nghi™n c¯u v“ th˘c t’ s®n bæn vµ h∏i l≠Óm Î khu v˘c trung tr ......Hunting and...

Hunting and Collecting Practices in the Central Truong Son Landscape

B∏o c∏o sË 7Central Truong Son Initiative Report No.7

nghi™n c¯u v“ th˘c t’ s®n bæn vµh∏i l≠Óm Î khu v˘c trung tr≠Íng s¨n

NNgghhiiªªnn ccøøuu vvÒÒ tthhùùcc ttÕÕ ss¨̈nn bb¾¾nn vvµµ hh¸̧ii LL−−îîmm ëë KKhhuu vvùùcc

ttrruunngg ttrr−−êênngg ss¬¬nn

B¸o ço x©y dùng cho:Ch−¬ng tr×nh B¶o tån Trung Tr−êng S¬n

vµ Ch−¬ng tr×nh §¸nh gi¸ çc khu b¶o tån vµ Ph¸t triÓn ë 4 n−íc

thuéc khu vùc h¹ l−u s«ng Mªk«ng

B¸o ço sè 7

Hµ Néi, 2003

Biªn so¹n:LLªª TTrräänngg TTrr¶¶ii

§§ÆÆnngg TThh¨̈nngg LLoonnggViÖn §iÒu tra vµ Qui ho¹ch rõng

vµPPhhaann TThhaannhh HHµµ

H¹t kiÓm l©m A L−íi LLªª NNggääcc TTuuÊÊnn

H¹t KiÓm l©m Phong §iÒn

Çc quan ®iÓm trong tµi liÖu nµy lµ cña t¸c gi¶ vµ çc nhµ biªn so¹n. Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶n¸nh çc quan ®iÓm cña Côc KiÓm l©m, tæ chøc USAID, WWF, IUCN hoÆc ICEM.

Çc b¶n ®å ®Þa lý trong tµi liÖu nµy kh«ng hµm ý cña çc t¸c gi¶ hoÆc WWF vÒ ®Þa vÞ ph¸plý cña bÊt kú quèc gia, l·nh thæ, vïng hoÆc thÈm quyÒn hay ranh giíi nµo.

T¸c gi¶ vµ WWF kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm cho bÊt kú mét sai sãt nµo cña tµi liÖu do biªn dÞchtµi liÖu nµy sang çc ng«n ng÷ kh¸c.

WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng B¶n quyÒn© 2003 WWF

Sè ®¨ng ký xuÊt b¶n: 1565/XB

ViÖc t¸i b¶n bÊt kú phÇn nµo cña Ên phÈm nµy v× môc ®Ých gi¸o dôc, b¶o tån hay phi lîinhuËn kh¸c cã thÓ ®−îc thùc hiÖn kh«ng cÇn xin phÐp tr−íc mµ chØ cÇn nªu ®Çy ®ñ nguån

cung cÊp th«ng tin

T¸i b¶n ®Ó kinh doanh hay v× môc ®Ých th−¬ng m¹i kh¸c kh«ng ®−îc thùc hiÖn nÕu kh«ng xin phÐp tr−íc.

TrÝch dÉn: Lª Träng Tr¶i, §Æng Th¨ng Long, Phan Thanh Hµ, Lª Ngäc TuÊn, 2003. Nghiªn cøu vÒ thùc tÕ s¨n b¾n vµ h¸i l−îm ë Khu vùc Trung Tr−êng S¬n.

B¸o ço sè 7. WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng, Hµ Néi, ViÖt Nam.

In t¹i: C«ng ty in Hµ Ph¸t

ThiÕt kÕ vµ tr×nh bµy: C«ng ty ThiÕt kÕ ®å häa KÕt nèi

¶nh b×a: Andrey Kouznetsov, WWF/B. Hayes vµ WWF/Barney Long

T¹i liÖu ®−îc l−u tr÷ t¹i:WWWWFF CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh §§««nngg DD−−¬¬nngg

§iÖn tho¹i: +84 (0) 4 733 8387E-mail: [email protected]

CCôôcc KKiiÓÓmm ll©©mm Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2 Ngäc Hµ, Ba §×nh Hµ Néi, ViÖt Nam

§Þa chØ53 TrÇn Phó, Ba §×nh

Hµ Néi, ViÖt Nam

Hßm th− quèc tÕHép th− IPO 151Hµ Néi, ViÖt Nam

Nghiªn cøu vÒ thùc tÕ s¨n b¾n vµ h¸i l−îm ë Khu vùc Trung Tr−êng S¬n

iii

TThh««nngg ttiinn cc¬¬ ssëë cchhoo cç̧cc bb¸̧oo cç̧oo TTrruunngg TTrr−−êênngg ss¬¬nn

Tr−íc nh÷ng quan t©m vÒ møc ®é mÊt ®a d¹ng sinh häc (§DSH) ngµy cµng t¨ng vµ nhu cÇu t¨ng c−êngquy m« vµ lång ghÐp çc nç lùc b¶o tån toµn cÇu - WWF cïng víi çc ®èi t¸c b¶o tån ®· x©y dùng métph−¬ng ph¸p tiÕp cËn b¶o tån míi - b¶o tån vïng sinh th¸i. Çc nhµ khoa häc ®· tiÕn hµnh ph©n tÝchtÇm quan träng vÒ §DSH cña thÕ giíi vµ ®· x¸c ®Þnh ®−îc h¬n 800 vïng sinh th¸i ®Ó qua ®ã s¾p xÕp l¹içch nh×n thÕ giíi tù nhiªn cña chóng ta. Tõ ho¹t ®éng ®iÒu tra toµn cÇu nµy, ®· x¸c ®Þnh ®−îc 238 vïngsinh th¸i cã tÝnh §DSH quý gi¸ vµ mang tÝnh ®Æc tr−ng toµn cÇu nhÊt. Çc vïng sinh th¸i −u tiªn nµy®−îc xÕp lo¹i lµ çc vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200.

N¨m 1998, TTææ hhîîpp vvïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii cç̧cc kkhhuu rrõõnngg tthhuuéécc hh¹¹ ll−−uu ss««nngg MMªªkk««nngg ®−îc chän lµ mét trongnh÷ng ®iÓm ®Çu tiªn ®Ó khëi x−íng ch−¬ng tr×nh b¶o tån dùa trªn vïng sinh th¸i. Víi sù hç trî ban ®Çucña WWF-US vµ USAID, ch−¬ng tr×nh nµy ®−îc x©y dùng thµnh Ch−¬ng tr×nh Hµnh ®éng Vïng Sinhth¸i (EAP) víi chøc n¨ng ®Çy ®ñ ®Çu tiªn cña thÕ giíi.

Th¸ng 3 n¨m 2000, h¬n 80 nhµ khoa häc cña Cam-pu-chia, Lµo, ViÖt Nam vµ nhiÒu n−íc kh¸c, ®· thamgia ®¸nh gi¸ çc −u tiªn b¶o tån sinh häc trong Tæ hîp çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng. ÇckÕt qu¶ cña ®ît ®¸nh gi¸ sinh häc nµy ®· ®−îc c«ng bè trong b¸o ço víi nhan ®Ò “H−íng tíi TÇm nh×nB¶o tån ®a d¹ng sinh häc trong Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng” ®¸nhgi¸ sinh häc vµ “ph©n tÝch t×nh h×nh” ®Ó rµ so¸t çc mèi ®e do¹ vµ çc c¬ héi, WWF ®· quyÕt ®Þnh tËptrung vµo hai vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200 thuéc Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ngMªk«ng - D·y Tr−êng S¬n vµ çc Çc khu rõng kh« trung §«ng D−¬ng.

DD··yy TTrr−−êênngg SS¬¬nn cã tÝnh §DSH ®éc ®¸o vµ phong phó thuéc Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéch¹ l−u s«ng Mªk«ng. ViÖc ph¸t hiÖn loµi Sao La (Pseudoryx nghetinhensis) cña çc nhµ khoa häc ViÖtNam vµ WWF n¨m 1992 t¹i khu b¶o tån thiªn nhiªn Vò Quang ®· thu hót sù chó ý cña thÕ giíi ®Õn gi¸trÞ §DSH g¾n liÒn víi d·y nói nµy. Tõ ph¸t hiÖn cã ý nghÜa ®ã ®· t×m thÊy nhiÒu loµi míi kh¸c bao gåmçc loµi thó lín nh− Mang lín (Muntiacus vuquangensis) vµ Thá v»n Tr−êng S¬n (Nesolagus timmin-si). Nh÷ng ph¸t hiÖn nµy ®· ®¸nh dÊu d·y Tr−êng S¬n nh− mét trong nh÷ng vïng sinh th¸i ®éc ®¸o vµ®¸ng ®−îc chó ý nhÊt. Ngoµi nh÷ng loµi hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc b¶o tån thµnh c«ng nµy, cßn ph¸thiÖn ®−îc mét sè loµi ph©n bè réng vµ bÞ ®e do¹ ë møc cao, nh− Voi Ch©u ¸ (Elephas maximus), Hæ(Panthera tigris) vµ Tª gi¸c mét sõng (Rhinoceros sondaicus), loµi thó lín ®ang bÞ ®e do¹ tuyÖt chñngnhÊt trªn thÕ giíi.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn** lµ mét Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinhhäc thö nghiÖm ®ang ®−îc Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n cña WWF x©y dùng,nh»m h−íng tíi viÖc h×nh thµnh mét quy tr×nh c«ng t¸c ë 3 cÊp ®é - chÝnh s¸ch vïng sinh th¸i/quèc gia,khu vùc −u tiªn vµ ®iÓm. Môc ®Ých cña ch−¬ng tr×nh nµy nh»m t¹o phèi hîp cña çc bªn tham gia – tõçc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®Õn çc tæ chøc quèc tÕ cïng lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®−îc b¶o tån §DSHvµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë Trung Tr−êng S¬n (TTS). Dùa theo ph−¬ng ph¸p luËn vÒ çch tiÕp cËn vïngsinh th¸i, Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc TTS dùa trªn hµnh ®éng b¶o tån cã ®iÒu phèi, ®−îcx©y dùng theo khung quy m« lín vµ ®−îc ®Þnh h−íng theo tÇm nh×n thµnh c«ng dµi h¹n. Víi sù c«ngnhËn r»ng çc hµnh ®éng ë nh÷ng ®iÓm riªng lÎ kh«ng ®−îc ®iÒu phèi võa kh«ng cã hiÖu qu¶ l¹i kh«ngcã hiÖu lùc b¶o tån çc hÖ sinh th¸i chøc n¨ng, hoÆc gãp phÇn ng¨n chÆn t×nh tr¹ng mÊt tµi nguyªn thiªnnhiªn ®· t¹o c¬ së cho ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nµy. §Ó cã hiÖu lùc h¬n cÇn ph¶i cã nç lùc ®−îc ®iÒu phèivµ nç lùc nµy cÇn ®−îc x©y dùng trong mét chiÕn l−îc tæng thÓ. Do vËy ®· thµnh lËp mét nhãm cè vÊngåm ®¹i diÖn tõ 16 c¬ quan Nhµ n−íc. Sù phèi hîp nµy sÏ ®ãng vai trß hç trî quan träng ®èi víi Ch−¬ngtr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc TTS trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch h−íng tíi mét chiÕn l−îc b¶o tån choTTS. §Ó x©y dùng mét chiÕn l−îc chi tiÕt vµ tæng thÓ nh− vËy, cÇn ph¶i cã rÊt nhiÒu th«ng tin. Th«ngqua mét qu¸ tr×nh t− vÊn chi tiÕt vµ kÐo dµi, ®· x¸c ®Þnh vµ thu thËp ®−îc çc th«ng tin cÇn thiÕt. Çcb¸o ço nµy tr×nh bµy çc th«ng tin d−íi mét h×nh thøc phï hîp víi viÖc cung cÊp th«ng tin cho nh÷ngng−êi tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn l−îc, ®ång thêi gióp nh÷ng ai chØ quan t©m ®Õn t×nh h×nhvµ çc vÊn ®Ò cña TTS.

* Tr−êng S¬n lµ tªn gäi quèc tÕ cßn ë Lµo gäi lµ Say phou louang.

LLêêii cc¶¶mm ¬¬nn

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnGiai ®o¹n ®Çu cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån §a d¹ng sinh häc Trung Tr−êng S¬n ®· hoµn thµnh tèt ®Ñpnhê cã sù gióp ®ì, hç trî vµ t− vÊn cña ®«ng ®¶o çc ç nh©n vµ çc tæ chøc. Trong khu«n khæ phÇnc¶m ¬n nµy, chóng t«i mong muèn ®−îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi tÊt c¶ çc ç nh©n còng nh−çc tæ chøc tham gia.

Chóng t«i xin tr©n träng c¶m ¬n Thø tr−ëng th−êng trùc NguyÔn V¨n §¼ng, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸ttriÓn N«ng th«n ®· cho phÐp tiÕn hµnh x©y dùng Ch−¬ng tr×nh B¶o tån Trung Tr−êng S¬n; c¶m ¬n TS.NguyÔn B¸ Thô, Côc tr−ëng Côc KiÓm L©m, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, ®· hç trî nhiÖtt×nh chØ ®¹o trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng ch−¬ng tr×nh.

Chóng t«i ®Æc biÖt c¶m ¬n nhãm t− vÊn bao gåm GS. Lª Quý An, GS. Ph¹m NhËt, «ng TrÇn QuècB¶o, «ng Vò V¨n Dòng, «ng TrÇn Liªn Phong, «ng NguyÔn L©m Thµnh ®¹i diÖn cho çc Bé ngµnhliªn quan, ®· ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc h×nh thµnh nªn ch−¬ng tr×nh nµy.

Chóng t«i còng xin c¶m ¬n v¨n phßng Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng Vïng sinh th¸i, WWF Ch−¬ng tr×nh§«ng D−¬ng t¹i Hµ Néi víi sù hç trî kü thuËt vµ hµnh chÝnh cña «ng Mike Baltzer, bµ M¹c TuyÕtNga, «ng James Hardcastle, bµ NguyÔn ThÞ §µo vµ «ng Rob Shore trong qu¸ tr×nh x©y dùng ch−¬ngtr×nh. §Æc biÖt c¶m ¬n «ng Eric Coull, «ng Hoµng Thµnh, bµ TrÇn Minh HiÒn, «ng Barney Long, «ngMai Kú Vinh, «ng Martin Geiger, «ng Lª Träng Tr¶i vµ çc çn bé cña WWF Ch−¬ng tr×nh §«ngD−¬ng ®· hç trî vµ tham gia; c¶m ¬n bµ Jenny Springer vµ bµ Kristin Clay, WWF-US ®· ñng hé nhiÖtt×nh trong suèt qu¸ tr×nh nµy.

Cuèi cïng, chóng t«i xin c¶m ¬n UBND, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, Chi Côc KiÓmL©m vµ tÊt c¶ çc bªn tham gia ë çc tØnh thuéc khu vùc Trung Tr−êng S¬n bao gåm Qu¶ng TrÞ, ThõaThiªn HuÕ, §µ N½ng, Qu¶ng Nam, Kon Tum, Gia Lai vµ B×nh §Þnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn cho ch−¬ngtr×nh.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh BB¶¶oo ttåånn §§aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn ddoo ttææ cchhøøcc UUSSAAIIDD vvµµ WWWWFF-−UUSS ttµµii ttrrîî..

NNhhããmm nngghhiiªªnn ccøøuuNghiªn cøu nµy lµ kÕt qu¶ cña ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa do Ch−¬ng tr×nh B¶o tån Trung Tr−êng S¬n -WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng tµi trî; ®¸nh gi¸ çc khu b¶o tån vµ vai trß cña chóng trong qu¸tr×nh ph¸t triÓn cña 4 n−íc thuéc khu vùc h¹ l−u s«ng Mªk«ng cña IUCN - HiÖp héi B¶o tån ThÕ giíi,ICEM - Trung t©m Qu¶n lý M«i tr−êng Quèc tÕ vµ Tæ chøc B¶o tån Chim Quèc tÕ (BirdlifeInternational) do DANIDA, SDC vµ AUSAID tµi trî; vµ Quü B¶o tån Thiªn nhiªn Whitley (WhitleyAwards Foundation for Nature Conservation) th«ng qua Ch−¬ng tr×nh tµi trî dù ¸n nhá Rufford(Rufford Small Grants Facility).

Nhãm nghiªn cøu xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ch−¬ng tr×nh b¶o tån Chim quèc tÕ t¹i ViÖt nam ®· hç trîrÊt nhiÒu cho nghiªn cøu nµy. Chóng t«i còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi «ng Mike Baltzer vµ «ng CraigLeisher, WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng, vµ «ng Ross Hughes ®· t− vÊn vµ h−íng dÉn cho nghiªncøu nµy ®−îc hoµn thiÖn.

Chóng t«i xin c¶m ¬n «ng Hoµng Ngäc Khanh, Chi Côc tr−ëng, Chi Côc KiÓm l©m Thõa Thiªn HuÕ,«ng TrÇn Ngäc Ch©u, H¹t tr−ëng h¹t KiÓm l©m huyÖn A L−íi, «ng Mai ChiÕn, H¹t tr−ëng h¹t KiÓml©m huyÖn Phong §iÒn cïng çc çn bé ®· céng t¸c víi nhãm nghiªn cøu xuèng çc x· ®Ó thu thËpsè liÖu.

Chóng t«i còng xin c¶m ¬n l·nh ®¹o çc x· Phong Mü, Hång Kim vµ A Roµng ®· hç trî chóng t«i rÊtnhiÒu ®Ó hoµn thµnh ®−îc nghiªn cøu nµy.

Nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng s¨n b¾n vµ h¸i l−îm ë Khu vùc Trung Tr−êng S¬n

iv


v

NNééii dduunngg

Th«ng tin c¬ së cho çc b¸o ço trung tr−êng s¬n . . . . . . . . . . . . . . .iiiLêi c¶m ¬n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ivNéi dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vDanh môc b¶ng, H×nh vµ B¶n ®å . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .viçc tõ viÕt t¾t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vi

PhÇn I: Th«ng tin c¬ së . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

PhÇn II: Ph−¬ng ph¸p luËn2.1 Lùa chän ®iÓm nghiªn cøu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 2.2 Nhãm nghiªn cøu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 2.3 C«ng cô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32.4 H¹n chÕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

PhÇn III: KÕt qu¶3.1 Ba th«n ë x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53.2 Hai th«n thuéc x· Hång Kim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73.3 Hai th«n thuéc x· Phong Mü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83.4 Çc nhµ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93.5 KÕt qu¶ ®iÒu tra chÝnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

PhÇn iv: Ph©n tÝch4.1 Çc xu h−íng tµi nguyªn rõng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104.2 TÇm quan träng cña viÖc s¨n b¾n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114.3 Çc vÊn ®Ò kh¸c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

PhÇn v: Çc khuyÕn nghÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

Tµi liÖu tham kh¶o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Phô lôc I: Çc ®Þa ®iÓm h¸i l−îm vµ s¨n b¾n ë 3 x· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Phô lôc II: Çc loµi thuéc quan t©m b¶o tån ë x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19Phô lôc III: Tãm t¾t çc b¸o ço Khu vùc Trung Tr−êng S¬n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

vi


DDAANNHH MMôôCC BB¶¶NNGG,, HH××nnhh vvµµ BB¶¶nn ®®åå

B¶ng 1: §iÓm nghiªn cøu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3B¶ng 2: LÞch mïa vô1 cho çc ho¹t ®éng sinh nhai chñ yÕu ë x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . .5B¶ng 3: L©m s¶n phi gç bÞ thu l−îm ë x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

B¶ng 4: Thu l−îm l¸ cä ë th«n Ka Ron, x· A Roµng, 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6B¶ng 5: T×nh tr¹ng s¨n b¾n ë 3 th«n thuéc x· A Roµng (tËp hîp d÷ liÖu) . . . . . . . . . . . . . . .6B¶ng 6: Sè l−îng çc loµi thó bÞ s¨n b¾n ë 3 th«n trong x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . . . .7B¶ng 7: Sè l−îng çc loµi thó bÞ s¨n b¾t ë 2 th«n thuéc x· Hång Kim . . . . . . . . . . . . . . . . .7B¶ng 8: Sè l−îng thó bÞ s¨n b¾n ë hai th«n thuéc x· Phong Mü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8B¶ng 9: Th«ng tin tõ ng−êi bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· sè 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9B¶ng 10: Th«ng tin tõ ng−êi bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· sè 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9B¶ng 11: Çc loµi thó cã gi¸ trÞ cao bÞ s¨n b¾t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11B¶ng 12: Gi¸ trÞ cña çc loµi thó bÞ s¨n b¾n ë 3 th«n thuéc x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . 12B¶ng 13: Gi¸ trÞ cña çc loµi thó bÞ s¨n b¾n ë 2 th«n thuéc x· Hång Kim . . . . . . . . . . . . . . 13

HH××nnhhH×nh 1: Kinh doanh song m©y ë x· A Roµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6H×nh 2: Kinh doanh song m©y ë x· Hång Kim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

H×nh 3: T×nh h×nh bu«n b¸n song m©y ë x· Phong Mü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8H×nh 4: Xu h−íng bu«n b¸n song m©y ë 3 x· . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

BB¶¶nn ®®åå

B¶n ®å 1: B¶n ®å tØnh Thõa Thiªn - HuÕ víi çc huyÖn träng ®iÓm (A L−íi vµ Phong§iÒn),çc x· träng ®iÓm (A Roµng, Hång Kim vµ Phong Mü), vµ mét sè®−êng giao th«ng chÝnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

B¶n ®å 2: Th«ng tin vÒ s¨n b¾n vµ thu h¸i çc l©m s¶n phi gç t¹i th«n A Roµng, huyÖn A L−íi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

B¶n ®å 3: Th«ng tin vÒ s¨n b¾n vµ thu h¸i çc l©m s¶n phi gç ë hai th«n vïng ®Öm cña Khu BTTN Phong §iÒn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

B¶n ®å 4: Th«ng tin vÒ s¨n b¾n vµ thu h¸i çc l©m s¶n phi gç t¹i th«n §ôt 5 vµ 6 vïng ®Öm cña Khu BTTN Phong §iÒn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

CÇ̧cc ttõõ vviiÕÕtt tt¾¾tt

IUCN HiÖp héi B¶o tån ThÕ giíiPRA §¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham giaUSAID C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ cña Hoa KúWWF Quü Quèc tÕ vÒ b¶o vÖ Thiªn nhiªn

TTûû ggii¸̧ hhèèii ®®oo¸̧ii

Th¸ng 12/ 2001: US$1 = 15,000 VND

PPhhÇÇnn II:: TThh««nngg ttiinn cc¬¬ ssëë

B¸o ço nµy ®iÒu tra viÖc sö dông l©m s¶n phi gç vµ ®éng vËt hoang d· cña çc céng ®ång ®Þaph−¬ng trong vïng cã ý nghÜa ®a d¹ng sinh häc cao. PhÇn phÝa T©y cña Thõa Thiªn HuÕ, lµ n¬ic− tró cña nhiÒu loµi cã tÇm quan träng toµn cÇu nh− Hæ (Panthera tigris), Saola (Pseudoryxnghetinhensis), Gµ L«i lam mµo x¸m (Lophura edwardsi), Chµ V¸ (Pygathrix nemaeus), Tháv»n Tr−êng S¬n (Nesolagus timminsi), V−în (Nomascus sp.), Mang Tr−êng S¬n (Muntiacustruongsonensis), vµ Mang lín (Muntiacus vuquangensis), nh÷ng loµi nµy ®Òu ®−îc liÖt kª trongDanh s¸ch ®á IUCN 2000 lµ loµi bÞ ®e do¹ trªn toµn cÇu hoÆc thiÕu sè liÖu (v× hiÓu biÕt vÒ loµicßn h¹n chÕ ).

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu kh¶ thi ®Ó x©y dùng mét khu b¶o tån thiªn nhiªn míi trong vïng,s¨n b¾n ®−îc xem lµ mèi ®e do¹ lín nhÊt cho çc loµi ®éng vËt hoang d· cã ý nghÜa toµn cÇusèng trong vïng.

Môc tiªu cña nghiªn cøu nµy:

Thu thËp th«ng tin hç trî cho viÖc x©y dùng çc chiÕn l−îc qu¶n lý cho s¨n b¾n, bu«n b¸n®éng vËt hoang d·, vµ l©m s¶n phi gç trong Khu vùc Trung Tr−êng S¬n.

Cung cÊp çc sè liÖu ®Þnh l−îng vÒ ®ãng gãp kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¨n b¾n vµ l©m s¶n phigç tõ çc khu b¶o tån.

Vïng phÝa t©y Thõa Thiªn - HuÕ cã mËt ®é d©n c− thuéc diÖn thÊp nhÊt ë ViÖt Nam víi møctrung b×nh lµ 19 ng−êi/km2 (møc trung b×nh ë ViÖt Nam lµ 235 ng−êi/km2). D©n c− chñ yÕu lµd©n téc thiÓu sè thuéc çc nhãm Tµ «i vµ Cµ Tu. Hai nhãm d©n téc nµy ®Òu cã chung nguångèc ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸; ®Æc biÖt lµ cã truyÒn thèng s¨n b¾n vµ h¸i l−îm l©m s¶n. Çc d©n técthiÓu sè trong vïng nµy sö dông tiÕng ViÖt t−¬ng ®èi réng r·i.

§Þa h×nh trong vïng nghiªn cøu ®Æc tr−ng víi nh÷ng d·y nói nhá nh−ng dèc, lµ çc khu vùcth−îng l−u cña mét sè con s«ng. L−îng m−a t−¬ng ®èi cao vµ tËp trung vµo mïa m−a (tõ th¸ng10 ®Õn th¸ng Giªng), trung b×nh kho¶ng 3.000mm/n¨m. §Êt trång trät cã h¹n vµ chñ yÕu t×mthÊy däc çc l−u vùc s«ng. Ngoµi çc céng ®ång sinh sèng gÇn hai trôc ®−êng chÝnh trong vïng(quèc lé 49 ch¹y tõ §«ng sang T©y vµ ®−êng Hå ChÝ Minh ch¹y tõ B¾c vµo Nam), viÖc tiÕpcËn víi çc thÞ tr−êng cßn h¹n chÕ. Ph−¬ng tiÖn giao th«ng chÝnh lµ ®i bé hoÆc thuyÒn bÌ däcçc con s«ng.


1

BB¶¶nn

®®åå

11:: BB

¶¶nn ®®

åå ttØØ

nnhh TT

hhõõaa

TThhii

ªªnn HH

uuÕÕ vv

ííii cc

¸̧cc hh

uuyyÖÖnn

ttrräänn

gg ®®ii

ÓÓmm ((

AA LL

−−ííii vv

µµ PPhh

oonngg

§§iiÒÒ

nn)),, cc

¸̧cc xx

·· ttrr

äänngg

®®iiÓÓmm

((AA

RRooµµ

nngg,, HH

åånngg

KKiimm

vvµµ

PPhhoonn

gg MM

üü)),, vv

µµ mm

éétt ss

èè ®®−−

êênngg

ggiiaaoo

tthh««nn

gg cchh

ÝÝnnhh

2


BB¶¶nngg 11:: §§iiÓÓmm nngghhiiªªnn ccøøuu

§§ÞÞaa ®®iiÓÓmm NNhhããmm dd©©nn ttéécc cchhÝÝnnhh1 Th«n Ka Ron, x· A Roµng, huyÖn A L−íi Tµ ¤i 2 Th«n A Min, x· A Roµng, huyÖn A L−íi Tµ ¤i3 Th«n A Roµng 1, x· A Roµng, huyÖn A L−íi Tµ ¤i4 Th«n §ôt 5, x· Hång Kim, huyÖn A L−íi Pa k« (mét nh¸nh cña Tµ ¤i)5 Th«n §ôt 6, x· Hång Kim, huyÖn A L−íi Pa k« (mét nh¸nh cña Tµ ¤i)6 Th«n H¹ Long, x· Phong Mü, huyÖn Phong §iÒn Pa hi (nh¸nh cña Tµ ¤i) 7 Th«n Khª Tr©n, x· Phong Mü, huyÖn Phong §iÒn Pa hi (nh¸nh cña Tµ ¤i)

PPHHÇÇNN IIII:: PPhh−−¬¬nngg pphh¸̧pp lluuËËnn

22..11 LLùùaa cchhäänn ®®iiÓÓmm nngghhiiªªnn ccøøuu

Vïng nghiªn cøu bao gåm 7 th«n tr¶i réng trªn 3 x· cña 2 huyÖn thuéc tØnh Thõa Thiªn HuÕ(xem b¶n ®å 1). Çc th«n nµy ®−îc chän v× chóng n»m trong vïng ®Öm cña Khu b¶o tån thiªnnhiªn Phong §iÒn míi ®−îc thµnh lËp (4 th«n) hoÆc thuéc vïng nguy cÊp cho c«ng t¸c b¶o tån®a d¹ng sinh häc thuéc Dù ¸n Hµnh lang xanh - WWF (3 th«n)

Kh¶o s¸t thùc ®Þa tiÕn hµnh tõ ngµy 27 th¸ng 11 ®Õn ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 2001 (22 ngµy) vµocuèi thêi gian thu ho¹ch vô lóa n−íc vµ trong mïa m−a.

22..22 NNhhããmm nngghhiiªªnn ccøøuu

Nhãm nghiªn cøu bao gåm «ng Lª Träng Tr¶i (tr−ëng nhãm) vµ «ng §Æng Th¨ng Long, ViÖn§iÒu tra vµ Qui ho¹ch rõng, «ng Phan Thanh Hµ thuéc H¹t KiÓm l©m huyÖn A L−íi vµ «ng LªNgäc TuÊn thuéc H¹t KiÓm L©m huyÖn Phong §iÒn. Tr−ëng nhãm nghiªn cøu lµ çn bé cã 20n¨m kinh nghiÖm lµm viÖc víi çc khu b¶o tån ë ViÖt Nam vµ ®· tõng céng t¸c trong nghiªn cøukh¶ thi ®Ó thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn (sau nµy ®· ®−îc phª duyÖt). ¤ng Tr¶i®· tiÕn hµnh mét nghiªn cøu t−¬ng tù vÒ s¨n b¾n ë th«n §ôt 5 vµ th«n §ôt 6 trong n¨m 2000.

22..33 CC««nngg ccôô

HHääpp nnhhããmm:: Häp nhãm ®−îc thùc hiÖn ë tõng th«n, víi sù tham ra ®«ng ®¶o cña bµ con trongth«n. Sau khi giíi thiÖu nhãm nghiªn cøu vµ çc môc tiªu cña nghiªn cøu, bµ con trong th«nhoµn thµnh çc b¶n ®å chØ vÞ trÝ cña th«n vµ çc ®iÓm thu h¸i vµ s¨n b¾n gÇn ®ã. Ngoµi ra, bµcon cßn s¾p xÕp theo thø tù hiÖn nay vµ tr−íc ®©y (çch ®©y 10 n¨m) sè l−îng çc tµi nguyªnrõng trong khu vùc cña m×nh.

Trong cuéc häp nhãm ë th«n ®Çu tiªn cña x· A Roµng ®· th¶o ®−îc lÞch mïa vô vµ kiÓm trachÐo trong çc cuéc häp ë hai x· cßn l¹i.

PPhháánngg vvÊÊnn bb¸̧nn cchhÝÝnnhh tthhøøcc:: Çc cuéc pháng vÊn ®−îc tiÕn hµnh víi çc l·nh ®¹o x· vµ th«ndùa trªn dµn ý cña mét b¶ng c©u hái chung. Mçi x· chän mét th«n ®Ó lÊy çc d÷ liÖu cô thÓ vÒthu l−îm. Thî s¨n ë çc th«n nµy ®−îc pháng vÊn ®Ó lÊy th«ng tin chi tiÕt vÒ gi¸ c¶ vµ sè l−îng®éng vËt hoang d·.

3


4


BB¶¶nngg cc©©uu hhááii cchhoo cç̧cc hhéé ggiiaa ®®××nnhh:: 28 ng−êi ®· hoµn tÊt b¶ng c©u hái vÒ t×nh tr¹ng s¨n b¾n ëx· Phong Mü (nh÷ng ng−êi nµy sinh sèng ë çc vïng gi¸p ranh cña khu b¶o tån thiªn nhiªnPhong §iÒn)

PPhháánngg vvÊÊnn nnhh÷÷nngg nngg−−êêii ccuunngg ccÊÊpp tthh««nngg ttiinn cchhÝÝnnhh:: NhiÒu cuéc pháng vÊn dùa theo dµn ý cñab¶ng c©u hái víi hai ng−êi bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· chuyªn nghiÖp do bµ con vµ thî s¨ngiíi thiÖu víi nhãm pháng vÊn. Çc cuéc pháng vÊn nµy d−íi d¹ng kh«ng chÝnh thøc ®Ó t¹o rakh«ng khÝ cëi më víi nh÷ng ng−êi bu«n b¸n. Nhãm pháng vÊn th−êng xuyªn ®Õn nh÷ng ng−êibu«n b¸n ®Ó hái thªm chi tiÕt vÒ ho¹t ®éng bu«n b¸n vµ cã thÓ cã c¬ héi quan s¸t çc ®éng vËtmµ hä ®ang cÊt gi÷.

CÇ̧cc dd÷÷ lliiÖÖuu ccÊÊpp hhuuyyÖÖnn:: Çc çn bé ë H¹t kiÓm l©m ®· cung cÊp çc d÷ liÖu theo thêi gian vÒçc møc ®é thu l−îm song m©y ë cÊp x·.

22..44 HH¹¹nn cchhÕÕ

Kh«ng thÓ thu thËp çc d÷ liÖu chuÈn ho¸ ë tÊt c¶ 6 th«n. Do ®ã, khèi l−îng th«ng tin kh¸cnhau theo çc x· vµ th«n.

Khèi l−îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm s¨n b¾n cã thÓ kh«ng chÝnh x¸c. Tr−íc hÕt, ng−êi d©n ýthøc ®−îc r»ng s¨n b¾n ®éng vËt hoang d· ë çc khu b¶o tån nh− Phong §iÒn lµ bÊt hîp ph¸pvµ cã thÓ ®· ®−a ra çc th«ng tin thiÕu chÝnh x¸c ë 4 th«n trong ph¹m vi vïng ®Öm cña khu b¶otån thiªn nhiªn. Thø hai, khèi l−îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm s¨n b¾n ®−îc dùa trªn c¬ së t¸i thul−îm cña ng−êi d©n vµ ®Æc biÖt kh«ng thèng nhÊt trong vÊn ®Ò gi¸ c¶.

5


Song m©y vµ l¸ cä. §©y lµ hai l©m s¶n phi gç chÝnh cho ng−êi d©n x· A Roµng. Song m©y ®−îcsö dông ®Ó lµm ®å ®¹c gia ®×nh vµ ®an thóng ræ; vµ l¸ cä dïng ®Ó lµm nãn. Tr−íc ®©y cã çcchî chuyªn b¸n çc lo¹i s¶n phÈm nµy. Çc s¶n phÈm nµy ®Òu rÊt quan träng ®èi víi ng−êi d©nnh− mét nguån thu nhËp.

pphhÇÇnn iiiiii:: KKÕÕtt qquu¶¶

33..11 BBaa tthh««nn ëë xx·· AA RRooµµnngg

BB¶¶nngg 22:: LLÞÞcchh mmïïaa vvôô11 cchhoo cç̧cc hhoo¹¹tt ®®éénngg ssiinnhh nnhhaaii cchhññ yyÕÕuu ëë xx·· AA RRooµµnngg

CÇ̧cc hhoo¹¹tt ®®éénngg 11 22 33 44 55 66 77 88 99 1100 1111 1122//tthh¸̧nngg

Lóa n−íc (02 vô) ch¨m ch¨m ch¨m ch¨m thu thu ch¨m ch¨m ch¨m thu thu trångsãc sãc sãc sãc ho¹ch ho¹ch, sãc sãc sãc ho¹ch ho¹ch

*** *** ** * trång *** *** ** Lóa ®åi/s¾n thu trång trång thu

ho¹ch ho¹chSong m©y *** *** *** ***L¸ cä *** *** *** *** ***−¬i2 ** *** ***MËt ** *** ***Ho¹t ®éng s¨n b¾n *** *** *** *** ***

*** dµnh nhiÒu thêi gian; ** dµnh thêi gian võa ph¶i; vµ * dµnh Ýt thêi gian

BB¶¶nngg 33:: LL©©mm ss¶¶nn pphhii ggçç bbÞÞ tthhuu ll−−îîmm ëë xx·· AA RRooµµnngg

1100LL©©mm ss¶¶nn NN¬¬ii tthhuu TThh¸̧nngg NNgg−−êêii tthhuu ll−−îîmm SSöö BB¸̧nn GGii¸̧ nn¨̈mm HHiiÖÖnnpphhii ggçç ll−−îîmm ddôônngg ((VVNN§§//®®¬¬nn vvÞÞ)) ttrr−−íícc nnaayy

®®©©yySong > 2cm 3 Rõng tèt 5-8 Nam giíi a 1.500-2.000/ c©y +++ ++Song m©y Rõng tèt 5-8 Nam giíi/Phô n÷ a 300-400/c©y +++ ++L¸ cä Rõng tèt 5-8 Nam giíi a a 3.000/100 c©y ++++ +++Vá c©y Bêi lêi Rõng tèt 5-8 Nam giíi/Phô n÷ a 500-1.200/kg(Lauraceae)Cñi Rõng t¸i C¶ n¨m Nam giíi/Phô n÷ a — ++++ +++

sinhChuèi §Êt trèng C¶ n¨m Nam giíi/Phô n÷ a — +++ +++MËt Rõng tèt 5-7 Nam giíi a a 50.000-100.000/lÝt +++ ++M¨ng Rõng tre 8-9 Nam giíi/Phô n÷ a a 5.000/kg ++++ +++Tre Rõng tre C¶ n¨m Nam giíi/Phô n÷ a — +++ ++Qu¶ −¬i Rõng t¸i 7-8 Nam giíi/Phô n÷ a 50.000-60.000/kg +++ +

sinh vµ tèt

TT××nnhh ttrr¹¹nngg

++++ rÊt nhiÒu; +++ nhiÒu; ++ phæ biÕn; + hiÕm

1 TÊt c¶ çc th¸ng trong b¸o ço nµy ®Òu theo lÞch d−¬ng lÞch2 −¬i (Scaphium lophophorum) thuéc hä Ste ruliacea e. Qu¶ cña c©y nµy ®−îc dïng lµm n−íc uèng.3 C©y song cã ®−êng kÝnh lín h¬n 2cm vµ chiÒu dµi lín h¬n 4m cã gi¸ cao nhÊt

6


HHéé ggiiaa ®®××nnhh TThhuu nnhhËËpp nn¨̈mm 22000011 ((VVNNDD))

1 1.200.0002 860.0003 780.0004 720.0005 680.0006 600.0007 560.0008 480.0009 320.00010 240.000TB 644.000

BB¶¶nngg 44:: TThhuu ll−−îîmm ll¸̧ ccää ëë tthh««nn KKaaRRoonn,, xx·· AA RRooµµnngg,, 22000011

HH××nnhh 11:: KKiinnhh ddooaannhh ssoonngg mm©©yy ëë xx·· AA RRooµµnngg

0

100

200

300

400

500

600

700

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

'00

0 s

tem

s

Nguån: H¹t KiÓm l©m huyÖn A L−íi

BB¶¶nngg 55:: TT××nnhh ttrr¹¹nngg ss¨̈nn bb¾¾nn ëë 33 tthh««nn tthhuuéécc xx·· AA RRooµµnngg ((ttËËpp hhîîpp dd÷÷ lliiÖÖuu))

LLooµµii NN¬¬ii ss¨̈nn bb¾¾nn TThh¸̧nngg PPhh−−¬¬nngg tthhøøcc SSöö BB¸̧nn 1100 nn¨̈mm HHiiÖÖnnddôônngg ttrr−−íícc nnaayy

®®©©yyLîn rõng Rõng, ruéng 10-2 BÉy/b¾n a a ++++ +++Mang lín Rõng tèt 10-2 BÉy a a ++ ++Mang th−êng Rõng, ruéng 9-2 BÉy/b¾n a a +++ ++Mang Tr−êng S¬n Rõng tèt 10-2 BÉy/b¾n a a ++++ ++Nai Rõng tèt 10-2 BÉy/b¾n a a ++++ ++Sõng h−¬u Rõng tèt quanh n¨m Thu l−îm — a +++ ++KhØ Rõng, suèi 10-2 BÉy a a ++++ +++Chµ v¸ Rõng tèt 5-8 B¾n a — +++ ++GÊu Rõng 3-5 BÉy/b¾n a a ++ ++Tª tª Rõng, ruéng quanh n¨m BÉy/B¾t b»ng tay — a +++ ++Thá v»n Rõng 5-8 BÉy/b¾n a a +++ ++Rïa 3 säc rõng tèt quanh n¨m B¾t/bÉy — a ++ +C¸c loµi rïa kh¸c Rõng tèt quanh n¨m B¾t b»ng tay — a ++ ++R¾n hæ mang Rõng quanh n¨m B¾t b»ng tay — a +++ +chóa C¸c lo¹i r¾n kh¸c Rõng quanh n¨m B¾t b»ng tay — a ++ ++MÌo rõng Rõng quanh n¨m BÉy a a + +Kú ®µ Suèi quanh n¨m B¾t b»ng tay a a +++ +Gµ l«i Rõng tèt quanh n¨m BÉy a — ++ ++Chuét rõng Rõng 10-4 BÉy a — ++++ ++TrÜ sao Rõng quanh n¨m BÉy a — +++ ++S¬n d−¬ng Rõng nói ®¸ 9-11 BÉy a a ++ +V−în Rõng tèt 12-2 B¾n a — ++ +CÇy h−¬ng Rõng, ruéng 8-11 BÉy a a ++++ +++

MMôôcc ®®ÝÝcchh TT××nnhh ttrr¹¹nngg

7


BB¶¶nngg 66:: SSèè ll−−îînngg cç̧cc llooµµii tthhóó bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾nn ëë 33 tthh««nn ttrroonngg xx·· AA RRooµµnngg

TTrr−−íícc nn¨̈mm TTrr−−íícc nn¨̈mm TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 22000011 22000011LLooµµii 1199997744 KKaa RRoonn 11999977 AA RRooµµnngg 11999977 AA MMiinn KKaa RRoonn AA RRooaanngg AA MMiinn

ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mmHæ 1 0 0 0 0 0Lîn rõng 20-30 20-30 20-30 5 7 3Mang lín 5-6 5-6 5-6 2 1 1Mang th−êng 10 10 10 5 8 2Mang Tr−êng s¬n 5 5 5 2 1 1Nai 5 5 5 1 0 0Sõng h−¬u 3-4 3-4 3-4 1 0 0KhØ 20 20 20 5 8 7Chµ v¸ 15 15 15 2 5 4GÊu 1-2 1-2 1-2 1 1 0Tª tª nhiÒu nhiÒu nhiÒu 4 6 6Thá v»n 10 10 10 2 1 0Rïa 3 säc phæ biÕn phæ biÕn phæ biÕn 0 0 0Çc loµi rïa kh¸c nhiÒu nhiÒu nhiÒu 16 5 26R¾n hæ mang chóa phæ biÕn phæ biÕn phæ biÕn 5 2 2Çc loµi r¾n kh¸c nhiÒu nhiÒu nhiÒu 15 20 25Tr¨n phæ biÕn phæ biÕn phæ biÕn 2 3 1Kú ®µ phæ biÕn phæ biÕn phæ biÕn 3 5 5Gµ l«i — phæ biÕn phæ biÕn — — —Chuét rõng — nhiÒu — — — —

33..22 HHaaii tthh««nn tthhuuéécc xx·· HHåånngg KKiimm

BB¶¶nngg 77:: SSèè ll−−îînngg cç̧cc llooµµii tthhóó bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾tt ëë 22 tthh««nn tthhuuéécc xx·· HHåånngg KKiimm

§§ÞÞaa ®®iiÓÓmm TTrr−−íícc nn¨̈mm TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 22000011LLooµµii ss¨̈nn bb¾¾nn PPhh−−¬¬nngg tthhøøcc 11999977 ®®ôôtt 55 11999977 ®®ôôtt 66 ®®ôôtt 55 ®®ôôtt 66

ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mmLîn rõng Rõng/ ruéng BÉy/b¾n 15 20 2 4Mang th−êng Rõng/ ruéng BÉy/b¾n 10 12 1 2Nai Rõng tèt BÉy/b¾n 2 2 0 0KhØ Rõng B¾n 5 6 2 3Chµ v¸ Rõng tèt B¾n 3 2 0 0GÊu Rõng tèt BÉy/b¾n 1 0 0 0Tª tª Rõng B¾t b»ng tay Phæ biÕn Phæ biÕn 1 3Rïa Rõng tèt B¾t b»ng tay Phæ biÕn Phæ biÕn 2 3R¾n hæ mang Rõng B¾t b»ng tay Kh«ng phæ biÕn Kh«ng phæ biÕn 0 0Çc loµi r¾n kh¸c Rõng B¾t b»ng tay Phæ biÕn Phæ biÕn 5 4Gµ l«i Rõng tèt BÉy Phæ biÕn Phæ biÕn 0 0TrÜ sao Rõng BÉy Phæ biÕn Phæ biÕn 0 0

4 N¨m 1997, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· b¾t gi÷ tÊt c¶ çc lo¹i sóng

8


HH××nnhh 22:: KKiinnhh ddooaannhh ssoonngg mm©©yy ëë xx·· HHåånngg KKiimm

BB¶¶nngg 88:: SSèè ll−−îînngg tthhóó bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾nn ëë hhaaii tthh««nn tthhuuéécc xx·· PPhhoonngg MMüü

Nguån: H¹t kiÓm l©m huyÖn Phong §iÒn

HH××nnhh 33:: TT××nnhh hh××nnhh bbuu««nn bb¸̧nn ssoonngg mm©©yy ëë xx·· PPhhoonngg MMüü

33..33 HHaaii tthh««nn tthhuuéécc xx·· PPhhoonngg MMüü

Nguån: H¹t KiÓm l©m huyÖn A L−íi

22000011 HH¹¹ LLoonngg 22000011 KKhhee TTrrÇÇnn SSöö ddôônnggTThhóó rrõõnngg NN¬¬ii ss¨̈nn bb¾¾nn HH¹¹ LLoonngg TTrräänngg ll−−îînngg KKhhee TTrrÇÇnn TTrräänngg ll−−îînngg hhooÆÆcc bb¸̧nn

ssèè//nn¨̈mm ddùù ®®oo¸̧nn ((kkgg)) ssèè//nn¨̈mm ddùù ®®oo¸̧nn ((kkgg))Lîn rõng RÉy 1 30 1 30 sö dông vµ b¸n Tª tª ¤ L©u 1 5 1 4 b¸n NhÝm ¤ L©u, Mü Chanh 2 6 2 12 sö dông vµ b¸n§on Rõng — — 5 6 sö dông Kú ®µ Mü Chanh 1 5 2 10 b¸n C¸c loµi rïa ¤ L©u, Mü Chanh 4 3 — — b¸nCÇy h−¬ng GÇn th«n 1 6 — — sö dôngGµ l«i Khe LÊu 1 1 — — sö dôngTrÜ sao ¤ L©u, Mü Chanh 2 3 — — sö dông

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

'00

0 s

tem

s

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

'00

0 s

tem

s

9


33..44 NNhh÷÷nngg nngg−−êêii bbuu««nn bb¸̧nn ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd··

BB¶¶nngg 99:: TThh««nngg ttiinn ttõõ nngg−−êêii bbuu««nn bb¸̧nn ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd·· ssèè 11

BB¶¶nngg 1100:: TThh««nngg ttiinn ttõõ nngg−−êêii bbuu««nn bb¸̧nn ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd·· ssèè 22

§§éénngg vvËËtt TTrräänngg ll−−îînngg TTæænngg ttrräänngg CÇ̧cc cç̧ nnhh©©nn ®®·· GGii¸̧ ttrr¶¶ cchhoo TT××nnhh ttrr¹¹nngg®®−−îîcc mmuuaa ((kkgg//cç̧ tthhÓÓ)) ll−−îînngg ddùù ttÝÝnnhh tthhuu mmuuaa ttrroonngg tthhîî ss¨̈nn tthhóó rrõõnngg

nn¨̈mm 22000000 ((VVNNDD//kkgg))Lîn rõng 25 500 20 20.000 ®· chÕtMang 20 100 5 15.000 ®· chÕtS¬n d−¬ng 15 45 3 10.000 ®· chÕtTª tª 5 30 6 400.000 cßn sèngKú ®µ 5 50 10 80.000 cßn sèngNhÝm 9 90 10 25.000 cßn sèngR¾n hæ mang 1,2 3 2 350.000 cßn sèngÇc loµi r¾n kh¸c 1,5 6 4 40.000 cßn sèngCÇy h−¬ng 4 40 10 65.000 cßn sèngKhØ 6,5 45 7 15.000 ®· chÕtÇc loµi rïa 0,7 10 15 30.000 cßn sèngGÊu 90 90 1 300.000 cßn sèngGÊu mËt 0,01 1 4.000.000/gr

§§éénngg vvËËtt TTrräänngg ll−−îînngg TTæænngg ttrräänngg CÇ̧cc cç̧ nnhh©©nn ®®·· GGii¸̧ ttrr¶¶ cchhoo TT××nnhh ttrr¹¹nngg®®−−îîcc mmuuaa ((kkgg//cç̧ tthhÓÓ)) ll−−îînngg ddùù ttÝÝnnhh tthhuu mmuuaa ttrroonngg tthhîî ss¨̈nn tthhóó rrõõnngg

nn¨̈mm 22000000 ((VVNNDD//kkgg))Lîn rõng 20 320 16 20.000 ®· chÕtÇc loµi mang 25 100 4 15.000 ®· chÕtS¬n d−¬ng 20 100 5 10.000 ®· chÕtTª tª 3 21 7 400.000 cßn sèngKú ®µ 5 60 12 80.000 cßn sèngNhÝm 7 63 9 25.000 cßn sèngR¾n hæ mang 1 1 1 350.000 cßn sèngÇc loµi r¾n kh¸c 1 7 7 40.000 cßn sèngCÇy h−¬ng 3 33 11 65.000 cßn sèngKhØ 7 35 5 15.000 ®· chÕtÇc loµi rïa 0,5 6,5 13 30.000 cßn sèng

33..55 KKÕÕtt qquu¶¶ ®®iiÒÒuu ttrraa cchhÝÝnnhh

Trªn c¬ së 28 phiÕu ®iÒu tra do nh÷ng ng−êi ®i thu l−îm l©m s¶n phi gç vµ nh÷ng thî s¨n ë x·Phong Mü (gi¸p ranh víi khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn) tr¶ lêi, çc kÕt qu¶ ®iÒu tra chÝnhnh− sau:

Çc ®iÓm s¨n b¾n vµ b¾t ®éng vËt chñ yÕu ë vïng b¶o tån nghiªm ngÆt cña khu b¶o tånthiªn nhiªn Phong §iÒn

Çc loµi ®éng vËt hoang d· bÞ s¨n b¾n vµ bÉy ®−îc b¸n cho çc nhµ bu«n ë ®Þa ph−¬ng ëx· Phong Mü vµ gÇn x· Phong Xu©n

Ho¹t ®éng s¨n b¾n th−êng liªn quan ®Õn viÖc thu l−îm song m©y.

10


pphhÇÇnn iivv:: PPhh©©nn ttÝÝcchh

44..11 CÇ̧cc xxuu hh−−íínngg ttµµii nngguuyyªªnn rrõõnngg

Xu h−íng râ rµng trong nghiªn cøu cho thÊy lµ trong mäi tr−êng hîp, (ngo¹i trõ chuèi), sèl−îng tµi nguyªn cã s½n hiÖn nay Ýt h¬n 10 n¨m tr−íc ®©y. Sè l−îng thu l−îm hoÆc s¨n b¾n®−îc cña mét sè l©m s¶n cã gi¸ trÞ cao nh− mËt, qu¶ −¬i, song lo¹i to, hæ, gÊu, h−¬u vµ tª tª ®·gi¶m ®¸ng kÓ. Çc loµi thó lín (nh− hæ, gÊu vµ h−¬u) hiÖn nay rÊt hiÕm.

T×nh tr¹ng s¨n b¾n hiÖn nay ®· gi¶m do kh«ng cßn çc loµi thó trong ph¹m vi s¨n b¾n cña ng−êid©n ë çc th«n. Çc loµi vÉn cßn phæ biÕn lµ nh÷ng loµi vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong çc khurõng bÞ tho¸i ho¸ nh− lîn rõng (Sus scrofa) vµ mang (Muntiacus muntjak).

Ng−êi Tµ ¤i vµ çc nhãm d©n téc liªn quan ®· cã lÞch sö l©u ®êi vÒ thu l−îm çc l©m s¶n phigç vµ sinh sèng b»ng nghÒ s¨n b¾n ë vïng nghiªn cøu. Hä ®· vµ ®ang sinh sèng víi mËt ®éd©n sè rÊt thÊp cho nªn viÖc sö dông tµi nguyªn ë ®Þa ph−¬ng cßn mang tÝnh bÒn v÷ng. Khi nÒnkinh tÕ ViÖt Nam vµ kinh tÕ trong khu vùc ph¸t triÓn nhanh chãng vµo nh÷ng n¨m 1990, nhucÇu vÒ l©m s¶n phi gç vµ ®éng vËt hoang d· còng gia t¨ng vµ çc céng ®ång trong vïng nghiªncøu ®· b¾t ®Çu s¨n b¾n vµ h¸i l−îm v× môc ®Ých lîi nhuËn chø kh«ng cßn ®¬n gi¶n lµ kÕ sinhnhai. Bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· vµ thÞ tr−êng cho çc l©m s¶n phi gç nh− song m©y ®· mëréng khi thu nhËp cña ng−êi d©n thµnh thÞ ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc t¨ng lªn.

HH××nnhh 44:: XXuu hh−−íínngg bbuu««nn bb¸̧nn ssoonngg mm©©yy ëë 33 xx··

Nguån: H¹t KiÓm l©m A L−íi vµ Phong §iÒn

Song m©y ®−îc khai th¸c réng r·i vµo nh÷ng n¨m 1990 ®Ó cung cÊp cho thÞ tr−êng s¶n xuÊt ®ågia dông ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Ph¶i mÊt tíi 20 n¨m th× çc lo¹i song m©y th«ng dôngmíi cã ®−êng kÝnh h¬n 2 cm. Song m©y sau khi bÞ c¾t th× sÏ mäc l¹i.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

'000 s

tem

s

11


CÇ̧cc hh××nnhh tthhøøcc hh¸̧ii ll−−îîmm ttµµii nngguuyyªªnn

KKhhii nnµµoo?? §a sè çc l©m s¶n phi gç ®−îc h¸i l−îm tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 8 trong suèt mïa kh«,vµ phÇn lín ho¹t ®éng s¨n b¾n lµ tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 2 vµo mïa m−a. Giai ®o¹n ngay saukhi thu ho¹ch mïa (Th¸ng 5 - th¸ng 6 vµ th¸ng 10 - th¸ng 11) lµ thêi gian thuËn lîi nhÊt choviÖc h¸i l−îm trong rõng.

BBuu««nn bb¸̧nn ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd��:: Çc loµi thó th−êng khi b¸n ®· bÞ chÕt, ch¼ng h¹n nh− lîn rõng,mang vµ s¬n d−¬ng (Naemorhedus sumatrensis) do con bu«n mua ®Ó b¸n cho çc nhµ hµngthÞt thó rõng ë trong çc thÞ x· vµ thµnh phè ë TØnh Thõa Thiªn HuÕ. Nh÷ng loµi th−êng ®−îcb¸n khi cßn sèng nh− tª tª, kú ®µ, r¾n vµ rïa th−êng ®−îc b¸n qua trung gian hoÆc nh÷ng ng−êib¸n bu«n cung cÊp cho çc chî trong thµnh phè ë ViÖt Nam vµ nam Trung Quèc. PhÇn lín çcloµi nµy ®Òu ®−îc sö dông lµm thuèc.

BB¶¶nngg 1111:: CÇ̧cc llooµµii tthhóó ccãã ggii¸̧ ttrrÞÞ ccaaoo bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾tt

CÇ̧cc llooµµii tthhóó LLýý ddoo Hæ X−¬ng ®−îc dïng lµm d−îc liÖu ch÷a mét sè bÖnhGÊu MËt gÊu ®−îc xem lµ mét ph−¬ng thuèc th«ng dông Rïa ba säc §Ó ch÷a bÖnh ung th−R¾n hæ mang chóa D−îc liÖu truyÒn thèngTª tª V¶y ®−îc dïng nh− mét lo¹i thuèc gia truyÒn

TTõõ ddïïnngg ssóónngg cchhuuyyÓÓnn ssaanngg ddïïnngg bbÉÉyy:: Víi viÖc chÝnh thøc tÞch thu çc lo¹i sóng vµo n¨m1997, çc thî s¨n ®· chuyÓn sang ®¸nh bÉy. Mét chuyÕn ®i g¸c rõng qua khu b¶o tån thiªnnhiªn Phong §iÒn vµo n¨m 2000 ®· thu ®−îc 454 bÉy thó mµ phÇn lín lµ ®Ó bÉy thó lín. Métsè kh¸c vÉn tiÕp tôc s¨n b»ng sóng tù t¹o ë çc vïng nghiªn cøu. Mét vÊn ®Ò næi cém h¬n lµ®¸nh bÉy kh«ng ph©n biÖt ®−îc ®èi t−îng ®¸nh b¾t chÝnh víi tÊt c¶ çc loµi cã thÓ bÞ m¾c vµobÉy. Dïng sóng cã ®Æc tÝnh lùa chän h¬n bëi v× thî s¨n ph¶i chñ ®Þnh r×nh vµ b¾n thó vµ ph¶ië cïng mét ®Þa ®iÓm víi chóng.

SSùù kkhh¸̧cc nnhhaauu vvÒÒ ggiiííii:: VÒ h¸i l−îm l©m s¶n phi gç, c¶ nam giíi vµ n÷ giíi ®Òu h¸i l−îm tÊt c¶çc l©m s¶n phi gç cã thÓ ¨n ®−îc còng nh− cñi ngo¹i trõ mËt ong (cã lÏ do ®Æc tÝnh nguy hiÓmvµ çc yªu cÇu riªng cña viÖc thu thËp mËt ong). Nam giíi lµ nh÷ng ng−êi thu ho¹ch nhiÒu nhÊtçc l©m s¶n phi gç cã gi¸ trÞ th−¬ng m¹i cao nh− song m©y to vµ l¸ cä. VÒ s¨n b¾n, nam giíithùc hiÖn tÊt c¶ çc ho¹t ®éng liªn quan, ngo¹i trõ viÖc b¾t kú ®µ vµ rïa do c¶ nam giíi vµ n÷giíi thùc hiÖn (hai loµi nµy ®−îc b¾t b»ng tay, kh«ng sö dông c«ng cô bÉy, b¾n).

44..22 TTÇÇmm qquuaann ttrräänngg ccññaa vviiÖÖcc ss¨̈nn bb¾¾nn

Tæng s¶n phÈm quèc néi 2001 tÝnh b×nh qu©n theo ®Çu ng−êi huyÖn A L−íi (bao gåm x· ARoµng vµ Hång Kim) lµ 16.140.00 ®ång 5. Sè d©n dù tÝnh ë 3 th«n cña x· A Roµng ®−îc kh¶os¸t lµ 698 ng−êi. Thu nhËp dù tÝnh cho ba lµng cña x· A Roµng lµ 11.265.720.000 ®ång/ n¨m2001. Thu nhËp tõ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· n¨m 2001 (77.215.000) ®¹t xÊp xØ 0.7% tængthu nhËp. TÝnh to¸n t−¬ng tù ®−îc thùc hiÖn víi x· Hång Kim cho thÊy r»ng ®éng vËt hoangd· chiÕm d−íi 0.1% thu nhËp n¨m 2001 trong hai lµng kh¶o s¸t.

5 Niªn gi¸m thèng kª 2001huyÖn A L−íi

12


BB¶¶nngg 1122:: GGii¸̧ ttrrÞÞ ccññaa cç̧cc llooµµii tthhóó bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾nn ëë 33 tthh««nn tthhuuéécc xx·· AA RRooµµnngg

§¬n vÞ: §ång ViÖt Nam

§§éénngg vvËËtt TTrräänngg TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 TTûû llÖÖ %%®®−−îîcc mmuuaa ll−−îînngg −−íícc GGii¸̧** 11999977 TTæænngg TTæænngg 11999977 TTæænngg TTæænngg tthhaayy ®®ææii

ll−−îînngg mmuuaa ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm GGii¸̧ ttrrÞÞ// GGii¸̧ ttrrÞÞ((kkgg//cç̧ tthhÓÓ)) nn¨̈mm** //nn¨̈mm

Hæ 100 — 1 0 — — —Lîn rõng 40 15.000/kg — 15 — 9.000.000 —Mang lín 45 15.000/kg 15-18 4 10.125.000 2.700.000 -73%Mang th−êng 25 15.000/kg 30 15 11.250.000 5.625.000 -50%Mang Tr−êng S¬n 15 15.000/kg 15 4 3.375.000 900.000 -73%Nai 70 20.000/kg 15 1 21.000.000 1.400.000 -93%Sõng h−¬u — 900.000/1 bé 9-12 1 8.100.000 900.000 -89%KhØ — 20.000-30.000/con 60 20 1.200.000 400.000 -67%Chµ v¸ — 20.000-30.000/con 45 11 900.000 220.000 -7GÊu 70 —** 3-6 2 — — —Tª tª 5 400.000-600.000/kg & cã nhiÒu 16 — 32.000.000 —

20.000-50.000/kg v¶y60.000-80.000/1çi d¹ dµy

Thá v»n — 15.000/con 30 3 450.000 45.000 -90%Rïa ba säc — Tr−íc ®©y 11triÖu/con. phæ biÕn 0 — — —

Nay 28 triÖu/con>1kgÇc loµi rïa kh¸c 0.5 25.000; 70.000 nhiÒu 47 — 1.175.000 —

& 90.000/kgR¾n hæ mang 2.0 900.000-1.000.000/kg phæ biÕn 9 — 16.200.000 —Çc loµi r¾n kh¸c 1.0 200.000-300.000/kg nhiÒu 60 — 1.200.000 —Tr¨n 10 15.000-30.000/kg phæ biÕn 6 — 900.000 —Kú ®µ 7 50.000-100.000/kg phæ biÕn 13 — 4.550.000 —Gµ l«i — 15.000-20.000/con phæ biÕn phæ biÕn — — —

TTæænngg 7777..221155..000000* nÕu cã nhiÒu gi¸ ®−îc ®−a ra, gi¸ thÊp nhÊt ®−îc sö dông

** Gi¸ phô thuéc vµo träng l−îng cña con gÊu ®ã: 20kg = gi¸ 700.000 ®ång/kg; MËt gÊu: mËt nhá gi¸ 2,5 triÖu/1 çi mËt; cì trung b×nh ®Õn cì lín 10-12 triÖu ®ång/1 çi

§§éénngg vvËËtt TTrräänngg ll−−îînngg GGii¸̧ ëë xx·· TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 TTrr−−íícc nn¨̈mm 22000011 TTæænngg TTûû llÖÖ %%®®−−îîcc mmuuaa −−íícc ®®oo¸̧nn HHåånngg KKiimm 11999977 TTæænngg TTæænngg 11999977 TTæænngg GGii¸̧ ttrrÞÞ tthhaayy ®®ææii

((kkgg//ccoonn)) ssèè//nn¨̈mm ssèè//nn¨̈mm GGii¸̧ ttrrÞÞ//nn¨̈mm //nn¨̈mmLîn rõng 40 15.000/kg 35 6 21.000.000 3.600.000 -83%Mang 25 15.000/kg 22 3 8.250.000 1.125.000 -86%Nai 70 20.000/kg 4 0 5.600.000 — -100%KhØ 7 20.000-30.000/kg 11 5 1.540.000 700.000 -55%Chµ v¸ 9 20.000-30.000/kg 5 0 900.000 — -100%GÊu 70 - 1 0 — — —Tª tª (5) 400.000/con — 4 — 1.600.000 —Çc loµi rïa 0,5 30.000-60.000/kg — 5 — 75.000 —R¾n hæ mang 2 900.000-1.000.000/kg — 0 — — —Çc loµi r¾n kh¸c 1 200.000-300.000/kg — 9 — 1.800.000 —Gµ g« — 15.000-20.000/con — 0 — — —TrÜ sao — 15.000/con — 0 — — —

TTæænngg 88..990000..000000

BB¶¶nngg 1133:: GGii¸̧ ttrrÞÞ ccññaa cç̧cc llooµµii tthhóó bbÞÞ ss¨̈nn bb¾¾nn ëë 22 tthh««nn tthhuuéécc xx·· HHåånngg KKiimm

§¬n vÞ: §ång ViÖt Nam

13


Ghi nhËn vÒ khèi l−îng ®éng vËt hoang d· bÞ b¾t th−êng thÊp h¬n khèi l−îng thùc tÕ vµ métsè gi¸ ®−îc ghi nhËn cã thÓ thÊp h¬n gi¸ c¶ thùc tÕ, tuy vËy nÕu nh©n ®«i sè l−îng ®éng vËtb¾t ®−îc th× thu nhËp tõ ®éng vËt hoang d· còng vÉn Ýt h¬n 2%. §iÒu ®ã cho thÊy râ rµng r»ngviÖc s¨n b¾n ®éng vËt hoang d· n¨m 2001 chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong thu nhËp cña çc lµng®−îc kh¶o s¸t.

D÷ liÖu vÒ tæng s¶n phÈm quèc néi cña huyÖn Phong §iÒn kh«ng cã s½n, bëi vËy kh«ng thÓ dùtÝnh vÒ tÇm quan träng vÒ tµi chÝnh cña ho¹t ®éng s¨n b¾t ë ®©y.

Cã mét sù kh¸c biÖt râ rµng gi÷a x· A Roµng vµ hai x· cßn l¹i. §éng vËt hoang d· cã nhiÒu(dùa trªn kÕt qu¶ s¨n b¾t) ë A Roµng h¬n gÇn khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn. Mét yÕu tècã thÓ gi¶i thÝch xu h−íng nµy lµ chÊt ®éc lµm rông l¸ vµ çc hµnh ®éng qu©n sù ¶nh h−ëngçc vïng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn vµ vïng ®Öm cña nã trong suèt cuéc chiÕntranh §«ng D−¬ng lÇn thø hai.

44..33 CÇ̧cc vvÊÊnn ®®ÒÒ kkhh¸̧cc

Tõ çc cuéc pháng vÊn víi nh÷ng thî s¨n ë th«n vµ nh÷ng ng−êi bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·,nhãm ®· nhËn thÊy r»ng ®èi víi çc loµi cã gi¸ trÞ cao (nh− hæ, tª tª vµ gÊu), çc thî s¨n chuyªnnghiÖp, th−êng tõ ngoµi tØnh, ®ang ho¹t ®éng trong vïng nghiªn cøu.

Nghiªn cøu cßn ph¸t hiÖn thÊy viÖc h¸i l−îm l¸ cä ë x· Hång Kim kh«ng quan träng nh− ë x·A Roµng. Ng−êi d©n ë x· Hång Kim cho biÕt nguån l¸ cä ®· c¹n kiÖt do khai th¸c qu¸ møctrong vµi n¨m qua.

Theo çc quy ®Þnh vÒ s¨n b¾n ®éng vËt hoang d· ®èi víi çc khu rõng ®Æc dông th× tÊt c¶ çcho¹t ®éng s¨n b¾n ®Òu bÞ nghiªm cÊm ë çc khu b¶o tån. Mét sè l©m s¶n phi gç nh− mËt, qu¶h¹t ®−îc phÐp khai th¸c ë mét sè n¬i trong khu b¶o tån thiªn nhiªn (khu t¸i sinh). ë x· ARoµng, h¹t kiÓm l©m A L−íi kh«ng cho phÐp ng−êi d©n thu h¸i qu¶ −¬i trong rõng cña l©mtr−êng A L−íi bëi v× ng−êi d©n chÆt ph¸ c©y tr−íc khi h¸i l−îm qu¶.

14


PPhhÇÇnn vv:: CÇ̧cc kkhhuuyyÕÕnn nngghhÞÞ

§Èy m¹nh gi¸o dôc vµ nhËn thøc vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ b¶o tån rõng cho çc céng ®ång®Þa ph−¬ng sinh sèng ë gÇn hoÆc trong çc khu vùc rõng.

X©y dùng n¨ng lùc cho çn bé çc h¹t kiÓm l©m Phong §iÒn vµ A L−íi trong c«ng t¸cqu¶n lý ®éng vËt hoang d· vµ b¶o tån.

N©ng cao n¨ng lùc cho lùc l−îng kiÓm l©m ®Ó lµm viÖc ë cÊp x· vµ th«n.

X©y dùng çc dù ¸n khuyÕn n«ng khuyÕn l©m vµ ngµnh nghÒ thñ c«ng cho çc céng ®ång®Þa ph−¬ng.

Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ë vïng ®Öm cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn nªn thamgia vµo çc ch−¬ng tr×nh phôc håi vµ b¶o vÖ rõng còng nh− kiÓm so¸t s¨n b¾n ®éng vËthoang d·.

Khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn nªn cã mét ban qu¶n lý vµ çc çc tr¹m b¶o vÖ rõng,®©y lµ nh÷ng −u tiªn chÝnh cho kÕ ho¹ch lµm viÖc 5 n¨m ®Çu.

Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng gÇn hoÆc trong çc khu vùc rõng nªn tham gia quan lý b¶o vÖrõng. Nãi çch kh¸c, qu¶n lý rõng bÒn v÷ng nªn dùa vµo céng ®ång. Ng−êi d©n ®Þaph−¬ng muèn sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn l©u dµi, nh−ng hä kh«ng biÕt qu¶n lý tµinguyªn theo çch bÒn v÷ng nh− thÕ nµo. Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ë vïng ®Öm cña khub¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn vµ huyÖn A L−íi mong muèn lµm viÖc theo çc hîp ®ångb¶o vÖ rõng vµ phôc håi sinh c¶nh rõng theo Ch−¬ng tr×nh 661. Nªn tËn dông c¬ héi nµy®Ó tiÕn hµnh ch−¬ng tr×nh qu¶n lý rõng dùa vµo céng ®ång ë nh÷ng khu vùc nµy.

H¸i l−îm song m©y vµ l¸ cä ë çc vïng phôc håi ë khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒncã thÓ ®−îc phÐp, nh−ng nªn duy tr× møc h¹n chÕ ho¹t ®éng h¸i l−îm ë vïng b¶o tånnghiªm ngÆt cña khu b¶o tån thiªn nhiªn. Nghiªn cøu ban ®Çu vÒ çc yªu cÇu sinh c¶nhcña loµi Gµ l«i lam mµo tr¾ng cho thÊy viÖc ph¸t quang líp mÆt cña khu rõng trong vïngb¶o tån nghiªm ngÆt sÏ t¸c ®éng ®Õn Gµ l«i lam mµo tr¾ng vµ mét sè loµi chim kh¸c kiÕm¨n trªn mÆt ®Êt. §ång thêi, h¸i l−îm song m©y th−êng liªn quan víi viÖc s¨n b¾t cã södông bÉy ®Ó b¾t çc loµi chim kiÕm ¨n trªn mÆt ®Êt, ®Æc biÖt lµ Gµ L«i.

Hai l−u vùc s«ng trong vïng b¶o tån nghiªm ngÆt cña khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn(¤ L©u vµ Mü Chanh) nªn lµ nh÷ng ®iÓm chÝnh cho kiÓm so¸t s¨n b¾n vµ khai th¸c gç bÊthîp ph¸p trong kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña khu b¶o tån thiªn nhiªn.

15


TTµµii lliiÖÖuu tthhaamm kkhh¶¶oo

Lª Träng Tri, TrÇn HiÕu Minh, TrÇn Quang Ngäc, Ross Hughes vµ TrÇn Quèc Dòng (2000).Dù ¸n ®Çu t− khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. Hµ Néi: Tæ chøcB¶o tån Chim Quèc tÕ vµ ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch Rõng, B¸o ço b¶o tån Sè 15.

Oliver Wetterwald, Michael Jenny vµ NguyÔn B¸ Th«ng (2001). Ph©n tÝch ph−¬ng thøc södông, nguån tµi nguyªn vµ thÞ tr−êng ®Þa ph−¬ng vÒ çc s¶n phÈm phi gç ë huyÖn Nam§«ng. B¸o ço ®iÓn h×nh ë çc th«n Ka §«ng vµ Tµ V¹c. Ch−¬ng tr×nh Hç trî L©mnghiÖp x· héi cña Helvetas. Khoa L©m nghiÖp, Tr−êng ®¹i häc N«ng, L©m HuÕ.

Hoµng Ngäc Khanh, NguyÔn §¹i Anh TuÊn, Hå V¨n Ph−íc vµ NguyÔn V¨n Tri TÝn (2001).B¸o ço thùc hiÖn dù ¸n b¶o tån hæ, Giai ®o¹n 2000-2001. HuÕ.

16


PPhhôô llôôcc II:: CC¸̧cc ®®ÞÞaa ®®iiÓÓmm hh¸̧ii ll−−îîmm vvµµ ss¨̈nn bb¾¾nn ëë 33 xx��

BB¶¶nn

®®åå

22:: TT

hh««nngg

ttiinn

vvÒÒ ss

¨̈nn bb

¾¾nn vv

µµ tthh

uu hh¸̧

ii cc¸̧cc

ll©©mm

ss¶¶nn

pphhii

ggçç

tt¹¹ii tt

hh««nn

AA RR

ooµµnngg

,, hhuuyy

ÖÖnn AA

LL−−íí

ii

17


BB¶¶nn

®®åå

33:: TT

hh««nngg

ttiinn

vvÒÒ ss

¨̈nn bb

¾¾nn vv

µµ tthh

uu hh¸̧

ii cc¸̧cc

ll©©mm

ss¶¶nn

pphhii

ggçç

ëë hhaa

ii tthh««

nn vvïï

nngg ®®

ÖÖmm cc

ññaa KK

hhuu BB

TTTT

NN PP

hhoonngg

§§iiÒÒ

nn

18


BB¶¶nn

®®åå

44:: TT

hh««nngg

ttiinn

vvÒÒ ss

¨̈nn bb

¾¾nn vv

µµ tthh

uu hh¸̧

ii cc¸̧cc

ll©©mm

ss¶¶nn

pphhii

ggçç

tt¹¹ii tt

hh««nn

§§ôôtt

55 vv

µµ 66

vvïïnngg

®®ÖÖmm

ccññaa

KKhhuu

BBTT

TTNN

PPhhoo

nngg §§

iiÒÒnn

19


PPhhôô llôôcc IIII:: CÇ̧cc llooµµii ccãã ttÇÇmm qquuaann ttrräänngg bb¶¶oo ttåånn ëë xx�� AA RRooµµnngg

Th«ng tin kh¸c vÒ ®éng vËt hoang d· lÊy tõ çc cuéc pháng vÊn vµ nhËn d¹ng çc vËt phÈm tõs¨n b¾n trong nhµ cña 3 th«n chóng t«i ®· ®Õn th¨m.

CÇ̧cc llooµµii MMaanngg3 loµi Mang ®−îc x¸c ®Þnh tõ çc phÇn cßn l¹i cña çc chiÕn lîi phÈm treo trong nhµ cña çc thîs¨n (Mang lín, Mang th−êng vµ Mang Tr−êng S¬n). Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng nhËn diÖn chóng bëinh÷ng kh¸c biÖt vÒ kÝch cì vµ sinh c¶nh sèng (ch¼ng h¹n nh− cì lín, trung b×nh vµ nhá; rõnggiµ, rõng thø sinh hoÆc ®åi nói n«ng nghiÖp).

MMaanngg llíínn (tªn ®Þa ph−¬ng: A Doan Achor)Cã 3 bé g¹c ®−îc nhËn d¹ng cho loµi nµy. D©n ®Þa ph−¬ng nãi r»ng sinh c¶nh sèng cña loµinµy lµ nh÷ng khu rõng thø sinh vµ rõng giµ, chóng sinh sèng ë trong nh÷ng khu rõng çchxa çc b¶n lµng. Mét con Mang lín cã thÓ c©n nÆng tõ 50 - 60 kg, vµ nh÷ng thî s¨n trongvïng nhËn diÖn chóng lµ anh em nhµ Nai. MMaanngg ((hhoo½½nngg))Çc loµi thó vµ vËt phÈm tõ çc loµi nµy vÉn cßn rÊt phæ biÕn. Loµi thó nµy lµ môc tiªu s¨nb¾n ®Ó lµm thøc ¨n, hoÆc ®«i khi ®Ó b¸n vµ tiªu dïng trong gia ®×nh. Mét con Mang (ho½ng)c©n nÆng kho¶ng 20-30 kg.MMaanngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn (Tªn ®Þa ph−¬ng: Mat oos)Cã 2 bé g¹c ®−îc x¸c ®Þnh cho loµi nµy; chóng bÞ s¨n trong rõng ë l−u vùc s«ng Bå vµs«ng H−¬ng. Nh÷ng thî s¨n trong vïng kÓ r»ng hä b¾t gÆp vµ s¨n b¾n mang nhá vµ ®en(Mang Tr−êng S¬n) ë s©u trong nh÷ng khu rõng giµ ë suèi Pa ¤ng, A Rai vµ Che Linh.Loµi nµy ch−a bao giê bÞ s¨n b¾n ë çc khu rõng thø sinh, cã c©n nÆng kho¶ng 20-25kg.

HHææ Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng kÓ l¹i r»ng hä nh×n thÊy dÊu ch©n hæ ë th−îng nguån s«ng Bå vµ s«ngH−¬ng. Hä cho r»ng quÇn thÓ hæ trong khu vùc cßn l¹i kho¶ng 2-4 con. ë x· A Roµng, tõ n¨m1997 ®Õn n¨m 1999, hæ ®· ¨n thÞt hÕt 20 con tr©u nu«i. Mét con hæ ®· bÞ bÉy ë trªn rÉy gÇn víith«n vµo n¨m 1983.

SSaaoollaaMét thî s¨n ë th«n Ka Ron ®· bÉy ®−îc mét con Saola çi ë suèi Pa ¤ng vµo n¨m 1997. ChiCôc KiÓm l©m Thõa Thiªn HuÕ ®· th¶ nã vµo rõng. Nh÷ng ng−êi cung cÊp th«ng tin ë 3 th«n®· kh¶o s¸t cho biÕt cã Saola trong khu rõng thuéc hai l−u vùc s«ng chÝnh cña s«ng Bå vµ s«ngH−¬ng, nh−ng kh«ng phæ biÕn.

CÇ̧cc llooµµii lliinnhh ttrr−−ëënnggNg−êi d©n ®Þa ph−¬ng kÓ l¹i r»ng cã 3 lo¹i linh tr−ëng kh¸c nhau trong khu rõng ë çc con suèith−îng nguån s«ng Bå vµ s«ng H−¬ng. Qua m« t¶, cã thÓ kÕt luËn r»ng çc loµi linh tr−ëng nµylµ Chµ V¸, V−în vµ KhØ mÆt ®á (Macaca arctoides).

TThháá vv»»nn TTrr−−êênngg SS¬¬nnMét sè thî s¨n kÓ l¹i r»ng cã 2 lo¹i thá trong vïng. Loµi thø nhÊt cã mµu n©u vµ tai dµi. Cã thÓ®©y lµ loµi Thá Xiªm (Lepus peguensis). Loµi thø hai ®−îc m« t¶ lµ nÆng 1,5 kg, cã çc v»n mµun©u ®Ëm trªn m×nh vµ tai ng¾n. Hä chØ thÊy vµ bÉy ®−îc loµi nµy ë trong rõng. Çc thî s¨n trongvïng kÓ l¹i r»ng loµi nµy ¨n mÇm c©y m«n thôc (Homalonema occulta) vµ ngñ trªn c©y (Arengasp). Loµi nµy kh«ng cßn phæ biÕn trong rõng n÷a. Thá v»n Tr−êng S¬n ®−îc m« t¶ lµ mét loµimíi ®èi víi khoa häc trong n¨m 2000. Loµi nµy ®−îc ghi nhËn ë mét vµi ®Þa ®iÓm nh− KhuBTTN Vò Quang, Pï M¸t vµ Phong Nha, vµ trong çc khu rõng thuéc huyÖn H−¬ng S¬n, tØnhHµ TÜnh. Nh÷ng ng−êi cung cÊp th«ng tin ®· kÓ l¹i thÊy loµi nµy trong rõng ®Çu nguån s«ng Båvµ s«ng H−¬ng. §©y lµ sù më réng ®¸ng kÓ vÒ phÝa nam cña ph¹m vi ph©n bè cña loµi nµy.

20


PPhhôô llôôcc IIIIII:: TTããmm tt¾¾tt cç̧cc bb¸̧oo cç̧oo KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn

HH−−íínngg ttííii mméétt ttÇÇmm nnhh××nn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc cchhoo TTææ hhîîpp vvïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii cç̧cc kkhhuu rrõõnngg tthhuuéécc hh¹¹ ll−−uuss««nngg MMeekk««nnggBiªn so¹n: Michael C. Baltzer, NguyÔn ThÞ §µo vµ Robert G. Shore

a) B¸o ço chÝnhB¸o ço nµy th−êng ®−îc gäi lµ “TÇm nh×n §a d¹ng sinh häc”, nªu chi tiÕt tÝnh ®a d¹ng sinhhäc cña Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng. §©y lµ sù hîp nhÊt cña4 vïng sinh th¸i, mét trong sè ®ã lµ d·y Tr−êng S¬n. B¸o ço nh»m ph¸c häa vïng sinh th¸id·y Tr−êng S¬n víi nh÷ng gi¸ trÞ sinh häc quan träng vµ çc mèi ®e däa. §ång thêi, b¸o çocòng x¸c ®Þnh cô thÓ vµ xÕp lo¹i çc −u tiªn b¶o tån trong ph¹m vi d·y Tr−êng S¬n, víi môc®Ých lín nhÊt lµ ®¶m b¶o viÖc b¶o tån toµn bé gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cña vïng sinh th¸i nµycho çc thÕ hÖ trong t−¬ng lai.

b) Phô lôc kü thuËtPhô lôc kü thuËt lµ tµi liÖu thø hai trong bé tµi liÖu ““TTÇÇmm nnhh××nn §§aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc””. Phô lôc nµy®−îc x©y dùng trªn c¬ së çc th«ng tin tõ b¸o ço chÝnh, ®−a ra nhiÒu th«ng tin chi tiÕt h¬n vÒmçi mét khu vùc ®−îc x¸c ®Þnh lµ −u tiªn b¶o tån (gäi lµ khu vùc −u tiªn). Ngoµi ra, Phô lôcKü thuËt cßn bao gåm tµi liÖu tãm t¾t çc nghiªn cøu khoa häc vÒ çc loµi chim, thó, thùc vËtvµ çc loµi ç trong toµn bé Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng(bao gåm c¶ d·y Tr−êng S¬n).

BB¸̧oo cç̧oo KKiinnhh ttÕÕ xx·· hhééii cchhoo TTææ hhîîpp VVïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii cç̧cc kkhhuu rrõõnngg tthhuuéécc hh¹¹ ll−−uu ss««nngg MMªªkk««nnggBiªn so¹n: John Baker, Bruce McKenney vµ Jack Hurd

Nghiªn cøu vÒ kinh tÕ x· héi ®−îc thùc hiÖn nh»m bæ sung cho §¸nh gi¸ sinh häc trªn qui m«lín cho Tæ hîp Vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng.

“Ph©n tÝch t×nh h×nh” nµy kh«ng chi tiÕt nh− §¸nh gi¸ sinh häc, mµ chØ nh»m môc ®Ých ®−a ranh÷ng th«ng tin c¬ së vÒ çc ®e däa ®èi víi ®a d¹ng sinh häc vµ çc nh©n tè kinh tÕ x· héi c¬b¶n lµm gia t¨ng ¸p lùc. Tãm l¹i, ph©n tÝch nµy ®−a ra çc môc ®Ých vµ khuyÕn nghÞ nh»m n©ngcao b¶o tån ®a d¹ng sinh häc.

11.. §§¸̧nnhh ggii¸̧ ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: Andrew W. Tordoff, Robert J. Timmins, Robert J. Smith vµ Mai Kú Vinh

Nhãm cè vÊn ®a d¹ng sinh häc: NguyÔn Xu©n §Æng (ViÖn ST&TNSV); Jack Tordoff (Tæ chøcQuèc tÕ vÒ b¶o tån Chim); Lª Träng Tr¶i (ViÖn §T&QHR); Lª Xu©n C¶nh (ViÖn ST&TNSV);NguyÔn Cö (ViÖn ST&TNSV); NguyÔn TiÕn HiÖp (ViÖn ST&TNSV); NguyÔn Kim S¬n (ViÖnST&TNSV); Vò V¨n Dòng (ViÖn §T&QHR); §ç T−íc (ViÖn §T&QHR); Ph¹m Méng Giao(Côc KiÓm l©m); TrÇn Quèc B¶o (Côc KiÓm l©m); Ph¹m NhËt (§¹i häc L©m nghiÖp Xu©nMai); Phan KÕ Léc (§¹i häc Quèc gia); NguyÔn V¨n S¸ng (ViÖn ST&TNSV); NguyÔn H÷uDùc (§¹i häc S− ph¹m Hµ Néi); Rob Shore (WWF §«ng D−¬ng); Alexander Monastyrski(Trung t©m nhiÖt ®íi ViÖt Nga); Andrey Kouznetsov (Trung t©m nhiÖt ®íi ViÖt Nga).§©y lµ nghiªn cøu ®Çu tiªn ®−îc hoµn thµnh trong khu«n khæ Ch−¬ng tr×nh b¶o tån Trung

21


Tr−êng S¬n (TTS). Do tËp trung vµo mét trong nh÷ng khu vùc −u tiªn quan träng nhÊt cña d·yTr−êng S¬n, §¸nh gi¸ sinh häc TTS ®· ¸p dông mét qu¸ tr×nh t−¬ng tù víi b¸o ço “TÇm nh×n®a d¹ng sinh häc” cho Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng.

B¸o ço nªu chi tiÕt tÇm quan träng sinh häc vµ hiÖn tr¹ng cña khu vùc TTS, ®ång thêi x¸c ®Þnhçc ®e däa ®èi víi khu vùc nµy. Trªn c¬ së ®ã, ®−a ra çc −u tiªn b¶o tån cho khu vùc vµ x©ydùng çc môc tiªu lín cho mçi mét vïng −u tiªn nµy. HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ph©n tÝch yÕutè hç trî viÖc x¸c ®Þnh “khu vùc b¶o tån” cho khu vùc TTS.

22.. CÇ̧cc vvÊÊnn ®®ÒÒ kkiinnhh ttÕÕ -− xx·· hhééii ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: NguyÔn L©m Thµnh

B¸o ço nµy ®−a ra tæng quan vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vµ çc vÊn ®Ò phÝa ViÖt Nam thuéckhu vùc −u tiªn TTS

B¸o ço bao gåm nhiÒu “sè liÖu chuÈn” cÇn thiÕt cho viÖc lËp kÕ ho¹ch b¶o tån thµnh c«ng vµçc nç lùc ph¸t triÓn. Th«ng tin nªu bËt sù kh¸c biÖt râ rµng gi÷a çc tØnh trong khu vùc −u tiªnvµ ë ph¹m vi nhá h¬n lµ mçi tØnh. Do tÝnh chÊt ®a d¹ng cña khu vùc ®−îc h×nh thµnh tõ nh÷ngkh¸c biÖt vÒ v¨n hãa, khÝ hËu vµ ®Þa lý réng lín, nªn cÇn cã çc sè liÖu chuÈn ®Ó ®−a ra nh÷ngnç lùc b¶o tån cho mçi khu vùc.

33.. §§¸̧nnhh ggii¸̧ cç̧cc cchh−−¬¬nngg ttrr××nnhh pphh¸̧tt ttrriiÓÓnn ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: Aylette Villemain, Herbert Christ, NguyÔn Thanh H¶i, TrÇn Kim Long, B¹ch T©nSinh vµ §ç §øc Thä

Ch−¬ng tr×nh b¶o tån TTS nh»m môc ®Ých kÕt hîp b¶o tån ®a d¹ng sinh häc thµnh c«ng víiph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ó ®¹t ®−îc mét kÕt qu¶ c©n b»ng th× cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh vµ lång ghÐpçc ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn hiÖn cã vµ trong kÕ ho¹ch vµo çc chiÕn l−îc b¶o tån.

B¸o ço nµy tËp trung vµo çc tØnh n»m trong phÇn l·nh thæ ViÖt Nam thuéc khu vùc TTS. Çcch−¬ng t×nh ph¸t triÓn hiÖn cã vµ trong kÕ ho¹ch, nh− çc dù ¸n gi¶m nghÌo vµ x©y dùng®−êng, ®−îc ®−a ra chi tiÕt trong b¸o ço cïng víi çc t¸c ®éng tiÒm n¨ng ®èi víi b¶o tån còng®−îc ®¸nh gi¸.

44.. HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg qquu¶¶nn llýý vvµµ ssöö ddôônngg ®®ÊÊtt ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: TrÇn An Phong

Nhãm nghiªn cøu: TrÇn An Phong, §µo V¨n CÇn, T¹ Hßa B×nh vµ NguyÔn Xu©n Ph−¬ng

ë ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn x©y dùng c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ®Êt. B¸o ço nµy nh»mtËp hîp çc th«ng tin ph©n t¸n vµ kh«ng râ rµng vµo mét b¶n ®å vÒ hiÖn tr¹ng qu¶n lý sö dông®Êt ë khu vùc TTS.

KÕt qu¶ chÝnh cña nghiªn cøu nµy lµ çc b¶n ®å vµ çc sè liÖu HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®−îctr×nh bµy chi tiÕt, cã thÓ ®−îc kÕt hîp víi çc sè liÖu bæ sung cho çc ph©n tÝch s©u h¬n. Tuynhiªn, b¸o ço tãm t¾t ®i kÌm sÏ ®−a ra mét sè gi¶i thÝch vÒ qu¶n lý sö dông ®Êt trong khu vùcTTS.

22


55.. CCoonn nngg−−êêii,, ®®ÊÊtt vvµµ ttµµii nngguuyyªªnn ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn Biªn so¹n: Huúnh Thu Ba

Nhãm nghiªn cøu: Huúnh Thu Ba, Lª C«ng UÈn, V−¬ng Duy Quang, Ph¹m Ngäc MËu,NguyÔn Ngäc Lung vµ NguyÔn Quèc Dùng

Ngoµi çc sè liÖu vÒ t×nh h×nh vµ sinh häc tæng qu¸t, hiÓu biÕt vÒ çch thøc çc céng ®ång ®Þaph−¬ng sö dông vµ ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng cña hä lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng çc chiÕn l−îcb¶o tån tæng hîp vµ hiÖu qu¶.

B¸o ço nµy nh»m môc ®Ých x©y dùng hiÓu biÕt cô thÓ h¬n vÒ çc vÊn ®Ò hiÖn t¹i liªn quan ®Õncon ng−êi, ®Êt vµ tµi nguyªn - ®Æc biÖt lµ qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn dùa vµo céng ®ång.Nghiªn cøu tËp trung vµo hai ®iÓm thö nghiÖm trong khu vùc TTS, n¬i thùc hiÖn çc ho¹t ®éngthùc ®Þa. §ång thêi còng so s¸nh cô thÓ trong vµ gi÷a çc ®iÓm víi nhau, vµ ®−a ra çc khuyÕnnghÞ c¬ b¶n.

66.. TTiiÒÒmm nn¨̈nngg dduu llÞÞcchh ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: Hoµng Ph−¬ng Th¶o

Du lÞch trong khu vùc lµ mét ngµnh ph¸t triÓn nhanh. NÕu ®−îc ph¸t triÓn hîp lý, th× nã cã thÓmang l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®¸ng kÓ cho ng−êi d©n sinh sèng trong d·y Tr−êng S¬n.

B¸o ço nµy ®iÒu tra søc thu hót du lÞch vµ çc c¬ së vËt chÊt hiÖn cã víi tÇm nh×n h−íng tíiviÖc t¨ng c−êng tiÒm n¨ng. Nghiªn cøu còng xem xÐt kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng du lÞch,®iÒu tra nghiªn cøu tÊt c¶ çc kh¶ n¨ng cã thÓ (bao gåm c¶ du lÞch sinh th¸i), bëi v× çc ho¹t®éng, h×nh th¸i du lÞch ®Òu cã thÓ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp mang l¹i lîi Ých hoÆc thiÖt h¹i cho b¶otån.

77.. NNgghhiiªªnn ccøøuu vvÒÒ tthhùùcc ttÕÕ ss¨̈nn bb¾¾nn vvµµ hh¸̧ii ll−−îîmm ëë KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nnBiªn so¹n: Lª Träng Tr¶i, §Æng Th¨ng Long, Phan Thanh Hµ vµ Lª Ngäc TuÊn

Khu BTTN Phong §iÒn (Thõa Thiªn HuÕ) lµ mét phÇn quan träng cña khu vùc TTS bëi v× nãb¶o vÖ mét trong nh÷ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña khu rõng ®Êt thÊp vµ lµ n¬i c− tró cña nhiÒu loµiquan träng nh− Sao la vµ Gµ l«i.

Nghiªn cøu nµy ®−îc x©y dùng dùa trªn çc sè liÖu hiÖn cã ®−îc thu thËp tõ Phong §iÒn vµmë réng ph¹m vi lªn tíi b¶y th«n. Nghiªn cøu ®· ®iÒu tra nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªnnµo ®ang ®−îc sö dông trong vïng, n¬i h¸i l−îm vµ gi¸ trÞ v¨n hãa vµ kinh tÕ cña nã. Th«ngtin ®−îc ph©n tÝch cho thÊy møc ®é phô thuéc cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®èi víi tµi nguyªnthiªn nhiªn.

N¨m 1998, tr−íc nh÷ng quan t©m vÒ møc ®é mÊt ®a d¹ng sinh häc ngµy cµng t¨ng, còngnh− nhu cÇu n©ng cao quy m« vµ lång ghÐp çc nç lùc b¶o tån toµn cÇu, WWF ®· khëix−íng c«ng t¸c BB¶¶oo ttåånn ddùùaa vvµµoo vvïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii. Suy nghÜ vµ hµnh ®éng trªn nh÷ng quym« réng lín (nh− çc hÖ sinh th¸i, vïng sinh häc, hoÆc vïng sinh th¸i nh− trong tr−ênghîp cña WWF) cã thÓ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ h¬n nhu cÇu b¶o tån çc quÇn thÓ loµi cã thÓph¸t triÓn vµ çc qu¸ tr×nh sinh th¸i, còng nh− nhu cÇu lång ghÐp b¶o tån vµ ph¸t triÓncña con ng−êi.

WWF ®· x¸c ®Þnh ®−îc 238 vïng sinh th¸i, cã tªn gäi lµ Vïng Sinh th¸i Toµn cÇu 200,®¹i diÖn cho çc −u tiªn b¶o tån cao nhÊt trªn thÕ giíi. Çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ngMªk«ng lµ mét tæ hîp 4 vïng sinh th¸i ®a d¹ng ®ang bÞ ®e däa, 3 trong sè ®ã ®−îc liÖtkª trong çc Vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200. §−îc thµnh lËp n¨m 1999, Ch−¬ng tr×nh hµnh®éng Vïng sinh th¸i ë çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng hiÖn ®ang ho¹t ®éngnh»m b¶o tån tÝnh ®a d¹ng sinh häc ®éc ®¸o ®ang bÞ ®e do¹ cña hai trong sè nh÷ng vïngsinh th¸i nµy - ®ã lµ d·y Tr−êng S¬n vµ çc khu rõng kh« trung §«ng D−¬ng.

VVïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii dd··yy TTrr−−êênngg SS¬¬nn lµ n¬i tró ngô cña mét sè çc loµi ®éng vËt hoang d· ®éc®¸o nhÊt trªn thÕ giíi ®ang bÞ ®e do¹ - tõ nh÷ng loµi ®Æc h÷u Ên t−îng nh− Chµ V¸ loµirÊt cã ý nghÜa nh− Sao la, ®Õn mét sè nh÷ng loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng nh− Voi Ch©u¸, Hæ vµ Tª gi¸c mét sõng. T−¬ng lai cña nh÷ng loµi nµy vµ c¶ nh÷ng loµi kh¸c n÷a phôthuéc vµo c«ng t¸c b¶o tån thµnh c«ng vïng sinh th¸i trong dµi h¹n; vµ cÇn thiÕt ph¶i®−îc thùc hiÖn ngay tr−íc khi nã vÜnh viÔn kh«ng cßn n÷a. Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïngsinh th¸i nh»m môc ®Ých b¶o tån vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n b»ng viÖc:

Huy ®éng c«ng t¸c b¶o tån trong toµn bé vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n;B¶o vÖ çc loµi vµ ®iÓm chÝnh th«ng qua b¶o tån tæng hîp vµ çc ho¹t ®éng ph¸triÓn trong çc khu vùc −u tiªn;Thóc ®Èy mét m«i tr−êng chÝnh s¸ch hç trî cho b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng;§Æt nÒn mãng cho b¶o tån dµi h¹n.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn lµ mét ch−¬ng tr×nh thÝ ®iÓm ®−îc x©y dùng trong khu«nkhæ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n cña WWF phèi hîp víiChÝnh Phñ ViÖt Nam vµ n−íc CHDCND Lµo. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh míi ®−îc h×nhthµnh nµy lµ ®Ó t¹o sù phèi hîp cña tÊt c¶ çc bªn tham gia - tõ çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng®Õn çc c¬ quan ChÝnh phñ vµ çc tæ chøc Quèc tÕ - cïng lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o c«ng t¸cb¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong c¶nh quan Trung Tr−êng S¬n.

WWWWFF lµ mét trong nh÷ng tæ chøc b¶o tån cã kinh nghiÖm vµ lín nhÊt thÕ giíi, víimét m¹ng l−íi çc tæ chøc vµ hiÖp héi quèc gia tr¶i réng trªn toµn cÇu ë 96 n−ícvíi h¬n 5,2 triÖu ng−êi ñng hé th−êng xuyªn.

Môc ®Ých cña WWF lµ ng¨n chÆn sù tho¸i ho¸ cña m«i tr−êng tù nhiªn trªn tr¸i ®Êtvµ x©y dùng mét t−¬ng lai trong ®ã con ng−êi sèng hoµ hîp víi thiªn nhiªn, b»ngviÖc:

B¶o tån sù ®a d¹ng sinh häc trªn tr¸i ®Êt;§¶m b¶o sö dông bÒn v÷ng çc tµi nguyªn thiªn nhiªn cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o; KhuyÕn khÝch çc ho¹t ®éng lµm gi¶m « nhiÔm, gi¶m khai th¸c vµ tiªu dïngl·ng phÝ n¨ng l−îng vµ çc nguån tµi nguyªn.

WWF ®· xuÊt b¶n mét lo¹t çc b¸o ço trong khu«n khæ Ch−¬ng tr×nh TrungTr−êng S¬n víi sù phèi hîp vµ hç trî cña Côc KiÓm l©m vµ C¬ quan Ph¸t triÓnQuèc tÕ Hoa Kú.

CCôôcc KKiiÓÓmm ll©©mm (FPD) lµ c¬ quan ®èi t¸c phÝa ChÝnh phñ ViÖt Nam trong Ch−¬ngtr×nh Trung Tr−êng S¬n.

Côc KiÓm l©m, thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, cã tr¸ch nhiÖm t−vÊn kü thuËt vµ h−íng dÉn vÒ vÊn ®Ò rõng ®Æc dông, qu¶n lý ®éng vËt hoang d· vµthùc thi ph¸p luËt.

CC¬¬ qquuaann pphh¸̧tt ttrriiÓÓnn qquuèècc ttÕÕ HHooaa KKúú (USAID), cïng víi WWF-US, ®· tµi trî choCh−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬n.

USAID, lµ mét c¬ quan ChÝnh phñ liªn bang ®éc lËp cña Mü, chñ yÕu hç trî çcquèc gia ®ang phôc håi sau th¶m häa, nç lùc tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ tiÕn hµnh c¶içch d©n chñ.

TTµµii lliiÖÖuu nnµµyy ®®−−îîcc tthhùùcc hhiiÖÖnn vvííii ssùù hhçç ttrrîî ccññaa PPhhßßnngg MM««ii ttrr−−êênngg,, VVôô PPhh¸̧tt ttrriiÓÓnn KKiinnhh ttÕÕ,, NN««nngg nngghhiiÖÖpp vvµµ TThh−−¬¬nngg mm¹¹ii,,

CC¬¬ qquuaann PPhh¸̧tt ttrriiÓÓnn QQuuèècc ttÕÕ HHooaa KKúú..

Thong tin co so cho cac bao cao Trung Truong SonLoi cam onNoi dungDanh muc bang, hinh va ban doBang 1: Diem nghien cuuBang 2: Lich mua vu cho cac hoat dong sinh nhai chu yeu o xa A RoangBang 3: Lam san phi go bi thu luom o xa A RoangBang 4: Thu luom la co o thon Ka Ron, xa A Roang, 2001Bang 5: Tinh trang san ban o 3 thon thuoc xa A Roang (top hop du lieu)Bang 6: So luong cac loai thu bi san ban o 3 thon trong xa A RoangBang 7: So luong cac loai thu bi san bat o 2 thon thuoc xa Hong KimBang 8: So luong thu bi san ban o hai thon thuoc xa Phong MyBang 9: Thong tin tu nguoi buon ban dong vat hoang da so 1Bang 10: Thong tin tu nguoi buon ban dong vat hoang da so 2Bang 11: Cac loai thu co gia tri cao bi san batBang 12: Gia tri cua cac loai thu bi san ban o 3 thon thuoc xa A RoangBang 13: Gia tri cua cac loai thu bi san ban o 2 thon thuoc xa Hong Kim

HinhHinh 1: Kinh doanh song may o xa A RoangHinh 2: Kinh doanh song may o xa Hong KimHinh 3: Tinh hinh buon ban song may o xa Phong MyHinh 4: Xu huong buon ban song may o 3 xa

Ban doBan do 1: Ban do tinh Thua Thien Hue voi cac huyen trong diem (A Luoi va Phong Dien), cac xa trong diemBan do 2: Thong tin ve san ban va thu hai cac lam san phi go tai thon A Roang, huyen A LuoiBan do 3: Thong tin ve san ban va thu hai cac lam san phi go o hai thon vung dem cua Khu BTTN Phong DienBan do 4: Thong tin ve san ban va thu hai cac lam san phi go tai thon Dut 5 va 6 vung dem cua Khu BTTN Phong Dien

Cac tu viet tatPhan I: Thong tin co soPhan II: Phuong phap luan2.1 Lua chon diem nghien cuu2.2 Nhom nghien cuu2.3 Cong cu2.4 Han che

Phan III: Ket qua3.1 Ba thon o xa A Roang3.2 Hai thon thuoc xa Hong Kim3.3 Hai thon thuoc xa Phong My3.4 Nhung nguoi buon ban dong vat hoang da3.5 Ket qua dieu tra chinh

Phan IV: Phan tich4.1 Cac xu huong tai nguyen rung4.2 Tam quan trong cua viec san ban4.3 Cac van de khac

Phan V: Cac khuyen nghiTai lieu tham khaoPhu luc I: Cac dia diem hai luomPhu Luc II: Cac loai co tam quan trong bao ton o xa A RoangPhu Luc III: Tom tat cac bao cao Khu vuc Trung Truong Son

nghi™n c¯u v“ th˘c t’ s®n bæn vµ h∏i l≠Óm Î khu v˘c trung tr ......Hunting and...

Documents

Transcript of nghi™n c¯u v“ th˘c t’ s®n bæn vµ h∏i l≠Óm Î khu v˘c trung tr ......Hunting and...