=P<t,s Budgarii Presbiter qui istumM.a~~ régate s.ripsitcum tittc.i..up.rpo.iti.t~U. e[ LA\. die ctanno quo supra.

XXIX.

C"'W' G<M<CMO~o~H.). (V. pag. Mi).

~t<< )n arch. Ecel. Û~fxMdm.

!&<? f.un( conditiones SaeMmcntontm focte ordioante Pt-tMGuderm. Judicceoram Sat.erdot.bu6 fomno

Berengario,(.er~dM..Ep..eop., et Bon ..ci. <.t Gualterio, et R.mu~

do, PfMbt M,~ in prcseneia Berni.fdi Juliannis, Siterista-. et~ttet.n.

Scniofrpdi, Lévite ..(Joha.it,,C.put scolm, c)

~S' Gn..crr<-di, ..) ~mc~nudi, L.vi!a-, et H.mundi~cbo-).,<.t Rf.mt.nd. Umberti, et Gond~ato, et D~o-wtM, et CHUermi Gun)M,, et Guilermi (M<'rn)i, et Gui-)e)miAme)n, Canonicomm, taioon.m Y(-ro R~mundi Johann!s<t Arnalli Gaurredi, et Guitcrn). Petri et a)iorum honorumhom!nun) qui ibidem aderant, id<.)icct, Amdii, et Atbt-rti.trMb.)w~MtifiM!i sunt tf-st~his nominibM Ada)be.)tw(.s..d.,Presb.t<.r, et

PRtrusBtidgcfii, Pfesbitsr. Kospfa-ti-bnli testes unumdantestMtimoniun. testificamuretJMt-anmsm Deum, et super «ttareSancti Justi quod situm est ante

pot-tasovttattsCerMdm.quia aost-idimusetaudh'imus etpresentes ibi cramas, quando condam GniMmus Guifredi,banette Gerundensis Kcc)c6i:c canonic))-! ordinavit suam ex-

~emamvo)untatemetordin:dion(.msuntum rerum per sumnurmumiestamentumsuam~ttu propria suscriptum, per quodeonstituil, III essenl sui olemosinarii vel manu.niMorMDo~mn'MUerenganus, Gerundensis Epi.<copus, etDomnus Rei-mundus, Earchinonensium Cornes, a-: DontM Almodis Co-

mtt.ssaetAdatbertMGu.Mdi, Presbiter, el Pelrus Dlidgarii

3(M At'~OtCH

Prcsbitnr quihus iniunxit distribxere omnia qun* habchat per

ordinationem pMfati tcstaaMnti sicut hie seriptum Mt. Pri-

mum conecs~it Canonio:c Sanctm Marite Sedis Gornnda: duat.

Kcdt'siat! q<<œ sunt in comiti.tu Cf'rundcnsi in v.dte Lemine,

videticet Ecciesiam Sancti Martini et Ecctesiam Snnc)) )~H-

chfetis, cnn) corutn cymtteriis et sacrarlis t't alodiis et deci-

mis et primiciiset oblncionibus et cum Presbitcratico et cum

omnibus sibi pertioentibua et cum suis mansionibus domini-

cis qote sunt juxta Ecctesian) predi-Jti Sancti Martini ad MH)m

proprium alodium. tnsupff coneessit prcdictn! Canonictf

Sanctfe Maria* )nansnm 1 cum omnibus sibi peftinentihu!:nbi

habitat Honoh'odn!. qui est eubpredietfuiMMha Sancti Mar-

tini. ConcessitctiaMprefatieCanonictBSancta: Maria* suam

coodaminnm dominicam quiB Mt supra Ecctcsiatn Sancti Mar-

ti))i et Saneti Miehac)is eun) omnibus terris cuttis et hwnis

usque ad rochao'qutB esto-rminus parrochiaiSaneti Mar-

tini c't Sancti AndrMc. Concess.t etiam prenominata: Canoni.

ca: suam vineam dominica))) qute est sub predicta roeha cum

omttibM pt:'n)ariis vincarmn qum stfht usque in ipsa foz

emn omnibus terris cultis et hercmis qure sunt usque in fin-

mine quod vocatur Lemina. Conccssit ilem predictie Cano-

niMe suam condaminam dominicam qum est sttbtns jam di-

ctam Eectcsiam ante suam mnnsionem dominicam cum o-

tnnibus vineis de campo raeo et cum sua condamina de Prato

qu:e est sub prefatis vineis et eum duobus motcndinis qu<e

sunt juxta prefatam condamioam et cum omnibus insulis \'c)

pascuis que sunt usque ad rivum r.cminc. Concessit item

predieta: Canoni<Nc!n Villa quœ dicunt Ncrunos quatuor nmn-

sos cmn terris et vineis et hedifieiis et pbn~riis et boschis

et eun) omnibus pascuis et cum hcrt-mis et cum omnibus

tfacturis qua* sunt usque :(d torrentett) de Tornavcts subtuii

roo))a eurva, et cum omnibus eorun) pcrtinenciis.Item con-

ccssit prefata: Canonicee monsos H qui sunt ad sontinera cum

terris et vineis etpiantariisct frtis paseuis tnm euHum quam

1heremum, et cum omnibus sibi pcrtinentibus

et cum omni-

bus terris cuttis et heremis qum sunt ab ipsis mansis usque

ad villam de Albareda. Ft in ipsa villa de Albareda con-

cessit item jam diclte Canonicm mansos H quos tonct Marche-

sus et unum mansnm quem teoet Scntn'r cum terris et vi-

neis et piantariis et hoschi!: et cum moiendino et cum o-

mnibus hedifieiis et pertinentiis suis et cum omnibus terris

j.

DEttOCt.MKKTnS. 30!)

~.u..u L..Lmr. In Mnntn nln ~"I.I!'III' il.-et boschis ()un.< hatjco tn Monte de Surdato. Conceiisit itc-

rum prenominatH! Canonic:o ipsam bordant ubi habitat !suar-

dus, et ipsuntmansumuhi habitat Kui)Kbcrtus qui est in

villa qute dieunt Rcx:)g cum omnibus terris et vinuis et eum

totis suis ptantariis et emn omnibus ipsius cuitis et hcrf'tnM,

insuper et omnibus siM pertinentibus et cum aiii! 'tuobua

mansis qui suntinHuschet cum eorum omnibus pprtiticnti-

bus, et et)m omnibus terris cullis et crefn):! et pascuis et oti*

variis qu.'o sunt usctuo ad ipsam rocha<n. Concessit etitUM

prefnttB Canonicœ ipsum'mansum de Eratbela ubi Guilolmus

habitat eun) vineis et terris euttis et etonis et cnm omnibus

ipso manso pertinontibus simul cum sua condnmina qu:t; est

juxta aquam Lcmina. ttftn concessit pnEtibata* Canonica! in

'ocum qui dicitur VUtatonga mansos !t quos Arnattus Schio-

fredi tenet et alium mansum quem ArtM!)us fnguitber-

ti tonet, et nlium manfiumquemGondemaru'itcnet.et

alium mansum <jucm SeniofredusTruiter tenet. Etatiosdttos

mansos quos Amatus Scurm tenet cum omnibus eorum pa-hcuis et hosehis, arboribus vincis, hcditiciis, terris cullis el

heremis, insuper et omnibus siM pertinentibua et cum bordtt

ubi f~o femina habitat cum suis ptantariis et pcrtinentibu«

omtubus. Concessit i<<*mjamdiet:f' Canooicn: iiuumbos'hufn

dominieum qui est stipm jnm dicta Vittatonga cum terra in

qua sedet, etcuni omnibus suis pertinentibus. ConceMit

etiamprofat(BCanonic«'it))oeum qucm vocant Puio omnes

mansos quos it)i habehat cum edificiis et terris et vincis et

cum omnibus sibi pertinentibus et cum ipso boscho suo du-

minico et cum suo molendino de ipsit rocha, et cum alio tno-

tendino qui est super istum nominatum <no)<'ndinum. Ucm

concessit pretata: Canonicm in villa quam dicunt Pf.rietcm

attanttnKtnaMm cum omnibus sibi pertincntibus et eumo-

mnibus suisatodiia qurn hu))eb:'t inReco))~, Ht cum omnibus

8uh}<t))is alodiis, qumttabcbatin Sen'a antc villam quarndieunt Pariettm a!tam. Hom concessit jam dicta: CanonictM

omnes suos alodios et fractura-! et ptantaria et brugnrios et

boschos quc9 habebat in Monte TutRia. Item concessit pre-nominata; Canonicao omnes suos alodios quod habebat in t i-

Jin BoschereM, vidcticët ipsos boschos et fracturas et tt'rr!):;

et vineas et pascua simul cum ipso manso de Avetone'ta

ubi habitat Adateixis, fcmihn oum vincis et terris cuttif! et bf-

remM etbosehis et cum omnibus sibi prrlincntibus. Concessit

:~0 0 APERCE

!tf*nt npttd!<*ts* Ctmonica) om~M Knut! )l)uJ!ùtt fturnÏitem predietfB Citoonicm «notes tiuoii a)udioe quod itububat

subh~ villa qua'n dicunt t'ossas atbtts cum OMtendino quiibi est, cum omnibus boscttis qui sunt ultra Humon Lfminu

et cu)n Ot))(fibus atiis atodiis que itubc~at .'t prpdieto nfoict)-

dino usque ad yitiam de Stangnoi. Insuper cooceHit pré-dictœ CanonMijComnc's alodes quos habobat in Parrochia San*

eti i'etn de Laurano, e. in Parrtechia Sancti Marth)! de Lcmi-

na,et in ParroettiaSMnetieMariiBdeGfanuiersintc~t'itecft

absque ulla resscrt'atiottc cum onnibus earum pM'tincntibut

ad suum proprium atodiunh Concessit at fratren) suum Rei-

mundum omnes suos alodes quos habebat in Sulbezs Bhnu)

eum Ecelesia Sancti Cypriani cum boschis et ounibus eorum

pertinentibus. Concessit iterum predicto fratri suo Reimun-

do omnes suos alodios quos babebat infra Parrochia Sancti

Julinni de Quarciano, et in villa de Mitat't. Goncessit Sancto

Petro Monaslerio Gatticanti ipsam suam vineani quam com-

paravit in Quarciano quam tonct Guilelmus Ted per fovum.

Et ipsum fevum vnt bn))''nc)nm quod tenpbat pcr Snnctnm

Petrum Monasterii Gallicanti, et pcr Sanctam ttariitm Mo-

nasteriiAmcrcnsis, et per SanctamMariam Monasterii Ht'*

vipottensis et ppr Sanctum réticent Monasterii Ghsntensis,

et per Sanctum Cucutatcm Monastcrii Vattonsis revertantur

in potestate et dominio jam dictorum Alonasteriorum solide

et de tibere absque u)ta minoratione. Et si supradictus frater

auus atiqutd de jam dietis fcvis vel benefieiis Alonasierio-

rum retinere voluerit et ipsum fevum perdat, et aliud tantun)

de a)odc quem ci concedo. Qua: omnia sintu) sint ipsius Mo-

nasterii cui injariam inferre veinent pcr suum proprium atp-

dem. Concessit suam domum quam ))abebat in civitate Ge-

mnda quam emerat de Gaucfrf'do Odegarii de Munels Petro

Guiiertni clerico cum turre et curlilio et cutn Mis pertinenti-

bus, tafi modo ut ten<*at et possideat omnibus diebus vitae

sum in servitio Sanct~ Marife. Post suum obitum eligat unum

clericum qui similiter teneat eam in servitio Sancim Maria)

et sic sit unus ab alio omni tempore etectue qui haheat i-

psam domum in servitio Sanct:e Maria'. Medictatcm Ecctesia!

Sancti Martini de Lemina, id est medietatem decimarum ip-

sius Ecelesi;e quam tenohatper beneHciumCanonioe predi-

ebe revertatur ad mpradictam Canonicam Sanota! Maria: so-

lido et titjere. Et si frater suus Remundus au) aiius aitquix

per c'us voeem aliquid de decimis ipsius Ec<:)o<ia) retinere

M MCUMHKTOS. 3« 1~I_ ~I."n:'u_

wtuerit, predietussuus frater predictus

décidas podat <'t

omnes alodes quos ci conccdo, et sint omnia prcdicttc Cnno-

nipœ quoustjtfc prefata* Canonica: ipsns décimas integerrinin

restituât. Et ipsumsaernriom quod onerat de Miro Gaucfrcdi

quod habebat juxta EcciMiam Saneti Felicis de Cetrano si-

mul cum ipsa tonna meiiore quam emerat de Guita de Pa-

tagred eoneMsit Cononica: p)edi';tte !anct<B Mana:, et ipsmn

vinum quod habebat in prefato eellario de Cclrano jussit

vondcre et ditre precinm PMsbi'eris Sanct.e Maria: Sedis Gc-

rande. Concessit Domno Episcop 0 Berengario XX pernas

<;ua' crant in Sancto Martino do Lemina, et Mironi Guasche-

to concessit ipMfn mulam quam per curn habebat ut donet

Beren~Nrio Gaocffcdi tttt mancusos quos ei debebat. Et Der-

nardo !sarnt atios quatuor quos ei debebat, et Ermengardi

Deo vole duos mancusos quos ei debebat, et alius quatuor

mancusos sibi ipsi quos ei debebat. Concessit suum coopcf-

torium iecti de pa!ii Pelro Blidgarii. CooeesMt suum librum

Judicum GUetmo Seniufred) Clerico in servitio Sanctie Maria-

et Domno Episcopoconcessit duos fines vexctes quos habe-

bat in Cetrauo et tinnm t. A)iud quod remancn't concessit

pro anima sua. Fuit faetuat prf'.eripmm tcstamcntunt Il.

Idus Maii anno ab incarnatione Christi ~LXH)f, anno J!)f

re~)]) Philipi régis. Firmatum fuit jam dictum testamentum

a supradictoconditore GuiteinM Cterico manu propria, et M

reliquis Hrmatoribus, scilicet Adalberto et

Miro Guascheti Oorico, et Petro Guilermi Clerico vêt Judice.

ScriptorPetrusBtidgeriiPresbiter. =Nos supradicti testes te-

stincamur et juramus in Dfnm et in supradicto juramento

quia aient superiusscriptum est ita a supra notnipato te-

statorc ordinatnm est, et firmatum nobis videntibus et au-

dientibus, dum adhuc esset in sua pieoa monora ne loquela

per extremam ordinationem ~uarum rcrum tutus in eethoM

Canonicoe Santa! Mari:o. Obiit autcn) predictus Guilelmus le-

stator mense Auguste anno V< regui Rfgis Philipi dum per-

gerct GaUctiam in ipso ilinere in toco vocato l'alencia. Lata-

condiliones Vt. Idus octobris aono ab incarnatione Christi

M.LXV anno Vf regni Philipi rcgis.='r Ad:t)bertns Presbi-

ter vêt tcstM.=Petrus Uiidgerii Prcsbitcr qui supradicttinf

tostimMium clodititus ctjnrando tirm:imus.=i Hcrpn~

rius Dei gratia Go'ondcnsis Episcopus. Wax-hnuf. pratia

Dei Episcopus Ausonettfiw Kceh'hitf -j--=~ Comiti~hM.

~t3 a APÉSDtCE

=Gua)tems Pfe<,Mter.=' Potms Cicriem vel Judicis s<.==

Gui)ie)mu9 Levita ss.=t Dagobertas Preshitcr.==Sig-j'numRemundi Guifredi qui hme supra scripta omnia iax'to et eon-

<irfno.='j- Raimundus Umberti -{- Levita.==:Sig-{-nun) Amelii.

=8i~t"um Retnmn)) Johannis.==8igtnum Arnalli Caucfre-

di.=Sig-)-t)ttm Guitetmi Petri.=t Krmcng'audus Lev)(a.=

Derengarins Gauzfredi Levilu -r.=Condebt)ttus P)-esMtpr.=

Johannes Levitn et Capo(sco)œ Sanct~ Maria Sedis se.:=

Guilelmus Lovi(a.=Bonucius Presbiter et Sacristano ss.==;

'{'Raimundus Gaueberti Diacho))U!).==Arbcrtus Prcsbitor.==

t Guilielmus Levita.==Petrus Btidgerii Presbiter qui hascondittoaos seripsi et subscrlpsi die et elnno prefixo cum (it-

teris dampnatM in versu Xf et XUU.

XXX.

~M<<tt«'o«o et donatio C<tMon<cfc Bcc<eM(B CM'MideMM; onnc

~M.(V.pag.~3).

Ex oM<o~r. <n arch. ~ce<. Gerunden.

~um in nomine Sancbo et fndividua) Trinitatis in EcctesiaSancts Dei Genitricis Mariœ Sedis Gerundensis ih unnm ré-sidèrent Episcopi Potrus eiusdem Sedis Priiesni, Ermengau-dus Urgellensis, Dousdedit Barchinonensis, Bpren~ariuaElnensis, Adalbertus Carcassonensis Alo Cosoranensis;Abbates etiam Bernardus Sanetz Marite CrassiB, Petrus Ro-

densis, Landricus Gisatensis, Guift-edu: Cenobii Gallicantus,AmMardM Cenobii Sancti Cirici, Vives Cenobii Sancti Pau-li Maritmi, Poncius Cenobii Sancti Saturnini, neenon ctiam

quam plurimi aiii Sncerdotes assistentibus Arehidiaconis at-

que Chanonicis eiusdem Sedis Gerundensis ac Barchinonen-

sis, divinitus inspirati, concordi ac pari anime deOnientes

statuere, ut ad servieium Dei et eius Genitricis in eadem Se-de domus Canonica construeretur, et rébus ectesiaeticis et

fidelium dono juxle cottatio ditaretur.quofacitiimcDeo ibi-

dem cotidie, famitiariter miJitaretur, et qoecumque elusdem

sont, ordine justo perHcerentur. Unde idem Petrus Praieui

egregius de statu ecolesiastico ditigenter (ractans cum his

omnibus, pr-Bsente ac conseciente Comitissa Ermessinde una

))E BOCCMEKTOS. 3t3

curn filin suo Domno Berengario Conutc et Mnrchtone, eo-

tiaudantibus cunctis predietis, donavit adcoMtruendum et

ditandum jamdictamCannonicam domum hœc qum infra

sunt seripla dicens: Ego in Clvristi nomine Pelrus Gorun-

densis Episeopus permitteule ErmessindcComitissaeadem,

litioque suo eodem Berengnrio Comité dono ad cdit!eandum

et muncrandum atque ditandum jam dictam Cannonicam do-

mum ad servicium Dei et eiusdcm GenitricisEcciesiam San-

ctte Mariic de Ca8te))onc cum Decimis et Primiciis atque ob!a-

tionibus eius et suis omnibus alodiis, et Ecetesiam SanottB

EutaHœ de Villanova eum Decimis et Ptimieiis et oblationi-

bus ndetium et atodiie suis et Ecclesiam 8:~nt? Mariie de

Aguliana oum omnibus rébus ad eam pertinentibus: et Eccte-

siam Sancti Saturnini do Arens oum omnibus rebus, qum

ad eam pertinent. Et in comitatu Bisutdunenoi Eectesiam

Sancti Petri de Monte Muto cum omnibus suis pertenenciis;

et Eectesian) de Curcavelo cum omnibus suis portinenciis;et Eectesinm Sancti Andréa: de Lorona et alias Parrochias et

alodia qurn Miro Vieo Cornes BiBuiiuttensis tcncbat quando

obiit ab hoc sœcuioctjuris Sanctic MariiB esse dinoseeban-

tur cum omnibus suis pertinentiis. Et Ecdesiam de Ordeie

et NseMm de Lebrers cum Dpcimis et Prjniciis et omnibus

i)iorum pertinenciis. Supradictam autem onnia qua; in aliis

comitatibus sunl ego supranominatus Gerundcnsis Episcopus

Petrus taiitor dono et tmdo priedietm Cannonica* domui qua-

liter jam dicta Sedes Santse Marise ea in prenominatis atiis

comitatibus juste habere dfbet vel habet. Insuper ego Ermes-

stndis et Berengarius Cornes et Petrus Episcopus damus

preetibatae Cannonice Eccicsiam Sancti Martini de CMeano

cum Decimis et Primiciis atque omnibus pertinentiis cius,

neenon et Eectesiam Sancti Martini de Coionico cum Deci-

mis et Primiciis et eius oblacionibus atque alodiis; et Eccie-

siam Sancti Juliani de curtihus cum omnibus suis pertinen-

ciis: et alodium qnod Bermundus Vice Comes CardontB debi-

tavit ad predictamConnonicam domum et est in comitatu Ge-

rundensi in villa fera, neonon et mansum de Fontodeta

cum omnibus suis pertinentiis, et medietatem Ecciesia~ San-

cta! Lcocadie de Parietibu'. quantum sciiicet ad eandem Kccie-

siam pertinet. Et alodiurn de Ferrerons et deRuviranscum

omnibus suis pertinenciis et medietatem Parrochiœ Sancti

Feticis de Palacio Rabanicum omnibus <iu<t përtinenciis.Ët

3)4 At'KX~Ct;1-«Mtcudina <m qnu- Gihu-dua Arcttidiaconu~ tcnebaf. Ht egoArnu-itus donc atque concedu ad eandem Caononica~ me-dtctatcm Deeim~utn de Parroei.ia Sanoi Stcpbani qum estt.uh apondMio Sanoti M~rtini (je Homaniano. Kt nos pra-di-eti Petrus et Enth'ssindia et Berengitritis donarnus eid.-t.t do-)'m) Otannonice~u P~rochiom S,)ncU Amancti cutn Decimis<-t Primicis atque obiationibu!, et cum soh onnibus pertinen-ciif) et cum suo npendicio Eeetesice Sancti Marthu de PfCMoum Decimis el PfimieiisctoMitcionibus ctcnmsacmjmetcimiterio triginta pasRnum. Et EcctesiMti Sancti Martin! de

Campa maiot-e cum omnibus suis pf-rtinencii! Et l'nrru-ehiam Saneti Mameti de Rudmorts cum omnibus suis pcr-tinenciis. Et medietatem Ecctesitt! Sancti )\)a)-)ini de Lemena

camsuispertinenciis: pt Pitn-ochiamSanctiAndrcMdeAh-ta cum omnibus pcrtinetMiio. Donc quoque tj'n Petrus

Episeopuo Parroehin<n Sancti Petri de Navala cm)) omni!)ussuis pertinenciis et fiscum Crispiani eum quartis Saneli Sfe-phani de Bnss, et m'-dietotetn tascarum de Bascara. EtEceiesian) de FuntaniiM cum suis pcrtinenciis et EecteMamSancti Gonusii de Mutncts cum omnibus suis pertincnciM etomne alodium quod condam fuit Adattrudis fœmin~ et estin Muinets, et illa cnnccssit domui Channonica! cum omnibu"suis pertinenciis. Et, dono cidem Cannonica! de omnibus

adapturis qum mihi adaperke fuerint ex t'ebus cccteiiiasticif.décimant partem. Preterea ego Petrus ctatui et confirma vi etdonavi una cam CtericispM-dieta} Sedis de omnibus reboxmobilibus quas adqui~iturus sam vêt accepturus de epi~o-patu Sancia* '\)arite tercian) portetn pr~dicta* Saneta: Mari~ln tati racinne ut de predicta tercia parte dcntur duo partesrestauracioni eeeiesiasticœ aiia vero tertia pars delur prc-dictm Cannonica}. Ego vero Ugo Cornes tmpuritanM donocen~um de duobus caravis predictse domui Canonico: in hn-

puniaCivitate qui ad me po'tinet nt pertinere <!pbet, et quiti-quit omines ipaius terrœ prœdictœ Cannonicte coneesserintsimul dono ot habere consencio propter saiutem anima:n)ea' et titioram meorum ac conjugis. Poslea moriens Ber-nardus Roboreu-! ff)iq))it Eecicaiam Sancti Menati de vitaBt~res eum Dp.cimis (-t Primiciis ft obtationibuH el nlodiis et

penincnciis suis ('idem Gannonicai. Et Eceicsiitm SanctmAKath; cum suis pertinnneiis consilio et votuntate praidietiPr.tri PontiHeis. Pfcto'R!) ego .cp<- dictu'} P<.tm-< EpiMOpuo

DEMC~tEXrO! 3U)"7. f'A" L"I.1_ C:L.11 .1- r.

<)ono cidcm Cannoniete Ecetesiam Sattcti Jutiani de Cnslel-

fffit cum omibus suis pertinenciis. Et quidam miles vir )<n-

nus nomine SMniariusHufusmofiCM absque liberis, rc!i')Uittofufn suum aiodium cum inlegro de Monte catvo eMfm

domui C~nnonieaa et tolum euum alodium de Monte muto

sutn integro Mti et to(um suum alodium do Espidels; t't )o-

tum suum alodium do Pnotatcu cum eorum omnibus perti-ncnciis eti~cns Deumadvicemfitti ereditandum. SimMitor

cius coniunx Adaledis moriens reliquit suaa voecs in supr:tdictisa)odiisomn!bus pnBdictteCannonicœ. Egot'one:asca-

put soota' et Levitn dono alodium de Puio utto cum finibus

et terminis et cum suis affontationibus eidem CHnnonicœ

Sanc~ts Marim. Preterca ati) boni viri toorientcs timcntcti

Deum reliquantes sun ntodin eredem feecrunt predictam

CMnon)c!)m, id est, Remundus Gitisc)! dePu~ats, et Son-

dredus Guillormi et Miro frater eius et Domttuc!m! C)eh-

cus de Cruce et Bcreng'arins Domnucii qui reliquit <uan)

ereditatem de Utivat'6 predicta) CnnnMicœ. Kt supra-

seriptus Samarius rcjiquit suum alodium de Casizinied,

et ipsum de Castelonem cum motendinis et munrKtrs in ttuvif

Tieeri. Rt Soniofredus Fafard reliquit alodium eidem domui

Cannonicae intrn terminM Parrochim de Cannpost Et reti-

quit alodium eidem donuf quod est ad roca))). Et ego Petrus

pr<edictusEpise'J['us dut)ui[)su!))t!t:tftsu)n de Abt'bftieutti

suis pertinenciis omnibus neeoon et medietatem Pan'oehiœ

SancttB Marite Episcopatis decitnafum et ftscmn de Parieti-

bus cum molendinis suis et cum omnibus rébus ad eundem

fiscum pertinentibus quod tenebat Archidiachonua Guiller-

mus, et alodium quod est it) Rodas ft in Armentera et in

Patncio Rabanl et Ecctesiam Sancti Cipriani Maritimi atqceEecie'iiam Sancti Aciscii cum omnibus illorum portinenciis.

Pfodictus deniquc Bernardus Roborcus reliquit omne suum

alodium quod abebat in Parroehia Sancti Dalmacii de Torna-

vets vel in Setiga eidem domui Cnnnohica:. Et Adalbertus

Enne~onis dedit nft mansos cumittorum pertinenciisqua!suntinPnrrochia SanctiFctMsdoBorsoteu eidem donmi. Kt

Reimundus Prepositus rctiquit mansnm unum in Fuxan<

cum suis pcrtineneiis. Et Gmitermus Seniulli alterum ibidem

cum suis pertinenciis. Et Arnollus de Cunzels rctiquit me-

dtetatem oui aiodii quod abcbat in Fuxan vel in Cunzels pre-

dictm ChannontCic; et Bernardus Tedmari dimif;it de suo

~CG An'~MCEa'od.u c.dam do.nui quod habebat in Patacio Ftt)!) et in~r.. et Gui~dus Cnuc.h-edi cteric~rOiquit omn..uun.alodium pfu.aom)nHt!<- CannonicH. quod hatx'bat in Forneh et

de < Baron boni homini.dintisit atodiusn q..d !,at~t inC~ et uxor H.-imund. iboni ~?'

(lui est in villa do M~ ~c'a.omu. <-( ~.rtedus Cu.ttonni .iedit )tït manso~ .,“) eunt inParroch~ Sancta. Cf.ci)if<. de C~carct quat.,o, Vit.r Su-tMme)demdomui:ot St~hanuR P,MMter dp Caenn rcti-quit mansos t[qu( sunt i.t e~cm Parrochia in Hcxn~ et Sa-'efas.et Vice Ctxnittisa tmpuritftnfn-iis uxoc condam nuiHcr-<m.rehqutt .utummansum q.tod abcbat )n Vir~inibus t.f.niusdtcta. domui cum snis pertinenciis. Etpredict..f! vir eius Cui-UermM Vice Comes rotiquit omne alodium quod habetmt inCastellone c.<!<'m ipsi dotnui, et Hto~iun) qnod est in Pedrpt)et in Mercadat et in piano ante Gerundnm; et ipsutn doBed.ctotumquodh.it de Uzalard dedit Gf.mdehatL pM-dicta. domu) Cannoniee cu.n o)..ni).M suis pcrtineMiis. RtSeron~nus Episeopus eiusdem Sedis donavii terras euntmo)end)nts et mulinars cum omnibus earum pertinenciis et~utc~n ip~aquaTieeh usque !“ m~tium ntveumoiu~dem T)ecns qM. sunt tcrn.itMfoefqui voeat..)- Sateatt..uaqua ad Mercadol quod est onte Gerundam Civitatem eidemCannon.cx. HfM omnia a predicto Hpiscopo Berengarfo do-namaunt .n parte meridiatM eumPatacio, et eum tritiis etcum bis qute tenet Bonifitius et Johanncs Clerici; et Comi-tissa prtcdicta Ermcssindi!) donavit alodium quod ruit Ber-nardi Amali Clerici eidem Cannonic~ hoc alodium oumMts pert.nenc.MMt in VaUe Angles. P~tr~s Presbiter MontisËMcbut-e).qn)ta)odiun) eidem CannoniM in codem monte.Sunt a))a pturima atodia et torr!e et mobilia qute odie prcdi-cta domus Channonica habet et possidet et abere débet et infatnro Domino donante à fidelibus juste cottata eadem Canno-ntea adqut.ient cum

aupmscriptis omnibus. Hœc omnia suprndicta )n jure priBdicta' Cannonica? nos prenominati Fpi.1scopi ab intégra cohSrmamus proprlis notninibtjs. Et si aii-quis abstuierit atiqoit ex

suprascriptis rébus omnibus autsupm<!)ckt nmnia dernserit njure Cannonico, nisi satisfaciensresipuerit restttutts ad

intp~r))ma))iafis porpetuo anatomatisvinculo eundem aut eosdem

presumptores excomunicamuset Ii consoreio Mf-hum ~('paramn-; el eum Jnda Domini pro-

MDOCUMESftH. :}t7 î

0 it~crno inferiori uarfieinf'm «ffi nn(~nt!)<: Amnn _Cof'ttorc <o ((Wcrno inferiori parficipem fteri opfanuis. Amen.

-)' Petrus Kpiscoptts -{..=t Bt-rcn~nrius ComeB.==-{- Ermessin-dis Cumittissa Nos qui hane donacmnem iibenti anitno fe-omus et (irmarneam ro~avitD)ts.cr:Ac)a sunt hsc annu In-cafn:<eioni$ Dontinic~ XVitH post Mittesimun), XII die Ka-fondnrum Occembrium, anno XXift regni Rob<-rti Itegis ~.=Kg-o BcttcdicttM Sanefa: Ca(o)ictc et Apo'.to)icm Romana't.cctMtm connfnto hoc

priBscriptum et prtecipio in Dei nomi-ne vatere eternum corn apostutica auo(ori(ate.==A(o Episco-pus f.=-t- Witctmna

Episcnpus.==Kr<nengaudus hao si in-

dtptus gratta DeiEpiscopus.==Beren~artUR Sanot~ Sedis

Kfenensis Episcopus eec supra scripta libenter con<irmo.=:~datbartus Epheopus Carcassona'Dotsdedit gratia Deihoc indignus Episcopus omnia supra seriptn confir)oo.=0)i-.')a SattetM AuftonensM EccfpsxB Rpiscopus licet )n')ignuf.quod justum est confirmo (<:).=-{. Att)c!ius Episcopus tx-c

cof)Jirmo.==Ugn Episcopus HcctesMa Uz<'fensis(A).=S<cfanH<Hpiscopus Atensis.=-j- Bernardus gratia Hei Rpiscopo~.

XXXI.

A~)ff <~<~ C'Hnoat'f-et' <?e)-t<n(~Mj! anno MXXXt. (V. nac.~43.)

/.t~. t'o-M. t'aptt. Eccl. CffMOf/c)!. fol. 104. b.r~

8Fnmin nomi))eDon)ini in Gcmndcnsi EcctMiftSanota'Mn.na; ~ta!ris t)on)ini in unum résideront Episcopi Pcfnts huit;Ecetesi~ prcsidcM, ErmengaudusUrgcXicanus, Detisdedit

Barchinoneosis, Berengariu'! Etnensis AdatbcrfusCarcasso-ncnfii~. Alo Cosoranensis; Abbates etiam Bernnrdus 8anctœMaria! Crass:t-, PetrusRodcnsis, Landricus Gisatensis, Gui-frndos de CatticMtu, Ambtardus de Sancto Quirico Petralen-

sia, Uvianus dc8ano(opaub Maritime, Ponlius Sancti Sa-turnini Urgetticani, neenon etiam a)ii Sacerdotcs, mutti Do-

mini, astan<cqueha(crvaArchidiaconorum,<am ex Barchi-nonensi Sodc, quam ex Gorundonsi, anno tnearnationisl'omini XIX. post Atitiessimum Xff. die Kaicndarum Decem-

brium, divini(usMti))isinspiratum, ut in servitio Dei San-

(") Deest in ~/<tf< //<(~) <<t<-t;. /y<~). ~c</w<,

~8APËKtttCE

ctceque Matia? jam dicta: Cannonica domusc~Mtmcretur

<tU&HMs oMoiam Dei metius et perrectius ibi compteKtur- etsi qua Christi sunt ordine ju~o pe~cerentur. Tune Petrus su-prafatus Episcopus, annuente Ermessende Comilissa, una<:mn 0)0 suo Dompno Béren~ario Comité et Marchione, :m-nuentibus atque hoc contaùdantibm cunetisque C<tMnici'<cœtMisquo Ciericis jam dictte Sedis Sanctm Marim, <bn<w:tad coniitruendum et ditandum Canonicam domum hM quœinfra sunt seripta dicens: Ego in Chrisii nomine

l'etrusEm-scopus Gerundensis promiuo.to EnneMcndc CumitissM onaeumnho suo Bere~ario Marchionc Comité donator sum adhedtacandum et (nuncfandum atque ditandum C~Mxicamdomum in servitio Dei et Sancta- Marne Mah'ta élus EectesiamSanct!B Marie de Castellone cum Decimis et PrimiciM atqucoNattonibus eius et suis omnibus n)odibu! et Keetesiom Vi))nnova cum Decimis et Pnmitiie atodibus ~.is; <-( EcdesinmhnnetN! MaDa) de Agullana cum omnihus rébus ad eam perti-netttibus;otEectesiam8anctiSaturn;ni de A~ngi-icum o-mnibus rébus (jucc ad cam pertinent. Et in comitatNBisutdo-oenst Rcctcsiam Saneti Petri de Monte actitu cum (mniboosuis pertinentiis; et McctesiamdeCurcaveXo cum omnibussuis perttneoc.is; et Ecelesiam de Lomna ot :t)ias Pnrff.chii~et ataudes qure Miro Vi.-c Contes Bifiutduncnsis

tcm~tquatt-do obut ah hoc so'cuto m juris Sancta: Mariœ esse diMMcc-hantur cum omnibus suis pertineneiis. Et Ecetesiam de Or-deis, et ipsHtn ttseum de Lebres oum Decimis et PrimiciM etomnibus illorurri pertinentiis. Supradicta autem omnh qutr'n abents cooutat.bus sunt ego supra nominatus GcnmdensisEpiseopus Petrus tatiter donc et trado preratm Cananie~jam dicta Sede Sanctfc Mariai cas in pretatis ntienh colditati-bus justo habere debet vel habet. insuper ego ErntMscndisetBerengarius Comea et Petrus Episcopus damus prefata: Cn-non<eœ Ecetesiam Saneti Martini de Catiano oum Déchoie ..tPtumcusatquc omnibus p~tinentiis eins.necnoneiEcctc-siam Saneti Martini de Coi&nico eum t)Mtmis et Primiciis eiuset obintionibus. Et EcctMiam Sancti Juliani de Curtibus cumomnibus suis pertinencus et ipso atodio quod Bremundus ViceComes (Cardon:B) debitavit a predicta Canoniea, et est ipsoa)odto in Comitato Cerunda. in Vitupéra. Et EcctcsiamSancHJuliani de Curttbns cum omnibus suis

pertinenciis, et ipsutnmansum de Fontadeta eum omnibus suis pertinencii!. Et me-

MMtCCXEMOi!. :{)()Ilo.. 1

~M'L<'o<-ad~ de '°" quantumRf .) ) hanc Ecelesium perXnet ipsuma)«de de F<')-)-fronibt.~ttovirants, cum nmnihus suis pf-rtinentiis. Et medietaton)Parroeh~ Sancti Felleis de Pata.io rafan. cum omnihus

? C"M Archipresbiter te-ebat.

E'e~An)UMmu)do,MMt~.<.Mncedo<.dpf<.t.ta Ca-on..a

pMm~ntcdeip~. d.mosd.vii)aSa.,eti St.phanqu~ est appEnd.t.um Sancti Martini

d.R~ni.noquod.on-dam "1 ~"y'"per P~d)c.i~

El ~"cti Ama.,cii cum omnibus suis per-Un~ ci.s. Et Ecc)os.an) Sancti Martini deC.n,po n..jo~ cum

omnibussu.sp.rt.noMii~ Et Parrochiam Sancti M~mmetido

~F~?~ oum omnibus ~'< pcr'ineneii.. E) n.cdi.).-~?

'o' San-<_t. Andrem de Matha. Hmc autem on).)!~supradicfaqM.huic domui d~us permit. et inx-g~r connrm.m~'t

~~d?~°' 'u~.i~Oompni Ra)"-mundi Comilis, lit

semper munimine ~tpra dictorum Enisco-pon.mst~ititaeOnc.nvut.a p<-r–––,t, quteque uliaibi Gerundensis

Epi.copM a.,t ex suo proprio au?c~~~eSanc~M.n.eprcratn. St.di. p<.rc.Mensum n,Mm nut

noslri ~T' itut <h C..u.,de,i. deF.t ja.n dicte Canoni.~ domui semper i!!i. ,~n<.nnt tnte~-rat. et v, omniu. t.n, .nnnita. Similiter jub~Yomn.bu.s reb, quas p~ra!~ CMeni~ aliquis hono ut. i~~~xnH n..tnt)cuius

~dini.j..<eded.ritaMnc<-p., <-t S.n.n.nMc~)nnu. a!if,.us homo utri. atie ,i~

~d.n.)~.ud a,tt totu.n quod supradictum dcn~ ~r~~rr. voluerit de pr~.ta Cnnoni.a nut sic de ..nnib..s r<~ <

~.id~J~t..r.r. poterit u.to modn

n'.qu.d nut totas tpMs .-esp.-Mumpscrit d.-mern aut au(<'n-<-

~î' ~d"~ D.d~;Hercn~r.u.s, Adatb.rtM, Alo, et Ahbat<.s ~.p~dieti exco~?! sub <h'-mati~iM..to deme~hnM ethm.n,b~ Sanclt Dei Ecct..i~ ~q~f~ q.,ousquc nd~nam ~t~f.ctione.n ad Canonicos prc~do.n~Ocptorare et emendarc q.~ infideliter gessit. Et si ad dlgnnm~tT~h' P'P- eum X-°i ln T "q' dum vivit ad c.mu-d T. "t' post n~is ..Urieib,,s ex.wn-dus. Et ut t~M o~n.a bene munit~ pemnnoM< nominibus

3200 APËKOtCE

nustfM et Bubscriptionibus roboratis ea corrfbm'avitnus et cof-robare rogavimus. Sinilliter ego pt'etatus Petrus donc tibi

Raymundo Preposito per hobedientiam de ipsa Cannonica de

omnia qttœ Dominus mihi daturus est per opertura de ipsoavère de Sancta Maria pro etus nmoro de mille soiidiscontom

et de quingcntis L. et de quadringentis ln antca deeimatt)

partem tibi concedo per servilium Honini et Sanctic Mann'

sieut hic est roboratum ita tibi coneedo in tua vita et mea.

Mgo q~oque Mpradictus Petrus postqnam series huius ordi"

nationis corroborata fuit, sicut sublerius inspici potesl eligeils

aliquid prcfatœ Canonitsa dare dono Ecotesiam Sancli Gêne-

en de Mone~ cum Decimis, et Primitiis et omnibus suis perti-nenMe et omne atodc quod fuit condam Adaltrudis fœmina:et est in Monellis et it)a eoncessit domui Sancta; Maritc cum

omnibus suis pertittentiis et adjacentiis, et piacuit inde denuo

)))ei corroboratione nominis i)htc i))ic ttnnare. Ego Hogo p-a-tia Dei Cornes Impuritanus dono atquc coneedo consum de

d)iobu:Mrabisin[mpuriis Civitate quod ad )ne pertinct et

pertinere debet, et ad Vice Comitem eiusdcm t<'mc dono vi-

delicet Deo et Canonicm Sedis Sancte Man:o Gcntnda; su-

pra dictum consnm et quidquid homines ipsi prodicta* temc

Canoniese concfiSMrunt sirnu) dono vel hatx-re consontio pra-pter satutem aaimaf! me:c et Ctiorun~ meorum ne con;u~is.=

Hugo Come~ qui hune ecnsum donans et eonsentiens firma-vi-}-.=tPetms vel testis. Adeibrandus Presbiter tcstis.==Adat*

bertus Presbiter testis. Actum est hoc anno XXV. regni Ro-

herti Regi<. -t- Pctrus Episcopus t.=f RgoBenodictus San-cka CathoiiciB et Apostoticae t'omanic Ecutesia: confirmo hoc

scrïptum et precipio in Dei nomine in eternum valere cum

apostotica auc)oritate.==Borengarius Comes '{'.==Reiba)dua

ArehiepisMpus Aretatcnsis.-j-. ==Ennessend)8 gratia Dei Co-

tnitissa, Hosquihancdonationem tibcntianimofeeintmpt

tirmarc camrogavimns.PctrusEpiRcopus-)-.=: G.Episco-

pus.=Ermengaudus ne si indignus Episcopus subse.=Hc-

rengaritrs Sancta: Sedis Elnensis Episeopus hmo suprascript:)libenter contttmo.=Adatbertus Epiteopus Cat-cassonas M.~

Deusdcditgcatia tiei Ausonensis Episcopus omnia supraso'i-

pta confirma.=-}- Raymundus Archidiaconus Barchinona!}-.!=Viva< ac si indignus Abbas Saneti Pauli Maritimn. 8N.~

Gaufredus gratia Rfi Abba.==Pontius ne si indignus Abbas

Sancti Saturnini C:anobio Urgellensi ss.==tn Dei nomine Lan-

Dr MCUHMTOS. 3211"1- t

°°" '"e( a~f, )M tOn«MM) C

T. XII.Ir.nt

"f)CMAM)a.M.==Gnnfredm! Sancta* Prhna-Narbonensis Ec-

etesMEpiseopMshoo eonf!rmo.==Dono quoque. ego Petrtfa

Episcopus ipsam Parrochiam de Navata cum omnibus suispertmentiis et ipsum fœnum sh'û Oscum Crispiani, et quar-totSMcti Stophani de Basso, et ipsas medietates de BasMa<<eBMcaran et Ecctesiam de Fontfeutis et qum ad eam per-tinent. Pontitis Levita et caput Bcota- dono atque concedoipsum nM.utn de Pugo allo cum fines et termines, et cum.t oram anrontattones ad Canonicam Sancta! Maria! Sedis.Ohba baneta} Ausanonsis Ecetesia:

KpiMopus licet indignusquod dictum Mt e&nf!rmo. Post haie omnia

suprascrinta egopredtctaa donator Petrus videlicet Episcopus slatui et eonfir-mavi una cum elericis prefatai Sedis u( de omnibua rebu<.mobilibus quai ego Petrus Ep.Mopue adquisiturus sum velaccephtfM de ipso EpiMopatu Sanctœ Maria, dono atqueconcedo ipsam tereiam partem ad predietam almam Mariam.n tali videlicet ratione ut de predicla tertia parte fiant ipsoed.m partes ad reEtaurationem pMdictfeSanct.e Eeetesia-, et

W~ 'P~<ica.=Faeta est autemadditio o VH!.Kaleiidas Octobris anno ab Incarnatione Do.

mini htillessimo XXX. primo, anno XXXVI. regnante Ro-herto re~o.-=Em..us Episeopus hoc

eon<irmo.=HuM Epi-~opns~cte.MUzeten.h.=FonteriM Episcopus N~a.

~s.=tPetn.9Ep.scopus.=t8tephanus Episcopus Accen-s.s.~=Gu.)kfmus gratia Dei Urgellensis

Ep.Mop~.==t Ber-nardus gratia Dei ~P~t Berengarius gratia DeiGerundensis

Episcopus c.n-oboravit quodjuravit t.=S.MamPontes cognomento B.nMnIiMCtefi.us et Judex seriptor.et subscnptor hume donationis.

XXXH.

~Ma"'M" audiri<

MassaS..Bet)e<Mc<<.(Vtd.pag~46).

aet. C~ptiMK Gen< die XII. Decemb. <S28, foi. 44.

Dominus Juslus Peris Vicarius introduxit maleriam non M~lis tritam dtcens Domtni mei, ex relatu ildedignorum percè-P~.)~n,ribu.

sonitus ille ( asi, .o~<T. XII.2f

322 APÉKMCZ

dicitur ~MaKa Sù«c« ~Me<«<'«, in hac Ecctesta ter perstre-puisse his propo eMuxis diebus, quod, ut fertur, Canonie)!!

huius ReciesiN* terrori esse solet, quia mortcm alicui corunt

propinquam indtenre dieitur; et hoc expérimente dtttturno et

antiquissimo conurrnatum esse mut)! asseverant. Imo o)mm

pluries eompanom Capituti per semetipsain sonuisse nonnut-Ii affirmant in signum quod Episcopus de propinquo, proutde facto contin~ebat, erat decessurus. Divina nempe dicun-tur esse mysteria ~œc; et in hac EectoBia fieri perhibentur.Vertitur inquit ht dubtum an htee cum (ieri contingit in Ca-

pitulo propatari, seu notificari debeant, abscntesque forsan

per litteras certiores neri; an potius retieenda cum pluresquos super hoc consului varia opinari videantur. Ne igitur ut-terius in hoc dubius fiam, p)aceat vobis super hoc me redde-re eautiorcm. QuibHsdictis.venimM ad vota: ot ptura aevaria super hao jMMM dicta et dedueta fuerunt. Quidam remmtnus afBrmabant, tanquam testimonio Sacre Scriptune, velotiam pnvatat minime approbatam! aiii et m~ior pars Mtietaudabant et approbabant diccntes ad hoc tcstitnonium prœ-cedentium antiquorum Patrum posteris retaturn sufttccre de-bera: a)it ittud non aspernandum suadebant, tanquam a Nu-ntioe datum signum, ittudque ab co tempore quo sub regulaSancti Bcnedicti, ut dicitur, in hac Ecetesia ivebatur, autu-tnabant remansisso sed valde fonnidandun) esse cenM-bant cum tôt vicibus il p)uribus de hie astantibus Canonicisauditum fucrit, et morte Canonicorum subséquente confirma-

tum, vel potius expertum; adiicientes quod nec tantu comu-nis opinio sic vulgata, et ab antiqMispnecessoribustrans-missa fidti posse credebatur: atii ni) novum esse introducen-dum contendehant, dum de hoc in scripturis vel in consue-tudinc maiores nostri niicommendatum retiqttcruot. Siequosingulis varia dicentibus post muha in hanc scntnntiam om-ne~ c')ncorditerconvenerunt.==Quodvido)icpt nutto pacte ati-cui absenti pro parle Capituli super hoc scribatur, vel quic-quam notificetur. Sed pro praBsentibus ut tutior sequaturvia, sufReiat hoc quodDominusVtearius de his verbum fa-eiatin Capitulo quandoeumque istud signum insonuisseA B-

dedignis affirmabitur, ut per hoc Canonici tune ardentius sa-tutt anima} intendant, et ad Deum revertantur, nec ultra co-nemur sapere plusquam forte oporteat. Est cnim signum istudad instar soni cuiusdam tahuhe aut tign! vehementer per-

M DGCUMËKTOS. 323OCO !n<~Ptfo* nttnf tn Bntft Mtttt~ tM <t~t.A t~<cussi, loco incet (o, nunc in solo, nunc in acre, prout mutti le.

etantur, et qui ha-c scribit, scmct audivit. Sunt qui dicunt au.divisse ab antiquis, quod propter huiusmodi signum Ctino-.nici ad Deum per Pœnitentia; et Sacr:e Communionis Sacra*mentocufabant statimrecurrero.

lot)ilî Sacra.

XXXIII.

~ot'm«H<« ~orMM), Comit. Barcin. etM~c «a:o)-)t; ~nM~M<n.dis donatio ~cte J!c<:t. Gerund. ad novum ternplum <))~)MMH!!<~M<!t«n:aMMMXV.

(Vid.pag.M8).

Fa! aM<<~f. in arch. JPcc~. Gerunden.

1 nomine Domini ego Raimundus gratia Dei Cornes et eon-iux mea Ermesindis votuntate Dei Comitissa Nos uterque no.stra sponte donatore! Mtmus !)omino Deo et domui SancteManœ Matris Homini Sedi Gerundensi aliquid de

proprietatenostra, id est, quatuor modiatas de terra propter ampliationem'-tma~)i(ieaH<me)n precii videlicet C. auri untias, quas nos<))t.us pro Mripturf) emplionis (a), quam nobis fecit Pctrue~p-scopus .s),s Scdis cum suis Cannonicis de EcctesiaSancti Uan)p)t<! cum suis omnibus rebus, quai sila est propeurbem Gerundonsen), ut istud precium maius et ampliatumfmsset Rtcutt est. Advenit mihi

RaimundoComitipergenito-res meos, et mihi Ermesindi Comitfssa: per voeen) quam )e-ges gotice dant uxoribus Comitum in illorum rébus. Esthzcterra quatuor modiatas justa urbemOerundensem in ipsonta-no super ipsum Mercadatem. Affrontat a parte Orientis in ter-ra de nobis donatoribus. De Meridie in ipso Guadello sive instrata. De Occiduo in ipso rego Comitaie. De parte vero Cir-oi in terra de nobis donatorihus. Quantum istœ aOrontatio-Msmctudunt sic donamus Domino Deo et domui pra-tibata)Sedis eo tenore totum ab intego ut omnes Sacrista: qui abhodierno die usque ad finem soeculi fuerint de predictaSede Béate Marie teneant prediclam (erram modiatas qua-tuor

unusquisquc in suo ordine sub servitio Christi et

(") thiu.entptio.ti!Kriptt,rtm edidit P. R.is in ,u. <««~de la 4't<.</< ~frono, p~. t6~.

AféftBtCE~91H (~În/m C~d: ~I .7_

4.nu.eta.~ct de nostro jure m j~prefatBSedi~transfundimus et intOittimus cum exiit! et regressis ei,)Mad

proprium, Quod si nos donatorea aut aliquis homo'njttete et absqnetcge hanc donationem inrumpere (cmntavc-rimus aut temptavcrit, evanesoat otus asertio vel nostra etinsuper pro temporali pena componat predicim domui BeateMarie preaeriptam terram quatnor modiatas in triplum et it)antea h!Bc donatio firma permaneat omniquc tempore. Faelaista donatio XIII Kalendas Julii, anno XVtU), regnante~r~ f~.=tRaitn)Mdus gratia Dei Comca.==t Ermesindisgratia Dei Comittissa Nos qui ista donatione fecimus et Or-mare

ro~vm)M.=SiRtnun)BernardusSeniorredus.==SiK-

tnum GeraMu. de VeHei~.=Sigtnum Datmatius de Ro-cabertino frater

eius.=Si~tnutn Ramtnbatdus.~Sictnumhuardus trater eius.~Sigtnum Miro

Ostntcnsis.~Sigtnuot

G.tmMd~.=8igtnum Berengarias. ==Sitm)m Gitardus Spa-ao.~tgtnum

ErmemirusCompannus.==8igt'<um Guandal-~udas de

Atbares.=.Sigtnum Gaucefredus Bernardus =Pontius cognomento BoniBtH etenci et judicia qui h:ee seri-psi et subscripsi cum super posturam in loco ubi dicit cum~tM et f~MMM MtM ad proprium sub die et anno quodsupra t.

XXXIV.

D~.t.o Capf<M« GerMn<~MM super prosecutione /<.M~MC~MtB Cs<~dfO<M.- anno jf.CCCC.~T~. (V. po~ ~~)

Eco aM<opf. in arch. Eccl. Ger«n~t.

in nomineSanete ac tndividuœ Trinitatis Patris, et Fitii, etSpiritus Saneti Amen. Etsi mansiunculas et domos profa-nas mundanorum usibus dicatae Ndctes Domini erieunte)fabricant opere poHmito quanto magis ipsi fideles verique M-rfqucMtatores MetOrtodoxfBciMa

templi Domini fabricam-eottstruendam devoctus aceelerare deberent. Numquid prisciPatres pro archa Domini tabernacutum opere dcaurato miri-nce fabrtcarunt:Hodie namque archa :)ta veriMimn, et san-etissimum illud manna in templo Domini a catholicis prcser-vantur. Dignum qninnymo et eongruum potest et debet a

M MC!!MEKTOS. 3~;

1¡hAI hnnml;ari uf ~I\muu Illn n. i.e.te i.n.qu~ibet reputafi ut domus itta quam oracionig ~eritaa no-

minavit in qua etiam ithd eaerum Christi fidelibus pignusdatum reconditur et tenetur artiOcioso px politis )apidibus

opere comtruantur. Hœc enim domns rite noseltur Pastori

verissime dédier: in ittanemque pftputus Domini et oves

eius paMttfB cih))m dulcoris assurnunt. Sans in domo ista

(aticcs mcrosattti noxas porimunt, culpas diluunt et veter-

naseoitibet occurrenti. Heu Igitur quam dolendum sacrum

Domini temptum Ecc)esiam Sedis ctanssima; Gerundensis

imperfectum opem minorari. tdcirco cunctis pateat quod Re-verendus in Christo Puter et DotnittUt Dominus Dalmacius

Dei gratia Episcopus Gerundensis ipsius Rectesia.' tune ele-

ctus et honorabile capitulum Ecctesia: Gcrundenstis prediehe

pretnissa ômnia pio sidere aapeetaotes eonoderaotesque &quantis cilra temporibus fabrica dictœ Sedis cessavtt ex di-

versorum contfoversitt juxta oppinioncs varias arti<!cum

subsequentes: nonnutii enim asserebant opus dictiB fabrice

sub nav) una debere congrueneius eonsumari, affirmantes

ittud fore nobilius quam si sub tribus navibus opus huinsmo-

di aubsequatur. Atii autem a contrario asserebant dictum

opus sub proswqucione (rium'navium conlinuari debere di-

centesque quod Brmiue et proporctonabitius esset capitijmnque cepto, quam ai cum navi una ipsa fabrica prossequa-tur, quoniam opus navis unius mu))utn reddunt debile dis-tancia parietum, ac etiam testitudinis attitudo et quod ter-

remotus, tonitrua, ventosque valantes timebit appetentesctiam cirea directionem operis dictœ fabrice consumandësoiercius vacare ac de opinione pnedictorum veridica in-formari et adeo ut controvcMta et opiniones huiusmodi cla-rius toiterentur. Convocarunt artifices peritissimos, iapisci-das de diversis partibus regni huius et etiam atiundc ad hano

civitatem Gerunde quorum nomina inrerius annotantur, inde-

que ha))itis co))acionibus plurimis tam coram dictis ReverendoPâtre Domino Episcopo tune etecto et honorabiti Capitnlo di-ct:c Ecdesiae Gerundensie quam alias inter ipsos artifices ope-re premisso subieeto primitusocculis cui~tibet eorumdem cer-'tcnciutn opus quod ceptum fuerat ot quatiter huc'tsquc fuc-rat prossequtam in i)io. Et fortnatis super huiusmodi operfprosequendo articulis infrascriptis. Rn non) de nostrc Senyort'eu t' d~ta Verge Madonn Sancta Maria so))r6 los interro~atn.

fis.nh!,c<)uent!f dcvnn essM'.interm~ts )os Mc~tros è ObrpM

APHNffCE

Dod..a.u_ '1Padrers appcXats per la directio dela obra deta Seu de Cc-rona. Primo si la obra de la dita Seu pus attament a una nan

anUgament eomeneada se pora continuar ab intcncio que tbsforma, qultia, A M)M tota dubtansa. Hem posât que la ditaobra a una nau qttitiament <; segura nos posques 6 nos vol-gues eontinuar si )a obra derrerament de Ires naus conti-nuada es congrua A eHiticient A ta) qui nterescha esser con-tinuada ô si nterfiix esser cessada ù mudada en attra formaL at calques hnia nta'iaren allre forma a quanta ahuradeu

CMerpuiadaspecifticant ho per tnancraquo no puixadoviar. Item qoa) forma 6 eontinuacio de les dites obres se-na pus competibte e mes proporcionable at cap dela dila

beuja comen~at fet < acabat. Sobre lus quats articles sin en-tes que quescuo dels dits Mestres è Padrers haia a deposarab sagrament det ver)ader juy que hnya en son cap de lacontinuacio de la dila obra. Item que après que hagcnt de

posat toSenyor Bisbe de Gerona <- son honorable Capitotelegesquen dos delsdits Mestres per ter e pintar un patro de-la cont)nuaeio dë-ia dita obra migençant toqua) ta dita obrasta prosegulda 6 tôt aço sia conecbut en carta publica é re-duhit per )o Notari del dit eapitol. Successive dicti artinicest

iapMcidNsi~ittatitt) adpartem medioasccorporatitcrpra'stiiojuramento deposuerunt et suam inteneionon dixerunt in e,super opere pretihato diebus, mensibus, et annis inferius

desi~natis et sub forma scqupnti. Die Jovis vicesima tereiamensis Januarii anno :') nath itate Domini Mit)esi)no CCCC.

Sextodecimo Magistri et Lapiscid~ .sequcntes jurarunt et

deposuerunt apud Civifatem Gorunda! itt posse mci Bernard!de Solerio Notani Gcrund:e infrascripti preqpnlilju.9 et inter-

roganlibus Venerabitibus viris Dominis Arnatdo de Gurho

et Johanne de Pontonibus, Cannonicis et Pftro de Boscho,Presbitero de capituio diet.-c EectcsJM Gorundensis ad hoc perdictos reverendum Dominum ctectum in Episcopum et Ca-

pituJUtn Gerundense dcp!)tati8 super articufi). preinserlis et

contentMin eisdem ut!!equitu)-.=PaM))a.iu.df' Xutbe La-

piscida et Magisfer Operis sivc fabricse Ece)<<si:e Sedis Der-

tusensis super primo dictorum articulorum sibi tecto medio

~uramento interrogatus dixit: E~erveritat que segons )o

juy e sciencia e conscieneia dell depossat la ohra de una

nau dela Seu de Gerona pus attament comensada es quitiabona A ben ferm~ e)M respat!)es dela obra antiga ia fets

CE BOMMEKTO! 327i

itbtos attres si Mfan axi fots son ben forte, ferma, e battants

A tenir ta voila deta dita obra & una nau eomeMada. Supersecundo artieuto interrogatus dtxit: Que posat que ta dita

obra dela dita Seu de Gerona A una nau comensada no

sia prose~uidn6 nos sequeseha sta en veritat que la obra

de tres naus comensada en la dita Sgteya de Gerona es bo-

na è ferma. AI cas empero que aquetta obra de tres naus sia

fêta è segulda dix que sera necessari que la votta devers

)at(arde)a dita Seu de Geronn fêta demuntto cor siades-

)ëta &dcsc"ber(a amn que sM putada uns VtH pa)ms pochmes ô menys mes avant que ara no es è que reciponguoi't son terç per ses mesures. Super tercio articuto interro~a-tus dixit Que la obra de tes di)M Ires naus es mott pus

competible e pus proporcionable al eap dela dila Sgleya ia

<ct que no séria la obm de una nau. h~erro~atus si perlos ensergemunts reprcsa capite)ts quis han encastar ô

nodrir en )o pilar sobre la truna per respondre al attrept-tar dei cor en cas que la obra de les très naus se fahes se-

ria peritf naffrar io dit primer pi!ar ù no E dix que no es

perillalgun ans se pot fer quittaient e sa)va.==Jo))annes de

Xutbe Lapiscida filius dicti Pasehasii de Xu)be regens prodicto patre suo fabricant pnedietam sive opus dictte Ecetesie

Dertusensis simili juramento a ae corporatiter prasstito !n-'

terrogatus super pra:dietis articutis deposuit ut infra. Et pri-mo super primo artica)') interro~atus dixit: Que la obra de-

la S~teya de ta Seu de Gorona pus attament à una nau co-

mensada se poria es pot continua)' ? séria bona e ferma è

sens Iota dubtansa. Axi empero que los croer fossen fots à

terç punt, (''que )oarchprineipatfos apuntat, è que los

dits primcrs reraspatttes de la primera obra ja fets apart de

mig jorn son bons 6 ferms. E que aqoetts aMos attres qui fos-

sen aximateix fets son bons A bastants !'<tenir la votta faedoraA la dita obra de una na)). Super secundo articuto interroga-tus dixit: Que posat que la primera obra no vulla essercon-

tinuada que la obra de Ires naus se pot continuar é seria puebella c mittor e pus fort obra. Axi empero que aquella obra

de tres naus se seguescha segons es ordonat to cap do la

Seu, è aquesla obra séria pus bella c pus proffitoM. E mes

avant dix que ta votta nova ara contigun ni cap fa tota a dès-

fer perço com os borda e no fa eompetibititat ab to dit cap.

Super tertio artieulo interrogalus dixit: Que la dita obra de

?8 APEMMCE

'res naux faent é seguint la en la forma n ma~cru que t'ti de-

pMant en to prop dit capitot ha dit déposât es molt puseempetibte pus proporeionaMe al cap de la dita Seu deGc-Nna. tnterregatus si per tenser~ement quis ha oncastar so-bre )o capitcll dei pitar qui es sobre la truna per rMpondroa) attM pttar det cor en cas que la obra de tes tres naus so

seguis seria perill naffrar t~dM primer pitarô no. R dix queno es perM) stg'an axi empero que en nquell cas los arehstbsBen ben ençindriats f bcn'pttiots en ta! for<na que no pos-quessan etnpenyer.~Petrus de VaOfagonn Lapiscida e( Ma-

gister fabriece Ecc)esi:e Terraconensis juramento priedicto~média super dictis articulis interrogatus deposuit. Et primo

auper primo artieute interrogalus dix!<: Que la ûbra de ta

dita Sen de Serona pus attament à mta oaa eomensada se

pet ben con<h)uar è fer e seria bons obm 6 ben quitia ferma

é sens Iota dnbtanM. E que los reraspaft)es qui son fets de la

obra antigua ab los attres qui fossen axi fets son bons è ben

forts e terms per sostenir la votta daquen taedora per la obr~

de una nau ajustant en aço que tos reraspatttcs fets devers

tb eluquer fossen refforçats è fets pus forts que aquelis de*

part de migtom tant com fer se' pusgues. Super secundo ar-*

ticuto tnterrogatus dixit: 9Me cncara que la dila obra à unanau no sia continuada )a obra de Ires naus es congrua c lai

que mereix esser continuada axi, empero que tota la votta~

serons ques desfasa fins ais capifeXs eenscr~ements inclusi-

vement. Dix empcro star en veritat que si sobre larch prin-

eipai era fet un sobre areh no calria tnoure ensergemenls ne

capilells, & eu aqucsta manera poria poiar la croerada deaquesta volla tôt son dret de la raho que demanne los enser-

~ementt 6 si poria fer una roda que hauria de tou XV &

XV!. patms e axi seria notable obra. !tcnt dix mes que los

enser~ements qui son en los angtes de part de cer~ & de mi-

giorn tan a dMfer <' tornar A Y'ao serons la dila obre de les

dites tres naus. Super tercio articuto interrog;atusdixif: Quesens Iota cotnpnracio la obra de Ires naus facdora cn la ma-

nera que et) déposant ha demunt dit déposât es pus com-

petibtee è pus proporcionable al cap ia fet comensat que no

séria la obra de una nau. Intorro~atus si pet lensergement

quis ha encastar sobre to capitet) de) pitar qui es sobre la

truna per respondre at attrc pHar de) cor en cas que la obra

de testes naus <e seguescha série perili n«fu-!)r io dit primer

M MMMjEhTOS. 32~'~Y nnn nn ne ..Inr.o..ül r "h:

pitar o no. E dix que no es algun perill ans se pot fer quitia-tnent e segura, è )o dit enfefgometH se pot ben fer.~Postmo-dum die Vénerie vicesima quarta dietorum menas et anni

in manu et posse mei e!usdcni Bernard)' de Soterio Notarii

subscripti pra'sentibus et interrogantibus dietis Dominis Af-

naido de Gurbo, Johanne de Pontonibus et Petro de Boscho

Magistri et Lapiseide sequentes super predictis medio simi-

li juramento dep<MMC('unt ut sequifur-~GuinErmus de ta Mota

Lapiscida soclus Ma~istri in opere )abt'ie:B Ecctesiœ Terraeo-n<e super predictis articutis medio juramento Ut supra intcr-

rogatus deposuit. Et primo super primo artiento interrogatusdixit: Que ell deposant es de inlencio que la obra de la Seu

de Gorona comensada A una nau M poria be fer ô ta croeradatendria be: mas veu ell deposant per les obres antiques quetes obres groses axi com serM la dila obra de una nau perterMtfefnot è gran fortuna de vent se asseuen e aximateix haeU deposant en dupte que la dita obra de una nau por ter-ratremoi o grans vents fos durable è sens perill. Super se-cundo articulo inlerrogatus dixit Qae la obra de Ires naus

en la dita Scu de Cerona confinuada es booa <* eongrua <'

tal que mcreix esser fêta e continuada. Axi empero que ta

segona croerada nova sia desfela fins ats ensergonents. Hlos principals de aquella sien desfcts lins ais capiteits f' aqui i

sien affi~ides ChdM de peu drot tantes en tro ques puixa feruna forma dtlt dins XIIII en XVpatms.!tem dix que los en-

sergements de part de cerç, de migiorn fan u desfer e tor-

nar à raho de )a dila obra de les dites très naus. Super tercio

articulo interrogalus dixit: Que sens eomparacio la ohra de

Ires naus es mott pus compelible e pus proporcionable at capde la Seu ia fet que no seria )f obra de una nau. tnterroga-tus si per fer )os ensergements séria perill naffrar )o pitar

prop la truna, e dix que no es penft afgun.=BarthoiomeusGua) Lapiscida et Magister opeiis Sedis Barchinonensis su-

per pmdiotis articulis ut supra dicitur interrogatus medio ju-ramento pra;dicto daposuit Et primo super primo articuio

interrogalus dixit: Que los reraspatifes de la obra anfigua à

una nau comensada son prou forts faent una paret sobre tôt

capitells en mig deis reraspatttcs qui puias tant que prcn-gucs qualquc una cana de las finestras è que de aquesta pa-rât fos nodrida una votta qui sfrebas a quescun D'raspatffe;<- en aqUMta forma los reraspattio'. '.prifn ben fe~uri. moa

330 APÉKOtCtî'~I.r~ -1-

que iaMa en aquesta forma los dits roraspattes fOMen ferms

Mgurs encara A ell deposant fa gran dubte que ta votta A

una nau faedora fos segura è tingues e aço per dubte de ter-

ralremols ô de venfs &aitres casos quis segueixen. Saper se.

cundo articulo interrogatus dixit: Que la obra de tres nous

continuada es bona è congrua è tal que mereix esser conti-

tinuada. Etnpcro dix que ta volta nova de[ segon croer der-

rerament feta fa à de~ffer fins ais sarges c que puias en ta)

forma que y cabes una 0. de XtHt. pa)ms de fou, é en aques-

ta forma seria bella c notable obra è no catriade tot desfer los

sarges. Super tercio articulo interrogatus dixit: Que la obra

de tres MU9 es sens comparacio molt pus proporcionable è

pus competible at cap de la Seu ia fet que no seria la obra de

una nau. Intorrogatus si séria perill naUrar los pilars per no-

drirtm'nMrgcments; & dix que no es nagun périt), pero queeonspt!ft que quant la dita votta sia desfeta que sia mes to peudet ensergemenl en to pilar qui sera naffrat per aquellabans

que tornen fer la dita votta pcr tant que to pitar no tinga tnn

gran pes.==Anthonius Canet Lapiscida et Magister sivescul-

ptor !!naginum civilatis Barchinonae Magisterque fabricfe Se-

dis Ur~tensis super predictis articutis ut predicitur tnterro-

gatus medio dieto juramento deposuit. Et primo super primoarticulo interrogatus dixit: Que segons jus sciencia, A bona

consciencia de ell déposant ta obm pus attament a una nau

en la Seu de Gerona comensada se pot continuar ab intencio

que sera bona c ferma sens tota dubtansa. E los reras-patllesde la dita obra conensats f fets son bons È forms a sostenir

la vo)ta è lot ço que es mester a fer è continuar la dita obra

de una nau. Super secundo articulo interrogatus dixit: Que

la obra de (Ms nauscomensada es bona e covinent, mas no

tant honorable com la primera de una nau, empero que si la

dita obra de très naus se continua es mesterque la vo)ta de la

fiegona croerada de ta nau det mig uprcs de) cap fa A desfer

fins als expitftts, ios capitetts ne fan atevareatfegirdeius los

capilells deVHt.en X. filades per coque puig pus attaffin que

iarch doble se puixe encastar en to pitar primer fet en to capde la gran nau continua at cap. E per ço que to pilar no Ma tan

baix naffrat c afti que to peu de les sardes se puixe metre

millor. Es ver empero~egons dix que en aqucsta forma to an-

dador sa perdre mas encare val mes perdre to andador quela ctaror, é affin ques puixa fer una roda & forma redona en

MMOJMEKTOS. M)i'Il.- 1-

ta dita gran nau. E axi mateix que si la segona nau se seguiaaxi corn es comensada seria moit forcha. E per aquestes ra-

hons dix que ta dita obra de Ires naus affer la beita è euffi*

cient es mester sin axi com ell deposant ha dit continuada.

Super tercio artieuto interrogatus et dixit Que )a olrra de una

nau seria mott pus compctibto c pus proporcionable al cap ia

fet 6 eomcnsat e acabat que t)o séria la obra de très naus.

E perço to comensament de) dit cap fou ia nxi comensat baix:

e que la obra de una nau seria fêta ali mott menys nx'ssio de

un (ère ô de pus que la ohm de très naus <' aximateix que si

a obra de una nau era cnntinuada los andadori, que son una

mott befta cosa nos perdrien é que si la obra de una nau era

continuada la Seu sens comparaeio séria moit pus clara.

==Guii!ermus Abiell Lapiscida et Ma~i'itcr operum seu fabri-carttm Rucinsiarunt BeatiB Marin! de Pinu et Beata; Marim deMonte Carmeto et de Monte Sion et Sancti Jacobi Barchinonz

et Hospitalis Sanctse Crucis Civitatis eiusdem sic etiam super

predictis dicto juramento medio interropntus deposuit. E

primo super primo artieuto interrogntus dixit Que serons to

seu juy e Mient!:) Mbona conscientia la dila obr!t de una nau

en la Seu de Gerona comensada se pot fer e continuar c sis

feya que es bona e ferma quitta u sens tota dubtan-

M <* que los reraspatiies de aqueita ia fets ab los ai(r'*5

qui fossen fets semblants son bons e ferms a sostenir la

obra de la dita una nau <' sens perill, Super secundo ar-

liculo interrogatus dixit Que la obra de Ires naus de la Seu

de Gerona comensada es bona beiia é pus segura que aitra,

e que mereix esser feta e continuada. Axi empero que la

voita de la segona croerada de la nau dei mig sia desfeta tins

a) etisergenient e puys faria :i puiar per son terç tant que hi

cabes uni) beita forma sive 0. c que fos fct un sobre voit so-

bre to principal, e en aquesta mnnfra la obra de très naas

seria moit bella (' bona. Super tercio articulo interrogatuif di-

xit Que sens dubte la obra de très naus es molt pus compe-

tibtc < pus proporcionable a) cap de la dita Seu de Gerona ia

fel que no séria la obra de una nau perço com la obra de unanau hauria tant gran stnyada qui retria gran difforntita) al

cap de la dita Seu.=Arnatdus de Valleras Lapiscida et Ma-

gister operis Sedis Minorism super dictis articulis prout aiii

interrogatus deposuit medio dicto juramento ut sequitur. Et

prnno super primo articulo intertogatu: dixit Que la obra a

APEMtCH

una nau en la Seu de Gerona pus attamenf comensada M potben fer è continuer séria bona è ferma ù qnitia 6 sens Madubtansa. E las reraspatlles de ta dita obra ta fets 6 1011attresqui fossen axi fets son bons è bastantsa tenir la obra de unanau 6 eneara que tos rerasp&tUes no fossen tant forts serienferms e bons è sens peritt à tenir la obra de una nau. Affer-nmnt ell deposant que ell fa ta obra en ta Seu de Manresa quies pus alla que aquesta é ..o ha tant grans ne tant forts re-MspaHtes corn aquesta, no son de tant fort pedra. Mas e<ver que la pedra de Manresa es pus leugera 6 pus amigaMeat morter que aquella de Gerona è que si ell havia affer laobra de Gerona que ell faria la votta daltre pedra que fos pusleugera é pus amigable al morter. Mas que toecroers é)oprincipal è

reraspatues è aHra obra se porien fer de la pedrade Gerona. Super secundo articulo interro~atusdixit: Que laobra de la dita Seu de Gerona comensada à trei. naus es bonae eongrua è tal que mereix esser continuada. Axi emperoque la votta dei segon croer de la nau del mig fa à desfer finsais sarges <! axi mateix tos sarges fan à desfer per spiguar laobra è puiar tant per ses mesures que sobre to principal de laprimera eroera se puixa fer una finesira rodona de XX. patmsde tou è ax! la obra séria mott be))a è no desfi~uraria. Superterooarticuto

interrogatusdixit: Que la obra de tres naus siera fêta en la forma per ell deposant prop dita seria sens corn.paracio pus competible 6 proporcionable atcap de ta dita Seuia fet e comensat mes que no serin )a obra de una nau carlaobrade una nau mostraria to cap tant petit e tant disformaque tostemps oridaria que to cap ii fes alçar ô exequar. Iteminterrogatus si es perill de natTrar los pilars per nodrir enser-gements, 6 dix que no es algun perill ans que si ell deposantho havia affer comensaria primerament à naffrar los pitarsper nodrir hi los ensergements pcrque daqui avant no pos-ques tornar atras que axi nos seguis com saviament se puixafer sens tota dubitacio. E que si en res sera dublat en çoque ell diu es prest de venir hi e de fer 6 continuar axi ladita obra obtenguda licencia de la ciulat de Alanresa ab laquat es obligat fer la dita lur obra.=Anlhonius Antigoni Ma-

gister maior operis EectosiiB vitta! Castilionis Impuriarum su-

per predictisinterro~atus dicto juramenlo medio deposuit, etprimo super primo articulo interrogatus dixit Que la obrapus attament a una nau comensada se pot ab bona e ferma

DE OOCUMEKTOS. 3~3

intencio continunr è que sis fa sera quitta sens tota dubtonsa

t que tes reraspailles qui la son fets segons la dita obra de

una nau A tos nitres segnint los de semblant obra son hcstants

nb tota ferment H tenir c sustenir ta obra de una nau. Inter-

rogatus si la dita obra de una nau a) cas que foa fêta seria pé-

ri)) ques rompes per fortuna de vent u de (erratremo), è dix

que no ney cal duptar. Super secundo articulo interrogatus

dixit: Que la obra conUnMda derrerament de tres naus no (*

congrua ne en tal mancra que iamay se puixa fer, ne seguir

le destinament per tat eom en naguna manera nos segueix

nes pot fer per ses mesures be es ver que qui dcsfeya la votta

de la croerada derrerament obrada (insa)s sarges p puis !n

atçavadeXHn.enXV.patm~pcrsetmidesque en aquesta

manera la obra de très naus serin plus tolerable mas en nin-

guna manera la dita obra de très naus no sera iamay dita

botta ne edesc marnent feta. Super tercio articule ihten'ogatU!!

dixit: Que no es nagun duple que sens oa~una comparaeio

la obra de una nau tostemps sera pus belle é pus compctihte

è pus propoteicnabtc at cap de la dita Seu ia fet que no ta obra

de très naus qui tostemps se mostrara no dc~udament feta.

Interrogatus al cas que la obra de tree naus sin Mguida si

sera perill de naffrar los pitars per nodrir hi ensergements:

<' dix que los pilars per nodrir hi insergement se poden tinf-

frar mas que nos pot fer sens pcritt.==Guit)ermu6 Sagrera Ma

gister operis sive fabrica} Eectesia: Sancti Johannis Popinian

ut supra intorregatus dictojuramento medio deposuit. Et pri-

mo super primo articulo interrogatus dixit Que la obra de It-

Seu de Gerona pus attament a una nau comensada se poa

continuar ab intencio que quant sia fêta sera bona <' hen fer-ma quitia è sens tota dubtansa. E que los reraspatucs ia tels

ab tos attres quis seguissen de semblant obra son !)ons ô hen

bastants A tenir la dita obra de una nau. Interro~atus la dita

obra de una nau al cas ques seguis si per terratrcmo) A fortuna

de vent séria dubte ques rompes: ë dix que per semblants

terratremols que ell ha vists ne per los vents qui naitiralment

re~nan no es dupte que ta dita obra d~ una nau se rompes

ne vendues a menys. Super secundo articu!o interro~atus

dixit Que la obra derrerament de tres naus continuada no

es congrua, ne tat que meraseha esser continuada ana deu

eser cessada per tal com al cas que )a dita obra de tres naus

sia continuadaprimerament la volta de la segono croerada ta A

3~ AfEMtCE

<tes)cra tes sarges fins ats capiteuse aximateix dels o)trc< p~tarsfetsepuysqttepuiassptidepcndrctcutornXVpatms.R tt;encara ab tôt aço no séria consonant que fos obra tedcsma-ment fêta ans seria obra de (tix f misérable. E to corradorqui sprja perdu) que no y porta caser. E mes que en~fB )aa

capettas pus allas qui son proeehides per una nau no poricnhaver

nnestrai~esdeguts (a)s compertannyen en la obra, cta

empenta deles sarges qui serien deuers te corrador rcspo-nents ats pilars nous devers to cor c vendra a) buyl dot cor-rador per que la obra no hauria aquella fermetat que mere-xeria haver. E per aquestas rahons A attres eu deposant eon-clou que la dita ohm de Ires naus no seria bona ne profito-sa. Super (ercio articulo interro~atus dixil: Que sens com-paracio la obra de una nau séria pus competible (i pus pro-porcionable al cap dela Seu ia fet e comensat è aeabat queno Mria ta obrn de Ires naus. E dix ell deposant esserveritat que )o dit cap fou fet <-aeabat ab intencio que la attmobra si fahes es seguis :') una nau.==Johannes de GuingufunpaLapiscida habit&tor Civitatis Narbonœ super predictis arti-cutts sieud atii preedicti interrogatus medio dieto juramentoueposuit ut sequitur. Et primo super primo articulo interro-~atu< dixit Que la obra pus affament A una nau co-tncn'KtdK se pot ben rer <' contittuac é quant fos feta sériaben bona è ben ferma C quitia è sens tota duptansa. E quetosreraspattiBsqui son ia fets dela dita obra antigua ab osattres quis seguissen de sembtant obra son bons é ab totafermetat bastants à tenir ta obra de una nou. Super secundoarticulo interrogalus dixit: Que ta obra derrerament de tresnaus continuada no es congrua ne sufneient, ne per nacu-na forma nos pot fer ne conlinuar en manera que iamayhataat~una conformitat rahonabteab )ocap ne que puixe ve-nir à naguna raho de eonformitat. Supér (ercio articulo in-terrogalus et dixit: Que sens comparaeio ta obra de unanau es pus competible, è pus proporcionable ab Io cap deladila Seu que no seria la obra de tres naus por molles ra-hons. La primera que ell deposant eoneix que la obra de unanau ab )o dit cap sera pus rohonabte è pus resplandent e demtttor raho ê de menys messio. E mes car si la obra aracontinuada a una nau no y ha naguna dinbrmitat o differen-cta que contrastas que la obra no haia la raho que deu. E po-sai que at~uns puixen dir que la obra esser duna nau to cap

MMf.tJMEKM! 33't

ara baix é notit herneo nos sceueix difformitat n)~se mostrars baix é pâtit peraço nos segueix diffomitat a)-

guna ans sera bellesa: e la raho es aquMfa que en to spay

qui sera de! cap en alt fins a la sumilat dc)a votta maior

haura tant gran spay quny poran cs!:cr fftas très rosnc,una principal

at mig 6 una petita A cascun eostat, é aques-

taatrpsro'iaatoOen tota difforn)itat''dona)'ie grnnrcsptan-dor à la dita Seu 6 rotrien la obtra ab grnn perfcctio mott

honoraMc. tntenogatus al cas que la obra d'' très naus se

continuas si ficria perill de naffrar los pilars per nodrir hi

ensergements responents a la obra ec~uidora de tres naus:

è dix que ell nou faria ney eonsintiria per res, car seria

gran perill gran peccat gran dampnatge, car en nagun

cap la obra no poria venir A o)gun!) pprfectio bona; è )o

dit naOranMnt nos poria fer sens gnrn pfri)i.==Pos)modum-

que die LuniB qua; fuit viccsima octava roensix Septembritanno jam dicto a Nativitate Domini Mi)insimo CCCC. Sexto

decimo ad instantiam dicti Domini Petri de Bftscho operariihoc anno dietœ KcctMitBGerundensitsnpcr ipsius rpK'Mine

operis una et in solidum cnn) honomMii viro Domino Fran-

cisco Sacnlam Canonico dicta} Rccie!i!B eiceti et dcputaU

apud domos Thesauraria* dictiB Ecetosia* Certindonsis co-

fam dictis reverendo in Christo Pâtre et Domino Domino

Da)mac(o Dei gratia Rpiscopo et honoMhiU capituto ciusdcm

Ecciesiœ Gerundensis ad tractom cimhati ut moris est, ibi-

dem convocatis et con~re~atis uhi fuerunt presentes dictU!!

reverendus Dominus Dalmacius, Episcopus et honorabitcs

viri Dalmacius de Raseto, Decretorum Doctor, Archidiaco-

nus de Sitva in dicta Eceicsia GerHndpnsi, Arnaldus de

Gurbo Johannes de Pontonibus, (Mi)Mmus de Bro~arotis,

Sacrista secundus, Johannes de Boscho, Thesaurarius, Jo-

bannes Gahrie) Pavia, Pctrus de Boscbo predictus, Guiller-

mns Marinerii, Pctrus Sata, Frnncischu'! Mathci, et Bar-

tholomeus Vives, Presbitcri capituiares et de capitulo ante-

diclo, capitulum einsdem Eectesia~Gerundensis fneifntes, re-

présentantes et more solito celebrantes dieti articuli et dictiB

deposiciones et dieta a dietis artimcihus super cisdem in

seriptis rcdacta et continuata in dicto capitulo publice aita

et inteMgiMM voce de verho ad verbum lecta fuerunt et pu-blicata per me eundem Berharduin de Solerio, Notarium

supra et infrascriptum. Rt eis sic tceth et pubiicatis ilico di-

cti reverendus Dominus Episcopus et honorabile capitulum

3~ A)'K!<h)Ct<

super conctudendo et detcrntinando per quem modu))) ~x-

taoppitt:ones,deposiciones et dicta dictorum~rtiftieum~ne.!i)is, putcnus et ef))cacius dictum opus prœratfe Ecciesiie (,e-mndensi sub prossequcione videficct unius Mt trium na-\-iu'n prosscquatur et consu~etur. Retinuerunt sibi dolibera-cionou et ad ituiusmodi fuerunt pro testibus presentes etnvocati disereti viri Ffiineiseus TaMrncrii et PetrusPuic, 1,Presbiteri Benefficinti in dicta Ecclesia Gerundensi. Deindevero die Lun:e octava mettsis MaMii anno A nativitate Do-mini Mittesitno CCCC. Decin~o septimo nlius artife~ Lapis-cida inffaso-iptuK jurnvit et deposuit in dicta civitate Ge-runda! in posse mei Bernardi de Soterio, Notarii supra et in-

Irascripti pricsGntibus et interfogantibus venernbilibus virist)ominis Arnaldo de Gufbo Canonico, et Guillermo MarineriiPfcsbitero de Capitulo diefm Eectesia; Cerundeneis ad hoeper dictos rcverendum Dominum Datmacium Kpiscopum ethonorabile Capitutum Gerundense spotiittitcr deputati superafticutts pneinsertis et contentis in f-isdem ut sequitur. Gui.itermus BoMy Magister operis Sedis dictœ Ecctesiœ Gerun-densis simili juramento à se corporatitcr pnestito super pri-mo articulo dictorum

artieulorum interrogatus dixit, et de-

posuit Que la obra dela Sou de Gerona pus attamcnt auna nau comensada se pot ben fer 6 continuar. Eque siscontinua sera bona obra c ferma 0 quitia e sens tota dub'an-sa. E que los reraspafftes fcts ab los aUrcs qui eien fêta ay-tais mateys son bons è ferms il tenir la dita obra do unanau. E dix csser veritat que los dits reraspatites encara quono fossan tan forts serien bastants 6 sens lot dubte forts atenir la dita obra de una nau. E que los dits

reraspatlleshan un terc mes de fur dret. E que per ço son pus forts èsens tot périt). Super secundo articulo interrogalus dixit: Quela obra de Ires naus de la dita Seu de Gerona no mereixesser eontinuada en sguart de la obra de una nau, corn delaobra de tres naus se seguirien moites difformitats e gransmessions 6

null temps séria tant bella com la dita obra douna nau. Super tcrcio articulo interrogatus et dixit: Quesens comparacio la obra de una nau es pus competible atcap de la dita Seu ia fet è començat, mes que no seria laobra de très naus. E que si la obra de una nau es continua-da haura grans nnestratges ë gran claror qui sera fort bellaeosa é notable.

M MCOMMMS. 33?

tttepMtnutnnavtumsupraatCtHm. mm qma exam n

T. XII. 22

Post pnedicta autem omnia sic habita et secuta videlicet

die Lunée intttulata quinta decima dicti mensls Mareii anno

jam dicto à nativitate Domini MiUestmo CCCC. Dcctmo Se-

ptitno mano videticet post Missam sub honore Beata: Ma-

rite virginis gtorioMe in dicta Gerundensis Ecctesia sotemni.

ter cetebratam dictts reverendo in Christo Patre et Domino

Domino Dalmacio Dei gratia Episcopo et honorabilibus viris

Capitulo dictce Eectesite Gerundeneis bac de causa ad trinum

tactum simbali, ut moris est, de mandato dieti Domini Epi-

seopl apud domos preedietas ThesaurariiB dicta: EcciesiaB Ge.

rundensis simul convocatis et ooftgreg'atis ubi convenerunt et

fuerunt presentes dictusReverendus DominusDaimaeiM, Epi-

scopus et honorabites viri Datmacius de Raseto, Decretorum

Doelor, Archidiaconus de Silva, Arnaidus de Gurbo, Johan-

nes de Pontonibus, Canonici, GuiHermhft de Brugarotis Sacri-

sta secundus, Johannes de Boscho, Thesaurarius, Johannes

Gabriel Pavia, Petrus de Boscho, Guillerrnus Marinerii, Pelrus

Sa)a, Bacattarii in Decretis, Franoischus Mathei, et Bartho-

totneuB Vives) Licentiatus in Decretis, Presbiteri Capitulareset de Capitulo antedicto, ipsi reverendus Dominus Episcopus a

et honorabiles viri et Capitulum pr~notati sieut premillitur

capitulariter convocati et congre~att et Capitulum dicta) Ee-

etetia Gerundensis facientes, representantes et more solito

eelebrantes visis et reeognitis per eosdem ut dixerunt pnsdi-

ctonnn artifficum et Lapiscidorum deposicionibus antedictis in

unum concordes detiberarunt sub navi una pMssequi ma-

gnum opus antiquum Gerundensis Ecctesiœ pretibata: ratio-

nibas qu:B sequuntur. Tum quia ex dictis preemiMorutn ar-

tiuteum ctare constat, quod si opus trium navium supradi-ctum opere continuoturjam cepto, expedit omnino quod opus

expeditum supra chorum usque ad capitellos ex eius dif)bf-

mitate penitus diruatur et de novo juxta mensuras cepti ea-

pitis refformetur. Tum quia constat ex dictis ipsorum ctam

eorum uno dempto nemine discrepante quod huiusmodi opus

magnum sub navi una jam cœptam est nfmum stabile et se-

ean)m si prossequatur tali modo et ordine ut est ceptum, et

quod terrmmotus, tonitrua nec turbinem ventorum timebit.

Tum quia ex oppinione mottorum artifficum pmdictorumconstat dictum opus navis unius fore solemnius, notabilius et

proporcionabilius capiti dicta; Ecciesia; jam incœpto quam

titepustrium navium supradictum, Tum quia etiam mu)f~T VtT *)')

338 APÉNtHCt!mninri nlnritnla t..l.t.:e .1 __nmaton Oaritate fut~ebit quod esttœtiasctjoeundttm. Tumquia vitabuniur

MpeMai,namadproMt)wndumatterttmope-rum pnedietorun) modo quo stare videnlur, opus navM uniusmutto minori prœtio quam opus trium navium et in brevioritempore potcrit consutnari. Et sic r:tHe))u<n intuitu pKemis-sarun) dictus reverendus Domtnus Episcopus et honorabileCapitulum supra dict~Ecctesiœ Gerundensis voluerunt, cupic-tunt et intenttM-unt, ut (tictum est, opusmagnum unius navispMcttotum quantum cum Deo poterunt prossequi et deducitofa!)tcrad effectum. Et taHs fueruntinteneionis Domini Epi-scopus et Capitulum antedicti prescote me eodem Bernardode boteno, Notario supra et

inffMcripto et priesentibus ve-ncrabthbus viris Anthoaio Ouintani, Sacrista, Bernardo Gui-xar etGu.Uarmo de Saneta Fide, Canonicis secularis et colle-~akeEccicsim Sanoti FeticM Gerundensis, BonefBeiatMquein dicta Lcctcsta Gerundcnsi, et etiam discretts vins Petro deOhvarta.UavigeriodicttBEeciesia: Gerundensis, Francisco deCursu, Guillermo de Costa, DattnacioR!ba, Guillermo Cape)-a.JohannoSata, Pontio Requesen, et Bernardode Busque-tis, Benofficiatis in dicta F.celesia Gerundensi. Et In eodemactu predicti reverendus Dominus Episeopus et Capitulummemorah peUerunt et requisiverunt sibidepnedietis omnibusetBmgu~ (ieri et tradt unt.m et ptura instrumenta per meeundem Naartum supra et infrasonpiam. 6uœ omnia ot sin-gula supradicla successive acta fuefuat GerundiB annis, die-bus, horis, mensibus et locis prcedictM pMMntibus me Ber-nardo de Soierio, Nolario supra et infrascripto, et personis actestibus antedtct.sadpra'dicta vocatis spetialiter et assum-pt~. =S)~u'n JohanMsScuderii, Notarius p..biicus auctori-tale regla, substitutus :i Bemardode

Compolongo, pubUeocivitatis, Bajut~ et Vicariai Gerund~

sMrt.mqueperHMM a-rumNotar.o, hfec de nof<s

receptis in posse Bernardi de Sole-rio, Con-Notarn mei pro nuncin))nnit~ede(enti, seribi feci etclausi cum tiOcris rasis in lincis XVI. seria, et XLV.proporeionable, pus, et LI.

prtrdiclorum.

M BOCUMEKTOS. 339

XXXV.

.'Vo(t<M! f~tqa~afKM, f~fto <t) eop~tt Mp~f a<(<!M matwBce~<B S<tt<f)<&M)s <~D~<B sunt: anoo ~.eCC..TH~.

(Vid. pdg. <88).

Ex Lib. A'o<a<. C«ftœ. Epatis. GefMt! JV<<m.18. /bt. 3:i. 6.

in nomine Sanct<e et Individus Tfinitatis Patris et Fitii et

Spiritus Sancti Amen. Pateat universis presentibus et futuris

quod die Martis X katendas Marcii intitulata, anno DominiM.CCC.XL. Sexto venerabites et discret! viri Domini Fran-ciseus de Fortiano, Canonieus, et Petrus Stephani, Presbiterdo Capitulo et operarii EcctesMB Gerundonsis, presentibus eteis assistentibus vonerabitibus et discretis viris DominisDalmacio de Monte, Petro de Castnatallo, Canon!cJ!i, Jacobo

Alberti, et Petro deRippa, Presbitcris dicti Capituli, ac m

pfcsenfia met Bni. de Vcrdegeno, Cterici et Notarii infra-

scripti, et discretorum R. do Ctota, Bni. de Slagneolo, Bni. do

RivocIaro,Arna)di de Oliveria et Pett'iFerrarii, Presbitero-mm in dicta Ecclesia Bene~ciatorum et plurium atiorutu tf-stium ad h~c spetialiter vocatorum et rogatorum super atta-re mains Beatre Marise Virginis et dicta Ecefesia quandamcaxiam ctausam in ipsa Ecclesia existentem, in qua inmcn-sitas et maxima sanclarum reiiquiarum copia in en recondi-tarum existebat cum diligentia et reverentia debitis apperue-runt et in eadem caxia simul cum ipsis sacris reliquis quœ-dam cedula papirea ex sui matcHa antiquissima in (itu)tttn

reliquiarum ipsarum ut prima facie apparebat in ipsis caxiaet Gerundcnsi Ecclesia existentium reperta extitit, èuius se-ries de vcrbo ad verbum sequitur sub hac forma.

CuminfinitasintDei magnalia virtutum.nec ceriadiffi-nitione concludi queant Tunditus serie verborum, nec inme-rito quandoquidem divina vis vel operumoperet, omncmhumanM mentis exeellit intcntum, tamen ca qua: nostfa: co-mendantur memorio! dignum duximus huic tradere pa~inu)!Bad taudem Domini et Salvatoris Jhesu Christi, rcverendf-

que eius matris Maria! de conglutinacione Sattctantm rc)i-

quiarum quo! congpsta: sunt donacione Miigiosortxn Epi-

340 &fE!<U)CE

_h- .1. h~~ r..7111~r ..l.

Moporum, n«non ceterorum Deo militancium vitotUt~ Mi-

licet de Petra, in qua invenit Beatus Gabriel Angelus Virgi-nemMariatnCiBtitus sa[u<atam,etde)ocoNativitatisChristi,

neenon et eius Presepio, sive de loco ubi Tranenguratu~

et de ligno Crucis Domini eiusdem, et de Pane eius eeenif,

neonon et pars tunicœ et quod humauiB mentis orrtdum ac

incredibile est cogitarii de eapi!t)s Domini, neenon de Pctra

de qua ascendit in coetum. Hic vero quedam reliquiarum

habentur Beatro Mariae eiusdcm Ma: matris, videlicet; de ca-

pillis eius et tunica quam ipsa texuit j neenon et de eiua

camisia sive de sepulcro eius, et de Sancto Samuele et de

Sancto Zacharia, necnon de Sancto Johanne Babtista, ac de

pilis barbœ Sancti Petri Apostoli et Johannis Evangeliste, ac

do Sancto Jacobo fratre Domini, et de vestimento Sancti

Bartolomei Apostoli, ao de corpore Marchi Evangctiste, ex

ussibus Pauli cgregU Doctoris et do Sancto Stephano sive

de lapide unde lapidatus est, et de occuto Sancti Laurentii

ac de Sancto Alexandro, et de Sancto Ambrosio, neenon de

Spongia que Josep et Nichodemus eMorem Domini de Cru-

ce depositi absterserant, ac de Sancto Velosiano, et de

Sancto Symeone et Sanclis Innocontibus. Hic vero re)(qai<e

habentur in attare Sancti Sepulcri et Sanctœ Crucis. In pri-mis de Martiribus qui pro Domino intedecti sunt centum

quadraginta quatuor milia, et de Sancto Adriano, et de San-

cto Fetiee, de Sanoto Justo et Pastore, de Sancto Zacharia,

de Sancto Sebastiano, de Sancta Tpe!a, de Sancto Sixto, de

Sancto Euscbio, de Sancto Vtctorc, de Sancto Ambrosio,

de Sancto Gervasio et Prothasio, deSancto Nazario, de

Sancto Vitale Rex Sanctus. Quibus quidem sacrls retiquiis

percosdem Dominos operarios in ipsa caxia repertis etper jeos in ipsa dimissis caxiam ipsam cmo dictis reiiquiM in

ipsa repertis intègre et absque diminutione atiqua reconditis,

infra aliam caxiam ctauserunt.eamquo elausam cum sigillo

dic'i venerabilis Gontndensis Capi)u)i fecerunt per me di-

etumNotariumeommuaiti. Et nichilominus mandarunt adper-

petuam rei memoriam per me tôt quod vellent fieri et eis

tradi publicum'et publica instrumenta. Qua; omnia fuerunt

<Mtadie,(tnnoet)ocopredietis, ac presentibus supradMiis.

OË MMUMEKTM. 3H

XXXVL

CAti'o~fap&tfM e/)!tM)M Pulpito Cllori (!e MAt6t<«x)e tMû-

<ett<$o<'«tM J?p<MO/)eHt. (Vid. png~. ~7).

F~ autogr. Capitular, &<!<. CefHnde't.

Lo rev"t Mossen Joan Torrct) en sacres tetres Doctor, Ca-

nonge dela present Seu y dct rev"°- Sor. Don Joan de Mar-

garit per la gracia de Deu Bisbe de Gcrona cnto spirituat y

temporal Vicari gênera) ab conseil y aprobacio de! honora-

Me capito) de!a present Isgleslit volent et desijant corregirles insolencies y desordens de easeun anni en tes fentes de

Nadal se seguexen A respecte y per causa dei Bisbato y al-

trament desijant en dits dies los offieis divinals se fassen ycetebren ab motta devocio honor y reverencia de tant a)ta

Nativitat corn M perlany y votent provenir circa los desor-

dens y insoietteie~ de caseun dia circa les coses de va)) scri-

tes, se seguexen y augmcnten en to servie! divinal, mana

que ninguns beneBciftts de dita Isglesia qui estiguen en ca-

dira no aporten ni aportar a'uden nin~une!! persones at dit

Bisbato per confirmar ni altrament sots pena de sis dmers

per cascu y cascuna vegada )a obra de dita Isglesia nppfi-

cadors, sinoque dexen star dit Bisbato ab tosscotans xichs

de dita Isglesia y altres scolans xichs si votdran star ab ell

y cils hi puguen aportar attres fedrins de pocha edat. Lo-

que se tolleiara per to present pus empero se fassa timitada-

ment y sens desorde y avalot.

Item mana que com alguns dels dits beneticiafs aportaranlos eiris quels aporten ab canatobre~ y en )o modo degut yacostumat y no sic aigu de dita Isglesia qui tir nates h ter-

ra, sendra, ni attra immundicia, ni fassen eaure los uns ais

attres, ni aporten dit Bisbato ballant per la tsgtcsia, ni fas-sen )o die dels Innocents ni altres dies desfressos ni mudan-

ees de sonades de Evangelis, Epistoles, ni Psalms, ni fassenaffres lnsolencles ni desordens hans stiguen en Mur lorch

devotament com sepertany y fer deuen celebrant to divinal

offici sots la matcxa pena.Item mana que )o die de St. Steve en )" quttt dit capito)

342 AKiNMCE-1.ab ootempne professe ncostuma devallar la Isgtesia de St.Feliu y aqui ceiebmrMissasottempne, ditBisbatonovageen dita professo ni en dita Isglesia de St. Feliu no fassendit die en dita Missa Bisbato sots la matexa pena y aitres

penes arbitrarics per levar dites y attres insolencles prove-nien per dits Bisbatons.

Hem mana quo en dils dies ni aitrcsningaMdeditaSeucam sian entes cadirea no stiguen ajaguts ni recotsats tenint

se )o cap ab les mans ni tinguen los peus sobre los banquetqui estan devant les cadires det cor debaix, ni sobre algunslibres, ni parlen uns ab attres sino molt batx y molt limita-dament sots la matexa pena. Ni hisquen afBotats de) corcom acostumen sino ab moit bon orde y iimKadament ma-iormeat les hores que y ha mott poMe en dita Isglesia perque det exir axi afBotats y ab impetut motts reaten scanda-

lizats, y que les hores sesforsenenexirprincipatmentper

la porta det Crucifix pef evitar )a murmuraeio det poble.Item mana que ninguno de dit capitol ni beneficiats atgunt

qui aporten capes de cor, stant en )o dit cor, ni en les abso-

lacions, no tinguen dites capes plegades devant, hanstee

tinguen baxes fins en terra eobrint los peus com ja entiga-ment ère de bona costuma y loable consuetut en dita hgie-sia, sots la matexa pena.

Datum Gerundœ die XXHII mensis Decembris anno à na-tivitate Domini Mt))essimo Quingentessimo QuadragessimoPrimo.=Johannes TorreU Vicar. generalis,

XXXVII.

S<a<M<MMcirca rcpftBMntah'onefH fMurfecttonM D. N. J. C. in&<<. GerM<!eM. (Vid. pag. 20K)

BN ?. Actor. capit. Ecc<. CenMdM. ab anno i!:28 a~ ~S39,

~b!. 360.

Die Sabbati X. mit M.D.XXXVtmfuitcomuni omniumtam prsesentium in Capitulo quam infirmorum consuttorum

consensu factn sequens ordinacio sive statutum.

Licet maiores nostri pia consideratione ad excitandam po-

puli devotionem introduxerint, singutosque Canonicos in suo

novo ingressu astrhmennt, ut eomm quiiibet secundan) w-

DE MCUMBNTOS. 343

dinem antfquitatis in festo Pascha) Resurrectionis Redetnpto-ris nostri Jhesu Christi in pneseuti Ecctesia Gerundensi in

Matutinif singulis aonis faeiant representationem, quai vul-

g~) tM tres ~for<M dicitur; tamen quia experimento eomper.tum est, id quod <td Dei cuttum taudem et bono'cn] inlrodu-

ctum fuerat, ad ipsius noxam et offensam tendere, mutta

scandattt inde oriri, populi mdevoeionem oxcrescefe, et inQ-

tuta animarum ae corporum përieula insurger, ae divinum

otBcium ptudmum perturbari, et deoique Ecctesiœ deeorem

et honestatem inquinari propterea Capitulum pre<)ict$e Ee-

c)e9i:B voteM, ut tenetur, tôt seandalis et poricutis obviare,

omnemquejasciviam~ abusuM et turpitudinem ab ipsaEccte-

staextirpare.poat varios tractatus matura omnium detihera-

tione reformando statuit et ordinavit, quod de cœtero dicta

representatio non possit {!cn nisi in huncqui sequitur modum.Videticet; Quod finita Verbetta tres Manas vestibus nigris,ut moris est, indutee incipiant cancre versus solilos ln poste,ubi Invitatoria cantantur, et cantandoeant ad aitare maies,ubi sit paratum Cadafate cum multu luminaria, et ibi sint Apo-theearius eum uxore et filiolo, neenon mereator cum uxore

sua qui nonintrent nisi finita tercia tpetione, et ibi fiat illa

represantatio petitionis unguenti ad ungendum sacratissimutn

Corpus Christi, ut moris est, quando ipseB pcrson:e represen-tionem factum venient ad Ecctesiam, nulla sint tympana sive

tabals, neque trompeta*, nec atiquod a)iud genus musicorum,

neque niger, neque nigra sive famula, nec erustnta, sive

flaons a)iqHo modo projiciantur. HiM enim magis ad iudi.

brium quam ad Dei cuituni populique rissum et indevo-

tionem ac divini offieii riertarbitionêm tendere dinoMuntur.

Representationes Centurionis, qu~ Ser! solebat in Matu-

tinis Magdaienœ et Thonuc qu~ fieri consueverant ante

vel post vesperas, vel tn.medio quibus erat consuetado, im-

mo eorruptela piscandi omnino extirpari votuit atque decre-

vitdietum Capitutum, et nihil aliud quam quod supradictumest aliquatenus fieri prohibuit atque prohibet, nisi de expressoconsensu ipsms Capituli nemine discrepante.

344 APENMM

xxxvm.

At<<Mt OfMMcM J?f(!ngeKo! <'tt ~t-eA. Se<«t Gefwx). ~fS.

&9c. XI. (V. pag. 208.)

Jn octabis Dni. ad Sanctam Marlam ad Martires.

tn vigilia Epyphania in Basitica Saneti Petri.

!n Dominica post Teophania in PacMtnie.

Die XXit. Mens. Jan. Natate S. Vincent! Statio in BMitica

S. Eusebi).

!n Sexageastma ad S. Paulum.

In QuinquagessimaadS. Potrmn.

Feria 4. ad S. Sabtnam.

Fena 6. in Pamaehi.

!n Quadrapessima ad Laterania.

Feria 2. ad vincula.

Fer. 3. ad 8. Anastastam.

JtfMMe Mmo.

Feria 4. ad S. Mariant.

Fer. 8. ad S. Laurentium.

Fer. 6. ad Apostolos.Sabbato in ~2 iect. ad S. Petrum.

Ebdomada MeMndd

Fer. 2. ad S. Clementem.

Fer. 3. ad S. Balbinam.

Fer. 4. ad S. Ceei))am.

Fer. 5. ad S. Mariam.

Fer. 6. in vestins.

Sabbato ad Sanctos MareeUinam et Petrum,

Ebdomada ?)tf«o.

Die Dnieo. ad S. Laurentium.

Fer. 2. ad S. Martiris.

Fer. 3. ad 8. Potentianam.

Fer. 4. ttd. S. Sittam.

DE MCUMENM3. 345Fer. S. ad S. Cosmam.

Fer. 6. ad S. Laurentium )nLaotoe.

Fer. 7. ad S. Susanam.

Ebdomada Quatta.

Die Dniea. in Suxurinm.

Fer. 2. ad Sanctos 4. Coronatorum.

Fer 3. in Damasi.

Fer. 4. ad S. Paulum.

Fer. 6. ad S. Euscbium.

Fer. 7. ad S. Laurentium.

Ebdomada 0«~)(0.

Die Dnico. ad S. Pelrum.

Fer. 2. ad S. Grtso~onunt.Fer. 3. ad S. Cynacum.Fer. 4. ad S. Marcellum.

Fer. 6. ad S. Apottinaren).Fer. 6. ad S. Stephanum.Fer. 7. vacat he!im<Mina. datur.

Ebdomada <SM<a.

Indulgentise ad Lateranis.Fer. 2. ad S. Praxedem.

F~.3.adS. Priscam.

Fer. 4. ad S. Mariam.

Fer. 5 in Coena Dni. ad Lateranis quando critma con6c!tor.Fer. 6. ad Jhertisatem.

!n Sabbato Sanoto ad Lateranis.

Dominica f<MC<9.

AdS.Manatn.

Fer. 2. ad S. Petrum.

Fer. 3. ad S. Paulum.

Fer. 4. ad S. Laurentium.

Fer. 6. ad Apostolos.Fer. 6. ad Martires.

3t6 APENMCE

Fer.7.adLatManb.

Ebdomada 2. post Paticha ad Sanetos Cosmam et Dtt-

rnianont.

Die ~3. MensH Mai. Dedicatio œcctesia; Bta~. Mari~ ad Mar-

ires.

Ebdomada 7. in Pef)<M<Mten.

Fer. 2; ad Vincula.

Fer. 3. ad S. Anastasiam.

~fue't."

Fer. 4. ad S. Marinm.

Fer. S. ad Apostolos.Fer. 6. item ad Apostolos.

Sabbato teet. ad S. Petrum.Die ~0. MenseJnUt natateSS. 7. fratrum Appia et Salaria.

Prima Missa ad aquilonem ad S. Alexandrum.

Die 29. Mense Jutii natale SS. Fetieis, Simplici, FaM-

stini et Viatrici, Via portuense.

Kalendis Augusti ad Vincula.

Ebdomada 0. post S. La«fM<tMM, <M jf~M 7.

Fer. 0. ad A;)osto)os.

Sabbato in M.tects. ad S. Petrum.

Fbdomada 7. pos S. Laurentium.

DieDnica. adSS. Cosmam etDantianum.<!

Die 29. Mcnse7. Dedicatio iBectesiaiS. An~e)i.

E6donM:[!ai.')Mxt S.~~e<«~(cttetti<thas(e 7).

Die mense October ad S. Fa:ticitatem.

tn adventu Dni. in Ehdoma. 4.° antc natale Dni.

In 3/en~

Ebdomada < ante natale Dni.

Fer. 4. ad S. Mitriam.

Fer, 6. ad Aposto)os.Sabbalo ad S. Petrum.

Abades MomttanMs. 24.

Abiett (Guillermo), arquitecto. i73.

Abrit.oMspode Urgel. 30.

Adaulfo, obispo de Gerona. i60..

Adon su martirotogio. <23.

Adulfo, obispo de Pallas. S3.

Ager (eotepttta) sus constituciones sinodales mss. M.

S. Agustin: himno en atabanza suya. H3.

Alfoncelo (Andrds): su manual. i04.

A)oy, escultor. <78.

Alvaro conde de Urgel. 8<.

Andreu (Raimundo), platero. i83.

Antigoni (Antonio), arquitecto. i73.

Arevalo y Zuazo (D. Francisco), obispo de Gerona. <27-

174.

Aristôtetcs: su edicion. 68.

Arnulfo obispo de Gerona. tS6.

Artat conde de Pallas. 44.

–––H, conde de Pallas. 4S-S~

Aton, arzobispo de Tarragona. 156.

–––obispo de Pa))as. 47.

Balastay (S. Fructuoso de), monasterio. 40.

Barcetona: orden6 et archivo de su catcdrat et P. Cares-

mar. 86.

Barners (Pedro), platero. <83.

Basitea: suconcilio. <06-j5i.

Beato: suespiieacton del Apoca))psi. ~8.

Beda (Ven.): sus honuiias sobre el Evangclio de S. Mateo.

U8.

INDICE

ME LAS COSAS MAS NOTABLES..

3M iNOtCEb_ .1.t. A.-Beftem (8. Gines de), monasterio. 49.

Betfjoeh (Juan), escultor. 176.

Be))o',nbadfdcSMPedrodeEsca)es.3). 1.

Bellpuig de las Avellanos monasterio. 7U.

S. Benito. <43.

Berenguer (Pedro), obispo de Urge). 28.

–––––Borre), conde de Barcelona. 22.Biblia del siglo XV. 97-otra ms. de Gerona. i08.Bomy (Gui)termo), arquitecto. i72.

Bonesindo: hnceunadonac)otta)monaster!odeS. Clemeu.tedeCodinet.i). f.

Borrel, conde de Barcetona~ 3<-32.

-–––Obispo de Vich. ~6.

Brcviarios anliguos. 93.

Burgat (S. Pedro de), monastefio. 4t.

Burgundio: su interpretacion de las homilias de S. Juan Cri-

s6s(omo sobre et Evangelio de San Mateo. HO.

Brunet (Maestre): su libro del Tesoro. M2.

Cabanellas (Guillermo de), obispo de Gerona. <25.

Cadena: que signifiea. 58.

Ca)ordo,abaddct monasterio de S. Saturnino de Taberno-

les. 3-8.

Calzada, libro ms. del cabildo de Gerona. 105.

Canet(Antonio),!irquitectoyescu)tor.n3.

Capilla (D. Fr. Andres), obispo de Urgc). M.'

Carbone)t (Pedro Migue)): sumiscetanea. <«.

Caresmar (D. Jaime) pt'emonstratense su articulo. 8(.

Carto-Magno. <08-<60-~07-n0. Su Oesta. <62.

Carlos el Simple cuando fuer econocido como Rey. 4<.

Castellâ (D. Gatceran). j88.

CastcOhA (eolpgiata de). N4.

Castellnou (Pedro de) obispo de Gerona. n8.

Catatàn y de Ocon (D. Francisco), obispo de Urgel. 69.

CeUes'(S. Miguel deY,monasterio: i58.

Centelles (S. Andrés de), monasterio: exislia en (iempo de

Carto-Magno. ~6-supr~mese. 18.

Cerdanota (S. Lorenzo de ), monasterio. 23.

Cesario, arzobispodeTarragona. <S6.

Cesulis (Fr. Jaime de) su tratado del aljedrez. M<.

Cipres (Pedro), arquitecto. i74.

DE LAS COSA8 MAS NOTABLM. 349

Cisma de Occidente: documentes relativos at mismo. <M.

Ctaperos (Antonio), eseuttor. <7B.

Codinet (S. Clemente de), monasterio existia en tiempo de

Carlo Magno. <0-suprf)Mse. <3.

Coleccion de cftnones, ms. de Gerona. <07.

Coteceion diptomatica. 00.

Coma (Pedro) arquilecto. i72.

Compostela: suconcHiodefendido. <!i6.

Concepcion de Nra. 8ra. màndaM celeLrar su fiesta en Gc-rona. <05.

Corpus: cuando se introdujo esta tiesta en Gerona. <90-<97Creixett ( Arnaldo de), obispo de Gerona. i32.CmU)es (Berenguer de), obispo de Gerona. ~83.Dorca (D. Francisco) JZ9-M3-~6().

Edifredo: fundu el monasterio de Sta. Cecitia de E)ins. 23.

E)ins(Sta. Ceci)iade),monasterio: su fundacion. 23-supri-mese. 30.

Era: euantos anos précède at de la Encamacion. )!i.Erasmo: su granMtiea. 9S.

Eril (Berenguer de), ohispo de Urgel: suprime la abadia deSta. Cecilia de Etins. 30.

Ermeniro, obispo intruso de Gerona. ~Sa.

S. Ermengol obispo de Urgel. 40-S6-93-< 13.

Ermengol 1. eonde de Urget. ~3.

–––-– condc de Ur~e). 22.

––––!V, conde de Urgel. S-)9-2i-Z6-32.

––––V{. conde de Urgel. 28.

––––Vit. conde de Urge). 78.

––––Vit!, eondc de Urgel. 8<-83.

Ermesindis condesa de Barcelona. ~78.

Escales (S. Pedro de), monasterio su fundacion. 30.

&(«fu~: los de la iglesia de Gerona. <OS.

S.Esteban: representacion de su martirio. ~5.

EvangeHos ms. de los que se )ecn en las dominicas y prin-eipates nés (M. ~M.

Ferrer (José), arquitecto. <74.

Fiisco (Ksteban): sussinônimos. 97.

Formas ensangrentadas. <86.

Francemiro: dasc a instanciasuyad)0!!mon~.tBcn«)icfi-

nos la )g)esia de S. Pedro de Esca)es. 3i.

3~0 ,No.cEx_Franquezas (Sta. Maria de), monasterio de monjas Cistfr-

cienses.30.

Fredolu, conde de Pallas. 37-M.

Fueros de Aragon: ms.<a<.

Fulcon vizconda de Cardona. 57.

Galilea: que era. <77.

Gaufrido, obispo de TatMonn. t8S.Geraldino (Atejandro y Antonio) sus odas y epitaBos. HZ.Gerberto nombre con que era mae conocido en E~pana el

Papa Silvestre II. i6.

Cerona su conquista porCar!o.A!a~no. i60.Gerona (catedral de) su archive. <0~-HS.-incend)o del

episcopal. ~za.-hizo metnoria en el of)cio divino de S.Felix Mr. ~30.-su eanonica. <32.-nofue)a agustiniana. <44.-noseobservo a))t)areg!ade8.BMito. <4S.-suse))o. ~89.-su hermandad con la de Puy. atti: sush&Mtos corales. ~S.-cuando seedinco. i66.-su attarmfayor. <80.-sus)Merip-ciones. i88.-sus ritos. <93.-sus tibros rituales. 207.

Gerri (toonasterio de): !i-38-41-.4!i-40-!H-S8.

Grata(Sta.),monusteho.38.

S. GregorioM. Papa: susdiatogos. 93-~8.-susmora)M. ~8'Guat (Bartotomc) arquitecto. i'?3.

Gualler (Sta. Maria de), monasterio: su fundaeion. 32.

Guillen (Bernardo), obispo de Urgel. 57.

GuiXcrmo, obispo de PaHas. 47..

–––––Guifredo, obispo de Urgel. 40-44-S8-73.

Guin~'amps (Juan de), arquitecto. 173.

Guitatdo, conde de Pallas, KO.

Hperico, hace una donacion al monasterio de S. Clemente deCodinet.

!sarno,condedcPaHas.H-a6.

bpania que se entendia con este nombre. 33.

B. Juan de Organe. 78-8L

S. Julian (monasterio de) su fundacion. H.

8. Juste,obispo de Urgel. 93.

Leccionarios antiguos. 92-93.

Leideredo, obispo de Urgel: hace donacion a( monastcri')

M LAS COSAS MAS NOTABLES. 3Mn rh.

de S. Saturnino do 'fabernoles. 3.

Lopez de Ayerbc (D. Fr. Sancho), arzobispo de TarraMna.185,

Lord (8. Lorenzo det vatte de), monasterio. <a.-suprfmese. 22.

Ludovico Pio. 8.

Mtgnutfo Mangotfo: funda la igfesia de S. Pedro de Escales. 30.

Afalozas (S. Pedro de las), monasterio. 4!i.

Marco enmendado. 4<.

Mwti(D.Jos~). 7<suar(!cu)o. 98.

Marunys (S. Lorenzo de), monastcho. O.-suprimese. 22.MMftett cnmcndado. 9.

M<~ (S. Salvador de), monasterio. 40.

––(Ruittermo de la), arquitecto. <73.

Maze de S. Benito qud era. i40.

MisdUr~ettense. 69.

Mommagastre (S. Miguel de), tuonasterio. 48.

Monaslerlos autiguos. 1.

Moneada (D. Gaston), obispo de Gerona. ~7.

MoneUs (Guit)cnno de), obispo de Gerona. <S3.

––––(Panne de), obispo de Tortosar. 33.

MM~-i (Guillermo de), arzobispo de Tarragona. M6-<90.Monmdo (Arnaldo de), obispo de Gerona. -fM-j7<.Monte Rotxerii (Guidon de): su obra J/a~pM~ e«Mfo

non. j2~

Moreto (Francisco): autor del catato~o de obispos de Gc-

rona, conocido con et nombre de Romaguera. <28.Muhza quo es. i7(i.

Mur(Sta. Maria de): monasterio. 70.

-–(Datmaciode), obispo de Gerona. <OC-)73.

Navot (Fr. Juan) su tmtado sobre )a concepcion de la Vir-gen. H9.

Nantigiso, obispo de Urgel. 3I-40-S2.

Notarios: )o cran los monges. 4.

Obi8pillo: qué era. ~98.

Obispo titut~r.

–––Othoniense (Juan). 64.S. Odon, obispo de Urgel consacra )a igtetia dpCcrdanoht.

3~ iKBtca

23-45-63-93.

Orgaua (cotegiata de). S5.

OvM 6 Oveix (S. Vicente de), nMttMtcrio. 43.

Paladio Rutilo Tauro: su obra de ln agrieuttura. ii9.Palau (Berenguer) introdujo en Gerona la flesta del Comm).

J90-497.

Pauas (condes de) coexisteneia de tres. 8-SO.Paratavia. 74.

Paifcatt (Fr. Juan) suobm~a<t<t<<. i2<.Paseuat (D. Jaime) su disertacion sobre et obispo de PaHa&.

O8.-sa articulo. 90.

Pau(Bernardo), obispo de Gerona. dOO.

––(Geronimo) sus poesias. ~3.

Pedro, conde de Pattus. 73.Peranzules (Conde D.) socortido por et mona<terio de S. Sa-

turnino de Tabernotes. 5.

Perexens (Arnatdo de), obispo de Urget. 79-82.Perez (CuiUen), obispo de Lérida. 3S.Petra Apitia (San Esteban de), monasterio. 46.Plana (Francisco de), arquitecto. 4TS.Pontich (D. Fr. Miguet), obispo de Gerona. <74.

–––(D. Sulpicio): su repertorio. «O.

Posedonio, obispo do Urgel. 39.

Posesion: c~mo se tomu la de un motino. 83.Potentia: no se sabe )o que era. 476.

Premoles 6 Premola: escritor Vatenciano. 94.S. Privato (monasterio de). 40.Proceso dej239. iM.

Puigt (Jaime): una obra suya mss. 9t!.

Raimundo, eonde dePa!)As. Si-M-73.

Ramon Berenguer, Cap de Mtopo, coude de Barcelona. <78.

–––––––––tV~ conde de Barcelona. 77.Raset (Dalmacio), canoni~o de Gerona. ~06.

!taudu)fo obispo de Urgel. 8<-02.Relles (P. Onofre). <28.

Rocabert!(Pedro de), obispo de Geronft. <48-<3!.

Ro~er (Pedro), obispo de Gerona. <42-i(i7-iG9.

Roi~ (Juan), cscullar. <77.

––y Jalpi (Fr. Juan Gaspar). i27.

DE LAS C08A& M&S MOTAB~S. 3'~

~–E'n:M~~Hm

T.xu. 23

Romaguera (Francigeo).<M.

Rosanes (Berenguer), cbispo de Vtch. M7

Sagrera (Guillermo), arquitecto. <73.

Saita~ abad de S. Pedro de Vellanega. 9~

Salta, obispo de Urgehestabaen tac~ttedeRoma. ~4.

S. Juan (Pedro), arquitecto. iT2.

S. Satvador (monaeterto de). 8.

Sanchez Verceat (Clemente): su sacramental. 07.

SantaFë (Get6nimo): sus disputas ocntta iosjudios de Tor..

tosa. i20.

Sanz (Bernardo), obfspo de Urget. M.

Sarga (8. Esteban de la), abadia. 7!

Selua, obispo intruso de Urgel. <S&.

Servus Dei, obispo de Gerona. i84-l!}7.

Sitvestre 11, Papa. 43.

SisebutoII, obispo de Urgel: au testaxxnto. <2~-<6.

Soter (Arnaldo de), Arcediano de BesaM. ~84.

Spanella, patiente de Catto-Magno. Ci.

Suniatio, condo de Urgel. M.

Tabernoles (S. Saturnino de), monasterio: existia en tiempo

deCarto-Magno. 3.-supnmese-aift.-)nonastcrios a~rega"

doaaëL M.

Tabertet (GuiUermo de), obispo de Vich, 83.

Tajon, obispo de Zaragoza: su libro de las scntencias. <2.

Tarragona (concilio de): no conocido hasla et dia. 35.

Taverant (Jaime de), arquiteeto. <72.

Taverner (D. Miguet Juan), obispo de Gerona. <87.

Tocco (Fr. Benito),oht<!podc Gcrona.<93.

Tort (Bernardo), arzobispo de Tarragona. S9.

Treballa (D. Fr. Raimundo), obispo de Urge). 69.

Tremp (Co)egiata de). 67.

Tresponts (S. Andres de), monasterio: existia en tiempo de

Cario-Magno. M.-suprimese. ~8.

Usages de Catatuna: ms. ~L

Vaterio Mâximo: traducido al lemosin. 9)!.

Valleras (Arnaldo de), arquiteeto. ~3.

Vattfogona. (Pedro de), arquitecto. i73.

Vauticr fRottinio), arquitecto. <74.

-r .;<[ 23

3&4 tftMcH

Vellanega (S. Pedro de): monasterio !hndado antesdet Mb

X.O.-supnmese.iO. ,°

S.VicenteM.:susre)tquja3.6i.Vitamari

(Bernardo), obispo d~ Gerona. ~?-< gg-~sVitamur (Ponce de), obispo do Ur~i. M.Vilanova (monssterio de), 36.

Vilanovas (D. Galceran de), obispo de Urgel. 69.VMar (Juan): su correspondenota con Carbonell. «4.Vin (San Juan de), monasterio: su fundacion. 47.

Wi~o, obtepo de Gerona. <6S-09.Wiliera: hace uns donaclon al monasterio de San Vicente de

Codinet. 12,

Wisado H, abispo de Urget eoncedo a los monMs BenU&tla t~esta de San Pedro de Escales. 31-S9.

Xulbe (Juan de), arquitecto. < 73.

–––(Paeeuai de), arquitecto 173.