Nuraghe Larenzu Nieddu

In bassu, Nuraghe Funtana Sones, intrada

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Ufìtziu de sa Limba Sarda

Isportellu Linguìsticu Comunale

Novas de Bonàrcadu annu V n.5 de su mese de Làmpadas 2020

At torradu apèrrere s'Ufìtziu de sa Limba sarda e s'Isportellu Linguìsticu Comunale. Dae su comintzu de su mese de Freàrgiu, est apertu in su Comunu de Bonàrcadu, , s'Ufìtziu de sa Limba Sarda e s'Isportellu Linguìsticu Comunale pro sa Limba Sarda.

S'Isportellu est collocadu in sos locales de sa Biblioteca Comunale e estapertu comente narat su calendàriu postu a suta, cun sas dies e sas oras. S'operadore est a disponimentu de sos Amministradores e de totu sos tzitadinos pro cale siat informatzione, duda, curiosidade, bibliografia, sitografia a susu de sa Limba Sarda, pro consulentzias e pro cussigios chi pertocant sas regulas de iscritura de su sardu.

Cun s'apertura de s'Isportellu Linguìsticu, at a sighire fintzas unu servìtziu de informatzione istitutzionale, “NOVAS DE BONARCADU”, intre s'Amministratzione Comunale e sos tzitadinos, IN SARDU, pro chi custos siant semper informados de sas fainas chi s'Amministratzione faghet, de sas iscadentzias, de sos avisos de prus importu, dende in su matessi tempus visibilidade pùblica e ufitziale a su sardu, una limba galu bia in sa comunidade nostra, ma chi si

faeddat solu in cuntestos informales e pagu e nudda in sos cuntestos ufitziales e, galu prus pagu benit iscrita.

Sa redatzione de “NOVAS DE BONARCADU”est contivitzada dae su servìtziu linguìsticu sardu de su Comunu de Bonàrcadu, operadore Gonario Carta.

S'operadore podet èssere cuntatadu a su:

Nùmeru de telefono 3349358721

e.mail go.carta@tiscali.it

In ònnia nùmeru de “NOVAS DE BONARCADU” ddue podent èssere finas curiosidades a susu de sa limba sarda, chi podent pertocare sos nòmenes de logu, s'etimologia de sos faeddos, s'istòria, sa geografia, saliteradura, sa poesia, sa gramatica,sas regulas de iscritura de su sardu,atualidade, ditzios ecc.

NOVAS DE BONARCADU, si podet bìdere fintzas dae domo, bastat unu computer e su cullegamentu a internet, dae su situ istitutzionale de su Comunu: www.comunebonarcado.or.it >UfìtziuLimba Sarda>in sardu e pro su sardu o andende deretu a: in sardu e pro su sardu, chi est su situ de s'Isportellu subracomunale, in ue si podent tzapare siat sos traballos de s'Isportellu Linguìsticu de Bonàrcadu, siat cussos de totu sos àteros Isportellos chi faghent parte de su progetu de ocannu, chi sunt: Bonàrcadu capufilera,Bauladu, Boàtiri S.P.,Cuglieri, Milis, Narabolia, Nurachi, Santeru Milis, Santu Lussurzu, Sèneghe, Tramatza e Tzeddiai.

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Ufìtziu de sa Limba Sarda

Isportellu Linguìsticu Comunale

Dies e oras de apertura de s'Isportellu Linguìsticu Comunale.

Lunis 15.30 – 18.30

Chenàbura 11.00 – 13.00

S'Ufìtziu de sa Limba Sarda e s'Isportellu Linguìsticu Comunale est collocadu in sos locales de sa Biblioteca, in su primu aposentu a manu manca a pustis de s'intrada.

S'Operadore de s'Isportellu LinguìsticuDot. Gonario Carta

S'operadore est a disponimentu de sos Amministradores, de sos dipendentes e de totu sos Tzitadinos pro calesiat informatzione, duda, curiosidade chi pertocat sa Limba e sa Cultura Sarda, gramatica e arrègulas de iscritura de su Sardu.

LàmpadsLàmpadas: nde benit dae su latinu lampades, cheret nàrrere lentia, cain custu mese, in medas logos, allumant lentias a de note pro festare a

primu Cèrere, diosa de sa religione romana de sa terra e de saprodutzione e, a pustis a Santu Giuanni. Sos istudiosos pèntzant chi ande bettire custu su nòmene de su mese a innoghe, sunt istètidos sos

Judeos.

Dizios

Sos angiones si contant a Santu Giuanni

Abba e bentu trigu aposentu, abba e sole trigu a muntone

Cando si pesat su bentu, est pretzisu bentulare

Torramus a dare s'avisu chi amus dadu su mese passadu, est a nàrrereca sas atividades de s'Ufìtziu de sa Limba Sarda e de s'Isportellu

Linguìsticu sunt serradas in su logu, pro s'emergèntzia Coronavirus.S'Operadore est a disponimentu de s'Amministratzione Comunale, de

sos Dipendentes e de sos Tzitadinos, e podet èssere cuntatadu o protelefono o cun email, su nùmeru e s'indiritzu

sunt a suta.

email: go.carta@tiscali.ittelefonu: 3349358721

AVISU

Dae su 9 de su mese de martzu, pro s'emergèntzia de suCOVID-19 e, Sighende is Decretos de su Presidente de suCossìgiu de sos Ministros (DPCM) e cussu de su Guvernadorede sa Regione Autonoma de sa Sardigna, s'Ufìtziu de sa LimbaSarda e s'Isportellu Linguìsticu in su Comunu de Bonàrcadu,est serradu. S'operadore at a sighire a fàghere s'atividade dae

domo, in (Smart Working/Lavoro Agile), est a nàrrere, totucussu chi si podet fàghere telematicamente(computer/telefono). S'Operadore, at a èssere semper adisponimentu de s'Amministratzione Comunale, de sosDipendentes, de totu sos Tzitadinos pro calesiatinformatzione, curiosidade, duda, chi pertocat s'atividade des'Ufìtziu Limba Sarda e de s'Isportellu Linguìsticu. S'Operadore podet semper èssere cuntatadu o pro mail, o protelefono a sos indiritzos postos a suta:

email: go.carta@tiscali.ittelefonu: 3349358721

A Totus unu saludu mannu mannu e de coro e a nos bidere totu sanos apresse.

Su teatru in limba sarda de Antoni Garau

Antoni Garau naschit in Aristanis, su 3

de làmpadas de su 1907 e morit semper

in Aristanis su 20 de freàrgiu freàrgiu de

su 1988. Est istadu unu cumediògrafu de

gabbale, at iscritu belle e che 13

cumèdias in Limba Sarda chi mustrant

tzertamente sa sotziedade sarda e sos

tramudòngios suos in sa furriada de unu

mesu sèculu.

Antoni Garau, morit su 20 de Freàrgiu de su 1988.

Unas cantas cumpangias de teatru, amantiosas de sas òperas de Garau,

sighint a propònnere, oe in die, cun èsitu mannu sos traballos suos.

A issu ant intituladu su Teatru de Aristanis.

Custas sunt sas òperas suas:

Is Campanas de Santu Sadurru

Cumèdia in tre atos de su 1934. S’ambientatzione est in una

biddighedda de su deAristanis. Su protagonista est su barberi-

istangheri de Triagus chi amànniat una rapresentatzione teatrale pro

collire dinare e torrare a comporare sas campanas de crèsia.

Pepantiogu s’Arricu

Cumèdia in tre atos de su 1934. Pepantiogu, mere ricu de Sant'Antoni

Ruinas, tzucat a Roma pro visitare unu fradile e nde li càpitat de onnia

manera, cando chircat de faeddare in italianu cun sa gente chi atòbiat.

Pìbiri Sardu

Cumèdia in tres atos de su 1943. Ambientada in Aristanis in sa domo de

unu mastru de pannu-sacrista de pagu contu in su tempus de sa

segunda gherra mundiale. Unas cantas pitzocas, agiuadas dae sas

mamas, chircant de si cojuare cun sos sordados italianos chi istant in

bidda, ma non si cumprendent bene a pare pro more de sa diferèntzia

de limba.

Sonnu Trumbullau

Cumèdia in tre atos de su 1945. Faeddat

de una pitzoca sarda e de unu sordadu

lòmpidu a su de Aristanis pro more de

sa gherra. S’iscena si faghet cumplicada

e movimentada ca, pro contare unu bisu

de su babbu de sa giòvana, s’autore totu

in unu nche tràmudat s’ispetadore-letore

in una barraca fraigada in sa marina…

Basciura

Cumèdia in tre atos del 1950. Garau ambientat custa òpera in unu

biddighedda a curtzu a Aristanis chi, pròpiu pro s’agatare in unu logu

bassu, onnia tantu est amuntadu dae sas abas de su riu. sos

amministradores tenent una resone in prus pro èssere in pelea.

Sa Professoressa

Cumèdia in tre atos de su 1956. Cicitu e Filumena, maridu e mugere cun

pagu dinare, faghent unu muntone de sacrifìtzios pro fàghere istudiare

sa fìgia Pinuccia. Su resurtadu no at a èssere su chi si isetaiant…

Giusepi e Maria

Cumèdia in tre atos de su 1972. Giusepi e Maria istant in unu bidditzolu

a canta de Aristanis e sunt pòberos comente sos de s’Evangèliu. Maria

isperat de tènnere unu fìgiu òmine ca custa est sa cunditzione pro

godire de un’eredidade: s’at a illierare in su pinnetu de unu pastore, ma

sa nàschida de una fèmina at a pònnere un impeigu a sos bisos de sos

protagonistas.

S’Úrtima Xena

Cumèdia in un’atu e tres tempos de su 1972. Ambientada in una bidda in

sos annos 50, custa cumèdia faeddat de una famìlia numerosa chi si

reunit pro amentare su babbu chi pensant chi siat mortu in s’ùrtima

gherra. Ma issu torrat e sas cosas si ponent in movimentu.

Sa Corona de Tzia Belledda

Cumèdia in duos atos de su 1975. Su

contu cumintzat cun sa morte de una

bìdigra chi at postu semper in pelea sos

duos figiastrinos. Sa trama s’isvilupat

intre s’amentu de is prepotèntzias de sa

fèmina e su contu de comente sos

giòvanos chircant de s’abituare a sa

libertade chi ant tentu.

Ciciu Fruschedda

Cumèdia in un’atu de su 1977. Ambientada in sa domo de unu fiudu:

nointames sa poberesa de sa domo, sos custrintos current a la

forrogare, cando ischint chi si nch’est mortu, chirchende su testamentu

e sos benes.

Su Mundu de Tziu Bachis

Cumèdia in un’atu de su 1979. Girat a fùrriu de sa figura patètica e

dolimosa de un ‘òmine de 90 annos chi istat in una bidda, cun pagos

ligàmenes cun su mundu cuntemporàneu e cun amentos medas de su

tempus coladu e de sa mugere sua istimada.

Maria Concepita

Cumèdia in tre atos de su 1980. Ambientada in Aristanis in tempos

reghentes, in custa òpera b’est sa cuntierra intre sos modos de

campare e de pensare de duos isposos de 70 annos ligados a sa

tzivilidade antiga de sos massajos e su restu de sa tzitade chi,

devènnida capitale de provìntzia, presentat totu sas calidades e sos

difetos de sa modernidade.

Su Segrestaneddu

Cumèdia cun pròlogu e 4 atos de su

1983. Unende mamentos de comitzidade

e àteros de riflessione, Garau descriet sa gente ùmile de sa comunidade

imaginària de Aquafrida.

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

AVISU APERTURA CARIASARIU COMUNALE SABUDU 6 E DOMINIGA 7

LAMPADAS

1 làmpadas 2020

Si faghet ischire, chi sabudu 6 e dominiga 7 làmpadas, at a èssere apertu a

sos tzitadinos residentes su cariasariu comunale,

Pro s 'emergèntzia sanitària Covid 19 cust'annu, sas maneras pro pòrrere

intrare sunt cambiadas. In s'avisu alliongiadu chi podeis bìdere in su situ

internet istitutzionale de su Comunu de Bonàrcadu, eis a tzapare totu sas

regulas, cussa pro si imparaulare e, sas maneras de boddire sa cariasa.

COMUNE DI BONARCADO

Provincia di Oristano

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

AVISU APERTURA CARIASARIU COMUNALE

Si faghet ischire chi Sabudu 6 làmpadas e Dominiga 7 làmpadas 2020 dae sas oto e

mesu a sa una e mesu ( 8,30 -13,30) e da sas tres e mesu de sero e fintzas a sas ses e

mesu de sero (15,30 – 18,30) at a èssere apertu su cariasariu comunale.

Pro s’emergèntzia Covid-19, pro istransire atropamentos e fàghere in manera chi

bi siant sas distàntzias tra persona e persona, at a èssere amanitzadu unu

turnu/rodatzione de intrada de 1 ora e, pro non prus de 40 personas a sa borta.

Pro non fàghere atroppamentos, a s'intrada, Giòbia 4 e Chenàbura 5 làmpadas, in

sos locales de s'ex depositu de Corso Italia, at a èssere possibile a si imperaulare pro

pòrrere intrare a su cariasariu in sas dies e in sas oras apostivigiadas.

Si podet boddire cariasa pro unu massimu de 5 kg a famiglia, debadas, cussa chi si

boddit in prus, s'at a pagare unu contributu de 1,00€ a kg.

S'impreigat de sighire sos disponimentos chi sighint:

• Podent boddire cariasa, solu sos tzitadinos chi risiedint in Bonàrcadu;

• S'impreigat de non pigare a sas matas e no impreare iscalas, ca podet èssere

unu arriscu e unu perigulu pro sa siguresa de sas personas;

• Sos Barratzellos tenent s'incarrigu de sa coberàntzia de su dinari e de su

miramentu, pro regulare sas intradas, pro chi non potzant capitare dannos a sas

personas e sas cosas.

S’Amministratzione non si pigat peruna responsabilidade pro calesiat dannu

portzat capitare.

Bonàrcadu 01/06/2020

Su Sindigu Francesco Pinna

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

AVISU ISCADENTZIA PAGAMENTU ACONTU IMU 2020

4 làmpadas 2020

Su 16 làmpadas 2020 iscadit su tempus pro pagare s'acontu IMU 2020.

In su situ internet istitutzionale de su Comunu de Bonàrcadu , tzapades:

AVISU DE ISCADENTZIA PAGAMENTU ACONTU IMU 2020

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

SERRADURA DE S'ABBA A SU NOTE DAE SU LUNIS A SA CHENABURA

5 làmpadas 2020

S' avisant sos tzitadinos chi pro assegurare unu livellu de s'abba atamanadu in sos depositos de su Comunu e pro non fàghere mancare s'abba, s'at a serrare s'abba dae sas deghe de note a sas ses de mangianu (22.00-06.00), ònnia note dae su lunis a sa chenàbura.

"SABIDORIAS PRO CRESCHERE"

“Sabidorias pro creschere”, sunt unos cantos manifesteddos, chi amus comintzadu a pubricare, e gasi nomenados, in ue paris cun figuras ispassiosas, si dant règulas de cumportamentos bonos e de educatzione tzivica

"SABIDORIAS PRO CRESCHERE"Sos manifestos “Sabidorias pro crèschere” tenent s'obietivu

de fàghere intrare sa limba sarda in sas iscolas e non solu e dedifùndere temas chi pertocant s'educatzione tzìvica.

"Chie imbrutat su sartu no est fraitzu. Est tontu !"

Sos muntonàrgios in sos oros de sas carrelas e de sos rios, non suntsinnos de tzivilidade. Rispeta s'ambiente e sighi sa regorta seberada de

s'aliga!.

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

AVISU APERTURA CARIASARIU•8 làmpadas 2020

Si faghet ischire, solu pro sos Bonarcadesos residentes, chisu cariasariu comunale, at a èssere apertu pro chie nde cheretboddire de cariasa dae Martis 9 làmpadas 2020 a Dominiga 14

làmpadas 2020. Si depent sighire sos indicos chi sunt ins'avisu alliongiadu.

AVISU

Pro s’emergèntzia Covid-19, pro istransire atropamentos e fàghere in

manera chi bi siant sas distàntzias tra persona e persona, at a èssere

amanitzadu unu turnu/rodatzione de intrada de 1 ora e, pro non prus de 40

personas a sa borta.

Pro non fàghere atroppamentos, a s'intrada, Giòbia 4 e Chenàbura 5

làmpadas, in sos locales de s'ex depositu de Corso Italia, at a èssere

possibile a si imperaulare pro pòrrere intrare a su cariasariu in sas dies e in

sas oras apostivigiadas.

Si podet boddire cariasa pro unu massimu de 5 kg a famiglia, debadas,

cussa chi si boddit in prus, s'at a pagare unu contributu de 1,00€ a kg.

S'impreigat de sighire sos disponimentos chi sighint:

• Podent boddire cariasa, solu sos tzitadinos chi risiedint in Bonàrcadu;

• S'impreigat de non pigare a sas matas e no impreare iscalas, ca podet

èssere unu arriscu e unu perigulu pro sa siguresa de sas personas;

• Sos Barratzellos tenent s'incarrigu de sa coberàntzia de su dinari e de su

miramentu, pro regulare sas intradas, pro chi non potzant capitare dannos

a sas personas e sas cosas.

S’Amministratzione non si pigat peruna responsabilidade pro calesiat

dannu portzat capitare.

Bonàrcadu 08/06/2020

Su Sindigu Francesco Pinna

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

LEGE 9 NADALE 1998 N. 431, CONTRIBUTOS IN AGIUDU PRO PAGARES'AFITU DE DOMO

•12 làmpadas 2020

Bandu pro aere contributos in agiudu pro pagare sos afitos de domoannu 2020 , mesadas ghennàrgiu- abrile

Est in publicatzione in su Cuadru Pretòriu de su Comunu de Bonarcadu

su bandu L.431/98 pro aere contributos in agiudu pro sos afitos de

domo, annualidade 2020.

Sas domandas si podent presentare fintzas a su 22.06.2020

In su situ internet de su Comunu de Bonarcadu, tzapades:

Alliongios

MODULU DOMANDA

BANDU

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

DISPOSITZIONES NOAS APERTURA CARIASARIU COMUNALE

17 làmpadas 2020

Si faghet ischire chi in sas dies chi at apèrrere su cariasàriu comunale daeGiòbia 18 làmpadas finas a Dominiga 21 làmpadas 2020 dae sa noe a sa

una ( 9,00 -13,00), bistu chi sa cantidade de cariasa est pagu, sa cariasa chi s'ata boddire, est totu a indonu.

S'impreigat de sighire semper sas regulas de cumportamentu chi amus dadu insos avisos de cabidianu.

Su 21 de custu mese de làmpadas, comintzat s'istajone de s'istadiale, tempus de callentu e de siccagna: atentzione a sos fogos! 'Onni annu in Sardigna su fogu faghet dannos meda a s’ambiente e a sos òmines chi, in prus de pèrdere bestiàmene, pasturas, frutetos, livàrios, càpitat chi si ferrent, s’istrùpient o fintzas chi morgiant istudande su fogu o chircande de salvare sa roba e, su traballu issoro. Sa manera mengius pro firmare su fogu est a non ddu pònnere aposta e, a non si ddu fàghere fuire pro su pagu incuru. Onniunu depet fàghere atentzione a non causare dannos cun su fogu. In cale si siat perìodu de s’annu, ma prus che totu in s’istadiale, est perigulosu meda a che fulliare in terra o dae s’automòbile cantos de sigaretas e alluminos allutos. Semper, ma mescamente in custu tempus, chie tenet propiedades in su sartu, depet dare atentu chi nudda potzat causare ischintiddas e pampas e chi non ddue siant materiales chi potzat pigare fogu cun facilidade. In prus, a intro de sas datas istabilidas dae sa Regione, depent èssere fatos totu cussos traballos e, mescamente, fatas sas doas de protetzione pro su fogu.

Si bides fogu: avisa luego e poni·di a su seguru!

PRUS ATENTZIONE, PRUS PAGU FOGOS!

In su 1300 chie poniat fogu nche ddi segaiant sa manu dereta si non pagaiat su dannu (Dae sa Carta de Logu: Ordinamentos de fogu Cap.XLV "De non pònnere fogu foras de su tempus ordinadu"; Cap. XLVI "De non pònnere fogu a sas domos"; XLVII "De non pònnere fogu a sos laores, binzas ortos ecc." Cap. XLVIII "De non pònnere fogu in sas biddas e in sas domos de sa bidda"; Cap. XLIX "De fàghere doa pro s'amparu de su fogu").

Cussu de sos fogos est semper unu problema mannu meda in s’istiu.

In custa istajone, cando non proet, s'erba est sica, e fintzas sos àrbures si nche sicant e bastat pagu pro ddis fàghere pigare fogu. Sas oras prus perigulosas sunt: dae sas undighi de manzànu a sas ses de sero.

Finas pro su 2020 sa Regione Sardigna, at aprontadu, comente aiat zai fatu sos

annos in antis, unas cantas mesuras pro parare fronte e, amparare in carchi manera a su problema de sos fogos. Pro assegurare una publitzitade de gabale, su manifestu aprontadu de sa Regione, est istadu apicadu in totus sos entes pùblicos, in sos comunes, sas iscolas, sos portos, sos aeroportos e in sas istruturas turìstisticas de Sardigna.

Sas règulas cunfirmant cantu est istadu aprovadu s’annu passadu: si podet afoghizare dae su primu a su 30 de làmpadas e dae su 15 de cabudanni a su 31 de santugaine, solu cun su permissu de sos servìtzios territoriales de sa Forestale e solu si su tempus ddu permitit. In prus, si si presentant progetos ispetzìficos a su Sìndigu e si issu ddos aprovat, si podent afoghizare terrinos prusmannos de 10 ètaros.

Mancari sos inditos dados dae sa Regione Sardigna siant de importu mannu in sabatalla contra de su fogu, tocat a nois a fàghere atentzione cando ddu manizamus, pro non portare dannu a cosas e pessones.

Si cherimus bene a sa terra e a s’isula nostra, faghimus.ddu a bìdere!!

REGIONE AUTONOMA DE SARDIGNA

Ordinamentos contra sos fogos 2020-2022 de sa Regione Autonoma de sa Sardigna

DISPOSTAS GENERALES DE COMENTE TI DEVES CUMPORTARE SIBIDES FOGU: RÈSUMENE LÌBERU DE SU TITULU I ARTÌCULOS 1, 2 E 3

TITULU I

SI BIDES PAMPA O MANCARI FUMU EBBIA, TZÈRRIA IMMEDIATU ASU NÙMERU BIRDE 1515 DE SA FORESTALE, A SU 115 DE SOS

VIGILES DE SU FOGU, A SU 113 DE SA POLITZIA E A SU 112 DE SOSCARABINERIS;

PRO CHI BI SIAT SU TEMPUS DE APRONTARE TOTU PRO CHIDD'ISTUDARE; NON PENTZES MAI CHI ÀTERE DD’APAT GIAI FATU;

SI ISCHIS COSA CHI POTZAT AGIUDARE A ISCOBÈRRERE CHIE ATPOSTU SU FOGU, DEPES TZERRIARE SOS NÙMEROS INDITADOS IN

SUBRA;

SI BIDES CHI EST PIGHENDE FOGU, DEPES CHIRCARE DEDD'ISTUDARE CUN COMAS, MA SOLU SI SES SEGURU CHI FAGHET A TI

NCHE PORRERE FUIRE;

NON TI FRIMES A DD’ABBAIDARE: SU FOGU NO EST UN ISPETÀCULU;

NO ABARRES MAI A INGHÌRIU DE SU FOGU O IN LOGOS IN UE TIRATBENTU;

NON RUGRES S'ISTRADA PRENA DE FUMU O PAMPA; NON LASSES SAMACHINA IN MESU DE S'ISTRADA: DEPET ABARRARE LÌBERA PRO

FÀGHERE PASSARE SAS MACHINAS PRO ISTUDARE SU FOGU;

NON LASSES SA MÀCHINAS PRO ISTUDARE SU FOGU; NO ABARRES INVATU DE ÀTERAS MÀCHINAS E, SI FAGHET, TORRA IN DAE SEGUS;

NARA A SAS ISCUADRAS DE SUCURSU CALES SUNT SAS ISTRADAS ESOS CAMINOS IN UE EST MENGIUS A PASSARE;

PONE A DISPONIMENTU DE CHIE EST ISTUDENDE SU FOGU RISERVA DE ABBA E ATERAS ATRETZADURAS;

SI SES INGHIRIADU DAE SU FOGU, CHIRCA DE TI NCHE FUIRE O,ABARRA IN UNU GIASSU SEGURU IN UE NON BI SIAT COSA CHI DIAT

PÒDERE LEARE FOGU; ABARRA A UNA DISTÀNTZIA CHI SIAT A SUNESSI BATOR BORTAS PRUS MANNA DE SA LONGHESA DE SA PAMPA;

RUGRA SU FOGU IN UE B'AT PRUS PAGU PAMPA E PASSA IN SU TRETUZAI BRUSIADU;

SI SES IN MARE, ABARRA IN S'ISPIÀGIA E INTRA A S'ABBA,EST SULOGU PRUS SEGURU;

NON CHIRCHES DE BALDARE MÀCHINAS, MOTO, TENDAS O CANTUB'AT A INTRO; DIAS PÒDERE ABARRARE IN MESU SENA TI NCHE

PÒDERE FUIRE;

SINNALA SA PRESÈNTZIA TUA;

ISTÈSIA DAE SU FOGU BÒMBOLAS DE GAS E BOTOS DE LÌCUIDU CHIPODENT LEARE FOGU;

NON LASSES SA DOMO SI NON SES SEGURU DE TI NCHE PÒDEREFUIRE;

ISTUDA S'INTERRUTORE GENERALE DE SA LUGHE;

TUPONA CUN PAPERI ADESIVU O PANNOS ISSUSTOS GHENNAS EVENTANAS;

APRONTA BOTOS DE ABBA E PANNOS ISSUSTOS E CHIRCA AMPARUIN SOS GIASSOS PRUS A INTRO DE SA DOMO;

ALENA CUN UNU PANNU ISSUSTU IN BUCA;

CANDO B'AT PRUS PERÌGULU

- SU PERÌODU DAE SU PRIMU DE LÀMPADAS A SU BÌNDIGHI DESANTUAGAINE EST CUSSU PRUS PERIGULOSU PRO SU FOGU IN SOS

BUSCOS;

IN CUSTU PERÌODU NON SI PODENT ALLUMARE FOGOS, NEN MANCUPRO AFOGHIZARE ISTULA!!

- IN TOTUS SOS ÀTEROS MESES DE S'ANNU, FORAS DE CUSSOSINDITADOS, SUNT PROIBIDAS TOTU CUSSAS ATZIONES CHI PODENT

FÀGHERE PIGARE FOGU;

COSAS DE FÀGHERE PRO PREVÈNNERE SOS FOGOS

AMMENTA!!!

NO ABRUSES COMAS, ISCAMPUDDOS DE S'INNÈTIU DE SAS CRESURASE DE SA PUDADURA DE SAS MATAS E, NON NCHE FÙLIES DAE SA

MÀCHINA E NON LASSES IN TERRA ALLUMINOS, TZICAS E CALE SISIAT ÀTERA COSA ALLUMADA: S’ERBA SICA CHI B’EST ORU ORU DE

SAS ISTRADAS, DE SAS FERROVIAS ECC, PODET LEARE FOGU, DUNCASFULIA.NCHE S’ÀLIGA IN SOS LOGOS APOSTIVIGIADOS;

- NO ABRUSES CHIMUZA,PAZA E ATEROS RESUZOS DE SA PULIDURADE SU SARTU, SENA LEARE TOTUS SAS MESURAS DE SEGURESA.

RESPETA SOS INDITOS DE SA REGIONE!! ARA BENE UNU CANTU DETERRINU TOTU A INGHÌRIU A INGHIRIU DE SU CUNZADU CA IN PAGU

TEMPUS SU FOGU TI NCHE PODET ISFUZIRE;

CANDO PIGAT SU FOGU, S’ARRISCU DE DANNU NO EST PRO SAS PASTURAS, SOS ÀRBURES E SOS ANIMALES EBBIA, MA FINTZAS PRO TOTU S’ECOSISTEMA NOSTRU E DUNCAS, FINTZAS PRO S’ÒMINE, CHI NDE FAGHET PARTE .

COMUNU DE BONARCADU

Provìntzia de Aristanis

Corso Italia, 140 - Tel. 0783 569028 - Fax 0783 569009

SERRADURA DE S'ABBA A SU NOTE

• 21 làmpadas 2020

S' avisant sos tzitadinos chi pro assegurare unu livellu de s'abba parighimu in sos depositos de su Comunu e, pro non fàghere mancare s'abba, custa note, dominiga 21 làmpadas 2020, s'at a serrare s'abba dae sas deghe de note a sas ses de su mangianu apustis (22.00-06.00).

Amus nadu ca, intre sas atividades se s'Ufìtziu de sa limba sa rda e de s'Isportellu Linguìsticu bi fiat finas cussu de faeddare de Cultura, Istòria, Geografia, Literadura ecc. Accò faeddamus innoghe de Eleonora de Arbaree, fèmina de gabale e de importu mannu de s'Istòria Sarda

Eleonora de Serra-Bas giuighissa de Arbaree, fèmina de importu mannu de sa Natzione Sarda

Eleonora de Arbaree, madona Elionor pro sos Aragonesos, fiat sa segunda de sos de tres de sos fìgios de Marianu (IV) de Bas-Serra, Giuighe de Arbaree e de Timbora de Rocaberti, una fèmina nobile de sa Catalùnia.

Naschit a inghìriu de su 1340 a Molinos de Rei una localidade a probe deBartzellona.

Is annos de sa gioventude sua ddo passat in Aristanis, ma pagu e nudda ischimus de cussos annos.

A inghìriu de su 1376, andat isposa a Brancaleone Doria, òmine genovesu, de sas famiglias prus nòdidas de sa Repùblica Marinara. Custucoju, est istetidu a beru, comente capitaiat in cussos tempos ma non solu, una trassa, finas pro pònnere paris e istringhere una alleàntzia intre su Giuigadu de Arbaree e sa Repùblica de Genova, contra de sos Aragonesos.

A pustis cojuada, Eleonora, andat a bìvere, paris cun su pobiddu a Castel Genovese, oe Castelsardo, tzitade in cussos tempos in manos de sos Doria, In Castel genovese, naschint sos fìgios: Federicu (1377) e Marianu (1379).

Cando in su 1383, su frade, su Giuighe Ugone III benit bochidu, Eleonora currit lestra a Aristanis, pro fàghere balere su deretu de su fìgiu Federicu a èssere Giuighe. Paris cun sordados e òteros meda amigos suos, lompeta Aistanis, in ue, acabat sa rebellia de cussos chi aiant bochidu a su fradee, pigat, in nòmene de su fìgiu Federicu, chi galu non teniat s'edade su titulu de Giuighe/Giuighissa. Chircat, a manera pacifica, de cuncordare paris cun su re de Aragona Pedru IV, pro lòmpere a aere su giuigadu, sene peroe èssere tropu dependente dae su re. Tenimus medas lìteras intre Eleonora e su re, ma, in s'istadiale de su 1383, si lompet a sa gherrae nointamas chi su re aiat fatu presoneri a trassa su pobiddu de Eleonora, pro dda fàghere a timere e dda tènnere passentziosa e, dda fàghere abbadinare a su re. Pustis de annos de batallas e de iscontròrios,si lompet a sa firma de una paghe. Intebetantis, in su 1387, morit Federicu e, benit nominadu Giuighe Marianu (V), chi teniat solu 9 annos e, Eleonora, mantenet sa regèntzia. Comente amus naradu, firmada sa paghe, si depiat lòmpere a cuncordare totu is capitulos de su tratadu, in ue bi fiant finas sa liberatzione de Brancaleone.

Si sunt medas sos documentos chi tenimus intra sas relatziones de s'Arbaree e s'Aragona, pagos sunt cussos chi pertocant a inghìriu de sa politica de Eleonora in sos annos chiandant dae su 1383 a su 1390.

Eleonora, morit, fortzis in su 1404, pro sa pesta e, no ischimus in ue est istetida interrada.

Pro su chi pertocat su giudìtziu istòricu de Eleonora, nde amus giai naradu, e, nàrrere chi est "s'eroina" de su populu sardu, est unu cunsidèriu a beru meda romanticu, ma, sene duda, est istetida una fèmina de personalidade e naturale forte, una fèmina abista e de cabale,

chi sighit a manera forte e firma sa politica de su babbu Marianu IV e, agiudada meda dae is funtzionàrios de corte, de sa crèsia e dae is majorales, aministrat su regnu de s'Arbaree cun autoridade firma.

Amus naradu de sa politica de Eleonora pro amparare sa sovranidade desu Giuigadu e, pruschetotu, amentamus Eleonora, pro èssere sa Giuighissa de sa "CARTA DE LOGU".

CARTA DE LOGU DE SU GIUIGADU DE ARBAREE

Sa "Carta de Logu", est unu codighe de leges, chi pertocant su Deretu Penale, su Deretu Tzivile e su Codighe Rurale.

Cando amus faeddadu de Marianu IV, amus naradu chi giai issu aiat fat una "Carta de Logu" e, ddu narat finas Eleonora, ma a pustis de 16 annos, cambiende is tempos e sa sotziedade, si depiat annoare e, sa "Carta de Logu" de Eleonora annoat e immanniat cussa de Marianu. Intrat in vigèntzia in su 1392 e mantenet vigèntzia in sardigna finas a su 1827, cando intra in vigèntzia su Codighe Feliciano.

Sa Carta de Logu" de Eleonora, est iscritu in sardu arborense, e custu est sena duda unu fatu de reconoschimentu de una identidade de importu mannu. A nois no est lòmpidu cussu originale de Eleonora, ma calincuna copia iscrita a manu e imprentada in su de XV seculos.

Sa "Carta de Logu" de Eleonora, est cuncordada in custa manera:

Unu proèmiu chi narat ....A laude e jesu Christu Sarvadori nostru et exaltamentu de sa justicia, principiat su libru dessas costitucionis,ed ordinacionis sardiscas, fattas, ed ordinadas peri sa illustrissima segnora donna Eleonora peri sa gracia de Deus Juighissa de Arbaree, Contissa de Gociani e biscontissa de Basso, intituladu "CARTA DE LOGU" su quali est dividu in centunovantottu capitulos.

De custos 198 capitulos, 132 pertocaiant su Codighe Penale e su Codighe

Tzivile e, is àteros 66, pertocaiant su Codighe Rurale, fatu in su 1353 dae Marianu IV.

Ddos podimus dividere in custa manera:

Cap. I-XVI, pertocaiant is malefatos contra su Giuighe, contra sa famiglia sua, contra a chie bochit, contra a chie si bochit, contra a chie faghet male a sas personas.

Cap. XVII-XLIV, trataiant de sas furas, de sos prestidos e de sos depidos, de sa testimònia frassa.

Cap. XLV-XLIX, regulamentaiant sos fogos.

Cap. L-LXXX, pertocaiant sas brigas e sas denùntzias.

Cap. LXXXI-CV, regulamentaiant sa cassa, sa pisca, sos caddos, su deretu de famiglia.

Cap. CVI-CXI, pertocaiant sas regulas de sa conza de sas peddes, comente marcare e bendere su bestiame.

Cap.CXII-CXXIII, regulamentaiant sa manera de fàghere sa bàrdia a sos laores, comente serrare sas bìngias e sos ortos, de su bestiamene chi chebessit fora de làcana e paschit in logu angenu, de sas dies de sa festa.

Cap. CXXIV-CXXXII, pertocaiant de sa paga de sos funtzionàrios e de sos castigos pro chie frastimaiat.

Cun su capitulu CXXXIII, si sighit su Codighe Rurale de Marianu IV

Cap. CXXXIII-CLIX, ordinaiant de comente tènnere sas bìngias, sos laores,sos ortos.

Cap. CLX-CXCVIII, pertocaiant de sos cumones,de sos afitos, de sos matzellos, de sas làcanas, de sos inzulios.

Sa "Carta de Logu", in prus de nos fàghere connoschere sa Lege e sas normas de cussu tempus, est a beru, unu documentu de importu

mannu, pro nos fàghere cumprendere finas sos umperos e sos costumenes pro su chi pertocaiat su territòriu de s'Arbaree. Bidimus, chi sa bidea de sa Giuighissa, fiat cussa de dare fortza e podere a s'Istadu, de amparare su sentidu pro sa religione, pro defendere in piessignu sa fèmina e in generale sa famiglia. Meda de custos resonamentos, ddos bidimus craru, leghende sos capitulos de sa Carta de Logu. Duncas, si podet nàrrere e bìdere chi, sa Giuighissa Eleonora, cun sa Carta de Logu, cheriat a beru assentare is Leges, pro chi:

"Sos fideles e subditos nostros de su rennu nostru...pozant vivere e si pozant conservare in sa via de.ssa justicia et in bonu e pacifichu e tranquillu istadu".