Cestodes of Ruminant, Horse, Poultry & Man 1 · 2014. 3. 4. · Cestodes of Ruminant, Horse,...

Cestodes of Ruminant, Horse, Poultry & Man 1

พยาธิตัวตืดในสัตวเค้ียวเอือ้ง 1. Monezia expansa

อวัยวะที่พบ: ลําไสเล็กของโค กระบือ แพะ และ แกะ ลักษณะสําคัญ:

- scolex มีขนาดเล็กและมี sucker จํานวน 4 อัน ไมมี rostellum หรือ hooks

- proglottids มีสวนกวางมากกวาสวนยาว และทางตอนทายของปลองจะมีตอมที่มีลักษณะเปนกอนกลมเรียงเปนแถวยาวเกือบตลอดปลอง ตอมนี้เรียกวา Interproglottidal gland

- ทางดานขางของแตละปลองจะมีอวัยวะสืบพันธุ 1 ชุด (รวม 2 ชุดในแตละปลอง)

- อวัยวะสืบพันธุ เพศผูประกอบดวย testes ซึ่งมีลักษณะเปนกอนกลมเล็กๆ กระจายอยูทัว่ปลองและหนาแนนบริเวณขอบๆ ทางดานขางและดานทายของปลอง

- อวัยวะสืบพันธุเพศเมียประกอบดวย ovary และมี vitelline glands ซึ่งกระจายตวัเปนรูปวงแหวนรอบ ovary ในแตละขาง

- ไขของพยาธินี้มีลักษณะพิเศษ คือ จะมีรปูรางสามเหลี่ยมฐานโคงภายในมี pyriform apparatus ไขมีเปลือกหนา ไขมีขนาด 56-67 ไมครอน


1.1 Monezia expansa: scolex


1.2 Monezia expansa: scolex, immature, mature, gravid proglottids


1.3 Monezia expansa: egg


พยาธิตัวตืดที่ติดตอถึงคน(Zoonosis) 2. Hymenolepis diminuta

อวัยวะที่พบ: พบในลําไสเล็กของหน(ูrat, mice) และคน ลักษณะ:

- เปนพยาธทิี่มีขนาดเล็กแตยาวมาก scolex ประกอบดวย sucker 4 อนั ที่ไมม ีhooks, rostellum เปนรูป pyriform และมี hooks

- ปลองทีเ่จริญเต็มที่จะพบ testes 3 อัน ลักษณะเปนกอนและเรียงเปนแถวโดยม ีovary อยูตรงกลาง มกัพบวามี testes อยูดานขางของ ovary ดานหนึง่ 2 อัน และอีกดานหนึ่ง 1 อัน ตอนทายของ ovary พบ vitelline gland

- ไขของพยาธิมีขนาด 60-79 x 72-86 ไมครอน มีลักษณะทั่วไป คือ ไขกลมเปลือกหนา ภายในม ีhexacanth ที่มี hook 6 อัน เรยีงกนัเปนรูปพัด


2.1 Hymenolepis diminuta: scolex, immature, mature proglottids


2.2 Hymenolepis diminuta: egg


2.3 Hymenolepis diminuta: cysticercoid


3. Hymenolepis nana อวัยวะที่พบ: พบในลําไสเล็กของหน(ูrat, mice) และคน ลักษณะ:

- เปนพยาธทิี่มีขนาดเล็กและสั้นเมื่อเทียบกับH. diminuta คือยาวประมาณ 1.5-2.0 ซม.

- scolex มีลกัษณะคลายขนมเปยกปูนเล็กๆ มี sucker 4 อัน ที่มีลักษณะคอนขางกลม rostellum มีขนาดใหญและมีรูปราง pyriform และมี hooks ประมาณ 20-30 อัน

- ปลองทางตอนหนาจะแคบ และจะคอยๆ ขยายใหญทางตอนทาย

- อวัยวะสืบพันธุคลาย H. diminuta มาก ม ีtestes 2-3 อัน แตมีลักษณะไมแนนอน และมักจะซอนกันไมแยกชัดเจนเหมือน H. diminuta

- ไขมีขนาด 30-47 ไมครอน รูปรางคอนขางกลม และมี onchosphere ซึ่งภายในมี hook 3 คู เปนรปูลิ่ม และสามารถแยกออกจากไขของพยาธิ H. diminuta ไดโดยสงัเกตที่ขั้วของ onchosphere จะมี filament เปนเสนฝอยๆ ออกมา ซึ่งเปนลักษณะที่ไมพบในไขพยาธิ H. diminuta


3.1 Hymenolepis nana: scolex, immature, mature proglottids


3.2 Hymenolepis nana: egg


4. Taenia saginata อวัยวะที่พบ : พบในลําไสเล็กของคน แตระยะ intermediate

stage จะพบในโค กระบอื โดยพบ infective larva ในกลามเนื้อของโคและกระบือ

ลักษณะ - พยาธิชนิดนี้มีขนาดใหญและยาวมาก อาจพบถึง 1,000 ปลอง ประกอบดวย

scolex ซึ่งมี sucker 4 อัน ที่ไมมี hook, ไมมี rostellum - ในปลองที่เจริญเต็มที่ แตละปลองพบอวัยวะสืบพันธุเพศผู-เมีย 1 ชุด - อวัยวะเพศผูประกอบดวย testes ที่มีลกัษณะเปนกอนกลมเล็กๆ (follicle)

กระจายอยูทั่วไปในปลอง ประมาณ 880-1200 อัน แตไมพบวากระจายถึงสวนทายของ vitelline gland, cirrus sac (cirrus pouch) จะยาวเขามาในปลองไมเกินขอบเขตของ excretory canal

- อวัยวะเพศเมียประกอบดวย ovary 2 lobes และมี vitelline gland กระจายอยูทางดานทายของ ovary นอกจากนี้ในปลองที่เจริญเต็มที่ จะพบ uterus, ootype ที่มีรูปรางเปนกระเปาะ และมีทอ vagina ยาวตอจาก ootype ไปเปดที่ genital atrium ดานขางของปลอง

- ในปลองแกจะพบ uterus แตกแขนงเต็มไปหมด ประมาณ 15-30 แขนง - ไขพยาธิมีลักษณะกลม เปลือกหนา ที่เปลือกจะมีลายตามขวาง(Radially

striation) ภายในมี hexacanth with six hooks ดานนอกของเปลือกไขจะมี vitelline membrane


4.1 Taenia saginata: scolex


4.2 Taenia saginata: mature proglottids


4.3 Taenia saginata: gravid proglottids

T. solium

T. saginata


4.4 Taenia saginata: egg


5. Taenia solium อวัยวะที่พบ: พบในลําไสของคน แต Infective larva พบในเนื้อสุกร ลักษณะ

- เปนพยาธิที่มีขนาดยาวมาก scolex ประกอบดวย sucker 4 อัน และมี rostellum ที่มี hooks 2 แถว จํานวน 22-32 อัน

- ปลองชนิดตางๆ มีความแตกตางกัน คือ immature proglottids จะมีลักษณะแบนกวางมากกวายาว (ปลองสั้นๆ ) mature proglottids จะมีลักษณะเกือบเปนสี่เหลื่อมจัตุรัส gravid proglottids มีสวนยาวมากกวากวาง(ปลองยาว)

- อวัยวะสืบพันธุเพศผูประกอบดวย testes 375-575 อัน มีลักษณะกลมเปน follicle กระจายอยูทั่วปลองทางดาน dorsal และกระจายไปจนถึงบริเวณทาย vitelline gland, vas efferens จํานวนมาก จะรวมกันเปนทอ common vas deferent ซึ่งมีลักษณะเปนทอเปดเขาไปใน cirrus sac, cirrus เปดทางดานขางของปลองดานใดดานหนึ่งแบบสลับขาง

- อวัยวะสืบพันธุเพศเมียประกอบดวย ovary ซึ่งอยูทางสวนทายของปลอง มีลักษณะเปน bilobes และมี accessory lobe ขนาดเล็ก 1 อัน ทําใหมองเห็นเปน trilobe, ootype with Mehlis’ gland อยูตรงกลางระหวาง ovary กับ vitelline gland, vitelline gland อยูทางตอนลางของ ovary, uterus จะเริ่มตนจากตอนหนาของ ootype เปนทอพุงตรงขึ้นไปทางตอนหนาของปลอง และปลายตัน

- ในปลองสุก uterus จะแตกแขนงประมาณ 7-12 แขนง (เฉลี่ย 9 แขนง) - ไขพยาธิมีลักษณะเชนเดียวกับไขพยาธิ T. saginata


5.1 Taenia solium: mature proglottids


5.2 Taenia solium: gravid proglottids


5.3 Taenia solium: egg


5.4 Taenia solium: cysticercus


6. Fresh specimens of Trematodes & Cestodes พยาธิตัวตืดในมา

6.1 Anoplocephala magna อวัยวะที่พบ: พบในลําไสและกระเพาะของมา ลักษณะ :

- เปนพยาธทิี่มีขนาดใหญมาก ม ีscolex ขนาดใหญมาก sucker ทั้ง 4 อัน จะเปดโดยหันไปทางดานหนาของตัว มชีวงคอคอนขางสัน้ ไมมี rostellum, hooks

- proglottids มีขนาดสั้น คือ มดีานกวางมากกวาดานยาว และในแตละปลองมอีวัยวะสืบพันธุ 1 ชุด แตไมพบรายละเอียดมากนัก คงพบแต uterus ซ่ึงเปนวงรีอยูตรงกลางของแตละปลอง อาจพบแขนงของ uterus ในปลองทายๆ และรูเปดของอวัยวะสืบพันธุจะอยูดานขางดานใดดานหนึ่ง

(ตัวอยางที่ดูใหสังเกตเฉพาะรูปรางโดยทั่วไปเทานั้น)

Cestodes of Ruminant, Horse, Poultry & Man

23

Anoplocephala magna

Anoplocephala perfoliata

Cestodes of Ruminant, Horse, Poultry & Man 1 · 2014. 3. 4. · Cestodes of Ruminant, Horse,...

Documents

Transcript of Cestodes of Ruminant, Horse, Poultry & Man 1 · 2014. 3. 4. · Cestodes of Ruminant, Horse,...