Version Joola - DEEGdúnuyaay búrom fusofu bo di fuleeŋaf fati Desambur, funakaf 18, di emitey...

WÁTUKENIMI BEE KÁJIMENAK

KÁPAJUL KANOOKAN KATI KUSEEKAK

MOFAM MATI SENEGAAL

Fúkoow fákon - Kawonoor kákon - Káyinen kákon

Minisiteerey yati mati Kuseekak

Karoŋenak Kiilak

di mati Kuñiilak

Version Joola

SOMMAIREKurim Kutooŋand Mariyaama SAAR,Aminisau acilumi mukaanaayam mati kuseekak, fiilaf, di kuñiilak .............................................................. 5

Mofam masofumi wajamoorimi uwe ................................................................................................................. 6

Esen kúniine di kuseek kaŋoolenak kákonak ................................................................................................. 8kájimen kágootenak kati kuseekak ................................................................................................................... 9

kajuumen mupooya di luwa yati siduruuwaas sati kare’en kuseekak di kúniinaak .................................. 9

kájimen kágooten kuseekak kakaani ňitum an,ňitum fujoj di ňitum tan aroke ........................................ 9kapooy buroŋ bariiŋe di ejaw fúcul yati kuseekak,bee mati kapooy anau di kagoroormánsuumoomi di siduruwaas soola,di kásuuma kátiyaar di furantaf fati ere’ey di kuniinaak ............. 10

Kujuum kati kapooy maseekaam .................................................................................................................... 10

kájimenak uwonooraw wan anau abaje bamanjut, di mukaanay mati naaniŋ, disiiw eceer, sajuumeni di kawoonor kati katiitien di karuuken uru di ure wati fátamaaf ....................... 10

kápuren, di kujuum peh, kanoomenak kuseekak di ekaan burokakbati basangab kuseekak ................................................................................................................................... 11

kájimen kágootenak kuseekak di kagoorak mati pólitikey di buroŋabbati bukanak kati mofam ................................................................................................................................. 11

di kurok di urokaw peh wati ésukey di kugoroor di kujuumakbúrom kati sίsukas di kujuumak búrom kati dúniyaay ................................................................................ 11di kubaj kakaañen kujuum goowenomaay yooliil, di kujuumakkati tίyaŋaraay di kumaat di burokab bati kujojak kati dúniyaay ............................................................. 11Esen aseek siduruwa sare’e di sati ániinaau di mati bucinab di mof mati kuñiilak kooliil..................... 12

kátiiwak anau bati burok, ajawey kakaraŋak di ebaj udipulom di silekoolas satikakaraŋ kanoosan kati kupumak búrom di sίsukas sati karamba di sίsuk mansa ................................ 13Káfiren, kajame di enag anau, kacesoor mati búrooko,mba káyokulo burok mati maseekaam .......................................................................................................... 15

kúsimpoor wan koote ekaan di fiilaf di bútebiil bati burok di emaateydi buroŋab bati ésukey. di ewun sembe kateep di karoŋenak buruŋbati siluup sati epooy kuňiil sajuupoe ........................................................................................................... 15Epooy jáwum di kareak kati ániine di aseek, ebajey urokaw wajakaawdi kapanak kati éjuwey .................................................................................................................................... 15

Ebaj karontaak di emaag beet ewaňey, di poop urokaw wati kanoomenakdi mayinjaam majakaam .................................................................................................................................. 17

« KÁJIMEN KÁGOOTENAK KATI KUSEEKAK »

Elíibarey uye yajakuñaa éyiyiis fujuumfalegene fan Mofolaal mujuume beekamanjen wátukenumi di mati kájimenakkápajul kanoosan kabajoe jooŋoor di kuseekak.Balind bucila, Fujojaf fáamakaf fati Mofam matidúnuyaay búrom fusofu bo di fuleeŋaf fatiDesambur, funakaf 18, di emitey 1979.Senegaal poop éyinenyinen bo di emitey 1985.

Wátukenumi uwe úriiŋenumi burok batooŋiwafaŋe simit 30 bati ekumbuuney yatimukaanaayam mati kuseekak yan Fujojaffáamakaf fati dúnuyaay ejuumenumi di emitey1946 bee mati mukaanaayam mati kuseekak,di káliŋenak kati duruwaas sooliil. Bálamuksimit 30 nan busofimi, Mof moono 185, dimoono 191, murereg mati pammuriiben jakwasofimi di kámikak. Wátukenumi uwewabajumi kúgam koono 30, ubabaj nafayáamak di káluwoorak kati Mofam búrom, diwajawumi bee di duruwaas sati bukanak.Wo di wulaañ úwolen siduruwaas sápureriitumisati kuseekak, di ureg waa emmi kápajulakbukanak riiboor di siwey yooliil, ban di ujuumenporogaraam yati burokab ban Mofam masofumiwajamoorimi mootumi ekaan. Ekumbuuneyebabaj búrom kujuumak kúfeejirak uke katimukaanaayam mati kuseekak : kuseekakduruwaas sooliil sati bukan, di poop duruwaassooliil sati kuseek, duruwaas soolil satimankuwolemi, di kátaañieniilak kabajemitutooriil di kúniinaak di mukaanaayolaal.Aminisau acilumi mukaanaayam mati kuseekak,fiilaf, di kuñiilak nájawumjawum di burokabube mánayiis, mati kare’enoorak tutoor ániinaaudi aseekau, waaf wan luwaay esene. Kaanumojaat,múrokumaam umu mati kare’enoorak diluwaay pammumanjeni di usankenaw watiMofolaal man anoosan ajam, káfannumakuseekak.

Burokab ube baciikiñaa di kurim kalegen, diusankenolaal, mati luwaay, mati ániine diaseek, kankaan burok bajawulo di waataayyoolibo.Burok bucila kankaan múrokuma majakemaŋoolene mujoonen emaŋey yati gornomaayyati ekaan man añiil ati Mofam anoosan,bákaanumut kakaraŋak kiiya tan kure’e,nuŋoolen umanj waa útukenimi di matikare’enak tutoor ániine di aseek man buroŋabésukey bujak ban di bupiyo .Nimammaŋ esal faŋ kakaanumi burokab ube,káfannuma fujojaf fati kurokaak kalegenak katiusankenolaal, kamanjumi burokiil, di poopekumbuuney yati Itali yati bapaalaayab diburokab bee buroŋab (AICD) yakaanumikañenuyo di burokab ube,Injé oomu di ewonk ,kurokak káamakak kaletumi kati Mansa,kurambenaak káamakak di burokab, di bákoraab(PTF), di sikumbuunas sáamakas sati bukanakbee buroŋab (OSC) mankukanto uñeniil beemati kamanjenak éliibarey uye, maneŋoolenewalo bee di sísukas.

Ekaan man anoosan asof, nakaan kañenool dikariibenak luwaay yati kuseekak, di mujaŋaam,doo kankaan esen sembe buroŋ bajake,bapiyoe ban di buree.

KURIM KUTOOŊAND

Madame Mariama SARRAminisau acilumi mukaanaayammati kuseekak, fiilaf, di kuñiilak

6 Wàtukenimi bee kàjimenakkàpajul kanookan kati kuseekak

MOFAM MASOFUMI WAJAMOORIMI UWE

Nan muyinkumi balindab bati wajamoorimi di fujojaf fati dúniyaay búrom dimulaañ muyink eluwaay yati siduruwaas sátiyaaras sati anau,di elatey kapuñak diwajakumi di anau di kare’enak di siduruwaas bati ániinaau di aseekau,

Nan muyinkumi baregerab bati fujojaf fati dúniyaay búrom di duruwaay yati anaubáyinene fujuumaf fati kápajulaati bukanak bureg mati bukanak búrom kuwoli dimásuumeriil ban di kure di elatey kapuñak di duruuwaay,di anoosan naŋooleneasenooro siduruwaas di wásuumool búrom waregi, wabajut kápajul hani kákon dimati fátaamaf,

Nan muyinkumi mati Mofam masofumi wajamoorimi bukanak búrom di matisiduruuwaas sati anau mubabaj búteb bati káliŋen ere’ey di siduruwaas sati ániinaudi aseekau di mukaanayam mati siduruuwaas sati fubaj, sati bukanak, sati matinaaniŋ, sati kamanjen di sati pólitik,Nan mujukerumi wátukenumi di kareesak kati fujojaf fati dúniyaay búrom katiulindaw wajakaaw bee mati katebenak kati ere’ey siduruwa yati ániine di aseek.

Nan muyinkumi poop wasofimi, waregimi di kúgam, uru peh rasofimi di Fujojaffati dúniyaay búrom di ulindaw wajakaaw bee mati katebenak kati ere’ey siduruwasati ániine di aseek.

Nan múkaanummi uru peh di mujuk mati di úrokumaaw uwu wajuupo ñaa kágootenakkuseekak kuroŋe di ebaj sembe.Nan muwoolene mati kágootenak kuseekak jakut di kujuum kati ere’ey disiduruwaas di kabuñaak kati elatey kapuñak di anau,di kugumbul emaateykuseekak,di kujuumak kákonak , wasenimi kúniinaak,di buroŋab bati pólitikey ,buroŋab di ésukey, bati fubajaf di mati naaniŋ mati mofam mooliil, kukankaanélinga di kabenenak kati kalakaak jak kati bukanak di fiilaf, di kúfiren kuseekakburok mofam mooliil di dúniyaay di kaŋoolenak kooliil,

Nan múkaanume mati, di buroŋ kábajaati, kuseekak kubaj waaf wafaŋ katiitie difuriaf, di kasontenoorak, di kakurak, di kalikitenak di poop ebajey burok di kaŋoolenebaj wanafaae di uceer bee di bukoo.

Nan muumanje mati kajumenak bakaaner bunkul bati karoŋenak fubajaf di sίsukasbúrom di fujuum fati kare’enak bukanak di múkotulumaam pankuramben jakkatebenak kati ere’ey tutoor ániinaau di aseekau.

7Wàtukenimi bee kàjimenakkàpajul kanookan kati kuseekak

Nan múyiisenumi mati kájimenak kápajulak bukanak riiboor di siwey yooliil dikujuumak búrom kati kalatoor di mati siwey, di kápajulak siwey, di éroog bukan,di éroog bukan yunkul, di kálowumak, di ebotey di éroog yati mof mubuto, dikanokenak di wati sίsukas kubabaj sembe bati ániinaau di aseekau mankubajsiduruwaas sooliil.

Nan múyinene mati kabenenak kati kásuumaayak di kapooyak kati dúniyaaybúrom, karentenak úmuyaaw di dúniyaay búrom, kasofoorak kati sisukas dimanoosan di kalakaak kati bukaniil di fubajiil soonoe, eneney sίpumbenas búromdi, bee mati, sίpumben sabujemi bukan juup, di káninguloor kati dúniyaay,káyinenak kujuumak kati múkotuluma, di ere’ey di nafaay yooliil búrom dikasofoorak kati mofam di ekaaney siduruwaas sati bukanak kankaan kubutokuroogene di kubot mofiil di eyab buciniil di katebooro di kayekenooro, di poopbúñaay yati buroŋab di fumuumaf fati mofam di kuramben ejaw fácul yati sίsukasdi karoŋenak di benen to ekaaney ere’ey faŋ yati ániinaau di aseekau.

Nan mumanje mati buroŋob búrom bati mofam,kalakaak jak kati dúniyaay dimukaanaayam mati kásuumayaak kati dúniyaay siceeceŋ emaat yafaŋe man ejakeyati kuseekak re di yati kúniinaak di kajuumenak kati ere’ey di upanaw búrom.

Nan musofe di búyejet mati sembaay yati emaatey kuseekak di kalakaak jak katifiilaf di ejawey fácul yati mofam,yamanjutimi jak bee ñee sembaay yati aseekau difujumaf fati kubajaak di fiilaf di kakurak kati kuñiilak ,nan musofe di búyejet matifujuumaf fati aseekau di ebajey kuñiilak let ekaan waaf wati kápajuloor di poopmati kakurak kati kuñiilak kuceeceeŋ kacaaboor búteb tutoor kúniinaak di kuseekakdi ésukey búrom.

Nan musofe di búyejet mati fujuumaf fati ániinaau naaniŋ di fiilaf di ró ésukeypanfujaw fácul naam di fati aseekau, umaŋujaat eriiŋ di kare’en kalegene katiániinaau di aseekau,

Musofe liίŋ ekaan kujuumak karegi ñaa di Baregerab bati kájimenak katikágootenak kuseekak mookaane, esofey kujuum kajakaak di mati kájimenakkágooten kuseekak di upanaw búrom wáyiiseni,

Di musof kujuumak uke ñaa :


KAPAN KÁTIYAAR

FÚGAM FÚTIYAAR

Di wájamoorimi uwe,furim : « kágootenak kuseekak » emmi kápajul kanookan,kápuren kanookan kagumbul kajuumeni di fátaamaf saate ekaan káfiren di kakajenkáyinenak, kásuumak di kagororak kati kuseekak, manter yaboe mba ayabout difurantaf fati ere’ey yati ániinaau di aseekau, di siduruwaas sati anau, di ekaanwásuumoomi wátiyaar di kapanak kati pólitik, kati fubajaf, kati sίsukas, di matimukaanaay mati naaniŋ di mati luwaay di kapan kanookan kaceer.

Fúgam 2

Mofam masofumi wajamoori mutetek kágootenak kuseekak di siwey yanooyanyooliko, di mujamoor bee mati kariiben galab kujuum kajake kanoosan kati épolitikyaate kájimen kágootenak kuseekak mookaane di musof uwe :

a) Eciik di balind bámaak bati mofam mooliil di fujuum fuceer fati fajake fati siluwas,fujuum fati kareenak kúniinak di kuseekak, nen fubajoorut di kupooy di buruŋbati luwaay di múrokama muceer majake ekaaney, yalegene yati fujuumaf ufu ;

b) Esof kujuum di luwaay di riceer rajake, bee di kutek nen ceeceeŋ, káfirenekágootenak kuseekak ;

c) Kajuumen mupooya di luwa yati siduruuwaas sati kare’en kuseekak di kúniinaakdi kapooy, ñitum di sitiribinal sati mofam sabaje uŋolene, di fujuum faceerfarungumi ésukey, kapooy kalegene kati kuseekak di bakaaner banoosan batikágooten ;

Esen kúniine di kuseek kaŋoolenak kákonak


d) Etey wanoosan di bakaaner banoosan bati kágooten kuseek di ekaan mankarungumi ésukey kukob di ulindaw wati ésukey siriiben fúgamaf ufe ;

e) Esof kujuum kajake bee kájimen kágooten kuseekak kakaan ñitum an, ñitumfujoj di ñitum tan aroke ;

f) Esof kujuum kajake, benen to kujuum kati lu wa, man beet etit mba kápuren eluwayanoosan, fujuum fanoofan, mati naaniŋ saate ekaan kágooten kuseekak ;

g) Kúpuren kujuum kutekaay kaate eŋárul kágooten kuseekak .

Fúgam 3

Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuum kajake di upanaw búrom, wammiupanaw wati pólitik, wati ésuk, wati fubaj di wati mukaanaayam mati naaniŋ,benen to kujuum kati luuwa, bee mati kapooy buroŋ bariiŋe di ejaw fúcul yatikuseekak, bee mati kapooy anau di kagoroor mánsuumoomi di siduruwaas soola,di kásuuma kátiyaar di furantaf fati ere’ey di kuniinaak.

kájimen kágootenak kati kuseekak

kajuumen mupooya di luwa yati siduruuwaassati kare’en kuseekak di kúniinaak kájimen kágootenak kati kuseekak


Fúgam 4

Man Mofam masofumi wajamoorimi musofumi kujuum kukobaay kuceer kaateekaan kajuumak kalegen kati kare’en tutoor kúniinaak di kuseekak mankuwaken,letesofi nen kágooten kuseekak, nen man regimi di wátukenimi uwe, bare yo yootutekaan hani ñakon esof siluwa sawujumi, kujuum kúgootena kan an aŋoolene ajuk ;kujuumak uku pánkupureni nan wañesimi bakaanerab bati kare’enak harijaayburiŋe.

2. Esofey kujuum kajake kuceer ñitum di Mofam masofumi wajamoorimi, benen tokujuum kasofi di wátukenimi uwe bee mati epooy wati aseek let musofi nenmukaanaay mati kágooten.

Fúgam 5

Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuumak kajakaak peh bee mati :

a) Etit sálind di únokooraw wati baje’erab bati ésuk di mati naaniŋ bati ániinaaudi aseekau bee mati kaŋoolen kájimenak uwonooraw wan anau abaje bamanjut,di mukaanay mati naaniŋ, di siw eceer, sajuumeni di kawoonor kati katiitien dikaruuken uru di ure wati fátamaaf di futiŋ faseni fápajule kúniinaak di kuseekak ;

kapooy buroŋ bariiŋe di ejaw fúcul yati kuseekak,bee mati kapooyanau di kagoroor mánsuumoomi di siduruwaas soola,di kásuuma kátiyaar

di furantaf fati ere’ey di kuniinaak

Kujuum kati kapooy maseekaamkájimenak uwonooraw wan anau abaje bamanjut, di mukaanay mati naaniŋ,

di siiw eceer, sajuumeni di kawoonor kati katiitien di karuukenuru di ure wati fátamaaf


b) Ekaan man kakurak di fiilaf kuramben man úlawul mati ebajey kúñiilak kankaanfujuum ésuk di kaan man umanj mati kankaan búrooko bákonab bati ániinau diaseekau di mati kakurak jak kuñiilak di kapooy buroŋab booliil, nan umanje matikásuumaay kati kuñiilak bo bommi fácul di rooru peh.

Fúgam 6

Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuum kajake, di benen to kujuum katisiluwa, bee kápuren, di kujuum peh, kanoomenak kuseekak di ekaan burokak batibasangab kuseekak.

KAPAN KAGABUNTEN

Fúgam 7

Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuum kajake bee kájimen kágootenakkuseekak di kagoorak pólitikey di buroŋab bati bukanak kati mofam di faŋ, dimuregiil káyinen, di kujuum kati ere’ey di kúniine duruuwaay :

a) Kawote di siwotes búrom di sireferandom sati ésukey di kuŋoolen kujiteni dikujuumak peh kati kawote kati ésukey ;

kájimen kágootenak kuseekak di kagoorak matipólitikey di buroŋab bati bukanak kati mofam

di kurok di urokaw peh wati ésukey di kugoroor di kujuu-mak búrom kati sίsukas di kujuumak búrom kati dúniyaay

kápuren, di kujuum peh, kanoomenak kuseekak diekaan burokak bati basangab kuseekak


b) Di emaat di kajoonenak kati pólItikey yati Mofam di ekaaney yooliiyoo, di kurokdi urokaw peh wati ésukey di kugoroor di kujuumak búrom kati sίsukas dikujuumak búrom kati goornomaay

c) Di kumaat di kujojak di sίtuukas sati sίsukas salet sati goornomaay sagorooremidi buroŋab bati ésukey di bati pólitikey yati mofam.

Fúgam 8

Mofam masofumi wajamoorimi di muŋaŋar kujuumak kajakaak man kusekak, dikujuum kati kareenak koo di kúniinak bajut kágooten, di kubaj kakaañen kujuumgoowenomaay yooliil kujuumak kati tίyaŋaraay di kumaat di burokab bati kujojakkati dúniyaay.

Fúgam 9

a) Mofam masofumi wajamoorimi musensen kuseekak siduruwa.b) Sare’e di sati kúniinak di ebajey, kátipenak di kaakenak bucinab bati mofi. Moo

beet epooyi mati hani let búyabaab di ajaaburuŋ, hani kátipenak mofam banatai acinumi di búyabaab let bútipeni galab, buŋoolenut butiiw bucinab di mofmati aseekau, let buŋoolen búpuren eciney aseekau di mofool, let buŋoolenbúgootenool manaŋar mofam tan ataool acinumi

di kubaj kakaañen kujuum goowenomaay yooliil, di kujuumak katitίyaŋaraay di kumaat di burokab bati kujojak kati dúniyaay

Esen aseek siduruwa sare’e di sati ániinaau di matibucinab di mof mati kuñiilak kooliil

J'ai transmis manationalité à mon

époux et nos enfants


c) Mofam masofumi wajamoorimi musensen aseekau siduruwa sare’e di sati ániinaudi wajawulomi di bucinab di mof mati kuñiilak.

KAPAN KÁFEEJIITEN

Fúgam 10

Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuumak kajakaak bee kájimenkágootenak aseekau man mupooy siduruwaas soola sire di sati kúniinak di matikakurak di, sifaŋ, epooy, di furantaf fati ere’ey aniinau di aseekau :

a) Di kujuumak kákonak kati katiiwak anau bati burok, ajawey kakaraŋak di ebajudipulom di silekoolas sati kakaraŋak kanoosan kati kupumak búrom di sίsukassati karamba di sίsuk mansa. Kareak uku koote epooy kalikitenak kati kuñiilakkatiitak, kakaraŋak búrom, kakaraŋak mayinjaam, kakaraŋak kati kaliikiten urokdi mayinjo bati silekoolas sáamakas, di poop di buruŋ buceer bati kakaraŋakkalikiten kati burok ;

b) Esofey siporogaamas sákonas, di sigisames sákonas, di kúmusaak kabajekaŋoolenak kákonak,di buruŋ bákon di silekool di múrokuma makonom majake ;

c) Kajimenak kawoonorak kati kápajul futiŋaf fati ániinaau di aseekau di kupumkanookan di unokooraw wati kakaraŋ kanoosan di kahankenoorak, kakaraŋakkásimpoori di sisiw saasu sati kakaraŋ saatumi siramben ekaan wañesimi uwedi wákon, di kawoolenak wammi di sίliibaras di siporogaraamas sati lekooleyeneney riiboor uruŋaw wati mukaraŋaayam ;

d) Uŋoolenak wákonaw wati eseney sίkori di uramben waawu bee mati kakaraŋak ;e) Uŋoolenak wákonaw wati ebaj siporogaraam sati kakaraŋ kati nanoosan, di

bebenen to siporogaraam sati alfabetisasiyoŋ yati kunifaan di alfabetisasiyoŋyajee di burok, bee kágumbulaati kakatoorak kati kakaraŋak kabajumi tutoorkúniinak di kuseekak ;

kátiiwak anau bati burok, ajawey kakaraŋak di ebaj udipulom di silekoolassati kakaraŋ kanoosan kati kupumak búrom di sίsukas sati karamba

di sίsuk mansa


f) Kagumbulak kati kujaŋaak kápuremi di lekooley di kajuumenak siporogaraambee di kujaŋaak di kuseekak kápuraaliemi di lekooley ;

g) Uŋoolenak wákonaw wati emaatey faŋ di jaŋoraj di kakaraŋ jaŋoraj ;h) Ebaj kamanjen reto kajee di kakaraŋ kaate epooy éjuwey di buroŋab jak bati

fiilaf, benen to ejamey di kúgam kaje’e di katalenak fiilaf.

Fúgam 11

1. Mofam masofumi wajamoorimi muyitoye beet eŋar kujuum kayinjoe bee kájimenkágootenak di kapanak kuseekak di kapnak kati burokab, mankaan jáwum diepooy, kareak kati ániinaau di aseekau, di siduruuwaas sákonas :

a) Duruawaay yati burokab yammi duruuwa yalaañut bálamak bukanak búronkaroŋumi ;

b) Duruuwa yákon yati kaŋoolenak urok, benen to ekaaney kúmanjumak kákonakdi káfajulak bee mati burokab ;

c) Duruuwa yati eŋar mba ekaan burok básuumi, burok, duruuwaay yati kapumak,ebajey burok tan oote kapio di ebaj waafaw peh wajakumi di umaŋi di burokak ,duruuwaay yati kakaraŋ burok di elaañ uliikiten burokab, benen to kakaraŋak,kaliŋenak makooñaam di kakaraŋak kati bee nanoosan ;

d) Duruwaay yati kare’enak di bacaamab, benen to ekaan burok, di kareakbakaanerab di burok bare’e nafa di poop kare’en esofey bati di eyinkeymajakaam mati burokab ;

e) Duruuwaay yati kapooyak bukanak di wataay yati káyokulo burok, di wataayyati kábajaati burok, yati kásumut, yati kálanjuro di kafanlenak di riceer raateekaan káŋoolenaati urok, di poop duruwaay yati kayokulo kan koote ecaami ;

f) Duruwaay yati kapooyak éjuwey di kapooy manajam mati burokab, benen tokapakenak fujuumaf fati ebaj kuñiil.

2. Mánukaanum kágootenak di kapanak kati kuseekak di bati búyabaab booliil mbaebajey kuñiil yooliil, mambi úliŋen duruwaay yajake yooliil di burokab, mofammasofumi wajamoorimi mumaŋe eŋar kujuum kajake uke :

a) Káfiren, kajame di enag anau, kacesoor mati búrooko, káyokulo burok matimaseekaam di kágotenak di kacesoorak kaja’e di fujuum fati búyabaab ;

b) Kajumen kawunak kati kayolaak kati maseekaam kaate ecaami mba káwambulduruuwa bukanak ebaj waaf ucer yati wanokoore mo, ban waate kapooy esofeyburokab bátiyaarab, duruuwaay yati kapiyaak di waaf wanafaae di bukanak ;


c) Kalinden eseney urok bukan bee karamben kajake beet ekaan kubajaak mankuŋoolen kúsimpoor wan koote ekaan di fiilaf di bútebiil bati burok di emaatey diburoŋab bati ésukey, di ewun sembe kateep di karoŋenak buruŋ bati siluup satiepooy kuñiil sajuupoe ;

d) Káliŋen kapooyak faŋ kuseekak kaakene búrooko kanumanje mati burokabbooliil bubujebuj.

3. Siluuwaas sa jollene di epooyey kuseekak di upanaw wasofimi di fúgamak ufepánsininguloori waati di waati riiboor di emanjey yati mayinjaam di makooñaamban panisilaañ sijikeri, sipureni mba siwuŋeni, nan maŋenimi.

Fúgam 12

1. Mofam masofumi wajamoorimi muŋaŋar kujuum kajake bee mati kájimenakkógootenak kuseekak di kapanak kati kasontenoorak di éjuwey bee mati káliŋen,di fujuumaf fati kare’enak ániinaau di aseekau,waate karambeniil ebaj buruŋ dikasonten, benen to baasu bati katalenak ebajey kuñiilak.

2. Púrutomi kujuumak kati baciikerab bammi fatiya, Mofam masofumi wajamoorimipan musen kuseekak di búrookaab di eroŋey, di bálamuk eroŋey karambenkajake di bukoo, di nen maŋumi, bacaamut, di poop kákuumen koo di búrookomba di karaafenak.

Káfiren, kajame di enag anau, kacesoor matibúrooko, mba káyokulo burok mati maseekaam

kúsimpoor wan koote ekaan di fiilaf di bútebiil bati burok di emaatey diburoŋab bati ésukey. di ewun sembe kateep di karoŋenak buruŋ bati

siluup sati epooy kuňiil sajuupoe

Epooy jáwum di kareak kati ániine di aseek,ebajey urokaw wajakaaw di kapanak kati éjuwey


Fúgam 13

Mofam masofumi wajamoorimi musosof eŋar kujuumak peh kajakaak bee kájimenkágootenak kuseekak di upan uceer karoŋenak kati fubajaf di ésukey, bee káliŋen,di fujuumaf fati ere’ey ániinaau di aseekau, siduruwa sákonas use :

a) Duruwaay yati mukaanaayam mati fiilaf ;

b) Duruwaay yati emaag bákoraak di bankey, emaag di bucinab di emaag sίkorieceer ;

c) Duruwaay yati emaat di kagoroor di kúraar, kati espoor di kati wawuujumi pehdi mukaanaayam mati naaniŋ.

Fúgam 14

1. Mofam masofumi wajamoorimi mukakaan di bÚyeget mátaañaam magorumikuseekak kati karamba di futiŋaf fabajumi sembe fan kuseekak uku kukaanumidi karoŋenak fubajaf fati kuñiilak kooliil, di burokab booliil di upnaw waletumifubaj sίkori, di muŋar kujuum kajakaak bee mati káliŋen kujuum kati wátukenimiuwe di mati kuseekak kati karamba.

2. Mofam moo eŋar kujuumak peh kajakaak kati kájimen kágootenak kati kuseekakdi upanaw wati karambaak di mupooy jáwum di kareak kati ániinaau di aseekau,emaatey yooliil di karoŋenak kati yentaamey di nafaay yooliil di nafaay di,mákonam di kuliŋenak duruuwaay yati :

a) Di emaat faŋ di kajoonenak di ekaaney ubindaw wati karoŋenak ésukey diapanaw bÚrom ;

b) Di ebajey urokaw wajakaaw di kapanak kati éjuwey, benen to, di ejameykÚgamak di burok baje’e di mati kátaasenak ebajey kuñiil di fiilaf ;

c) Di ebajey siporogaraam sati epooyey bukanak ;

d) Di eyabey siw yanoosan yati kakaraŋak di kakurak, di lekooley mba mo let,benen to di alfabetsaaiyoŋey di burok, di kaŋoolen ubaj di urambenaw bÚromwati ésukey, di wati kamanjenak di mati katebenak kaŋoolenak kati mayinjomooliil ;

e) Kajoonen kujoj kati karambenoor di sikopeatif mambi kuŋoolen kure buuña difubaj sίkori, eeno kaane burok bacaami mba bati fÚkoyi ;

f) Di emaat di urokaw peh wati fucinaf ;


g) Di ebaj karontaak di emaag beet ewañey, di poop urokaw wati kanoomenak dimayinjaam majakaam di kacookoor kare’e di katiiwak bucinab, di muwañaamdi siporosaas sati kacookoorak bucinab di karambaak ;

h) Di ebaj kujuum kajake kati buroŋ, nen ebaj eluup, kacookoor bucin ebajey kuraŋdi mumel, ejawey di sίwotaas di káluwoorak.

KAPANAK KABACINDENAK

Fúgam 15

1. Mofam masofumi wajamoorimi mumaŋe mati aseek di ániine kurere di luwaay.

2. Mofam masofumi wajamoorimi mumaŋe mati, di burokab bati di luwaay, aseekaunababaj kaŋoolen nen kati ániinaau. Moo kaane di musof líŋ mati di urokawbúrom wati di luwaay, aseekau di ániinaau kurere.

3. Mofam masofumi wajamoorimi musosof mati tanootan kujuumene luuwayágootene aseek amaŋe burok mba yagumbule sembaay yoola, luuwa yakilaejakut.

4. Mofam masofumi wajamoorimi mumaŋe mati ániinaau di aseekau kurere diluwaay di ebajey buruŋ bati anoosan najaw bánsuumoomi, nacin poopbanamaŋumi, di tanamaŋumi.

Fúgam 16

1. Mofam masofumi wajamoorimi musosof kujuum kati kápuren kágootenak kankúgootenemi kuseekak di wájawumi di búyabaab, di fiilaf. Kammojaat dikubenen kare’enoorak tutoor ániine di aseek. Mofam musosof mati :

Ebaj karontaak di emaag beet ewaňey, di poop urokaw watikanoomenak di mayinjaam majakaam


a) Aníinaau di aseekau koote kubaj buruŋak bákonab di búyabaab ;

b) Aníinaau mba aseekau, anoosan nababaj buruŋ bati kayabo di ananamaŋumi ;

c) Koote kubaj uruŋaw wákonaw, di kujuumak kákonak di búyabaab mba diebaney yooli bo ;

d) Koote kubaj uruŋaw wákonaw, di kujuumak kákonak di kuñiilak bajukerutesiiwey yati búyabaab booliil. Manooman kaane, nafaay yati kuñiilak yoote erung ;

e) Koote kubaj uruŋaw wákonaw di kátaŋulak ebajey kuñiilak yooliil. Koote kubajpoop emanj yanoosan yaate ekaan mankuriiben jak uruŋaw ucila ;

f) Koote kubaj uruŋ wákon, di kujuum kákon di kayekenak kati kuñiilak mbakabaakenak kooliil mba poop etebey yooliil bee di kutiŋ kati kasofooriil kanMansa emanje. Manooman kaane, nafaay yati kuñiilak yoote erung ;

g) Koote kubaj uruŋaw wákonaw wati ániinaau faŋool, di wati aseekau faŋool diwajawumi beet di eseney kasaafak, di burokab ;

h) Koote kubaj uruŋaw wákonaw tutoor ániinaau, di aseekau di fubaj fan kuwunibúrom mba fan kuwuni butingum butut, di burokab di burok bucila.

2. Ukókaw, di úyabaaw wati kuñiilak ubajuk urajut di luwa bare kujuum kusofisofdi luwa kaate ereg simitas san ániinaau mba aseekau aatumi abaj jandi ayabo,ban búyabo bucila boote buciiki di éliibarey yati úyabaaw di meeriey.

KAPAN KATOKENAK

Fúgam 17

1. Beet emanj burokab bakaanimi di balindab ube, kómite yati káfiren kágootenakkuseekak ejuumenijuumen. Kómitey ekila, nan balindab butooŋumi burokab, mofmoono bútinken di sífeejir (18) nebaje. Bálamuk nan buciikumi káyiinen matipamburiiben wasofimi mba kanokenak kati Mofam malakomi bukan kugaba dibútinken, di bubaj kuroka káamak koono kabanan di kúfeejir kaŋoolene burokiilfaŋ. Kurokaak káamakak kukila, Mofam masofumi wajamoorimi mujitenijiten dikurokaak kooliil. Kuban jaat di kuwaasiil di Mofam mukila jáwum dimammujuumumi eeno, mukaanaayumo, di poop uruŋaw wati mo.

2. Kamaatemi di kómitey ekila kuwoteiwote di káfajul kati eyof kammi di kayitakkati ureesaw. Kúfajulaayak kucila, Mofam masofumi wajamoorimi moote múboñañesa futiŋ ákon ati mofool.


3. Káfajulak kutooŋandak kukaanikaan kuleeŋ futok di fákon bálamuk nan balindabube butooŋumi burokab. Tiiti jaat kuleeŋ kúfeejir jandi káfajul kanoosan,arungumi fujojaf fati dúniyaay búrom panaboñ kurim Mofam masofumiwajamoorimi man kúboñul kuñesa futiŋ kooliil kooliil jandi kuleeŋ kugaba.Arungumi panakaan kacal kati kuñesa futiŋ búrom banaboñ áfajula anoosankayiitak kati ureesaw riiben di eciikey étiyaarey yati woo . Abanjaat naregiil Mofmei múfajuliil. Ureesaw wati kuñesa futiŋ kucila, panaboñuwo poop Mofammasofumi wajamoorimi.

4. Kamaatemi di kómitey kúfajuleiifojul di kámik kati Mofam masofumiwajamoorimi. Kámik kukila arungumi fujojaf fati dúniyaay búrom awonkeko toodi eluupey yooliyo. Di fujojaf fucila, uŋar jaat bukan kúfeejir kanookan kugabaakkuŋoolene kusof fujuum. Kammojaat, kuñesa futiŋ kabajumi faŋ bútingum bututbati kúfajulaak búrom kamaatumi mankanto di kareesak kati Mofiil, koo kootumikúfajuli bee kalako di kómitey.

5. Kamaatemi di kómitey kúfajuleiifojul kujuumen beet simit sibaaciir. Bare kéelakkati erungey kati bukan koono futok di kubaaciir di kánkufajulumi di káfajulakkatooŋandak pankuban jandi simit sigaba. Arungumi kómitey aate kacaaboor tobakobut ureesaw bukanak futok di kubaaciirak ureesaw wati bukanak futok dikubaaciirak kawoteaak kátiyaarak kuwuuj jaat.

6. Káfajulak kati bukanak futokak kabenentomi di kómitey, koo pankukaani riiboordi wasofimi di upanaw 2, 3, di 4 wati fúgamaf ufe bálamuk kánokenulak dibalindab kati Mofam malakomi bukan kugaba di bútinken, ban di muciikmúyiinen mati pammuriiben wasofimi. Kéelak kati erungey kati bukan kugabadi káfajulimi kubeneni to pankuban jandi simit sigaba. Arungumi kómitey beekacaaboor ureesaw wooliil.

7. Beet eneney bukan di sijunkutas sawuujimi sabajutumi bukan, Mofam masofumiwajamoorimi man Arokaau áamakau oolimo akatenumi futiŋool di kómitey, Arokaakila aate áŋarul aroka aceer ati Mofool anento di emaŋey yati kómitey.

8. Kamaatemi di kómitey koote ebaj bacaam di emaŋey yati fujojaj fáamakaf.Bacaam bukila, di síkoraas sati fujojaf fati dúniyaay búrom baate kariiboor disembaas sati di bíinaatab bati fujojaj fáamakaf.

9. Nen man balindab buregumi, Arungaau ati fujojaf fati dúniyaay búrom aate esenkómitey kuroka, di múrokuma majakumi maneŋoolen ekaan jak burokab booliyo.

Fúgam 18

1. Mofam masofumi wajamoorimi murereg mati pámmuyiis fujojaf fati dúniyaaybúrom, di káninguloor kan kómitey yoote ekaan, kayit kati wasofimi di burokabdi luwaay, kúgamak, kujuum kátukenimi bee di mati siluwaas, kagamenak di


kujuumak kati mansa mba riceer ban musof manburokab butooŋ nen manbalindab buregumi eeno. Panregi poop wakaanimi :

a) Di emitey yariibemmi etooŋey burokab yati káyinenak balindab di Mofammasofumi wajamoorimi :

b) Poop simit sibaciir sanoosan, di eceeŋey yati kómitey.

2. Wasofimi di burokab uŋoolene úyiis mátaañam maŋoolemmi mufosen burokabbati balindab ube.

Fúgam 19

1. Kómitey panejuumen balind booliyo.

2. Kómitey pánefajul nejuumen bíroey yooliyo maanepio simit sigaba.

Fúgam 20

1. Kómitey paneyañoor sίlookum sigaba juupo jaat emit yanoosan bee káningloorwayitaw wati wasofimi di burokab bakaanimi nen man fúgamaf 18 furegumi dibalindab ube.

2. Kayañoorak kati kómitey ukaaneikaan di eluupey yati fujojaf fati dúniyaay búrommba buceen banesofe.

Fúgam 21

1. Emit yanoosan, kómitey panereg di fujojaf fáamakaf fati fujojaf fati dúniyaaybúrom, di poop di karambenak kati fugamaf fati fubajaf, di bukanak, manerokumidi bákoraab eeno, di riceen. Eŋoolene ereg bajukerer booliyo di kurim katikajoonen di wasofimi di burokab bakaanimi, di poop kurimak kápurulomi diMofam masofumi wajamoorimi. Ejukey, di kurimak kati kajoonen kucila sootesiraj di kayitak kápurulomi di kómitey káyiisumi burokab bakaanimi. Leemojaat,ejukey ekila, di kurimak kati kajoonen koote kuriboor di kati Mofam masofumiwajamoorimi.

2. Arungaau ati fujojaf fati dúniyaay búrom panaboñ manemanjen fujojaf fajuumumikuseekak, wayitaw wati burokab bakaanimi wati kómitey.

Fúgam 22

Kurokak kaŋoolemmi fanoofan burokufo, kubabaj buruŋ bati ebaj kajuum ko dikáninguloorak kati urokaw wati balindab. Kómitey eŋoolene ereg mankurokakkukila kúyiis wayitaw wati urokaw wankukaanumi nen man balindab buregumi eeno.


KAPANAK FUTOK DI KÁKON

Fúgam 23

Bajut di balindab ube mátaañie maŋoolene mukajen burokab bati kar ‘enoorakbakaanimi buban tutoor ániine di aseek :

a) Di luuwa yati Mof mba :

b) Di balind buceer banooban, kámik mba káluwoor di Mof múbuto.

Fúgam 24

Mofam masofumi wajamoorimi búrom murereg mati usosof ban pammukaanwasofimi di balindab ube.

Fúgam 25

1. Balindab ube, búkambulikambul bee di Mof manooman.

2. Balindab ube boobu bíinaatab bati Arungaau ati fujojaf fati dúniyaay búrom.

3. Mof manooman muŋoolene murok di balindab ube. Kammojaat, pammuciikmúyiinen mati pammuriiben wasofimi jandi kutipen kayit kusen Arungaau atifujojaf fati dúniyaay búrom.

4. Mof manooman muŋoolene munoken di balindab ube. Kanokenak kukaaneikandi eboñ wayit únokenuma, poop úrokuma bee di Arungaau ati fujojaf fatidúniyaay búrom.

Fúgam 26

1. Mof manooman muŋoolene muceeŋ malaw waati yanooyan man balindab ubebugori. Kammojaat, pammuciik kayit muboñ Arungaau ati fujojaf fati dúniyaaybúrom.

2. Leemojaat, fujojaf fáamakaf fati fujojaf fati dúniyaay búrom fucile furimaffúlamukaaf.

Fúgam 27

1. Balindab ube pambutooŋ burok fulayaf kabanan di uñen, bálamuk eboñey beedi Arungenumi fujojaf fati dúniyaay búrom, kayitak kalakomi kabanan karegumimati kanokenak, di kariibenak wasofimi di balindab.


2. Mof manooman marege mati pammuriiben wasofimi di balindab ube mbapammunoken dó, bálamuk eboñey kayitak kalakomi kabanan, balindab bucilapambutooŋ burok fulayaf falakomi kabanan di uñen Mofam muboñujaat mubanwayitaw.

Fúgam 28

1. Arungaau ati fujojaf fati dúniyaay búrom pánamik di Mof manoomanmanaregumo wantomi di kanokenak, di kariibenak kati wasofimi.

2. Wanoosan uriiboorut di ejukey yati balindab letuyabi.

3. Waatioowaati, wanoosan uriiboorut di ejukey yati balindab eŋoolene épureni.Kammojaat, panuciik ulaw Arungaau ati fujojaf fati dúniyaay búrom man ooamanjemmo Mof maamu búrom mati balindab. Kayit kucila pánkurokumi nanArungaau ayabuko.

Fúgam 29

1. Kájamooraati kubaj jaat tutoor Mof mugaba mba majuupoe masofumiwajamoorimi , nounu Mof mákon moote mulaw mambaj ma kájamooraati kucilakujooneni. Eeno di kuleeŋak kúfeejirak kariibenomi laañut baj kajamoor dimandootumi kajooneni eeno, kama kasankenak pankuñiteni bee di fugamaffáamakaf fati dúnuyaay nen man balindab bati fúgamaf fukila furegumi eeno

2. Mof manooman muŋoolene, jandi munoken di balindab ube, mureg matipammuriiben wasofimi. Muŋoolene mureg poop mati mukotut kapanakkatooŋandaak kati fúgamaf ufe. Mof maamu poop let mukot kapan kucila.

3. Mof manooman mujukoorout di kapanak 2 kati fúgamaf ufe, Mof mucilamuŋoolene muteb kasankenak bee di Arungaau fujojaf fati dúniyaay búrom.

Fúgam 30

Balindab ube bariŋulimi jak di angaale, araab, siinuwa, esipaañol, faaranse di riisboote kalegeno di luwaay, balind bucila boote buneni di etaabuley yati Arungaaufujojaf fati dúniyaay búrom.

Direction de l’Équité et de l’Egalité de Genre,sis au Point E, Rue B x Avenue Cheikh Anta Diop

Tél. : 33 825 96 36 - Fax : 33 825 96 31www.directiongenre.com

Projet d’Appui à la Stratégie Nationale pour l’Equitéet l’Egalité de Genre (PASNEEG)

Rue Aristide Le Dentec x Pierre MillionTél. : 33 889 25 80 - Fax : 33 842 91 89

Version Joola - DEEGdúnuyaay búrom fusofu bo di fuleeŋaf fati Desambur, funakaf 18, di emitey...

Documents

Transcript of Version Joola - DEEGdúnuyaay búrom fusofu bo di fuleeŋaf fati Desambur, funakaf 18, di emitey...