ဘဝတကတာ အဘဓမမာ

အပငး (၁)

ပဋကတ (၃) ပ မတဆက နင

အဘဓမမာက ခြငသးသပခြငး

ဆရာလေးလေါကတာယဇနဉာဏ

၂ဝ၂ဝ ခပညနစ၊ ေဇငဘာေ (၁၂) ရက၊ စလနလန

လဆးလနးမညအလကကာငးအရာများ

ပဋကတ (၃) ပ မတဆက

အဘဓမမာက ခြငသးသပခြငး

• အဘဓမမာ၏ အဓပပါယ ဖငဆြျက

• အဘဓမမာ (၇) ကျမး

• အဘဓမမတထသဂဟကျမး မတဆက

စတနင ရပက လေော သးသပခြငး

ကတရား၏ အစအမ

ပဋစစသမပပါေနင ဘဝသသရာ

ပဋဌာနနင လနစဉဘဝ

အပငး (၁)

လဆးလနးမညအလကကာငးအရာများ

ပဋကတ (၃) ပ မတဆက

အဘဓမမာက ခြငသးသပခြငး

အဘဓမမာ၏ အဓပပါယ

အဘဓမမာ (၇) ကျမး

အဘဓမမတထသဂဟ မတဆက

ပဋကတ (၃) ပ မတဆက

ဗေဓရငလတာဘရား၏ စကားလတာများက ဓမမ နင ဝနယ အားခဖင နစမျ းရ

“ဘရားရငကယလတာတင ဓမမကေညးလကာငး၊ ဝနယကေညးလကာငး လဟာကကားြပပ၊

ပညတြပပ။“

“ထဓမမ ဝနယသည ငါဘရား ပရနဗဗာနစဝငြေျင သငတဆရာ ခဖစသည“

ဓမမ နင ဝနယက ဆရာအခဖစ သမတကးကယဆညးကပရန ဘရားရငမနကကားလတာမ

ဝနယ ဟသည သဃာအဖအစညးအတက ြျမတထားသည စညးမျဉးစညးကမးများ

ဓမမ ဟသည သတတန တဓမမနင အဘဓမမ

အဘဓမမ တင အဘ သည

(၁) ေနကခြငး၊ သာေနခြငး (အတလရက)

(၂) ထးခြားခြငး (ဝလသသ) သလဘာတရားတက ရညညနး

အဘဓမမာ ပဋကတ

အဘဓမမာ ပဋကတသည အခြားပဋကတများထက လဟာပအားခဖင

သာေန ထးခြား

သတတန ပဋက - ြနဓာ ၅ ပါးက အကျဉးအားခဖငလဟာကကား

အဘဓမမ ပဋက - ြနဓာ ၅ ပါးက အလသးစတ

အကျယတဝငလဟာကကား

အစစအမနရလသာ တရား တကသာလဟာကကား

လထရဝါေ အဘဓမမာ

ပဋကတ (၃) ပ၏ ဏအ ဂါများ လဟာကကားနညး (လေသနာ) ၃ မျ း

• ဝနယပဋက - အာဏာလေသနာ (ကျးေနသညအခပစ၊ အာပတနငကစားနညးများ)

• သတတနတပဋက - လဝါဟာရလေသနာ (လဝါဟာရ စကားပရယာယ ကကယဝစာ

လဟာကကားြျက)

• အဘဓမမပဋက - ပရမတထလေသနာ (စစမန၊တကျသည ပရမတထသဘာဝတက

လဟာကကားြျက)

အဆးအမ (သာသနာ) ၃ မျ း

• ယထာပရာဓ သာသနာ (အခပစအားလေျာစာ ဆးမြျက)

• ယထာနလောမ သာသနာ (ဝါသနာ စရကအမျ းမျ းနငကကညလအာင

နငးြျနဆးမြျက)

• ယထာဓမမ သာသနာ (တရားသလဘာ အစစအမနရသညအတငး ဆးမြျက)

ပဋကတ (၃) ပ၏ ဏအ ဂါများ

စကား (ကထာ) ၃ ပါး

• သဝရာသဝရ ကထာ - အခပစငယ၊ အခပစကကးတက လစာငထနးရန ဆးမစကား

• ေဋဌဝနလဝဌန ကထာ - မားယငးလသာအယအဆတက လခဖရငးနငသည စကား

• နာမရပ ပရလစ ဆေ ကထာ - နာမတရားနင ရပတရားတက ပငးခြားသခမငလစနငသည

စကား

ကျငစဉ (သကခာ) ၃ ပါးနင ကလေသာပယသတနညး (ပဟာန) ၃ မျ း

• အဓသေ သကခာ - မခပသငသညမလရာငကကဉခြငးနင

ခဖညကျငသငသညကခဖညကျငခြငး

• အဓစတတ သကခာ - စတတညပငမမ သမာဓရရလစသည ကျငစဉ

• အဓပညာ သကခာ - ရပ နာမတ၏ သဘာဝအမနက သခမငလစသည ကျငစဉ

ကျငစဉ (သကခာ) ၃ ပါးနင ကလေသာပယသတနညး (ပဟာန) ၃ပါး

ဝနယ ပဋက - အဓသေ သကခာ နင ဝတကကမ ကလေသာက တေဂပဟာနခဖငပယ

• လရာငကကဉသည ဝါရတတသေနင ခဖညကျငသငသည စာရတတသေတခဖင ကာယက၊

ဝစက တက ထနးြျပ၍ ကယထေကလရာကကျးေနမက အြကအတနပယခြငး။

သတတန တပဋက - အဓစတတ သကခာ နင ပရယဋဌာန ကလေသာက ဝကခမ ဘန

ပဟာနခဖငပယ

• စတလအးြျမးမ သမာဓခဖင အဇဈတတသနတာနတင ထကကလသာငးကျနးလနသည မလနာက

ကလေသာများက ပယြာခြငးခဖင ပယခြငး။

အဘဓမမပဋက - အဓပညာသကခာ နင အနသယကလေသာက သမလစဆေ

ပဟာနခဖငပယ

• စတအစဉတင ကနးဝပစကပလနသည အနသယကလေသာတက အကကငးမရ

အခမတခပတ ပယခြငး။

ဓမမစကကာနင အဘဓမမသဘာဝများ

သစစာ ၄ ပါး တရားကယ အလကကာငး အကျ း

လောက လောကတတရာ ရပ နာမ

၁ ဒကခသစစာ

ရပ (၂၈)၊ လောကစတ (၈၁)၊ လောဘကကဉ လစတသက (၅၁)

အကျ း

လောက သစစာ

ရပ နာမ (၂) ပါးလော သစစာ

နာမ သကသကသစစာ

၂ သမဒယသစစာ လောဘ (တဏာ) အလကကာငး

၃ နလောဓသစစာ နဗဗာန အကျ း လောကတတော သစစာ

၄ မဂဂသစစာ မဂစတ (၄) ပါးေ မဂဂငတေားကယ (၈) ပါး အလကကာငး

မ ဂင (၈) ပါး၏ တရားကယများ

စဉ မဂငတရားများ မဂင တရားကယများ သကခာ (၃) ပါး

၁ သမမာဒဋဌ ပညာ (အလမာဟ) လစတသက ပညာ

၂ သမမာသကကပပ ဝတက (ဝတကက) လစတသက

၃ သမမာဝါစာ သမမာဝါစာ လစတသက

သေ ၄ သမမာကမမန တ သမမာကမမန တလစတသက

၅ သမမာအာဇဝ သမမာအာဇဝ လစတသက

၆ သမမာဝါယာမ ဝေယ လစတသက

သမာဓ ၇ သမမာသတ သတ လစတသက

၈ သမမာသမာဓ လကဂဂတာ လစတသက

ဗေဓလဟာကကား အဘဓမမာတရား

• ဘေားေငသည ဘေားအဖြစသလောကလတာမပပး

• (၇) ဝါလဖမာကတင တာဝတသာနတဖပည၌

• မယလတာဖြစခြးသည သန တဿတ နတသားက လကျးဇးဆပသညအလနဖြင လဟာကကားခ

• အဘဓမမာတေားလတာသည ဘေားေငတ၏အော၊ သဗဗညတဉာဏလတာ၏ အောသာဖြစ

• တပည သာဝကတ၏ ဉာဏအောမဟတ။ (အဋဌသာေန အဋဌကထာ)

• အဘဓလမမာနာမ န သာဝက ဝသလယာ၊ န သာဝက လဂါစလော။ဗဒဓဝလယာဧဝ ဗဒဓလဂါစလော။

• လဟာနညး (၃) သယ မတသားဖယ

(၁) ဘေားေင တာဝတသာနတဖပည၌ လဟာကကားလတာမ - အကျယ

(၂) ဘေားေငက ေငသာေပတတောအား ဖပနေညလဟာကကားလတာမ - အကျဉး

(၃) ေငသာေပတတောက တပညေဟနး (၅ဝဝ) တအားဖပနေညလဟာကကား - မကျဉးမကျယ

အဘဓမမာ (၇) ကျမး (ဆဋဌသဂါယနာမ အပလရ ၁၂ အပ၊ စာမျကနာ ၅ဝဝဝ ြန )

၁ ဓမမသဂကဏ အဘဓမမ (၇) ကျမး၏ အလဖခခတေားများကစစညး၍ ေငးဖပသညကျမး

၂ ဝဘဂက (ဝဘငး) ပေမတထတေားက (၁၈) မျ း ခဖခားြငဆ ေငးဖပသညကျမး

၃ ဓါတကထာ ဓါတသလဘာတေားတက အောကျယစာ လဟာကကားသညကျမး

၄ ပဂဂေပညတတ (ပဂဂေပညတ) ပညတတေားဖြင သဘာဝတေားကေငးဖပသညကျမး

၅ ကထာဝတထ ကထာမျ းစနင အဖငငးပါးမက လဖြေငးလြာဖပသညကျမး

၆ ယမက (ယမက)

ဉာဏေညဉာဏလသးထကဖမကလစေန အလမးအလဖြ အစဖပ လဟာကကားသညကျမး

၇ ပဋဌာန (ပဋဌာနး) အလကကာငးတေားတက သတတကလြာဖပ၍ အလကကာငးအကျ းဆကသယပက အနန တနယဖြင ေငးဖပသညကျမး

အဘဓမမတထသ ဂဟကျမး မတဆက

• အဘဓမမာ (၇) ကျမး၏ အနစချပ

• သဂကဟ - ကသဂဟ - အကျဉးချပ၊ အနစချပ ေကသနးအဋဌကထာ

• ပထမဖပနစာလမးပဖပဌာနးကျမးစာ

• ပေယတတစာသငသားများအတက အလဖခဖပေကစ

• လအဒ ၈ ောစ၊ ၉ ောစခနက အေငအနရဒဓါ မလထေ သေေကကာနငငမာဖပစခ

သပ ြဟ (၉ ) ပငး

၁ စတပငး

ပထမဆင ၂ လစတသကပငး

၃ ပကဏးပငး

၄ ဝထပငး

ဒတယဆင ၅ ဝထမတပငး (ဘပငး)

၆ ရပပငး

၇ သမစစညးပငး

တတယဆင ၈ ပစစညးပငး

၉ ကမမဋဌာနးပငး

• အဘဓမမ (၇) ကျမး၌ လြာဖပလသာတေားများကအနစချပပါက (၂) ပါးသာေ

• (၁) ပညတတဓမမ (ပညတ) - သမမတသစစာ (လဖပာငးေတတလသာတေား)

• တစြကသားကသလစေနလဖပာဆသးနနးသည စကားလဝါဟာေ နင အမအော

• ထမတစဆငသေလသာ အောဝတထ၊ အလကကာငးအောများ

• (၂) ပေမတထဓမမ (ပေမတ) - ပေမတထသစစာ

• မားယငးမမေ ထာဝေမနကနလသာ သဘာဝ၊ အေငးခ မေသဘာဝ

• ပညတကြယ၍ ကယတငဉာဏဖြငသာ သနင မျကလမာကဖပနငလသာ သဘာဝတေား

• (က) စတ - အာရက သတတလသာ တေား

• (ခ) လစတသက - စတနငဆကစပ စတကမ၍ စတ၌ဖြစလသာတေား

• (ဂ) ရပ - ဆနကျငြကအလကကာငးများလကကာင လဖပာငးေ ပျကစးတတလသာတေား

• (ဃ) နဗဗာန - တဏာမေတလဖမာကလသာတေား၊ ဒကခခပသမးချပပငမးောတေား

• အာရကသတတ လတးကကတတ ေယတတလသာ သလဘာတေား

• အာရမပါဘ စတမဖြစနင (အာရနငကငး၍ စတမဖြစနင)

• စတက ရလထာငအမျ းမျ းမ ခဖခမးစတဖြာနင

• သတတဝါတ၏ဖြစောဘ၊

• ေငးဖမစ လဟတ၊

• ကသေ၊ အကသေ စသည သလဘာ ဇာတ

• လဝဒနာအားဖြင ခဖခား

• ကသေ - လောဘ၊ လဒါသ၊ လမာဟစလသာ ကလေသာအဖပစ အနာတမကငးဖခငး၊ ေမမာလစဖခငး၊ လကာငးလသာအကျ းကလပးဖခငး သလဘာ ေကခဏာ

• အကသေ - ကလေသာအဖပစအနာအဆာများ၊ မကမလစဖခငး၊ မလကာငးလသာအကျ းက လပးဖခငး သလဘာ

(၁) စတပငး မတဆက

• သဗဗပါပဿ အကေဏ။

• အေးစလသာ မလကာငးမကမဖပော။

• ကသေဿပသမပဒါ (ကသေဿ + ဥပသမပဒါ)

• လကာငးမတက တးပါးလစော၏။

• သစတတ ပေလယာဒပန၊

• မမစတကဖြစငလအာငလမးဖမော၏။

• ဧတ ဗဒဓါန သာသန။

• ဤသညကား ဘေားေငတ၏ အဆးအမပငတညး။

• ဓမမပဒ ဂါထာ ၁၈၃

ဘေားေငတ၏ အဆးအမ

• စတကအမဖပ အငအားစများ (စတနငဆကစပ စတကမ၍ စတ၌ဖြစလသာတေား)

• တညမ ၄ ေပဖြငယဉတလန (စတနငအတ ဖြစ ချပ မောတ အာရတလသာတေား)

• စတ - ပနးချပတကား၊ လစတသက - လဆးလောငစ

• စတ - လေ၊ လစတသက - လဆးလောငစ

• စတ၌ဖြစပါးအဆးတေားများ၊ စတ၏အညစအလကကးများ (အဆးတေား ေငးဖမစ ၃ပါး)

• ေချငတပမကမ (လောဘ)၊ စတကလောငကျမးပျကစးလစ (လဒါသ)၊ အမနမသ (လမာဟ)

• စတဖြစငမ အငအားစများ (ဖြစငလစမ ေငးဖမစ ၃ ခ)

• တယတာ တပမကမကငးဖခငး (အလောဘ)၊ လကာငးကျ းေေား လမတတာထား (အလဒါသ)၊

• လတလဝမကငး အသဉာဏေဖခငး (အလမာဟ)

• ယကကညေေငမ (သဒဓါ)၊ အာရလပါစးစကမ အမတေမ (သတ)၊ စတ၏စမးေညသတတများ

(၂) လစတသကပငး မတဆက

• စတဖြစပကလေောဖခငး (အလကကာငးတေားများလကကာင စတနင အာရဆစညးမ)

• ကဏဍ (၆) ေပ

• စတ၏ခစားမများ (လဝဒနာ)

• စတ၏အေငးအဖမစတေားများ (လဟတ)

• စတ၏လဆာငေကချက ေပငနးများ (ကစစ)

• အာရဝငော စတ၏တခါးများ (ဒါေ)

• စတ၏အာရ (အာေမမဏ)

• စတ၏မော (ဝတထ)

• စတ၏ အလကကာငးတေားကငး၍ မဖြစသညသလဘာကနားေည

• အလကကာငး အကျ းတေားကနားေည (ပစစယ ပေဂဂဟဉာဏ)

(၃) ပကဏးပငး မတဆက

• စတ၏ ဖြစစဉကလေောဖခငး (အာရနငဆကစပ၍ စတအစဉမဖပတဖြစလပါလနမ)

• တခါး ၆ လပါကမ အာရများဝငလောကောဖခငး

• အာရသဖငား ဝထစတများ

• နာမတေား၊ စတတေားတ၏ မေပမတန တေစပဖြစမကနားေည

• ဆငောအလကကာငးလကကာငဖြစောလသာစတတ၏ မပမမသလဘာ (အနစစ)ကဆငဖခငနင

• မပမ၍ ထာဝေလဖပာငးေလနလသာ အောများသည မလကျနပစော (ဒကခ) များသာဖြစ

• မမပငဆငမ၊ အေကျဖြစမ၊ အစးေမမေ (အနတတ) သလဘာကသဖမငနင

(၄) ဝထပငးမတဆက

• သတတဝါတ၏ ဖြစတညော ၃၁ ဘ

• မတညလသာ ကတေားများ

• မတကဖပား ပဋသလနဓစတများ

• ေားော ဂတ (ခေးဆး) ၅ မျ း

• ဘနင သကတမးများ

• ဘဝနဂး လသဆးဖခငး အလကကာငးတေားများ

• လသခါနး အချနကာေ မေဏာသနန (မေဏ + အာသနန)

• လသဆးဖခငး အဂကါ ၃ဖြာ

(၅) ဝထမတပငး မတဆက

အပ၊အလအး စသည အလကကာငးများလကကာင ပသဏဍန၊ အေညအလသးများ လဖပာငးေဖခငး

အခနးကဏဍ ၅ ေပ

(၁) ရပတေားတက အလေအတကကလြာဖပဖခငး (ရပသမလဒဒေသ)

(၂) ရပတက မျ းတောခဖခငး (ရပဝဘာဂ)

(၃) ရပဖြစလကကာငးတေား ၄ ပါး (ရပသမဋဌာန)

(၄) ရပတေားကအစြ ဖခငး (ရပကောပ)

(၅) ရပတေားတ၏ဖြစစဉ (ဘနင သတတဝါများ) (ရပပဝတတကကမ)

(၁) အမခရပ (မဟာဘတ - မဟာဘတ) ၄ ပါး

မဟာဘတ - ထထည၊ ပပနးသဏဍန၊ အေညအလသးအားဖြင ကကးမားစာထငေားဖြစ

• လဖမ (ပထဝ)၊ လေ (အာလပါ)၊ မး (လတလဇာ)၊ လေ (ဝါလယာ)

(၂) အမဖပရပ (ဥပါဒါယရပ - ဥပါဒါရပ) ၂၄ ပါး

(၆) ရပပငး မတဆက

(၁) အမခရပ (မဟာဘတ - မဟာဘတ) ၄ ပါး

မဟာဘတ - ထထည၊ ပပနးသဏဍန၊ အေညအလသးအားဖြင ကကးမားစာထငေားဖြစ

• လဖမ (ပထဝ)၊ လေ (အာလပါ)၊ မး (လတလဇာ)၊ လေ (ဝါလယာ)

(၂) အမဖပရပ (ဥပါဒါယရပ - ဥပါဒါရပ) ၂၄ ပါး

•

(၆) ရပပငး မတဆက

• မမတဆငော သလဘာေကခဏာေသည ပေမတထတေားများဖြစသည စတ၊ လစတသက၊

ရပ (အစစ) ၁၈ ပါး၊ နဗဗာနတက သလဘာတချငး လပါငးသငး၊ ြစညးဖပော

အခနးကဏဍ

(၁) အကသေ သဂကဟ - အကသေသဘာဝတ အာသဝတေား

စသညတကစလပါငးဖပဖခငး

(၂) မဿက သဂကဟ - ကသေ၊ အကသေ၊ အဗျာကတ တေားများက စလပါငးဖပဖခငး

(၃) လဗာဓပကခယ သဂကဟ - လဗာဓဉာဏေလကကာငး သတပဋဌာန၊ လဗာဇဈင တေားများက

စလပါငးဖပဖခငး

(၄) သဗဗ သဂကဟ - အေးစလသာတေားတက ခနဓာ၊ အာယတန၊ သစစာတေားတက

စလပါငးဖပဖခငး

(၇) သမစစညးပငး မတဆက

• သဘာဝတေားတသည တနခးေင၊ ြနဆငးေငတ၏စမးအားလကကာင

လပါောဖခငးမဟတ။

• အလကကာငးကငး၍ လပါောသညေညးမဟတ။ အလကကာငးအကျ းဆကနယ၍သာ

• ၁) ပဋစစသမပပါဒ - ပဋစစသမပပါဒ

• အလကကာငးတေားတကစ၍ အကျ းတေားတလကာငးစာဖြစလပါောမ

• ၂) ပဋဌာန- ပဋဌာနး (ပ - အမျ းမျ း +ဌာန - အလကကာငးတေား)

(က) အလကကာငးအမျ းမျ းက ေငးေငးဖပသလသာ လဒသနာလတာကကး

(ခ) သဘာဝတေားလတက ခဖခမးစတဖြာဖပသဖခငး။

• အလကကာငးတေားလတက အကျ းတေားလတက ဖြစလပါလစမ၊

တညတလစမနလကျးဇးဖပပက ဆကသယမသဘာဝလတနေငးေငးဖပ

(၈) ပစစညးပငး မတဆက

• အဝဇဇာ ပစစယာ သခကါော (မသမလကကာင ကလတဖပေပ)

• သခကါေ ပစစယာ ဝညာဏ (ကလတဖပေပေ ဘဝသစဆတ ပဋသလနဓကေ)

• ဝညာဏ ပစစယာ နာမရပ (ဘဝသစ ပဋသလနဓအခက လစတသက၊ ရပလတဖြစ)

• နာမရပ ပစစယာ သဠာယတန (နာမ ရပလတေ ဖြစတညမလကကာင အာယတန ၆ ပါးဖြစ)

• သဠာယတန ပစစယာ ြလဿာ (မျကစ၊ နား စတ အာယတနလတကမပပး လတ ထမဖြစ)

• ြဿ ပစစယာ လဝဒနာ (လတ ထမလကကာင ခစားမလတဖြစ)

• လဝဒနာ ပစစယာ တဏာ (ခစားမလကကာင ေချငမ တယတာမဖြစ)

• တဏာ ပစစယာ ဥပါဒါန (တယတာမလကကာင စေမးမဖြစ)

• ဥပါဒါန ပစစယာ ဘလဝါ (စေမးမလကကာင (က) ကမမဘဝဆတ ကလတ ယခဘဝမာေပ

• (ခ) ကမမဘဝဆတ ကလတလကကာင ဥပပတတဘဝ ဆတ ဘဝသစလတဖပနေ)

• ဘဝ ပစစယာ ဇာတ (ကမမဘဝလကကာင လမးြားဖခငး ဇာတဖြစ)

• ဇာတ ပစစယာ ဇော မေဏ … (လမးြားဖခငးလကကာင အဖခငး ဇော၊ လသဖခငး မေဏ လတဖြစ)

• လသာက ပေလဒဝ ဒကခ လဒါမနဿ ဥပါယာသ စသညအကျ းဆကများဖြစ

(၁) ပဋစစသမပပါဒ - ပဋစစသမပပါဒ

• ဇာတ ပစစယာ ဇော မေဏ … (လမးြားဖခငးလကကာင အဖခငး ဇော၊ လသဖခငး မေဏ လတဖြစ)

• အချ ပဂဂေများ၊ ဘများတငမဖြစ

• လသာက ပေလဒဝ ဒကခ လဒါမနဿ ဥပါယာသ စသညအကျ းဆကများဖြစ

• လသာက - စးေမဖခငး၊ဝမးနညးဖခငး

• ပေလဒဝ - ပျကစးမလကကာင တမးတ ငလ ကးဖခငး

• ဒကခ - ကယဆငးေမ

• လဒါမနဿ - စတဆငးေမ

• ဥပါယာသ - ရကကကးတငငဖြစမ၊ လမလဖမာသားမ

(၁) ပဋစစသမပပါဒ - ပဋစစသမပပါဒ

၁) လဟတ - ဟတအဖြစ ၁၃) ကမမ - ကဖြစ၍

၂) အာေမမဏ - အာရအဖြစ ၁၄) ဝပါက - အကျ းဖြစ၍

၃) အဓပတ - အကကးအမးအဖြစ ၁၅) အာဟာေ - လထာကပခငလစ

၄) အနန တေ - အဖခားမ၊ အကကားမေ ၁၆) ဣနနဒေယ - အစးေသညဖြစ၍

၅) သမနန တေ - လကာငးစာအဖခားမ ၁၇) ဈာန - စးစးစကစကရတတသညဖြစ၍

၆) သဟဇာတ - အတတကဖြစ၍ ၁၈) မဂဂ - ခေးေမးလကကာငးအဖြစ

၇) အညမည - အချငးချငးအဖပနအေန ၁၉ ) သမပယတတ - အတယဉတသညဖြစ၍

၈) နဿယ - မောအဖြစ ၂ဝ) ဝပပယတတ - မလောယက မယဉတ၍

၉ ) ဥပနဿယ- အားကကးလသာမော ၂၁) အတတ - ေသညဖြစ၍

၁ဝ) ပလေဇာတ - လေး၌ဖြစ၍ ၂၂) နတတ - မေသညဖြစ၍

၁၁) ပစ ဆာဇာတ - လနာက၌ဖြစ၍ ၂၃) ဝဂတ - ကငးသညဖြစ၍

၁၂) အာလသဝန- အြနြနမဝအပ ၂၄) အဝဂတ - မကငးသညဖြစ၍

(၂) ပဋဌာန - ပဋဌာနး ၂၄ ပစစညး လကျးဇးဖပပ အကျဉး

• ဘာဝနာ - ေနစာအကျ းများသဖြင မမတသန တာန၌ ကကမြနများစာ ဖြစလစထကလသာတေား

• ၁) သမထ ဘာဝနာ - ကသေတေား၊ ဈာနတေားများက တားဖမစပတပငတတလသာ

နဝေဏ တေားများက ပငမးလစနင

• ၂) ဝပဿနာ ဘာဝနာ - ဘသးပါး၌ဖြစလသာ ရပ၊ နာမတေားတက အနစစ၊ ဒကခ၊

အနတတဟ ရတတလသာ ဉာဏပညာ

ကမမဋဌာနး - ကမမဿ - ဘာဝနာကပါးများအားထတမ၏ + ဌာန - တညောအာရ

သမထ ဘာဝနာ၏အာရဖြစလသာ ကသဏးစသညများနင ဝပဿနာ၏ အာရဖြစလသာ

ရပ နာမတေားများသည ကမမဋဌာနး

(၉ ) ကမမဋဌာနးပငး မတဆက

(က) သမထ ကမမဋဌာနး (၄ဝ) - ပညတ ကမမဋဌာနး (၂၈) + ပေမတထ ကမမဋဌာနး (၁၂)

(ခ) စရက (၆) ပါး နင သငလေျာလသာ ကမမဋဌာနး (သပပါယ လဘဒ)

(ဂ) ဘာဝနာ (၃) ပါး နင ကမမဋဌာနး (ဘာဝနာ လဘဒ)

(ဃ) နမတ (၃) ပါး နင ကမမဋဌာနး (လဂါစေ လဘဒ)

(င) အဘညာဉ (၇) ပါး

ဝပဿနာ ကမမဋဌာနး

(က) စငကကယမ - ဝသဒဓ (၇) ပါး

(ခ) သခကါေတေားတ၏ေကခဏာ (၃) ပါး

(ဂ) အြနြနရဆငဖခငဖခငး - အနပဿနာ (၃) ပါး

(ဃ) ဝပဿနာဉာဏ (၁ဝ) ပါး

(င) ေတလဖမာကမ - ဝလမာကခ (၃) ပါး

(စ) ေတလဖမာကမ၏ ဝငလပါက (၃) သယ - ဝလမာကခမခ (၃) ပါး

သမထ ကမမဋဌာနး

ရပ နာမတေားတ၏ သဘာဝက ေငးေငးေငးေငးသဖမငလစနင

နာမရပ ပေလစ ဆဒဉာဏ - knowledge on the discernment of mind & matter

လကကာငးကျ းဆငဖခငနငတ အသဉာဏက ေငသနလစနင

ပစစယပေဂဂဟ ဉာဏ - knowledge of causality

ဉာဏေည ဉာဏလသးထကဖမကောလစနင

ခဖခမး စတဖြာတ အသဉာဏ (analytical knowledge) ကေလစနင

မမတသန တာနမာေတ အယအဆမားလတက ြယေားပစနင

ပဂဂေ၊ သတတဝါ၊ လယာကကျား၊ မနးမ၊ အတတ၊ ဇဝ စသညအစများက ပယေားနင

• အဘဓမမာပဋက၊ ဓမမသဂကဏပါဠလတာ ဖမနမာဖပန၊ ကျမးဦးမတြယ၊ သာသနာလေးဦးစးဌာန၊ ေနကန၊ ၂ဝ၁၁ ခနစ။

• အေငသောနနဒောဘဝသ (D.Litt.)၊ (အဂဂမဟာပဏဍတ၊ အဂဂမဟာသဒဓမမလဇာတကဓဇ)၊ အဘဓမမာသငတနးပချချကများ (ပထမတ - ပဉစမတ)၊ ပထမအကကမ၊ လေေစနဒောထနးစာလပ၊ ၂ဝဝ၄ ခနစ။

• အဂဂမဟာပဏဍတ အေငနနဒေမာောဘဝသ (Ph.D)၊ အဘဓမမာဖမတလဒသနာ၊ ပထမအကကမ၊ လအာငဇမဗပနပတက၊ ေနကန၊ ၂ဝ၂ဝ ခနစ၊ ဇနေ။

• အဂဂမဟာပဏဍတ အေငနနဒေမာောဘဝသ (Ph.D)၊ အဘဓမမာအနစချပ၊ အပငး (၁)၊ Essence of Abhidhamma (Part I)၊ ဓမမသဟာယ သာသနစငတာ၊ ဓမမပညာသငတနးလကျာငး၊ ဖပငဦးေင၊

• လဒါဉာလဏသ - ပထမလကျာ ဓမမာစေယ (B.Ed)၊ ကသဂဟသငနညးသစ၊ ပဉစမအကကမ၊ ဝငးတးလအာင လအာြဆက၊ ေနကန၊ ၂ဝ၁၇ ခနစ၊ ဇနေ။

ကျမးကးစာေငး