Notes du mont Royal ← · n esse seiat, subditas suas feris devorandas abjicere non pudet!...

Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « Notes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

MEN G TSEU.

VENUM DATUB,

In Officina Iithographica Comitis DE LASTEYRIE,me Saint-Marc, N.° 8 , passage du Panorama;

PAnsns , Apud DONDEY-DUPRÉ palrem et filium , Socia-tatis Asiaticæ typograpbo bibliopolas , rue Saint--Louis , N.° 46 , au Marais.

STUGARDIÆ

et j Apnd COTTA.TUBINGÆ ,

Lonnun, Apud SOWERBY, N.° 33 , King mon.

En Typil MIGNERET, me du Dragon; N.° no-

MENG TSEUVELI

MENCIUMINTER SINENSES PHILOSOPHOS,

lNGENIO, DOCTRINA, NOMINISQUE CLARITATE

CONFUCIO PROXIMUM,IDIDIT, [AnNA INTERPRETATIONE , A!) INTERPRÈTATIONBM TABTABICAM

UTMMQUK RECENSITA , INSTRUXIT, ET PERPETUO COMMENTAMO ,

I SINICIS DEPROMPTO, ILLUS’IMVIT

STANISLAUS JULIEN.

Musaa.mxammauæwæmszmmmmmmmmwmSOClETATIS ASIATICÆ ET COMITIS DE LÀSTEYRIE IMPENSIS.

Mx mswummsnnwmtan .nPARS muon;

LUTETIÆ PARISIORUM.

Il DCCCXXIV.

HONORATISSIMO ATQVE ILLVSTRISSIMO

VIRO

WILLIAM ’DRVMMOND

DOMINO DE LOGIE-ALMOND

AB ANTIQVA DOMO DRVMMOND

COMITVM DE PERTH

A PINATO MAGNE BRITANNIÆ MOIS CONSILIO

OLIM APVD NEAPOLITANOS ET TVRCAS

LEGATO

une" unvuu ET un; CBIICBNTII

EQVlTI cet

OPTIMO ET PBAESENTISSIMO

M Æ C E N ATI

CUIVS AVSPICIIS ET MVNIFICENTIA

STVDIA ASIATICA

EXCOLERE 8131 DATVM EST

HOCCE LEVIDENSE OPVS

LABORIS PRIMITIAS

MAXIIÆ anvnnnnnm GRATISSIMI 1:1 nnvonssnn Alun]

MONIMENTVM

DAT DEDICAT CONSECRAT

Snmsuvs JVLIEN

Tania murons sansmncccxxw

NOTITIA

DE MENCIOEJUSQUE OPERE.

CoonANTI mihi aliqua de vita et scriptis Mencîi præfari,

potius visum est acceptiusque dohctis fore si ,. pro. meis

quisquiliis, in medium afferrem amplam eruditamquenotitiam quam in historico Dictionario * inseruit Vir sum-

mus ABEL-REMUSAT , litterarum sinicarum facile Autistes.

Ignoscat, velim, Professor humanîssimus maximaque

observantia mihi semper colendus, si, dum eum latine

loquentem induco, purissimum illius dictionis nitoremmdiori sermone infuscaverim.

n D’IENc-TSEU , sui quem æquales Meng-lilzo , et franco-

galli chrislianæ religionîs præcones Mencz’um vocârunt ,

inter sinenses philosophas Confucio facile proximus ha-

belur. Exeunte quarto ante Chr. seculo, natus est urbe

T seau, quæ nunc, in provincia Chan-toung, ra; Yan-Idzeou-fou juris et ditionis est. Ejus pater Ki-Iroung-i,

* Diction!» historique de Michaud , t. nm! , p. 323 , sqq.

Yiij «arumeditus quodam Meng-sun, cujus inanes administrationis

fastus exagitabat Confucius, regionem Tcheou, licet sede in

regioue Tahiti fixa, patriam habebat. Qui quidem, paulo

post natum filium defunctus , ejus tutelam viduæ suæTchang-clzi permisit. Tam sedulo filii sui educationi invi-

gilavit prudens illa mater, ut passim, tanquam eximium

bonis parentibus exemplum, apud sinicos scriptores lau-

detur. Cam ejus doums lanienæ contermina esset , parvulus

Meng-lrlzo, vix audita moricntium pecudum voce, lugu-

bris hujus spectaculi avidior, accurrebat, ac redux visaimitari studebat. Quod ut illa persensit , timens ne natus ,

cxutis humanitatis sensibus, efl’undendo sanguini assue-

fieret, in domum sepulchreto vicinam migravit. Defun-ctorum propinquis , lacrymas et libanniua effundendi causâ

ventitantibus, statim Meng- kilo, tristes bas cæremo-

nias delectationi habere, ac puerilî ludo cœpit.Tum nova parentem invasit sollicitudo; timuit enimne filins, ludo vertens maxime seria inter homineshabenda sunt, ritus, observantia et veneratione-quam

dignissimos , joco et perfunctorie perageret. Sedeitemm mutata, urbis domum petiit, oppositam scholæ ,

in qua Meng-Itlzo optimis informatus exemplis , virtutis

stadium ingressus est et valde promovit. Quam quidem

narratiunculam silentio .præteriissemus , ni eam Sinæ

assidue recantarent in illa locutione quæ in proverbiumabiit : Mcncù’ mater zv’cz’niam clegz’l. t

n E n a n c1 o. ixn Mencius brevi induit ac usu suas fecit virtutes quas

siniea instituta humanioribus litteris indissolubili consor-

tio jungere salent. Videlicet r07: King legendis et pertra-

ctandis mature incubuit, atque horum librorum apudSinas sanctissimorum intelligentiâ adeo inclaruit , ut ha-

bitus fuerit dignus qui, inter philosophi Tseu-sse, nepotis

baud degeneris Confucii , discipulos , numeraretur. Ut pri-

mum in hac philos0phia morali quæ Sinis, propter excel-

lentiam, vocatur Domina, satis exereitus fuit, Sz’ouan-

wang regni Thsi regulo operam et studium professas est.Quo munus sibi non assignante , Hocï-wang regni Lîang

sen W aï regulum adiit; tune enim temporis regio Khaï-

joungîfou, in r? Ho-nan, exiguum erat regnum, cui

duplex illud nomen. Vit ille princeps Mencium benigne

quidem et honorifice excepit; sed sua facta, prout cu-piehat philosophus , præceptis ejus exæquare parum cu-

ravit. Nempe, quæcumque de pristinis imperâtOrihus ,

inter docendum, prædicabat, recentiori illi ætati præ-sentique remix: statui , nequaquam, nec forsan’immerito ,

accommodari pusse videbantur. Etenim, viri varia im-

perii sinensis reg-na tune temporis moderantes, ii nonerant qui cunctos papulos factionibus, discordiis, inte-

stinisque bellis assidue exagitatos, reduce pace, com-ponetent. Illis vera sapientia , vera seieutia , ars mi-litais. Quamvis Mencius imperatores Yao et Chah»nec non trium dynastiarum conditores , propter virtutem

x NOTITlAadministratianisque excellentiam, impense collaudaret ,

perpetua undique erumpebant bella, quæ, quacumque

gradum ferret, itemm atque itemm grassantia, docu-menta ejus irrita faciebant , amnibusque ejus consiliisadversabantur. Postquam se de omnibus hisce regulisbene mereri non passe compertum habuit, reversus est

in patriam , ubi, Wan-tclzang, nanmrllisque discipulisIadjuvantibus , ad libras Chzllrz’ng et Chou-11mg ordine

disponendos operam contulit, ipsumque imitatus Can-filcium, illum labarem, eodem anima quo celeberrimus

ille philosophiæ princeps, persequi studuit. Id temporis

etiam conscripsit septem capitibus syntagma, quad ejus

nomine circumferlur. Annum circiter ante Chr. 314,quarta et actagesima sua: ætatis anno , diem obiit.

n Liber proxime nabis laudatus, amplissimam gloriæ

segetem Mencio vindicat. Tribus philosophiæ moralisaperibus’, pretiasissima confucianæ dactrinæ compendio ,

semper adjunctus , Sse-Çlzou vel sinense Tc7pa’thCon conflat.

Solus capiosiorem materiam quam tria alia vel in unumcollecta complectiturl, nec minus doctorum oculas et existi-

matianem ad se rapit. Mencius , sinico scriptore teste, Con-

fucii da ctrinam explanando, illius, velut Confucius princi-

pum W en-wang, Won-wanget Tcheou-Â’oung, hæreditatem

adiit.Sed , Mencia defuncta , sublimem ejus doctrinam ex-

cipere , ac pari ingenia persequi nemo valuit. Eorum quiidem postea stadium ingressi sunt , ne Siun-tseu quidem et

n a m E N c 1 a. xjYang- tseu, longo vel intervalla proximum habet nemi-

nem. Magnificas laudes, quibus hic auctor et sexcenti alii

philasophum naslrum, certantibus studiis, extulerunt,etiam summatim transcribere frustra canaremur. Satis erit

dicere eum , Confucio sanctitatis principatum obtinente,

titulo "5 Ya-clzîng, i. e. allerùzs sanclz’, fuisse insignitum.

Illi etiam nomen Sanctiprz’ncipzs regz’onz’s Tseou, publica

auctaritate, decretum est, ac, in augusto Litteratorumtempla, iidem ac Confucio etiam nunc tribuuntur hana-

res. Gentilium hommce decarum non exigua pars adMencii posteras, de mare sinico , defluxit; qui quidemin Imperiali 151 Han-lin Academia, traditionum ad clas-

sicos libros pertinentium doctores , nec sine lande, au-

diunt. Ingenii autem dates quæ Mencia apud suas tam

clamm pepererunt nomen, non sont quidem id genusquæ Europæis æque magnam admiratianem moverent; ei

tamen permulla suppetunt , quibus , si interpretem baud

imparem nancisceretur , apud nostræ ætatis boulines gra-

tiam iniret. Non in Mencia quidem illam , quâ præstat

Litteratarum princeps , pressam sublimemque dictianem

reperias, sed æque splendidam, sed floridiarem et ele-gantiorem. Dialagi, quibus præstantissimas suæ ætatis

viras, circa res philosophicas , secum collaquentes indu-

cit, varietate lautiori, quam concisæ ac quadam madoabruptæ Confucii sententiæ , commendari et examari po-

. terant. Ad hæc , uterque peculiari philasaphiæ natura

x1] NOTl’l’lAinter se admodum difi’erunt. Confucius quadam gravitate

et asperitate semper riget, viras probos ad astra elatos ,

Lgrandior ut concepit animus , efiingit et amplificat, ma-

los veto indignabunda vace praterit. Mencius,,pari vir-tutis studio flagrans , vitium contemnere magis quam hor-

rere videtur , illudque mascula ratianis vi impugnat, nec

rigidi quidem censuræ cachinni parcit. Ejus argumen-

tandi ratio magnai demie; germana est. Nulla de reeum adversariis litigat ;, at dum propasita coneedit , tam

absurda ex iis inferri demanstrat, ut ipsosmet suarumerratum conscientiapudore suffundat. Nemagnatesqui-dam et principes suæ ætatis indulgenter habet , ideotantum se ejus consiliorum avides sirnulabant ,ïut suas res

gestas jactantius prædicarent , vel ut philosophus imme-

rîtas hujusmadi laudes ipsis cancineret. Cujus ca de re

responsa tata memm sa]. Servilem præsertimabjectionem, quam præjudicata Opinia latins evagata.orientalibus populis et maxime Sinisimputat, in eisnesubodorari quidem possis. Mencius Diagenem, pedumAristippum, refert, sed illibati sermonis dignitate gra-

vier etaugustiar. Acres illius impetus nonnihil acerbi-tatis spirantes aliquandaflreprehendere velis , sed publiez

utilitatis studium, quo incenditur , eum culpâ absolvit. n

» Princeps regni Weï, unus regularum qui ea tem-

pestate sinense imperium discardiis bellisque perpetuis

lacerabant, operam in populi felicitatem a se collatam,

au aunera.connu Mencia glariosius venditans , admiranti similis ab

ca quærebat cur nec regnnm inde fiorentius , nec papulus

vicinis frequentior. a Princeps, subjecit philasophus, tibia

à

B

militia magna studio est. Similitudinem ex ca ducere

mihi liceat. In conspectu sunt duo exercitus; signadata , pugna conseritur; hi superiores, illi inferiores.

Pars militum ad centum asque passus fugit, pars inquinquagesimo passa consistit. Istas ne novissimos sociîs

langius spatium fugâ emensis illudere deceretP-Neu-

tiquam , respondit princeps; quamvis enim in quinqua-

gesimo passa constiterint, nihilo secius aufugerunt. »

- a Princeps, reposuit acri voce Mencius , superbasigitur amitte laudes de illa humanitate qua te vicinosregulos superare jactas; amnes idem debetis ludibrium, i

nec aliis alios vobis deridere fas est. nRegulum deinde districtâ censurâ. insequens: « Quid

esse causes inter necem baculo et internecem euse illatam ? n

-- u Nullum , inquit princeps. n’- - Ecquid inter necem euse et necem regiminis

acerbitate illatam ? n

- I Item nullum. I .-- a Atqni, pergit Mencius , carnibus apimis tua: abun-

dant culinæ , validas equorum greges tua alunt stabula;

intereai, subditi squalida made torridi mimis inta-bescunt, et eorum non panai in campis aut desertis

xiv NOTITIAu lacis inediâ absumpti jacent. Nonne animalia homines

» devoratura paseentis illud est? Quid autem refert» utrum eas gladia an cordis duritiâ perimas? Si odia

n habemus istas immanes feras, quæ se invicem laceratas

devarant , quanta magis principem , quem , licet populi

n patrem , benigni regiminis humanitate, agere sui aflicii

n esse seiat, subditas suas feris devorandas abjicere nonîpudet! Quamada illum nuncupabis populi patrem,

8qui natos tantâ sævitiâ discruciatas minaris facit quam

» viles bestias? a»

» Quanquam non semper tam concitato neque tamaspera dicendi impetu abripitur Meneius , sed tamen ut

plurimum responsa dat nervis valida et acerrimo salecandita. Qui quidem sermonis aculei omnibus probati

non fuere. Olim, ut fama est, [Young-won, dynastiæM’ng conditor, Mencium legens , hune in lacum incidit:

e Prineeps subditas fioccipendit ut humum pedibus can-

» culcandam, vel ut vilia sinapis grana; subditi veroa» eum tanquam latronem aut hastem exeerantur. » Hæc

in contumeliam aecipiens noms imperator, « Hujus-

n madi serma, inquit , in principes nequaquam convenit.

» Tarn protervum scriptorem confucianîs honoribus in-

» dignum eenseo. Deleantur igitur menciani tituli , atque

» e templo in qua colitur Litteratarum princeps ejiciatur

n ejus tabella l Nemo ea de re libellum camponere, veln mihi porrigere audeat, antequam ipse postulatar sagittâ

un MENCIO. xvu canfossus ceciderit: n Hac decreto ingentem pavoremcunctis Litteratis ineutiente,earum anus, nomine Thsz’ang-

tong, qui inter supremarum curiarum præsides sedebat ,

Mencii eausâ victimam se devovere statuit. Libellum

igitur eonscripsit, in qua adducta loei totius pralatiane ,

germanaque ejus sensu explanata, describebat imperii

res Mencii ælate in ruinam collabentes ac pene disper-dîtas , grassante scilicet regularum tyrannide , qui alii aliis

perpeluo infensi, legitimæ principum Tchcou potentiæ

rebellia signa amnes pariter intulerant. a De istiusmadin principibus, aiebat in extrema orationis parte, non» de auguste Cælifilz’o sermanem fecit Mencius. Quo- v

» mode ipsi, tat jam elapsis seculis, ea erimini verte-» rentur? Peribo, siquidem ita decretum, sed debitum

n decus meæ neei posteritas rependet. n His scriptis fere-

traque parato , Thsz’ang-tang imperialem aulam petit.

Ubi tetigit primum palatii claustrum, custodes com-pellans, n En, ait, libellum Mencii gratiâ eompasitum

n porrigo; n tune nudata pectare : u Jussa novi, son-».tem ferite. u Extempla satellitum unus sagittam in

Litteratum cantarquet, aceeptumque libellum , additaacerbi casus narratiane, imperatori trausmittit. Qui sup-

plices codieillas attente perlectos approbans , vel appro-bare simulans, Thsz’ang-tang medica curandum tradi jussit.

Eadem temporis vestigio decrevit, ut Mencius pristinis

honoribus in perpetuum caleretur.

xvj N a T 1 T 1 A» Hæc referre nabis visum est, ut pateret quam fanaticis

studiis agantur Litterati, quam sacrosancta illis semperfuerit philasopbi memoria. Cum ejus liber, ut di’ctum

supra, sit una ex partibus quibus totum Sse-clzou, velsinense Tt7pt’tC’tCon constat, Litteratis eruditionis perleulum

facturis , litterariorumque graduum candidatis , illum

memariâ tatum complecti necesse est. Quacirca nullus

è prelo sæpius exiit. Sexcentas editianes textum nudum

vel annotationibus illustratum exhibentes videre est. In-

numeri Litterati illi explanando operam impenderunt.Duplici versiane tartarica danatus est; quarum posteriorab ipso imperatare Khz’an-loung recognita , "addita textu ,

mediam complectitur partem septem voluminum quibus

constat sinense Tibias». in Bibliotheea Regia Parisiensi

asservatum. Franeiseus Noël, e soc. Jes., Mencium edi-dit in apere cui fitulus: Imperù’ sinensz’s Lz’Im’ classz’cî ses

(Pragæ, 1711, in-4.°). Sed illi versioni, perelegantis.necnon nervosæ dictianis, in Mencia nabis Iaudatæ, ne

ulla quidem insunt vestigia; imo sæpe sæpius sensum,

verbasa atque tædiosa paraphrasi abrutum , elieere frustra

labares. Unde accidit ut hoc illud sinensium scriptarum

decus , quo fartasse nabis Eurapæis jucundior alter esse

non poterat, ’perpaucos lectores paucioresque admira-tores nactus sit. Sse-m-thsz’an (in r5 Sse-Ia’) Mencii vitæ

summarium et Ma-touanvlz’n (in CLXXXIV° suæ Biblio-

theeæ toma) litterariam de ejus apere notitiam compa-

i ou MENClO. xvijsucrant. Duhaldius Mencium ampla analysi (tom. Il,pag. 334 sqq.) descripsit; nonnulla etiam de Mencii vita

in memorialibus Francagallorum Evangelii præco-num libris legere est (t. III, p. 45, et t. XIII, p. 24).J. B. Carpzovius, de Mencia , scripsit dissertatiuneulam

(Memtius , sima Mentius, etc. , Lipsiæ, 1743, in-8.°), in

qua nîhil præter Naëlianæ interpretationis Excerpta , ac

proinde nihil notatu dignum reperias.

MWUWQW

*b

PRÆMONITUM

EDITORIS.

D1cennuu superest qua mente præsens opus aggressus sim ,quinam- interpretes roi: Sse-clwu ac præcipue Mencia expla-nandis operam impenderint (1).

c Sub dynastia Han (5,201 ), ait sinicus quidam scriptor,non seeus ac sub dynastia Thang (1,276 ), libros classicos an-notationibus et commentariis illustratos passim invenire erat,sed littorarum alumni multis adhuc dilfieultatibus irratio-bautur, sublimiaque verba dactorum Khoung-tseu (2,061-2,059), Tseng-tseu (4,022-2,059), Tseu-sse (2,059-2,785)et Meng-Escu (2,07l-2,059) opaca ealîgine sæpius involvc-bantur. Post multa ignarantiæ et confusionis secula, harumeelibrorum teuebris facem prætulerunt duo viri insignes, e fa-milia Tchhing (7,180), qui sub dynastia Soung (3,103) fla-rebant. lllos, in eadem palæstra, brevi subseculi suut doc-tores Lian-Ichi (5,285-5, 159) , Houng-Ichiu (4,510-5,078),Khangutsie ( 2,555-7,551), Kouei-chan ( 15,298-a,275) ,Yen-phing (2,583- 3,480) et Toung-la’ï (4,108 -9,029 ),quorum quisque nihil intentatum reliquit, ut, genuino sensuclieito, nitidis eum annatationibus explanaret. Non multapost, doctores Khing-youan (5,052-5,126 ) , Mian-tchat’(892-15,241) , Chouang-foung ( 11,925-a,509) , Pe-Iclnï(955-5,159), Si-clian (9,852-2,275) , et Yun-foung(11,952-n,509), maltas et optimas commentarios compasuere ; e quibus

(1) Numeri uncis inclusi , ii sunt sub quibus nomina et vocabulasinica nabis citata in Basilii Diclianario invertire est.

6..

xx . PBÆMONITUMeopiosissimum syntagma, cui titulus Ta-thsiouan (1 ,797-606), ea mente conflatum est, ut præcedentibus editianibus,quibus permulta adhuc deerant, supplementa esset. Eademmoda , eodemque consilîo, multi Lilterati, communi apera suc-

cessive duo rursus eommentariarum syntagmata campegere,sub titulis Marty-in (9,090-a,616) et Thsun-i (2,066-6,266),quibus aucta et emendata sunt ea quæ prioris collectioniseditoribus exeiderant. Ex illis aperibus omnia fere emanaruntquæ , in seculis subsequentibus , eirca quatuor libres scriptafuere. Cam autem variæ notæ in eis collectæ et quodam mariacongestæ , ex usa eademque mente non fluxissent , inde multaconfusîo , inde dansa obscuritas; et tiranes, varia sexcen-tarum interpretationum fila rudi manu extricare indocti,glassarumque oeeano, si îta loqui fas est, pene abruti, vinquidem invenire polerant littus qua securum pedem deli-gerent. n

Tandem adfuit doctor Tenu-hi (4,066-5,524), clarissiminominis interpres, qui, in quatuorlibros notas edidit, bravesquidem, sed pristinis nitidiares et succi pleniares. Sic autemipse, in proœmia ad librum Ta-hio ( 1,797-2,085) senMagnum studium, de se suisque celeberrimis labaribuslaquîtur : 1 Atque bine ego H13... eum viderem in bis inter-pretum libris malta adhuc illîmata et incancinna iacere ;multaque necessaria ont excidisse, aut deesse; ideirco ego,meæ tarditatis et humililatis oblitus, omnia quæcumquepotui, et bine et illinc excerpsi, conjunxi, in ordinem redegi,et subinde quædam etiam juxta mentem meam addidi, adsupplenda ca, quæ alii ont amiserant, aut obiter tantumtractarant, douce veniat vir omnino sapiens, qui opus nu-meris omnibus absolutum tandem eompleat. n

Ceterorum Littoratorum , qui ab illa hue usque in sinenseTz’lpa’aGÆm utilem operam contulerunt , labores referre et lau-

dare mihi in promptu esset, ni paucis expedire satagerem

EDITORIS. xxjca que: ad rem nastram maxime faeiunt, videlicet descriptio-nem editionum Mencii , c quibus notasmeas, non sine laborequidem , sed maxima eum fruetu , velut e ditissima suri fo-dina, elieuî et excerpsi. Octo editianes usurpavi, in quibuseollectæ plusquam quadraginta auctorum interpretatianesleguntur. Pal-ra, earum tituli sic se habent.

-Editio littera A nabis designata, copiasissîmo instruiturcommenterio, quem quadraginta quatuor Han-tin sen Pekî-nensis Academiæ saeii, iubente imperatore, commuai aperacampegerunt. Prodiit auna 1677, sub titula notissima : lu-tchi-ji-kiang-sso-chou-kiai-i. ( 2,705-9,769-5,664a10,205-1,511-43019-9,914-8,206. )

- Editia B inter optimas habenda est. Siuico textuîadjacent annotationes doctaris Toltu-hi (4,066-5,524), etperpetua paraphrasis, brevis quidem , sed ubique luculenta,diffieullatîbusque solvendis aptîssima. In superiori paginaleguntur natæ , tum historicæ, tum philasophieæ , quas editorex uberrimis editionis D eommentarîis, salerti deleatu, excor-psit. Eam recognovit Li-sing-tchai (4,086-11,528-15,a41),edidit vero Hoang-khang-yao (15-111-a,555-1a,208) , subtitulo Sac-chowcho-tchu-kiang-i ( 1,51 1-4,019-1 1,053-4,066-9,914-8,206), auna 1688.

- Editio C mîhi multo majorî, quam coteras, adiumentafuit; ut pote quæ, præter notas dactaris Teint-hi (4,066-5,524), perpetuam maximi momenti paraphrasim, et eo-piasissimum commenlarium, optimas omnium fere interpre-tum notas, lucida ordine digestas, exhibet. Parro in baceditiane passim proferuntur natæ interpretum Kou-lin-sso(12,262-15.081-1,759), Jao-chi (ahi indicat famitîam )( 12,424-4,820 ) , Khieou-thsang-tchu (97-5,155 -4,186) ,Tchao-ahi (10,588-4,82o), Tehhin-thsin-’an (11,799-9,837-5,102 ), Thsaï-chi (9,166-4,82a) , Kouan-thao (9,899-5,501) , TchhiIt-lciai-mez" ( 11,799-99-6,61.’l), Lia-ouan-

xxij PnÆMONITUMthsun (1,181-5,924-11,195), Ouang-chi (5,584 bis-4,820 ),Iu-ho’ang (8,224-6,491), Hiu-tchai ’(9,565-15,241 ), Sun-jo-thou (2,077-8,875-1,549), Thao-i-tso (11,804-11,og7-792),auctores syntagmatum Mung-in (9,090-2,616), et Thsun-i( 2,066-6,266), Hou-chai (8,472-4,82a) , Kon-Icing yang (12-262-5,001-11,809), Yang-chi-i (4,569-4,82o-82), Tehang

chi ( 2,658-4,82a), etc. , etc. l r- Editio D non minus copinsis, quam editio C, commen-

tariis constat; sed plerumque annataliones, in somma paginaappasitæ, ad usum philosophi mugis , quam tiranis accomo-dantur. Eas maxima eum fructu adibunt , qui locos men-cianæ dactrinæ reconditissimas penitus intelligere volent.Præler doctorem Talon-hi (4,066-5,524 ) , cujus natæ texluiadjacent, in hac editione potissimum adhibentur interpretesJao- chouang-foung ( 12,424-11,925-2,509 ), Tou-lching-goumi (10,899-5,052-5,126), Tehin-si-chan (6,628-9,852-2,275), Tokhiwthsz’an-ehi (1 1,799-5,229-2,125 ) , Tchln’n-

fic-khi (11,799-955-5,159), Hou-yun-foung (8,472-11,952-2,509) , Hoang-phou-thiun (15,1 1 1-8,954-6,17o) , Hiu-rating-yang (9,977-4,108-11,809), Tchang-nan-hicn (2,658-1,010-1a,846) Ni-tlzsin-’an (508-9,887-2,102) ,1 Oua-ng-jo-Mu (5,884 bis-8,875-9,565), Tchhing-tseu (7,180-2,059),Ho-clto-lcing (166-1,099-85) , Yang-kouci-chan (4,569-15,298-2,275), Kin-jin-chan (11,578-95-2,275), Hioung-ve-bien (5,505-955-10,846). Thsai-lsio-hicn (9,166-9,896-10,846), Fan-clti (8,892-4,82o), W ang-tou-tchaî (5,884bis-12-787-15-241 ), etc., etc.

--Editio E constat antiquissimis notis doctaris Tchaoàkhi(10,588-2,284), qui florcbat sub dynastia Han (5,201), eteeleberrima commentaria Tching-i (4,652-8,206), quemSun-chi( 2,077-1,859) et Lo-ehen-king(11,806-1,522-7,877),qui flambant sub dynastia Soung, conscripsere et edidere. Hæcedilio, peculiari interpretatianum natura, ab aliis persæpe,

murons. xxiijtoto eælo, diliert. Quam ideo, licet, et militer quidem, se:me] atque iterum legerim , non uisi rarissime eitavi. Illintit-ulusest, ut opinor (primus enim tamus mihi deest) Sacha-tohu-sou-kiai-king ( 1,51 1 -4,o19-9,988-6,264-9,914-7,877

-Editio F triplici commentario constat. Primus exhibetnotules mers philasopbicas; secundus glossas, quibus verbe.dimeiliora explicantur; tertius paraphrasim, miranitiditateconspicuam. Huius editianis unum Mencium habui, cui ad-figitur hic titulus : Sin-chw-tchang-siang4coue-thing-hiun-sac-chou-pi-tchi-tsiwhio-ling-mie-kiai-meng ( 5-816-789-2,658-6,597-1,559-2,527-9,954-1,511-4,019-590-5,866 -1 1,095-

a,085-12,aao-5,4 1 0.9,914-2,071 Eam ipse concinnavît dactorSsc-tchang (1,759-2,658 ) , cognomine Sou-thsun (7,786-2,066) , discipulus vero Lioou-phing-min (846-8,652-’5,745),coguomine Fou-fou ( 1,800-6,165) recensuit et edidît.

-- Editio G exhibet tantum notas doctoris Tchu-hi (4,066-5,524), interpretum celeberrimi, quæ,licet perbreves, virajam in siuicis exercitato abunde suppetunt. Nations verasuut, quam ut de eis fusius disserere necesse sit. .

-Editi0 H duplieis generis notas exhibet; nempe glossasvocibus diliieilioribus adjacentes, et doctam optimæque notæparaphrasim. Est hujusmodi ut tirouibus aliarum omniumloco esse possit. Utilîssimis enim notis, ex syntagmatibus Ta-ptiniouan (1,797606) , Mung-in (9,090-2,616) , Thsun-i(a,oôô-6,266) , etc. , depromptis, constat; quibus Tsiang-tsou.(9,168-2,059) suas addidit, lut explicaret, quemadmodum.ipse ait, ca omnia quæ prisai interpretes non explicuerant,necnon en quæ recentîores explicare nequibant. Eam doctarFang-meng-chi (5,826-a,o71-4,820) edidit sub titulo Tsungpowssc-chou-kiang-i-khianmng-Mai ( 1,7oa-g,745-1,511-4,019-Io,205-2,958-1-9,864-8,488-9,914).

Harum omnium interpretum notas, ne una quidem excep-ta, itemm itcrumque legerc Ureligioni duxi. Cum autem itav

xxiv PRÆMONITUMcopiosæ essent, ut non unum, sed decem notamm tomasfacile excerpere possem , timens ne impedimenta magis quam .adiumento tironibus essent, utiliores et nitidiores colligera,premere , concoquere , atqne in succum sanguinemquemeum, ut dîcilur, convertere, ita conatus sum, ut, præ-fiscine asserere passim, nullum me admisisse sensum,nullamve Noëlianæ interpretationis explicationem exagitasso,quia mihi multorum vol saltem nonnnllorum interpretum fa-veret auctoritas. Præterea utrasque versiones tarlaricas, qua-rnm posteriorcm recognovît ipse imperator Khian-loung ,duces semper secutus sum, quotiescumque maiorî sinicoruminterpretum numero non adversarentur; locos autem ab oisdiscrepantes , nbi alicuius momenti erant, in notis la-tine referre curavî. Unde palet quemlibet virum, linguessinicæstudiosum, qui banc editionem attente legat, celerarumeditîonum, notis sinicis ornatarum, compendio potiri, necamplioribus commentariis egere, niai rimari velit recondi-tissima mencianæ philosophiæ arcana, qnæ quidem fusiusenucleare et evolvere, neque in ingeniolum, neque in pro-positum meum cadebat.- Cum præiudicatæ opiniones nullis fundamenlis, nîsi men-

dacîo et ignorantia , fullæ, ac inconsultus diflicullatumtimor,non paucos virus, in linguarum asiaticarum palæstra, præ-claros, multis abhinc annis ab idiomatis sinici studio ar-cuerint , ac etiamnum arceant, nonnulla de meis studiis di-Cera mens est, non ut fiam, quad absit, pulidiusculusmeîmet buccinalor, sed ut debîtis extollam laudibus do-ctissîmam illam Methodum, seu Grammaticam, qua sum-mus vîr lAlEL-BEMUSAT , cui me omnia debere lætusfateor, cunctas sinicæ linguæ regulas et difiicultates, bre-vibus tersîsque præceptis, tam petite, tam feliciter expo-soit et enodavit, ut quilîbet tiro, quocumque ingenio sitprædilus, intra duos annos, uberrimos sinicæ littoraturæ

EDITOBIS. XXVlatices, intentatos adhuc ac illibatos,ex ipsis fontibus haurirepossit. Quos quidem progressus, remoto hujus doctissimæGrammaticæ adiumento, vel intra decem aunas sperare,stultæ temeritatîs esset.

Ineunte anno uncccxxm, humanissimo Jeux Wusou ad-hortante, illustrissimique WILLIAM Dmnuuonn beneficiis, eocommendante, auctusl et ornatus, in Regio Collegio, sinicælinguæ, magistro ABEL-BEMUSAT, animum appellere cœpi.Neo diu primo in [imine hæsi : quid enim, tanto duce,impervium aut arduum foret? Secundo mense, versionemMencii aggressus sum , ca primum mente ut, a facilioribus addifficiliorn sensim promotus , librorum classicorum intelli-gentiam mature assequerer, douce nonnulla historiæ vol phi-losophiæ opera vernaculo idiomate interpretari vaierem. Sedeum viderem , præter unum , optimæ quidem notæ opus, sedbrevissimum maximam esse inopiam iibrorum , quibusquis linguam sinicam addiscere et plane cognitam haberepossit, existimavi banc Mencii versionem tironibus nonnihilemolumenti alIaturam, si textum sinicum e verbo exprimeret,idoneisque annotationibus instrueretur. Publicam igiturutilitatem privatæ antehabens, prætermisi caleras linguas,quibus eodem anno operam navare intendebam, atqueomne tempus , vires omnes , quanlulæcumque sint ,Mencia convertendo et expianando impendi. Animum mihiaddebat Societas Asiatica, quæ , vix une abhinc auna , Sere-nissimi Principis, litterarum æsiimaloris peritissimi, auspi-ciis exorta, omnibusque orbis docti viris plaudentibus, etse illi adjungere certatim gestientibus, jam maxime fion-eus,

(a) Tchoung-young , son Immutabilc medium. Textum sinicum ,adjuncta interpretatione tartarica, latine et gallice a se conversum ,edidit doct. ABEL-REMUSAT anno 18:7. Hic liber quadragintatantum paginis, Mencius vero pene trecentis constat. i

xxvj. PRÆMONITUMpecunias a sociis coliatas in edendis asiaticæ litteraturæiibriscollocabat.

E doct. professoris documentis et humanissimis consiliis tam

velox mihi accessit impulsus , ut sexto mense , post in-choata sinicæ linguæ studia , Societati Asiaticæ, latinamMencii versionem obtulerim. Sperabam enim fore ut, de man-data præstantissimorum virorum, qui illius concilia præsunt,editionis meæ sumptus irrogarentur. Quod quidem , mensesequentc, chartis meis in examen vocatis, concessum et san-citum est (5). ’

Novitiolum tam celeriter in lingua baud sana facili promovisse

jure mireris, ni condiscipulorum meorum plures , interquos eminet FULGINTIUS Fnesnen, summi AnaL-Bnmnsn præ-ceptis pariter informatos, intra idem spatium,eosdem pro-gressus, ne dîcam majores, eil’ecissc compertum esset.

Cum Mencii textus, in Europa admodum rarus esset, ma-gna , imo maxima edilioni nostræ defuisset utilitas , nieum, suis sumptibus, lapidibus exaratum (4) , prolo subjicereullro voluisset cl. Comes DE LASTEYBIE, qui rei familiaris curam

laudi et publicæ ulililati semper posthabet, et cujus generosianimi impetus et ardor, quolies de humanitale aut litterisagitur, minium in modum accenditur.

Abs re non erît pauca dicereide methodo quam in interpre-tando secutus sum. Versionem limata expolitaque ad unguem

(3) Vid. Journal Asiatique, t. HI , p. 1 16.

(4) Textum sinicum multæ industriæ juvenis Vilmettus peuicillodescripsit. Si qua: autem rçâmuflu. ipsi, propter insoliti laboris dif-ficultatem, exciderunt , ca, absoluto opère , corrigentur. Nequeand!" præteribo cl. MABLINUM, græcarum litterarum in ScholaNormali nuper professorem, qui terüum uniuscujusque typogra-phicæ plagulæ specimen recognovit, humanissimisquci consiliiset cruditissima: cura emendavit.

EDITORIS xxvijdictione nitentem ne sperent viri, candoris latîni æstimatoreset arbitri. Operam enim me perdilurum, lironibusque fraudemomnino facturum esse ratus sum, si, ubi occurrebant loci in-solili et perdiifieiles, uni eiegantiæ consuluissem. In hoc igilurlibre, multa verba obsolela, et incompta, imo saupe locu-tiones solœcismum redoientes reperias, quæ mihi ipsi ail-ambilem alias movissen’l. Quod accidit præsertim , eum singulas

tenus voces, illæsa lalinæ linguæ coneinnitate, interpretarinon licebal. V. g. moi eœiguœ virlutis viri personæ, pro: egoeœiguw virtuiis vir; dam ad eum, pro : datât si; interro-igavit ab sa, pro : imicrrogavit eum, etc.

Ubicumque huiusmodi maculas deprehendet lector, me-minerit , quæso, cas non , me imprudente, vel aliud agente ,in versionem meam irrepsisse, sed vocum sinicarum insita vi,eut structura: necessitate fuisse intrusas. Si quando textus si-nicus ad verbum conversus, aliquid diflicultalîs vol obscu-ritatis præ se fert, nonnulia, itaticis titteris, adiicio et in-tersero ; quæ qui attente legerit, non [am mea quam sinicoruminterpretum verba esse comperiet. Illas autem voces ad «ventîtias ac mere auxiliares, sensu semel intellecto, remo-vere potes , et sic puram putain Mencii dictionem habere.v. g. , p. 46 : (sinica a damna ad sinistram toge)

tchhi ouang tolu», jao tsouphasianæ-aves ibant qui ligna herbas.

ouang tche thonibant qui lepores

Scripsi : qui herbas, aut ligna colligera volcbant, co ibant.Qui phasianas-avesiaut lepores venari volebant, sa ibant.

p. 66:

tolu: houe wcî saregnum antiquum dicunt- illud-quo

xxviij l’RÆMONiTUMmou Icao yeou weï fiai

arbores proceras babere dicitur non

zobbi» chi yeou wei tchiministros generalionum habet dieunt illud

wo’i talai

dieunt illudScripsi : illud-quo flamines dieunt antiquum esse regnum ’

te docore cæpedit. Non quia dicitur regnum babel-e procerasac annosas arbores, illud antiquum dieunt °; sed eo quadbabet optima: tango generationum ordine sibi succedentesministres, illud antiquum dieunt °.

p. 81 : kcheou obiconservare generationes

Scripsi : regnum à majoribus transmissum par genera-tiones conservare.

p. 66 :

i du; tcho kengunum decem a) aratores

Scripsi : Aratores e decem frugum partibus unam in tri-butum dabant.

Huiusmodi loci paulo fusius explicati admodum rari sunt,et verbum verbo, servala tamen latinî sermonis claritale,quam sæpissime redditur ; ita ut vir quilibet , vel in sinicismaxime peregrinus, vernaculam Mencii versionem, dicendigenere concinnam et textui valde proximam, nostra editioneusus, conficcre posait. Quod nequaquam contigisset , si,Franciscum Noël imitatus, aucioris menti, ut ipse ait , mm

(5) Præeipuos trium tantum capitum errores indican satis erit.Cap. I. Net. 75-98-100-139-148-162-176a-1765-178--I79-183-a37. Cap. Il. Not. 6-9-1 l-z4-4ra-4a-58 a-63-

murons. xxvixurbi: , me adstrinæisscm, commentariisque textuiimmixtis,paraphrasim magis quam interpretationcm edidissem.

Ut sileam de iunumeris art-oribus (5) quibus scatet prædi-ctum opus, unum a millibus aderam exemplum, quo pateat,quam mendax , quam redundans sit Noëiiana interpretatio.P. 4 vin.

gun obithaï ling ahi king 1tcbi ing tchi king a

tohi koung min chu 5tchi tchhing ji pou 4

Ici va ahi [cing 5lai tsoujmin chu 6

geou bing tsaï ouang 7f0 gnou tau geau 8

tolu) tolu) (ou gnou 9ho ho niao po 10

tchao bing tsaî ouang l lgo iujin ou la

Carmen ait :Delineando inchoat Spiritûs turrem.Delineata illa, descripta illa,’Populus extruens eam,Non die absolvit eam.Delineando inchoans (aicbat) ne celeriter.iPopulus filiorum-instar venerat.Rege stante-in Spiritûs septo,Cervæ, cervi quiets recumbebant,Cervæ, cervi * pinguedine-nitebant,

Io Candîdæ aves ’pennis- splendebant.

l 1 Rege suinte-ad Spiritûs stagnum,la Quam multi pisces subsiliebant!

coœvmmàuü-

65-70-77-96a-103-log-1 1811-1 19-12 1-136-143-144-158 -181 -166-168-172 -l82-185b-188 -190-194-197-204-206-212-213-223-231-236-237 - 240- 245. Cap. HI.Net. 17-18-20-23-30-47- 47 a-49-50..53..55-.57-5s..86-91-94-98-lor-i i9-1a5-144-145-i73-18’x-t 83-185-196-I98-aoa-ai1-323-230-231-234 , etc., etc.

x’xx enamourantAudiamus Franciscum Noel:

Jam ocra quad sapiens princeps possit Ibis oblectari,’testatur liber Carminum tom. Ta ya, odâ Lim tay, ubiagens de sapiente principe Won wam sic ait :

1 Postquam princeps Wen wam turritam speculam,postea dictam spiritualem, ad regni custadia-m, ad lociornamentum , ad oblectationes spectantium, et ad facien-das cœlestes observationes statuisset erigere ,°

a V t’a; prima ejus delineamenta proposuerat ,5 Cum subito omnis populus accurrens, eæoptatum opus

aggressus est, i4 Et intra brevissimum tempus omnino perfecit.5 Dam prima delineamenta ac dimensiones princeps

proponebat ; non est , inquiebat, properatu opus;6 Sed contra populi properantes, tanquam filii ad opus

patris celeriter absolvendum , certatim undique adve-lobant.

7 Toto opere sic celerrime confecto , postea princeps Wenwam invsepto, quad spirituale etiam vocatum fait, cir-cumquaque ad turritam speculam sito, sæpius animi re-laæandi causâ cæspatiabatur ;

8 9 Et modo cernas cicures placide et absque ullo metuquiescentes , formosaque pinguedine spectabiles ;

le Modo aolitantes ciconias, miro plumarum candorecollucentes, mon sine magna animi sui voluptate aspiciebat.

l l l2 Eœimle ad stagnum, quad spirituals etiam nun-cupatum est, innumeris piscibus ubique amœnissime sub-silientibus refertum pergebat. Ita liber Carmînum.

Quædam denique, nolatu utilissima . exponam :1’ Numeri in superiori pagina uncis inclusi, sinici textus

paginas versioni lalînæ respondentes indicant.

a.’ Signum 1 incipere manet texlus sinici paginas, quæsupradictis numeris intra nncos inclusis indicantur.

.0»..- V

tannons. nxi’53 Ubi unam vocem sinîcam nounisi duabus, tribus plu-

ribusve vocibus latinis convertere licet, ces ducta lineolaconjungo; eæ. gr. p. l. Seau venerabilis-senex; p. 16: Hier!præcipitant-in-foveas; p. no : Tabliers, exigere-pretium-pro-tabernarum-localione.

43 Ubi duas voces sinicas uno tantum verbo converterecommodius vel necessarium est, buic verbe asteriscum (”)præfigo. v. g. Thian hia’imperium , pro :73 cœlo subjectum(le dessous du ciel) j Thsi ahi ” septuaginta, pro : septem decem.

5: Ubi duas voces sinîcas, in unum sensum coalescentes,duabus vel tribus vocibus latinis interpretor, singulas, præ-6xo asterisco, ducta lineola conjungo, ita ut unius verbimunus obire, et tamen duas voces sinicas repræsentare vi-deantur. v. g. lia-ho , ” pennis-splendentes. - Quod acciditpræsertim, quando in eumdem sensum recidunt duæ voces,qua, singulatim e verbe expressæ, versionem minus sin-ceram vel prorsus aliam otferrent. Y. g. p. 1’51 : Yaou-geou-jan , "vultu-contento-et-sereno.

6. Ubi tres voces sinicas, e quibus conjunctis unus et idemelicitur sensus , unica voce pluribusve interpretor, duosillis asteriscos præfigo. v. g. , p. 63 : Jou-tchi-ho , "’ quo-modo; p. 44: Hin-Itin-jan "l festivi-et- alacres.

7: Circulus (’) genitivi , præterili et futuri notam, parti-culasque mers relativas, expletivas, finales , interrogatives,admîrativas, etc. , repræsentat.

Hæc sunt, quæ , pro tenuissimis ingenii viribus, exsequiconalus sum. Utinam viri linguæ sinicæ periti et arbitri, quo-mm , sed longo intervallo, vestigia sequor, monitisque parerasemper gaudebo, huic mec asiaticorum studiorum speciminibenigne arrideant, et lapsus, qui tironi procul dubio exci-derunt, æqua bonaque mente condonare dignentur.

vil. il

.410:

m MENCIILIBER PRIMUS.

CAPUT I.

Traclatüs Liarig Hoeï W ang pars prier.

5. I.) MENG une (1) invisit regni (2) Liang principe

(3) Hoeï Wang. ’5. Il. Rex ait z Venerabilis-senex (4) , eum, non existi-mans-longinqua (5) mille li °, veneris , numquz’d etiam (6)

* haberes aliquid ad afferendum-lucrum mec regno °?

(1) D :Tunc temporis , Meng tseu timens ne sublimem de regnandi

arts doctrinam inaniter profunderet, non adibat regains , nisieum prions adiissent , vol ad se vocassent. Idcirco principem Ho’eïVVang, non sponte suâ , sed urbanâ ejus invitatione accitus invisit.

(a) G ; Ta ( 1,797) Liang , regni VVeï ( 12,764) metropolis.(3) G :Vious vocabatur Ing (8,113) ; mortuo impositum est no-

men Hoeî Wang , î. c. benjam- princeps;

(4) C z Antiqui verbum seau , sæpissime , non ætatis sed honoris, causâ, adhibebant. Li trecentis cubitis , cubitus sex pedibus æqui-

valebant (D). Li gallican Leucœ decima fare pars est.(5) F z Ex regno Tseou (11,249) in regnum VVeï( 12,764 ) vene-

rat. -E : è regno Tbsi (13,239).(6) A : Numquid * baberes eximia consilia , optimasque pruden-

tic artes ad... G : Vult regnum locupletare ac armorum potenliàroborare. D : Tune temporis , recta imperandi norme sprela ion--

I

2 «mon (i’j)â. III. Meng tseu respondens ait z Re: quid necesse-est loqui-de lucre? Etiam (7) habee bumanitatem ac

æqnitatem , etnihil-amplius °. l5. 1V. Si Rex dicat (8) : Quomodo agam ut lucrum-af-

feram meo regno P * Præfecti dicent : Quomodo agemusut lucrum-afferamus nostræ Familiæ? Litterati et’ plebei-

homines dicent : Quomodo agemus ut lucnun-afferamus* nobis? Si 11g1ïur (9) superiores et inferiores sibi-in-vicem sarripiant lucrum, tune (10) regnum periclitabi-tur °. In decies-mille (1 1) quadrigarum 1°.regno , qui oc-

guebat , ac bomines cupiditatibus excæcati, omnem scientiam inquærendâ utilitate collocabant. Unde Hoeï Wang , vise Mencio ,in hæc erumpit. -H : An existât aliquid.. . P Exisfit ( il y a ) huma-nitas..

(7) E»: Ego etiam babeo humanitatis ac æquitatis documenta ,quibus fdicitcr usas, tua cagna lucmm-affemrpotenk; præter base ni-Iiil dictu utile novi (F). - C : Humanitas est virtus qua quia alioshomines diligit; æquitas , est illa cœlesfis prudentia quæ animum re-

git , res in ratienis lance pondent, ac nos hominis et mais officlhvile explcra (lacet.

(8) E z Si Rex me interrogans dicat: quomodo agam ad lucrum af-ferendum regno meo , tune (B) Præfecti (Vid. net. 13) eum imitatiprofecto me interrogabunt dieentes.-Mallem :secum loquentes dicent.

(g) F : Si superiores inferioribus , si inferiores superioribus ln-erum præripianL- H : Fer saperions indicat Hoeï Wang , per infe-n’ones indicat Præfectos , litteratos et plebeios homines.- G : Mencius

expnnit acerbasicalamitates, quæ principes lueri avides manent , utperspicue explicet priorem sententiam : Quid cette laquais Inn-am?

(1o) G : Princeps eo devenict ut vitâ et sceptre spolietur.- (11) G : Lequitur de Imperatore qui ex sue territorio , mille Liin circuitu complectente , decies-mille belli currus educebat. A: Ta-Iibus discordas grussandbus , Inox audies decies-mille quadrigarumregnum, si forte aliquîs inveniatur qui interfecerit ejus principem ,condamne istum cette non esse alium quam mille quadrigarum Fa-

1.131511 1. 3cidit ejus principem , carte est mille quadrigarum ° Fa-miliæ Regulus; in (12) mille quadrigarum ° regno,oecidit ejus principem, certe est (13) centum quadriga-mm ° Familiæ Regains. E1 decies-mille assumere (14)mille °, ex mille assumere centum °, non est non multum °.

Si ocra semel * post-habeant æquitatem et ante-Izabeant lucrum, nisi pn’ncipem spoliaverint, non satia-buntur.

à. V. (15) Nondum exstitit air humanus ° , dereli-querit sues parentes °; nondum exstifit air æquus ° ,post-habitent suum (16) principem °.

miliæ regulum ; eum enim, pet banc necem, decies mille quadri-ges lucretur, non potest à tante scelere abstinere. - Eodem modeexplicanda sqq. : in mille quadr. negna.. Ex B. C. E. similis sensusemitur.

(1 a) G : Intelligit regulos Imperatori subjectos.

(13) G : Intellligit primarios Præfectes Reg-ulis subjectos.

(14) Assumere, i. e. çà assumem; Vers. Tartaricai Gaidchara be.

- Non est non multum, i. e. parum non est. G : Cum Reguluslmperatoris quadrigarum (sen redituum , E), primarius PræfectusReguli quadrigarum decimam partem accipiant, uterque adhuc ma-gnam sortiti esse potentiam censendi sunt. Si vero discant a te lu-

, crum æquitati anteponere.. Ad verb. ( juxtà Vers. Tart. Aika dchour-

gan be amala , aisi be dehoulen’ oboure obi ) Si fadant vel ponantæquüalem pas! et lucrum ante. -A z Cum te tamis periculis objiciatlucri cupiditas , quomodo ab ce appetendo non abhorrons l

(15) F z contra quanta est bumanitatis ac æquitatis colendaemilitas !

(16) A : Nunc veto si cupias laudabile regimen auspicari , solum-mode loquere de bumanitate et æquitate , ut homines tuis sermoni-bus commeti , diligant parentes ac le suum principem revereantur.

1 ..

4 M 1: N c 1 1 (iij )g. VI. Rex etiam loquere-de humanitate ac æquitate ,et nihil-amplius °. Quid necesse-est loqui-de (17) lucre?

5. VIL Cam alia die Meng tseu inviseret regni Liangprinczpem, Hoeï Wang , tunc Rex stabat (18) ad * stagni-ripam , conspieiensque tsilvestres-anseres et * cervos ait:(19) Sapiens ° ne etiam gaudet hoc spectacqu "P 4

Meng tseu respondens ait: (2o) Sapiens ° pnhceps, etdeinde gaudet hoc spectaculo; qui (21) non est sapiens ° ,quamvis habeat hæc, non (22) lætatur °.

A VIH.) Carminum (23) liber ait: u Delineando inchoat

(17) A : Ac quodam mode homines ad stragem et rapinas impel-1ere l

(18) In tchao chang, ad verb. juxta stagni summam plam’tim.Qui quidem sensus patet ex E : Gaudebat hujus stagni summa plani-lic; i. e. gaudebat aves summam stagni aquam ludenfi natatu secan-tes , 0d , ut inferius aident est, pisces turmatim subsilientes spectare.

(19) Sapiensnc. Hoeï Wang qui (H) regiminis eblitus une et ocu-lomm voluptati se tradebat , vise Mencio , quodam rubere perfususest. [taque ait : Numquid sapiens princeps , die noctuqueoptime regnandi scientiæ vacare debet , potest etiam ex bis aspectibusaliquid oblectamenti percipere ?

(2o) B: Imo necesse est ut primum princeps sit sapiens , et dein-de.. - F : Ne dubites an sapiens princeps etiam bis lætetur; imoasseram , solum sapientem principem , qui (E) Yao et Cbun ducessequens , (A) sinit populum remm omnium amuenfia divitem , inplacidâ pace quiescere , quique miseriæ suspiria auribus suis obstre-pentia non audit , pesse deinde hoc spectaculo vere oblectari.

(21) A : Princeps , cujus regnum intestinis tumultibus miscetur ,cujus populi oppressi gemunt, atque eum aversantur.

(22) A:Periculis circumventus , et assidue necisimminenfis terreracruciatus , quomodo potest vere lætari ? [a . Il. V ’

(23) A : Meam sententism confirmabit liber Carminum , torii. Ta,Ya(1,797-1 1,889), 0d. Ling Thai’, ubi sapiens WenWang hujus

medi oblectamentis indulgit.

LlBEn x. 5,n (24) Spùitûs tunem. Delineata illa, et descripta illa,a * papulus exstruens eam , non (25) une die absolvit eam.v Cam delineando ’ choaret harem , (26) aiebat ne lam-a. celen’ter open’ in alïs. Sed * populus filiorum-z’nslar

I venerat (27). Quando Rex stabat-in Spiritûs septo (28) ,» m’debat cervas et cervos quiete recumbentes, cervas et

» cervos * pinguedine-nitentes , candidasque aves * pen-n nis-splendentes; quando Rex stabat-ad Spiritûs stag-n num , quam multos pisces subsilientes videbat! a»

Lice! WenWang eum populi viribus exstruxisset tur-rem , ac effodisset stagnum°, populus gaudens lætatus-est ".v

Nuncupans ejus turrem, vocavit eum Spiritûs tunem;nuncupans ejus stagnum , vocavit illud Spiritûs stagnum.Gaudebat illum (29) habere * cervos, pisces et testudines.(3o). Antiquitatis ° viri (31) eum populo (32) unà lætaban-

un; ideo poterant vere lætari °.

v

.v

(24) Lin; thaï, Spiritus tut-ris, i. e.- (D) turris que celerrime etquasi alicujus Spùùus open absoluta fuerat. Won Wang bancturrem entruüt ut golem , aidera , nubesque observant.

(25) F : Die solide , ex quo venerant, mondum elapso , i. e. ce-lerrime , absolvcrunt eam.

(26) A : Timensne populum nimio labore gravant.(27) A : Ac illud opus pro Rage , optima corum patre susceptum,

Émis gaudio quam cricri crut. .(28) G : Infra turrem erat septum (D) feria venatu captandis

refertmn ; in medio septo erat stagnum. l(29) H : Tria khi (618) referenda mut ad regem Won Wang.(3o) E:Ad alendum regem WenWang, qui populo(A)omnia ad

victum vestitmnque necessaria auppcditabat, atque cos gaudiorummot-nm participes faciebat.’ [deo prias dicebam : primum est sa-piens° , (loin vert: guidon hoc spectaculo.

(31) F : Innuit Wen Wang. - E : lnnuit priscos principe: ea--dam ac Won Wang sapientia insignes.

(32) Vide infra, tut. , cap. Il, p. 23.

6 MERCI!à. 1X. (33) Liée! Annalz’um, cap. Thang Chi , ait: a Iste

n (34) Sol quando tandem occumbet? Tune nos Iz’benter4» * tecum(35) unà occumbemus. n Quando igitur populuscupit cum eo (36) simul occlunbere ,’q’uamvis habeat tur-

rem, stagnum, volucres et feras, quomodo. potest soluslætari"?

(33) Contra sapientia carens (i. e. sævus) princeps, quamvislha-beat turrem, stagnnm et feras, non potest iis vere delectari. Quodquidem videre est ex libre Annalium Imperialium, cap. Tang Chi.i (34) Isis Sol. In hoc loco explicando dissentiunt interpretem

-G : Imperator Kie (4,220) de se dicebat: ego habeo imperiumaient cœlum habet Solem ; Sole extincto tune et ego extinguar. -Populus illius tyrannidem aversatus ironice ntitur ejusverbis, atqueeum indicans ait : Iste Sol , quo tempore occumbet! Ubi occubue-rit , tune nos libenter eum eo simul occumbemus. - E : Cum lm-perator Kie (4,220) tyrannice regnaret, populus cupiebatcum optimaTchhing Thang (5,1 24) illum simul aggredi , atque è medio tollere.Unde Thang, coram populi mnltitudine , animi consilia aperiens ,ait : lste Sol , exnsus Kie , debet tandem magne casu extingui; egoeum vobis simull’ncedo utexting-uam eum. ( 3,909-3,864-4,no-6,n32-

1,797-5, 1 56-3, l 7 7-8,7oa-,-1 ,843-9,647-61 5-a,678-5, 1 56-41.)

(35) G : Tecum, i. e. eum Kie. Cuit: Thang apud interpretem Eloquatur, si illius sensum admittas, hi jeu ( 1,092-i,843) referaturad populum necesse est.

(36) A z eum en , i. e. eum Kie. - E : eum sa, i. e. eum Impera-Thang eormn vindice.-J. Ego , eum sa, non ad Kie vel Thang sedad quemvis principem sic referendum censeo: Quando igitur princepstain sæoo ngùm’nc grussatur ut populus cupiat eum eo.. - C :Ex allato Annnalium loco patet , principem, si solus lætari velitac populum , fame et frigore languentem non miseretur, et) citisr-aime deventurum ut populus cnpiat cum. eo occumbere. Quam-vis igitur habeat turrem, aves volucres et feras , quomodo poteritiis soins lætari! - Longe aliter E : Cum Imperator Kl’e sapientiâcareret, populus cupiebat eum eum Tchhing Thang , facto un»

(iv) iman i. a 7 iê. X. Liang regni princeps Hoeï Wang ait: Ego (37)exiguus vir ° in regno ° (38) exhaurio cor meum °°°. Sifluvii ( 39) pars-interiorî fame-laboret (4o) , tune trajiciqhu-

jus loci populum in fluvii partem-orientalem , et transvehoejus (41) milium in fluvii parlem-interiorem. Sifluvii pars-orientalis fame-laboret etiam eodem-modo aga. Sed’cum(42)*perpendo vicinorum regnorum° regimen , nullus-estin ais princeps sicut ego exiguæ virtutis vir ° exhauriatcor 51mm. Vicinorum regnorum ° populus non auget suantpaucitatem (43) , ac met exiguæ virtntis viri ° populus non .auget (44) suam mulfimdinern; quomodo hocfit°P

. ’XI. Meng tseu re3pondens ait: Rex, amas piæliarî.

peut, aggredi. Quamvis igilnr habuisset turrem, stagnum et feras ,

quomodo potaisset iis solus latafi l i ’ ° ’ -(37) G : i. e. exigus virtutis lacum ; sic pe’vocant Reg-tilt

(38) F : In regno administrando. l - .(3g) G : Fluvii par: interior , fluvii par: orientalis, erant du:

regni Weï ( 12,764) regionea. i 2’ °c(4o) F : Ac feliciter contingat ut fluvii pars orientalis matin-il:

gibus abundet. ’ . . i .(4l) B : Transveho ex ,fluvii parte orientali milium., in fluviipartem ’inteijorem , ut alam senes et dehiles puellos qui.transmi-.-

pare non valent. t ’ . .(4a) E : Dum perpendo vicinorum Regulorum , (F) in steiilibugannis, agendi rationem , nullum inter eosÏinvenio (Ç) esurien-elargiatur alimenta , ac , sicut ego , exhauriat cor suum.

(43) C : Quapropter nonne æquum est ut populi, tomfimigno n-gz’nu’ne destituti , vicina regna deserant , atque ad me confugiant.;

attamen... I I a , i s(44) Cum tannin sublevandæ fami diligentiaxn adhibeam , pouleæquum esset ut populos meus , gentibus vieillis, afiluentibus , indic!

augeretur 5 attamen... ’ .

Il

8 . M a N c 1 1liceat p ex præliandi-arte similitudinem-assumere (45 ).* Cum-tympani-sonitu pugna-committitur °. Innumeræarmorum laminæ postquam inter-se-consertæ-fiterunt,deoictomm ah’iirelicta lorica , trahendo arma ° fiigiunt

(46); quidam asque ad centum passus. progrediuntur (47),et deinde consistunt; quidam asque ad * quinquagintapassas (48, et deinde consistunt. Si ocra istz’ propter* quinquaginta passas derideant socio: ad centum asquepas5us progressas , [une * quid 080888 (4g)?

R. ait : Id eis non licet. Solummodo non progressi suritasque ad centum passus °. Isti etiam fiigerunt °.

M ait : Rex, si scias illud, tune ne speres populum °’multiplicandum-fore magis-quam in vicinis regnis ° (50).

â. XII. Si non ponatur-obex rei-agran’æ temporibus,

(4 5) Meng tseu hæc ait ut vicinos Regulos , erga populum immites ,conferat eum Hoeï Wang , qui , 0b exiguum beneficium ( notQ 39) ,suam miserieordiam superbe jactat. Cum neque hic neque isti cal-leant veram , qué floruerunt prisci imperatores , populum alendiartem , existimat neutri licere alium deridere , ac se illi anteferrc.

(46) H : Victi, abjecta lorica, arma manu raptim vehunt, utfacilius fugiant.

(47) C : Alludit ad vicinos Regulos qui populi infortunia non mi-aerantur.- D (pag.16 ) : Sex cubiti sen tchhi (2,232) uni passui æqui-

valebant.(48) C z Alludit ad Hoeï Wang qui exigua tantum beneficia cour

ferre valet.(49) C : Hoeï Wang qui modo superbe effutiebat, vicinos inter

Reguloa, nullum esse qui ipsius misericordiam assequeretur, similis.est militi, qui quinquaginta passus fugâ emensus , socios ad centumusque passus progressos derideret. Ut enim in hello , miles qui proxi-me vel longe fugit , ita in regimine princeps qui exiguum vel nullum-yopnlo confort beneficium , eodem contemptu notati vilescunt.

(50) F : i. e. si tibi compertum est , non licere militibus quinqua-

p v ,, Nv-wct-.--a.u n I-. ...-... ..1r

4 .un..-» h

- «ut-g

*à

(V) i une 1. 9(51), fruges non potenmt consumi esu ° (52). Si rara (53)retia non ingrediantur stagna et vivaria, pisces et testu-dinesînon poterunt consumi esu °. Si *socuris in. tempore

opportune (54) ingrediatur montes (55) et silvas (56), ma-teriarium lignum non poterit consumi usu °. Cam frugeset pisces ac testudines non possunt consumi esu , et ma-teriarium lignum non potest consumi usu , illud efficit utpopulus alat vivos, et parentet mortuis *sine-querela °.(57 ). Si populus alat vivos et parentet mortuis *sine-que-rela, illud est optime regnandi rationis ° principium° (58).

genta tannai: passus fugd mis, soties ad centum asque passasplumas deridere, tune ne speres populum tuum magis quam invicinis regnis mnltiplicandum fore. (E) Quamvis enim , sterilitatistempore , in fertiles terras transvehas populum , ac senibus miliumafferri jubeas , dom quotidie bellaci cupidine abreptus , subditorumvitaux hostilibus armis exhauris , nonne vicinos tyrannos regiminislavitate refera. (C) Si veto cupis cor tuum in regno tua 0ere effun-dere , optimam priscorum Regum normam assequi , p0pulumque ,vicinorum regnorum accessione , in immemum augere , quid factoopus sit andias velim.

(51) G : Vere aratur, in astate evelluntur zinnia , in autumnomesses colliguntur.

(52) G : I. e. abundabunt.(53) G : Olim lege sancitum erat ut retium macula: tribus polli-w

cibus lat: forent , piscesque cubitum longitudine non assecutos ,.neque in faro vendere , neque demi comedere licebat.

(54) F ; Quando irida arborum folia decidunt.(55) C : Montes arboribus cousitos.(56) C : Silvas que: in plano multâ arborum luxuric exuberant.(57) F : Abundabit cibis ad alendum vivos , et lignis. ad exstruen-

dum mortuorum feretra , nec se aliqua re , ad hac obeunda , carerequeretur.

(58) C :Si illud eflicias, tunc populi more nixus, leges consti-tuer: , ac morum documenta eum (rucha tradere poteris.

i o , m a N c 1 15. XIII. In quinque jugerum °domo (59), si ferra

conseratur ° ex moris , *quinquagenarii° (60) poterunt utvesfiantur seiicis pannis °. Gallinas, porcellos’, canes ,et sues-feminas ° alendo , si non præteimitfatur e6rumtempus (61), * septnagenarii °poterunt ut comedant car-nem°. Ubi qui: babel centum jugerum ° agrum (62), sinonsurripiatur ejus tempus (63) , multarnm buccarum ° fa-milia poterit ut non esuriat °. (64) Si invigiletur *collegio-mm ° (65) educationi, si in eis item-atcpIe -iterum-doceantur alumni° secundum præclaram pietatîs atqueerga-fratres-majores-et-seniores-observantiæ ° æquitatem ,(66), * semicani ° non forent-super-humeros , non ferent-

(59) Singulis viris, præter centum jugera aranda, tribuebanturquinque jugera ad exstruendam domum. Porro Mencius censet ter-ram infra domus parietes circumjacentem , conserendam esse morisad alendos bombyces. - G : Non licebat in mediis campis plantarearbores, ne variis granorum messibus officerent.

(60) F z Qui jam annis fracti , frigore torperent - Potemnt utcomedant , i. e. poterunt comedere.

(61) F : Si incubandi ovis, ac fœtus concipiendi tempus nonprætermittatur.

(62) D : Olim cubiti sex uni passui, centum passus uni mon(624) sen uni juger-i æquivalebant.

(63) Si Princeps agricolas assiduâ opemrum præbitione (gallice descorvées) non detineat, neque ipsis (F). arandi, zinnia cvellendi etmetendi tempus eripiat.

(64) F z Vera populum alendi etvestiendi normà pofitus , facil-lime poteris subditos, jam firme amure tilzi deoinctos ( B ), litteras,,bonestatem , æquitatem et ( E ) musicam dqcerefl

(65) E : Tsiang et Siu collegiorum nomina. Sub Imperatore In(4,750) dicebantur Tsiang, sub Tcheou (1,187) dicebantur Siu.

(66) A : lis virtutibus sua inest æquitas ; quid enim æquius quamparentes suas diligm , fratribusque majoribus et superiotibus eum ce;

(Vil 1.111211 1. 11in-capite onera (67) per itinera et vias °. Si igitur* sep-tuagenarii ° vestiantur sericis pannis, et comedant camem,si nigris-capillis populus (68) non esuriat neque algeat,(69) par filicitasque publica flambant,- eir enim 1 sicegen’t et tamen non vere regnaverit, nondum ° exstitit.

5. XIV. Canes et sues -feminæ devorant hominumalimenta (7 o) , et non scis iis parcere. Si in viis invenianturhomines *fame-enecti, tune non scis publia; horrea ape-rire. Quando vides homines inedia mortuos , tune ais: Nonego ° (71), sed anni sien’litas ces oppressit °. In hoc num-

quid differs à vira perfodiente hominem , ac , occise illo ,dicente , non ego °, sed gladius ° (72). Rex , si non incul-pes annum , statim” Imperii ° populi ad le accurrent (7 3) °.

nemione obseqùi. - Ti (2,861) non solum fratrum minorum ergafratres majores sed etiam cujuscumque erga seniores et superioresobservantiam , significat ( G ).

(67) A : Robusti adolescentes seniorum labores levare gestient.(68) G : Juvenes validi.(69) G addit: Si ipsis vestes ac alimenta non suppetant , dam

summum iis comparandis curam tempus-que impendent, non poteruntbonestatem et æquitatem excolere. Si vero satures et calidis vestibuscircumdati educaüone careant , tune a brutis animantibus non mul-tum discrepabunt.

(7 o)? Tu vero adeo non calles subditos alendi artem , ut contra in-numeris suibus et canibus quos alis, eorum alimenta devoranda p’er-

mittas.-Iis, i. e. alimentis. lr (71) A , B : Non quod ego non exhumer-in: cor menin , sed quia

anni sterilitas cos oppressit.(7 2) C: Gladius non magis potest bujusCe necis, quam anni ste-

rilitas populi interitûs accusari; utrumque crimen, in virum gladiousum, et in principem immiti regimine sevientem rejiciendum est.

(73) F : Si igitur volis resipiscere, ac benignum bumanumquc

1 2 on 1: N c 1 1â. XV. Liang .regni princeps Hoeï Wang ait (74) : Ego»

exiguæ amatis homo exopto firmo -,animo accipere tua

præcepta. ’ ,5. XVI. Meng tseu respondens , ait : Occidendo (75),:hominem eum baculo vel eum euse , existitne aliquid unde-ditïerat °?

B. ait : Nihil-existit unde differat °.S. XVII. M Cum gladio vel eum immiti regimine, exis-

titne aliquid unde diEerat °?

R. ait: Nihil-existit unde difforat °.5. XVIII. M (76) In culinâ sunt pingues cames (77),,

in equili sunt pingues equi , in papuli enlia est famis co-lor , in campisïextra-urbem-positis sunt homines * inodiâ-

regimen exorcoro , tune non solum vicina rogna populi multitudine:superabis, sed etiam omnes imperii gentes tua jura accipere fes-tinabunt.

(74) C : Box bis Mencii verbis commotns ait: Mihi tandem com-pertum est (Vid. not. 39 et sqq. ) , satins esse veram regnandi normamamplecti, quam beneficia adeo exigua conferre. Cum vero innumorasint hujusce præclaræ artis principia, illa itemm mihi fusius etclarius aperias velim.

(75) Noël : Estne discrimon inter eum qui baculo et inter eumqui euse alium occidit? Præstat dicere juxta Tart. vers. nialma bemoukchan, dcheïngue i ouarangge, ’75 homines eum baculo oecidene»

el 73 homines cum enso occidore suntne res dissimiles?

(76) F: Si scias immite regimen, æquo ac baculum aut ensom,mortem inferre, oiroque hoc vol illa in alios sævienti tarpan inuriinfamiæ notam, quidni tuum regimon citb in melius convertis, ac

humanitale tempemsi’ I(77) Nunc vero ad alenda animalia gravibus tribuns populum

promis. r

- [-1

(ViÎ) LIBER 1. 135onecti; illud est 1 impellore (78) foras ad devorandumhomines °.

5. XIX. Quando feræ aliæ-alias devorant (79), adhuchomines oderunt cas : si vero princeps, existons populipater et mater (8o) ad exercendumpium regimon (81), nonparcat ah impellendo animalia ad devorandum homines’in-quo consistet præclara ejus (82) agendi norma, qud di-catur esse populi pater et mater °?

à. XX. ’Confucius aiehat: u Qui cœporunt facere sta-

n tuas-ligneas (83), nonne ipsi camemnt posteris °? nQuia ipsi imitando-effmxerunt homines , atque adhibue-mut eos ° (84). ’* Quomodo habuisset eos .’ ipsi enim efii-

ciunt ut extomplo populus esuriat ac pereat ° (85) ’2’

(78) F: Qui sic impellit animalia ad devorandas homines , nullomodo differt ab eo qui baculo vol euse alium occidit.

(79) E: Quando tigres et lupi devorant bovos et agnos (B)qui ejus-dem speciei sunt.

(80) E: Quanta majori odio dignus orit talis princeps.(81) C: Ad alendum hune populum.-E: Si ipse in exorcendo

regimine(618-3,819-9,658-3,73o ). i(82) Ad verb. in quo consistit 75 ejus esse populi pater et mater ,

i. e. quomodo habebitur, etc. Tan. 91m., odchomngge, 7è 171m. -- E,

qui sic regnat non dignus est habeatur populi pater et mater.(83) G: Olim conficiebantur straminoæ bominum figuras quæ de-

functOrum funus comitabantur; sed bumanam effigiem parum re-forebant. In media antiquitate, earum loco adhibitæ sunt ligneæfiguræ, qua, vultum et oculos habebant, occultisque organis move-bantur; istæ ad perfectam .bominum similitudinem maxime acce-n.debant.

(84) G: Quia nempe verum pietatis et commiserationis sensumnon ostendebant; ideo cos odorat Confucius ac dicebat cos memisseut pesteris cureront. - E : deinde Mo Koung ( 7,228 - 6 1 2) regnî Tsin

14 1112110115. XXI. Liang’ regni princeps Hoeï Wang ait (86):Tsin regno , in * Imperio nullum olim potentius-erat °.Venerabilis-senex ° , illud est quod scis °. Ubi vero devo-

lutum-est-ad mei exiguæ virtutis viri ° personam, in-oriente profligatus-sumià regno Thsi, et matu-major filinsoccuhuit °; in-occidente amisi ditionis meæ, vidas àrogna Thsin , * septingenta Li; in-australi-parte ignomi-niâ-aHectus-sum à regno Thsou. Ego exiguæ virtutis virembesco bis eladibus, optaremque, propter eos porio-runt, semel eluere illud dedecus. ** Quid suades ut tunepossim (87)?

(7,151) incola, homines vivos funera comitantes induxit. Ideo di-citur: ipsos canisse postoris.

(85) Ipsi ad prædictos artifices referri potest. Vid. addmda.--(B):illi homines morte non afficiebant, sed (G) tantummodo hominumsimulacris in funeribus utebantur. Si Confucius eos adhuc odorat,quanta majori odio prosocutus fuisset principes sic populumfame cruciant atque ad exifium detrudunt.

(86) A: In pristinorum regum tempore.-- G, olim Regnum Tsin(3,920) difisum fuerat in tria rogna, nempe in regnum Han(12,137) ,à cognomine ducis Han, in regnum Tchao (1o,588) , à cognomineducis Tchao et in regnum Woï ( 12,764), à cognomine ducis Weï;hæc rogna cognominabantur tria Tsin, ideo Hoeï-VVang suum W eïadhuc vocat Tsin. Cum HoeïWang in trigesimo( regni sui) anno esset,regni Thsi( 13,239) Rogulus expugnavit Weï , prolligavit ejus exer-citum ac filium Chîn ( 6,173) regni hæredem captivum abduxit. Do-cem annis elapsis, rognî Tsin ( 3,920) Regulus occupavit in regnoWeï terram Chat) Liang ( 2,204-4,257 ). Deinde Wei’(C) terras inoccidentali fluvii parte sitas sæpius ad redimendam pacem (G) vic-tori obtulit. Præterea adversus regni Tsou (4,379) militiæ ducemTchao Yang (39,08- 1 1,809) decertans, proiligatus est, ac septemsui regni oppida ab oo dimta vidit.

(87) Illud dedecus ahstergere.-- (87a)Mencius(E) alludit ad W611

(viij) I uni-:11 1. 155. XXII. 1Meng tseu respondens ait : In terrâ quæin-circuitu centum Li complectitur, tamen licol: ad rognan-dum (87 a).

à. XXIII. Box, si exoras humanum regimen erga po-pulum, si imminuas pœnas et supplicia , si alleves tributaet vectigalia, populus profimde arabit, et * diligenter-ovellet-zizania (88). Juvenes ° , in otii diehus, oxcolentsuam piotatem, obsewantiam-erga-fratres-majores, cor-dis-integritatem , et verborum-veritatem; domi, per cas(89) inservient suis patribus et &atribus-natu-majoribus;foras per cas inservient suis senioribus et superioribus.Tune poteris efiicere ut conficiant (90) sibi baculos (91) adpercutiendum Thsin et Thsoq ° militum duras loricas, et

acuta arma °. f ’ i5. XXIV. (92) Isti surripientes suorum populorum tom-

Wang.- G, centumLi sunt exiguum regnum ; si tamen illius prin-ceps possit exercore humanum regimen , tune super omne Imporiumjura proferet. (A) Porro si hæc eum panois viribus, quanto magieeum validis regni tui copiis patrare licet.- B , Regnum Liang com-plectebatur mille Li.

(88) G: Tunc populus potorit omnes vires agriculturæ impendere ,ac adhuc inveniet otii dies ad colendam honestatem et æquitatem.Inde venerabitur principem, diliget superiores ac gaudebit pro eis

mori. l(89) F: Per eas air-lutes.(90) A, F: Mana corripiant.(91) E: Quando omnes harum virtutum numeros continebunt,

tanta accondentur fortitudine ut quamvis fragilibus baculis amati,audeant advorsus milites loricarum et gladiorum vallo circumdatosimpetum facere. Cur igitur (E) quereris te non posse pristinarumcladium ignominiam abstergere? 4 I

(92) F: Quid autom ita facile erit militibus tuis fragili baculo

16 111111011 (ix)pas (93) , officiant ut non possint arare et zizania-evolloread alendum sui patrem et matrem. Inde pater et materalgont algue esnriunt, fratresque-natu-majores , et fratres-natu-minores eum uxoribus et lihieris à parentz’bus sojunctî

hue illue disperguntur (94). p5. XXV. Isti præcipitant-in-fovoas , nique in-aquam-

demerg1mt (95) sucs populos. Box, si incedas (96) ad de-bellandum eos , ° quisnam advenus Begom hellum-geret?

5. XXVI. Itaque dicitur : princeps humanus ° non-habet adversarios (97). Box, quæso , ne cuneteris (98).

Q XXVIIÀI Meng tseu alia die invisit regni Liang prin-1’. cipem Siang Wang.

Egressus compellansque viros ait : ubi eminus-aspexiillum , non similis-visus-est viro principi; ubi accessi-adeum °, non vidi eum habitus majestatem quam revero-

instructis 17min et Bisou (3,920 et 4,379 ) militum valida arma ro-tundore , brevitor aperiam.

(93) E: Immites regnorum Tsin et Thsou principes, populum sup-pliciis gravibusqne tributis premunt, ita ut ipsi eripiant tempus va-riis agriculturæ laboribus opportunum. ’

(94) Victum aliunde quæsituri.(95) G :Verba [fieri ( 1 1,805) præcipitare in foveas , et Ni (5,149)

immorgere in aquas, tyrannicum regimen exprimant. .(96) G: Si hune Meum , i. o. quem præceptis meis obsequondo

tibi arctissime devinxeris populum , principi devotissimum , ac suo-rum superiorum amantem , tocum doducens, incedas ad plectendaistorum tyrannorum scelera , tune regnorum Thsin et Dis-ou populiextemplo irâ et furore in eos accensi, sese nabis submittere gostient.Quinam Regi cos liberaturo obluctari sustinehunt?

(97) G: Antiquum proverbium.(98) F: Cam tibi compertum sit , principem humanitate præditum

passe , vol eum centum Li, ad universam imperii dominium assur-

1. 1 11 a 11 1. 1 7tur°. ’Ex-improviso (102) me interrogans ait: *Imperium* quomodo stabilietur (103)?

Ego respondens dixi : Stabilietur per unitatem (104).5. XXVIII. R. Quis poterit uniro (i. e. unum-facore)

illud (105)?

gere , ne moreris, regiminis tui sævitiam in piotatem ac misericor-diam convortere.-E : wou [tong tchhi (5,454-4,017-1,1144) nemutais tardius. Perperani Noël : En pius et clemms nullum sibihabet adversarium : ne de hoc dubites velim. In eum enim sensumque!!! niellant sinici Interpretes, incidit. C : vorba ne dubites nonsignificant , ne dubites Virum pium nulles habcre adversarios , sed ,ne dnbîtes de meis verbis quibus mode asserebam centum stadiaaufficore , ut quia aniversum imperium sub loges suas minot.

(99) G : Begis Hoeï Wang filins; ejus Ming (11,142) ont He( 10,549). -- H. , Cam Mencius Hooï VVang ad humanam regiminisnormam perducoro noquivisset, filium ejus adit, sporans illum sal-teln sua cum fructu bausurum documenta.

(100) Tchhou (735) non significat a digressas ab alloqzlio et culau egrtssus, n ut intorpretatur Noël, sed : ille reliquit ejus re-gnum et exiit finibus.

(101) A : Mencius ex principis Siang VVang vultu et corporishabita , (G) cortissimo sonsuum internorum indicio, (A) com-poriens illum humanum regimen noquaquam amplexurum, illicodiscedit.

(102) E: Ex abrupto, Înon sequendo rcrum ordinom. D z præ-cipites loquelæ animum incompositum atque instabilem produnt.

(103) G : Nanc varia rogna inter se armis disceptant, ac omniacœdibus miscent; quomodo , et quid agondo imperium redi-sivâ pace stabilietur?

(104) Unitall’m, i. e. potentiarum coalitiouem. -- A z Pi limxriiui thoung (2,728-4,673-3,829-1-7,852) necesse est nanti ad unilulcm,(to a bulloit, à un tout, Noms.) - C : lmperii potentia inter varios

2

fine

.18 lumen.M. Respondens dixi : Qui non amaverit occidere (106)

boulines, poterit unire illud. i’Ë7? XXIX. R. Quinam poterunt se-subjicere illi (107)?

.M. Respondens dixi : In * Imperio , nulli qui nonse-subjiciant ° (108). Rex, novistine banc segetcm (109 °?

Si in septimi aut octavi mensis° (1 10) media , isiccitas-

regulos dividitur, ideo bella fervent; in unum coalescat, tune (A)clypei lanceæque quiescent, et pax undique reflorebit. Si igitur ali-quis princeps possit colligera divulsam impèrii potentiam, ac saluarez-nm arbiter haberi, tune edicta ab une wiro emanabunt, necquisquam ejus jussis resistere audebit.

(105) H : Nunc temporis, regulorum quisque regit suum regnum,quisque sibi devinxit suum populum; eum autem potentia sit fereomnium endem , quisnam eorum solus advenus alios insurgeraatque varia imperii regna in-unum-conflare valebit?--- Hunc lacumlonge aliter explicaz E : quod stabiliet imperium consistit in unàre, quæ est humanum regimen, etc. -- Quisnam potest banc Imamrem facette , i. e. humanum regimen exercera?

(106) C z Occiden, hic dicitur non solum de eo qui utitur gladio,sed etiam de principe qui severioribus pœnis et gravioribus tributis

populum opprimât. ’(1 07) Nunc imperii populorum quisque suc principi obsequitur.

Quamvis exoriretur princeps qui homines occidere non amaret,quinam eorum hune deserent, ut alieno adhæreant et se ei sub-

jiciant? .(108) H : Nunc omnes imperii populi dîrà tyrannide oppressi ge-munt; ideo principi pio et benigno se subjicere festinabunt.

(109) C : Mencius confert populum eum segetibus. Segetes factâsiccitate arescunt (A) feeundosque imbres sitiunt ; papuli , subimmiti regimine mœrore et laboribus tabescentes, Pn’ncipem berzi-ignum ipsos ad vital" mocatumm ardmtcr cabalant.

(1 10) E : Familiæ Tcheou (1,187) astate, septimus et octavusmenais , iidem erant ac Familiæ Hia ( 1,780 ) astate , memis quintuset menais uxtus , nempe Mains et Junius.

(x) Luna x. 19fiat (l x 1), protinus scges arcscit °. Si une in cœlo * denseassurgant nubes , et * larga-effusione decidat imber (1 12) ,Subito seges* resumptis-viribus resurgit °°(1 x 3). Ipsa * hoc-

modo resurgente, quisnam potest ratinere eam (114)?Nunc vero ° inter Principes qui * Imperii ° homines 1 pa-scunt , nondum allas est(x 15) qui non amet occidere(x 16)homines °. Si guis esset qui non amaret occidere homi-nes , tune * Imperii ° populi simul avide extenderent colla(117), algue èelonginquo-prospicientes-anhelarent eum°(l I8). Si vere * ita sit °, populi se-subjicere illi fistz’na-ban! , velutî mandantes aquæ ° prolabuntur deorSum.

(Il!) H: Mencius siccitatis damna eum crudeli hujusce tem-poris regimine, «gens arescentes eum populo sub tyrannide lan-guente confort.

(u u) H : Fecundos imbus eum principe humano confert.(1 l3) H :Segetem resurgentem eum populo principi humano

se subjicere festinante confert.

("4) Vidnot. "3. n(x x 5) A : Imperii principes quorum officium est papulum pucere at-que alere , solummodo in contentionibns et præliis operam ponant ,ac populum in strictos hostium gladio: propellunt.

(nô) 713. not. 106.(117) H z Eum ipsorum principem fieri cupientes.(118) H : l. e. Si vere in extendant collum et anhelenl eum.(l 19) Secutus snm H : Quisnam, imperii regulos; filas, varios Im-

perii populos , indicant.-Quemadmodum supra , quisnam potes!impedire illud (cho neng in tchi) referebatur ad segetes quibuscumpopulos conferehat Mencius , sic in hocce loco , interpres E , verba,11:de (4,889-5,466) torrentispinstar, quodquidem proprie de fluc-tibus dicitur, et verba quisnam potest impedire illud (cho neng inkhi) ad aquas quibuscum populos contulit Mencius , referre mavult:Ubi earum impetus, torrentis-instar, futur, quisnam homo potestretinere cas ?

2..

20 MENCIIUbi* torrenlis-instar certaù’m confluxen’nt, (1 19) quisnam

A poterit retinere cos (120)?3)] XXX. Thsi regni Pn’nceps Siouan Wang (121) inter-

z rogans ait : Thsi regni Principîs Houan Koung (122) etTsin regni Pn’ncz’pz’s Wen Koung° res-gestas (123) mihi

ne licet obtinendo (124) audire °?Meng tseu respondens ait: Inter’I Confucii° discipulos

(125), nullus-est qui narraverit Pn’ncz’pum Houan Koung

et Wen Koung ° res-gestas; * inde, cum * posteritati

(120) F : Ideo dicebam : In omni Imperio nullus est populus quihenigno huic principi se non subjiciat.

(121). Cum Mencius in regno Liang se nihil proficere vident ,ahiit in regnum Thsi (13,239), ubi Regulum Siouan Wang invisit.- G : Siouan Wang regis nomen familiæ , sen sin; ( 1,892 )erat filial: chi (6,170-4,820), ejus (1,142) erat Pi kz’ang

(10,972-2,646.) .(122) G : Houan Koung(4,235-612)etWen Koung (3,783-612)erant ambo Regulorum principes. -- D , inter au): quinque Ar-chontes (Pa, 12,006), nulli suis præclare gestis, nulli suis sceleri-bus, illis famosiores exstitêre. Ideo Mencius oult Sz’ouan Wang,priscos Imperatores, non illos (pannes æmularî.

(123) H : Su (64) indicat artes et solertîa consilia quibus amboRegulorum principes evasêre.

(124) Nempe obtinere ut audiam , i. e. audire.

(125) H : Confucii discipuli quos magistros sequor , veri regis nor-mam (ouang) æstimahant, at regulorum-ducis (pu, 138) artes conte-mnebant. Idcirco , licetHouan koung et VVeu koung , amnes Imperiiregulos Familiæ Tcheou (1187) rebelles profligarint, illamque inruinam jam sublabentem sustinuerint , nullus discipulorum Confuciieos prædicare ausus est, quia non humanitatem et æquitatem, sed301m potentiæ ostentationem spectabant.

(xi) 1.131111 1. . 2;(126) non-fuerint transmissa °, ego tuus subditus non-dum eas audivi °. Si non desinas (127) , tunc nonne cristi!

præelara regnandi norma° (128)? i5. XXXI. R. ait : Prv’netpis virtus *quomodo esse debet,

ut tune possit ad regnandum °?1V. ait: Sidiligat (129) populum, tune quominus regnet

nemo ° poterît impedire °. -ê. XXXII. R. ait : Quand me exiguæ virtutis virum ° ,

possumne ad diligendum populos ° ?

1V. ait; Potes. q lR. ait : * Unde nôsti me 1 passe °?

M ait : Ego tuus subditus audivi" Hou He (130) lute di-centem: « Cum Re; sedcret in* aulâ(13 1) ,forte erant viri

(126) F :Mencius per posteritalem intelligit ætatem qua vivebat.

(127) H:Hic i (1 1 5) idem est ac i(2,395) cessait, absisten. Si nondesinas me interrogationibus nrgere..

(128) G: Wang, i. e. norma regnandi super omne Imperium.H : Illud est quod Iocuti sunt Confucii discipuli,] illud est quadsudivi et quod Regem audire decet.

(129) Perperam Noël : Tune unioersi populi ad eum occurrent utfilii ad pattern , nec ullus au, qui possit cos "liners ont avocare.

Locum nitide explicat Versio Tartan : irguen be karmakha de,khan odchoro be , iliboume moutarengge akô haï, populum ut-filios-diligendo, «à regnare, inhibere potens non est, i. e.nemo potestimpaire quonh’nus populum ut-filios-diligmdo regnet, nempe louo-minus mgnet, si diligent; Noël in alio loco huic prorsus simili inter-pretando errorem quem refellimus feliciter elÎugit. Vid. Noël,Cap. Il, S. 6, p. 252.

(130) E: Hou He unus en ministris qui Regis lateri assidebant.(131) H : Than;(1,633) aula in quâ princeps regninegotia admi-

22 MENCI!n qui alligatum-ducentes bovem°transibant in aulæ inferio-n rem-partem.Bex videns illum , ait (1 32) : Bos ille quo vadit1» (133)? Respondentes dixerunt : Jam-jam oeeisuri sumus

» eum ad illiniendam-sanguine ejus campanam (134).-» Rex ait : Dimittite eum; ego enim nequeo-ferre ejusu pavorem et tremorem , instar * innocentis vin’ ° petentisn morLis locum. --- Respondentes dixerunt z si hoc-modo» egen’mus, tunc igitur ne desistemus-ab illinienda-san-n guine campana ° ’1’ - R. ait: Numquid hie ritus potest

n omitti ° (135)? Cum ove permutate illum (136). n HæcHou He; ego 0ere * nescio on vere fiæe res acciderit necne ° (137)?

â. XXXIII. B. ait: Accidit ° (138).

M ait: Isti pii benignique cordis-sensu; (139) sufficiuntl ad regnandum ° (140). Equidem centum familiæ simul

nistrabat. Hæc aula in edito loco sita erat.- E explicat thangpermiaothang (2,564-1,633), the hall or public room of a temple. Munis.

(132) H: lnterrogat eos qui bovem alligatum ducunt.(133) F : Æque dici potest: Quo audit? et ad quem-usum P(134) A1Qu0ties campana ex ære recens fusa erat, mactare victi-

mam , atque ejus sanguine campanæ rimas illinire et replere mascrat.

(135) H : lllinire-sanguine campanam regni maxime solemnisrima est ; quomodo liceret ab i110 desistere ?

136. H : Ego ove permuto illum; tune campana spuguine-illiniri

et bos incolumis esse poterit. l(137) E: Nescio au hoc verlmm , nempe jussum de bave ove per-

mutando, habueris (i. e. protuleris). Ibid. : An habueris banc hu-înanitatem. - H : An egeris illam rem.

’ (138) H : Vere egi illam rem.

(139) H : Quibus percions bovem mamri non pertuleris.(14°) F z Ad regnandum, nihil aliud requiritur quam ut populus

(xij) 1.131511 1. 23* exislimaverunt Regem avarum-fuisse ° (141). Sed egotous subdilus certe scio Bcgcm ° non potuisse perferrchoc spectaculum ° (142).

5. XXXIV. Bex ait: Ita est. chm quidem erat illudquod in anima haliuerunt centum familiæ (143). AttamenThsi regnum qnamvis sil angustum et exiguum (144),ego quomodo avare-amassem unum Bovem? Solummodonon pqui ferre ejus pavorem et tremorem , instar * in-nocentis air-i" petentis marlis lacum (145). Ideo eum ove

permutavi 1 illum °. I5. XXXV. M ait : Box, ne mireris propter-quodcentum familiæ ° *existimaverunt Regem hisse-avarum°..

fovcatur; ad fovendum populum , nihil aliud quam ut humanitatissensus exhibeantur. Porro hæc tua erga bovem commiseratio, quæquidem (G) est eximium humanitatis principium , ad fovendum popu-111m lac proinde ad vere regnandum super omne imperium sufficit.

(141) I wang W8? ’ai’, ad verb. ex Regefecerunt noumm. Quoties-

cnmque i (1 15) et wei’(5,595) uno vel plurihus vocabulis disjunctaoccurrunt , conjungenda sunt i et weï(i-wei) i. e. existimaœ quasi ex-æslimare. Interpres E explicat inveïper ave? ( 10,188) dînant, quadquidem nostræ sententiæ mir-nm in modum favet.

(142) C : Scio te vero commiserationis sensu , nonlucri cupiditateimpulsum id egisse.

(143) A: Si ad rei speciem attendas, ista permutatio profectoaliquem avaritiæ odorem præferebat. H : prima quide specie, inhoc vere suberat ouaille aimas aient illud-quad centum familiævituperaverunt.

(144) H:I. e. egenum, ( Tan. vers. Mafimkhoun, paucas divitias,- pences commeatus habens); angustum enim regnum modica tribut:

colligit, ac proinde divitiis non abundat.(145) E : Præterea solemnem hune campane sanguine-illinienda

ritum non passe omitti sciebsm.

24 .mnncuVidendo enim Regem eum exiguâ pecude permutantemmagnam, isti viri quomodo scivissent illud (146)?

Rex , si miseratus-es illum carentem crimine , et lumenpetentcm maricndi (i. e. martis) lacum, tunc à baveovem quid dislinxisli ° (147)?

Rex subridens ac se ziztenogans ait: Hic vere quisnammihifiu’t animas ° (148) i Si fiodierm’s cordis mei sensibles

fidem adhibeam, ego non inhiavi ejus pretio , et mutavieum cum ove °. Sed æquum-est (148 a) ad centum fami-lias ° (i. e. licet * populo ° dicere me fuisse-avarum °.

(146) Il : Cum in hâc permutatione aliqua subessent avaritinindicia, quomodo cæcum illud atque obtusi ingenii valgus quadreî tantum corticcm videt, indican pomisset Regem ita egisse pre:commiseratîone ac ne solemnis ille ritus omitteretur P .

(147) F : Ovis enim taque ac bas crimine carebat.(148) Noël à vero sensu longe aberravit : enim ocra quemnam illic

animi sensum inaniter vils perserulari ont addiscm P. A z Be: non po-tuit suam mentem sibi explicare. Solummada ridens ait : (H) eumbovem mactari non tulerim, ovem autem ad necem duci jusserim,ego profecto nescio quisnam tune mihi fuerit animus. Si enim mi-sericordiâ permotus sum nec ejus pretio inbiavi, cur tandem elegiac bavem ove permutaviÎ-B :Hic bovem ove permutandi animus,quisnam rex-era fuit?

(148 a) B z Cum vero dicas: Ovis etiam innocua erat, et tamenmortua est; tune illa Inca agendi ratio , misericardiæ nomen usur-pare non potest, sed avaritiæ omnino similis est. [taque licet papu-lo , etc. Ad verbum , juxta vers. Tan: 75 centum familiarum dicereme fuisse-avarum , æquum est. Ut Menciana responsia (wouyang)m7111 lædit, majorem vim sortiatur, forsan vocabulum hou (43) nonpt dativi notam , sed ut interrogationis particulam accipere præstat.Favet nabis interpres A: Porro, si ego illud egi , nec tamen possumtuyau: mihi mentem explicare , quanta minus populus illam ex-

(xiij) I une 1. 255. XXXVI. M ait: Nihil-est quad lædat ° (149). Illudprofecto fait humanitatis ingeniosa-ars °. Quando enim 1videbas bavem (150) . nondum videbas ovem °. * Sapicns °

quoad * animantia°; ubi vidit ea viventia , non sustinetvidere ea morientia; ubi audivit lugubres eoruminterfieiendorum vaces , non sustinet comedere eorumcamem. *Idcirco ’sapiens (151) à se procul-movet* culinæ-lacum ° (152).

S. XXXVII. Rex gaudens exclamavit: Carminum liber(153) ait .- « Quam alias vit habebat cogitationem, egon * conjiciendo-assequutus-sum illam. n * Magister,tais verbis recte illud expressisti ° (154).1 ° Quoad illud

pliure poterit. ltaque œquum ne est (i hou) populum qui abditoscordis mei sensus penetrare nequit , me avaritiæ accusare?

(149) F : Quidquid mussitaverint centum familiæ, (Il) illa per-mutatio non lædit au! imminuit tuam bumanitatem.

(150) F:Viso bave bæc humanitas empit, et non pomit cahi-beri; nondum visa ove (.A) bæc humanitas nondum prodierat (F),ac nihil erat quad huit: permutationi obstaret.

(1 51) Sapiens, i. e. vir humanitate præditus.

(152) H : Cum autem victimes in sacrificiis mactandi ritus omittinon possit, amovet a se culinæ lacum, ut non visà eamm nece , necaudità morientium voce , teneros bumanitatis sensus fovere posait.Porro , Re: (C) erga moriturum bavem misericordiam exercens ,ne sua lædatur humanitas, ac in ejus lacum ovem substituens, nesolemnis campanæ sanguine-illiniendæ ritus omittatur, similis estprædicto sapienti. Quid igitur graviter ferret ineptos multitudinissermones î F :Phao locus ubi occiduntur animalia. Tchhu locus ubicoqnuntur miam animalia.

(.53) Liber Carminum, tom. Sion ra, oda Hunc Yen 11,398;

9.937)-

26 m e N c1 1quod (155) ego quidem egi ° (156), mec1un-reputand0°- quærens illud (157) , non assequebar meam cogitationemo

(158).*Magister, quando dixisti illud (159), in mea cardeexstiterunt * vehementes-miserationis-motus ° (1 60). Hæchumanitas ° * in-qua congruat (161) cum * recta-regnan-di-norma dicos velis, quomodo °?

ê. XXXVIII. M ait : Si existeret air verba-faciensad Regem ° , dicat: a Meæ vires valent ad tollendum cen-

n tum kiun (162), sed non valent ad tollendum unamn plumam; meus visus valet ad cemendum tenuissimasn autumnalium pilorum ° extremitates (163), sed non

(154) H : Illud indicat verbe thsun [ou (2,738-2,521). Quasi dice-ret : conjiciendo-assecutus es meam cogitationem, perinde ac vi

qui in carmine loquitur. ’(155) H : Vidclicet havis cum ove permutationem.(156) B : Sed ubi a me quæsivisti cur inter bavem et ovem

elegissem.. ’(157) H 1 l. e. meæ electionis causam.(158) H : I. e. meæ menti non succurrebat cur bavem servare, ac

ovem mactare jusserim. l(159) Sed, allatâ (Vid. not. 150) visi havis ac nondum vis: aviscausa, meam animi cogitatianem adeo vere exposuisti, ut, etc.

(160) H : Pristina miserieardia , te laquente, iterum in me exortaest, ac meum pectus vehementer commovit.

(161) B : I. e. inserviat, vel prosit ad. B : Illud humanitatis bene-ficium (H) uni tantum havi præstitum , est aliquid admodum exileac parvi momenti; (B) contra , norma regnandi super omne Im-perium est aliquid sublime acmagni momenti. Dicas velim quomodotontina misericardia ad illud conducere possit?--Noël minus recta:subtilis animi impetus.

(162) G: Kim erat triginta librarum pondus. - Centnm filmsunt (E) tria librarum millàz , non triginla libre, ut interpretaturNoël.

une 1. 27a valet ad cernendum plaustri fasces-ligneas (164) , utunc, Re): , numquid fidem-adhiberes ejus sermoni °?

R. ait z Neutiquam.M Nunc quoniam tua beneficia potuerunt ad attingen-

dam *animantia (1 65) , tunc quam tuæ humanitatis meritasolum non perveniant ad centum familias ° quid-causa!est ° (i. e. cur non perveniunt)? * Idcirco , ut prædietusair unam plumam ° non tollit, quia non utitur suis vi-ribus ° (166); currûs ligneas-fasces ° non videt, quianon utitur visa ° (157); de centum familiæ ° à tenon * diliguntur, quia non uleris tibi innatd benefi-

(163) F : Intelligit leves snimalium pilas qui autamnali temporeaccrescunL-H : I. e. tenuissima quæque cernere valea.

(164) I. e. plaustrum ligneis faseibus onustum.(165) H : Alludit ad havis eum ove permutationem. - C : Homi-

nes magni, animantia parvi facienda; illi enim eiusdem nobiscumgeneris, ista diversi sunt. - Ideo misericordiæ motus erga populumvehemens, erga animantia tardas est; igitur humanitatis meritumpopulo conferre facile , animantibus vera difficile est. Nunc veramiseratus es unius havis sortem , que: quidem res est difficillima; hocest centum Kim: (3,006 libraruxn pondus) tollere , ac tenuissimaspilorum autumnalium extremitates cernere passe. At vero quoadcentum familias spectat, eas fovendi ac juvandi potestas tibi in manuest, neclevissimumrei obstat impedimentum ; contra , tua humanitatismerita non eas attingunt nec à miser-i111 rentant; bac est nnam plumam

. tollere , ac plaustrum ligneis fascibus onustum cernere non passe.-- Verbum to (5,844) solum, juxta A , ante non pavanant colla-cavi. -- Pou [Chi telle (9-8,676-8,284), 1è non pervenùe. Tart. vers.

(166) Ad verb. (sic et vers. Tan): Itaque , «à non tollere unamplumam, propter «à non uti viribus; ri non videra currûs fasces-ligneas propter «à non uti visu, «à centum familias à te non * diligi

(vers. T. kamabourakânggc) propter 15 non uti beneficiis. - Hickian (9,864) est passivi nota.

28 11 une 1 1 (xiv)ciorum facultate ° (168). Quamobrem, Rex ° ideo nonocre I regnat (169) , quia non agit ° , non , quia nonpotest 1 °.

S. XXXIX. R. ait : non agit ac ejus qui nonpotest agere° apparentiæ * in-qua differunt (170)?

M ait: Si quis volens sub-axillâ-accipere montem ThaïChan (171) ad transiliendum boreum mare , compellandohomines dicat: ego non possum; hic vere non potest °.Si idem air gratiâ 11e! loco superioris ° abscindere ramas-

culumjussus , campellando homines (172) dicat: ego nonpossum; bic tantum non agit °, non vero non potest °.Quamobrem , eum Rex ° non vere règnet (172 a) , non eiqui pellet sub-axillâ accipere montem Thaï Chan ad tran-siliendum boreum mare ° similis °; eum Rex ° non vereregnet , in hoc , viro abscindere ramum jusso °similis° est.

5. XL. Si venerer meos senes (173) asque ad attin-

(167) H : Non quia visûs acnmine præditus non est.(168) H : Non quia benefaciendi facultate cares.(169) H z Si Rex non regnet super omne lmperium.(170) F: Magister, modo dixisti me non vere regnare quia non

aga, non quia non possum; doceas , velim quidnam discriminis sitinter agentem et inter eum qui agere non potest. -Ad textum propiùsaccedemus interpretando: «aï; agere et e05 non passe agere apparentiæ

in quo deffenmt (quelle différence y a-t-il entre agir et ne pas pouvoiragir?) 3 namque wei’tche, et neng [site substantive accipienda hic esse

patet. Sic et vers. Tart.(171) E : Mans Thai’ Chan et Mare boreum regno Thsi (13,239)

vicina erant; ideo ab iis similitudinem ducit.(172) H : I. e. si à superiare plantæ ramusculum abscindendi jus--

eum accipiat. Perperam Noël :pendulum arboris mmum.

1.111211 1. .29 .gendtun aliorum hominum ° senes (174); si diligam meosjuvenes usque ad attingendum aliorum hominum° ju-venes (175), unioersum * Imperium (176) poterit bene-

fieiis meis perfundi(176a) , quasi aliquid moverem in ma-rais palmâ (176 b). Carminum (177) liber ait: a Me rite-» compono (178) in mai modicæ virtutis uxore; indeu pervenia ad dih’gendos fratres-majores et Entres-mino-n res, ut regnem inmed familiâ , meo regno (179-0). n Hoesignificat: assumens hac cor (i. e. hosce humanitatissensus) illud exerebat in ista (181) , et nihil-amplius.

(172 a) Si ne: non foveat populum ac proinde non regnet. Adverbum juxta vers. Tart. au; Regis non regnare , non est (ë sub-axilla-accipere, etc. simile;... sed est et? abscindere ramum simile. (C)Qui animantibus beneficia confert, facillime bomines diligere po-test. Seusus enim a naturâ nabis imiti, nos magis ad bos quam adilla amandum impellunt.

(173) H : Patrem meam et fratres-natu-majores.(174) F : Si efficiam ut alii homines mec exempta permoa’ etiam

venerentur suas senes.(175) H : Si efficiam ut diligantfilias suas et fratres minores.(176) C : Si igitur alii homines suas senes venerentur ,- masque

juvenes diligant , illud meo exemple exortum erit, ac (B) nemoeritin quem beneficia non contulera. C : Omnes populi in unamfamiliam, mutno amore, coalescent, ac mes beneficia non minusfacile (B. C) ad amnes pervenient quam si aliquid maverem in manuspalma.

(176 a) Perperam Noëlzbonum Imperù’ regimen taure. Vid.n. A176.

B. C. ’ -(1766)N0ëliana interpretatio :quam MW, nec congruittextui , nec interpretibus probatur.

(177) Liber Carminum , tom. Ta Yo (1,7974 1,889) 0d. SseTokai, (2,783-12,239) ubi de Rege Wen Wang (3,783- 5,884 bis.)agitur.

3o i 111111011 (xv)5. XL. [taque si Princeps extendat lute beneficia (182),potest (1 83) ad fovendum-amoreî quatuor marium populos(1 84); si non (1 85) extendat lute beneficia , non potest (186)

(178) Noël : Ego, inquit, Wen Wang, ad colendos et mandasfratries mens, et ad regendam meam Familiam ac Regnum exem-plum sumo ex meâ modicæ virtulis mon Thaï Thse (1,799-1,89 1).

Plura in bâc versione tum Mencii tum interpretum sententiæadversantur. Mencius increpat Regem qui bavem , post-habitapopulo miseratus est , atque amoris ordinem a naturâ institu-tum, utpote faciliorem, servandum esse docet. - G : Illustresantiquîtatis Principes , profecto parentes diligere incipiebant; deinde

humanitatem exercebant in populos; denique amabant res (v. g.animantia).Videlicet, à vicinis perveniebant ad remata , à facilibusad diŒcilia. Nunc vero Rex secus egit. Quamabrem non de imitandduxore, etc. , sed (A) de hisce humanitatis sensibus primum in eam ,deinde in alios exerendis agitur.-E :(Hing, i. e. tching 4,652) merite-compono in modicæ oùtutis uxare (i. e. primum (A) conferouxori humanitatis merita), ad et) deveniendum ut me rite-campo-

’ nam in ffratribus; me rite compono in fratribus ad et) devenien-dum ut regnom in regno (8,663-4,652-66, etc.) Mencius, allatobac Regis Wen Wang exemplo , superius dicta confirmera cona-tur, nempe principi facillimum esse beneficia in amnes subditasextendere , si parentes diligere incipiat. Vid. n. 173 , 4 , 5, 6. Inter-pres C : VVen Wang in uxarem exerebat bos sensus, atque uxor-rite-componebatur (4,652); eos in * fratres exerebat atque fra--tres concordiam colebant ; eas exerebat in regnum, et regnum(4,901) rite administrabatur.

(179-0) Noël :Adregendam meam Familiam et Regnum; quem sen-sum libri Carminum interpres , in commentario Yan-i (9,659-8,206)dicta, improbat:Princeps regnum habet pro familia, ideo dicitur kiapan; (2,1736- 1 1,194) regnum familiæ simile, non vero kia et pana,1(familia et regmnn). Marris. pang kia (idem ac Ida pang. B.) Thenation whieh the prince eonsiders hllsfamily.

(181) Hzlsla indicat uxorem , fratres et regnum quad pro familiababebat.

nua 1. 3lad fovendum-amore uxorem et liberos. * Illud-quo anti-quitatis ° viri longe superabant alios homines ° , non-erataliud ° : recte ( 186 a) extendebant ea-quæ ipsi faciebant etnihil-amplius °. Nunc ocra (186 b) quom’am beneficia tua

potuerunt ad attingendum *animantia °, quartz tuæ huma-nitalz’s merita solum non perveniant ad centum familias °;quid-causa: est °.F’

5. XLI, Postquam trutinatus-es , ’ tune cognoscisquænam res sz’t levis, quænam gravis. Postquam dimen-sus-es , * tune cognoscis quænam res sz’t longa, quæ-nain brevîs. fies generatim ita se habent. Sed cor (.187)est majoris-momenti (188). Rex , quæso trutz’nare etmetîre illud (x 89).

(182) H : Reverendi mon selles et amandi vol alendi sucs invendu(vid. not. 173 , 4, 5, 6) beneficia.

(1 83) Illa reverentia , ille amer, ejus exemple roborati ad remotis-limas Imperii gentes sese extendent, ac cas amont-[ovem dici poterit.

(184) Noeliaua interpretatio a Mencii sententia non parum alienaest: a Ilaque amuïs princeps qui nui-il banc pictais oirtutem examen ,n quamvl’s imperium ad man coran et occiduum , banale et australen pmtcnsum possidcal , pala-[Maman illud lucri et cons-avare. n Men-cius ut extollat hujus humanitatis miracula , ait (VIH. not.87 a) :Quamvis reg-ulus tantummodo centum terra: stadia possideat , aduniversum imperii regimen, illa virtute evebi ac remotissimas gen-tes (H) benigno ejus regimine allectas populo suo adjicere potest.-Mencius existimat regem humanum omne imperium pesse subjicere( C ), regem veto jam illa potitum esse non assotit.

( 185) H :i. e. Si non veneretur sans une: nec diligat suasjuoenesu(x 86) Nedum amorc-foveat ac sihi subiiciat remotos quatuor ma-

rium populos , ne uxorem quidem ac liberos qui maxime vicini suntannote-[ovate poterit.

(186 a) C : Recte extendebant sua beneficia; nempe (H) in bene-

32 MENCII -5. XLII. (190) ° Rex, amas cogere * exercîtus, obii-cere-periculis milites et duces (191) , atque accersereau odium à * regulis; numquid * tune (192) * lætaris inanimo "P

Bex ait : Neutiquam. Ego quomodo lætarer propterista?°(193) Vole , adhibendo hæc, quærere (i. e. consequi)illud-quod ego magnopere exopto "(194).

ficiis suis conferendis ordinem a nahua institutum recte servabant.(Via. not. 178.)

(186 b) B :Vers. Tart. ad verb. : quoad tua merita , ad centum fa-milias «à non-pervenire (isl’namkôngge ) , cur ?

(187) D : Ras sunt faciles visu , cor veto caret apparentiâ(i. e.invisibile est) ; rerum levitatem aut gravitatem , longitudinem autbrevitatem metiri facile , cordis vero levitatem aut gravitatcm me-tiri difficile est. Si guis res metiendo erret , id est tantum levisunius rai enor. Si vero quis cor metiendo erret, id est gravissi-mus decies-mille rerum errer. Idcirco dicitur z cor rebus collatumest majoris-momenti. -- Ibid. : Amande res (a. g. animantia) ,decet huiler (10,901) Le. parum amare; humanitatem exercendoin populum , decet graviter ( 11,373) , î. e. toto animo illam exer-cere. Box veto bavem populo miseriîs laboranti anteponens secusegit.

(188) H : Amorem erga populum , quem fervidiorem , amoremerga res (a. g. animantia) , quem segniorem esse decet, (C) in æqui-tatis statera librare atque rationis regulâ dimetiri cures, ut tandemdiscas uter (nempe bos vel populus) graaior et grandior sit (tchoung,tchhang , 11,373-1 1,629 ) , i. e. uter pluris æstimandus l

(189)C :Cum Re: rationis regulâ cor suum non metiatur, illud re-gis ergo meliri , ac illi , quomodo loofa et bfcvia pro gluoibus et lon-gis , gracia et longa pro [tribus et brevibus habeat , ostendere velim.

(190) G : i ( 3,271 ) particula initialis.(191) F , H : Exmitus duces (a,196-2,427 Noël perperam in-

terpretatur subditas. »

(xvj) une 1; 335. XLIII. M. ait : Illud-quod Rex ° magnopere exop-tat, possumne obtinere ut audiam °?

Rex subrisit et non locutus-est.M ait: (195) un quia lautæî dulcesque dupes non suf-

iiciunt ad os (196) °? an quia laves calidæque vestes nonsulficiunt ad corpus °?° an quia van’i jucundique colores

non sufficiunt visu ad oculos (i. e. oculus non satisdelectant) ° ? An quia soni (197) et voces non suffi-ciunt auditu ad aures °? an quia *familiares-aulæ-mi-nistri non sufficiunt peragendis jussis in Regz’s ante (i. e.coram Rege) °? A! Regis ° amnes præfecti, si cupz’at Ixæc

cuncta (198), sufficiunt ad subministrandum (199) illa.Tune Re): quomodo propter illa (200)"?

(19a) C : Si res ita se non haberet , numquid mactandum bovemmîseraretur, populum vero leto objici sustineret? Quod quidem [coinet brada pro graoibus et longés, gluoit: et longe pro [caillas et bmibushahere est.

(193) Tsz’ang (a, 196) a connective perfide (Morrison); hic locum

tenet verbi vola (E(194) H : i( 1 15 ) uti, Wh": est ( 6,164 Volo consequi illud

quad vehementer exopto , nec possum tres illas res superius relatas( nempe cogere exercitus , etc.) non adhibere.

(195) F , H : An Rex ut consequatur illud-quod maxime exoptat,ideo bella movet quia...

(196) C : Mencius optime nowit Regem non propter hæc quinquevotorum vehementiâ in bellum rapi , sed illa fingit ut veros ejuscordis sensus eliciat.

(197) A: Instrumentorum musicorum soni , et canentium voces.(198) H : K121i (6,490) non amnes protons (utinterpretaturNoël),

sed quinque prædictas res , scilicet dupes, vestes, etc. indicat.(199) H z Indicat ssHing(190-1 14) peragere jussa. Vid. supra.(200) Tune cur propter hæc (F) quinque , vous fervens populi

iilnrn inter belli pericula cxhauris !3

34. 11 1: N c 1 1R. ait: Neutiquam; ego non propter illa (201) °!1V. ait : * Cum-res-ita-sit (202) , illud-quod Rex ° ma-

gnopere exoptat, possum tandem scire ° (203). Exoptasampliare tuæ * ditionis-terras , subjectos-habere (204)regnorum Thsin et Thsou regulos, imperare medii regno(205) , et pacare (206) quatuor Impen’ipartium barbaros(207) °. Sed (208), si adhibendo agendz’ rationem sicut

(i. e. est) illa-quam agis (209), quæras ardua sicut(i. e. qualia sunt) illa-quæ ex0ptas , illud est quasi, con-scensâ arbore°, in cd quæras vivos pisces °.

S. XLIV. Rex ait: Numquz’d’l hoc-mode illud est dif-ficile ° (2 1 o) P

(201) H : Non propter hæc quinque cogo exercitus, arque in mevicinorum regulorum odia concito. ,

(202) H : i. e. Si, non propter illa , (A) quæris illud quod exoptas.(203) G : i(2,395) particula auxiliaris. Alii legunt i( 6,799).(204) Tchhao (4,046) A : Efficerc ut tuam aulam, clientelare 0b-

sequium præstituri , adeant; H : Thsin et Thsou (7,151-4,379)potentia regna erant.

(205) i. e. Sinensi Imperio,(206) Pacare , i. e. (H) domare , ac tibî( C ) vectigales facere.(207) Orientales, Occidentales , Australes et Boreales barbaros.(208) B : Cum tam magna consequi studeas, tibi magna et subli-

mi agendi-ratione opus est.(209) A :Si solummodo cogendo exercitus , ac in te regulomm

odia concitando , terras tuas ampliare, Thsin et Thsou regna tibivectigalia facere, omnibus Sinisimperare , et quatuorŒarbaraygentestibi subjicere velis. Vers. Tan. tantale: yaboùn i miche bouin baitsz’ ,si per hujus-modi agendi-ratîonem , istius-modi vota implcre quæras.

(210) H :Numquid mea vota consequendi difficultas, vere magnaest aient difficultas inveniendi pisces in summa arbore ?

(211) G z Taï (4,693) particula initialis.

(xvij) une 1. 35M ait z ° (21 1) Imo * magis-difficile" (212). Enfin vero,si conscensâ arbore , in ea quæras vivos pisces , quamvis non

obtineas pisces , sultan nulla-est deinde calamitas; et, siadhibeudo agrandi ’rationem sicut illa-quam agis , quærasdWÎClYùl sicut illa-quæ exoptas, quamvis exhauriendoanimum et vires° 1 enitaris facere illud, deinde profectoexistet calamitas (213).

B. ait : Possumne obtincre ut illud audiam ° (214)?M ait: Si regni Tseou (215) homines adversus regni

Thsou homines prælientur, tune, Box , 111109111111 exis-timas victuros (216)?

B. ait: Regni Thsou homines Vincent (217).1V. ait: * Cum-res-ita-sit , tunc exiguæ regni vires certe

non valent ad resistendum magnis, paucæ certe non va-lent ad resistendum mullis , debiles certe non valent adresistendum robustis. Atqui , marium interioris ° re-giones (217d), quæ in-circuitu mille Li complectzmtur,novem Slült. RegnumThsi , licet colligat terras suas, vit ha-

bet earum novem unam parlem. Si autcm velit eum unâsubjicere octo reliquas* in-quo diEfcrt a rogna Tseou

(212) Assentit Tart. vers. , Midi manga .(213) H : Non solum votorum campos non fies , sed etiam à cala-

mitatibus inde exortis te eximere non poteris.(:114) H : Ut audiam quænam inde subsecutura sit calamitas.(215) F : Tseou (1 1,249) exiguum regnum , Thsou (4,379) magnum

regnum.(216) Ad verbum : * Existimas quosnam victuros ?(217) H z Regni Tseou milites sine dubio profiigabuntur. - Ideo

dixit : Deinde exorùtur calamitas.(217 a) l. e. Regiones quas maria ambiunt.(218) Si , exiguis lui regni viribus , illa præpotcntia rogna

devincere relis , tibi coda clades imminct.3..

36 11meneolente resistere regno Thsou° (218)? ° Porro etiam decetanimumæonvertere-ad ejus principium ° (218 a).

â. XLV. Nunc, Rex, si auspicans regimen extendashumanitatem , efficies utomnes*Imperii *magistratus(219)simul cupiant stare in Regis° aulâ (220); ut * agricolæ (221)

simul cupiant arare in Regis ° campis; ut* mercatores(222) simul cupiant deponere merces in Regis ° foro; ut(223) viatores et peregrini simul (224) cupiant iter-facerein Regis ° viis; ut *-Imperii ° populi (225) qui exoptant et

5 aversantur suos principes , simul cupiant accurrere (226)locuturi ad regem. Pan-o si ipsi (227) ’ * hoc-modo ,quisnam poterit ratinera cos?

(2184.1) H : Animum couverte ad humanum regimen , à quo ini-tium facit princeps qui hujusmodi votorum compos fieri cupit.

(219) H : Mencius perjin tche (in-8,224), intelligit eos qui non-dum, et cos qui jam munera obierunt.

(220) Sua quisque regna , tuæ humanitatis famâ acciti , deserent ,ut in tuo palatio stantes , tua mandata excipiant.

(221) H: Id est : aliorum regnorum aratores ,(A) scientesse in taiscampis posse secure agriculturæ operibus vacare , etc.

(222) Scientes regem nullum à mercatorihus vectigal exigere, etc.(223) H : Verha hing, liu, (9,658-3,837) peregrinantes littautos

(sse, 1,759), men-atones, et opifices complectimtur.(224) C : Nullum viatorem à portarum regni custodibus tributo

taxari , ac (A) nihil impedimenti in itineribus occurrere scientes..(2 15) B : Imperii populi qui odio habent suos principes ac ab eo-

rum tyrannide se eximere cupiunt , (F) te sævorum principum cri-mina castigare , ac populos al) eis oppresses solatiis afficere scientes..

(226) F : Eorum tyrannidem accusaturi. A : Suas miserias, sucs do-

lores exposituri. .(227) C : Si eorum cor ad te tanto votorum ardore feratur, tunequatuor marium populi se tibi subjicere festinabunt; quisnam pro-hibere poterit quominus se subjiciant ? H z Ubi princeps ab omnibus

(xviij) une 1. 375. XLVI. 1 Rex ait: Ego obtusi-ingenii vir non possumassurgere ad illud ° (228). Cupio * magistrum (i. e. te)adjuvare meam voluhtatem , (229) clare ad docendum me(230). Ego, quamvis non sim perspicax, vellem, quæso ,tentare ac experiri illud (23 1).

M ait : (232) Carere constanti re-familiari et lumenhabere constantem cordis lianestatem °, soli (233) sapien-tes sunt potentes (i. e. possunt). Quoad populum, tunesi careat constantire-familiali, extemplo caret constanticordis honestate; si careat constanti cordis [zonestate ,[une in recti-violatione, et animi-pravitate, in morum-nequitiâ , et libidinum-licentia, nihil-est quad non faciat °.Si postquam eà devenit ut incidat in crimina, * deinde

populis expetitur, tune nullâ virium robustarum vel exiguarurn ,multarum vel paucarum habita ratione , absque cura, absque la-borc , votorum campos evadit. Quid igitur , cogis exeœitus ac in tevicinamm "galop-11m odia concilies P

(228) H : Illud indicat qui auspicari optimum regimen , ac huma-nitatis beneficia extendere.

(229) E : Ac suam de regnandi arte doctrinam mihi clareexponere..(230) H : Ut depulsa meæ mentis nebula , doceat quomodo auspi-

candum sit laudabile regimen, quomodo humanitas in populosexercenda.

(231) H : Cupio eniti ad illud agendum. Vid. Net. 228. Ut (A) ad-juvem ac maturem tuorum documentorum eflcctus. E :Bem , quæso ,experiaris, ut me doceas quomodo agere debeam.

(232) B z Qui humanum regimen capessere cupit, ante omnia dealendo populo cogitare debet. Porro ad alendum populum nihil ef-ficacius est quam singulis tribuere rem familiarem unde commodevivant.

(233) E : Quamvis pauperie afflictentur, suam recte agendi nor-mam non exuunt. Si vero populus , (H) neque ritus neque equi-1tatem callet, frigus aut famem patiatur, illicô virtutis Pattes tissait.

38 MENU: (xix)persequaris et morte-plectas illum, hoc est retibus-in-cludere p0pulum”. Quomodo existent humanus vir quistans-in regali sede, crimen retibus-includendi ineautumpopulum ° posset perpetrare °?

5. XLVII. * Ideo sapiens Princeps (234) constituenspopuli ° rem-familiarem , certe efficit ut supra (235) suf-ficiat ad serviendum patrî et matri , ut infra sufficiat adalendum uxorem et liberos; ut faustis annis * usque-ad-vitæ-finem satientur(236) ; ut sterilibus annis (237) eximan-tur à morte et interitu. *Deinde documentts exstimulatces ut revertantur ad virtutem. Itaque populus ° sequitur

illam ° (i. e. virtutem) facile (237 a). iS. XLVIII. 1 Hodie ° vera principes (238) ita constituunt

(234) H : I. e; Princeps humanitate præditus , (C) qui probe no-vit quanti momenti sit, populo rem-familiarem tribnere, terramdomibus exstruendis idoneam metitur, numerat uniuscujusque fa-miliæ viros , ac deinde singulis agros elargitur.

(235) Pater et mater in familiâ superiorem seu primum lacumobtinet, uxor et filii inferiorem seu secundnm. Ideo ait : Supra etinfra.

(236) H : Ut frugibus, quæ in fanstis annis superabundant, asser-vatis, toto vitæ tempore satiari possint.

(237) H 1 Ut, in sterilibus annis, collectis annorum fertilium fru-gibus vitam sustentent , et eximantur... a

(237 a) Sic.C et H : Perperam Noël : ipsi (principi) obsequentur.(238) F: Ifi’n(98) indicat ætatem qua Mencius vivebat. Noël 1

Contra am si princeps, quæ ad agrorum dioisionem , commodamquepopuli habitationem et sustentaient": spectant ita male disponat utetc.Quæ versio amnes Mencianæ orationis nervas frangit , enume-rando mala que: neglectâ agromm divisione , ac congruente re-familiari populo non concessâ, orirentur, dum contra, Menciusimmites sua Matis regulos , qui reipsâ populum fame miseriisquc

.43,

1, ..,, Ajfl W---ï-Û-;-.

m- .7 m6.... ,W.**àj.à,..h-.fi.. la-

. e 2041.4115-.. .M 1

1.111511 1. 39populi° rem-familiarem , ut supra non sufficiat ad servien-dum patri et matri , ut infra non sufficiat alendum uxoremet liberos; ut faustis annis*usque-ad-fmem-vitæ miseriis-laborent, sterilibusque annis non eximantur à morte etinteritu. Tune eum populus solummodo satagat (239) ef-mortem , ac adhuc timeat ne non habeat-satis, quomodootii-dies-haberet ad excolendam honeslatem et æquita-tem °? Rex , si eupias agere illud , tune quidni animum-convertis-ad ejus (240) principium ° (241)?

â. XLIX. In quinque jugemm habitatione (242), siterra area domum conseratur ° ex maris , *quinquagena-rii ° poterunt ut vestiantur sericis panais °; gallinas , por-eellos , canes et sues-fœminas ° alendo , sinon præter-mittatur eorum tempus , * septuagenarii ° poterunt ut co-medant camem °. Cam centum jugemm ° agro, si nonsubripiatur ejus tempus , octo buccarum ° familia poteritut non esuriat °. Si invigiletur * collegiorum ° educa-tioni , ac in eis iterum-atque-iterum-doceantur clamai °secundum pietatem, ac præclaram erga-fmtres-majores-

premebant, asperis verbis incessit. A : Nunc autem res non ita sebabet nec jam pristina norma viget; certis terminis noncircumscribnntnr, ac principes, nullâ hominum alendorum ha-bita ratione , ob-id-unice illos agricolis impertiuntur , ut grandiainde vectigalia percipiant.

(239) Cum omne tempus et curam comparandis cibis impendant ,quomodo illis otium suppeteret ad..

(240)H: lndicat si: auspicari regimen atque humanitatem exercere.

(241) C : ’15 facere ut populus semper habeat rem-familiaremnanpe

mon unde semper commode vivat , est optimum regimen auspicandiatque humanitatem exercendi principimn.

(242) Vid. supra , Ml. 59-69.

40 11 1: N c 1 1 (11xet-seniores-observantiæ ° æquitatem, ’ semieani ° non

* ferent-super-humeros , non ferent-in-eapite onera peritinera et vias °. Si igitur * septuagenarii ° vestiantur sericis

pannis ac comedant camem , si nigris-capillis populusnon esuriat neque algeat, tune pas: filicitasque publiasflorebunt. Vir enim sic egerit ,1 et tamen non ocre rœ

gnaverit, nondum ° exstitit. l

mal-15mn-

1.1111111211 l7l2, 41mmnmwwwwwmmvmmmwvwmwmwvws

CAP UT Il.

Tractatûs Liang Hoeï W ang pars posterior.

5. I. Tcuoumo PAO (1) invisens Meng tseu ait : Camego Pao inviserem ad Regem (i. e. inviserem Regem) ,Bex locutus-est mecum Pao de eo quad amaret musi-cam (2). Sed ego Pao non habui verba ad respondendum"(3). Ait (4) : Si Re: amet musicam , * quomodo?

Meng tseu ait : Si Rex° omet (5)musica1n vehementer,tune Thsi regnum, ipsum quam * prope erit ° (6)!

(1) G z Tchouang Pao unus ex regni Thsi ministris.(2) D : Sermonem hahuit de rudi un et receutiori quâ delecta-

batur musicà.(3) D : Porro Pao scieus vulgarem illam musicam, non esse regis

studio dignam, volebat eum vituperare, sed ei verba objurgatiouiidonea defuerunt. Ideo adiit Meng tseu ac eum seiscitatus est.

(4) H z Pao se ipsum interrogans aitzsi Rex (C) delectetur musieânonne timendum est ne illud studium regni administratioui damnum

inferat? .(5) C: Musicæ amor minime obest bouc regimini; solummododolendum esset si Re: eam non vehementer amaret. -- Amare mu-sicam oehanenter , non est musicæ studio vehementer eapi , sedeam in aman, ut populi beniguo regimine recreati etiammusicæoblectamine frai possint.

(6) Turbidi animi musicâ demulsi quiescent , ac regnum Thsi (G)ad optimum regimen proxime aecedet! -- Perperam Noël numquidaccedel? Mencius enim non interrogare ministrum Pao sed ejus du-bia depellere intendit- C (p.6) hou (43) est admirationis vocnla(12,580-6,226-4140,018).

42 11 e 11 c 11 (xxj)5. Il. Alio die Meng tseu invisens ad Regem ait : En,audioi te * locutum-fuisse eum Tehouang tseu de eo quadamares musicam; accidit ne Izæe res ° (7)?

Bex immutatus in vultûs colore (8) ait : Ego exiguævirtutis homo , non possum amare pristinorum Regum °musicam °. Solummodo amo rudem sæculi morum ° ( i. e.

sæculi hujusee moribns accommodatam) musicam °.

M ait : Si Rex ° amet musicam vehementer, tuneregnum Thsi , ipsum quam * prope erit" l Hodiemi ° sæculimusica , est sicut antiquitatis ° 1 musiea ° (9).

5. HI. R. ait : Possum ne obtinere ut audiam ° (1o)?M ait : Si solus læteris (1 1) musieâ , si eum hominibus

læteris musicâ , utranam lætitia major erit?

R. ait: Si soins, nou sicut eum hominibus.

(7) Tart. vers. : Te dixisse ministro Tchouang tseu te amare mu-sicam , numquid verum est?

(8) Rex embescit, quia rudem illam, qua delectatur, musicamperfectum Regem dedecere arbitratur.

(9) Perperam Noël : Hæc enim prœsentis temporis musica trivialis ,ex illa antiqud sapimlissimomm Imperatorum musicâ manioit. Doc-

to interprcti fueum feeit duplex seusus verbi yeou (6,171) quadmodo ex , modo ceint ( C. 5,788 ) significat. C : Parum re-fert utrum antiquâ val hodiernâ musicâ delecteris. Hæc enim velilla oehementer amata principem ad veram regimiuis normam per-ducere potest. Hodierua musica , si (A) non ejus sonos, sed effectuespectes , est sieut (yeou 5,788. «E, jà 8,873) antiqua musica, (B) nec

ullum inter utramque diserimen est. Quid doles quad illa tannindelectaris ?

(10) C :Doceas .velim, quomodo vehemens musicæ amor , mead veram regiminis Bonnam perducet î’

(11) C : Solum matira. deleatur-i, non’ est , solumaliis remotismusica deleclari, sed , huiusmodi oblectameuta, dom populi tyran-o

Luna H- U1 43M ait t Si eum paucis læteris musicâ, si eum multis

læteris musicâ , utranam lætîtia major erit?

R. ait : Si eum panais, non sicut eum multis.fi. IV. M Ego tans subditas vellem , quæso , causâ

Regis 10qui-de musicâ.Nunc , si Bex (12) incipiat musicam in hoc loco; cen-

tum familiæ audito Regis campanarum , et tympanoan °sonitu, fistularum et tibiarum ° sonis , amnes (13)dolent capite , torve contrahunt frontem, et se invicemalloquentes aiunt: a Noster Bex ° amat incîpere musicam.Sed ° quomodo effecit ut nos pervenerîmus ad hune mise-riæ cumulum °? Pater et filins non jam se mutuo vident ,frater-major et frater-miner, uxor et nati alii a6 aliisavulsi Imo illuc dispersi-sunt. n

Nunc, si Rex * eat-ad-venationem (14) in hoc loco ,-centum familiæ audito Regis curruum , et equorum ° stre-

nide oppressi mœrent , solum percipere. Clan multis- musicâ dolez-tari,

(C) non estrse aliosque simul musicis concentibus recreàre , (ut in-telligit Noël), sed , populum ita fovere , ut , si musicâ animum per-mulceas, pin henignoque regimine felicior factus tuâ musicà lætetur.

(12) Ponamus Regain vehemenli musicæ studio (oid. p.5) nonteneri , (C) ac tantà miserià populum gravare , ut si musicæ gaudiaquant, salas, et non tum multis(uid.not.1 1) eà delectari vere dica-tur.-Kouyo (13,191-4,460) percusso-tympano-inchoare musicam.Tart. Vers. daiboutsi, si inchoat, si incipiat.

(13) E z Si feræ hominum alimenta devorent (nid. cap.I ,not. 70) , sipopulus assiduam sine mercede operam principi præbere cogatur,ita ut nec ullâ requiete fini , nec victni suo consulere possit, tune(C) Regis lætifia non lætatur.

(:4) E : Si Rex immitis , effreni venationis studio abreptus , cam-pos cultura nitentes aut malaria frugibus lætos proculcando , feras

exagitet. ’

44 M a N c 1 1 (xxij)pitu , visâ (15) labarorum-plumis-conspicuorum et1vexil-lomm-bovinîs-caudis-omatorum ° pulchritudine, omnesdolent capite , contrahunt frontem , et se mutuo alloquen-stes aiuntr « Noster Rex ° amat” ire-ad-venationem. Sed° quomodo effecit ut nos pervenerimus ad istum miseriæcumulum °? Pater et filins non sese mutuo vident ,frater-major et frater-minor , uxor et nati , alii ab aliisavulsi, hue illuc disperguntur. n Illud non-habet aliameausam; hampe Rem non scit eum populo una lætari ° (1 6).

à. V. Nunc vero si Rex incipîat (17) musicam in hocloco; centum familiæ audito Regis campanarum et tym-panorum ° sonitu, auditis fistularum et tibiarum ° sonis,omnes ** festivi-et-alacres habent in vultu lætitiæ colo-rem , et sese mutuo alloquentes aiunt: a Nonne nosterBex 1* prope (i. e. sine dubio) caret (18) morbo et mœ-rore °? Alioquin * quomodo posset incipere musicam °? u

Nunc, si Rex (19) * eat-ad-venationem in hoc loco;

(15) Vid. GaubilC710u King p. 313 , 327 , 8.(16) F z Quia quotidic sibi uni gaudia quærit, ac non vnlt , huma-

num regimen exercendo , eum populo lætari. Quomodo princepsqui eo modo musicam vehementer non amat, ad perfectam regimi-nia normam accedet î

(17) E : Contra si Rex populum nullis vectigalibus oneret, si illi(A) omnia qnæ ad victum, vestitum , c0mmodamque habitationemnecessaria sunt, affatim suppeditet , tune vere dici poterit, eum ve-hementi musicæ studio ad optimum regnandi normam max esse pro--mooendum. Perfecta enim musica non tam in vocnm sonommqueconeenm, quam in hominum concordia sita est.

(18) Tart. vers. morbus et mœror non accedunt ad Regem. F:Fe1i--citer (2,482) caret.

(19) E : Si Box , benignus et populi amans, tantùm post collectasterra: [rages , ngricolarumque operibus peractis , venatui vacet.

(xxiij) 11131511 a». V1 45centum familiæ audito Regis curruum et equomm ° soni-tu , visâque (2o) labarorum-plumis-conspicuorum et vexil-lorum-bovinis-caudis-ornatorum ° pulchritudine , omnes** festivi-et-alacres in oullu habent lætitiæ colorem, etsese mutuo alloquentes aiunt: « Nonne noster Rex *prope(i. e. sine (lubio ) caret morbo et mœrore ° ? Alioquin*quomodo posset* ire-ad-venationem ". n Illud non-habetaliam eausam : nempe En eum populo (21) una lætatur °.

5. VI. 1Nunc igitur, si Rex eum centum analætetur, tune vere regnabit ° (22).

â. VIL Regni Thsi regulus Siouan wang Menciuminterrogans ait: Audioi Wen wang Regis" septum, in-circuitu *septuaginta (23) Li vol stadia camplexum fuisse,existitne illud ° P

Meng tseu respondens ait: In historia existit illud (23 a).

H z si præterea populum placidà pace compostum foveat, ac sum-mam sublevandæ ejus miseriæ curam impendaL

(20) Viol. supra not. 15.(21) Il : Cum papule simul lœlari, nihil aliud est, quam ei largiri

ea quæ cupit (nempe humani regiminis beneficia), et ea que: avena-tur (ncmpe tyrannidem) in eum non adhibere.

(22) F : In hoc paragrapho videmus principem debere quidquidlucri ac commodorum habet eum populo suo partiri.

(23) A: Siouan wang, cupiens septum suum amplificare, callidâoratione, RegisVVen wang.(3,783-5,884 bis) exemplum affert, eiqueinniti conatur.-F : Olim Jean (1,529) septum, erat locus herbisabundans muris circumseptus , ubi omnis generis animalia ve-natorum insidiis captanda alebantur. Bello ingruente, copiæ in eomilitaribus prolusiouibus ad pugnandum sese exercebant; pace vi-gcnte , amœnum omnibus amhulacrum præbebat.

(23a) D z Loquitur de antiquo libre qui Mencii ætate exstabat;nunc veto desideratur.

46 u E N c 1 1R. ait: * Ita , pmh quam illud magnum crut" (24)!.M. ait : Populus adhuc * judicabat illud parvum ° (25).Il. ait: Quamois mei exiguæ virlutis viri ° septum , in-cir-

cuitu * quadraginta tantum stadia eomplectatur, populusadhuc * indicat illud nimis magnum ; * quid 17a ° (2 6)?

M ait: Quamvzs Regis Wen wang ° septum, in-cir-cuitu * septuaginta Li eompleeteretor, princeps illud nonsui unius septum esse eJistimabat. Qui herbas ont lignacolligere volebant, et) ibant °. Qui phasianas-aves (27) ontlepores venari volebant, eô ibant °. Cam Wen wang eumpopulo partiretur illa, opinio populi * existimantis (28)illud parvum, nonne etiam recta erat° (29)?

5. VIII. Ego tous subditus incipiens pervenire ad ’regni fui limites , percontatus-sum regni ° magnum inter-

(24) Perperam Noël : Numquid illud sic erat nimis magnum 1’C : hou (43) indicat admirationem. - E : Cum VVen wang , urbemsuam ad radices montis K71!" (4,656) conditam incoleret , quamn’s Oc-

cidentis esset regulus, ejus ditionis terra: adhuc erant perangustæ;(A) centum enim stadia tantum complectebantur.

(25) D : Septum Siouan wang ex stadiorum multitudine aut pau-citate , Mencius vero , ex populi in Regem odio vel amore , magnumeut angustum judicant.

(26) E z Ego veto quamvis, mille stadiorum regno potitus, adeo an-gustum septum habeam , quotidie populum de ejus magnitudinequerentem audio.

(27) A : Hic verbum tchhi ( 1 1,893 ) avis-phasiana, pro quolibetvolucre , ver-hum Thon (590) lapas, pro quolibet animali acci-pitur.

(28) Tart. Vers. figeai addge sekhengge populi orà judicasse illmi

parvum.(29) H z Tuum veto septum ab illo multum diffa-t.

(xxiv) 1.111511 n: lib i 47dictum° (3o) * et-deinde ausus-sum illud ingredi. Ego tuassubditas hæe audivi: u intra confiniorum (31) portas°(32) ,

est septum in-circuitu *quadraginta Li eompleetens; sim’rplebeius occidat (33) hujus septi * cervum ° , morte plec-

tifur perinde-ac-si palravisset occisi hominis °1 scelus(i. e. occidisset hominem). n Cum-res-ita-sit , illudseptum in-circuitu * quadraginta Li eompleelens, vere estfovea in regni media. Porro opinio populi * judicantisillud mimis magnum , nonne etiam recta est° (34)?

â. 1X. Regni Thsi regulus Siouan wan’g interrogansait: (35) Numquid, ad societatem-et-amicitiam-ineun-dam-eum vicinis regnis , existit ars aligna °?

(3o) H : Id est : Quid in regno maxime vetitum esset, (B) utcognoscerem quid timendum aut fugiendum.

(31) G :Kiao (1 1,214) erat terra qua: , entra regnum, centum Lisen stadia complectebatur. Extra liane terram erant porta: dictæKouan (1 1 ,7 27) , ubi sæpissimè portorium pro mœz’moniis exi un

- H : Kiao kauan tchineï, erat locus intra portas quæ extra terramdictant Kiao surgunt , i. e. qua eam terram claudunt, ( 6,03-3,909-11,214-1,786-11,727-603-41-9,361 Septum regium in hâcceterrâ extra regnum sitâ patehat. Versio Interpretis E multum àcœteris discrepal, nec notam indigna est. u Mencius non ait z Egoaudivi septum regium intra confiniorum portas existere, sed : Egopastquam confiniorum portas ingressus sum, tune audivi Regemhabere septum, etc.

(32) Ad Verbum : Confiniorum portarum ° in-interiori.(33) Ad Verb. «a occidere aliquem hujus septi cervum, est aient

scelus NU occidisse hominem.(34) Tart. Vers. Irgen i amba serengge, p0puli «à indican: illud

magnum.(35) H z Nunc vicina rogna armis quotidie disceptant ac sese mu- .

m0 agrediuntur. Datur ne ars qua alii eum aliis unicitiam et socie-

48 1111111211Meng tseu respondens ait : Existit. Soins sir (36) hui

manus ° * potest cmn magno regno beneficia-conferreparvo regno. * Ideo Thang beneficia-contulit regni K0(37) regulo , ac Wen wang beneficia-contulit * regno(38) Kouen i (i. e. occidentalibus-barbaris ). Solus vir pru-dens° (39) *potest eum parvo regno obsequium-exhibereImagne regno. Ideo Thaï wang (4o) obsequium-exhibuitregno Hiun tcho (i. e. septentrionalibus-barbaris) acKeou tsian (41) obsequium-exhibuit regni Ou regulo.

tatem ineant , ac tandem mutuâ pace fmantur? - Perperam Noël :’Ars conservamii etc. Rex enim non de societate jam inilâ sed deincundâ loquitur.

(36) C : Princeps pins, si sit majoris regni Rex , quamvis vicinusprinceps potestate inferior ipsum debita reverentia non colat, vel(E) in omni intemperantiâ libidines suas effundat, tamen non irasci-tur neque reum vindicibus armis impetit. Contra eum amore fo-vct ac beneficiis cumulat. F Cum magna regno, i. e. quamvis magnaregno potiatur. H : Prius sse (64)fovere, miserai ac bmçfieùïs-afficere,

posterius sse (64) alicui serein atque obsequium exhibe": , significant.(37) - E z Cum impius regni K0 Regulus , victimarum inopiam

prætendens, nulla offerret sacrificia, Tchhing thang (3,176-5,124)ci misit bores et agnus ac sic eum adjurit.

(38)F : VVen wang cos armis aggressus non est, sed henigne mo-nuit ut se subjicerent.

(39) Vir prudentiâ pollens, si exigui regni sit regulus, probe soitse potentiori Regi resistere non posse, ac sponte suâ illi obsequîumexhibet.

(4o) Cum Thaï wang babitaret in urbe Pin (1 1,188), ac quotidieà septentrionalibus barbaris lacesseretur , varia illis munera obtulit.Sed hostibus nihilominus eum prementibus , reliquit urbem Pin, su-peravit montem Liang (4,257) atque urbem ad mentis Khi (4,656)radices condidit. Vid. infra text. png. 21.v (41)Keoutsian regni l’oueï(1o,57 2) Regulus. -- C : Quamvis regni

une 1.) 1, 1 49- X. Qui eum magne regno (i. e. poteris) benelicia-’ confert parvo regno, .gaudet-obtemperore Cœlo °° (41 a) ;

qui eum parvo regno obsequium-exhibet magna regno, ve-retur Cœlum" (41 b). gaudet-obtemperore Cœlo , potestpatienter-ferre (42) tu: benefieiis afficere *Impe1-ii flamines.

Qui veretur Cœlum , potest conservare suum regnum.

Tchao Ou (4,9oa-l,168) reguli incursibus vexaretur, non ideo suamerga eum reverentiam oblitus est, sed obnixe petiit, ut clientelareobsequium exhibere sibi liceret.

(41a) E : Ut chhing thang et VVen wang. La (4,460) hic nonsignifient nervait, ut interpretatnr Noël, sed eum gaudio remaliqualn agere. C : Ubi quis rem nequaquam invitus agit, dicitur caIœlari, (5,454-3,21 I-892-2,639-41--1o,186-4,460). - Won (1,798)hic proprie non signifiait Cœlum, sed (E) 171m tao (1,798-1 1,1 17)Cœli legem,vel (H: 5,938) Rationem. C: Mencius verbo T7n’an (Cœlum)

à"; usas est, ut bumanitatis et prudentiæ excellentiam illustrant.B : Princeps, qui suc potentiæ oblitus , alios homines ve.l debilissimos

vert 31net , sponte sua Rationi nobis cœlitus infusa obsequitur.C: Porro hæc Ratio magnosparvisservire i. e. beneficiaconferre docct.

(416) Id est (C) veretur Rationem. B 1 Qui potentiæ in aliis sitæ ul-

tra obediens, sui sorte contentus vivit, se ipsum servare satagit ,neque audet resistere Rationi qua debilem (C) forti parera docet.

(42) Perperam Noël : Imperulor potest suam imperium, Heguluspo-test suam regnum camem. Quemadmodum supra verbum sse (vid.n. 36) modo radium, benefacere, mode servile ac obsequi signifient ,sic verbum pua (249) hic bis adhibitum duplici sensu pollet. Prius(C) signifieat han joung(1,161-2,138) vel (D) han jin (1,161-2,733)patienter micron. Posterius pan significat tuer-i, cons-mare (2,101).Assentiunt A. B. H. Princeps humanus , debiliorcs , (B) quamvis pa-rum obsequiosos , ut Tchhing thang regni K0 regulum , et VVcnwang occidentales barbares, patienter tolerat (pan), ac beneficiisaficit. Princeps prudens, quamvis à potentioribus lacessatur, utconserva ( me ) regnum , suam in cos reverentiam non ideonuit , sed potins vos obsrquio suc ac muneribus demulcrrr cona-

,1

a.

50 nunc" (xxv)Carminum (43) liber ait : a Si [lamines possint vereri Cœli °

majestatem (44) , * hoc-mode conservant illud (i. e. re-

gnum) (45)- » v5. XI. 1 Rex ait : *Proh-!-magnum verbum ° ! Sed egexiguæ oiflutis homo habeo infirmitatem ; ego exiguævirhdis homo amo fortitudinem (46).

tur , quemadmodum Thaï Wang erga septentrionales barbaros, et

Keou tsian erga regulum regni Ou se gesserunt. .(43) Liber Carminum, tom. Tcheou sonng (1,187-12,192), 0d. ’0

tsiang (3,177-2,196). C : Illius carminis prolatio supradictam sen-tentiam : Qui oeretur Cœlum conserva! suam regnum, tantummodospectat.

(44) C :Cœlimajestas, quemadmodum in supradictis : :1 Gaudet obse-

qui Cela, veretur Cœlum in , nihil aliud est quam Cœlestis rationis le:qua: (ibid) debiliorem fortiori parere, fortiorem debiliori adiumentoesse jubet, quâque spretà, homines in gravissimas calamitates in-currunt. Si quis igitur eam vereri , i. e. eam fideliter sequi , ac poten-ktioribus obsequium exhibere sciat , regnum suum ab eorum incursi-bus eximere , ac proinde conservare poterit. ’

(45) C : Si igiturRex humanitatem et prudentiam perfecte calleat,si obsequium magnis, si benignitatem parvis exhibere sciat, nonneamnes imperii’ homincs patienter tolerare ac amore fovere, re-gnumque suum conservare poterit? Quid querereris nullam essesocietatem et amicitiam eum vicinis regnis ineundi artem Î

(46) H : Ars illa quam me doces ut eum viciois regnis soeietatemet amicitiam ineam sane præclara est, sed illam adhibere non valeo.Quando enim (C) potentia regna mihi vel minimam injuriam inferunt,

tune, vindicte: impatiens, illis obsequium exhibere non sustineo.Quando pana regna me debita reverentia non colunt, illis ignoscerenon possum. Ibid. Hic amnfortitudinem est vehementes iræ motuscohibere non passe (9-8,488-2,733-4,828).

(47) A : Rex, ne fortitudinem humanitati et prudentiæ obstarecredas ; contra , istæ virtutes , remotâ fortitudine , nulli adju-mento sont. Solummodo (G) exiguam fortitudinem , qua è cæco

l

1.131211 1.51 ., 51M. Respondcns ait :7 Rex, quæso (47), ne ames par-

vam forütudinem. (48) Ille ° stringit gladium ac torveintuens ait: a Iste vir, quomodo audet adversari mihi°? nIllud est privati homuncionis° fortitudo’, quæ tantum valet

resistere uni vire °. Bex , quæso , magnam-efiice illam (49).

S. XlI. Liber Carminum (50) ait: (51) Rex excande-scens subito iratus-est. Ideo ordinavit suum exercitum .ut sisteret jam incedentes hoslium turmas, ut augeretFamiliæ Tcheoupolentiam et felicitatem , algue ut respon-deret ad * Imperii vota (52). Illudfia’t Regis Wen wang°magna fortitudo °. Wen wang semel irascendo,n pacavitcanotas * Imperii ° populos.

5. XIII. Liber Chou [ring (53) ait: « .œlum productisistis infra degenfibus populis , constituit ac dedit illis prin-

bullientis sanguinis impetu oritur abjicere, et magnam fortitudi-nem , quæ.1equitate et ratione nititur , amplectidebes.

(48) C :Vir qui exiguam amat fortitudinem , si levi unius momentiira moveatur, protinus..

(49) Ta ut verbum , vel ut adjectivum , subauditâ .roce han(amore), accipi potest. B : Ta khi jou’ngmagnam-efiiciat suam forti-tudinem.-- C :Si fortitudinem-amare relis , magnum pristinorum lm-peratorum fortitudinem orna. Vers. Tart. amba be kitcheki, quæso ,omnem-operam-ponas in-magnâ fortitudine.

(50) H : Liber. Carminum, tom. Taya(1,-;97-1 1,889), 0d. Hoangi (6,491-6,799) , tibi præclarum magnæ fortitudinis exemplum præ-hebit.;

(51) C :Regnilm’ (2,147) homines , spreto principis. WVen ,wangimperio, regnum Youan (1 1 ,7 53)invaserant, etiam ad agrum Koung 7(6,15) pervenerant, eum NVen wang...

(52) A : Ut omnium Imperii populorum vota impleret..- E : Utnomen in omni Imperio clammet amplissimum faceret.

(53) Liber Chou bing sen Aunalium lmperialium , cap. Un? Mi(4,932-Io,o7o).

4..

52 M E n c 1 Icipes , constituit ac (ledit illis doctores (53 a). Kim: ° dici-tur: Ipsi adjuvant * supremum-cœli-dominum (53 à).Sic (54) præcipuoîhonore-affecit cos par quatuor Imperiipartes (55). flaque, sz’ve [lamines habeant crimîna (56) ,sz’ve careant criminibus ( .57 ), ° illud est-in me (58). Inter

*Imperii flamines , quisnam auderet esse adversans (i. e.adversari) ejus volantati? n (58 a)

Cum unus vir (59) transverse (60) incessisset in * Im-perio , Won wang embuit (61) illo scelere. Illud fia?

(53a) B : Cœlum Reges constituât ut populos ragent (Item) si-

mulque doceant (Chi). I(531:) H : Ad pacandum populos. C z In eis qui: supremus cœli do-minas pet se facere nequit.

(54) F : Illis duplex principum et doctorum munus conferendo ,cos ab omnibus quatuor Imperii partiam populi: secrevlt.

(55) C : Quapropter, ego Wen wons, eum ab ipso cœli do-mino imperium acceperim , ac illius vice principis et doctoria mu-nia obeam..

(56) H : Tacite indicat immitem Tcheou (7,759).(57) H : Tacite indicat populos.(58) H : I. e. mei officii est nocentes plectere , et innocentes tueri

ac misericordià fovere.(584:) Perperam Noël : Qut au’m and": marauda"! Cœli mentem

manif. -- B: Dum ultoris et remuneratoris’ vice fungor , quisnamragulorum (C) audebit tumulus mimera , populum suam envidavexai-e, ac proinde ejus (nempc universi Imperii) voluntati et votis(E) adversari. Tchi (2,746) , non est Cadi mens, (M. nul. 58) sed (C ,D) voluntas omnium Imperii populorum , qui pium benignumqueregimen amant , algue à gymnru’dc abhorrent.

(59) H : lndicat Tcheou (7,750).(Go) C : Id est, suis cupiditaübua in transversum actas omnia in

Imperio turbabat. ’(6!) H z Existimavit illud scelus suam pfincipis et dation) dignita-

--..

’t-W-

(xxvj) un; n 1. fil 53B3513 Won wang ° 1 fortitudo °. Sic °Wou wang etiamsemel irascendo ° pacavit * Imperii ° populos.

S. XIV. Nunc igz’tur, Rex , si etiam semel irascaris (62)

et pacifices * Imperii ° populos , [une populi solummodotimebunt (63) ne Rex ° non amet fortitudiuem (64) °.

5. XV. Cam Thsi regni regains Siouan wang invisis-set (65) Meng tseu in voluptatzîs palatio dicta Sioueï koung ,

Re: ait : Numquid vîr sapiens ° (66) potest etiam haberehoc oblectamentum ° (67-8)?

tem ignominiâ respergere. [taque collecta milite peccantem ociuscastigavit.

(62) H : Nunc immites principes undique grassantur, ac populioppressi liberatorem vous omnibusanhelant. G :Bex,si possis sicutWen wang et Won wam; aga-e, tune Imperii homines cupientle semel irasci ad ejiciendos sucs tyrannos; solummodo timebuntne forlitudinem non satis aines. H : Quid igitur fortitudinis amo-rem , infirmitatem esse existimas ?

(63) Noël hæc verbe à præcedentibus quibus aptissime congruunttemere disjunxit : Sed ipsi timmt 112.. Ideo ad le venin tardant. E : Sisemel ut Wen wang irascaris, tune populi, nedum tuam [mm oi-

Iupenent, solummôdo.. -(64) C : Huius capitis summa hæc est : Si princeps possit vineere

levem iram, tune parvos misereri , ac magnis obsequium exhiberepoterit, ut eum viciais regnis societatem et amicitiam ineat. Si ma-gnam fortitudinem alere possit, tune tyrannos ejicere, populos op-pressos liberare, ac deinde omne imperium placidà pace compo- .nere poter-il.

(65) Perperam Noël : eum excepisset Mencium. A : Re: Mencium in

suc palalio Stout? koung, ubi eum exceperato, ipse (Han).Tune suam erg: hospites urbanitatem jactans ait.

(66) H : Indicat Mencium , eut (C) Sapientes illi similes.(67) E z In hoc palatio orant amœnissimæ (C) ambulatioan ,6

lurris , stagnum piscibus allumions , et omnis generis feræ.

à) M E s c ilMeng tseu respondens ait: Illud habereipotest. (69) Sihomines non obtineant (7o) illud, tune obtrectant ne!succensent «suis superioribus °. Qui non obtinentes (71)illud°, obtrectant suis superioribus (72), peccant °. Sedtir qui est constitutus populi superior (i. e. princeps) , et-.tamen non vult eum populo simul lælari, etiam (73)peccat °.

’ ’ XVI. Si aidai princeps qui (74) lætetur populi ° læ-

titia (75), populus etiam lætabitur (75 a) ejus lætitia.

(68) A : An sapientem qui ex agrorum media venit , etiam iniamœnâ istiusmodi sede commorari decet ?

(69) H: Non solum sapientes sed etiam plebeioshomines , istorumgaudiorum participes facere debes. à Mencius non intelligit Prin-cipem debere sua palatii (C) Sioueï koung oblectamenta eum po-pulo sociare, sed eum ita benigne et clementer tractere, ut subdiliplacidà pace composti, (H) ac rebus omnibus ad victum vestitumqucnecessariis instructi , in suâ quisque domo , velut Princeps etMencius in prædicto palatio , lætos dies transigere possint.

(7o) H : Indicat Populum. Perperam Noël : Id quad amat habereexoptaè. H : Si non obtineant placidæ commorationis lœtitiain. Vid.

not. 69 sub finem.(71) A : Si princeps hæc gaudie solus percipiat , ac populum mœ-

rore et laboribus contabescentem non miseretur..(7 a) A : Si populus suâ sorte non ait contentus , ac principi obtrec-

«tet, lædit quidem rationem; sed illud crimen Ieve est quia nempeI mugis principi quam populo imputari debet.

(73) H : Multo gravius peccant; omnia (E) enim vitæ commode ,ex populi vectigalibus, atque gratuita Open-arum præbitione bausit.

(74) Via. supravnot. u.(75) H : l. e. populo (lare illa quibus gaudet (nempe humani regi-

minis beneficia). Vid. supra not. au et 69 sub finem. .(7 Sa) H : Populus principem suum, ex omnibus que: amat , v. g.

(A) septo , stagno , musicisque concentibus gaudiuin percipere exop«

labit. Via. supra net. 17 et, cap. I, n. 18-9.

(xxvij) LlBEll 1.) ’L- 55Si exista; princeps qui tristetur (76) populi ° tristitia ,pupulus etiam tristabitur ejus tristitia. Princeps qui læla-tus-sit (7 -) ad *Imperium , quitristatus-sit ad ”Imperium,* et-tamen non vers regnaverit , nondum°1 extitit °.

5. XVII. (78) Olim ° regni Thsi regains King kounginterrogans ab (i. e. interrogans) Yan tseu (79) ait : Egocupio invisere mea lova in Tchouan. fou et Tchhao won(80) situ, ac legens maris oram, * versus-austrnm ince-dendo , pervenire ad Lang ye (81). Ego quomodo agenda° potero ut imiter ad (i. e. imiter) præelaras pristinornmImperatorum (82) visitationes °.

S. XVIII. Yen tseu respondens ait: Pro]: .’ * Quam-

(76) H : Si iis qua: aversatur, a. g. tyrannide , erga eum non ut:-tur, si (A) eum famis, frigoris , atque œrumnarum immunem præs-tet, vel iis conflictatum miseretnr ac benignè sublevet.

(77) C z La î thùzn bio, yeoui llu’an Ma, gaudere ad imperium(pour l ’empire) , tristari ad imperium , non est ex populorum gaudio

gamine, expopulorum 0119th lnïslan’, ut perperam interpretaturNoël ; sed in gaudere ut (C) principis gandium , fiatomnium gaudium,in tristari ut principis tristitia fiat omnium tristitia. Ibz’d. Quandoprincipis mou-or et lætitia penetrant ad omne imperium (3,049-4,460-1 1,073-43-i,798-8). Scribere debebat Noël: Princeps cujus

gaudie populi glandent, cujus vinifia populi(78) A : Ut tibi perspicuelostendam principem qui eum populo

læumr posse vere regnare , necesse mihi non erit testimonia à re-motissimà antiquitate accersere. In Duo regno exemplum sumam.

(79) G : Yan tseu Regni Thsi primurius minister.. (80) H : Duorum montium nomina. Perperam Noël : Owen Su.

(81) Sic Vers. Tart. et Interpr. D. Perperam. Noël La»; Sic.E : langye erat nrbs in regni Thsi finibus sita.l (82) H : Trium familianuu [fia (1,780) In (4,750) et Tcheou(i,l87) salirtos reges indicat.)

56 M r: s c l ipulclira quæslio ° ! Quando ”Imperat0r (83) adibat ’re-

gulos, illud dicebatur senne [mon (84). Sens canon ° fitvisilare algue z’nspz’cere (85) illud-quod custoditur °.

Quando * regnli ((86) ibant-in-aulam-iuvisuri-ad (i. e. in-visuri ) *Imperatorem , z’t’luddicebatnr chu relu. Cnn TCII°

est declarare illudàquod administratur Ë’. Khalife nulla-

erat quæ careret negotio (87), vel, in bis nihil-eut quadcareret negotio. Vere (88) invisebant arantes et supple-haut (89) cd que non snfliciebant. In autumno invise- -haut metenles (vel messes), et adjuvabant agnZ-olas ineis qnæ non sufficiebant (90). Fann’liæ (91) Hia (i. e. Fa-

(83) H : Duodecimo quoque anno , prisci lmperatores regni *regulis (E) suo ipsorum nomine administrata , perlustrabant.

(84) Hic Chenu (5,737) adhibetur pro chenu (2,101).(85) Examinabat au eorum regni administratio floreret vel lan-

gueret (C), an populorum illis commissorum agri culturâ niterent,vel inculti squalerent. Tune diligentes remunerabat , negligentesquedebitâ pœnà m’ultatos (A) regno spoliabat.

(86) lI : Clientelares principes , sen reguli , singuli sexte quoqueanno , Imperatoremhin-aulâasalutaturi ibant, ut illi administratio-nis suæ rationem redderent.

(87) H : Atqne inntiliter fiel-et (7,275-9,65&-8,284) me. : IstæImpcratoruin visitationes, istæ Regulorum salutationes res erantoptimæ ac utilissimæ. C : Non deambulabant ut otii sui tædia , sed

ut populi ærumnas solarentur. a(88) H : Imperator in 8m imperialis seuil districts: et replisingnli in sacagne, Munis etc.

(89) A. B.Gnnn adserendum. E : Ante: et lignites ad mmexcolendam. H : Si ciment démentis necemriis, ut volantes et ro-busti profundos un: sinicos infindereut, tune, publiois barroisapex-lis, eorum panmiun ’sublevabat.

(go) H : Si messes singulis familiis par annum alendis non solfiere-renh, lune illas tributo et granita openarum præbitione absolutas ,publicorum bon-eorum frugibus sustentabut.

a munit-q”

-zz

1.02..

.9 ’IJËLLÏ- à, .2

r.-.

-3Qnrx :Ig l"

a?.owç 3.x

- -z-u: ou p «.-W....;xv

(xxviij) . une L11 57milia Hia fmperante) proverbinm dicebat : u Si nosterImperator non deambulet (92) , nos ’ quomodo quiesce-mns (93); si noster Imperator non se-recreet, nos * quo-inodo adjuvabimur (94)? n Una illa vema deambulatio ,et nna illa aqumnalz’s recreatio , facta-erat * regulis regula

et exemplar.5. XIX. 1 Nunc un ° (95) , non ita res se habet. Cam

pn’ncz’pe bis-mille-et-quingentornm-militum-legio inee-h

dit et eibaria devorantur (96). Qui esurinnt ,I non passantcomedere; qui laborant , non passant quiescere. Illi* torve-mentes , principibus suis simul (96a) maledicunt. Inpapuli ° corde exsurgunt occulta-odia , ne] populus ° per-petrat malnm. Hinc resistunt (97) mandatis , illinc oppri-

(9I) H : Familic Hi: (i ,780) tempore in Imperialis sedis districtuvulgo dicebatur..

(9:) H : Si terras perlustraturus atque inspecturus non deambulet.(93) E: Quomodo à laboribns et miseriis quiescemus. C explicat

liteau (136) par boucan (8, x 86) :quomodo accipiemus principis bon:i. e. beneficia. Assentit H : quando inferi’ores affiduntur Superioris(i. e. principis) beneficiis , illud dieiturhieou;

(94) C : Non deambulando sed populi miscrias leniendo , acegenos sublevando sese recreabat.

(95) A : Nunc vero multum abest ut reguli præclaras priscorumImperatorum visitationes imitentur.

(96) Tune populos quos istis visitationibus alere deberent, im-mensa cibaria suis estervis suppeditare eogunt.

(960) Perperam Noël: Sue ùwicem torve aspieiaues. C : Verbnmdu , and, m1, referendum est ad verbum tchai’, maledicen.E hune lacum longe aliter interpretatur : Qui munera obeunt, tor-vis oeulis tuentur et prhlcipem conviciis simul impetunt. Inde.populus ’imitntur cos atque in erimina mit. Vers.Tart. verbum tso(173) per J’endembi(exsurgere, marin) et lnterpresE pet ’wei’(5,595)

jurera , explicam.

58 une"mont populos. Bibnnt , comedunt sicut torrentes. Pravaeorum agendi ratio quæ modo LlEOU et MAN , modonome et wam; dicitur fada-est vicinorum *dynastarummœror.

â. XX. Sequendo (98) torrentem" descendere , et obli-visci redire (i. e. reditum) (99), illud vocatnr °ILIEOU(1 oc); sequendo torrentem ° aseendere (101), et obliviseireditum, illud vocatnr ° mm (1.01 a). Sequendo feras°non satiari, filud vocatnr’ (101b) nome; lætari vino (i.e.indulgere vino) et non satiari, illud vocatur ° WANG (101c).Prisci Imperatores non-habebant (102) impie, çuæ di-cunlur [mon et un: °, gaudia, neque (102 a) pramm ,

(97) F :Ænc’, reguli resistunt jussis Imperatoris qui ipsis populosin miseriis sublevare. ac fovere præcepit, illinc, innocentes subdi-tos dira tyrannide premunt. E : Besistunt exemple et mandatis pris-tinorum Imperatorum , qui bas visitationes populi sublevandieausâ fieri jubebant.

(98) H : Ex alto , cymba fluctuum impetui permissa, descendere.l. e. Sine modo cupiditatibus indulgere.

(99) Nempe reditum ad virtutern.(100) D’eau , i. e. fiacre , flamine-trahi.

(101) H : Obnitendo fluctibus ex infra aseendere , nempe adversoillumine lembum subigere. I. e.Volnptatibns diu et sine intermissioneobsequi.

(101a)Lian, quasi connectere, continuare voluptates. A(1015) F : I. e. tempus absumere, quod (E) famoso I (8,227)ae-

cidit.(101c) F : I. e. Bas suas pessumdare , (E) qucmadmodum Tcheou

(7,750) comessationibus regnum sunm disperdidit.(102) Ad verbum : non habebant gaudium «15 licou et "a Han;

i. e. non obsequebantur eupiditatibus, nec in voluptatibus confinaistorpebant. Vid. hot. 98 et 101.’ (none) Ad verbnm : non habebant agendi-rationem I106 huant Cl

-l’?-fl- c. «L... a

(xxix) 1.131111 L’a), : " 59quæ dicitur 110mo et WANG ° agendi-rationem.’Illud est

quad solummodo princeps agere debett (103).â. XXI. King k011ng (103 a)lætatus-est. T une late de-

cretnm-promulgavit per universum regnum. Exiens (104)eommoratus-est in eampis (105)* Inde cœpit auspicaripiumregimen (106), et aperire horrea publica, ad supplendumea quæ non suflieiebant. Denique advocato *snpremo-musicæ-præsidi ait: Causâ mei, compone principis et"ministri simul lætantium (107) °musicam. Porro (108)Tehi ehao et 1 Kio chao illud est". Illins musicæ carmen

4’047 wang; i. e. venationi , omni tcmpore vacando , non terebanttempus , nec yino sese ingurgitando , res suas disperdebant.

(103) Perperam Noël z tu ergo oisis recenliorum Regum vitil’s, et eo-

gnitis antiquomm oirtutibus pales discernere quid le agere decet.CEMeneius Regem ad pristinorum Imperatorum imitationem (vid.n. 102 , 102c) hortatur , non vero monet eum ut, inter bonus anti-

- quorum et inter malus recentiorum temporum principes , eligat quemsequi velit.

(ro3a) C : King tseu adeo commotus est isto ministri sui sermone,ut statim montes Tehouan fou et Tehhao mon invisere oblitus , (F)per universum regnum decreta promulgari jusserit, quibus populifelicitatem restanraret, ac ab omnibus malis eum eximeret.

(104) C : Noluit in suo palatio voluptati et otio diutins indulgere ,sed..

(1 05) A : Ut suismet coulis populi miseriasinspieeret ac sublevaret.(106) Sic Interpres E. - F vero simul legit bing-fa (8,703-6,482)

atque en verba explicat per aperire (horrea).(107) C :ego, auditis ministri mei eonsiliis , et minister, me ea exe- I

queute , vehementer lætati snmns.(108) B z Mnsica quam tune composnit ea est quæ in libris dicitur

Tchi chao i. e. (G) quartus modus musicus, qui’pro negotiis adhibe-tnr, tune enim regiminis negotia optime peracta sont; et Kio chao,i. e. tertins modus musions qui pro populo adhibetur , tune enimpupuli calamitates optime sublevatœ sunt. *

se n r. N c 1 1ait z x Mmktrametinenti suam principem , quomodo enlpæverteretar? n Enim oero (109) retinere (1 10) principem °,est vere amare principem °.

5. XXII. Reg-ni Thsi regalus Siouan wang interrogansait : Homines nno-ore dieunt mihi funditns-evertereMing thang (i. e. splendidum imperatoris palatium) (1 1 1).illud ° , ne] ab illa evertendo abstinebo °?

Meng tseu respondens ait : ° Ming thang ° (1 12) est*Imperatoris ° palatium °. Rex, si cupias exercere optimiImperatoris regimen , tune ne funditus-evertasillud °.

5. XXVIII. Bex ait : Optimi Imperatoris regimen ,quid sit, possmn ne obtinere ut audiam °?

M Respondens ait : Olim°, quando Wen wang° admi-nistrabat urbem Khi (1 13)" , *agrieolæ è novemlunum,

(109) Noël bæc verbe , quasi ad carmon pertinerent, prudenti-bus inconsulto adnectit. H : bic Mencius eitatnm carmen explicat.Tart. Vers. edehen ’be ilibourede, ai oanra, u principem reti-nenti quémodo culpa? n Sic dixit rumen.

(1 10) I. e.-principem à vitio deterrere , vol peeeaturum compescere.

(1 1 1) A : Olim Imperator Tcheou (1,187) ad radices montis 17m?ehan ( 4,932-2,275) imperiale palatinm extruxerat, ad exeipiendosregulos qui sexto quoque anno elientelare obsequium illi præstituriveniebant. (E) Area in qua surgebat illud palatium Victorine jure inreguli regni Thsi potestatem cesserat. Cnm igitur , Familia Tcheoujam in interitum vergente , lmperator regulos non amplius visitaret(Seau chenu, n,384-5,735) , nec regulum Siouan ovangin eo palatiohabitare (lacent, omnes illius eversionem suadebant.

(1 12) A: Illud Miragthang, non est reguli palatium. Si-igitnr illudhabitante velis, omnia qua ad regulnm pertinent exuenda , omniavero qui: ad optimum Imperatorem tibi eapessenda surit. l

(1 13) C : Khi (4,656) Familiæ Tcheou (1,187) antiquum regnum.

1. 1 a 1: 11 1. la, 61(114) magistratus ° par generationes (11-5) stipendia-1accipiebant. Ad portas (1 16) et in arbis fora inspiciebatur(1 17) , et non exigebatur-tribntum. In lacubus piseatoria-instrumenta (1 18) non-habebant interdietum. Quan-tum ad (1 18 a) soutes bomines , solum puniront eus , nonpaniebat eorum uxores-et-liberos, ne], seeleris pana as-sequebatur hominem sontem non ejus uxorem-et-liberos.*Senex ° orbatus uxore dicitur mon: (i. e. viduus);senex’ orbata eonjuge dicitur nous (i. e. vidua); senex°orbatns liberis dicitur To (i. e. solns); puer ° orbatuspatte dicitur (118 b) Kon (i. e. pnpillus). Ista quatuor

(114) H : ab agricolis nonam frugum partem pro tributo exi-gebat.

(1 1 5) H :Filios et nepotes magistratuum qui olim munera sua eumlande chieront, in singulis generationibus stipendiis alebat.

(1 16) G z ad itinerum portas.(117) G : Præfectns regni portis et publicis nundinis præpositus

virus vestitu aut sermone diversos sednlo inspiciebat, ne qua fransaut proditio occulte subrepens publicain tranquillitatem pertur-

bant. I(118) bang, i. e. (G) in lion; (12,774-4,257), Apparatus ad ea-piendos pisces. Monison.-Dict. Tching tseu thoang: lapideus obexad retinendos pisces.

(118c) Sic E. - Difficilis bic locus varie à variis interpretibusexplicatur. Tart. vers. Outilmgge niahna de enese be holbobouraho,à soute homine posteri puma non involvebantur. B et F subauditoverbe hi (1,091) assequi, nodum feliciter expedivisse mihi videntnr :tsoui delicti pœna, hi assequebatur, fin hominem sontem, cul et, ponon, hi ossequebatur, nou uxorem-et-liberos.

(1 186) Perperam Noël : puer-i parentibus destituti dicantur alphani.

Kan (3,073), paire-016m non autem ulmque-parenle-orbum, fou(5,598), palrem non autem pour»: et natron significat. Tart. Vers.

(in u men (xxx)hominum genera°, ami * Imperii ° miserrimus pbpulus ,etem’m non-habent (119) quemquam quem misen’œ suæ. .

commonèant ° ac implorent. Wen wang anspicatus pian:regimen , extendendo ( î. e. exercendo) humanitatem ,cette primas-dabat hisce quatuor hominum genen’busî °.

Carminum (120) liber ait: « Possunt quidem divites (121)homines, sed princeps debet miserari illos ærumnosos et.solos. n I

Bex ait - * Proh-Â-pulchrum sermonem ° (121 a)!

Adsr’ga de orna akônggc be oumoutou sembz’, quando puer non ilabet

patrem dicitur oumoutou , i. e. patre-orbus.(1,19) H zorbantur patre , marito , uxorc et liberis (A) que: suœ mi-

scn’æ moneant (3,21 1-1,178-9,982-8,284) , (C) quique cos allant, ac

cnram eorum suscipiant. Minus placet Noëliana versio : apudquem suas miser-fus et querelas deponant , val cujus patmcz’nio imitait-I

tur. Idem diéendum de Marris. Vers. in thé syllab. Die-l. p. 454 :poorpeople wfthout au] onc to complaît: to. Verba enim Kao-sou (1,178-9,982) , non significant qua-i vel accusera, sed (A , C) narrait, deda-ran, aliquem de ne manant. Vid. Basilii Diction. n° 9,982 , et ipsius

Mohis. Syllab. Diction. n° 9,519.- *(ne) Liber Carminum , tom. Sîao fa (2,2034 1,889) , cd. Tclu’ng -

youeï (4,652,4027). A( 12 l) Perperam Noël z à divitibus quidem ut aliquz’d modcmti exigat

Princeps æquum et decms est. Hic enim nequaquam de tributis exi-igaudis agitur. Libri Carminum interpres : Quamvis pauperes et (li-7vites dicantur calamitates à Çœlo immissas ,- a. g. terra: sterilitatem ,annonæ caritatem , parieur perpeti , attamen ’divites viribusvvalent

- divitiis abundant , ac adhuc cas patienter sustinere etquodam m0416vineere passant (kha , 1,262). Si vero istis senibus, vidais et pnpillisiingruant , tune viribus defecti , et divitiis quibus accepta damnaresarciant omnino destituti, vix inveniuntur vitæ talerandæ pares.Nonne Âme alios misericordia dîgni sunt l

(nua) H z indicat ca quœ Mencius dixit de præcla’ra Regis VVen

wang administratiohe.

» . LlBEll 1. Il * 63&XXIV. fil. ait : Rex , si pulchrum-judicas illum, tune’quomodo non agis (121 b)? o

Re: ait : Ego exiguæ vîrtutîs vir habeo infirmitatem;ego exiguæ vîflutis vir amo divilias.

M Respondens ait (122) : ’Olim Koung licou etiamamabat divitias (122b). Carminum liber ait : « ° coacerira-vit(1 23) ,*’ recondidit °. "Involvit et reposuz’t*sicca-alirnentà

in saccis-utrimque-apertis , etin saccis-superna-parte-aper-fis. Cogitabat ad (124) pacificandum suam populum et adillustrandum ac roborandum suam regnum. Arcubus etsagittis extemplo paratis . clipeis, lanceis ,’ securibus-magnis et securibus-parvis ossumpfis, tune cœpit iter-aggredi (125). n Itaque ubi viri qui manebant habuerunt

fruges in (rompis coacervatas, et in barrais reconditas ,

(nib) I. e. quid eum imitari non properas?(un) H : Sed divitiarum amer nullo modo bono regimini obstat.

A : Dynastæ Keou [si ( 1,143-7,an), illustrissimæ Familiæ Tcheou(I , l 87) conditoris , pronepos flat. C: Cum Koung licou inter occiden-tales barbares degens populum suum ab iis quotidie laccasi vident ,gravi mœrore conficiebatur. Tune ut regno locupletato poteris eva-

deret , curavit ut etc. "(:226) Liber Carminum tom. Taya, 0d. Koung licou (6,12-846).(123) Il : [si (7,236) est tritici metas (des meules de bled) sub dio

extruere. A : Curavit ut populus .in campis magnos Imanipulommceci-vos, in domuum bornais ingentem frumenti copiant haberet.

(124) H : hîcyoung (6,164) poetice pro i (115) adhibetur. Libri tCarminum Interpres collocat illud young ceu i (ad) ante verburn sa(2,783) , quad nostræ interpretationi faut : Cogitabat ad pacifi-candum ( 10,9:4-1,nlo suum populum (i. e. volebat paci-ficare s. p.)

(125) H : Cum gente sua transmigravit in lacum dictum Pin .(10,371), ibique regni sui sedem collocavit.

64 M a s c 1 1 (xxxj)ubi vz’ri eum ca incedebant habuerunt involuta atonein saccîs reposita cibaria", *deinde potuit ut tuncinciperetiter-aggredi. En , si ito amas divitias , ac eum centum fa-miliis communes-efficias illas , ad regnandum super omneImperio": quid dgfiïcultatis est?

g. XXV. Bex ait : Ego exiguæ vît-tutu: homo habeoinfirmitatem; ego exiguæ m’rluû’s homo amo voluptatem.

M Respondens ait : Olim ° Tha’i waug etiam amabat

voluptatem. Amabat suam uxorem. (126) Liber Carmi-num ait : a Princeps cognomine Kou koung (127) no-mine Tan fou (1 28), venit mane , *conscens1’s-equis-currens .

ac legens occidentalis fluvii oram , 1 pervenît ad montisKhi radices. Inde secum (129) aca’pz’ens Kiang suam*uxorem , °(13o) venit atone simul commoratus-est. n Inhoc lempore°, demi , nulla-erat indignans(131-2)mulier;foras , nullus-erat cælebs vir (133). lies , si ito aunesvoluptatem , ac eum centum familiis communem-efficias

I eam , tunc ad ver: regnandum quid dgfficultatzîs est?

(1 26) Liber Carminum , tum. Tan, od. Mien (7,916).(1 :17) A : Tan fou cognomine Kou koung , Principis VVen wang avus

(H , 7,017) , Dynastæ Koung licou noua generatione abnepos; eumWon wang(4,658-5,884 bis) ejus nepos cognominaveratThaï (1 ,799)aux, i. e. primum virmte et gestis Imperatorem.

(1 a8) H : Cabris occidentalium gentinm incursionihus se subdu-cere volelnt.

(1:19) Interpres E : Xi (1,092) significat in (8,702) tum.(130) H : in (8,389) particula. humât versio Tart.(131-132) H : non indignabatur se marin) encre , i. e. quælibet

mulier maritam , quilibet vir uxorem habebat.(133) Id est : slice utpopnlus , non accus au tu , bonesta conjugii

voluptate fruatur.

1.131211 1. 65â. XXVI. (133 a) Meng tseu alloqucns regni Thsi prin-cipem Siouan wang (134) ail: En inter Regis ° subditos ,existit aliquis qui committens suam uxorem et libcros(136) ad suum amîcum °, iransiit-in (136) regnum Thsmlad deambulandum °. Si, ubi advenerit ejus reditus (i. e. ubiredus: fuerit) °, tune audio! alguisse et esuriissc suam uxo-rem et liberos, tunc "’quomodo «gare dcbct?

Bex ait : Abjicere illum (137).â. XXVII. M ait : Si *summus- jusliliæ-præses non

possit regere (138) subjcclos sibi præfectos, tune ** quo-modo princeps agere debet?

Rex ait : Dèmuncre-dimittere illum.g. XXVIII. M ait : Si regiones intra quatuor rrgni ler-

(1330) H z Si igitur omnes populi ad le certatim confluere de-beanl, tune Imperator factus, in palatio Ming thang, illæsa æquilatesedere, ac varias regulos clientelare tibi obsequium exhibentes exci-pere poteris. Quid igitur illud everleres ?

(134) C: Cum Siouan wang suum regnum male administrarct ,(E) eum Mencius, similitudine adhibilà, aspera correptum, suis seocrois daman vagit.

(135) F: Illiuxorem etliberos , non hospitio excipicndos , sed tan-tumxnodo alendos et vestiendns committit.

(136) Noëliana interpr. En aliqnfs tans Præfectus negolionun muaiin regnum 171.9011 profecturus, nulli lntcrprcti probalur. E : l’rofec-tus est in regnum Thsou, regno Thsi vicinum, ut se dcambulationcrecrearet (3,201). -- Cum Noël, negotia , non deambulandi vo-lumateur , itineris causam esse arbitretur, nil mirum si verbumTchhin (8,652) non subditum, sed Præfcctum inlerpretatur.

(137) H : Amicitiam eum en discindere debet.(138) H : Si nequeat cos in officio dirigere , (C) ac prohibera quo-

minus nocentes absolvant, et innocentes pœna afficiant.(139) Ad serbum: Si quatuor confiniorum° à interius.

5

66 MERCI! (Xxxij)mines sitæ° (139) à Rege non recte administrentur (14e) ,tune * *quemede Rem agere (lebel (141)?

Rex respexit dextrorsum et sinistrorsum, atque locu-

tus-est alia (142). .5. XXIX. Meng tseu invisens (143) regni Thsi regulumSiouan wang ait : Illud-que [lamines dieunt antiquum(144) esse regnum ° te decem expedit. Non (145) quia. (lici-tur regnum habere proceras ac annosas arbores , 1illudantiquum dieunt °. Sed en quad babel; optimos longegeneratienum ordine sibi succedentes (146) ministres ,

(14e) F : Indicat Regnum Thsi. H : Si pepuliprincipîs curæ com-

missi assiduis miseriis tabescant, si morum documenta per con--temptum et incuriarn in dies exolescant.

(141) Porro Mencius tali principi vel resipiscendum vel abdican--dum esse censet.

( 14:1) C : Rex se non audisse simulans , ad alia sermonem convertitut responsienem sibi indecoram eluderet..

(143) Nescio unde Noël desumpserit z Siouan veaug qui Plu--fectes et populum nimium parce tractabat. Nihil enim hujusmedi inbec capite invenias. Mencius Regem vituperat , quod Ministres ,nulla meritorum aut virtutis habita ratione, modo eligat, modomunere exuat.

(144) Neëliana interpretatio neque nitida neque textui consentante:est : Non quia malta annorum sæcula , longasque Regum serties re-censai, instar annosæ et alla arboris; sed etc. G : Altas arbores ,et ministrorum- per- generatienes --sibi-suecedentium seriem , re-gnum antiquum habere decet. Attamen illud que regnum judicatnrantiquum , in bis (ministris) , non vere in illis (arboribus) sitnm est.

(145) Lecum hune difficillimum juxta E interpretatus eum.(146) E z Ministres (H) qui eum populo lætantes vel mœrentes,

principem in regno gubernando semper adjuvare valeant , in utregnum , felici hac administratiene diu continuatà , antiquum eva-deus , aliis tandem exemple esse pesait.

5 1.1.3 v

"5M..- üfl .1 gr

9

une 1.512, 671

illud ontiquum dicunt °. ne); , nen-habes aliam inti«mum (147-8) mînistrum °., quia nempe, illes-quos *hcri

ad-dignitatem-evexisti-, hodie munere depellis, ac fereeodem memento *eblivisceris eorum depulsîonem° (149),

à. XXX. Rex ait : (15e) Ego, *quomede prias cognes-cam eorum *inscitiam , ut à magistratu arceam ces ?

M ait: Regni princeps (151) ad-dignilatem-eveliendosapientes, ogere debet quasi non possct ab illis elzgendzîsabstinere. Perm eum *jam-jam-effeclurus sit ut viri ple-bei (152) antecedant vires nobiles , nique ut sui remetie-

(147) C : Ministri-per-generationes- sibi succedcntcs, ut talcsevaderent , olim intimi principis ministri esse cœperunt. Porre, eumistis inlimis nu’m’stnls careas, quomodo regnum tuam mînistris-per-

generationes-sibi-succedentibus diu inniti se proinde antiquum ha-beri pesse! ?

(148)Tart. Vers.khantsi umbo , prepinquus , censanguineus minis-ter. H : Ministri qui eum principe lœtantur et mœrent. C : Ministriquos princeps cordis et fellis loco habet, i. e. qui illi arctissime de-vincti sunt.

. (149) C : Indicat Regem primaties ministres facillime de muneredimittere. I

(1 Se) G): Egeeos ingenie et virtute carcrc nesciebam , ac non nisimon captas ad munera evexi.

(151) H : Sapiens princeps non illa qua soles levitate tralrilur,4 sed dubius et anxius diu hœret, itemm atque iteriun secum reputat.Primnm, virum ad dignitates premevere non iult, sed tandem ,virtute ejus diligenter perspectà , quasi necessitati parens eum pre--mevet.

(152) B : Si internobiles, sapientem non inveniat, eum inter ple-beios , si inter consanguinees-prepinquiores non inveniat , eum intercensanguineos-remetieres, quærere debet. B : Cum autem, tali de-!eetu, consuelus regni ordo quodam modo erertatur, nonne princepsmaximam diligentiarn in ce adhibere dcbct?

5..

68 1 Manet! (xxxiij)res-censanguinei antecedant propinquiores -cens"angui-neos , numquid potest non adhibere-diligentiam °?

5. XXXI. Si fui ministri ad dextram et ad sinistramsedenles una dicant : ille vir- est sapiens; nondum licet171isfidem adln’bere °. Si amnes *Præfecti una dicant: ille

vir est sapiens; nondum licet °. Si vero regni hominesuna dixerint z ille air est sapiens, ac *deinde examinatece , videris eum esse sapientem °, ’tunc utere ille.

Si fui ministriad dextram et ad sinistram sedenles unadicent :ille non potest (i. e. non est dignus qui ad digni-tatem evebatur) ; ne audias illos. Si emnes *Præfectiuna dicant : ille non potest; ne audias illos. Si vero regnihomines una dixerint. : ille non potest , ac *deinde exami-nato ille, videris illum non pesse eveizi", * tune rejice illum.

XXXII. Si fui m131isln’1addextram et ad sinistram se-

dentes una dicant : oportct eum occidere , ne audias illos.Si emnes *Præfecti una dicant: eportet eum occidere ,ne audias illos. Si vero regni hemines uns dixerint :Opertet eum occidere, ac *deinde examinate ce , videriseportere eum occidere °, Nunc occide eum. Itaque di-cetur : regni hemines occiderunt illum °.

(153) G : Nempe Tchhing (3,176) thang. Noël : In australe eti-lium Tsiao. Præstat scribere in terram Nan tsiao (1,010-

a,385). h(154) H : in prælie 0e] in canipis Mo je (5,650-1 1,374).(1 55) C : i. e.Si princeps qui (A) pepulis præpesitus est ad mise-

ricordiam erga ces exercendam , humanitatis sensus sibi cœlitusinfuses extinguat, ac crudeliter in subditos sæviat.

(1 56) Perperam Noël : Si acarus amnes æquitalis Ieges eoertat.Mencius per i (8,208) æquitalem, non intelligit justitiam qua suameuique tribuimus , sed virtutem illam que nos recti tenaces etficit ,nesque in variis tum naturæ tum secietatisefficiis rite ebeundis dirigit.

arçon... e

Mm . .

am mü-(n-4.

(xxxiv) 1.111511 1. Il 695. XXXIII. Si princeps *ita agui, * tune peterit *haberi

populi pater et mater.5. XXXIV. RegniThsi regains Siouan wang interre-

gans ait : Audioi regulum Thang in-exilium-misisse (153)Imperatorem Kie, ac regulum Won wang armis-aggres-sum-esse (154) Imperatorem Tcheou; existitne illud °?

Meng tseu respondens ait: in historia existit illud.B. ait : Numquid subditis occidere suum principem

licet °?

M ait: Ille qui furtum-faeit humanitati (i. e. lædit(155) humanitatem) vocatur°præde ; illequi furtum-facit(156) æquitati, vocatur° vir-nefarius. Perm *præde-ac-simul-nefarius ° vir, vocatur ° solus (i. e. privatus) home(1 57). Ego quidem audivi regulum Thhang occidisse 111mmbominem-prioatum nomine cheeu°; sed nondum audivisubditum Thbang peremisse suam principem ° (158).

â. XXXV.11)’Ieng tseu invisens (159) regni Thsiprinczï

pem Siouan wang ait : Si facias magnum palatium (160) ,

C z lœdere æquilatem, ( a,132-8,aoG ), significat z violait et subver-me (41 3-3,7 51) cognationes à natura institutas (i-lun, 2,654-10-138.Monis. the natural relations), vel (Basil. n° 2,654) quinque subor-dinatienes; scilicet : 1° inter Reges et vassalles; 2° inter parentes etliberes; 3° inter fratres majores et minores; 4° inter maritum etuxerem; 5° inter amicos.

(157) G : Quiaipopulus ab ce d’esciscit, parentes eum deserunt,nec jam universi imperiideminus habetur.

(158) C : Wen wang (4,658-5,884 bis) Imperaterem iKie casti-gando, non iræ vel amhitioni suas, sed Cœli mandate, populorumv-que volis ebtemperavit. Vid. Gaubil , Chou king p. 83.

(159) H : Meng tseu vidons Regem viris sapientibus munera noncenferentem , eum adit , atque , allata similitudine , arguit.

(1Go) H :Palatium ædificandum eum regno administrande confert,

70 11mentune necessarie jubcbis opificum magistrum quærere ma-gnas arbores (1 61). Ubi opificum magister invenit magnasarbores , tune Box lætatur ; quia nempe * existimatfilas pesse idencns-csse (162) sue muneri (i. e. usui) °.Sircro *f21bri-lignarii parum deJIre securi-cædant, ctpar-vas-officiant illas , tunc Re): irascitur; quia nempe *exis-timat filas non jam pesse idoneas-esse sue muneri (i. e.usui) °.

Porro (163)° homines (164) in-juvcntute°addiscuntlzu-manitatem et æquilafem °, et viri-faeti ° cupiunt agere ne! in-

(161) H z blaguas trabes eum viris sapientibus confert. RectiusC: cenfertsapienfrs eum epificnm magistro, sapienlum stadia, nempehumanilalrm et æquilalern quibus nititnr optima regni adminlstratio,eum trabibus quibus eompingitur palatium.

(162) C : Existimat ces domui extruendæ idoneas esse. PerperamNoël t Ex bis enim poterunt fieri trabes quœ tolum ædlfitl’i anus susti-

neant. Verbum enim [in (1 en) bic non significat gestalt, sed munus ,officium ; Ching (906) jin par esse muneri obeundo. E interpretaturin; Fer young (6,164) usus; idcirce hic Ching young significat: ap-tum esse opifiris usui. Ibid. E, alium ac B, C , H , sensum affert ,nec omnino spernendum : cxistimat epificum magistrum pessefungî sue muncre. --J z V crbum [in (1 un) manas, magis hominibusquam rebus inanimatis convenit.

(163) C z Ad palatium cxtrucndum magnis trabibus, ad regnumadministrandum magna humanitatis et æquitatîs scientia Opus est.Si igitur magna hæc sapientum studia abrumpat, ac pre illis futiliaac parvi momenti studia substituat, regnum ejus non magis admi-nistrati , quam magnum palatium brevieribus trabibus extrui, pote-rit. H : Quod spectat ad arbores palatio cxtruendo idoneas, Be:rult cas esse altissimas; quam wifis rague sue cempagi et eoluminifuturis indiget, secus agit.

(164) H : Sapientes indicat.

LISE]! 1. l1 7xpraxim-redigere illas (165). Si vero Rex eis dicat : ad-tempus relinquite ea-quæ vos didiscistis et obsequiminimeis documenh’s (166) , tune *quomodo (167)?

S. XXXVI. Nunc, si (168) tibi sit* informis-onyx (169)in hoc loco; quamvis decem milliaI (î. e. 240,000 unciis)valut (170) , certe jubebis *lapidarium *scalperc-atque-cælare (i. e. elaborare) (171) illum. Jam vero quad attinet

(165) H :Apud principem , ubi viri facti fuerint, gratiam inire cu-piunt, ut eum sublimibus studiis quibus juvenes vacavemnt, in regnoadministrando , adjuvent atque ad humanitatem et æquitatem per-(lutant.

(166) Perperam Noël :1112 præeuntem duczm ad egregia bellifacinora

sequinu’mï; hic enim verbum thsoung (2,700), non præcedentcm sequi

sed (B , C , E) docenti obtemperane significat.

(167) C : Nonne id est magnas trabes ad magnum palatium ,.exigua vero stadia ad magnum administrationîs opus requirere 3’

Porto , quomodo te lateret regni administrationem multi) majoris.momenti adhuc esse quampalatii ædificationem i’

(168) Perperam Noel : ecce lapidai-[us habet infonnem onychcn...dabs: lumen illum petite gaminerie scalpendum dan. Si enim lapida-rim onychen possideat ,i ad eum elaborandum lapidarii open;non indiget. Ut vero Menciana similitude omnem vim suam reti-neat, onyx pertinere debet ad Regain qui, lapidariæ artis promusimperium, solcrtis opificis opera indiget. Inde palebit Regain, pari-tissimum gemmarium onycbis elaborandi causa requirere , du!!!contra pamm curare videtur utrum insipientes et imperiti sint viriquibus traditurus est varia administrationis munera qua: per se obirenequit. Nonne id est regnum minoris quam onychen æstimare ? (C)

(169) H : Onyx respondet sapientibus vol potins (C) sapienlum stu-

Vid. supra net. 161.(170) G : I viginti quatuor Han; (609) sen a4, taëls æquivalcbat.

Won I, i. e. 340,000 liang.(171) H : Indicat «à regnum administra". C : Regnnm isto onyche

longe Preti03ius estl et sapientes regnum administrandi mullùsolertius

7 z M E x c1! (xxxv)ad gubernandum regnum, principis familiam , tune dicere:ad-tempus relinquite ea-quæ vos didicistis et obsequiminimeis dosammzlz’s, tune * in-quo differtà volendo (i. e. nonne

idem est ac voile) docere (172) ’iapidarium arlem *elabo-lundi onychen °?

XXXVII. Thsi regni homines aggressi-sunt regnumYan et victoriam-retulerunt ° (172 a).

g. XXXVIII.1Siouan wang(173) interrogans Menciumail : Quidam dieunt (i. e. suadent) mihi exiguæ virtulz’s

vira ut non mihi-vindicem illud , quidam vero dieuntmihi exiguæ vülulz’s viro ut mihi-vindicem illud.

quam gemmarius onychen elaborandi artem callent. Idcirco quem-admodum Rex lapidariæ artis imperitus omnem illius elaborandi cu-ram gemmario permittit, sic in regni administratione , sapientumconsilia sequi , non illis se ducem et magistrum præbere debet.

(172) Noël duplici sensu verni hiao quod modo dotera, modo (a. g.in recentioribus libris) jubare significat , in gravem errorem inductusest : quam ergo princeps dissimilis es gemma: domino qui onychim’ ope-

rlls artifices rite sature, polira , claborare suam on John; JUBET. Sublatâ

(juxta E) interrogatione , clarius dignoscere est quantum doctus in-terpres à scopo aberraverit: Si Rex sapientes quos magistros Sequi de-bet, suis documentis, neglecta humanitatis et æquitatis scientia , ob-temperare cogit, illud idem erit ac si lapidarium sui onychis clabo-randi artem necem: vellet.

(17m) A :Regulus regni Yan dictus Khouaï, (1,162) regnum mi-nistro suo Tseu chi (21,0 59-41) cessent; bine populus regni Yan tu-muitu eum: a miscere cœpit. Regni Thsi regains opportuna hac 0c-casione usus regnum Yan aggressus est. Tune, (G) militibus regni Yan"vim sinon repellentibus ac ne partis quidem clansis , facilem victo-

rialn reportant. I .(173) C : Siouan wang regnum Yan invadere cupiens , ostenderenititur se à Cœio fuisse adjutuln ac proinde , se, victoriæ jureutendo , æquitatem non lædere.

une x. ( ï 73Cam utens e. fœtus) decies-mille (174) quadriga-tum ° regni copiis, aggressus-sim decies-mille quadriga-tum ° regnum, et infra decem sun ° (i. e. intra quin-quaginta dies) devicerim illud, prqfeclo solæ hominisvires (175) non polerant pervenire ad liane vicioriæ cele-rilalem. Si illud non mihi-vindicem, cette habebo (i. e..incidam in) aliquam Cœli calamitatem (176). Si igiturmihi-vindicem illud , tum: ”quid censes?

5. XXXIX. Meng tseu respondens ait (177) : Si, te tibi-vindicante illud°, regni Yan populus lætetur, tune tibi-vindica illud (178). Inter antiquitatis ° homines existitaliquis qui egit illud; Won wang ille est ° (179). Si , letibi-vindicante illud °, regni Yan populus non lætelur ° ,

(174) Cum (F) vires utrinque casent æquales, victoriam refentefacile non ont.

(175) H : Prudentiam et fortitudinem intelligit.(176) C : Hinc patet Cœli voluntatem esse regnum Yan evertere ,

ac , illius aecessione , regnum Thsi in immensum augere. Porroquando Cœlum aliquid du, qui non accipit, resistit Cœlo; qui vetoCœlo resistit , certe in Cœli vindictam ac calamitates ab eo im-mittendas incurrit. Nunc igitur , ut Cœli voluntati paream, regnumYan mihi vindicare cupio.

(177) A : Si Rex Cœli voluntatem cognoscere velit , populi animosexplorare debet. Si populi (C) se tibi libenter subjiciant , Cœlo obse-queris, si non, Cœlo resistis.

(178) A : Si populus regni Yan regni Thsi populo sese adjungeregestiat, tune illos pristini domini amorem omnino exuisse, ac Cœ-lum devicti regni administrationem in te transtulisse compertumerit.

(179) A : Cum Imperator Tcheou (7,7 50) scelus scelere cumu-lasset, hominum corda jam pridem VVou wang Dynastiæ Tcheou(1,187) conditori sese tacite subjecerant. Ideo ille aggressus est (H)Tcheou (7,7 50) et universo imperio potitus est.

74 MBNCII.tune ne tibi-vindices illud (18o). Inter antiquitatisf’ ho-

mines existit aliquis egit illud , Wen wang ille

est ° (181). .5. XL. Quando (182), le eum decies-mille quadriga-rum ° regni copiis aggrediente decies-mille quadrigarum° regnum, populus in cistellis orizam-coctam et in can-tharis vinum prætulit, ad eundum-obviam Regis legio-nibus, numquid exislebat alia causa °? Nempe fugiebantaquam et ignem" (183). Si (184) vero, le regnum Yanoccupanle, aqua fiat magis profunda, si ignis fiat magisardens , tunc alia se-vertent, et nihil-amplius °.

(180) A z Si populi pristino domino adhuc corde adhærent, (C)patet Cœlum illud regnum alii non tiare , ac prohibere quominusinvadatur.

(181) A: Cum Tcheou (7,750) nondum scelus scelere cnmulasset,qtque hominum corda ab eo nondum defecissent, Wen wang illiuspotestatem sibi vindicare noluit, (C) quamvis, ex tribus Imperiipartibus duæ jam pro se starent.

(1 8a) Perperam Noël : Dum amatis tais 10,000 quadn’gis pome-ris ad oceupandum... , si populus Iætabundus tibi oboiam amaril, alguead excipîtndas et almdas tuas Iegiones in mortifias prælmderit etc. etc.Hæc enim (A) iam acciderunt, et populus regni Yan regulum regniThsi , liberatoris instar, venire arbitratus , adeo non restitit (vid.n. 172) , ut contra , illius copiis cibaria mimera offerre propen-verit. Vid. infra p. 77. S. XLIII.

(183) l. e. crudelissimæ tyrannidi se subducere volebant.(184)H z Si populi vota non impleas ac regni Yan regulum tyran-

nidis sævitate superes , tune a te dellectent (A) et alium liberatoremquærent. - Aqua et igm’s tyrannidem indicant. Vers. Tart. verbumjeu, celui, pen’ndc-ac interpretatnr : moukei de choumzn, touai dekhalkhôn i gese otsi, si lui regiminis sævitia sit instar aquæ magis pro-

. fonda: et ignis magis ardentis. r

.11. 1.3

’Œ. PC r.4

.-. -uu

.uæ tria».-.

xxxvj) 1.131511 1.7(1 7:)XLI.) Cam regni Thsi homincs (185)aggressi regnum

Yan sibi-vindicasscnt illud , ’reguli° (185d) decreveruntliberare regnum Yan.

Siouan wang tamias ait 1*Reguli multa (185 b) belliconsilia moliti decreverunt aggrcdi me exiguæ virtutisvirum". *Quomodo expectabo (i. e. me præmuniam ad-versus) cos?

Meng tseu respondens ait : Ego tuas subditus audivifuisse princszem, qui regnum *scptuagi 111:1 fanfan: stadiisamplum possidens, exercuit regimen (i. e. regnavit) superomne *imperium; Thang (186) ille est °. Sed nondumaudivifiu’ssepn’nczjvem qui cum (i. e. potitus) rogna mille

stadiis amplo formidaverit homines °. vâ. XLII. Liber Chou King ait : a Cam Thang primum

n dcbellans-lfrannos,àrcgniKo regulo incœpisset , omnen *imperium confidit (187) illi. (188) Si m*orientalem-

(185) A: Mencius suaserat Regi ut populorum votis sese accom-modant; sed ille hæc monita spernens, nedumpopula dia oppressaopitularetur, omnes ejus divitias abstulit ac sibi vindicavit.

(185a) H : Tsiang indicat statutum esse bellum , sed nondum cru-pisse.

(18512) Perperam Noël : Ingcns Dynastamm et Regulomm multi-tudo. F : to (1 ,789) non virorum, sed hostilium consiliomm multitudi-nem indicat. Assentit Vers. Tart. khebcchemgge amboula, «à delibe-rare multum.

(186) A : Quod autem spectat ad Thching (3,176) thang qui re-gnum septuaginta tantum stadiis latum possidens, jura super omneimperium protulit , hæc narrantur in Imperialibus Annalibus, cap.Tchoung huai tchi Imo (1 179,393-414, 178).

(187) A : Imperii populi firmiter-crediderunt Tchhing thang ag-gressum esse regni K0 regulum, non ut divines suas ac potentiamaugeret, sed ut plebis ab illo diu oppressa: injurias ulcisceretur.

76 minonn partem, ad debellandum-tyrannos pergeret, occiden-», tales barbari conquerebantur. Si in *australem-partemn ad debellandum-tyrannos pergeret , septentrionalesn barbari conquerebantur , dicentes : quara’ posthabeta nos (189)? n Populi anhelabant illum, perinde-acmagnâ siccitate-factâ °, anhelant nubes et (1go) arcum-cœlestem °. Qui (191) ibant-ad nundinas (i. e. mer-catorcs) non impedicbantur; qui arabant non muta-bantur (i. e. n0n movebantur-è-loco) (192). Thang mor-te-plectebat immites eorum principes , et sublevabat mi-seras eorum populos. Veluti quando opportune temporepluvia decidit, populi ab eo liberati vehementer lætaban-tur. Liber Chou [dag ait : avide expectabamus nostrumprincipem; ubi princeps venit, tune ipse nos ad-vitam-revocavit, val , ipsi ad-vitam-revocati-sumus.

i (188) Noël hæc verba libri Chou king (A et Vers. Tart.), ab Impe-rium confidit illi, usque ad populi anhelabant eum, àMencio dictaesse imprudenter arbitratus est.

(189) H : Quomodo primo loco non venit nostri regni tyrannumdebellaturus .7

(190) E : Ubi pluvia decidit tune apparet Iris; ideo magnæ sicci-tatis tempore eam apparere vehementer exoptant. Noël : tropicalet anhelant 7111118.! ac imbres, unum veriti, ne subito in aboral; nubibus

uppercut iris et tmbrium cursus sistatur. Quamvis fusior hæc inter-pretatio apud Interpretes C , F , H , inveniatur, prior mihi sensus ante-ponendus videtur. Haut! facile enim credas verbum wang (4,045) ineodem loco significare compta et timeo , vel post verbumjun(1 1 ,952)

Vnubes, subaudiendum esse liment.

(191) H : Cum Imperatoris Tchhing thang legiones , tyrannosdebellaturæ in provincias appellerent.

(192) E : Suos labores alio non transferebant. H : Semperagricu-l-Vturc secure vacabant.Cm-.." l i

--;;.--.Aî --î. -1 un ML s.- .. e ’-

wr 4..-

.i.’ s

(xxxvij) 1.131211 1. il 775. XLIII.1 Nunc (193), regni Yan reguius opprimebat

sucs populos; eum Rex collecta milite incessisset ac de.-bellasset illum, populi * existimantes Regem (i. e. te)*ereptun1m-esse ipsos ex aquæ et ignis ° medio° (193 a) ,

amnes in arundineis-cistellis orizam-coctam, et in can-tharis vinumprætulerunt, ad occurendum Regis legioni-bus. Si vero occidal eorum patres et fratres-majores, si*vinculis-constringat eorum filios et flaires-minores, sievertat eorum *templa-avis-dicata, si e templis auferateorum pretiosa vasa , "quomodo ipse poterit° (194)?

*Imperium (195) certe jam pridem formidabat regniThsi ° potentiam °. Nunc vero cum adhuc duplo-auxeris(196) tuæ ditionis terras , ac necdum exerceas humanumregimen , illud in te concitat *imperii ° arma °.

â. XLIV. Si vero Rex extemplo edens decretum, re-mittat eorum senes et pueros: si sistat (i. e. si in templalremittat) eorum pretiosa vasa , ac sideliberans (197) c1ui1

(193) A : Cum ubi clare ostenderim quomodo Tchliing thang , li--cet regno septuaginta tantum stadiis amplo potitus , super omne im-perium reguare potuerit , superest ut te dooeam cur tu, quamvismille stadiis potens, homines adeo timeas.

(193a) Vid. supra pag. 74. lin. 5 , et not. 184.(194) Perperam Noël ; Quomodo tanta inclementia suffirripolest P

Quomodo hæc agenda alios non exasperas? H : Quomodo ardentiapopuli bujusce vota implere , ac eum à tyrannide recreare poteris ?

(195) H : Jam pridem reg-111i regni Thsi potentiam reformîdantesconjunctis viribus illud aggredi meditati orant, tantummodo oppor-tuns belli occasio illis non occurrerat..

(196) H z Regnum Yan tibi vindicando.(197) Perperam Noël : eum omnibus regniYan Pmcertbus, prœfec-

fait, sanhribus delibem. E et Tartan Vers. eum populo , vel eumpatribus et fratribus-natu-majoribus. 4

78 M E N Cl 1- (xxxviij)regni Yan multitudine, constituait principem illis acce-ptum, et deinde revertatur °, tunc adhuc poterit assequi( 198) et compescere 1710s °.

S. XLV. Cam (199) regains regni Tseou eum regainregni Lou pugnam-commisisset, Mo koung interrogansait : Mei *belli-duces quii’perierunt, sunt *triginta treshomines , et e populo nemo volait pro illis servan-dis mori °. Si morte-plectam eos , tune non potero vineere(i. e. exhaurire) plectendorum multitudinem (200). Si eosnon morte-plectam , tune in posterum *torvis-oculisîaspicient suomm *ducum° necem et non ferent-auxilium

(201). ** Quomodo agam ut tune passim (202) °?Meng tseu respondens ait : Nuper (203) in *sterilitatis-

annis , in * famis-annis, e principis (i. e. tuî) ° populo , viri

senes et debiles qui se-demiserunt (204) in rurales-ca-

(198) H : Poteris assequi eorum arma nondum emissa et retinerecos, i. e. poteris occurrere discrimini et compescere bellnm ante-quam erumpat.

(199) Cum Mencius Siouan Wang sua consilia minus audientemvidisset , rediit in patriam suam Tseou , cujus regulus à regulo regniLou nuper profligatus eum consuluit.

(son) E : i. e. tanta est multitudo ut omnes plectere non possim.(201) Ubi se alia dabit pugnandi occasio , duces suas , ut nuper ,

interfici sinent.(son) H :Quid mihi agendum censes, ut a graviore pœnâ iis infli-

genda abstineam, et populum tamen sui criminis pœniteat.

(:03) A : Si populus duces suas in mortis discrimine positos de-seruit , illud non immerito et absque causa accidit.

(n°4) Perperam Noël : Viribus sensim dejicientibus, tandem prola-

bebantur in etc. C : Ut se fame summaque misnria liberarent, prædesperatione se in obvias fossas dejiciebant. H: Hæc respondentsupradictia : triginta [res duces pen’crunl.

un" 1.71 79hales et in rossas, *adolescenles qui dispersi-sunt (205) ettransierunt-in quatuor imperii partes fere mille hominessunt ° (206). Interea principis ° * horrea frugibus refertaerant, ejus ’æraria diaitiis abundabant; sed e præfectisnull11s crut ad eum de publica miseria admonendum. Hu-jusmodi superiorcs parvi-faciunt (206 a) atque perimuntinferiores °. Tseng tseu aiebat z a cavete °, Icavete ° ; quod

exit a vobis revertetur ad vos ° (207). n Populus° (208)nunc ° deinde occasionem nactns par-pari-retulit°°. Prin-ceps , ne incuset illos sed sezpsum °.

5. XLVI. Si vero princeps statim exercent humanumregimen, statim populus diliget suum supcriorem (i. e.suam principem) et morietur pro suis ducibus °.

â. XLVII. chni Teng regains Wen koung interro-gans ait : fileum regnum Teng est exiguum regnum°. Cumautem situm sit *inter magna rogna Thsi et Thsou , ser-viamne (i. e. exhibebo ne obsequium)regno Thsi °? Serviam-ne regno Thsou (209) °?

(:105) H : Ad victum quæritandum.(206)Perperam Noël : lit-qui: soue eorum numerum inùe possit? Hic-

enim verbum Id (2,493) non significat quantum? quoi? sed fere,prope (E, ki, i. e. kin, l 1,01 5 , appropinquare) propemodum.

(:1060) H z lndicat principem et præfectos quos nulla populum su-blevandi cura tangit.

(207) H z Sire enim homines beneficiis ce! malis affeceris , tibi par

pari reddent. u(208) H : Populus nunc (i. e. in recentiori pugna) deinde (i. e. àleur tour) trucilms oculis superiorum necem aspexit , quia prius, su-periores in sterilibus annis ipsos nullo auxilio levatos perire sive-

runt. l(209) C : Volt potentiori regno adhaerere , ut, ejus patrocinio fre-tin, al) alius regni incursionibus nihil timendum habeat.

80 71111211011 (xxxix)îMeng tseu respondens ait: (210) Illud consilium quad

palis, non est consilium quad ego possim mai prudentidassequi (i. e. excogitare)°. Si lumen non absistas (211) ,tunc existit (i. e. menti occurrit) una res °. Postquam pra-

fimdius excavaveris (212) bas fosses °, arque altius erexe-ris hæc momien , si eum populo tucaris illa, si (213) ipseomnes-vires-exeras pugnana’o asque ad moricndum, acluis bençficiis flans ut populus non fugiat, tune illudadhuc potes (214) facere".

5. XLVIII. Regni Tengregulus Wen koung interrogansait :. Cam regni Thsi homines *jam-jam-cinct11ri-sint-mœnibus (215) terram Pi (216), ego vehementer timeo(217). * * Quomodo agam ut tune passim (2 18)?

(ne) A : Cum regnum Thsi tibi succensurum sit, si regnoThsou obsequium præstes, ac difficillimum sit te ex utriusque incur-sionibus omnino eximere , nec audeo nec possum tibi consilium tiare.E : eum homm regnorum principes sint pariter impii , non possum...

(a1 1) I. e. si me urgere non desinas, si consilium ex me elieeretibi certum est.

(au) Perperam Noël : Juin: ergo in lacis aptis tua ditionis excavai-ifassaspmfundas, et extrui alla urbium mœnia. C : Tuum regnum jamhabet fossas; jube eas profundius excavari. Regnum tuum jam habetmania, jube ea allias erigi. Verhum sse (3,814) has, hase, satis in»dicat Mencium de fossis et mœnibus jam extantibus loqui. l

(n13) Perperam Noël : Quin imo etsi mari aportuerit, stationna nondoserai, au! hostem admittet. C , F , H , verba hiao sse, i. e. omnesvvines-

exerere pugnando usqueadmorlem (Tart. vers. poutchetelefachchame),referenda sunt ad principem , cætera vero ad populum. Hic Mao(3,740) ponitur pro hiao (880) miti, canari. Vid. Morris. Sfllab.Die-t. p. :45, n° 8,536.

(214) H 1 Illud quod ratio fieri adhuc pesse suadet , non aliud est.(ai 5)E : Regni Thsi regulus terrain Pi jam Occupatam muris cin-

gere parabat, ut (H) deinde regnum Teng facilius oppugnaret.

1413511141: 8lMeng tseu respondens ait : Cam *olim Thaï wang

habitant in regz’one Pin , ac *septentrionales-barbariassz’duzîs incursionibus-vcxarent eum, reliquit illam (regz’o-

ncm Pin) , nique Khi chan°infra ( i. e. ad Khi Chan montîs°radices)condz’lt1urbe, commoralus-cst °. Non eligendo (2 1 9)°

occupavit banc sedan,- sed non potuit abstinere (i. e.aliter agere ) °.

â. XLIX.Si princeps vere exerceat virtutem, in sequen-tihus generationibus, inter filios ejus et ncpotes certealI’quz’s existet qui regnabit (220)°. *Sapiens princeps qui

* fundat-dynastiam, utsuz’s postais * transmittat-dignitatis-

hæredilatem , tanlummodo peragit (i. e. satis est per-agere) en quæ imz’lalz’onc dîgna sz’nt ac possint ab illis

continuari° (22 1). V erum quod-spectat-ad° perficienda con-dz’læ dynastiæ merita , tune Cœlum (222) est °. Princeps ,

(a 16)G: Nomen regni cujusdam regno Tcng vicini. Tart. interpreslogit Sz’oueï.

(a x7)H : Timeo ne pariter me lacessat, ac menu: regnum invadat.(218) H : Ut è periculo mihi imminente salins evadam?(219) C :Non quoi! hæc sodas aluspicando regimini commodior

esset quam regîo Pin. - Non eligcndo etc, i. e. banc sedem liberaelectione non occupavit.

(220)A: Quamvis , ut Thaï Wang, regnum sullm amittat, si , illiusinstar, virtutcm scint colere, ejus postcri, cœlo fax-ente ac felicircrum mutatione , ad dignitazem regiam promovcbuntur. Iln’d. Inde(i. e. ex urbe ad radiccs montis Khi condiln) exorta est dynastiaTcheou(l,187), ac Wen wang oins conditoris filiusVVou Wang, res-taurata avi sui Thaï Wang potestate , max universum Imperii do-

minium assecutus est. i(un) H : I. e. Virtntem colore, humanitalem in subditas exercera.(222) Non humanæ vires , sed Cœli providentia efficit ut Sala

fundamenta ad perfectæ monarchiæ culmen assurgant. C : 1nde p.11tu Cœlum principes qui virtutem coluerunt, semper remunerare.

6

82 une" (x1)ut sicut illud , quomodo ° (223) ! Taniummodo enitere ad1exercendam virtutem (224) et nihil-amplius °.

5. L. Teng regains Wen koung interrogansait: Teng parvum regnum est°. Quamvis exhauriat viressans (225) ad servienduxn magnis regnis (226) , tunenon poterit adhuc (227) en evitare". ** Quomodo agam uttune possim (228)?

Mengltseu respondens ait : Cam *olim Thaï wanghabitaret in regz’one Pin , ac *septentrionales-barbari in-

cursionibus-vexarent eum, quamvis serviisset illis eumpellihus (229) et sericis-pannis , non potuit tamen cos’evitare ° ; quamvis deinde serviisset illis cnm cani-bus et equis, non potuit lumen cos evitare °; quamvis’tandem serviisset illis eum unionibus et gemmis, nonpotuit [amen cos evitare °.

Tune congregatis sui regni *senioribus° alloquens cosait: Illud-quad *septentrionales-barbari° exoPtant° , est

(:23) Perperam Noël : Eccur igz’tur ita mais? C : nunc regnum

Thsi præpotens, regnum veto Teng debile est; carte illi resistendipotestate cares. Ut igitnr Principis (i. e tuî) potentiafiat valida aienthujus (i0 pi H.) regni Thsi potentia quid tibi agenda"! est? Ne forteingenti molimine opus esse arbitrais. Solnmmodo...

(224) A : I. e. En que principem decem. Vid. not. no.(225) H : I. e. Divitiaa.(2:6)1. e. Ut reguomm Thsi et Thsou regulos muneribus damni-

ceat.’

(227) H : Non potero me ab eorum incursionibus defendere.(228) I. e. Regnum meum illæsum servait.(229) Scrvù’t eum pellibus etc. , i. e. pelles etc. , in obsequii signum ,

illis obtulit.(230) C : Barbara illa gens, non tributi solutionem sed menin

regnum petit. ..

(xlj) mon 1.) ’L 83mea * terra° (230). Ego audivi illud dz’ctum° : a pn’neeps*sa-

piens non cadet, propter ipsam terram’quâ aluntur homi-nes°, annis contendere fla utnoceat hominibus (23 1) n. Vos

duo et tres filii (232) , quid doletis , propler-quod futurisitis sine-principe (233)? Ego *jam-jam-discessurus-sum °.His dit-fis discessit è regione Pin , ac postquam supera-visset *montem-Liang, urbe-conditâ ad montis Khi chan°.radices , commoratus-est °. Tune regzonz’s Pin homines

dixerunt : princeps noster humanus vir erat°; non licetillum amittere (234)°. Idcz’rco 1 secuti-sunt illum cer-talz’m properaaemnt, sicut mercatores lucri aw’dz’ores qui

confluunt-ad nundinas.Quidam ait : siBegnum àmajon’bus transmissumpergene-

rationes conservare°,non sitillud-quod homo ipse° possitagere°, oportet vires-omnes-exerere pugnando asque admoriendum, ac non decet aufugere. Princeps , quæso ,elige inter hæc duo ° (23411).

(231) Perperam Noël : Vîr princeps rebus non aliam. Hic vo-cem i (i :5) rectius pmpter, ab, quam utz’ , interpretabimur. Vers.Tart. Ambon: sai’sa, m’aime! be oudsïrengge i tourgounde, nialma

be kokz’mko , sapientes , propter «à alens bomines , non nocent homi-

nibus. E: terra «à: quinque fmges quibus aluntur homines.Porto, si princeps terram, subditornm sanguinem in præliis ef-fundendo, tueatur, ipso terra, que cos alu-e debet, necis causa etinstrumentum evadit.

(232) I. e. Dilectissimi subditi.(233) A :Ne doleatis (C) neque arbitremini , (A) vos , postquam dis-

cessero , nullum amplius principem habituros. Principes (H) eruntdonec homines. Solummodo (A) virum benignum ac humanitateprædilum, qui mihi succedat, reperire satagatis.

(234) A 1 llle nostrum columen ont, nostræ securitali et folicitaticonsulebat; quomodo illum sic misera à nobis molli patemmur!

6..

81L nunc"5. LI. Cam regni Lou regains Phing koung (235) flam-jam-exiturus-esset , quidam ’principi-gratiosus-vir nomine

’ Thsang tsang ° rogans ait : aliis diebus , quando princeps

exire oolebat , tune cette admonebat *præfectos (236) deloco quem petebat. Nunc ocra quamvis * currus jam *equis-junotus-sit°, 1"præfecti nondum sciant lacum quem petit.Ausim illud rogare.

King koung ait : ’Jam-jam-invisurus-sum Meng tseu.Tfis. ts. ait : Papæ .’ quomodo ° causa est quâ fit (236 a)

(i. c. quomodo fit) ut princeps sic demittat suam 720121713-

simam personam , in prius-eundo ad invisendum *pri-vatum-hominem °? Procul dubio *existimas eum essesapientem"? Ritus et æquitas (237) ex vira sapiente ° exire(238) salent. V emm ° *Mencii ° posteriores exequiæ (239)

(234:1) H : I. e. Vel emigra , vol regnum tibi à majoribns transmis-sum fortiter tuere. Si speras (C) fore ut subditi tuis beneficiis de-vincti te , ut Thaï wang , quocumque sequa’ntur , tune discede; si

non , asque ad mortcm dimica, neque alio transmigres.(235) C z L0 tching tseu (G) Mencii discipulus qui præfecturam

gerebatin regno Lou (i 2,787), magistri sui sapientiam apud Princi-pem collaudàrat. Cum ergo illuc appulisset Mencius, Phing koungeum inviscre voluit.

(236) Perperam Noël : regiæ domûs administras. F, H : Præfecti

quorum officium est equos currui aptare.(23611) Interpres E loci hujus difficillimi verba sa wei’ (3,211-

5,595) aliter explical : Quomodo! illud-quad (sa) princeps hodieagit (weï) demittit (khing) nobilissimam ejus personam.. Secutussum A, B , C , H. -

(237) Perpcram Noël :morum honeslas et «tequilas. H : illud quodThsang vocat rilus et æquilas aliud non est quam sumptuum vel in-gcntium vel exiguorum congruentia.

(238) Sapiens cxterius prodit, nempe servat , ritus et æquitatem.(239) I. e. Exequiæ quas Mencius matri au: prius defunctæ per-

En:

1.

D «ne.» ’-«

(xlij) LlBER i. 85superârunt priores excquias. Princeps ne cas eum invi-surus °.

King koung ait : Ita (i. e. non ibo ).â. LII. Cam L0 tching tseu aulam ingressus-esset ad

principem invisendum, ait : Princeps , *quamnam-0b-causam non invisisti Meng kho "P i

Plu’ng [rating ait : V ir quidam alloquens me exiguævirtutisî virum ait z *Mencii.° posteriores exequiæ sumptuet magnqïcentia superârunt priores exequias ; *quapropternon ivi ut eum inviserem °.

La tching tseu ait: Quomodo°! numquid illud-quod’princeps vocat superare °, situm est in eo quad priusadhibuit levions viri-litterati ntus , posterius ocra adhibuitsolemnes * præfecti ritus ,- videlicet, quia (240) prius adhibuit

trcs allas (i. e. tria fcrcula) (241),° postcrius vero adhi-

huit quinque ollas ° (242)? aPhing koung ait: Minime. Illud quad voco superarc

sith est in ’loculi-interioris et loculi-extcrioris, nique*vestium-funerearum (i. e. sindonis) ° pulchritudine °.

La tching tseu ait : Illud non est illud-quad jure voccssUPEBABE". Pauperis enim et divitis facultatcs non sunteædem (243)".

soliit. -- Cum verbum Sang accentu khiu (1,084) notetur , vera hu-ius loci interpretatio hœc est : filent-fi «à prias parerzlare sua: malri

superavit si posterius paumure sua palri(240) Perperam Noël : An quia in primis exequiz’s.. Mencius enim

principem non interrogat itemm, sed suæ interrogationis sensum

exponit. I(n41) H : Intelligit piscem , suillam-carncm , et camem-siccam.(242) H : lntclligit agnum, suem , piscem , camem-siceam , (D)

pellcm-etvcarncm.(243) H : Quando Mencius parentasit patri , pauper ernt; quando

malri, præfccturam gcrebat, ac diviliis abundabat. Alque in, juxla

86 minou5. LIII. L0 tching tseu invisens Meng tseu ait: Camego Khe de te verba-fecissem ad principem, princepsideo cupiebat venire ad te invisendum °. Sed quidam *prin-cipi-gratiosus-vir fuit nomine Thsang tsang ° qui retinuitprincipem; princeps *eâ-de-causâ non (244) profecto °(i. e. profecto non) venit °.

M ait: (245) Ubi qui: agit (i. e. magistratum gerit) ,aliquis efficit illud (i. e. promovet illiun) , ubi quis sistitur,aliquis retinet illum. Illud agere cel sisti, non est illud-quod homo per se possit ficere°. Quod igitur ego ° non-occurrerim (i. e. me invisentem non viderim) regni Louregulum , ac apud eum gratiam non inienm, Cœlum effe-cit illud °. V ilis iste Thsang familiasn filins , quomodo soluspotuisset effieere ut ego non occurrerim pn’nczpi° P .

facultates suas , modo patri , modo matri parentavit, nec eum ullomodo hic tenui illic vero magno sumptu usum esse , sed potins rituset æquitat’em servasse dici potest.

(244) E aliter : ko,.i. e. posse.(245) Noël : Quod princeps commendatione impulsas adeat virum ,

-. ce] eum ad regimen cochai; 0d quad detractatione relardatus non adeat,ce! à regimine arceat, islud adire ce! non adire allias provenit quamab infiflnù unius hominis viribus. Quamvis Noël lacum duplici modo

converterit , ne sic quidem vcrum Mencii sensum assecutus est..Verba enim hing(9,658) et tchi (4,650) non ad Principem, sed ad vi-rum littoratum referenda sunt, nec incedas etin via sisti, sed exerceramunus, et illa ca-ercendo prohibai, significant (B, C, F, G, H). -H : Si homo àprincipe gratiam ineat ac magistratumngerat (hing), ali-quis sane , (C) sua apud principem commendatione, suisque laudibuspromovit illum. Si à principe (C) gratiam non ineat , si sistatur(i. e.prohibeatur), aliquis sane , eum apud principem accusando , àma-gistratu removit. Quod vero aliquis landibus apud principem elatusmagistratum-gerat (hing), vol calumniis impetitus arceatur (tolu).illud ab homine non pros-cuit, sed à Cœlo, quod quidem(E)laud-1tore

val detractatore pro libitu usum est. -

mgaz-r r..-.:-«.:

a4

(xliij) Liman r. a) 87wwwwwvlwnmuwwwuwwmmmmmuwm

CAPUT III

Tractatûs Koung son tcheou pars prier.

5. I.îK0UNG son rouaoo(1)interrogans ait : *Magister,si obtineres pn’mar-iam provinciam (2) in regno Thsi ,numquid nu’nistrorum Kouan tchoung (3) et Yan tseu °egregia facinora passe resuscitare tibi pollicereris °?

Meng tseu ait: Tu vere regni Thsi homo es °. Novistiministres Kouan tchoung (4) et Yan tseu et nihil-am-plius °.

5. Il. Quidam (5) interrogans à Tseng si (6) ait: Si meus

(i) G : Mencii discipulus.(a) E : Explicat tong Zou per le sse (2,694402) consequi præfectu-

rani. G z Commorari in prccipua terra sa; provincia , i. e. (H) inregni administratione præcipua auctoritate potiri. -Hic verbnm [ou(10,691) vulgo via, metaphorico pollet sensu, cujus originem apudSinenses lexicographos, imo apud cunctos, si excipias C, Mencii in-terpretes , frustra quæras. C: Primarii præfecti munus dicitur Iouseu via, quia omnes inferiores præfecti qui tributorum solutioni veldelictomm cognitioni invigilant, ejus tribunal, velut tritissimameum; , frcquentant.

(3) E : Kouan tchoung idem erat ac I ou(i,808-i,177); Yan tseu

idem erat ac Yan yng (3,923-2,o43). ’(4) A : Minister Kouan tchoung sub regulo Houan koung (4,235-

612), minister Yan tseu sub regulo King koung (3,942-612) , florueo

runt.(5) Mencius, ut discipulum vehemenlius arguat, sapienüssimum

88 MENCIImagister (i. e. tu) se ipsum confer-ml eum Tseu lou , ater-nam mugis sapiens ipsi videretur?

Tseng si *turbato-corde ait :Hujus viri scientia eratillud-quad meus *avus T seng tseu° maxime veneraba-tur ° (7).

Idem vir ait: *Cum-res-ita-sit , si meus magister (i. e.tu) se ipsum conferret eum Kouan tchoung , uternammugis sapiens Ipsi videretur°P

Tseng si *iram-vultu-præferens ac minime lætus ait:Tu quomodo *contulisti me eum Kouan tchoung? CumKouan tchoung obtinuisset gratiam principis , *sicut-illudipse ministrimunus-obiit»solus°! Præterea agens in regni

administratione (i. e. regnum administrons), *sicut-illudipse diu-permansit°! et tamen quoad suas *res-præclare-gestas, sicut-illud ipse fuitvilis et objectas (8) °! Tu quomodo

*contulisti me cum hujusmodi [lamine (g)?-IIæc Tsengsi.5.111. M ait : Esse aller Kouan tchoung erat illud-

Tseng si interrogationi non minus (uid. S. l.) insulsæ accrbis verbisrespondentem inducit.

(6) E : Tseng si doctoris Tseng tseu nepos, Tseu lou celeberrimusConfucii discipulus erat.

(7) A : Quomodo me eum eo conferre auderem P(8) C : Quidam ministri præclara non edidêre facinora, quia lice:

à principe gratiam iniissent , regni administrationi non præfueruntsoli (po tchouan); ille vero solus et tanta eum auctoritate (joupi)! Aliiquia munus suum diù non retinuerunt (po kicou); ille vero tam longotempore (je pi)! nempe quadraginta annis. Inde sperare erat foreut rebus inclytis claresceret. Attamen principem suum ad sublimemImperatoris normam adeo non perduxit, ut contra eum omnibusregulis-ducem (pa, 138) constituera solummodo satcgerit. lllius faci-nora sicut-illud (,o pi i. e. adeo) vilia et sperncnda fuere!

(9) I. e. Quomodo me conferre ondes eum ministro qui licet tailla

(xliv) 1.131511 1. a) 89 Dquod Tseng si ° non faciebat (10) (i. e. dedignabatur) °;*tu-vero quomodo existimas me optare illud°?

ait : (1 1) Kouan tchoung eo perduxit suum princi-pem ut regnaret-Super-regulos , Yan tseu eo perduxitsuum principem ut par universum imperium fuma-incla-resceret. Numquid 17læ ministrorum Kouan tchoung et Yantseu res-gestæ adhuc non sufficiunt factu (i. e. non sunl;(ligna: quos exequaris) ° (12)?

1V. ait: (13) perducere regni Thsi regulum ad ocre re-gnandum mihi facile foret veluti vertere manum ° (14).

5. IV. K. ait : *Ita , tunc *discipuli lui ° dubia increve-runt nimietate (i. e. multo-magis). (15) Enim-vero, si

auctoritate valuerit , et tum longo tempore regni negotiis præfuerit,tain abjecta edidit facinora l -Illa facinora tantum indicat Menciusutpote discipulo suo notissima. Vid. not. 8.

(10) C : Po wci’, non facicbal i. c. vile-existimabaL Alitcr E : eum

Tseng si (C) mihi studiis et doctrina simillimus non (po) cuperet esse(wei) alter Kouan tchoung , quomodo existimas (i weï) me cupcre(rouan) illud (tclu’),nempcilli similcm evadere î-Alii lcguntocïcausâ.

(1 1) C : Tu qui cos contemnis quid præstantius edidisscs ?(1 a) C :Koung sun tcheou, quasi Mencii menlem non intelligent,

itemm instat..(13) H : Hic verbum i (115) eodem sensu pellet ne [Chi (8,677)

perducere.-Aliter A et E. A addita verbo wcï(5,595) : iex ,khi suc,kan principe welfecit, pa regulorum-ducem.-E : i in [sa (162)od-juvando , khi suum, kun principem , oveïfecit eum , etc..

(14) C : Si aliquantum temporis primarii præfecti muons gerc-rem, me adjuvante , regni Thsi princeps, non , quemadmodumKouan tchoung administrante, regulorum-dux , sed alter pristino-rum temporum Imperator evaderet.

(15) C : Sed ut Kouan tchoung et Yan tseu omittamus, Regain neWen wang virtutis defectu universo Imperio leges dore non po-tuissc contendes ?

go ’ manoirex Rems Wen wang ° virtute testimonium petamus, nabisoidere erit eum centum annos visisse (16) et deindediem-obiisse, ac oirtutem ( 1 7) ejus’I nondum-adhuc diffundi

patuisse (18) per unioersum *Imperium. Wou wang (19)et Tcheou koung ejusfilii continuaverunt illam * et-deindeoptima morum documenta magnopere accreverunt acpræelarum regimenflaruit. Cam oera nunc asseras oeramregnandi narmam assequi rem esse adeo facilem ° , tune ,numquid Wen wang airtus tibi non sufiicit imitatu à(i. e. tua imitatione (ligna non est) ° (20)?

(16) H: Discipulus, Mencia ministrum Kouan tchoung conte-mnente attonitus hærebat, sed , eo asserente veram regnandi nor-mam assequi adeo facile esse , in dubio magis anxio versatur.

(16a) Sic C.-H : Regnavit centum, G: Nonaginta annis.H : Spe-randi locus erat, eum virtute tantum temporis exculta, facillimeomnibus populis dominaturum; attamen, ex tribus Imperii partibus

vix duas obtinere potoit. -(17) Perperam Noël : Monarchiam. H : Mencius intelligit illius

documenta moribus emendandis idonea (3,743-9 5a) intra arctissimostermines fuisse contenta, ac vin omnes Occidentis regiones pene-tresse.

(18) Perperam Noël : Non potuit latum Monarchie": «niangon etperficere. Ex omnium enim Interpretum sententia , hic verbum hic(4,994) non significat conjungere, quo sensu aliquoties occurrit,sed (B.4c z 2,706,4,994. Kiel. Morrison, n° 3,416 et 8,423) undequa-que-instillan’, undequaque-pemaden. Assentit vers. Tart.

(19) A : Wou wang debellavit dynastiam Chang (1,299) , nempe(H) Imperatorem Tcheou (7,750); Tcheou koung præscripsit rituset composuit musicam.

(no) Perperam Noël : Numquid princeps Wen. wang.. sufficit addondon: veram Imperii adipiscendi normam. Mencius ait : numquidRegis Wen wang, quemadmodum ministri Kouan tchoung, exem-plum abjicies, numquid et illum imitari dedignaberis? Noëlianun

iJZ-QC .0

r

441:..."aod-

(xlv) Luna 1. l3 gr)M ait: Wen Wang Regis vidas quomodo posset adæ-quari ° (21)? Ah Imperatore Tchln’ng thang (22) *usque-

ad Imperatorem Wou ting (22 a), sapientes et sanctinprincipes (23) sex au! septem (23a) ° exurrexerunt. *Im-perii populi obsequentes familz’æ In diu-perstiterunt °.Cam diu-perstiterint , tune difficilefia’t mutari (210°. Tune

Wou ting *ad-aulam-advocavit *clientelares-regulos ,et obtinuit *Imperium, veluti vertisset° manum (25)°.Cam Imperaton’s Tcheou ° distantia ab Imperatore Wou

ting nondum duravîsset (i. e. non esset magna) ° (26) ,Iu’nc, îejus antiquæ fidomm m’m’stromm familiæ , et dia

errer non alinnde quam ex negationc (po) temerè sublata ori-tur.

(21) H : Si inclytus Wen Wang in tanta impedimenta offendit ,illud non virtutis defectui , sed innumeris difficultntibas exigua ejuspotentia tune superandis jure imputandum est.

(n) H z Thching (3,176) thang Familiæ Chang (1,299) conditor.(na) E : Sive K30 tsoung (12,656-a,x 15).(23) Perperam Noël : Recensmtur 67. ejusdtm siirprls Impcmlom.

Doctus interpres numeroa 6 et 7 pro 67 , nescio quomodo , acce-pit ; nullus enim textus Ion-chi-tsKB 1 3-99 3- 3) sexagz’nta-scptem exhiber.

(23a) Scilicet(E): 171aïkz’a(1,799-6,x7n), T71aïmeou (1,7993, x70),

Tseu [(7,017-50) , Phan keng (6,570-2,5n) , etc.(:4) H : Cum eorum virtus et beneficia, singulis generationibus

ancta , omnium populorum corda altius penétrassent , tune difficileerat homines Familiæ In parere dia àssuetos, ab illa subito descis-cere , ut novo domino adhærerent.

(25) A: Quamvis Imperii Viger in dies extingueretur, regnandinorma nondum immutata fixerait. Ideo VVou ting adeo facile , res-taurata Imperatoris Tchhing (3, 176) thang auctoritate , remm poti-tus est.

(26) I. e. Cum inter Wou ting defunctum et Tcheou (7,750) nonmultum temporis effluxissat. C : Octo generationum sa; 108 anno-

92 MENCIIsubmissomm populorum transmissi pz’etatz’s et æquz’talz’s

mores; illinc, transfusa ab antiquz’s Imperatorz’bus do-mestz’cæ et publz’cæ adlm’nistratz’onz’s exempla , bonumque

regimen sanctz’ssz’mz’s antiquorum Imperatorum legz’bus

miam, adhuc erant perseverantia (i. e. vigebant) °. Præ-terea existebant Weï tseu, Weï tchoung (27), ’regis-filii Pi kan , et Ki tseu , nique pn’marius mînisler Kiao ke.

Omnes 1’.in qui sapientes viri erant°, *simul conjunctz’s

virions, auxiliando adjuverunt eum. Idcirco Tcheou inImperio diu-permansit et deinde amisit illud ° (28).Præterea pes terræ non crut qui non foret ejus pos-sessio °’; unus populus non crut qui non foret ejus( i. e. illi ) subditus (28a) °. *’ In-hoc-rerum-statu Wen wang

ex° terrâ (i. e. regno) in-circuitu centum stàdia complet:-

tente surrexit; *inde illi difficile erat unioersum Impe-n’um stah’m subjz’cere ° (29).

5. V. Regni Thsi homines habent proverbium quedicitur : Quamvis vz’r habeat prudentiam et perspicacita-tem , illud non est sicut *arripere-opportunitatem (3o) ;quamvis w’r habeat *instrumenta-aratoria, illud non est

mm, G : septem generaiionum, intervallo distabant. H : Ideo po-puli à Familia Chang (1,299) nondum corde desciverant.

(a7) H : Imperatoris Tcheou (7,750) fratres ex alia matu: geniti.(28) C : Nempe Principis Won (4,658) wang ætate.(28 a) Hic yenu vulgo simt, eodem sensu pollet ac 13m (8,663).(29) B z Cum igitur Wen wang angustam ditionem ac paucas

copias possideret, quomodo tam formidandum hostem statim de-bellare potuisset!

(3o) E : Clu’ng Chi est divitiarnm et honorum adipisccndonimOpportunitatem captare; taïchî est tem P118 arationi et salioni ido-

neum expectore. 4- Quasi dicere! : lien Princeps maxima priva

(xlvj) nous 1. (a, 93sicut expectare tempus commodum. Nunc temporiso ,tune facile est ° ° (31).

â. V1. Olim dam Famz’lz’æ Hia princeps , dam Familia-

rum In et Tcheou pn’nczjves ° florerent (32) , imper-iule

territorium non erat quad exccderet mille stadia°; °nuncregnum Thsi habet hujusmodi territorium° (33). Ûlz’m (34)

gallorum camus et canum lalratus sibi invicem respondentesaudiebantur (35) , et penetrabant ab imperiah’ sede adquatuor confinia; °nunc regnum Thsi habetfrequentemhujusmodi 1populum°. Terra ejus non z’ndz’get mutationis

(36) ut dilatctur0 ; populus ejus non z’ndz’get mutationis ut

numcro-angcatur °. Si I’gz’lur regni Thsi regulus exerceat

humanum regimen , tune quominus super omne imperiumregnet, ncmo ° poterit impedire °.

â. VIL Enimvero vîrorum ocre * regnantium ° *inter-

regnum ( 37) nondum fuit distans et longum præ hoc

dentia, et clarissima virtute, quemadmodum Wen wang, præ-ditus sit, ni tempora fanant, nihil proficiet. Perperam Noël : Nonpotest [amen malins demonslrarc suam pmdentiam quam in... non po«les! [amen illum (lignnem) meh’us resemarc quam in"

(31) C : Cum præscns tempus nostro proposito ait adeo commo-dum, numquid mcos de regnandi facilitate sermones pro delira-mento habcbis l

(32) H ; Temporc quo Impcrntores Iu (7,106), Thang (5,124) ,Wen Wang (3,783,5,884 bis),ct Wou (4,658) wang cxurrexcrunt.

(33) Il z Quanta potentior es Principe Wen wang cui tantum-modo centum terra: stadia erant!

(34) C : Prædictorum lmperatorum ætate.(35) H : Indicat adeo confertam fuisse incolarum multitudinem

ut inter domos ne minimum quidem relinqucretur intervallum.(36) I. e. Non illi opus est novas terras et noves colonos quærere.

E : Dilione satis ampla, populo salis freqnente potitur.(37) Ad verbum pria optimal-nm Regum ° non exurgcre. Lima

94 MENCIInostro tempore ° °. Populorum ° mœror et miseria sub

tyrannico regimine , nondum fuit vehemens præ hocnostro tempore" °. Qui esuriunt , facile est *facere-ut-co-medant; qui sitiunt , facile est * facere-ut-bibant (38).

S. VIH. *Confucius aiebat : Virtus ° (39) aquæ exun-dantis instarinceditü. e. diffunditur)celeriter præ pedite(i. e. celerius quam pedes) ne] etiam equite ° qui defertRegis mandata.

5. IX. Si in hodiemo° tempore decies-mille quadrigaruin° regmun (4o) exerceret humanum regimen , amnes po-puli ° tandîu oppressî lætarentur" , perinde-ac-si è pati-

bulo solutis jvinculis-toHeres virum ’inverso- corpore-suspensum °.

Itaque, quamvis princzhz’s res-gestæ essentl(41) dimi-dium antiquitatis° viri , meritis suis certe duplo-superaret

i. e. longo-intervallo-disjungi (1 1,662-1 1,710). A : Ex quo WenWang et Wou wang dynastiam Tcheou (1,187) condidêre (i. e. àseptingentis annis) hue usque , numquam tantum intercessit tempo-ris intervalluin in quo nullus vir Vere Rex surrexerit. H : quamdiversa sunt temporal Principi benigno quanto facilius esset quam(vid.not. 24) vigente Familia Chang (1,299), omnes Imperii populosin partes suas adducere ac subjicere !

(38) Hominum famem et sitim levare facile est. H: i. e. Populosdiu .oppressos regiminis humanitate et æquitate solari facile est.

(39) H : Illud de humano regimine dicitur.(4o) C : Si virtus sponte sua, tain celeriter diffunditur, quanta

uberiores erunt ejus fructus , ubi , ut nunc temporis , Principi eam

exerenti opportuna occasio favebit. i(40a) C : Innuit regnum Thsi. -- H : illi mille eum-us, sen mille

stadia, pristinorum Imperatorum centum stadiis (vid. textum notæ33)respondent.

(41) I. e. Dimidia pars eorum que Wen won; præclare gessit.

(ilvîj) une 1. :1, 95illum. Solummodô propter hoc tum opportunum tempusI, res se-habet ita (42)°.

X. Koung sun tcheou interrogans ait : * Magister,si aliquando consecutus in ragua Thsi ° summi-præsidisont primi-à-consiliis-ministri dzîgm’tatem, posses in-praxim-

redigere tuam de gabemandi normâ doctn’nam° , quamvis

1*inde regulorum-principem aut Imperatorem eoadere(43) non mirum esset°, sicut illud (44), tune numquidcommovereris corde , necne°?

Meng tseu ait : Neutiquam. Ego ubi attz’gi *quadragèsi-

mum meæ ætatis annum cæpi non comm0veri animo (45),.5. XI. K. ait : *Si-res-ita-sit , tunc , *magister, supe-

rando Meng pun (46) longe-procedis (i. e. longe superas)°.1V. ait : Illud non est difficile (47). Kao tseu (47 a) ante

(4:) A : Necesse non erit centum annos, ut Wen wang , nec lon-gamsuccessorum seriem expectare ad consequendam Imperatoris di-gnitatem. Ideo Kouan tchoung imitari dedignor , atque assero mihiesse tain facile regni Thsi regulum ad veram imperamli normamperducere, quam manum vertere! Vid. supra. net. 14.

(43) A : Quamvis te Principem (C) si exiguis animis præditus si: ,ad regulorum-ducis (12,006) potestatem , si magnis, ad Imperatorisdignitatem , fuis consiliis promovere posse non minium.

(44) H : I. e. Tanti momenti munera obiens.(45) H : Quanto minus nunc temporis !(46) A : Meng pun nudà manu bovis cornua evellebat.(47) Perperam Noël : Enimvero animum non conculi, id putas

adeo difficile? nulla in ca dlflicultas! Mencius enim non absolute eomodo que ipse , sed tantum eo modo quo Mengpun, animo non con-cuti facillimum esse indicat. A : Inconcussam cordis firmitatem exvirtute et æquitate, ut Tseng tseu et Meng tseu, depromere , ramm etdifficile est; ex bullientis sanguinis impetu, ut Kao tseu et Meng pan,facile et vulgaire.

(47a) Perperam Noël z Antiquu: ille saphista Kao-tseu, quamvis

96 MENCI!me (i. e. ante quadragesimum ætatis suæ annum) noncommovebatur corde. ’

à. XII. K. ait: V iri qui non commoventur corde, ha-bentne certam quam sequantur agendi-nomfam°?

â. XIII. M ait z habent (48). Pe koung yeou ° alebatyfortitdinem [me modo ° (49). Non e.rpectabat donec corpus

suum , hostefcriente , incurvaretur; non erectabat donecoculi, bostefin’ente, nictarent. Sed, cogitabat (50) ,si inuno capillo (i. e. in re minimâ) læsus-fuisset ab cliqua

paucissima sciret et in multis errant, nu’hi lumen viam corÆJulcumque prier monstraoit. His enim Mencius innueret Kan tseumullo ante ipsum vixisse, ac 015mm firmandi coulis normam qua: insirtutis constantia sita est , tenuissc.A : Kao tseu vires Meng pull, Pekoungycou, et Meng chi che omnino referebat, ac ejus fortitudo ,non scens ac in plebcio homuncione , nihil aliud crat quam bullien-tis sanguinis impetus. Ideo (E) illi longe virtutis studio, ut Mencio ,opus non fuit, ac facillime (vid. not. 47) antequam quadraginta an-norum esset cam assecutus est.

(48) Mencius veram cordis firmandi normam nondum exponit.A:Duplex est fortitudinis genus ; alia falsa , quæ, ut in viris BIengpun,Pa koungyeou et fllcng Chi cite videre est, è solo bullicntis sanguinisimpetu oritur ; alia rem, quæ , ut in doctorc Tscng tseu, (C) nec non01mg tseu, sola æquitale et recta: Rationis dictnmine nititur.

(49) I. e. Hostem impctcbat antequam ab eo impetcrctur. Sic C etH. Perperam Noël z Dam enim pugnandum crut, virlisscs perlas ejusvelu! adamantinum slare immobile; uidisses minutes rjus oculosfugamabhorrere. Præterca liic me pi (6,589-11,158) non signifient : ocuhjugula abhorrent sed (G : 1o,946-6,679) oculi hostilis gladii fulgoreperslricti tremulo motu pupillam torqucnt.

(50) Perpcram Noël : Si cogilabal se ab aliquo val minimam inju-riam acrepisse. Vcrbum sse (rogilalmt) non ad iryilriam-atcepisse sedad la (vupulassel) referendum est. Assentit versio Tart. lantaboukhaadali gânimbi. Vid. infra : speclabat si impcteret..

(xlviij) mm 1.1:)?» gihomine , eogitabot , inquam, illud esse sibi trope perinde-ac-si vapulas’set ° in media foro , out in ipso regulipalatio. Non sustinebat accipere injun’am à plebeio ho-muncione induto laneâ-veste largâ et amplâ; pariter, nonsustinebat accipere injuriam à decies-mille quadrigarum°principe. Spectabat (i. e. existimahat) , si impeteret decies-mille quad1igarum ° principem , illud esse, pexinde-ac-siimpeteret (ahi occideret) ’indutum laneâ-veste hominem.Non reformidabat (alii reverebatur) quemquam *regu-10mm. Si molesta verba ab eis joctata ad ipsum pervcni-rent , certe reddebat ca (i. e..par pari referebat

â. XIV. 111111 quam Meng Chi che ° alebat fortitudi-nom hujusmodiemt°. Ipse aiebat : a Ego specto (i. e. exis-timo ) , si non vincam (50 a) , illud esse quasi Vincerem °.

Si quis metitur hostem et deinde progreditur, si quissollicite-scrutatur victoriam et deinde conserit-manus ,illud est formidare tres(i. e. innumeros) exercitus °° (51). nPorro , ille Meng ahi (52) che, numquid, lad sententid,poterat esse certo Vincens (i. e. p. c. Vincere) °? T an-tummodo poterat carere metu et nihil-amplius °.

â. XV. Meng chi che videtur (53) quasi retulisse Tseng

(500) I. e. Eodem loco habeo «à non vineere et «à Vincere.

(51) C : Manus conserere , non nisi hostis debilitate ac victoricspe comperta , ignavi est.

(52) Interpretcs E , C et vers. Tart. hæc usque ad nihil amplius ve-lut ab eodem Meng chiche dicta exhibent. E et G : Chi (3,830) sonussen vocula auxiliaris , Mengnomen Familiæ , che panvum-nomen est.

(53) H : Meng chi che qui unum spectabat ut Vinceret, (B) omne:suæ agendi-rationis causas à se ipso desumcbat; Tscng tseu, (D) siquid argumentum ipsi proponeretur , semper illud secum diu revol-vere volebat, ac, non nisi computa rei veritate , fidem loquenti adlii-lwbat. -- Pe koung frou qui (H) unum spectabat ut aliis resisle-

7

98 rumentseu; Pe koung yeou videtur quasi retulisse Tseu bis.Si utraque istorum duoruin virorum ° fortitudo califau-tur, facile non en’t dignoscere *quænam-earumfortitudi-num alterd excellentior esset (54). *Verumtamen Mengchi che custodiebat præcipuum ° (55).

5. XVI. * Olim Tseng tseu a110quens discipulum suam

ret, (B) omnes suæ agendi-rationis causas ab aliis desumebat. Tseuhia , Sancti viri verbis inconcussam lidem adhibendam , nec utrumvera val falsa essent quærcndum esse censebat. Hinc patet quantumclaudicet Noëliana interpretatio : Tseng tseu sibi unica «stabat, inten-nisque animi sui affectibus assidue irwifilabat. P: koungyeou id unwnspeelabot ut alios oirtule et doctrina saperont, ut olim Tseu hic. Hæceonfinxit doctus interpres ut quocumque modo Meng chi che et P:koungyeou viris Tseng tseu et Tseu bio ex omni parte simillimosfuisse ostenderet. Quod quidem ipsis interpretibus Sinicis improba-tur. D z Mencius cos non quantum ad virtutem, sed (C) quantum adoitalem-spù-itum comparat; neuter enim vires Tseng tseu et Tseu hiareferebat. -- Cæternm (ibid) hæc tantum scripsit Mencius ut verbadoctoris Tseng tseu de magna fortitudine affenndi ansam arriperet.

(54) A : Quia utriusque fortitudo ex solo bullientis sanguinis im-

petu oriehatur. t( 55) Perperam Noël : Videtur id quad maxime necem-in»: est mec-

naisse ac custodiaisse : nihil enim tintere, inærionemque animi ardo-rem conservare semper necessum est; alios autem vinette quandoque

’ tantum Opusul. Ut hæc interpretatio sibi constet ac Sinicis commen-

tariis congruat, scribendum est potes pro necessum est. A : A! Item;yeou unum spectahat ut vineeret; illud est quærere ea que: ab aliispendent. Porro ea non semper obtinere potes. Meng chi che unnlnspectabat ut non pavent; illud est quærere ea que: in tua pou-Matesita sunt. Porro ea semper obtinere potes. ldcirco Mencius asseritinviris supradicta(vid. not. 53) fortitudine aecensis, finem quem sibiproponebat Meng chi che eum viri Pe koung jean fine collatum,esse præcipuum quid ac majoris momenti; ut pote quem omni tem-pore facillime assequi possumus.

une I. i 99Tseu siang ait : (56) Tu ne amas fortitudinem°? Ego *au-divi quid esset magna fortitudo à *magistro meo (i. e.Confucio)°. u Ubi *ad-me-rediens oc me attente perseru-tans° video (57) mentem non esse rectam , quamvis adver-sus homuneionem indulum laneâ-veste largâ et amplâ ( i. e.

debilissimum hostem ) mihi pugmmdum sit, quomodoego non pavescerem °? Ubi *ad-me-rediens ° videomentem esse rectam , quamvis mihi immineant milleout decies-mille homines, ego in illos impertem’tus in-cedo ° (58). a

(56) A : Duplex est fortitudinis genus; alia parvo, alia magna.Vid. supra not. 48.

(57) Noëliana interpretatîo potissimum sub finern a vero sensutoto cœlo distat : Si meumjudicem non esse orquum ut hostan aggra-oïar, quamvis ne esset ’ f sortis ’ l illis hom ’ .., lamen-Aeum non impeterem. Pale! tune me non limon pemulswn pugnom de-trectare. D : Mens seu principium immateriale (li, 5,936) spiritum-vitolem sen materiale principium (khi, 4,828) regit. Quando Mens ,quiescentilsus nempe perturbationibus, pura et recta est, vitalis-spiritus valet. Si tunc mihi immineant innumeræ hostium turmæ,ego imperterritus cas aggrediar. Si veto Mens , perturbationihusintus grassantibus , recta non sit , spiritus-vitalis debilitatur acquasi fame elanguet. Si tune vel imbellis è plebecula homuncio melacessat, meum vitalem-spiritum facile franget, ac Victor evadet.Pugnam eum eo inhuma quomodo non paverem! --- Gravissimusdocti Interpretis error inde potissimum ortus est quod verburn Yan(5,44 3) pro littera finali habuit; dum contra , interrogationis signutnhic est. C : Yan , i. e. hou (43) quomodo? -Porro , nemo non videtquantum discriminis sil inter non timeo (ut interprctatur Noël) et(H) quomodo non timerem.’ quantum inter non æquum esse, æquum

esse, et si mens men non nous , si recta sit.’

(58) Perperam NOM : lm Confucius. A : Ex bis doctnrisTseng tseuvalais patch.

7..

«me sinon (xlixjS. XVII. Meng chi che°conservans vitalis-sPiritûs im-.petu’m, si eum. eum Pe [rating jean eonferas, custodiebatpræeipuum, sed adhuc non seiebat sicut Tseng tseu° cus-todire præcipuum (59) °.

g. XVIII. î K. s. t. ait : Ausim te interrogare (60). Me-Athodum quam *magister meus ° tenet ut non concutiaturcorde , et eum quam tenuit Kao tseu° ut non concutereturcorde , possum ne obtinere ut audiam°? .

.M. ait: Kao tseu aiebat: (61) a Si non obtines in ver-» bis , ne quæras in corde. Si non obtines in corde (62) ,

.- (59) Quasi diceret : pulchrius et utilius est numquam timere (utMeng chi che) quam semper vincere velle (ut Pe koung yeou); sedpræstat rationem sequi , vel fortitudinem suam ex mentis rectitudinehaurire (ut Tseng tseu) , quam nunquam timere (ut Meng chi che).v (60).H : Interrogat eum de animi fortitudine quam ipse non nisi inquadragesimo ætatis suæ anno , et de eâ quam Kao tseu ante bancætatem habuit. Vid. not. 47. ,

(61) Hæc omnia osque ad S. XXVI difficilia et perobscura sunt ,ac intricatissimis nec non inter se plane diversis glossematis. ab in-

.terpretilms exponnntur. Nitidiores notas excerpere ,enitar. D. H :Si, ubi aliquid dicere cupis,-perspicue non vides verborum dicen-dorum rationem , (G) tunc relinque hæc verba , ac eorum rationemin corde quærere noli. Si enim eam ibi quæras , (H) cor dubiisobruetur ac (A) concutietur. (Quod falsum est ut infra videbis). --iAliter E : Pou le, est non invenire in hominibus bonum cor et bonaperba. Kao tseu, si inter homines, aliqui verba non houa in eum jac-tarent, non quærebat utrum eorum cor foret honum; tantummodo

àrascehatur illis. -* (62) C :I. e. Si cor tuum quietum non sit , tune (G) illud componea’c rege , nec auxilium à vitali-spiritu quæras; alioqui (C) cor quad

est principale (pan , 4,063) minori-principali (mo , 4,062) subjectum

esse censeretur. D z antequam humanitatem et æquitatem exeras,necesse est ut eam intus in corde possideas.Porro , cor non potest à

Liman 1. (a 101b ne quæras in vitali-spiritu ».- a Sinon obtines in corde;ne quæras in vitali-spiritu n , illud licet (63); u Si nonobtines in verbis, ne quæras in corde a» , illud non licet.° Mens est vitalis-spiritns ° dux ° (64); vitalis-spiritus est-membrorum” plenitudo (65)°. °Mens est summum °; spiri-

tus-vitalis est secundum ° (66). Itaque dico : Homo debet

spiritu-vitali ca qnærere quæ spiritus-vitalis non nisi à corde depro-mit. In hoc Kao tseu recte sentit. Mencius existimat banc Opinio-nem esse rectam; cor enim omnium hominis actionnm origo est.Aliter E : Si sciret homines habere malnm cor (sin) , licet eum bonovitali-spiritn i. e. honestis verbis (ibid.) eum adirent, etiamirascebatur illis.

(63) Tchu hi apud C ait : Illud Mencii judicium non est 0mn inorectum. Cor enim maximæ, et vitalem-spiritum nnlli cura: habereneqnaquam decet; quia nempe cor vitalis-spiritûs auxilio aliquandoindiget. Ita une locntus est Mencius (171121.) , quia ce; (sin) sæpissime

ac fere semper vitalem-spiritum (Un), vitalis autem spiritus cornon nisi rarissime ad agendum movet.

(64) E. : Cor est sicnt princeps, mens (tchi) sicnt exercitns-dux, spiritus-vitalis (khi) sicut milites. Cor cogitat ac meditatur ,mens perpendit utrum res cogitatæ liceant nec ne, spiritus-vitaliscas exequitur.

(65) Spiritus-vitalis per totum corpus diffunditur, ac membris ,,vel sensibns (aux cinq sms)vi1n ad agendnm necessariam suppedi-tat. H : Per tbi (12,651) membra, hic intelligit oculos, aures, nous,os, etc.; per khi (4,828) oitalem-spin’tum, hic intelligit 011mm ,auÆtum, olfiutum, gustatum, et taetum. Ideo ait : vitalis-spiritusmembrorum plenitudo est, i. e. ubi singula membra sen (H) singulisensus habent spiritum-vitalem ( nempe vim cnique necessariam, utoculis virum, etc.) deinde sno munere fnngi possunt.-Aliter E :Perspiritum-aitalem intelligit eaml vim qua: animi perturbationes, ut,lætitiam, iram , amorem , odium, conflat.

(66) C : Mencius non ait hoc (mentem) esse prius, illud vero(.vitalan-spin’tum) esse posterius, hoc magnum, illud veto parvum L

r02 m E N c u vdiligenter-’custodire suam mentem , non dcbet turban;suum vitalem-spiritum.

â. XIX. Koung sur; [chenu ait: Cam dixeris z (67) Mensest summum °; spiritus-vitalis est secundum °; eumpræterea dixeris: Homo debet diligenter-custom suammentem, non debet turbare suum vîtalem-spiritum °,quid per [un intelligzk ° P

M ait: (68) Si mens obstmatur tu: sola sit, tune mo-ï

sed innuit maximam curam primum menti, deinde vitali-spiritniconservandis esse adhibendam.

Ibid. Cam mens sit summum, eam debemus eum venerationëcon-servare , ut (B)semper pura et lucida sit , nec suam in corpus domi-nium amittat. Cum vitalis-spiritus sit secundum, non licet eumperturbare , sed potins (H) eum alere debemus,ntmentem constan-ter adjuvare ac suam munus rite obire possit.-Porro (A) eum Kaotseu dicent : Si non obtines in corde ne quand: auxilùlm à oitaü spi-

ritu, ostendit se nasse tantum mentem suam conservare; quomodoV enim potuisset non perturbare , i. e. semper (H) alere suam vitale»!

spin’lum cujus auxilium nonnunquam cordi necessarium est? Vid.not. 63.-]! : Quando mens intueturac facere intendit aliquid, vitalz’sspin-lus, illi parer, atque jussa exequitur. Idcirco oportet mentem inrecti tramite continue, ne forte vitalis spiritus perturbetur, ac im-merito lætîtiam vol iram , amorem vel odium in homines exerat.

(67) A z Cam Koung sun tcheou perspîcne non intelligentverba : mens est summum, spù-itus-oitalz’s est sebundum, sic [ursinsinstat : Si mens sît summum, tune (H) magni momenti est, vitalisauiem spiritus parvi momentî (Vid. net. 66). Inde sequitur satisesse si homines rite consonent suam mentem. Cm- addidîstî nonlicet perturbarc ( Vid. ibid.) suum vitalan-militum P

(68) Hic et in seqq. Noël sæpius erravit. A : Mens et vitalis-spi-ritus separari nequeunt. Quamvis enim (G) mens vitalem-spiritnmex decem vicibus novies (muffoissur , et vitalis-spiritus mentontantum ex deëem vicibus semel (uncfois surdix ) ad agendum novent,

neque mens vîtali-spiritu , neque vitalis-spiritus mente carere patent

.-fi:..... à, s--A.-.l .m...

fiw.-..pmv..... -.., -......- .

(I) Luna Li?) - 103vet (i. e. turbat) (69) vitalem-spiritum; panier, si vita-lis-spiritus obstruatur ac solus sil, tune movet (i. e. tur-bat) mentem °. E1. gr. nunc ° si m’r cadat ° , au! fugiat ° ,

illud est vitalis-spiritus (i. e. hæc Çduo oriuntur è vitali-spiritu)°; etem’m retroagens movet ejus cor.

5. XX. K. s. t. ait : Ausim le interrogare. *Magister ,* quâ-in-re 1’.in Kao tseu præstas ?

M ait : (7o) Ego intelligo verba; ego rite alo meam* immensam ° 1 vitalis-spîritus vîm.

(69) H z Hic prias thaung ( 8,99) signifient manet i. e. z’mpellit adsibi obscquendum, posterius vero , mon! i. e. perturbai. Ex. gr. (C) ubimens se se viduti sols applicat (G. i 1,766 i. e. [chouan i, ibid.) ,moos: spiritum-vitslem ad virtutis actas exerendos; ubi mente suioblitâ, spiritus-vitalisfugæ ( au. infra) solus se applicat, i. e. om-nem vim suam ad fugiendum depromit , tune mens in fugam rapitur.Hinc peut corpus à vitali-spiritu in fugam trahi quia mens obs-truitnr, val sui campos non est. -E : Quando Biens obstruitur acsala est, tune vitalis-spiritns non agit. Quando vitalis-spîritus, tunemens non potest res peneuare.-Alii ntrumque verbum thoung(899 )interpretantnr turbant. E : Cor est velut princeps, mens- sicut (lux,cpùitus-vütdÏs sicut milites. Si mais nordi rebellis sil, rumba: vitalem-

spirilum, quemadmodum du: milites, si Si spûilus-oïkxlismulti rebellis sil, turbot cor, quemadmodum milites rebelles, suumduc-cm ac deinde suum principem turbanl. Tain: hi apud (B) n Mens

moos! n quasi dicent z ubi amurais Tous turbidus est ,ejusfluctus etiam turbidi surit. « Spin’tus-ailalis movct menu-m n quasi

dicent: si [maisfluctus oppositA mole cohibiti non labantur , retro-uguntnr ac tin-liant amnisfontsm.-E: Quando mais vel vÏIaIIk-spinLtu; sepmtim obstrunntur (n,652-1,673) fiunt i (l,766) unica,cola, qui: nempe alterum alterius auxilio destituitur. Quando maisobstruitur ac quasi occluditur, tunc..

(70) B : Quando verborum ratio clora non est, tune cor dubiisobruitur. Ego veto meum cor perscrutor, dubia ejus disrulio, neproinde, quocumque homine loquente , verborum rationem penc-tl’are queo. Quando vitalis-spiritus non est plenus, i. e. debilis ,

104 menez!K. s. t. ait : Ausim te interrogare. Quid vocas *immen«sam °. vitalis-spiritus vz’m P

M ait : Illud est difficile dictu ° (71).â. XXI. Ipse Ialz’s est vitalis-spiritus °. Maxime magnas

(7 2), maxime fortis est (7 3). Ex en quod(i. e. quando) nos illum

recta alimus (74) et illum non lædimus (75),- tune com-plet omnia quæ sunt in cœli et terræ ° intervalle (7 6).

ê. XXII. Ipse adhuc talz’s est vitalis-spiritus °. Conjon-

git æquitatem cum raüone (77). Si corpus careat i110 , tuneesurit °.

tune cor minimà. re pavot. Ego veto semper alo ac conservo meninvitalem-spiritum. Inde cordis vigor augetur nec ullâ re concutitur.Kao tseu veto secus sentiebat (Vid. net. 62).- Sic ab eo toto cœlo dif-fero, sic eum longe supero.

(7 1) H z Cum hæc immensa vitalîs-spiritûs vis in abditissimo cordis

nostri recessu habite), ac forma et sono careat, difficillimum estdefinire quid per. se rcipsi sit. Nohis mires illius effectus nossetantum datur.

(7 a) B : Nihil est quod facere nequeat, nullus est locus que. nonperveniat.

(7 3). H : I. e. Infrangi non potest. B z nec mors nec vita, nequeadversæ neque prosperæ res eam (nempe viras qui eam rite alunt)concutiunt aut immutant.

(74) Il z l. e. Si agende rectam rationem sequamur..(75) B : Si ne minimam quidem rem agas qua: vitalem-spiritum

lædat aut perturbet.(76) H : Potest amnes res exequi quæ inter cœlum et terram (i. e.

in universo mundo) sunt. Porto (A) inter oœlum et terrain suntœquitas et ratio ( 8,206-1 1,1 l7 ); quia videlicet omnes hominis sansæquüate et mlione oriuntur. Horum verborum sensum sic definitD : si filins est pins, si princeps humanus , illud dicitur acquittas;illud per quod filins pietatexn, per quod princeps humanitatemfixement est ratio.ç (72) A: Ubi (allaitas et ratio aliquid facicndum esse docent, spi-n

. "ÇATFÎ... e

.-.. - à..,.-

une l. l’ir- 105à. XXIII. Ille m’talzk-spiritus est illud-quod ex diu (7 8) ac-

cumulatâ æquitate naseitur". Non potes vero agenda Imamne] dans res æquitati (79) consentaneas furtim ° assumere(i. e. obtincre) illum (8o)°; val, non potes une, æquitatesemel ont ilerum quasi furtim-edita°, assumere illum °.Si, quando agis , existat *non-lætitia in corde , nempe sicor non sil lælum , i. e. saturum (81) , tune vilalzk-spin’tus

ritusvvitalis ipsis adjumentum præbet , ut res facienda suum effectumexpedite et convenienter sortiatur. Sic (D) uxor, quasi minus-principale(4,062) , marito , quasi principali (4,063), juncta, eum quotidie col-laborando adjuvat. Cum (C) igitur æquitatis etrationis actus ,Inon nisi

vitalis-spiritûs ope et interventu exterius prodire possint, tunc(H) si eum rite non alas, si membra tua val sensus (Vid. not. 65) nonimpleat, tunc quasi fame languescet, nec jam mentis tua: consiliaexequi valebit.

(7 8) C nie-cumulait œquitalem (tsi i) , ac proinde immensam vi-talis-spiritus vim in-se adaugere, est multorum mensiumatque anno-rum opus, ut videre est in Mencio non nisi 4o annos notas ani-mo non concuti cœpit.

(79) D : Unam vel dues res æquitati (H) consentaneas, quemad-modum Kao tseu quasi furtim et perfunctorie agate , est tantumunius momenti negotium. Ideo ille sophista antequam 4o annosmecutus esset, suo quidem sed non quo oportebat modo, animonon concutiebatur.

(80) Fei i si cul lsiu ahi. Ut obscuri hujus loci sensus diluci-detur, juxta D legendum censeo z [si i , cul si lsiu tchi, i. e. (ibid)

fei non (hing agendo) i unam vel dans res aequitati consentaneas, culet, si (E, i. e. mi, 2,147. assentit vers. Tart.) furtim , tsiu assumes ,tchi illam ( immensam (B) vitalis - spiritus vim .extrinsecusC z Vitalis-spiritus ex æquitate diu accumulala,’œquilas ex carde,nascitur. Perm, si æquitas non existat in corde, sed extrinsecus’accersatur , quemadmodnm falso sentiebat Kao tseu ,I tunc. vitalis-spiritus à peregrinâ istà et ementitâ æquitate oriri non poterit.k (81) H z l. e. Non esse contentum, non habere-satis. Ibidx Si

r06 sa en c n ’ (1j)esurit ’. Ego itague dico : Kao tseu nondum ”’scîebat

æquitatem (82), ex eo quad (i. e. quia) ipse exteriorem-judicabat illam °.

â. XXIV. Oportet (83) habere (i. e. impendere) Ope-mm", et non prædefinire (84). Ûportet in corde nonoblivisci, et non velle adjuvando augere (85-6) illum °.Ne-sis (87) sicut quidam regniSoung homo 1°. Inter regniSoung hommes , quidam fuit qui dolons quad suæ segetes° non grandescebant °, tune extraxit illas ° (88). MMente-

æquitatem acannuIavenîs (tsi i) , cor contentum erit (khie) , ac spi--ritus-vitalis nascetur; si non accumulaven’s æquitatem, nempe sieam , utKao tseu , quasi furtim et perfunctorie exeras , tune spiritu-vitalis languebit.

(8a) A : CumKao tseu æquitatem exterius (i. e. in fortuito open) ,non vero intus(i. e. in corde) existere censeret, tune aquilatan,ad adaugendum spiritum-vitalem accumulera non patent. Quomodoigitur corde vere non concuti potuisset? à

(83) A : Cum spiritus-vitalis non nisi ex W diu accuinulatanascatur , quisque debet indesinenter ei usure operam , i. e. canariut .quodcumque agit æquitati sit consentaneum.

(84) C : Non debes tibi prædefinire tempus quo mi vitalis-spiri-

tus plenitudinem assemturus sis. -(85) C z Si forte vitalis-spiritus ad plenitudinemnondum pervenc-

rit, ideo illud fit quod æquitatem nondum perfecte necnmulasti.Tune , cave ne egregium hune laborem intermittas.

(sa) Perpernm Noël : Velle ejus (justitiœ) momentum. c :Nihil

licet facere ad adiuvandum (i. e. festinandum) sui vitalis-spiritusincrementum. D z Homo expectare debet donec cœlestem rationemdiligenter diuque secutus, illum ad plenitudinem sponte suâ perve-

nire vident. a(87) C : Qui in se ont vitalem-spiritnm osvere debet ne ridiculum.quemdam regni Soung incolam imitemr.. (88) Culmos, emotâ radice, è terré pene extrait, ut anions.

o

-:.w’1- W m-.«.qw-.v ..

:40- in .uqom, MM

«"2 «aux: d... ru.

WAOU’ a..." ion-M I îùàvu.’..;.t., ne,

I

une x. 107turbatd rediens , compellavit suæ damais viras dicens:a ’Hodierno-die valde defessus-sum °. Ego adjuvando

,« segetes adauxi eas’ (i. e. segetis incrementum adjuviatque aoceleravi ). a» Ejus filii accurrentes ° venerunt ut vi-

derent illud. Sed segetes tune ancrant °.In *Imperio° (88a) , boulines qui non adjuvant segetem

ut eum adaugeant, pauci sunt ’. Qui 1’arbitrantur nihil-

esse emolumenti(i. e. incrementi), et deserunt illum .similes sunt agrieolis qui non purgant-loliis segetes° (89).Qui volant adjuvando illum (90) adaugere , survies suritprædicto agn’colæ qui è terni extraxit suas segetes °. Non

solum illi non sunt-emolumento (i. e. incremento), *sed-etiam nocent illi (91).

5. XXV. Koung sun tcheou ait : Quid vocas a ego in-telligo [laminant verba » ?

M ait:Si devia (92) sint alicujus verba , ego scio in quo

apparerent. D : Perinde ac si quis dolens quad vitalis-spiritus cor-pus suam nondum implet, ac eum Cœli virtute in nabis adaugeriignorons, ejus incrementnn ante tempus stulte promoverc ten-taret.

(880) C. : L e. Viri qui à sno vitali-spiritu temere adaugendoprudenter abstineant, paucissimi sunt.

(89) C. l. e. Qui æquitatem aliquandiu à se accumulatam suavitali-spiritui non multum prodesse arbitrantes, opus suam desc-runt, i. e. (H) eam accmnulare desinunL.

(90) C : l. e. Qui suam vitalem-spiritum adplenitudinem nondumpervenisse videntes, omnia temere factitant ut illius incrementnmante tempus accelerenL.

(91) H : Si qui! hujusmodi viz- jnjuria ab aliquo antistar, nec-quicquam à vitali-spiritn anxilium petet; vitalis enim spiritus in-consulta ejus festinatione cxaruit ac evanuit.

(92) Perperam Noël :Si inepta verbe" A : Quando hominis mens

108 manoircor ejus obscuretur (93). Si exundantia (94) sint alicujusverba, scio in quo cor ejus celui in-foveam-incidat (95).Si non-recta sint alicujus verba , scio in quo cor ejus re-cedat (96). Si subterfngientia (97) sin! alicajus verba, sciain quo cor ejus exhaustum sit (97 a). Hæc quatuor verbo-rum genera ubi nata-sunt ex ejus corde (98), damnum-inferunt in ejus regimen; ubi emissa-sunt ex ejus regi-mine , damnum-inferunt in ejus negotia. Si sancti anti-

obcæcata intuetur hoc et amittit illud. Veluti (D) sectarius Yang(3,476) qui se solum, et Me (1,709) qui omnes indiscriminatim.amabat.

(93) H: Cum eorum cor pravis cupidinibus turbatum quasi te-nebris obdatur, mens unam tantum rei vel argumenti faciem videt.

(94) Perperam Noël : Si turpia (verba), max cognasse in quo corsordcscat. A, B, C , D : Si latior sit disceptatio ac quasi diluviumeffundatur (4,837-5,306).

(95) C : Vir verbosus qui à proposito digreditur illi similis estqui in aquam delapsus litus è conspectu amisit.

(96) H : I. e. A recta ratione deilectant , Vel illi adversentur.

(97) C: Ubi quis inter disceptandum sæpissime sermonem im-mutat , ut usurpet victoriam.

(97 a) Ethioung hic dicitur de en qui non habens quad respon-deat,’ rectam rationem ineptis ambagibus temere.contorquet, ac(H) ne seipsum quidem intelligit.

(98) Perperam Noël :Pastquam ex corde nalœ se ad publicum regi-mm attendant, omniaque ejus negotîa susquedeque suboeriunt. HicTching(3,73o) est regimen quo mens rebus agendis præest; Sse,hominis actiones. H : Quasi diceres z Si cor quatuor bis ægri-tudinilms laboret; menti inepta jussa dabit, mensque ab eoideceptaet obcæcata corpus in exitium trahet. -Ut Tching suam sensumretineat, hœc omnia ad principem referantur necesse est. E : Si-princeps giguat hæc quatuor in suo corde , profecto nocebunt atque

.. h.- 4018...... -v.-A -

I4.--JMJ.a--v«u.-. -.--.-...-.-«- ---- .-. tek..-

(lij) 1.131211 1. q; 109quitalis viri itemmisurgerent, certetsequerentur ac suoassensu firmarent mea verba ° (99).

S. XXVI.T Koung son faîteau ait: Tsai ’o , Tseu koung

(100), boni (i. e. periti) erant facere *sermones (i. e. fa-cundiâ pollebant). Jan nieou, Min tseu , Yan youan (101),boni erant enarrare suas virtutis actionesf Confucius (1 oz)simul-habuit illa duo merila, et tamen dicebat: a Egoquantum -ad *sermones , tune non possum °. u (103).*Quocirca , *magister °, nonne etiam sanctus es°°?

1V. ait : Proh-nefas l hune (104) quomodo sermonemproferre ondes°P l

obstabunt humano ejus regimini. Ubi ex ejus regimine exierint,v. g. si decretum edat ut sationis vel messis tempore venatui vacc-tur, aut agricolarum manibus extruantur palatia, rebus agrariisprofecto nacebunt.Verba tching principem, sse subditas, spectant.

(99) C z Ex bis omnibus patet quantum diiferam à sophistâ Kaotseu qui, si verba non intelligeret, cor, unde nascuntur, scrutarinegligebat, quanta minus dubiis aut erroribus obnoxius sim. Modoenim ex verbis , hominis cor , quasi ex fluctibus foutem; modo excorde , ejus agendi normam , quasi ex fonte fluctus , disco.

(100) B : Insignes Confucii discipuli.(101) H : Bene loquebantur( chen jan) circa virtutis actus quos

ipsi peragebant. Assentit vers. Tart. quam hic secutus sum: etdemoujaboun be gisounme de manga. H: quasi diceret: virtutis actas , illudin quo excellebant. Noël verba chen jan, nimirum sibi baud in-tellecta , temere expunxit.. (10:1) Soins Confucius (B) sermones (C) recta ratione nixos et

virtutis actiones possidebat. Porro (C) , magister, eum dicas te intelli-gere verba (Vid. supra not. 7a )tunc excdlis in sermonibus; eum dicaste rite alere tuam vitalem-spù-itum (ibid) , tune virtutis adonc: pos-sides. Nonne , asque ac ille , sanctus es ?

(103) I. e. Banc artem non calleo.(104) H : Cum ipse Confucius qui sancti oit-i virtute maxime eni-

l w M I: a c 1 1 (liij) S. XXVII.*Ofim(105) Tseu koung interrogans à * Con-fucio (i. e. *Confi1cium) ait : *Magîster, numquid sanc-tus es "5’

* Confucius ait : Quoad sanctîtatem , tune ego nonpossum (105:1). Ego studeo sandow»: virorum præceplis1’*sine-satietate , et homines illa doceo *sihe-lassitudine °.

-Tseu koung ait: Studere *sine-satietate , prudentiaest °; docere *sine-hssih1dine , humanitas est °. Cam Im-beas humanitatem ac prudentîam , * magister ° etiamsanctus es °!

Porro(pergz’t Mencius), eum in ° sanctitate * Confucius

non morarctur (i. e. eum sancti viri nomen admitterenollct) , hune (Nomade sermonem profane audes °?

ê. XXVIII. Koung sur: mâcon ait (106) : *Olim ego(107) audivi illud : Dîscz’puliTseu hia, Tseu yeou (107 a)

efTseu tchang , omnes habebant sancti viri ° unum mem-brum (108). Quoadî Jan nieou, Min tseu , et Yan youan ,

fichu, hoc nomen admitten nollet, quomodo mihi, indigne ejusdiscipulo , tantum decoris addere. auderes?

(105) Mencius ut discipulum suam efficacius agnat, Confu-ciun non minus imprudenti interrogationi severe respondenteminduit.

(105 a.) E : Sanctitatem nondum assecntus 3mn. H : Non possumadhuc hoc nomen miniature.

(106) C : Cum Mencius se Confucio œquiparari mon paieront,Koung nm tcheou celebres vires, sed Con-finie inferiores, illiproponjt.

(107) E : Hui: (7,353) vox quâ se ipsum humiliter indicat.’ (r07 a.) C z Tscujcou et Tseu hie cjùs scientiam, Tseu khan; ejus

virtutem possidebat.(108) l. e. Unam quisque pattern Confucianæ perfectionis ha-

bebm. .

un" 1. a) .111tune Imbebmd cuncta membra (i. e. amnes sanctitatispartes )-, °sed en quidem exigua (109). Ausim sciscitariquisnam illam si! in quo consistis (1 1o) ?

M ait: lnterim abjicio illos (1 1 1).

5. XXIX. K. s. t. ait: Quantum adPei (112) cil yun(1 13) *quid censes (1 14)?

M ait: Illi (1 15) non sunt mihi similcs doctrina.« Si alicujus princeps non si! ejus princeps (1 16), non

debet illi servire. Si alicujus populus (117) non sil ejusp0pulus, non deàet illi imperare. Si boum-regimen-

(109) C :Elus scientiam, humanitatem, æquitatem, etc. habebant,sed quasi compendiose ; i. e. (ibid) istius scientiæ, istamm virtutumculmen nondum attigerant.

(1 l0) E : l. e. Quemnam eorum imitari velles?(1 1 1) B : Quamvis eos sapientia clamisse non diffitear, ii tamen

non suint quos imitai-i vellem. Qui enim( C) cxemplum sibi quærit ,virum in summo sapientiæ fastigio eminentem âeligere debet.

(1 1:1) G a Pe i eut natu-major filins principis Kan (2,073) regniTelle (7,398) regulî.

(1 13) G : 13mn en: sapiens quidam regni Ycou sa: (4,028-8,963)

limrntus.(1 14) H : E03 ne imitari dignaberis ’1’

(1 15) H : Eorum agendi ratio nequaquam eum mea convenit.E: Agendi ratio viri 1k i, à Confucîi et viri Iyun agendi rationemultum difiert.

(116) E : Si princeps is esset quem (nempe 0b humanitatis etaquitatis defectum) non amant , tunc.. H : Si princeps perspicaci-tate et ingenio careret , in ut ei servire, ac ejus mandata faces-sere nequireL.

(1 17) H : Si populus non sit virtule præditus, in ut ei imperareneqneas. - E: Si populum regendum , lm æquitate, obtinueris, inut hm: populus vere dici non posait.

112 MERCI!vigeat , tune ad-magistratum-accede. Si machin-grasse-itur, tune ab sa recede n. Hæc aiebat Pe i° (1 18).

a Cuinam servies , si non principi? Cuinam imperabis,si non populo (11g)? Si bonum-regimen-vigeat (120),etiam ad-magistratum-accede; si anarchia-grassetur(121) etiam ad-magistratum-accede n. Hæc aidait Iyun ° (122).

a Quando licet (i. e. expedit) ut magistratum-geras ,tune. magistratum-gere. Quando licet ut desistas (i. e. utte eo abdices) tune desiste. Quando licet ut in ce diu-permaneas , tune diu-permane. Quando licet ut ex eocito-excas, tune cito-exi n. Hæc aiebat *Confucius° (123).Illi omnes orant antiquitatis sancti viri °. Ego quidemnondum potui habere quad agerem sicut illi° (124). At-

(1 18) H : Suam agendi-rationis regulam in 31130111111 animi perfec-

tione ponebat. .(1 1g) Secutus sum A. B. C. et vers Tart. Aliter E : Si quis serviatprincipi qui non ait suus princeps (Vid. n. 1 16) , si imperet populoqui non sit suas populus( vid. n. 1 17) quid mali est (166-413)?Dummodo cœleslem rationem sequi ac in omnibus æquitati obtem-perare cupiat, illud sufficit. Perperam Noël: Eccui possis serviraprincipi qui non mercatur tuam servilium P eccui possis imperare po-pulo qui non mercatur tuam imperium?

(1 no) H : Alludit ad ætatem imperatoris Tchhing thang(3, 176-5, 124).

(121) H : Alludit ad ætatem imperatoris Kie (4,220).(122) H : I jan parum curabat utrum princeps ingcnii acumine ,

ac populus virtute pollerent. Solummodo enim obtinendis mune-ribus intentus erat.

(123) H : Confucius suam agendi rationis regulam in arte sesetemporibus accommodandi ponebat.

(124) H z Indicat austeramviri Pe i puritatem , laxiorem viri I funin muneribus obeundis agendi rationem , nec non artem quaConfucius sese temporibus accomoÀabat.

(liv) 1.111511 1:) ’17 113lumen, cette illud-quad cupio, tune esi disccre(i. e. imi-i

tari)v* Confucium °. v5. XXX. Koùng suri tcheou ait: Cam viras Pei el yun.quoad sanctitalem ad *Confi1cium (i. e. eum *Confucio)eontuleris , arme ’ita sunt ordinis ejusdem ac Confu-cius ° (125)?

1V. ait : Minime. Ex quo extiterunt mati hominesT ’ huc-usque , nondum fuit alter ’Confucius °.

K. ait : *Attamen , arme habuerunt aliquid que similes

fuerint °? l I . p 1M ait: Hahuerunt. Si obtinuissent centum slàdiorum° regnum , ac principes-fuissent illius, profecto omnessua sapientia potuissent eo pervenire ut ad-aulam-advo-carent amnes regulos clientelare obsequiurn sibi præslitu-ros , o tu: ut haberent unioersum * Imperium. Si veroagenda unam nm non consentaneam æquitati , ne! occi-dendo unum hominem * innocentem ° potuissent obtincreuniversum *Imperium, amnes hoc non egissent °. Quan-

tum ad hoc , tune similes emnt. I5. XXXI. K. ait : Ausim à le quærere ipse *in-q11o

(i. e. *in-quo ipse) Confucius ab illis differat?M ait (126) : Tsaï ’o , Tseu koung, Yeou jo , (pian-

tum (id prudentiam , sufliciebant ad cognoscendum (i. e.

(1 :14 (1)1. e. Tres illos illustres viros imitari vel æquiparnre nondum

potui.(1 a 5) Noël : Ergo amnes illi tres oin’. Præstat eum A, C, et E , non illa:

tres viros inter se , sed tantum Pe i et I jan eum Confucio conferre.A z Sancti quidem erant Pe i et I fun, sed, si ad doctrinæ et virtulisexcellentiam spectes, quam longe cos superabat Confucius!

(1 :16) A : Illud (i. e. nondum extitit alter Confucius) non solumego , sed etiam Confucii discipuli ante me assoneront.

8

114 une" (11)"facile pot’erant’eognoscere) Sanctum virum. Quamvis

autemfuisset exigus (127) , non tamen eo devenerunt utficte-laudârint illum-quem ipsi diligebant (128).

â. XXXII. Par-ra, Tsaï ’o aiebat : Ex eo quad ego In(129) perpendo (i. e. dum perpendo) virtutes in *Ma-gistro elucentes, mihi videtur mugis sapiens quam Yao et iChan longe ° (130).

5. XXXIII. Tseu koung aiebat : Videndo eorum (i. e.priscorum Imperatorum) ritus °, cognosco eorum regi-men; audiendo eorum musicam °, cognosco eorum vir-tutem. Si incipiendo à tempore centum generationes ° postelapso (i. e. elapso post c. gen.) , ordine-disponam (i. e.juxta ordinem recensem) centum generationum ° reges ,nullus ° est cujus virtus ac regimen possint mecs oeulosei’fugere °. V erum si eos eum Magistro conferam, ex quo

nati-sunt homines 1 * huc-usque , nondum extitit alter*Confucius °.

S. XXXIV. Yeou jo aiebat : Numquid soli (131) homi-nes ° ! Khi lin sen * Unicornis ° , si eum currentibus bes-tiis confirmtur; *F0ung hoang° , si eum volantibus avibus;mons Thaï chan° , si eum collibus et exiguis-terræ-tuhe-ribus ; flumina et maria ° , si eum ’1acunulis-aquæ-in-itine-

ribus-stagnantis, ejusdem-speciei sunt °. Sic sancti viri°,si eum populo eorgferantur, etiam ejusdem Speciei sunt°

(127) G: Ou i. e. hic C: Sed ponamus eorum pmdentiamfuisse humilem ( ou ) , non altam et perspicacem.

(1 :8) A : Ideo saut testes fide dignissimi.(129) E: la (63) , discipuli Tsai ’o cognomen.(130) C : Si Confucius sapientia Tao et Chan superavit , quomodo

Pe i etIyun cum illo conferri possent? Inde peut quantum sit interhune et illos diserimen !

(131) H : An solos homines ejusdem inter se generis esse putas?

(AL...- b4

fi

unaniz’ 115(132). Sed emcrgunt ex sua specie (i. e. ex medio eorumqui ejusdem illis speciei sunt) , et assurgunt super suamturbam. Ex quo nati-sunt homines *huc-usque nondumallas fuit mugis præstans quam *Confucius ° (133).

g. XXXV. Meng tseu ait : Qui utens viribus° (134)mentitur humanitatem (135), regulorum-dux-est. Ut quissit-regulorum-dux, necesse-est ut habeat magnum re-gnum (1 36). Qui utens virtute (1 37) exercet humanitatem,Imperator-cst. Ut quis sit-Imperator, ille non expectatpotentiam (i. e. potentiæ non indiget) (138). Sic Thang

(13a) A :Quia corpus et mentem pariter à Cœlo acceperunt.(133) Quemadmodum Khi [in seu Uru’conuîs inter quadrupedes,-

et Foung hoang inter volucres, quamvis iis genere simillimi, pri-mum locum occupant, ac cos sua magnitudine longe superant;sic sapiens, licet quoad corpus et mentcm sit ejusdem generis acplebei homines, sua tamen scientia atque virtute rudem eorumturban supereminet. Porro (C) ut sapiens à vulgaribus hominibus ,sic Confucius à sapienrum turba toto cœlo diffcrt. Eà de causà(B) solum Confucium imitari maxime exopto.

(134) Indicat auxilia qua: (D ) pecunia ac (F) armorum vis sup-peditant.

(135) H: Qui humani viri nomen et colorem mutuari ac fieu:induit. C: Qui se populos liberaturum ac paci redditurum essefingit, ut suis commodis ac potestati consulat. A: Vir rcrc En:(mg) et Art-hon sen regulomm-dux (po) in eo differunt quodhic suam utilitatem , nempe suæ potentiæ incrementum, ille rempublicam utilitatem , nempe populorum salutem et felicitatem , so-lummodo quærunt.

(136) D : lngentibus copiis amplisquc diviliis indiget ut re-gulorum-dux evadat.

(137) Qui (D) innatam virtutem pic (C) regimine prodit, acpopulos subigendo, eorum, non sua commoda quærit, imperare(sang) dicitur.

(138) H : Sala vil-tus populis subigendis illi sufficit.

- 8..

116 nanan v (lvj)(139) ex regno *septuaginta tantum stadia compleetente ,sic Wen wang (140) ex regno vis: Centum stadia eomplea-

tenie exurrexerunt. .â. XXXVI. Ubi quis utendo viribus (141) (i. e. armo-

runi vi) subjicit homines ° , illi non corde se-subjiciunt °;quia nempe vires (i. e. vis armorum) ad id obline’ndumnon suffieiunt °. Ubi quis utendo virtute subjicit homi-nes ° , in media corde lætantur, ac vere se-subjiciunt ° ,veluti *septuaginta discipuli °se-subjeeerunt *Confucio°.(142) Liber Carminum (143) Tait: u Ah accidente, aboriente , à meridie , et aseptentrione , nullus-erat (144) qui

(139)D: Quando Tchhinglhang(3, 176-5, 124) sævum lmperatoremKie (4,220), quando Wou wang (4,658- 5,834 bis) Tcheou (7,750)tyrannice dominantem debellavit , populos diu oppresses liberare ,ac benigno regimine solari unicè contendebant.

(140) A : Quando Tchhing thang in urbe Po (88) et Wen minurbe Khi (2,284) pium regimen auspieati sunt , (H) quamvis angus-tissimo regno paucissimisque copiis potirentur , amnes populosvirtutis illicio captes et devinctos , sibi submiserunt , atque ex illis.fundamentis duo celeberrima imperia Chang (1,299) et Tcheou(1 , 1 87) exurrexerunt.

(141) D z Cum princeps fictam humanitatem erga populos exerit,populi par pari referunt , fictèque (B) ac non nisi vi coactihparent.

(142) C: Quamvis initia Confucius cannabina tantum veste in-dutus e. privatus) potentia, dignitate et fama adhuc careret,septuaginta ejus discipuli corde illi adhæserunt, ac præceptis ejuslibentissime obsecuti sont , nec ullus eum postea extorrem acærumnis confectum deseruit.

(143) A: Liber Carminum tum. Ta ya, 0d. Wen wang (3,783-

.5,884 bis). . .(1.44) Hunc locum duplici .modo explicant interpretes. Vers.Tart. Dakhantsin! be gânimhôngge alto, nullus erat qui non in-

.animo-haberet venire-ut-se-illi-subderet. Assentiunt A, B (5,454

11111311 1. inin-animo-haberet non se-subjicere (145) i: e. qui totoanima non optaret se subjîcere. n Hic locus illud (i. e.

meam mentem) clare exprimit °. iI XXVII. Meng tseu ait : Si princeps sit humanus ,tune sibi-accersit-gloriam (146); si non sit humanus, tunesibi-accersit-dedecus (147). Nunc, si amnes reguli (148)oderint dedecus et lumen commorentur in * non-huma-nitate (i. e. in sævitiâ); illud est, perinde-ac-si qui: aver-sarclur humiditatem et lumen commorarelur in loco hm-mili, ac depressa ° (149). Si vere aversentur illud (150) ,nihil ad illud effugl’endum efficaz est velut (i. e. tamefficax quam) honorare viras virtute præditos, I et ad-4dignitates-evehere litteratos; velut curare ut *sapientescollocati sint-in primariorum nunistrarum, sen consiliapriorum ordine, i. e. dignitale; ut viri *ingenio-p01ientes ,sint-in variis administratiom’s muneribus collocati. Tune ,

4,028-1-91-9-2,783-4,o34) et E. --- C :Non-existebat unius hominis °cor (2,727) qui non se-subjiceret. Sic etiam Noël. Discrimen indeoritur quod in A , B , E, verbum sse (2,783) per, cogitant , in C veto

per cor. explicatuæq .(145) Noël citata carmina de Wen wangnloqui perperam arbi-tratur. E , F , H : Quando Wou (4,658) wung ex regione Hua(1 1,543) veniebat ut etc. C : Cuncti se principi Wou wangsubm-it-

tare gestiebant. , .(146) C : Ipse honore afficitur atque ejus regnum gloriâ inclarescit.(147) C: Si superbiæ , prodigentiæ , efl’renæ licentiæ indulgeat ,

nec humanus sit, tune (H) multitudo ab’eo deficit, parentes eumdeserunt, ipse maximis periculis urgetur, ac ejus regnum intestinisbellis flagrat.

( 148) H : lndicat sua ætatis regulos. ,.(149) E : Et aquæ vicino.(1,50) H : lndicat dedecus de quo supra.

118 11men (lvij)ubi primum *regnum externis et internis bellis vacabitac filici otio-fruetur, si princeps assequens (i. e. arri-piens) hoc opportunum tempus, eum illis ministn’s illu-stret (i. e. eoneinnet) sunm regimen ac pœnas (151);quamvis magna regna (i. e. alia regna , quantumcumqnepotcnlia sint, ) cerle reverebuntur illum ° (152).

â. XXXVIII. Liber Carminum (153) ait : « Cam oppor-tune assecuta-sim tempus quo (1 54) cœlum ° nondum obnu-

bilatur, nec pluvia-decidit, decerpo istius mori radieum-.corticem , ut* arctis-vinculis-constringam (1 55) domunculæmeæ fenestcllas et portam. Nunc, ex bis infra me positishominibus , quisnam audebit lacessere me (156)? n *Con-fueius aiebat: V ir(1 57) quicomposuit bos versus, ille quambene sciebat (i. e. callebat) veram regnandi normam°!

Si igitur princeps possit (158) rite-administrare suum4 *regnum, quisnam audebit lacessere illum?

(151) H : Si, eum eis, leges moribus refonnandis idoneas consti-tuat, (C) si pœnarum severitatem intra justos fines contineat.

(152) E : I. e. Illi obsequentur.(1 53) Liber Carminum, tom. Kouefoung (1 ,539-1 2,27 1), 0d. Tchhi

hiao (12,918-12,917(1 54) l. e. Antequnm cœlum obnubiletur ac pluvia decidat.-C :Hæc

respondent præc’edentibus : dam regnum tarois-oued. A: Tcheou-

koung (1,187-612) loquentem inducit avem que: tempore serenonidum ædilical , ut se et suos pullos contra pluviæ et (H) venato-mm injurias defendat.

(155) C : Hæc respondent verbis : condamne regimen et pœnas.Leges enim tum civiles tum pœnales sunt optima regni tutuininn.

(156) C : Hæc respondent verbis : polens regnum membitur eum.(157) H : I. e. Tcheou koung(1,187-612.)(158) C : Si princeps, dum nulle vel intra vel extra instant pori-

Cula. , regnum optimis legibus et morihns [si-amanite sciat, ut in-

(lvij) 1.131111 1. )qr 119â. XXXIX.1 Nunc reguli (159) dam t regnum à bellis

’vacat et filici otio-fruitur , asseqnuntur (i. e. arripiunt)illud tempus ut * libidinibus-indulgeant, ac * in-fœdo-otio-torpeant. Illud est sibi-ultro accersere calamitatem ° (160).

5. XL. In ealamitate et in felicitate , nihil-accidit nisihomo ipse-sibi *aceersiverit illud °. Liber Cam1inu1n (161)ait: a Si princeps assidue meditetur se- eonformare man-

idato (i. e. sequi rectum Cœli rationem) , ipse-sibi accersetmultam felicitatem. n (162) Thsi kia ait : « Quando Cœlum

(163) facit calamitates, adhuc eus possmnus salai effu-gere; quando (164) ipsi-nobis facimus calamitates, non

latinis bellis ac hostium incursioni obviam est, quemadmodumlandau avis se advenus imminentes ventorum et pluviæ injurias

defendit. .(159) H : Hujusce nostræ ætatis reguli C) expectant regni tran-quillitatem , non ut sapientibus viris , velut inexpugnabili muni-mento utantur, sed ut omni vitiorum generi securè indulgeant;inde regni potentia in dies dilabitur, ac princeps(E) irruenles hostesrepellere non valet.

(160) C: Per calamitatem, et felicitatan, Mencius dedecus in-humanitate ac decus humanitate accersitum intelligit.

(161) Liber Carminum tom. Ta 1a, 0d. Wen wung (3,783- ,5884’

(162) Chou En; sen annalium Imperialium liber, cap. Thuï kia(r1799’ôfl7’)*

163 C :Si Cœlum tibi innocenti calamitatem immittat , v. g. illu-vionem, incendium, fortunarumntuarum direptionem, filas cladesmarche et quodam modo effugere adhuc potes.

(164) H : Si dam vitiis indulges , in calamitatem incidas , a. g. Si ,regno incuria tua debilitato , hostes impetum facianL- (H) Coinigitur hujusmodi calamitates non nisi nostrà culpâ accidant, nonneW11 qui gloriam amant ac dedecus aversantur , in sese descendereacharnanitatem exercere debent 2’

12-0 (1.1411311111.possumus Julius... vivere. a», LHic locus illud quadmodadicebam clare exprimit °.

g. XLI. Meng tseu ait: Si princeps honoret sapientes,si ulatur viris peritis , si caret ut viri * virtute-et-ingenioz-,præstantes sint-in moneribus collocati, tune omnesfim-perii 9 litterati ( 165) simul lætabuntur, et copient starein ejus aulâ° (166). In foro (167) ,- si tantum(168) exigatur-

I .pretium-pro-tabernarum-locatione, ac merces non taxen-tur-tributo; (169). si serventur-leges. (170) fari,.ae nonexigatur-pretium-pro-tahernanun-locatione , innovantesimperii °mercatores simul lætabuntur, et copientde-ponere-merces (171) in ejus foro °.

â. XLII. Si ad regni portas (172) inspiciaturac non(173) texigatur-tributum, tune *imperii° viatores simul

(165) C: Non solum sui sed etiam aliorum regnornm limera-los

intelligit. I(166) C : Ut ipsis mandata sua executoris utafur.(167) C : Quando mercatorum lucrum est satis magnum.(168) H : Verbum Tchhen (2,560) vulgo taberna, sen maculons-

domus, bic significat exigere-tributum-pro-tuberna. -- Hic sensusapud amnes lexicographes desiderator.

(169) C : Quando mercatorum lucrum nimis pal-vomi est.(170) H : Leges juxta quas fori præfectus justa mercium pretia

constituit, ac negotianüum lites dirimit. Aliter E: sequendo i. e.juxta legem (fa. 4,917) qua quisque è decem frugum partibus unamso lvit, oportet tributum exigere pro eorum terra, non vero proeorum merciom-tabema. (6,232- 1 15-92-41-4,917-2,680-6 1 8-1 ,557-8,337-9-6,232-2,680-618-2,560.)

(171) Aliter vers. Tart. K716dei bade isuntsire be pouyembi, copientvenire-ut-conveniant in forum.

(172) Vid. cap. Il. S, XXVIII , not. 116.(173) Perperam Noël z In portisfori.. sed ipso: mercatorum merces

ributo non taxcnlur. Mencius à mercatoribus ad matons sermonem

,vvwvau. L

(lviij) 1mm 1. j a. "121lætabuntur, et copient iter-facere in ejus viis 1°. Si * aratores

adjuvent (174), ac ab eis non (175) exigatur-vectigal ,tune amnes *imperii ° agricolæ simul lætahuntur, et cu-pient arare in ejus campis °. Si singulæ artyicum domus( 176) immunes-sint viril tributo et vici° telâ, tune amnesimperii° populi (177) simul lætabuntur, et copient esse

illi (i. e. illius) populi °. I5. XLIII. Iluque, si princeps’fideliter possit exequi hæc

- quinque °, tune vicinorurn regnomm° populi clam-capite-prospicient. eum (i. e. eum ardentissime expectabuntïucdiligent veluti patrem et matrem °. Par-ra du: impelléns

, ejus (i. e. patris) (178) filios , et francs-minores ad

convertens, loqoitor de tributo quodi pro itineris sarcinis tuquetoblinendæ regnum ingrediendi licentiæ causâ solvehator. H z 3,909-9-1 ,1oo-9,658-4,086-735-600-4 1-7,172. y

(174) Illud tributum vocabatur Tsou (874) udjuoure, quia (B) octosimul agricolæ communem commodantes operam principis campum

arnbant. ’(175) H: I. e. Nullum vectigal ex ipsis cujusque agricolæ agris

exigatur. .(176) Olim sancitom erat ut viri arte aut labore vacoi ceu-tum jugerom vectigal , vel servilem onius familiæ operam (fou

L Iching C.), ut ii qui mores et cannabem non serebant, vectigalemunius vici (i.e.(G) viginti quinque domuum) telam’ (Li pou), in mul-ctam solverent. C: Porto com mercatores et opifices istiusmodiviris annumerari neqneant, patet illos hoc tributo ( ut nunc ple-rnmque accidit) taxari non debere. C : Hic verbum Tchhen (2,560)non significat, ut supra , mercium-labemus vel potins tributum-exigerepm-mercùnn-tabernis, sed domus quasiin orbe opifices et merca-

tores habitabant. I(177) H : Litteratos; agricolas ,’ mercatores et viatores intelligit.(178) H :-Verba tseu ( filii) et fou (pater) vicinorom regnomnn

Moulos , et me ce! principem ita agentem indicant. Quasi 393*4-

122 une" (lix)aggrediendom suum patrem et malrem, ex que nati-sunt homines *l1ue-usque, nondum fait qui potoerit rem-ex-sententia-gerere°. *Si--res-ita-sît, tune non-habebitullum adversarium in *imperio ; porro, non-habetaliam adversatium in *imperio , Cœli (179) legatosest °. V ir sic egerit et tumen super omne imperiumnon vere regnaverit , nondum° extitit °.

S. XLIV.1Meng tseu ait: Homines omnes habent nonpatiendi homines° (i. e. misericordem) animmn (180). 01m

pristini Imperatores baberent non patiendi hommes ’animum, statim (i. e. tune) habebant non patiendi ho-mines ° regimen ° (181). Cam illi (182) adhibendo nonpatiendi hommes” animum , exercoerint non patiendibomines ° regimen, regere (183) *imperium zllùfiaïe

fait sicut aliquid versare’ *in-manùs-palmâ.

(C) :Si vicinorum regnorum principes sucs populos ad me aure-diendom impellerent, illud idem esset ac si quis filios ad patremimpetendum provocare venet.

(179) C : Princeps cui Cœlum tyrannos in quatuor imperii par-tibus suvientes debellandi mandatum dedit.

(180) E : l. a. Animum quo malum aliisinferri non patimur aupropter mais ipsis illata miseratione movemur. Hunc animumamnes naturâ habemus, i. e. nascimur misericordiæ

( 181) l. e. Pium benignumque regimen.(182) Perperam Noël :Et ocra princeps qui. .. Mencius non de

quolibet principe , sed (C ) de prisfinis Imperatofihos loquitur.(183) Perperam Noël : Hic tum facile potest imperium regels ac si

illud in munüusgereret. E : lmperium regere illis facilius eut quamsi rem quamlibet movissent in maous palma. Notandum est omne;interpretes, in hac locutione que: sapissime apud Mencium oe-urrit, loco urbi tcho (1,120) vulgo potest, licet, ubique substituerem’en: (5,788) «tuai. Sic et vers. Tart. Gus, obit.

.Là--A-.l

WUflLgfâ’fi74-

(lx) 1.111511 1. 1°) 1235. XLV. Exemplo confinnubo * illud-quo dixi « homi-

nes omnes habere non patiendi homines° animum °. 1)Nunc , si quando homines subito videant tenemm infan-tem, *jam-jam-lapsurum in puteum , amnes habent*pavescendi et ’misereseendi ° animmn. Non ’quia cu-

piunt * nectere-amicitiam (184) com teneri infantis°patreet matte °; non *quia quærunt laudes à suis vici et pagi(185) soeiis et amicis °; non *quia oderunt (186) eorumsermones (i. e. vituperia) °, sic afficiuntur °.

5. XLVI. Ex hoc exemple videre est illud: Si quisnon-habet * miserescendi ° animum (i. e. misericordiæsensus ) , non est 1 homo °. Si quis non. habet embescendiet aversandi (187) ° animum , non est homo ° (188). Si quis

non-habet recusandi et cedendi ° animum , non esthomo °. Si quis non-habet recti et pravi° animum (188a),non est homo °. *Miserescendi ° animos, humanitatis °(189) principium est°. Embescendi et aversandi ° animus ,

(184) G : Neïi. e. hie (7,824) nectere; Ide kiao nectere amicitiam.(185) Perperam Noël :1 concivibus 01213113. Verba Hong (1 1,251)

et tung(1 3, 1 52) locus designant.Tart. vers. Cachan, falga i 31014107100,

W de muktutchoun guiki serengge ouulra, vici , eut pagi ab amicis

et sociis laudes «à obtinere-velle non est. .(186) H : Non quia timent ne immisericordiæ turpis nota sibi

inuratur.(187) H : Si eum suorum vitiorum non pudet, si aliorum pravi-

tatem non aversatur. .(188) D : Nue (10,984) est ahjicere suas res, i. e. (G) seipsum ,ad cedendum et obsequendum aliis hominibus; quasi diceret:Sihomilitate et obseqoentia oel urbanitate careat.

(188 u)H : Si bonum pro bono , si malum pro malo non habeat ,si virtutern à vitio ac veritatem à mendacio distinguere nesciat. ,

(189) Il : Humanitus æquitatem, ritus. seu honestatem , et pru-

124 . 115111.11 1 ’(lxj)æquitatis ° principium est °. Recusandi et cedendi ° ani-mus , h0nestatis ° principium est °. Recti et pravi ° ani-

mus, prudentiæ ° principium est °. -â. XLVII. Homines ° habent hæc quatuor principia ° ,

tanquam ipsi habent quatuor membra ° (190). Qui (191)habet hæc quatuor principia, et lumen se dicit non pusse,est air qui se-ipsum perdit °. Qui (191 a) ait suum princi-pem non passe, est virqui perdit suum principem °. Sinos omnes habemus hæc quatuor principia in nabis,scîamus simul extendere (192) ac adimplere ea° , illud erilsicut ignis ° incipiens flagrare (193), ac sicut fous ° inci-piens salire (194). Si quis princeps vere possit adimplereilla, suflicit (i. e. potest) ad fovendum-amore quatuormariom populos, si vere non possiladimplere 1 illa , nonsuificit ad serviendum patri et matri.

dentiam , de quibus infra, complectitur. D z Hæc quatuor ex mise-ricordiæ sensu emanant.

(190) H : Manus et pedes indicat.(19.1) F :Princeps (A) in sese non descendit , ac se bas virtotes

in regni administratione adimplere i. e. rite exercere non posse ait,seipsum in vitii ac miseriæ voraginem detrudit. Noël hic de quo-libet viro agi perperam arbitratus est.

(191 a) C : Primarius minister qui (A) principem peccantemreprehendere negligit, ac eum prædictas virtutes in praxim redi-gere non pusse ait , cumin vitii et miseriæ barathrum impellit.

( 192) C : Istæ virtutes assidoo studio excultæ in immensom cres-cent , ac mirsbiles effectus sortientur; vir cas perfecte callens,erga omnes pins, æquus, et venerabundus, in omnibus perspicax

et solers evadet. b l l(193) H 2 Nec restingoi potest.

(194) H z Nec cohiberi potest.

.. a» ..r-

1.132111. 125à. XLVIII. Meng tseu (195) ait : Sagittarum home(i. e. artifex), (196) numquid *inhumanior est quam lorica-rum homo °? Altamen , sagittarum homo (197) solum timet

ne non lædat homines ;. contra loricarum homo solumtimet (198) ne lædat homines. Maga (199) et * feretrorum-opifex etiam sic (200). Itaqoe quæIibel ars vel exerci’tatio

non potestnon perpendi-attente ° (201). fConfucius aie-

(195) A : Quamvis Cœlum omnibus hominibns eodem virtutisprincipis, eosdem homanitatis sensus infoderit, tamen stodia etartes quibus vacant, illos , modo ad bonum , modo ad malum , im-pellnnt.

(196) Perperam Noël : Numquid æque naturule habet humunitutisprincipium ac thomum unijèxPDocti interpretis terroir ex negstionepo (9) non animadversa ortos est. C : Si humanitatis sensusintri-que au natura infuses spectemus, nonne sont similes ’1’ E, sublata

interrogatione , hune lacum in Clara luce collocat z Sagittarumnar-fificis natura non est"inhumanior quam loricarum artificis Datura;

sed sua courus talem efficit. 1(197) E : Quando sagittas conficit (H), timet ne non satis acuta

cuspls sit. ’(198) H: Tintet ne non satis dori thoraces sint, ac proinde bos--tili gladio pervii fiant. Ne lædat, i. e. ne acceptorum vulnerum causasit. Perperam Noël z limel ut possint Iædi suis thorucibus.

(199) H : Saga qua nascentibus felicitatem precatur.

(2oo)H z Ille opifex qui, ut plura conficiat feretra hominummorbos ac’mortem expectat, un quidem magâ hominum ortumunicè spectanteinhomaniùs se gerit; attamen innato humanitatissensu ab eâ nullo modo differt.

(201) H z I. e. Debes, maximâ attentione adhibita, eam arumsen illud studium eligere(C) qood tuæ (humanitatis exercitationifavet; contra , illud abjicere quod illam lædit. Enimvero si huma-nitati animum applices , humons cris; si autem inhumanitati, in*

humanus. ’ h

126 ’ rumenbat: u In pago (202), humanitas æstimatur pulehra. Siquis (203) eligens non habitet-in humanitate, quomodoobtinebit prudentis viri nomen? n Hæc ° Hu-manitas est Cœli ° honorabilis dignitas (204) ° , ac hominis

° tranquilla sedes ° (205). vXLIX. Porro si quis (206) , licet nemo eum im-

pedire possit, tamen non sil humanus, illud est non esseprudens °. non est humanus nec prodens (207) etcaret honestate, et caret æquitate , hominom servus est°(208). Si ille hominum servns ° erubescat esse servus , est

(202) Perperam Noël: Vicum in quo flouez pistas, nemo est, quinon «minet. Mei(8,86) pulchrum , non ad oicum sed ad humanitulemreferendum est. Tart vers. Falga de gosingu be sain oboukhubi, invico semper humanus ( vir) 0d humanites æstimatur. F : Quandoin vico (1 -1 1,372-26 ) (C) existunt humani mores, «à in .eo ha-bitare adhuc pnlchrum habetur.

(203) Quando igitur homo quærit(A)in quo habitet, i. e. artemsen studiom cui per totam vitam animum applicet,si illud non eligitquid suæ humanitatis exereitationi favet..

(204) C : Quasi diceret : Homanitas est honorabilis dignifiequam Cœlum nobis contulit. E: Mencius illam vocat honorabilemquia inter decies rernm millia , nolla est qoæ eam temerare ac vilem-efficere (1 0,487) posait.

(205) C : Quasi diceret :Tranquilla sedes quam homines par-sehabent (nascnntur enim humanitate prædiü Illam autem sedem(ibid) tranquillam rocat , quia homo qui humanitatem ritefovet , acin dies adaoget, nulla re turbari aut concuti potest. l i

(206) E : Cum illud à liberâ meà electione pendeat, quisnamimpedire potest quominus sim humanus ?

(207) C : Qui non est prudens , nescit in quo ritus et æquitas con-sistant.

(208) C : Qui his quatuor virtotibos destitutns est, non habet vir-tutem(2,719, la vertu) sofficientem ad subigendnm homines , ac viriqui virtnte et viribus pollent com facillime subigere poterunt. 4

(lxij) Hun Llü) 127tanquam annum homo ° qui et esceret facere nous,ne! sagittarum homo ° qui embesceret facere sagittas °.î Si un embescat illâ samba (109), nihil fieux sicutexercera humanitatem (210). Qui nuit esse humanus, estsicut jaculator (211). * Jaculator primum rectum-facit se-ipsum et deinde emiltit sagittam. Si emittens saga’lfam °

non feriat-destinata (212) , non «lebel succensere , eis qui

(209) H: A servitutis dedecore per totam vitaux non minus seeximere poterit, quam arcuum et sagittarum artifices, si eos meanis puderet.

(ne) Quemadmodum oportet prædictos artifices nobilioremartem amplecti, si quid dedecoris sur. arti inhærere arbitrantur,in ille si à sua servitute (oid. n. 208) eximi cupit , resipiseat se hu-manitatem amplectatur necesse est.

(au x) Perperam Noël: Plastie exemüatio in le est, deutùliaado-Iore etpenes jaculalon’m jacuIalio. Mencius hummum virum et ja-

culatorem comparus non simplicem humanitatis actum vel sa-gitta emissionem , sed scopi ab utroque collimati percussionemspectat. [taque humanus vir et iaculator in eo similes sont qnod siille perfectam humanitatell calleat vel non, id ex suo, non exaliorum corde oritur; hic, si petit: percutiat vol non, dexterihtemson au: errorem sibi non aliis imputare nichet.

(au) H :Aguoscit se à scopo aberrasse quis nec cor 51mm maxime

perfectmn, nec corpus suam maxime rectum erat. Vid. net. ausub finem. C :Ut jaculator , antequam jaculetur, se rectum-facit, sicvit qui humanitatem sectatur, primum maxima cura perpendit stu-dium cui vacare cupit, ac, electione facta, in humanitate pedemdefigit. Ubi humanitatem elegit, toto animo , omnibus viribus ejusperfectionem assequi contenait. Inde colligit Mencius : Si (C) per-

. fecti humanitaüs actas ex te ipso , quemadmodum scopi percussioex jaculatore , pendent ,in te descendere debcs, ac cor àvitiis mun-dare , ut tandem ad summum ejus culmen assurgas;perinde ac jacu-

i

128 MERCI!viceruntvipsum-ysolummodo secum-repuians quærit in se-ipso et nihil-amplius °.

à. L. Meng-.tseunait : Tseu lou (2,1: 3) ,- si homines mone-

rentt eum , de eo quad haberet culpam, tune lætabatunImpemtor Iu si audiret bonum (214) verbum , . tunedemisso capite Iaquentem salutabat. Magnus -ImpemtorChun habebat aliquîd mugis magnum(i.« e. majus )i° (215) !

Virtutem cum omnibus hominibus (216) communem-fa-ciebat (i. e. omnium communem esse existimabat) (217).Abjiciens se-ipsum (218) sequebatur (i. e; imitabatur)alios homines. Gaudebat sumere virtutis exemplum ab

, aliis hominibus , ut exerceret virtutem.

lator, intra, animum suum magis perficere, extra, corpus suummagis rectum tenere singulis diebus studet ut tandem victoriamreferat.

Nota. Veteres iSinæ scopi percussionem aut non-percussioneminiernæ virtntis perfectioni aut imperfectioni assignabant. Ideo utde alicujus virum: vel pravitate certiores fierent eum jaculo scopumpetere jubebant. VidaGaubil Chou king, p. 37, l. la.

(213) A : Confucii discipulus.(214) H: Illi, tanquam pro accepte Ibeneficio gratias, agebat.

Bonum oerbum i. e. verbum sibi ac suo regno utile.

(215) H : Chan discipulum Tseu Ion et Imperatorcm lu longesuperavit.

(216) B : Omnium imperii virorum virtutem pro bono omniumcommuni habens , non spectabat utrum virtus in se vel in aliis resi-deret. Ita ut si plebeio homini virtute præstaret, libenter illi exem-plum præbebat; si Vero illiinferior esset , ab illo exemplum sumeregestiebat. I

(217) H z Si summam virtutem nondum attigisset. i(218)H: I. e. Neutiquam in suâ agendi ratione, si minus per-

fecta esset , pertinaciter se obfinnabat.

(lxiij) 1.13121! 1. )3 12g5. LI. Ex quo * agros-coluit (219) , Ml figulinam-artcm-exercuit (220), val piscationi-vacavit (221), *usqucdumesset imperator (222) , non-fuit aliam lampons punctum ,in que (223), data occasz’one, marnplum non assumpscritab bominibus °. Assumere ab hominibus ad excrcen damvirlutem , illud est (223 a) dando bominibns excrccre vir-tutem °°. Itaque , inter * sapientis (224) peçfech’ones , nihil

est magz’s magnum (i. e. majus) 1 quam dando hominibusexercere virtutem.

â. LII. Meng tseu ait : Pe i, sz’pn’nceps (225) non esset

ejus princeps , non serviebat ci; siamfcus (226) non esset

. (a 19) H : Cum privatus vir esset, agros coiuit in campis Li rima(44567-5275)-

(ne) H : Figulinam artem exercuit in oppido Ho pin (4,896-4,31 1).

(22 1) Perperam .Noël : In [au Lu] ne. H : Piscationi vacavit inheu Low.’ tss (1 1,954-5,268).

(222) H : Quando in potestatem imperatoris Kan successit. .(223) Si quid perfectius in aliis animadverteret.(a 2 3a) Perperam Noël z Communem eum omnibus hominibus virtulem

examen. Hic in (8,702) non significat cum,simul , sed dure, sommiers(G. 9,977). C : Qui virtutis exemplum ab alio desumit, eum ad ma-jorem profectum incitat ac proinde aliquid illi dare (in) censetur.Verbum in per adjuoare (874) etiam interpretari licet. AssentiuntB, H et vers. Tart. H : Quando aliorum virtutem in nobis expri-mendam excerpimus, illud cos magis ac magis ad virtutcm stimulatac proinde adjuvat.

(224) H z Tacite innuit Imperatorem Chan (8,727).(225) C : Eligebat principem virtute et ingenio præditum , et

deinde serviebat ei.Vidc supra not. 1 16-1 17.(226) C: Eligebat probum amicum, et deinde amicitiam illius

inibat. Si vir is non esset cujus ad amicitiam, illæsn honestate, seadjungere posset, ita ut eum suam unica": dicere non posset (fcijean; Vid. supra not. 1 16-1 17.

9

130 mnxcuejus amicus, eum eo non .nectebat-amicitiam: Non stabatin improborum bominum° aula (ce! regno ) , non volebaleum improbis bominibus (227) loqui. Si quando staret inimprobi hominis ° aula , si eum imprObis hominibus lo-queretur, illud ægre ferebat quasi, eum aulica veste acaulico pileo, sedisset in luto aut in carbonario-loco. Siallias-investigemus ejus aversandi malum ° animum (i. e.animum quo aversabatur malum),*multo mugis stupebi-mus. Quando cum hominibus rusticis (i. e. inurbanis)versabatur (228) , si eorum pileus non esset rectus (229) ,** obverso-vultu deserebat illos, quasi (230) existimassetillos ipsum * inquinaturos-fore °. *Idcirco , *reguli (231)quamvis essent qui, bonas-facientes suos *sermones°, ve-nirent°, non accipiebat eorum irwitationem °. Porro si nonaccipiebat0° , illud erat etiam quia non æstimabat-purum(i; e.suæ puritatis esse) adire illos ° (232).

(227) A: Regni sui homines intelligit.(228) 11:1. e. Cum homine qui non esset improbus, sedltantu’m

rusticus , i. e. parum comis.(229) H z Quod quidem est levissirna rituum et urbanitatis in-

fractio.(230) Verbmn Sse (2,783), cogitabat, non ad li (store) , sed ad mei

(690 , seu 4,997) (inquinare) , referendum est. Assentit vers. Tart.

(231) Perperam Noël z Lice! verbis sa! honeslis, minot-i [amen eumbanane, ipsum ad se imitasseLC: Quamvis reguli , verbis honestis acne vel minimum urbanitatem lædentibus , eum invitassent, eos adirerecusabat (non quia miner-i eum honore aliqui eum insinuera! , sed)quia omncs hujus temporis regulos indiscriminatim odio habebatac suc eos servitio indignos indicat.

(232) Porro , eorum invitationi non obsequebalnr, quia (C) ti- imebat ne , eos adeundo , illabatam mentis snæ puritatem temeraret.

(lxiv) men 1. la? i 131SILIII. Lie0u hia hoeï(233) non embescebat serviranefario principi, non vilem-æstimabat exiguum magis-tratum. Si promoveretur, non occultabat (234) suam sa-pientiam, sed certe constanter sequebatur suam recte-agendi-normam. Si abjiceretur ac sine-munere-esset,tamen non succensebat aliis,- si in-angustias-redactusacmiseriâ-exhaustus esset, tamen non dolebat.Itaque di-cebat: Tu causâ tui (Ml facis tuum), ego îcausâ mei (235)

(vel facio meam). Quamvis *brachiis-nudus ac *c0r-porc-detecto sedeas ad meum latus , tu quomodo possesinquinare me °? Itaque ** vultu-læto-et-sereno cumillis (i. e. cum omnibus) simul-habitabat, et non se-ipsum perdebat (236)°.Si quis manu-traheret ac retineretillum , tune sistebat. Porro si (237), quando quis manu-

(233) A z L’eau hia hoei regni Lou (12,787) primarius præfectus ,

viam omnino diversam tenuit. D z Ejus nomen erat Tchen (2,254),eius cognomen , Hue (5,860) , ejus nomen-bonorificum (2,065) ,

Min (7, 1 1 2). I. (234) Perperam Noël : In magistratu constitulus , sapientes virus , utad digruïales pmmooerentur, amuïs inoidiœ expers non oecultadat.

H z Si, ad dignitatem evectus , serviret indigne principi , si exiguuuimunus obiret, non occultabat suam sapientiam , i. e. ( C, E , F, H ,)non occultabat optimas sui animi dotes. Porro , (D) ille minister oc-alliai suam sapientiam qui, ut improbo rcgulo assentiatur, se ipsumlurpi avaritiæ nota afficit , quando abstinentiæ exemplum daredebet; vel qui in ignavia pedem defigit, ubi fortitudine opus est.

(235) Tart. vers. Si, sinidchalin, pi, mini dchalin, tu tui causé,ego mei causa; a. g. Si humanitatem et æquitatem ladas, crimen inte , non in me , recidet , et vice versa

(236) H : Suam animi rectitudinem non amittebat, i. e. non te-merabat.

(237) A: Quando discedere cupiebat..

132 MERCI]trabebat ac retinebat illum °, sistebat°, illud erat etiamquia non æstimabat-purum esse discedere (238) °.

5. LIV. Meng tseu ait : Pe i crut stn’ctus et augustins,Lieou bia boeï erat ergo se *irreverens (i. e. non ser-vabat decorum) (239). Porro 1mm: stfictiorem-agendi-modum et illam ergo se *irreverentiam ’sapiens non se-

quitur (i. e. fugit, a se depellit). v(:38) E: Quis puritatem suam in au; non nuire collocabat, ac ti-

mebat ne discedendo illam inquinaret. Aliter C et forsan rectius:Q uia puritatem suam in si? abile non ponebat" Ibid. Puritas non con-sistit in hoc Cum ipse (aiebat Lieou h. Il.) babeam inteme-ratam pnritatem, mihi opus non est hoc uno (tain levis momenti)discessuut illam clare ostendam (1o,186-5,227-9--1,552-3,909-1,177-8,663-4,028-6,628-5,aa7-8,2ga-9-2,728-1-1,084-1 1 5-3,89œ5,ai7).

(239) In vitium ducit culpæ fuga, omnis autem virtus, æmu a-tione cligna , in media sita est. C: Equidem viri Pe i pnritas enatmaxima , sed eum,timendo semper ne alii ipsum inquinarent, amneshomines (H ) innrbane tractant, nonne strictior erat, nonne ingrave vitium incidebat? licou hic hoei’ qui nullum inveniebat bo-minem quocum societatem et amicitiam nectere non posset, eratquidem maxime commodus et concordiæ-amans (1,210) , sed nonnepompe animi dignitatem et decorum servare obliviscebatnrt t k

1

mm mesmm

MEN G TSEU;

MENCIII

LIBER PRIMUS.

CAPUT 1V.

Tractaius Koung sun tonneau pars posterior.

5. I. MENG TSEU ait : cœli tempus (1) non est sicutterræ (2) lucrum ; terræ lucrum non est sicut hominum (3)concordia.

NOTA. Littera I indicat editionem cui titulus sse-chou-thoung-jan-kiai’( 1,51 1-4,019-1 ,14o-5,466-9,914 )in bibliotbeca regia parisiensi

sub n.° 156-7 (calal. de Fourmont) asservatam; littera J editionemkiong-i-pi-lchi (10,205-a,958-390-3,866 Prier duplici commenta-rio, breviori altero, altero fusiori; posterior triplici commentario ,ejusdem fere generis , instructa est. Ex utraque editione , multa luxac notæ optima: operi meo accedent.

(1) Tempus pugnæ committendæ opportunum prognosticis ecœlo ductis indicatum. E : Antiqui priusqnam certamen committe-rent, sacram Testudinem interrogabant, solis et lunæ motus sup-putabant , eorum obitum et ortum speculabantur, nubes ventos etsidera observabant ut felicem vel infelicem pugnæ exitum prznos-cerent.

(a) H : Intelligit loci opportunitatem, se. , valida altaqne mœnia sprofundas fessas , etc.

(3) H z Quando milites, principi suo arctissime devincti , una-nimi consensu atque virtute decrrtant.

10

15:1 . v MENCll (va)En (4) trium stadiorum° mœnia-interiora (5) et septemstadiorum ° mœnia-exteriora. Hosies cingunt et obsidentilla, * nec-tamen vincunt. Ut° cingerentî et obsiderentilla, certe (6) contigit illos obtinuisse cœli tempus °°;** cum-tamen-non * vicerint , illud est quad cœli tempusnon est sicut terræ lucrum °. V

Mœnia-interiora (7) non sunt non alta °; fossæ nonsunt non profundæ °; arma et loricæ non sunt non duræet acuta °; *0riza (8) non est non multa°. Si deserant etabeant-ex illis (9), illud est quad terræ lucrum non estsicut hominum concordia °. ’

(4) Sententiam suam exemplis confirmat. In primo loco , fingiturbeculam quam hastes , opportunam licet obsidionis occasio-nem nacti, capere nequeunt , quia nempe potitur terra: Iucro, i. e.validissimis munimentis instructa est. In secundo , fingit urbem quæ ,licet firmissimis vallis circumsepta , omnibusque commentibus abon-dans, ab exigus bostium manu oppugnatur, quia se. milites eammentes , ardenti in principem amore , ac unanimi concordiaomnino carent.

(5) Il : Indicat urbem valde exiguam.(6) Ad verbumzcerte fuit ci obtinuisse cœli tempus °. Sic et 75 non

Vincere.. Hic utrumque «à utramque litteram [che ( 8,284 ) repræ-

sentat.(7) Fingit alteram urbem , sed munitissimam , cuius mœnia sunt

altissima, etc.-N0n surit non pro fundæ, 1. e. sunt profundæ, pru-Tundissimæ, etc. Verbum dura: ad loricas, etverbum acuta ad arma ,

referendum esse liquet. ’(8) H : Oriza nudata cortice dicitur mi ( 7,655) , cortice involuta

dicitur sa (7,67 7). ï V .(9)11 : V011 illis, indicat mœnia et fessas. Subaudi : tune illa urbs

licet munitissima procul dubio capietur.- Illud est quad, i. e.bine patet hominum concordiam (ad tuendam urbem)loci op-portunitati multo præstare.

1.13m 1, en. 1v. 135â il. laque dicitur: u T; cantincre-in[ra-limites (10) ’

populum non in *confiniorum° terminis; à firmare re-gnum non in montium ac fossarum-aqualiumn obsta-culis; à conterrere (11) *imperium non in armorum etloricarum° lucro (12) eonsistit. Qui nactus-est normam([3), multum (14) adjuvatur; qui amisit normam , parum(15) adjuvatur. Pn’neipzs parum adjuti° à pervcnire ,tale est: consanguinei et affines deficiunt-ab eo ; principismultum adjutia à parvenire, tale est: *imperiu1n paroi.en. n

Si princeps cui * imperium° paret aggredialur principem

a quo consanguinei et affinesa defecerunt (16). Itaque

(1o) H 1 Regni enim limitibus populorum corpora tantum , noncontint-m et cocrccre potes. lbid. kiaï (6,197 ), termini qui regnum

a vicino regno dirimunl. 4(1 1) Sic E. J : i. e. sibi subjicere amnes imperii regnlos.(12) I. e. Valido apparatu. Sic versio Tartarica cvi assentit I.

Verbum li ( 7,75) eodem sensu hic accipitur ac supra. Vid. not. 2.Alitcr E : in armorum acie (li) et loricarum duritia.-- Sed quomodofit ut verbum li (oculus, scies), ad gladlos, lanceas (ping) simulet ad loricas (ko) referatur. Novissimus hic sensus admitti nequitnisi dînas verbum [n’en (durus, durities) subaudiri, vel a pristiniscditoribus fuisse omissum. Fatebor tamen mihi ægre esse quad absitverbum hier: (durus); hic enim locus superioribus verbis ping [tapipou kien li quodam modo respondere videtur. Abs re non erit mo-nere versioncm Tartaricam priorem interpretationi E concinere.

(13) H : Tao, normam, se. humanitatem et æquitatem.(14) H : Populorum multitudo illi corde sese subjicit.(1 5) Princeps immitis paucos vel potins nullos, e populo sua,

adiutores habet eo devenit ut, etc. Sic interprett. Semper accidit inimperium principi humano, ac proinde a multis adjulo, se sub-jicere statim cupiat.

(16) C : Adde : quisnam illi rosish-rc sustinebil ?- Eniuncro en

10..

.0

156 MENGII (un)*sapiens (17) habet (18) ù non pugnare ; si îpugnet ,cette Vincit 0.

5. III. Cum Meng tseu *jam-jam-iturus-esset-ad-aulam-ut-inviseret (19) regem , tex misit homines qui venien-tes dixerunt : Ego exiguæ virtutzs vit (20) cupiebam irete invisum°°, sed *expertus-frigus ægrotavi, ac nonpotui ut meèobjicerem-vento. Crus, primo marie (21),*visurus-sum aulam; *nescio on poteris eflicere ut egoexiguæ virtutis vir obtineam te videre °?

Meng tseu respondens ait : *Infeliciter° etiam *ægroto;non possum ire-ad aulam.

solum mente venit ut populum , sævissima sub tyrannidc gemen-tem , liberet , ac, valut natos suas , humani regiminis beneficio con-soletur.

(17) H : Indicat pristinos imperatores qui super imperium ragua-runt. Mallem dicere cum C, I , J : indicat sapientem principem ,veræ regnandi normæ tenacem de que supra.

(18) A : I. e. Non pugnat. E , J : magni facit, nonori habet( 1o,435) «à non pugnare. E , alibi : principis sapientis est non pu-gnare. I: Quid enim certaminibus opus est cui imperium ultra.obsequitur ’1’

(19) C : Cum Mencius in regno Thsi degeret tanquam hospes et sa-pientiæ magister, non vero sicut minister qui munus obit ac anqustipendio alitur, poterat quidem regulum pro libitu invisere , reguloautem eum ad se accire non licebat. Cuiquidem morbum consultocausanti ut eum advocet, Mencius simili excusatione inurbanaminvitationem eludit.

(20) C : Alii explicant jou per ouang (2,678) ire, alii pet i0(8,873), comme, sed præstat in ejus lacum substituere verbum je(4,606) eupere. Sic etA, B, F, I, J.

(21) H, et Tart. versio : exibo ad aulam , proeeres mecs excep-turus. Aliter E : chi tchhao est videre Mencium venientem ad aulam.

Aa

Un

(va11) 1113111 1, en. 1v. 157*Postero-die (22) , exivit parentaturus ad quemdam

Toung kouo familiæ virum. Koung sun tchheou (23) ait:A *Herî attulisti-excusationem ex morbo; eum lnodierno

die eus parentaturus, *fortassis illud non licet °. 4M t. ait: * Heri (24) ægrotabam , hodierno die , melius-

babeo; ** qua-de-causa non irern parentaturus?

5. IV. Rex (25) misit homines interrogaturos-de morboejus , ac par-iterjussit medicum venire.

Meng tchonng tseu respondens ait: *Heri (26) habuitregis (27) mandatum; sed eum haberet (28) 1 colligendiramusculos °ægritudinem , non potuit ire-ad aulam. Ho-die eum morbus paulo melius-habeat , properavit ire ad-aulam; at vero ego *ncscio on potuerit pervenireillue , nec-ne °.

Statim (29) misit plures bomines qui, sistentes (3o)

(22) C: Die sequenti exiit primario cuidam regni Thsi ministroparentaturus, ut rcx , eum revera morbo non affici comperiens, suaminurbanitatem agnosceret.

(13) H : Magistri sui mentem non noverat.(24) C: Mencius sua: agrndi rationis causam nondum vult illi

aperire.(2 5) H : Bex ignorabat Mencium morbo carere.-In textu subrepsit

menda. Legendum est wén ( 1,300) interrogare , non vero aven( 8,370) andin.

(26) H : CumïMeng tcboung tseu , Mencii frater ac ejus disci-pulus (C) nesciret eum exiisse ut parentaretur, confingit absentiæcausam qualem optabant nnntii , ut illis satisfaciat.

(27) J : Jussum quo eum rex ad aulam accersiverat.(28) H et aliizægritudinem qua quis afi’ectusvel aridos ramusculos

colligerc nequit , i. e. leviusculam œgritudinem ( 2,203-6,3o7(29) H : Nuntiis sic dimissis, discipulus limans ne falsi argue-

retur, misit. . . U I I(3o) B: Yan i. e. thsin (2,200) quærere; H : 1. e. obv1am 1re et

1 5 S 1 11 li N c 11Mencium in via diamant : Quæso , certe ne redeas, sed

cas ad aulam. ià. V. Meng tseu non potuit abstinere , et transiens-indomum viri ex (31) Kingtchheoufamilia,172ipernoctatus-est° (32).

King tseu ait : (33) intus, tunc sunt pater et filins:(mis , tunc sunt princeps et minister; hi sunt hominis° (34)magni ordines °. Inter patrem et filium , præcipuo-loco-habetur (35) beneficium; inter principem et ministrum ,præcipuo-loco-habetur (36) reverentia. Ego Tchheouvidi quidem sæpius regem ° observantia-colenlem te°;sed non (37) vidi *qua-in.re observantia-coleres regem°.

monere eum. Præstat F : thse-tsie ( 3,561-3,193) iter alicui præ-cludere , aliquem in via sistere.Assentit vers.Tartarica. Confer infrataxi. p. 1 1 1 , lin. 4. , jan khi yeou lsieou, et not. ibid.

(31) G : King tchhenu regni Thsi primarius præfectus.(32) C, J. Mencius sperabat fore ut rex audiret ipsum ivisse pa-

rentatum, tandemque se, læsa urbanitate, sapientem accersivisseagnosceret. At timens ne rex , ex inconsulto discipuli sui responso ,ipsum revera ægrum fuisse putaret, quasi (E) necessitate coactusadiit piimarium regni Thsi (G) ministrum , ut illi mentem suamaperiret postea ad regem procul dubio referendam.

(33) A : King tseu Mencii mentem nondum intelligens, eum vitu-perat. I: intus i. e. in paterna domo ;foris, i. e. in regio palatin , Velextra regnum.

(34) H ; Hæc duo inter quinque humanæ societatis ordines (310),quod vide) primum lacum. obtinent.

(35) J : Iiumanitatem innuit, i. e. amorem quo pater filium ,filiusque patrem diligit.

(36) I : Si princeps subditum observat, subditus multo majoriadhuc observantia et honore principem colere debet.

(37) H : T acitc innuit eum nuper regis’ invitationi non paroisse.

(LXVIII) 1.111111 1, (1.111. 1v. 159M t. ait : Proh ! illud quomodo loqui audes°? Inter

Thsi regni homines nullus-est qui de humanitate et justiafia cum rege loquatur. Numquid (38) ideo *existimanthumanitatem et æquitatem esse non pulchras°P Ipslmente aiunt : Iste princeps numquid sufficit ut eum eoloquamur-de humanitate et justitia°P Cam (39) 10quan-tur sic , tune *despectus nullus est magnas præ hoc.

Ego , sine (40) Imperatorum Yao et Chun °normanon audeo , ut loquar in 1regis ante. ltaquc , inter regniThsi bomines , nemo sicut ego reverentia-colit regem".- VI. King tseu ait : Neutiquam. Non (41) illud" dico °.

Liber Rituum ait : Quando pater advocat , ne dicos (42)

(38) Pcrpcram Noël : armon revera pirlalrm et mqm’talem flocei

fadant? A : non quod humanitatcm ct æquitatcm pulchras etstudio dignissimas esse nesciant; (H) eos enim nequaquam fallitillas virtutes multo maioris momenti et pretii esse quam lucrum etbellica facinora; sed ita loquuntur,(B)quîa suum principem mentisvalde abjects: et obtusæ esse existimant.

(39) Sic E.Nonnulli interprctcs verba fun cul ab aliis disjungunt,hoc modo : loquuntur sic l! Verba jan en] vulgo sont particules mon:finales; eus sic accipere licet. --Drspec!us... i. e. Nihil hoc sermoncirreverentius esse ont excogitari potest.

(4o) Sine, i. e. Numquam eum rage loquor quin in exemplumafferam humanitatem et æquitatem quæ in imperatoribus Yao etChan clucebant, ut tandem illos præstantissimos virus imitariconclur. In regis ante. , i. e. coram rege , en présence du roi.

(41) E: Non dico le eum rage de sublimi norma imperatorumYao et Chan non loqui; tantummodo assero subditi officium esseregem suum in aula invisere. H z King tseu immerito et inepte hos-pitem subditi ritibus subjicere vult. Mencius enim, ut vidimus supra,in regno Thsi dcgens tanquam bospcs et sapicnliæ magister, regem.subditi instar inviserc non tenebatur.

140 MENCIIannuo. Quando principis mandatum advocat , ne expectescurrum. n

Tu firmiter * cupîebas-invisere-regem°; sed eum auditoregis mandato°, slatim non revera (43) ioen’s, oportet (44) et

eum hoclibriRituum loco tanquam non simul concordare°.M t. ait : Quomodo dicis (45) illud°? Olim Tseng tseu

aiebat : Regnorum Tsin (46) et Thsou ° Opulentia nonpotest attingi°. Illi principes habent (47) suam opulen-tiam; ego habeo meam humanitatem; illi habent suamdignitatem; ego habeo meam æquitatem. Ego qua-te in-digeo W! »Porro, hæc verba, numquid, si non fiassent con-senlanea-æquitati° , Tseng tseu (48) dixisset°?. In eis (49)

(42) H z non expectandum est donec respondeas , sed vocantemcito gressu adire debes.

(43) Vide supra not. 19.(44) Ut nos gallice : il faut bien que cela soit ainsi. Sic B. C : inde

necessario sequitur tuam agendi rationem huic libri Bituum præ-cepto non esse conscntaneam.-In textu, dele circulum qui postlitteram li (n’lus) temere apposilus est.

(45) Quomodo ais me , regî vocanti non parendo, huie libri Ri-tuum loco refragatum esse. C : sic egi quia nemini , ne regî quidem,me accersere licebat. Ita E , F , H, I , J.--Perperam Noël : sed hoccumhoc quad dico quid P

(46) E : Meng tseu regni Thsi principem eum regnorum Tsin etThsou principibus , se vero eum Ioctore Tsmg tseu confert. Si Tarn;tseu , ait M. , is:is se potentissimis principibus majorern existimabat,quonam jure ego ejus æmulus, oh exiguo regni 17m. principe sicdespicerer ac vilipendent.

(47) Sic E et vers. Tartarica. C , H, J z suas divitias ponunt inregni sui bpulentia , ego meas in mea humanitate; sans honoreset suam gloriam in sua dignitate , ego meam in mea æquitaœ...

(48) I. e. Nnmquid Tsmg tseu hæc verba protulîsset si. ..(49) J : Vox iù,indicat quatuor phrases illi habent ,cgo habeo , etc.

(Lux) 1.113111 1, CAP. 1v. 141est forte una czimz’a doctrina°. In *imperio , res sunt quæ

universim honorantur tres : dignitas , nua (50); anni.una; virtus , una.In *palatio , nihil est sicut(51) dîgnitas;in pago (52) et viculo, nihil est sicut anni; ad javan-dam (53) generationem, alque ad magnum-efficiendumpopulum, nihil est sicut virtus. Quomodo potest air ha-bens (54) earum triant rerum unam, ut 1 parvipendatvirum qui habet eamm trîum rerum duas"!

â. VIL Idcirco, olim ’ habiturus (55) ah’quz’d magni

F : i tao est doctrina angustis sæculi consiliis longe excelsior. I: Insequentibus sex phrasibus lucide exponit quænam sit illa doctrina ,ne in quo sita sit. H : verbum tao prœcipue spectat seqq. juvaregenerationem.

(50) Verbum t’una, terrepetitum, idem est ac 1°, 2°, 3°.--Anni ,

f. e. senectns.

(51) e. Dignitas ibi primo loco habetur.(52) D: Hiang est locus quem 2,500 familiæ, tang vero quem

500 familiæ incolunt. Perperam Noël : in cioium etfamiliarium con-sortie.

(53) C : lavure, i. e. regere , recta adminstrare; magnum-facere,i. e. cmendare populorum mores , animosque in errorem sublapsosad perfectaln virtutem adducere.

(54) Sic C multique interpret. quibus concinit versio Tartarica.H: Numquid regni Thsi principi , qui tantum dignitate sua excellit,me, annis simul et virtute conspicuum , parvi facere fas est?-Allu-dit ad invitationem de qua supra. Aliter I: yeou (4,0318) i. e. hie(3,369) s ’appuyer sur, se prévaloir de: quomodo posset niti , Vel glo-

riari earum una , ita ut etc.(55) Secutus sum E in paraphrasi scribit Tsiang jean la

Quando antiquitatis principes magni aliquicl moliri cupiebant... --Aliter E in glossa: antiquitatis magni sancti (la ching, 8,360) magnisapientes (ta îlien, 10,484) principes, etc.; quasi vox (la) idem so-naret ac sanctus vel sapiens. Sed prier mihi sensus magis placet.

142 1112x1111quad faceret ° princeps, certe habebat seleetos quos nonaccersebat° subdilos. Si cuperet habere eorum consilia ° ,tune ipse adibat illos. Si ipse honorasset virtutem , et læta-tus-esset doctrina non sicut illud (56), non suffecissctut eum illis sapientibus haberet (57) quad faceret °.

5. VIII. [taque Tchlzing thang° primum adoctore I yun(58) précepta-accepifl , et deinde ministrum-fecit illum.Ideo non laboravit et (59) regnavit. Houan koung", pn’-mum a dactore Kouan tchoung præcepta-accepit° , etdeinde ministrum-fecit illum. Ideo non laboravit et re-gulorum-dux-evasit.

Nunc, *imperii terra est (60) similis , virtus est æqua-»lis , ac proinde nemo potest alios invicem superare (61) :

(56) I. e. Si , illorum virtutem, etc., eo modo(i..e. cos adeundo)non honorassct... Ad Verbum; si a) ejus honorare virtutem... non

furisset ita. Perperam Noël hune novissimum locum de quovis prin-cipe intelligit. Mencius de eodem principe , ac supra , loquitur. Vid.not. 52.

(57) Sic E. - Melius ad verbum: ut habent 75 facere aliquid ma-gni.-Tsa i ( 10,623-1 15 ) être capable de. Verba eum illis, referun-tur ad verbumfaceret, non vero ad verbum habent.

(58) Se. de optima imperandi arte.(59) I. e. Facillime imperator evasit.(60) J : Cujusque reguli territorium mille li in circuitu comple-

ctitur. B : eum varii reguli , potentia et bellica virtute æquales sint ,inter cos nemo "est qui ut Tehhz’ng thang ( 3,176-5,1a4 ) optimæ mo-

narchies fundamenta jacere , vel ut Hauan kaung, ad veri Archontisdignitatem pervenire omnesque imperii reg-1110s sua subditione col-ligent et tenere valeat. - H z sinus, i. e. Bellica virtus , balliez faci-nora. Perperam Noël.

(61) Longe aliter E : Nunc in imperio est regnum Thsi. Ejus terri-torium latitudine par est illi quod Thang et IIouan koung posside-bant. Si vero super alios imperii regulos non exsurgit, nulla alia

(ux) L1nn1 1, 011-. 1v. 145Non-est aliud : se. amant minislros-faccre viras quos ipsicdoceant, et non amant ministros-facere riras a quibus

lpsi accipiant documenta. nIX. Clllll Tchlzing thang° a (62) doctore I yun , et

Houan koung° a doctare Kouan tchoung præcepta acce-pissent . tune non audebant accire eos. Porro (63) siKouan tchoung" adhuc non poterat acciti , nonne* milito-magis (64) ille qui non facit (65) Kouan tchoung"?

X. 1 T chhin thsin (66) interrogans ait : Præteritis die-bus , in regno Thsi, rex tibi obtulit duplicis anti (67)

causa est ; se. , etc-Deinde refert ad Thanget Kouan koungverba:Imo tchhin. . . et ad regni Thsi principem , verba z eu] pou hac. . .

(62) Aliter Tart. interpres qui verbnm )lu (3,829) omisit z ThangIloctorem I yun , Honda koung doctorem Kouan tchoung accerserc

non audehant. -(63) C z Cum I yun regnlum Thang utili opera sapientissimisqneconsiliis multum adinverit ut totius imperii dominator evaderet,æquum erat illum,vilis subditi instar, non pesse advocari; sed,(F)si Kouan tchoung cuius exiguum erat ingenium et qui abjecta tan-tum ediderat facinora (vid. cap. III , net. 8), se tamen ab ArchonteIlauan Iroung acciri non sinebatf, qnonam jure tennis regni Thsiregulus Mencium, sapientia et doctrina magistro I yun non dissi-milem , accersere auderet? Porro (I) sir, quem , ut .vidimns accitinon licet , si regi ipsum advocanti non obsequatur, nulla irreverentiæculpa notari potest.

(64) Multo magis acciri non potest;(65) Pou wei’, i. e. Non æslimat, scilicet se illo meliorem et præs-

tantiorem esse novit. Pariter F :peï, ( 1,006 ) contemnit, et C : poude ( 9-2,250 ) cura: non habet.

(fifi) G z Mencii discipnlus.(6;) Kim: kin. Mencius sic vocat anrnm purissimnm , quia

(E , G , H, l, J ) ejus valor duplex est præ oalore nuri communis (ilmut le double de I ’ar ordinaire Verbum kian ( 6, 23) signifiant; con-

144 11 E N c 11unum centum (68) et non accepisti. In regno Soung, res:tibi obtnlit *septuaginta (69) I et accepisti; in regno Sie ,rez tibi obtulit *quinquaginta I (7 0) et accepisti. Si (71)præteritorum diemm° *non-acceptio .justa. erat, tune,hodiemi diei° acceptio injusta est°; si vero hodiernidiei° acceptio jüsta est°; tune præleritorum diemm°*non-accepti0 injusta erat °. ùMagister (71a ) certe ver-

saris-in uno ex bis duobus °. ’Meng tseu ait : Omnia justa (72) erant°.â. XI. Quando crameiniregno Soung", ego *jam-jam-

habiturus-eram longinquum iter (7 3) V ir qui iter-facit ,necesse-est ut (74) habeat hospitalia-dona (75). En mealloquens ait: a Offero tibi hospitalia-dona. n Ego * qua-de-causa non accepissem?

jungere , duaswes-tenere; unde fit ut idem sonet ac pei’(281) duplex-esse, dupIo-valere. Sic omne-s interpret.

(68) H: Unam centum, i. e. Centum I( 1 1,547). Ivalebat (F, H)viginti vel viginti quatuor (A, D) unciis. Qnocirca unum centum Iæquivalet (F, H) 2,000 ,vel ,nt quibnsdam (A, D) placet, 2400 unciis.

(69) I. e. 1,400, val, juxta alios 1,680 uncias. Vid. n. 68.(70) I. e. 1,000, vel juxta alios , 1,200 uncias.(71) Gallice : si ces jours passes, vous avez eu raison de refuser, ’au-

jound’hui , vous avez eu tort d ’accepter.

(7 il) I. Sequitur te in alterutro casa (se. a? accepisse et tu? nonaccepisse) peecavisse. Gallice : il faut bien que vous ayez eu tort dans

. l’un de ces deux cas.

(72) I. e. Utraque justa erat, se. non-acceptio et acceptio, val ,in niroqne casn recte agi.

(73) Malins ad verbum z tri procul iter facere.(74. A, B , C , E explicant i(115) pet yeau (4,028) habere. Sic

et E alio loco ; vid. supra nat. 47.(75) B, C : Tsin( 10,527) munera quæ hospiti discessnro offe-

runtur ut itineris sumptus sustineat.

(1.11111) 1.111111 1, au. 1v. 145Quando eram-in regno Sie °, ego habebam me-præmu-

niendi (76) intentionem. Re: me alloquens ait : n AudiviMencium (77) se-præmnnire. n Itaque (78) eum causa ar-morum daret illa, ego ’quam-ob-rem non accepissem?

ê. XII. î Quoad (7g) in regno Thsi , tune non erat ac-cipiendi (80) locus°. Si (81), absente loco (i. e. causa)°des-munera-hospitalia°, illud est pecunia-pellicere °°.Quomodo (82) existeret *sapiens° qui posset ut pecnnia

captaretur ° P .S. XIII. Meng tseu transiit-in urbem (83) Phing Io

(76) H : Se præmunire adversus aliquam calamitatem dicitur kiai’(3,178). Perperam Noël z multum anima verebar ne mihi nec-essarta

ad victum deessent. E: eum Meng tseu e regno Sie exiturus esset ,multi ernnt prædones qui eum, omnibus spoliare et occidere sta-tuerant. Ideo rex qui Mencium sese ad repellendos eorum ictusaccingere audierat, banc illi pecuniam offert, ut arma sibi com-paret , sua: que defensioni probe consulat.

(77) Perperarn Noël z audivi te anxium et sollicitum esse. Verbumkiaï(3,178) eodem sensu pollet ac supra, net. 76. Sic et omnesinterpr.

(78) Perperam Noël : ideo ut in his bellarum calamitatibus armo-rumque tumullibus tuum animum paulisper sublevern , hoc lave manu:riflera. Il , I, J : hæc ultima verba non a rege mnnus afferente, seda Mencia rem nnrrante proferuntur.

(79) Quantum ad illud quod egi in regno 1713i.(80) I, et J : duæ supradictæ causa: (scilicet, longinqui itineris

expensæ , ac emenda arma) non suberant. Vid. 74 et 76.(81) Sicut nos Gallice: il nfy upas lieu à, i. e. nihil est causse cur...(8:1) I. e. Numquid sapiens sinere potest se pecnnia pellici etcapi?

J : se ipsum tacite indicat.(83) G : Phing la urbs erat inferioris ordinis (J) sub regni prin-

cipis ditione posita.(84) F : Cum Mencius bains oppidi populum , omni auxilio des-

titutum miseriaqne contabescentem videret...

1 1,6 M l: x c 1 1Alloqucns ejus * præfectum (85) ait : Si quis ex tuis° ’ lan-

ceam-ferentibus° militibus , in uno die ° ter deserat or-dines , tune deponisne eum , nec-ne°?

Ait : Non expecto (86) ter.M. t. ’Si-res-ita-sit , tu° deseruisti (87) ordines tuos°

etiam mnltoties". In calamitosis (88) annis, in esuria-libus annis, ex tuo° populo, senes et debiles qui sese-volutaverunt (89) in camporum-canalihus et in vallium-fossis, nec non ’juvenes qui dispersi-sunt (90) et trans-ierunt-in quatuor imperii partes , sunt prope (91) millevhomines ° !

(85) H: Nomine Klioung kilt sin. Vid. infra, not. 99.(86) J : I. e. Occidisnc eum ?--Tcr, se. donec ter ordines suos de-

scruerit. l(87) Il z Præfectus qui officio suo male fungitur, militi ignavoïor-

dînes suos deserenti simillimus est. Itaque ait z tu etiam non semeltuas ondines deseruisti. Gallice diceremus z vous aussi, vous avez piusd’unefois abandonne votre poste. C : Cum præfectus populum quemalendum curare debet, miseria et fame mori patiatur, officie site) ,non minus quam prædictus miles , quotidie deest. à)

(88) Il : Ilioung nian, sunt anni, quibus, inundationes, siccitaà ,epidemiæ , etc. , grassantur. Ki soui, sunt anni, in quibus messes

ad maturitatem non perveniunt. ’(89) Se se projecerunt , ut ibi miserrimam vitam finirent.(90) A : ut victnm quærerent.(91) Ki (1,493) varie explicatur. A : nescio quot millia hominum

sint. Vers. Tart. plura millia hominum. E , quem secutus sum , quiade populo urbis valde exigus: agitur, ait: eorum numerus aceedit adunum mille hominum (1 1 ,015,3,829-1-995-91 ).

(93) C : Non me fallit populum dispersum ire , ac quotidie mi-seria mori. Sed horrea publica privata anctoritate aperire , ac vecti-galia imminuere non andeo. Id non a mes, sed a regali potestatependet. Mencius præfectum vituperat non quad populo fame labo-

«w

(IAXll) 11111111, en. 1v. 14-;Ait : Illud non est (92) quod ego Kiu sin ° possim facere °.

5. XIV. 1V. t. Si nunc existat vir qui aecepit hominisn cujusdam ° bovcs et oves , ut pro eo (93) pascal; illos ,

tune cette ab (94) eo quæret pascua et herbas°. Siquæratab eo pascna et herbas et non impetret(95) , tune reddet-1ne illos ad hune hominem1°, velforte etiam (96) stabit etconspiciet illos morientes °P

Ait : Quantum ad illud, tune mei Kiu sin° cnlpa est° (97).

â. KV. Alio die [Mencius (98) invisens ad Regem ait-

rami alimenta non dederit (C), sed quod regem de populi neces-sitatibus non admonuerit. Quodquidem sequens comparatio clara inluce collocat.

(93) Sic C : titi (4,023) et J: taï(1 n) tchi, loco eius.(94) Posterius weïtchi, quod Tart. interpres inepta scrupulositate

eodem modo ac supra vertit, non signifient, causa vol loco ejus, sedab en, se. boum et oxinm domino. Sic E : in nieau yang telu’ tcllu( 3,8219»5,643-8, 1831-41-35). Assentit A.--- Ut pastor pecori alendo

herbas et gramina ab hero suo, sic præfectus a rage alimenta po-pulo sustentando necessaria postulare debet.

(95) I : Sic præfectum, si a rege impetrare non possit ut regnihorrca, ad sublevandam populi famem, aperiantnr, suo se officiaabdicare decct.

(96) J :Innuit præfectum qui populum lame morientem,tranquilleet siccis oculis, videns , ei opitulari cura: non habuit.

(97) C : Ciim a principe cibos pro eis non petiverim , nec tamenoflicium meum abdicaverim, revera peccavi l H1thse, i. e. Si po-pulus miseria periit.

(98) J : In i110 casa, princeps culpæ immunis non erat. Si igiturministcr suam culpam , princeps vero suam nequaquam, agnovisset,qui eifccisset Mencius ut publica horrea aperirentur P ldcirco , diesequenti , regem adiit eique sigillatim exposnit quomodo ipse præ-fectum seque ipse præfectus redarguisset.- Noscat culpas , i. e. easagnoscat et confiteatur.

148 MENCIIQui regis° administrant urbes (99), ego subditus noviquinque homines" Qui vero ex iis noscat suas culpas , solusKhoung kiu sin est. Cam , ad regem enarravisset illa ,Rex ait : quantum ad illud , tune mei exigui viri ° culpa est°.

S. XVI. Meng tseu alloquens Tchhi wa ait : Tu° recu-savisti Ling khieou (100) et rogavisti ut esses ’summus-justitiæ-præses. Illud videtur (101) æquum° ; quia ipsepotest ut loquatur °. Nunc, postquam pintes menses ef-fluzerunt°, nondum ne potuisti ut loquereris (102)°P

Tchhi wa monita-dedit (103) ad regem, sed rage nonutente (104) illis, deposuit r). agere ministrum et abiit.

(99) D. Quæcumqne urbs parentali defunctorum regum temploornatnr dicitur tau (1 1,240) , quæ vero illo caret dicitur i ( 1 1,180).C : Pnto Mencium generatim bic loqui ; fieri enim non poterat utexigunm regnum Thsi in quinque locis haberet parentalia defunc-torum regum templa. - Ibid. Puto verbum tau hic non indicareurbes proprie dictas , sed urbeculas ( 1 1 ,240-1 1,254 ) quales prima-riis præfectis administrandas committebat reg-ulus.-- Hujus ordiniserat oppidulum Phing Io qnod primarius præfectus Khoung kiu sin ,reguli nomine, gnbernabat. Novissima hæc interpretatio multo po-tior est (B).

(100) H : Primariam arbis Ling khieau præfecturam recusavistî.Urbs hæc erat infcrioris ordinis (A) regno Thsi subjecta.

(101) B, E : Quia nempe summus justifia: præses regi propiusaccedit, eumque admonere ac redarguere potest , si quando pœnasinnocentibus irrogari jubeat.

(102) A z Ex quo illud officium geris , numquid (B) forte rex sup-plicia , ne 3emel quidem , læsa æquitate indixit i’

(103) Melius gallice : fit des repre’sentations au roi. C: Tchhi ava

bis verbis commotns et incitatus , regem adiit ut eum de pœnisinjuste irrogatis reprehenderet.

(104) H: Cum rex eum repulisset, ac monita audire rennisset , sonse officio abdicavit.

(1.111111) 1.113111 1, on. 1v. 1491Thsi regni homines dixerunt : * Quantum-ad (105)

causâ ministri Tchhi wa , tune recte egit°; quantum-adsui-ipsius (106) causâ, tune nos *nescimus°.

â. XVII. Koung ton tseu de bis admonuit Meng tseu.M t. ait : Ego audivi illud° (107) : « qui habet (108)

magistratus custodiam. si non obtineat (109) suum mu-nus, tune abit. Qui habet sermonis (110) ministerium ,si non obtineat (n 1) sua verba , tune abit n. Ego bic non-babeo (1 12) magistratus custodiam; ego non-habeo ser-monis ministerium°. Tune , ego sive (1 13) accedam, sive(114) recedam, *nonne "libere habeo *laxam-et-solu-tam agendifaeultatem° P

(105) J : I. e. quantum ad consilia quæ dedit ministre Tchhi ava.H: eum effecerit ut Tchhi W0 suo officio rite fungi eonatus ait, landesane dignus est.

(106) A: Sed quomodo fit ut ea qua: ad alios pertinent ,recte cal-leat , quæ vero ad se , promus ignoret? Enim vero (H) regni 1719iprincipem consiliis suis non obsequentem videt , nec tamen discedit.C : Regni Thsi homines ita vituperant Mencium quia illum ministripartes non agere nesciunt. Vide supm, not. 19.

(107) Se. Illud edatum.(108) H : Vir cui rex urbeculam, vel certas terras administran-

das committit.(109) H : Si regis culpa , quemadmodum ( Vide net. 95 ) nouas

kiu sin , munus suun1 rite obire nequeat.(1 10) I : Vir cujus officium est regem male agentem admonere.(111) H : Si princeps ejus monita sequi nollt, ut accidit (C)

ministro Tchhi au. Vide supra , not. 104.(112) I: Mencius in regno Thsi tanquam hospes degens, nul-

lum adhuc mnnus obibat; ut vidimus supra. (Net. 19.)(113) J: Verbum Tsin (11,093) alludit ad superiora fion in

wang (il fit des représentations au roi). .(1 14) Verbum thoui (1 1,047) alludit ad sup. Tchi avez" tehhin eul

khiu , deposuit 75 esse ministrum et abiit.l l

.50 une]: (Lxxlv)â. XVIII. Cam Meng tseu esset(115) primarius-præ-fœtus in ragua Thsi, exiit a! (116) parentaret ad Teng.Rex misit arbis K0 *præfectum Wang houan ea-causa-uteum adjuvaret in hoc (117) itinere. Wang houan maneet vespere invisebat Illencïum (1 18). Revertendo regniThsi et regni Teng" itinere. i*minime eum i110 locutus-esç-de itineris (1 19) rebus °.

5. XIXHÏ Koung son tchheou ait: In regno Thsi, pri-marii-præfecti° dignitas (120) non est exigua°; Thsi regniet Teng regni° iter non est (m) vicinum’. Cam [cerfs

(x 15) J: Erat khc khing (a, x n- 1048) , quasi hospes-pmfectus; quiahospitis nomine in regno Thsi degens , præfecturam , nulle adhucaffectus stipendio , obibat. Aliter E : ont minister. A

(116) I. e. Ut regni Nui nomine adesset exequiis reguli regniTeng nuper defuncti. D: Cum Mencius nullos acciperet redilus , rexqui virum muta fama insignem miserat ut legationi sua: decus ad-deret, eum exequiarum cura gravare noluit; ideoque præfectumW ang houan ipsi comitem et adjutorem dediL-E : ng ont urbsinferioris ordinis in regno Thsi.

(l 17) Sic F, J. Ibid. Hic fier legationem significat. A : K0 urbsinferiorîs ordinis regno nui subjecta. Wang houan (G) homo en:ignobilis , qui regis gratiam aucupaverat. Ideo (B) Meng tseu ,contemptu et odio percitus , eum vili hujusmodi bomnncionesermonem miscere dedignatus est.

(x [8) Subaudi juxta omne: interpretes mg ( 2,678) cumin ;I. e. gallice (A) : pendant tout le chemin, en allant de Thu’ à ng,et en revenant ( fan) de Tcng à T hsi...

(1 19) C : Indicat cæremonias, vasomm numerum , serinas vestes,puces , et omnia quæ ad parentales ritus pertinent.

(ne) J : Wang houan a nage modo evectus est ad præfecturamaupremi tribunalis ut te adjuvet; nonne (lignas ont eum quo lo-quereris ?

(la!) H : Quasi dicËrct : vobis confabulandi tempus abunde sup-peteliat. Vid. supra nul. l l8.

1.111111 1, on. 1v. 151et redieris°,:ac minime eum illa vira locutus-sis-de itinerisrebus ° , quænam-causa-est° ?

M t. ait z ° Cam (122) aliquis(123)ordinaveritillas: egoquam-ob-causam locutus-essem-de illis° 5’

à. XX. Meng tseu e ragua Thsi fuit parentaturus (124)in regno Lou. Revcrtens in regnum Thsi constitit (125)in urbecula (126) Iug. Tchhoung in (127) sciscitans eumait : Præteritis diebus (128) eum nescires (129) dz’sa’pulum

In "esse i’degenerem, jussisti me Iu curare ’fabri-ligna-

rii (130) res. Lucia te (131) urgente, ego Iu non ausus«sum seiscitari. Nunc exopto privatim habere seiscita-

(122) Aszcius, quasi minus rectos hujus præfccti mores palamredargucre eum pudcret, speciosnm suo silentio causam prætexit.

(123) G , H, I, J : Hue ( 3,181) indicat quemdam ministrumfunereis ritibus a nage præpositmp. D z existimat Mencium loqui depræfecto W. houan. Assentit E : eum iste W. hauan mihi dictita-verit se hujusmodi res optime percallere , nec alius viri consiliisegcre , utpotc qui sæpissime exequias ordinnvissei , cui bono de iiseum ce iterum locutus essem ? - Littera fan (1,800) apud H estparticuln auxiliaris; apud B, C, F , est pronomen demonstra-livum : ille minister (A) qui me , in hac legatione , comitatur...

(124) H: Suæ matri quæ in regno Lou , ejus patria , defuncta erat.(125) A : i. e. pemoctnvit, diversatus est.(126) E: Ing, urbs infcrior reguo Thsi subjecta.(127) A ; Mencii discipulus.(128) A : Quando matris defunctæ exequias fecisti.(129) B : Nesciens me esse omnino rudem ac rei magni momenti

curnndæ imparem.(130) I :Jussisti me feretrum confieiendum curare.(131) Sic A plurimique interpret. Yan , i. e. p6 ( 11,029) urgfl’t.

C z Cum in fletuum et doloris media esses.(132) I : Ligna quibus ad feretrum confieiendum usus es.(133) Notandum est sensum litteræ i (1 I 5) inigo prnpfer, tr, ab,

"a.

1 5 2 M 11 n c 1 1tionem°. Ligna (132) mihi videntur fuisse (133) multum

p11lchra°. 1M t. In (134) summa ’antiquitate, loculus-interior ,et loculus-exterior non- habebant certam mensuram. In(135) media antiquitate , loculus-interior dansas eratseptem pollicibus; loculus-exterior (136) congruebat illi.Ah * imperatore *usqué-ad ’populum (137) amnes sic;non utsolumessent spectatu pulchra° (138). (139) *Deindepz’etas exhauritur (i. e. expletur) in hominis corde.

5. XXI. Sinon (140) obtineat, non potest ut (141) i1:1:-

ad, ulor. G : i mei’(115-8,186) i. e. thaï (1,799) mcï, valde, velnimis pulchra. Sic interprett. quibus consentit vers. Tartarica.

(134) I z Quid me proPter magnas hujusmodi expensas impru-denter redarguis? An te faillit me veterum agendi normam sequi?C , I : veteres solo animi affecta ducti ligna demissima et ingentisumptu comparata adhibere solebant, nec (B) ad certain et definî-tam cubitorum vel pollicum mensuram attendebant.

(135) A: Tempore que Tcheou koung (1,187-612) fimereos ritusinstituit et præscripsit.

(136) C z Loculus-exterior densitatis ejusdem (se. septem pollici-hus) erat ac loculus-exterior.

(137) J : Hæc verba Chu fin, non plebem solum, ut vulgo, sedetiam magistratus et littemtos signifient.

(138) B : Sed solummodo ut loculi densissimo ligno confecti, pa-rentum corpus quam dintissime incorruptum servarent.

(139) C, H: subaudi : primum uti decet demis ejusmodi feretriset deinde tantum.. Perperam Noël :Id autem soucioit non utisepulchra

pulchrimu videmntur, bloque solo amatu censmntur dcbilum ergaparentes dcfunctas affectum expleoisse. Doctus interpres duos locosplane diverses temere conjunxit. In priori enim Mencius explicatcur filins denso ligno uti deceat; in posteriori vero quoddam eiïatulnprofert.

(140) F : Silex funereas pii filii impensas coerceat...(141) C z Youc, anime obsequi, vota sua explere.

(un) 1111111 1, en. 1v. 155tclur; si (142) careat divitiis, non potest ut *Iætclur.Quando obtinebant illud, et (143) habebant lIdivitias. an-tiquitatis ° homines (144) omnes utebantur illis (145).Ego ’ qua-de-causa solus non agerem in P

5. XXII. Porto, parentum qui’mortui-sunt (146),-sinon (147) faciat terram adhærere-cami, in hominis cordenumquid restai solum (148) non lætari °?

Ego audivi illud°: *sapiens non debet propter (149)* imperium parcus-esse-erga sucs parentes. i

5. XXIII. Tchhin thoung (150) ex sua privata ouato-ritate interrogans ait : Regnum Yan potest-ne annis-im-peti ° P

(142) F : Si loge ingentibus exequiarum sumptibus non obstante ,vel potins illis favente , filins justa pecunia careat. ’

(143) G : Quidam pro verba weï(5,595) legunt en] (8,292); quadpræfero.- H verbum wei’ pro particula auxiliari habet ; alii in-terpretanturfacere. I: hi le aveï, yeou jean thsaï(3,861-2,694-5,595-1,089-4028-10,1o-415), quando eis licet facere illud, ac prætereahabent divitias.

(144) H: lndicat homines posteros qui ritus a principe Tcheoukoung institutes sequebantur.

(145) H : Demissimis feretris.(146) I :Pi, i. e. pervenire. H :hoa eodem sensu pellet ac ne (4 ,67 7)

mori , vita defungi; ad verbum : qui pervenerunt ad «à mori.

(147) I. e. si non sinat terrain adhærere carni parentum, etc. sci-licet , eis densissimo feretro reconditis.

(148) Un seul sujet de non-contentement, de regret. Quasi diceretnumquid filins se ipsum exprobrare poterit quod, nimia ductus par-cimonia , aliquid parentibus deesse siverit.

(149) J : Hic verbathian hia,vulgo imperium , significant gallice’.

le siècle, le monde; i thiols hic, propter caducas mundi opes.

(150) H : Tchhing thon»; regni Thsi reguli minister.

154 11menMeng tseu ait: Potest. Tseu khouaï (151) non poteratdate cailliez vire regnum Yan. Tseu tchi (152) non pote-rat accipere (153) regnum Yan a principe Tseu khouaï.(154) Existit magistratus in hoc loco , et tu diligis eum.Si non (1543) loquaris ad regem et privata auctoritatcdes illi mei domini° stipendia et dignitatem; si iste litte-iratus° etiam abSque regis mandato° privata aucton’tateaccipiat hæc a te , tune licet-ne° (155)?--’ In-quo difiert

ab hoc (156)?â. XIV. Cam regni Thsi homines aggressi-essent regnum

(1 S1) A : Tseu khouaâ’, regni Yan regulus, regnum ministro suo

Tseu tchi cessent. Inde regnum Yan tumultu belloque chili exagi-tari. Regni Thsi princeps et ministri , domesticis ejus discordiis uticupiebant , ut illud aggrederentur atque occuperont. Inter hæcTchhin thoung sponte sua, nec rege jubente , Mencium adiit.

(151) C : Cum Tseu khouai’, regnum suum cedendo ministro Tseu

tchi , legitimum regiæ dignitatis hæredem revera spoliaverit, dignusquidem erat qui annis impeteretur, sed soli imperatori , vel prin-cipi ab imperatore legato , non regulo regni Thsi, regnum Yan ag-gredi ac castigare licebat.

(153) Tseu khouaï regnum filio transmittere, vel illud ministresuo badere , non nisi obtenu ab imperatore facultate, licebat;Tseu tchi veto principem suum consiliis adjuvare , ut regnumposteris transmittendum servaret, ideoque illud, inscio impera-tore , oblatum recusare debebat.

(1 S4) l : Verbi gratia : en...(154’) Melius ad verbuni : non loqui ad regem (i. e. non monere

Thsi regulum) et privato dare illi - mei domini, i. e. (H) ministriTchhi» thoung, sive , tuam dignitatem..

(155) H : Quasi diceret 1 certe nullatenus licet.( 156) F: Cum igitur Tseu khouaï absque imperatoris mandata

regnum ministre suc cesserit , nonne egit perinde ac si tu

(1.xxv1) 1.111111 1, en. 1v 155Yan , quidam interrogans ait: à incitavisse Thsi ad im-petendum Yan, * est-ne (157)?

M. t. ait: Neutiquam °. Tchhin thoung me) interroga-vit : u Regnum Yan potest-ne armis-impeti°i’ n Ego ,respondens illi , dixi : Potest. Illi (158) sic tune (159) ag-gressi-sunt illud°. Hic vir si dixisset : Quis potest utamis-impetat illud? Tune *respondissem illi, dicens:Qui est Cœli legatos (160) , tune potest ut aggrediaturillud.

Nunc (161) existit vil-qui accidit aliam virum. Si quis ,me interrogans-de illo , dicat : istc vir potest-ne (162)oceidi°P Tune ’respondebo illi. dicens : potest. Ille sidiceret : Quisnam potest ut occidat illum? Tune ’res-ponderem illi, dicens : Si quis sit ’summus-justiliæ-præses, tune potest ut oecidat illum (163). Nunc (164)

ipse , absque reguli licentia, in litteratum prœdietum stipendiatua et dignitatem transferres? Hinc patet rogne Yan bellum indici

pesse. .(1 57) l. e. Verumne est quod dietitatur z videlicet, te incitavisse ?.(158) J : Illi, i. e. regni Thsi princeps et ejus minister.(159) J : Meis verbis confidentes, nitenles.. .(1Go) B , E, H : Rex humanitate et æquitate sua insignis, qui a

Cœlo tyrannos pleetcndi rebellesque et impios debellandi potesta-Îem accepit.

(161) Verbi gratis: en...(162) Potest ne , i. e. dignus»ne est qui occidatur ?(163) E:Quemadmodum homicidam non a quolibet immine , sed

a solo justitiæpræside occidi ,sie regnum Yan non a rogna Thsi, seda solo Cœli legato debellari oportet.

(164) Il: Cum regnum Yan immite ne impium esset, certe æquumerat illud a Cœlo debitapœna muletari; eum vero regni flaireguluspari crudelitaleac impietate laboret ,tunc patet illum cælestis legati

156 111211011eum regno Yan impetere regnum Yan , iquomodo sua-sissem "f

â. XXV. Regni Yan homines (165) rebellarunt. Rex(166) ait : Me valde pudet coram * Mencia (167).

Tchhin kia (168) ait : Rex *ne--habeat mœrorem°. Sirex se-ipsum * perpendat eum (1 69) Tcheou koung , uter-nam humanus et prudens est (170)?

Rex ait : Proh ! illud quomodo loqui ondes °.T. 11. Ait: Tcheou koung miserat (171) Kouan eho ut

(0121.71. 160)vicibus fungi non pesse. Si igitur Thsi aggrediatur Yan ,

illud idem est ac si alterum Yan (i. e. aliud regnum illi tyrannideet nequitia simillimum) regnum Yan aggrederetur.-Tart. vers.Comment pouvais-je conseiller d ’attaquerY un avec (i , 1 1 5) un royaume

semblable à Yan? Præpositionem eum, instmmentalis præpositionisloco usurpare coactus snm.

(165) C : Regni Thsi regulus oecupavit regnum Yan. Duobusannis (G) elapsis, regni Yan homines in regem elegerunt primoge-nitum prædecessoris Tseu khouai’ filium, nomine Phing , ac tuneadversus regnum Thsi rebelleront.

(166) B : Ministris suis.(167) C : Regem , sans Mencii consilia non secutum , coram eo

prodire pudet.(168) G : Tchhing hic quidam regni Thsi primarius præfeetus.(169) Sic H, I, J. A : Cum Tcheou koung se eonferat(8,702-

1,187-612-10,883.)(170) Quasi diceret : nonne eum humanitate et prudentia supe--

ras ?(171) G : Cam Wou wang( 4,658-5,884 bis) devicisset familiam

Chang (1,299) ac peremisset Tcheou (7,750), filium ejus W ou keng(4,658-2,512) regni In (4,750) regem constituit, atque misit suumfratrem minorem Kouan che eum fratribus ejus minoribus Thsaïcho(9,166-1,099) et Ho che (11,97 51,099), ut novum regulum obser-varent, ac regno In (4,750) invigilantes , (H) civiles tumultus, si

(1.1.1111) 1111111, en. 1v. 157observaret regnum In , a! Kouan cho 1 eum rogna In re-bellavit. Si sciens° misit eum , illud non est humanum °.Si”nesciens° misit eum, illud non est prudens° (172).Porro si humanitatem et prudentiam ipse Tcheou koungnondum° exhauriit° (173) , et ’multo-magis rex°! Ego

Tchhin kia rogo videre Mencium et exponere (174)illud.

à. XXVI. Cam invisisset Mencium, interrogans ait:Tcheou koung quisnam homo est°?

V M t. ait: Antiquitatis sanctus homo est° (175)..T. [1. ait: T3 misisse Kouan cho ut observaret regnum

qui orirentur, compeseerent. Cum W ou wang obiisset, ac Tchhingwang (3,176-5,884 bis) teneræ ætalis adhuc esset, Tcheou koungvicariam totius imperii administrationem suscepit. Mox Kouan cho(A) eum Wou 11mg conjuratione facta adversus principem Tcheoukoung rebellavit. Tcheou koung (E) imperatoris Tchhing wangmandata obsequens, collectis copiis rebelles orientis subjicere pa-ravit. Composuit caput libri Chou king (4,019-7,877) cui titulus Takan (1,797-1,178) , ac statim eastigavit Kouan cho, interfecit Woukeng, in exilium misit Thsai’eho atque eollegit reliquum regni Incpopulum.

(172) J : Viri prudentis non est:

(173) H : Quanta magis regni Nui regains , qui eum sapien-tissimo Tcheou koung se eonferre non audet , regnum Yan adversusse rebellatumm prævidere nequibat!

(1 74) H, J: Cum, allato Mencii testimonio, principem Tcheou koungprudentia ac humanitate canisse ostendero, tune tuus mœror, tuaeonfusio , sponte sua se expediet (kiaï 9,914) ac evanescet.-Malui eum J glosas) A, C et aliis , verbum kiaï de re narranda,

et enucleate exponenda intelligere. i(175) J : Quasi diceret, summa humanitate, summa prudentia

præditus erat.

158 nanan (Lxxv111)In , ac Kouan cho eum regno In rebellasse", ’ est-neverum (176)?

1V. t. ait : Ita.T. [1. ait : Tcheou koung-ne, sciens eum *rebellatu-

rum°, misit eum°?

M t. ait: *Nesciebat°.T. la ait : * Si-res-ita-sit, tune ergo sanctus vir ° habuit

eulpam °i’

M t. ait: Tcheou koung crut frater-natu-minor°(1 77);Kouan cho crut frater-natu-major °. Pninczpis Tcheoukoung° culpa nonne etiam æqua erat°(178)?

S. XXVII. Porro antiquitatis° ’sapientes si peccarent ,tune mutabant °illud(1 79). Hodiemi temporis ° ’sapientes,

(180) si peccent , tune sequuntur illud (181). Quantum adantiquitatis 1 ° *sapientes , eorum culpæ ° erant veluti salis

(176) Verumne est eum misisse fratrem suum Kouan cho , ete.?

(177) H, J : Pietas et ratio requirebant ut frater miner, absqueulla suspicione , fratri majori confideret.

(178) Ad verbum : principis Tcheou koung 15 peecasse nonneæquum est? Le. Tcheou koung nonne exeusatione dignus erat? Quiavidelicet, non nisi debitam fratri majori reverentiam et pielatem ex-hibendo, peccavit.

(179) H : Suas culpas emendabant , atque ad virtutem illico re-

vertebantur. A(180) E: Indicat sui temporis viros qui falso et immerenter se sa-pientes jactabant, ibid. Hic Mencius tangit ministrum Tchhin Idaqui non solum principem suum emendare atque ad virtutem per-ducere nescit,sed etiam, aceersito principis Tcheou koung exemplo ,regis sui imprudentiam fueo obvolvens atque excusans, (G) eum adculpas conünuandas incitat.

(181) J : l. e. continuant malum , culpas.

1.113111 1, en. 1v. i59au! lunæ °eclipses (182); populus omnis videbat illos.Cumvero pervenerant-ad suam mutationem”, populus omnissuspiciebat eos (1 83). Hodierni temporis° * sapientes,’ non-

solum sequuntur° , sed insuper ’deinde (184) faciunt °excusationem.

â. XXVIII. Meng tseu abdieavit(185),ù agere minis-trum et rediit (186). Cam tex ivisset (187) invisum Mengtseu , ait: Præleritis (188) diebus, cupiebam te videre etnon potui oblinere. Cam deinde obtinuissem tibi ( 1 89 ) ad-latus-assistere , (190) * omnis-aula (191) valde gavisa-est.Nunc iterum relinquis me exiguum virum et reverteris!* Neseio un potero ut ’postea ° obtineam le videre°P

(182) Totiustimperii oculis objecti , non magis culpas suas quamsol et luna sues defectus abscondere poterant.

(183) B :Atque venerabatur.(184) Sic E (173) se plures alii. Aliter C et J bis : mi (5,595)

i. e. tu? (112) loco, causé; littera tchi (41) principem innuit; thse(10,984) est (J) adornare culpas (3,783-1 1,1 12), cas eomptis verbislenire , atque excusare. Unde interpretari lieeret:causà illius (prin-cipis) excusant peccata. Vid. not. 180.

(185) Id est : sua se primarii præfecti dignitate abdicavit, quamquidem , ut vidimus supra , honoris , non stipendii causa exereebat.

(186) J : In regnum Tseou (1 1,249) reversus est, quia doctrinamsuam in praxim non redigi videbat:

(187) H z Ipse petiit Mencii diversorium.(188) H : Quando Mencius in regnum Thsi nondum venerat.(189) Id est: te excipere. J : Chi (201) est modus humiliter lo-

quendi. Hoc Verbum proprie dicitur de famulo qui prope dominumadstat, ut illius jussa exsequatur.

(190) Aliter I : Gall. et de partager mon palais avec vous , vel , deme trouver avec vous dans mon palais, (iu-tchi-thoung-tchhao, 8,702-41-1,14o-4,o46 ) , j’en ai été comblé dejoic.

(191) H:Om11es aulæ ministri.

160 MENCII (un!).M. t. respondens ait : Non audebam (192) illud rogue".

Certe illud est quod exopto °. .5 XXIX. Alio die rex alloquens (193) Chi tseu ait (194)

ego cupio, in (1943) media regni" dans i’Mencio domum ,atque alens (195) * discipulos , eum (196) decies-milletchoung (197), efficere ut amnes præfecti et regni homi-nes, simul habeant virum quem revereantur et imitentur.Tu, quidni 1 pro me nuntias illa?

5. XXX. ( 198) Chi tseu (199) curam-commîsit cuidam(zoo) Tchhin tseu °ut de bis moneret Meng tseu.

(192) E: Mencius cupit ut tex eum postea adeat; itaque ait : nonaudabam illud rogue. Miter D : non audet illud rogue quia timetne avaritiæ aut ambitionis insimuletur;

(193) J : Unus e regni Thsi ministris.(194) D : Re: Mencium retinere nequaquam satagit, atque hæc illi

offerri juhet, ut sapientes vires magni facere eorumque docirinamin pretio habere dicatur.

(194°) Sic H et alii. Verba tchoung houe vulgo significant Sinenseimperium.

(195) Aliter H : Videlicet alere Mencium , i. e. ipsi dare reditusde quibus vivat. Malim (A) : alere discipulos qui eum sequuntur atguead eum’undequaque confluunt.-Aliter E z facere ut edoceat, atquepræceptis alat (3,743-ia,351) principis et ministrorum filios , dureilli in stipendium 10,000 tchoung, etc.

(196) Hic ’accipe vocem eum eodem sensu quo gallice dicimus:nourri? une. Probæ latinitati vis inferenda fuit ne vocula i (115)omitteretur.

(197) H: Tchoung, nomen mensura: qua: continebat sex ho (3,797)et quatuor tenu (3, 79:).Vide Basilzï sen Deguignesii sinicum dictionna-rium , p. 268 , sub numeris citatîs. Noël : illi assîgnarc decies mille ærz’s

campanimenswus, sive 64 millia modiomm (ana enim maman æn’scampani continebat sa modios et quatuor dccîmas partes ardus molli).

(198) J. : Chi tseu regi quidem paraît , sed ca verba Mencia ipse--met deferre non ausus (est.

111m1 1, CAP. 1v. 161Tchhin tseu de mz’nz’sm’ Chi tseu °verbis (201) monuit

Meng tseu. .Meng tseu ait: Ita (202).° Chi tseu quomodo novit (203)ipsum non posse° P * Si ego appeterem divitias , postquamrecusavi * 100,000 (204) Tchoung°, si (205) acciperemdemies-mille , illud ne esset appetere divitias° (206) 9 V

â. XXXI. Ki sun aiebat : Pro]: .’ quam stupendus éerat

(207) Tseu cho i! Si. (208) ipse exercerel: regm’adminis-

trationem, ac non adhiberetur (209-210), tune etiam

(199) Sic J : In (1,515) i. e. i-tho (2,14-9,957).(200) E z Tchhin tseu Mencii discipulus ont.(201) J : Intelligit regni Thsi reguli verba.(non) Il z Hæc a ministro Chi tseu tibi revera dicta fuisse confido.

Assentit vers. Tart. Aliter C qui verbum jan (5,466) interrogativeaccipit : ca qua: refers ministri Chi tseu verba sunt ne ejusmodi

(1,852-4,653-8,341)? v(203)’B, C, I, J : Quomodo scit, me, doctrina inca sic con--

tempta, discedere coactum, in regno Thsi amplius subsistere non

posse P A(204) J : Indicat primarii præfecti (1,048) stipendia, quæ, mu-nere non abdicato, mox obtinuisset. Vid. n. 185.

(205) J : Indicat decies mille tchoung, de quibus supra , net. 197.F : Si his conditionibus allectus, me detineri sinerem , cuilihet tuneme avaritiæ accusare fas esset.

(206) A : Siccine agit vir qui divitiarum avidus est ?(207) EzKi sun et Tseu cho i Mencii discipuli erant. A : Ksar»

carpit et irridet Tseu cho i.(208) I z Prius sa (190) significat si (318-190) , posterius sse signi-

ficat juberc (190-1 14).

(209) B : Si princeps ejus opera non uteretur. A : ne une quidemdie divitias sibi comparare obliviscebatur. B , C z Sexcenta consiliaagîtabat innumerisque artibus utebatur ut, aliquo suorum con-sanguineorum sibi , in eadem dignitate, subrogato , pet eum obti-neret quad per seipsum non potuerat. A: si nunc, postquam summi

162 11men (Lxxx)abdicabat °. Insuper efficiebat ut sans filins val frater-minor , sui loco , exerceret primariam-præfecturam ;(inter homines etiam quis non appetit divitias et hono-res?) et solus in divitiarum et honorum ° media, habebatprivatim * tumulum-abruptum ° (2 1 1 -2 I 2).

â. XXXII. * Olim° ille qui (213) instituit mercatus . sicegz’t ut [lamines eum iis-quæ ipsi habebant, permutarentcal-quibus ipsi carebant °.** Præfecti (2 14) regebant î eos ,

tantummodo.Fuit vilis * homo°qui necessario (215) quæ-

præsidis stipendia recusavi , oblatum a rege donarium aeciperem ,similis evaderem isti Tseu cho 1’.

(210) Longe aliter E qui ad Mencium refert quidquid Xi sundicit de cupidissimo viro Tseu cho 1’. Regni Thsi regulus me summipræfectiîmunus obire jusserat; eum vero men open non uteretur ,ultro abdicavi. Nunc adhuc ut ejus filins et fratre’s minoresedoceam, vult mihi collata summi præfecti dignitate decies-milletchoung in stipendium date. Illud esset sicut, etc. Tali agendi ra-tione embescerem!

(21 1) J : Non minus se gerebat avare quam viles isti fori pas;fecti , qui ex altis suggestis mercatoribus supereminenles, omneeorum lucrum surtipiunt et quasi retibus expiscantur. De lnungtouan, Vid. infra, not. 215.

(au) C : Licet vir qui recusat hoc et accipit illud (qui refuse d’uncôté pour recevoir de l’autre) , vilibus istiusmodi præfectis similis non

sit, tamen in utroque lucri fames una atque eadem est.(213) J : Indicat imperatorem Chia noung ( 7,025-1o,990)(n14) H z Ideo tantum instituti erant ut lites componerent , mer-

ciumque pretio modum statuerent ,A non veto tributi exigendi causa.215. Loung touan, i. e. altum suggestum , montieuli instar edi-i

tum, ac, terra circumquaque excisa (touait), exstructum. B, C :Locus valde excelsus (4,024-12,656-9,361). Littera Lol’mg, idemsignificat (J) ac Ioùng (1,759), locus editus in campis. Alii interpre-tes illud explicant pet [rang (2,287), khieou (17), quæ verba ineumdem sensum recidunt.

1.113111 I, on. 1v. 165sivit 1itumulum-abruptum (216) et conscendit eum. A si-nistris et a dextris prospiciebat et expiscabatur fori lu-crum. Homines omnes " eum-habuerunt-pro vili (217).Itaque *ab-illo-tempore , exaclum-est-vecügal °. T), exi-gere-vectigal-a mercatoribus ab isto vili *homine cœpit°

5. XXXIII. Meng tseu egressus regno Thsi pernocta-tus-est in urbe Tcheou.

Fuit vir qui cupiebat causâ (218) regis detinere ince-dentem. Sedil: (219) et locutus-est. Mengtseu non respon-dens in-cubitum-innixus-est mensæ et obdormivit. .

â. XXXIV. Hospes non gaudens (220) ait: Ego *disci;cipulus tuas servata-conlinentia noctem-duxi et deindeausus-sum loqui. Cam tu, *magister, obdormiensD nonaudias, rogo ut non rursus audeam le invisere °.

fil. t. ait : Sedeas; Ego clare (221) loquar-cum te.* Olim regni Lou princeps Mo koung si non-habent (222)

(216) Quœsioit, i. e. (H) elegit, extrui jussit.(217) H: Tsian i- e. contemptu dignissimus.(a 18) A : Non a rege missus, sed sponte sua venit. Quamquidem

agendi rationem graviter fert Mencius. Causa regis, i. e. (I) utregulo grati aliquid faceret. Ibid. Ille vir eut minister prædictoregulo maxime intimas.

(219) H : Debitæ reverentiæ deest.-Sed non ideo illi succensetMeng tseu. V id. 218.

(2:0) I. e. stomachatus.(:121) C,H: Te docebo quonam modo prisci rages agehant ut

sapientes e regno suo abituros detinercnt. Aliter B 2 te doceboquam 0b causam subito obmutescens, te loquente, indomierim.-Malim priorem sensum.

(222) I : si non mitteret hominem ad philosophum Tseu sse quieum suæ reverentiæ certiorem faceret. C : Priusjin, dicitur de ho-mine quem fila koung rnittebat; posteriusjin , de hominc qui in regiopalatio aderat.

164 amen (Lxxx1)hominem ad doctoris Tseu sse° lotus, tune non poteratdetinere Tseu sse. Sie lieou (223) et Chin thsiang, sinon-haberent (224) hominem ad pn’ncipis Mo koung’

lattis, tune non poterat detinere (225) eorum personam(226)

XXXV. 1 Tu quidem causa *senioris consilia-agi-tasti,sed-tamen non attigisti (227) Tseu sse. Tu-ne (228)abrupisti *seniorem °P on *senior abrupit te° (229)?

(223) J : Sic licou erat vir e regno Lou (12,787), et Chinthsiang, erat filins philosophi Tseu tchang (2,059-2,638).

(224) Gallice : S ’ils n’avaient personne auprès du roi.

(225) Ut eorum sapientiam laudibus continuo extolleret, ne forte(C) princeps debitam ipsis reverentiam aliquando exueret vel obli-

visceretur. . I. A(226) I. e. cos. Perperam Noël (ubi res est de Tseu sse); num-quam ejus animum tranquillare ( ngan) potaisset. Infra (ibid) num-quam potuissmt in isto Lou (12,787) contmti pivert quietamque (ngan)oitam ducere? H et alii : ngan (2,102) idem significat ac licou (6,227)

detinere. L(227) J z Hodie multas sermonis et ingenii artes (H) ad me deti-nendum adhibuisti , sed mihi non præstitisti illam reverentiam(vid. 218 , A. et 222, I) qua princeps .Mo koung, sapienter usus,doctorem Tseu ses abiturum detinebat. J : verba tchang tcho, Men-cium indicant.

(228) Sic ad verbum. Assentit versio Tart. H, J : tsioue (7,827)idem significat ac kiu (3,306) resistere, provocare. Aliter B , po-tai(9,219-2,682) inurbane, irreverenter habere aliquem. Quod malim.Cum erga me (C) non agas eodem modo ac olim Mo koung ergaTseu sse. nonne (Czkhi-feï, 10,324-12,032), priore loco, inurbaneme habuisti ?

(229) J : Cum tibi, absque regis mandata , venienti obsurdue-rim, egi ut decehat. Numquid dices me tibi priore loco injuriamintulisse? C : In paraphrasi utramque interrogationem tollendam

1.131111, ou. 1v. 165â. XXXVI. Cam Meng tseu egressus-esset (230) regno

Thsi , Yun chi (231) compellans homines ait: Si *nescie-bat (232) regem° non passe ut fiat aller TcIIIIing thang(zut alter Wou Wang , tune illud est non perspicax (233) °.Si sciebat eum non posse , et *sic-tamen venit , tune illudest quærere heneficiao (234). Ex mille li venit (235) ut invi-seret regem, ac, r; non obtinuisse (236) causâ, ahiit. Camtres dies diversalus-sit, ’et-deinde exeat urbe Tcheou ,hoc modo (236") quare moratur et cunctatur°9 Ego chi ,tune propler hoc non lætor (237).

â. XXXVII. Kao tseu (238) de Izis monuit Meng tseu.171. t. ait : °Yun chi qui novit (239) me°P T; 0.1: mille li

esse censet z Tu mihi , priore loco , injuriam fecisti, et ego tibiricissim i

(230) J : Videlicet postquam ex urbe Tcheou (3,928) exiisset.(231) Perperam Noël : litteratus air cognomine Yn. Littera qua:

sequitur Yn (sive Y un) pronuntiari debet Chi, non vero sse, utplerumque , quoquidem modo pronuntiata, litteratum virum signi-

I ficat. Assentit versio Tartarica.(232) J : Indicat regni T ksi regulum.(233( J : Prudentia ad principem suis consiliis parem eligendum

requisita caret. I(234) I. e. stipendia.(235) J z Seilicet e regno Tseou (1 1,249) in regnum Thsi venit.(236) C : Quia non consecutus est (94,694) quad cupiebat , se.

præcepla sua in praxim redigi atque observari. Iu, rencontrerjuste,. metapb. (F) obtenir la confiance, Iafaaeurdu prince. Assenlit versioTartarica.

(236i) I. e. quare tantopere moratur, etc.?(237) J : Celeriter eum abire decebat. Non lætor. Gall. je ne suis

1 as content de cela.(238) E : Kao tseu, regni Thsi incola, Mencii discipulus erat.(239) H : Quomodo nosse potest abditos cordis mei sensus?

l 2

166 11 E N c 11 (Lxxxu)omisse ad invisendum regem (240) , illud erat quad egooptabam°. Sed, 11»; non obtinuisse causâ à abi’re , nom-

quid illud est quad (ego optabam° (241) l Ego non polui

abstînere °. 15. XXXVIII. Ego , dam , tres dies diversatus°, exeourbe Tcheou , in meo corde adhuc ’existimo me celeri-ter discedere.P1ex *forsitan mulabit illud (242). Rex simutetillud , tune cette revocabit me (243).

S. XXXIX. Cum° exiissem urbe Tcheou ac rex nonme revocasset" , ego * tune * vehementer habui reverlendivoluntatem. Ego quamvis ita , numquid relinquo regem° lRex adhuc sufficit (244) ut faciat bonum. Box si ulalurme, tune *non-solum regni Thsi populus pacabitur, sedetiam *imperii°populus omnis pacabitur. Rex ’forsitanmutabit illud. Ego singula die spero illud (245).

(240) Il , I : Exislimaham regni Thsi regulum passe fieri alterumTchhing thang, au! aliorum Wou avang; ideoque tam longum iteremensus sum ut eum, meis præceptis, ad imitandum insignes illosprincipes inducerem; illud erat, etc.

(241) C ,1 :Numquid forte dices me ca mente venisse ut doctrinammeam contemni viderem , ut regnum Thsi vix ingressus illico abirem P

(242) H : Forsitan lucri famem ac bellicæ laudis studinm exuet ,ut sapientiæ vaeet.

(243) E : Hac spe fœtus, discessum meum per tres dies protraxi.(244) J : Hic young adbibetur loco litteræi (115) ad; tso young

me? chen , Gall. il est encore capable de faire le bien, de pratiquer lavertu. Confer, supra , cap. Il, riot. 124, pag. 63. Aliler A, C, B:dignus est qui inducatur ad faciendum bonum ( 10,623-2,616-8,292-5,595o1,322.)

(245) Perperam Noël : Quocirca quotidie spam fore ut breoi ad me-

;iora se consulat. C, F, H , omnesque interpret. : spero fore utme bravi revocet.

(1111111111) 1.111111 1, en. 1v. 167â. XL. Ego, numquid sont sicut isti (246) exigui *ho-

mines°° l Si monita-dent ad suum principem , et (247)non accipiat , tune succensent ce "irati-animi-pertur-batio apparet in eorum vultu. Ut abeunt, tune exhau-riunt toto die" vires (248) et deinde diversantur°! 1 Yanchi audiens hæc ait: Ego Chi vere exiguus (249) homosurit".

â. XLI. Cam Meng tseu exiret regno Thsi, Tchhoung’

yu (250) in itinere interrogans ait: ’Magister, viderishabere non lætantis colorem° (251). Prætelitis diebus ,ego Yu hæc audivi a ’magistro dici : ’Sapiens non im-murmurat Cœlo; non conqueritur-de hominibus.

M. t. ait : Illud erat unumltempns, hoc est (252) nnumtempus °.

Post *quingentos (253) aunas, cette fuit’imperator

(246) J : Minislros angusti ingenii ac mentis abjectæ intelligit.(247) A , B : Si princeps eorum monita non audiat, si eorum

consiliis non obsequatur...(248) J : Multum abest ut, meî instar , moras consulta nectant ,

sperantes fore ut princeps resipiscat, ac eos tandem docili menteaudiat. Ibid. Celeriter abcuntes toto die incedunt , atque (E) adhuctiment ne non satis satis longo intervallo a principe remoti sint.

(249) i. e. stultus.(250) A : Nlencii discipulus.(251) Sse, oris habitus, vultus. Videris anxius et tristis; Gal].:

vous avez l ’air triste.

(2 52) H : Tempus illud , quo te dacebam, a præsenti , quo regniThsi regnlus mea præcepta respuit , multum differt.

(253) C:Eo magis doctrina mca neglecta doleo, quod lumen,tempus ,regulo alicui , ad sublimem imperatoris dignitatem , sapien-tiæ præceptis promovendo , maxime opportunum est. Jam dudumenim elapsum est. tempus (se. 500 anni) quo hujusmodi imperator,Cala iubente , exsurgere solet.

l 2 u

168 1111111111exsurgens. In eorum media (254) cette fuerunt viri (255)qui inclarueruntin generalion e. A temporefamiliæ Tcheou(256) * huc-usque,septingcnti * et-amplius anni efflurrerunt.oEx hoc numero (257), tuncjam dudum clapsus-est° (258);si ex hoc lempore (259) examinelnr°, tune licet° (260).

â. XLIII. °Cœlum nondum vult pacifice rcgi ”impe-rium”. Si vellet pacifice regi *impcrium, in hodierno°ævo , si rejiciat me, illud quemnam (261)°? Ego *qua-de-causa essem non lælus° (262).?

(254) J: Quingentorum annorum media, i. e. eodem (empare(C)-

(255) C, J: Cum vcro imperator omnem administrationis cam-pum solus complecti non possit, Cœlum, eodem (empare (se. post500 aunes), aliquem virum sapientem cxsurgsre jubct qui impera-torem suis consiliis suaque prudentia adjuvat et dirigat.

(256) H : lndicat tempus rcgum Wen wang et Wou wang.(257) J : Si lion calcule d’après ce nombre d ’anne’es; scil. ex con-

sueto 500 armorum (H) spatio.(258) Il : Se. hic numerus. E : si ad hos septingentos annos al-

tendas, palet (F, H,iJ) ducentos annos supra quingentos esseelapsos (il s’est écoule" Jeux cents ans de plus). Idcirco aliquem impe-

ratorem max exoriturum esse certissimum esl.(259) J: Si ad tempus præscns attendes, omnes universi imperii

populos , turhis civilihus belloque perpeluo delatigatos , pacemanhelare comperics.

(2Go) A, C : lnlestinos tumultns compescere , regulos se invicemhostilibns armis lacerantes sedare, ac unius imperatoris potestatisublicere , facile est.

(261) J: Quemnam aliam sapientem assumet vel inveniet Cœlum?H: Mencius se illum ipsum esse cxislimat quem exsurgenti impe-ratori sapientiæ consilia dare Cœlum iulwliit.

(262) AzPax aut anarcbia, 11011nisi cœlo jubente, exoriuntur.Cam igitur, (F) ad præclarum pacis reducendæ optimique regiminisrestituendi opus promovendum, a Cœlo clectus sim, ieliCem illum

11.9

w Je sa"

.A.

. .4. a, "nu; M

1.111111 I, CAP. 1v. 169à. XLIV. Cam Meng tseu egressus regno Thsi consti-

tissct-in ragions Hieou (263), Koung sun tchheon inter-rogans ait : T3 magistratum-gerere et non accipere sti-pendia (264) , est-ne antiquitalis” agendi-norma"? 4

M. tuait : Ne11tiquam°. In regiorze Thsoung ego obti-nui videre regem. M01 recessi (265) et habui abeundivoluntatem. *Nolebam mutare (266), ideo non accepi°(257)-

Cam ’deinde (268) regulus habuisset (269) colligendî-

copias jussum , non polui ut rogarem. Ergo à diu-mora-tum-esse in regno Thsi, non fait mea voluntas’.

diem quieta mente exspento. ltaque, licet aliquam tristitiam vnlkupræferre tibi videar, nullns omnino mœror mentem occupat.

(26 i) J : Hieou erat urbs in regni Thsi limitibus sita.(264) Vide supra , C. 1V, X.(265) B z Ut primum vidi fore ut mea opera non uteretur,illica

recessi.(266) J : Mature meam abeundi voluntatem.(267) J : Oblata stipendia non accepi. Vid. supra , C. 1V, S. XX.(263) H : Paucos post dies quam regem primum videram.(:169) Sic 0ers. Tart. A, B , H : eodem lempore , hastes regnum

Thsi aggrcssi sont, ac rcx copias statim colligi jussit. Belli periculisundique imminentibus , rabeundi licentiam ragare difficile eut.

17 111221111 (1.xxxv1)cupio milterc te interrogaturum (18) a Meng-tseu * et-deinde perficere rem.

îJan yeou tramions-in regnum Tseou interrogavit a

Meng tseu. tMeng tseu ait: (19) Nonne etiam puichrum est° .’ Pa-rentum exsequiæ vere sunt illud-quo se-ipsum exhaurit(2o) homo ’.

Tseng tseu aiebat : Si, dum vivunt , servias illis secun-dum ritus s si, quando morlui-snnt, sepelias cos secundumritus; si (21) cæremonias-tsi-facias illis secundum ritus ,poteris dici pins °. Parentales * regulorum ° ritus egonondum° didicit. Verumtamen ego *audivi illos °. Triumannorum° lnctnm, inferius-consutam ac e-viliori-tela-confectam ° vestem , * crassiorisrorizæ - aqua-decoctæ °cibum , ab *imperatore ’nsque-ad *plebeios-homines ,ires Familiæ (22) simul-habuerunt" (23).

â. V. Cam Jan yeou relulisset (24) hune sermonem ,(25) decrevit servarc trium annorum ° luctum. Patrisflattes-majores, centum magistratus , simul non voluc-runt, dicentes : Inter nostri (26) honorandi regni Lou

(18) J: Ut ah eo disceret funerum ritus qui jam dudum vigeredesierant.

(19) J : Meng tseu ejusmodi quæstionem laudibus extollit.(20) J : Pins filins omnem ergo parentes defunctos animi do-

lorem omnesque afl’ectus effundere debet.

(21) Se. Postquam sepulti sunt.(22) SE. Familiæ IIia (1,780), C71altg(1,299) et Tcheou (1, 187).

(23) I: Illis familiis rognantibus , amnes liomincs, sive nobiles ,sive plebei , tria hæc , sine ullo discrimine , seninbant.

(24) Sic E. Id est (H) Mencii resp ’1nsum.

(25) H: Princeps throni hærcs.(26) A: Ilcguli rognorum Lou et Trng orant cognati , ut [1010

(Lxxxvu) 1.111111 1, CAP. v. 173pristinos principes (27) , nullus illum luctum peregit ;inter nostros pristinos principes (28) , etiam nullus illumperegit °..” Quod-attinet-ad tui ° personam (i. e. tu veto) ,

osirepugnas (29) illis, tune non licet. Porto Historiaait : et In exsequiis, et in cæremoniis-tsi-faciendis saquerapristinos avos. » Id-est : (3o) Nos habemus viras a quibustraditione acccpimus eos °.

5. VI. î Compellans Jan yeou ail: z Ego aliis diebus* numquam studui nec interrogavi (31). Gaudebam ” equi-tari et tractare gladium. Nunc vero patris fratres-majoreset centum magistratus non me (32) sufficere-putant °. Ti-ment ne ipse non passim exhaurire cor in magna esse-quiarum 1e. Tu , causâ mei , interroga Meng tseu.

Jan yeou ilerum transiens-in regnum Tseou interro-gavit Meng tseu.

regis W en niang posteri. G: eum Tcheou koung, regni Lou conditor ,

natu major esset, cæteri fratres eum reverebantur; ideo regniTeng reguli parentes regnum Lou vocant Tsoung koue, i. e. hono-randum regnum.

(27) H : innuit principes Pl: khin (1 PIS-7,112) etc.(28) : Innuit principes Clio sirote (1,099-8,o31 ) etc.(29) J: Si agas aliter ac nostri majores qui bos rilus non serva-

runt. J: indicant tantum posteriornm ætatum regulos. Antiqui-tatem (A) enim altius repetendo , Tcheou koung funereos ritusinstituisse palet.

(30) I , J : E2 que: a majoribus tradita sunt , posteris pro li-bitu immutare ac pervertere non licet. Longe aliter E: bos egoritus a Mencia accepi.

(31) J : I. e. nativam bonitatem qua: in Yao et Chun enîtuit, phi-losophies studio ; non exeolui.

(32) I : Cum sciant me, supcrioribus annis, nonnisi inanibnsstudiisvacavissc , meis verbis ne consilio iidem se nililll)(’r0 non posse

niant. I

174, 11menMeng tseu ait: (33) Ita est. Non licet (54) ut ab aliis

quærat illud°°. .* Confucius ait : a Principe defunclo, res administra-bantur a *prima1io-aulæ-ministro. (35) Sorbebat orizam-crassiorem-aqua-decoctam, ejus facies (36) erat valdenigra. Ubi adierat (37) sedem et lamentabatur, intercentum magistratns et *præfectos nema audabat noneommoveri-ex-animo. Quia scilicet præibat (38) illis °.Quando superiores habent aliquid quad amant (39) , infe-riores necessario habent magis °°°. a *Sapientis°virtus est

sicut ventus°; exigui hominis ° virtus est sicut herba °.Herba , si super-incnmbat° ventus , necessario flectitur. »Hoc est-penes *throni-hæredem (4o).i

(33) J : Cum funerei ritus jam pridem antiquati sint, non mirarcos principi priscas cæremonias restaurare cupienti iidem nonadhibere.

(34) J : Equidem si amnes antiquitatis ritus nunc obsoletossubito renovare vellet, illi [ides non esset adhihenda; sed eumin præsenti casu satis habeat filins omnem dolorem piosque animiaffectus depromere (I), parum curare debet utrnm al) aliis approbe-

tur nec ne; quærat in se ipso et nihil amplius. ’(35) E: Se. Princeps regiæ dignitatis hæres.

(36) Se. P1111: dolore.

(37) H: Sedem seu lacum ubi , ante patris cadaver feretro inclu-sum , diu noctuque per quinque menses lugebat, priusquam illudterræ mandaret.

(38) J: Illis teneræ erga parentes defunctos pietatis exemplnm

præbebat. l(39) C: Papulus regem in omnibus imitari studet , ac sæpis-sime quas ille res amat majore adhuc studio atque amore prose-quitur.

(40) J : Si princeps tuus parentari relit, omnem animi dalqrem

(Lxxxv111) 1.113111 1, en. v. 175â. VII. Cam Jan yeou retulisset hune sermonem ,

’throni-hæres ait: Ita est. Hoc vere ’est-penes me.

Quinque mensibus habitavit-in tuguriolo (41) , ac neu-tiquam habuit (42) î mandata ont edicta. Centum magistra-tus et ’consanguine iomnes (43) eum vacantes dixetuntsapientem rituum. *Ubi-venit sepultutæ dies e quatuorpartibus (44) homines venetunt ut videront illud. -06üvultus ejus” squalorem , ejulatuumque et fletuum °acer-

bitatem, qui * venerant-ad-exequias (45) magnopetelætati-sunt (46).

â. VIH. Regni Teng regulus Wen koung interroga-vit-de gubernando regno.

Meng tseu ait : Populi tes (47) non debent remisse-

efl’undat , ac parentes et magistratus , tam ins’igni pietatis exemplo

commoti , una condolebunt atque ipsi acquiescent.(41) Olim imperatore defuncto , filins imperii lucres ex vimine et

ex ftagmentis ligneis aut sarmentis extra secundam palatii portamad orientalem partem , erigebat tuguriolum in quo pattern toto

triennia lugebat. (Noel -(42) l. e. H: nulla promulgavit edicta atque omnem a se aman-

davit regiminis cutam. .(43) Interpres Khingyouan fou (3,032-5,126-1o,899) , cui assen-- tit G, locum mendosum esse suspicatur, ac litteræ kho (1,120)

littetam k1’ai’(6,490) substituendam esse censet. Hanc lectionem

secutus sum.

(44) Perperarn Noel: innurnerabilis hominum multitudo en: qua-tuor imperii partibus , oidendi causa, undequaque confluait. J : verba

Issefang, quatuor partes regni Teng indicant.(45) J : Vicinorum regnlornm legati qui funebrem pompam co-

mitaturi venetant. t(46) E:Sc. videntes eum parentales ritus tamdiu obsoletos, utpium filium decet , petfecte implevisse.

(47) J: intelligit agriculturam.

176 MENCII (1111111111)curari°. Liber Chi ting (48) ait : a Interdiu° camus-col-lectum stipulas (49); noctu° *torqueamus-funes (50); iceleriter ipsi ascendamus-in domum noslram. M02: ipsiincipiemus serere centum fruges. n

â. IX. Hæc populi°est (51) via°.Quihabent constantem

rem-familiarem (52) , habent constantem cordis honesta-lem. Qui carent constanli re-familiati, carent constanticordis honestate. Si cateat constanti cordis honestale,(53) tum: in recli-violatione, in animi-pravitate , in mo-rum-nequitia atque efÏrænata-liccnlia, nihilnest quadnon faciat°. Sipostquam incidit in crimen, deinde ’per-sequendo plectas illum , hoc est tetibns-includere popu-l11m°. Quomodo fieret ut humanus vit stans-in regiasede r3 (54) retibus-includere populum ° posset facere °?

â. X. T *Idcirco sapiens (55) princeps cerle observan-tiæ plenus et parcus est; observai: inferiores suas, atque

(48) A: Chi king, libro Pinfowzg (10,371-12,271), oda Thsi youeï(3-4,027).

(49) H : Quibus domns contegatur.(50) I : Slramincos fanes ad colligandum hujusmodi stipulas

aut juncos.

(51) H . Quasi diceret: hæc est populi nature.(52) H : I. e. agros illis a principe datas, quorum fructibus , pet

totem vitam ali possint.(53) J: Fang, dicitur de eo qui Rationi resistcre incipit; pi qui

indulget libidini; sic qui patrat malum; tchhi, qui in vitium , laxishabenis , rait.

( 54) I : Quomodo populum retibus includetc posset? H :Litteræwang mût intelliguntur de principe qui, te familiari populo nonattribnta eum in justitiæ retia ac proinde in necem protrudit.

(55) J: Se. humanus princeps de quo supra.

LIBRI 1, CAP. v. . 177exigendo tributum a populo (56) servat madum.Yang hou(57) aicbat: Qui exercct divitias (58) non est humanus ,qui exercet humanitalcm non est dives °.

S. XI. ** Principes-familiæ-Hia en: *q11inquaginla (59)jugeribus° exigebant-tributum-Koung. Familite In homi-nes ex *sepluaginta (60) jugeribus °exigebant-tributumT5011. Familiœ Tcheou llomines et centum jugeril1us°exigebant-tributum-Tchhc (61). In (62) eorum realitate ,

(56) J: Non exigit magis quam par est.(57) J: Idem ac Yang ho (10,424). E z crut quidam regni Lou re-

guli minister ex familia hi (2,072) oriundus.(58) I. e. A: qui lucre unica intentns , nimia exigit (J) vectigalia.

Gallicc z Celui qui (en levant des tributs) ne songe qu’à faire de l’ar-

gent ( weiïfou). Perperam Noel : esse dives. I : weï, aliquam exerci-tationem signifient.

(59) J : Singuli agricolæ quinque jugerum fruges (i. e. frugumomnium decimam pattern) principi in tributum solvebaut.

(6o) G, J: 630 parva jugera dividebantur in novem quadrata;hæc novem quadrata vocaliantur nnum Tsing, i. e. figura quadran-gula referons litleram sinicam Tring(76, quam vide). Unumquodquequadratum continebat septuaginta jugera; quadratum in mediapositum dicebatur pulilirum aut commune , quia debebat arati abacta simul colonis reliquorum octo quadratorum , pro publioisregis sumptibus ac (J , flot. 81) anuuis virorum in rem publicambene merilorum reditibus. Quadrata octo lateralia etant.singulasingulis colonis propria alisque tributa.

(61) J: Tributum Tchhe , compreliendit tributum Koung et tribu-tum Tsou. G: familiæ Tchrou imprratores assiguarunt unicuiquupattilamilias centum parva jugera , et in agris quidem urbi ad-jacentibus imitati sunt normam familier. Hia : decem patresfami-ligieolebant mille parva jugera dicta nnum Keou (5,132), i. e. ter-minata circumducto canali. In agris temutioribus imitati suntnormam familiæ In : Octo patresfamilias nua colebant novem qua-drata son 11onge11ta pana jugera dicta nnum Tsing (76) 5 Vid. supra

178 lumensimul ex decem unum°. ’Tchhe est (63) æqualiter-divi-

date"; *Tsou est c0mmodare-operam °.5. XII. Loung tseu (64) aiebat : Ali dîsponendas (65)

terras nihil (66) bonum præ Tsou , nihil *malum (67)præ Koung. T 11.514111"! *K0ung (68) computat pluriumannorum° medium ut facial: (69) regulam. In lælis annis ,

net. 60:J : Verbum tchhc duplici sensu pellet; nempe communita-tem , et æqualem divisionem significat ; communitatem , quiacommuni opera mille pana jugera simul arabant; æqualem divi-sionem , quia , 11mm l’"ïlPOl’e (A) , decem patresfamilias , in agri,

urbi adjacentibus , uniuscujusque Keou (vÎd. supra) , et octo patres.familias, in agris remotiorihus , uniuscujusque Tsl’ng (nid. supra),proventum æqualiler dividebant ; ita ut tam hi quam mi ex decem

frucluum partibus imam in tributum penderent.(62) G311. du fond, en réalité. C: Licet tributa Koung, Tsou, et

, Tchhc, nomine differant, re lamen in nnum et idem recidunt, quiam unoquoque decima pars frugum in tributum solvebatur.

(63) Sic vers. Tartarica. Cum Iamen hic littera Tchhc duplicisensu polleat quem latine unica verbe reddere nequeas , memineritleclor eam esse intelligendam aient supra net. Gx , lin. l.

(64) G : Loung tseu erat vir inter veteres sapit ntia sua insignis.l: verba sapientis Laung tseu in medium adducit ut ostendat opon-tere nunc exigere tributum Tsou.

(65) J : Tchi est dividere agros. E : Tchi est definire agrorum

tributà. ’(66) l. e. Ex hisce tributis nullum melius est quam tributumTsou , nullum peins quam tributum Koung.

(67) Izlntelligit tributum Koung quale illud exigebant pravi pos-teriorum ætatum principes, non veto quale sub optimis imperato-ribus familiæ Yn (7,106) viguit.

(68) Gallice: (Par le tribut Koung) le prince prend le terme maya:entre (H) les bonnes et les marquises années, et exige toujours la mëme

valeur.(69) J z tchllang i. c. semel statam frugum mensuram.

(xc) LIBEn 1, en. v. 179quando, * oriza *abundante (7o) , r3 multum exigere °°non esset sævilia , tunc (71) parum exigit°. In infelici-bus annis , quando, val (72) stercorare suos agros ° nonsufficit agi-[cola , tunc cette (73) exigit (74) plenum °.Quando vz’r est populi pater et mater, si efficîat ut homi-

nes " lrucibus-oculis-intuentes ’ usquc-ad-finem (7 5) anni ,

*assit]uis-laboribus-conficianlut, nec possint ut alant (7 6)

suum pattern et matrem, ac præterea *mutuum-fenori-accipiant, ut compleant (77) illud; si efliciat ut senes etpueri (78) sese-devolvant in *aquarias-fossas, (79) 1 in-quo consistit à ejus esse populi pater et mater"?

â. XIII. °*Hæreditaria-slipendia (80) regnum Tengjam-dudum (81) agît°°. Chi [ring (82) ait: u Cœlum im-

(7o) C : Lang li dicitur de messe abundanliori quæ, suamm fru-gum pondere gravata , confuse et promiscue jacet.-Lælis, i. e.icrülibus.

(71) J: Juxta definiti tributi canonem. Sed leve hoc est, si at-tendas ad frugum ubertatem. V

(7a) J z Quando vel mens stercorationis impensas susünere

nequit. ,(73) Se. Princeps , vol tribulum.(74) J z I. e. integram statulî tributi mensuram.(7 5) Sic interpres E z tchi (8,676) tchoung souil

(76) H: Quia nempe quidquid frugum collegerunt in tributumeffunditur.

(77) Vide supra notam 74.(7 8) Se. Præ miseria et faine.(7g) I. e. quomodo vocari poterit populi pater et mater?(80) J : Olim principes filiis et nepotibus præfectomm qui suis in

rempublicam meritis clamerant, annua stipendia assignabant.(81) J : I. e. illa assignat. Cum verb hæc annua tributs ex publiois

regiorum jugerum quadratis desumantur, ac reipsa sint necessa-

180 IENCI!l)re-irriget nostrum publicum (83) agrum, et statimdeinde attingat (84) noslrum (85) proprium. n Solum-modo migrante tributo-tsou *existebat publicus ager. Exbis versz’bus palet illud z se. licet (86) familîa Tcheouetiam exigebat-tribulum-tseu°.

XIV. *Suade-erigi schahs (87) Tsiang, Siu, Hio etHiao ad docendum illos. *Tsiang est (88) alere °; *Hiaoest *edocere°; *Siu (89) est jaculari°. Sub jamïlz’a Hia

dicebalur Hiao ; sub In dicebatur Siu; sub Tcheou dice-lmtur Tsiang. Quantum ad Hic , tune tres illæ (90) Fami-liæ simul-habuerunt illud. Omnes id sa"! * quo Clare-

ria tributi Tsou appendix , qui fit ut luus princeps tributum Tsounon cxigat ?

(81) JzLibro Siaoya (2,203-1 1,889) , 01h Ta [Man (1,797-6,170).(83) H z Publicus i. e. principis ager. Vid. net. 60. Tart. versa tri-

buti ager.(84) I. e. imbre irriget.(85) H. J z Agi-i orant quos, ut vidimus (net. 60) oclo palresfamia

lias sibi quisque colebant.(86) J: I. e. non solum sub familia In sed etiam dum familia

Tcheou maxime florebat. q .(87) J : Litteræ Tsz’ang , Sl’u, Ilia, et III’ao , surit scholarum no-

mina ; sed M’a, de sublimiori regiæ urbis schola dicebntur; incæteris , populus vicorum urbi conterminorum edocebatur.

(88) Littera yang hic tropice accipitur. H : clerc senes, i. e. discerequo honore et qua reverentia juvenis senes proscqui dcbeat. Sicet C.

(89) A: Diccbatur Sil; quia relates jaculo scopum petere jube-haut illos de quorum vil-lute certiores fieri cupiebant. G : si intus,mens perfecta sit , extra , corpus erit rectum. Jaculator, si sagitté!scopum feria , immutabile virtutis medium tenere dici potest.

(90) J : Familiæ Hia, Chang’ et Tcheou scholas Hia, eodem sub

nomine , habuerunt.

(xc1) LIBRI 1, CAP. v. ’18:explicantur hominis ordines (91) seu officia". Quandohominis oflicia clare-explicata-fuerunt (92) in supe-riori gradu, exigui homines se invicem diligunt in infe-riori gratin.

à. XV. Si eveniat ut *imperator aliquis exoriatur, certeveniet accepturus (93) exemplum. Sic ille flet *impera-toris magister". î Chi Æirzg ait: « Regnum Tcheou quam-

vis sit antiquum regnum, ejus imperium° (94) est sem-per novum. n De Wen wang° loquitur °. Si tu (95) eni-taris agere illud , etiam potes ut renoves tunmn regnum.

â. XVI. Misit Pi tchen (96) interrogatum-de *terris-

in-quadrata-divisis. IMeng tseu ait : Cam tuns° princeps *cupiens-exercere(97) humanum regimen , inter ornnes ” eligendo °, miseritte, tu delies totis-viribus-conari° (98). °Humanum regi-men debet a delineatione limitum inchoari. Si delineatiolimitum non sil recta, *agrorum-quadrata non eruntæqualia ac frugum stipendia (99) non emmi æqua. ’Idcirco

immites principes et viles ministri certe negligunt banc

(91) Vid. Basilii dictionar. verba lûn (310).(9:1) J z Si princeps omnia humanæ cohditionis officia mente

teneat ac præceptis et exemple suo clara in luce collocet.(93) I z Se. a regno tuo Teng.(94) A : Intelligit imperium quod W en wang a Cœlo acceperatg(95) H : Indicat principem W en koung.(96) J : Pi lehm crut quidam reguli Wen koung minister.(97) J : Agrorum in quadrata jugera divisionem innuit.(98) J : Ut conceptam de te spem impleas, munereque tibi comx

misso egregie fungaris.(99) H : Stipendia quæ e frugibus a populo in tributum datis pro-

veniunt. Præfectis ( Ibid.) et rirorum de republica bene meritorumtiliis assignantur.

13

182 . nanan (xcu)delineationem limitum. Quando delineatio limitum ’se-mel-recte-facta-cst, divisio agrorum ac distributio sti-pendiorum possunt vel sedendo ° (100) determinari°.

S. XVII. °Licet regni Teng ’territorium angustum sitet exiguum, (101) *oportet-ut-sint (102) i"sapientes":*oportet-ut-sint i’rustici-hominest’. Si non-sint *sapien-

tes, nemo reget* rusticos homines , si non-sint *rustici-homines , nemo alet *sapientes.

5. XVIII. Velim ut, in campis-ab-urbe-remotis (103),en: novem nnum ° communi-labore-coleretur; ut , in (104)regni media, e decem nnum juberes ipsos in-tributum-solvere.

XIX. 1 *’ Sûmmi-præfecti ’usque-ad-inferiores (105) ,

oportet ut habeant * mundum-agrum; *mundus-ager (106)

(100) 1:1. e. sine ullo labore , facillime.(101) A:Tsiang avez", i. e. pi yeou (2,7 nil-4,028). Galliee :il7faut

des magl’slrals , mais il faut aussi des cultivateurs.

(102) I:Kiun tseu, hic de eo dicitur, qui in palatio munere aliquofungitur, vel in regno magistratum exercet.

(103) C : In terris ab urbe regia remotioribns unumquodque sta-dium partiaris velim in novem quadrangula , quorum medium abocto lateralium quadrangulorum colonis, cura et labore communi,colatur, ad suppeditandum magistratibus annua stipendia ( 167d. ) ,ac pro publiois principis sumptibus. H :Hoc est exigera tributumTsou.

(104) C: In agris urbi regiæ propioribus , ubi populus etpagi fre-quentiores sunt ac quadrangularis partitio vix fieri potest, assignaunicuique patrifamilias centum jugera colenda , atque e decemfrugum partibus unam solvant in tributum.

(105) C :A summis magistratibus usque ad inferiores præfectos(inclus) , amnes , etc.

(106) C : Ager cujus fructus faciendis cæremoniis Tsi (7,039 )destinantur .

1.111111 1, en. v. 183continent *quinquaginta jugera; superaddilus vit (107)babeat’viginti quinque jugera.

5. XX. Licet moriantur (108) au! mutent-sedem , nonexibunt-e sua page ; si pagi najas agri dividantur in com-munia quadrata (109), foris (110) et intus , unà societa-tem-inibunt; (11 1) custodiendo et speculando se invicemadjuvabunt; in * morbis , sibi invicem* opitulabuntur, ettune centum familiæ *c0njunctissime-vivent.

5. XXI. E1: quadrato stadia ° file nnum Tsing; hocTsing continent ’nonagenta jugera (112). Quadratum ineorum medio sit publicus ager; octo familiæ , amnes-pa-riter propria-habentes centum jugera, nua excolant(1 13)publicum agrum ; publici agri (114) negotiis peractis,’deinde andeant curare propria (115) negotia. Illud est’quo distinguuntur (1 16) rustici homines°.

(107 ) I : Frater minor sexdecim annos natus , vocatur Yufou; ei .datur viginti quinque jugemm ager, ut vestes et cibos suo sibi laboresubministret.

(108) E : Sse idem ac tsang( 1,674) sepelire mortuos.(109) H: lndicat novem quadrangula superius dicta, que , vi-

gente tributo Tsou , octo coloni communi labore arabant.(1 1o) A : [ter facientes , sese mutuo defendent ne a prædonibus

lacessantur.(1 1 1) A z Diu noctuque alii pro aliis vigilabunt ac excubias

agent , ne [ures domos spolient , vel horrea deprædentur.(1 12) I. e. Singula novem quadrata contineant centum jugera.(113) H : Yang , hic significat omnem operam qua: tum ad cul-

turam , tum ad messionem pertinet.(1 14) H : Sse indicat culturam et messionem agri publici.(1 15) H : Tehissesse’ i. e. suos ipsorum agros excolere ,vel curare.

(1 16) Il : Illud est quo nobiles ab ignobilibus , et princeps a po-pulo , distingnuutur.

13..

184 11 E N c 1 1 (11cm)5. XXII. Hoc ejus (117) est ’compendium°. Quoad’

(118)° à *mollire-et-temperare illa, tune illud est-penesprincipem et te °.

I XXIH. Fuit virqui(1 19) prætendens imperatoris Chinnoung° verba , nomine Hiu bing , e regno Thsou transiit-in regnum Teng. Ut pervenit-ad portami’, allocutus-estregulum T Wen koung dicens : Nos, longinquæ regionis(120)° homines, audivimus principem eXercere humanum(121) regimen; optamus accipere unam habitationem et

, esse ejus (122) populus.v Wen koung dedit illis locum (123). Ejus sectatores ,

aliquotldecem homines, omnes induebant vilioris-lanæ-vestes; alii texebant paleares-soleas, aliitexebant jun-cinas-storeas ad comparandum cibos.

5. XXIV.: Quidam magistri (124) Tchhin liang° disci-pulus , nomine Tchhin siang, eum suo fratre-minore

(117) E z Se. divisionis in quadrata jugera compendium.(118) A, G , J : Quod spectat ad artem leges illas et statuta præ-

senti tcmpori p0pulique animis accomodandi , ita tamen ut abantiquorum imperatorum mente et exemple non recedant..

(1 19) J: Wci, i. e. Kiu tho ( 318-9,957 )prendrc un prétexte spé-

cieux. B : Tho (9,957) s’appuyer, se fonder sur. A aliam sensumaiÏert, nec omnino spernendum : WCÏ, i. e. cum lande , vel , magni-fice exponere. -Illi imperatorem Chia noung(J) aratri et agriculturæinventorem , suam instituisse secum jactabant.

(120) J : lndicant regnum Thsou ( 4,379I (121) J : Indicaot agrorum divisionem in quadrata novem , dicta

nnum , Tsing (7 o) , quæ( l ) sub imperatoribus T chhing [bang et W ouwang( 3,176-5,124-4,658-5,884 bis) vigebat. Vid. not. 60.

(122) J : Meng est ruris populus. - (123) I : Habitationem.(124) J : Tchhiri Iiung erat doctor quidam e regno Thsou; Tchhin

r siang oriundus erat regno Soung (2,103).

(un) 1.111111, ou. v. 185Sin , bumeris-bajulantes*aratrum°, e regno Soung trans-icrunt-in regnum Teng ac dixerunt: Audivimus princi-pem exercere (125) sanctorum virorum ° regimen ; siita-sit, ille etiam sanctus homo est °. Optamus essesancti viri populus.

ê. XXV. chbin siang viso Hia bing ° magnopere (126)lætatus-est. Omnino abjecit(127) sua stadia et studuit°.

Tchbin siang invisens Meng tseu exposoit magrktriHiu bing overba atque ait : regni Teng princeps, tunevere sapiens princeps est°. ” Quamvis-res-ita-sit , nondumaudivit (128) normam°. * Sapiens eum populo una arat etcomedit; 1"concoquit-cibos (129) suas et (130) guberuat.Nunc î vero regniTeng regains habet ” borrea et * æraria ;

tunc illud est vexare populum" (131) ut se-ipsum alat °.Quomodo potest vocan’sapiens?

5. XXVI. Meng tseu ait : Numquid ” Hia profecto seritmilium et deinde eo vescitur’?

(125) J : Indicat imperatores familiarum flux, Chang et Tcheou

(1)780i’1399’11l87) -(126) J: Sermones quibus Hia hing, regni administrationem eumagricultura conjungendam (Vid. infra nnt. 130) ac merces eodemomnes pretio (Vid. infra not. 2 14) esse vendendas docebat, ipsi valdeplacuerunt.

(127) J z Abjecit rectissimam doctrinam quam a magistro TchhinIiang acceperat , atque perversis sophistæ Hia hing dogmatibus ani-mum applicuit.

(128) H : Tacite innuitimperatoris Chin noung, vel potins sophi-

stæ .Hiu hing doctriuam. .(129) Sic E. H : Litteræ Young et Thsan jentaculum et cœnarnsignificant.

(130) A 2 I. e. nec ea cura ab administratione regni distrabituri(131) A, E coniunctionem eu], utpote inutilem, recidunt.

186 manuTchhin siang ait : Ita est.M t. ait .- Numquid * Hia profecto texit cannabinam-

telam et deinde eu vestitur°?- T. s. ait : Neuliquam. l’Hiu induit (132) *laneas-

vestes. n- M t. ait: numquid ’Hiu gestat-pileum’? I--- T. t. ait : gestat-pileum.-- M t. ait: (133) Quomodo pileum?-- T. t. ait z Pileum (134) e tela-sine-ornatu.

o- M t. ait : An ipsemet texit (135) illa°?--- T. t. ait : Minime. Cum milio permutat illa.--- M t. ait - i’Hiu *qu0modo non ipsemet texit illa?-- T. t. ait: Illud noceret in (136) agriculturam.

V - M t. ait : Numquid ï’Hiu utitur vase-æneo et vase-testaceo ad cognendos-cibosi’ Numquid utitur ferreo-vomere ad arandum’ 1’

-- T. t. aitàita-est. .- M. t. ait: numquid ipsemet. conficit illa° P--- T. t. ait: Minime. Cum milio permutat illa.- XXVII. * M t.SiiIIe (137) quicum milio permutat

arma malaria et vasa coquinaria non censetur(138) vexare

(132) C : Tchlu’n siang Menciani argumenti vim hoc diverticuleeiïugere frustra conatnr; namque tela. sive cannabina sive laneatextoris 0pera pariter c0nficitur.

(133) I : I. e. qualem pileum? Gallice , sedineleganter , un bonnetcomment?

(134) I : Sou pou (7,786).

(135) B,J referont litteram tchi ad pileum, C vero et H, adpileum ac laneas vestes de quibus supra.

(136) Gallice : Nuimit à l’agriculture.

(137) Se. agricola.(138)H: Contra , ca permutatione , sibi mutuum præslant auxilium.

(xcv) LIBBI 1, au. v. :8;figulum et fabrum-ferrarium, [une figulus et faber-ferra-tins qui pariter eum suis armîs amict-fis et vasîbus coqui-

narù’s î permutant milium, numquid censenlur vexare*agricolam°? Porro *Hîu (l 39) *quidni agit figulum etfabrum-ferrarium? Tanrummodo (140) hæc omnia desu-meret ex suæ domûs media et uteretur illis. *Qua-de-causa " trepidus-et-negotio-plenus eum centum Opifici-bus ’mutuum-commercium-exercet ? Quomodo *Hiu°non timet la! molestias?

T. t. ait: Centum (141) opîficum° res profecto non pes,-

sunt arando insuper peragi °.5. XXVIII. 171. t. *Si-res-ita-sit, numquid administratîo

’imperii sola potest arando insuper peragî”? Alz’z’habent

(142) magnorum hominum °negotia ; alz’z’ habent ° exi-

guorum (143) hominum °negotia. Pnrro utendo uniusviri° persona° , (145) illa-qua: centum opifices° con-ficiunt , præparata misant. Si necesse-habens en ipsemetconficere , ut deinde utereris illis , illud esset compellere

(x39) Hia hing ac ejus sectatores intelligit.(140) Perperam Noel : Eccur hæc omnia in opfficum domibus ac

officiais solum mercanti!) accfpîunt ac postez: ad suam usum mihi-benn’ C z Si fabrnm ferrarium et figulum ipsimet agerent, tuneomnia qua: illi conficiunt vasa in propria domo desumcrent (17sn’aumimt qu’à les prendre chez aux); quanto commodius illudesset quam indesînenter, modo ad hune , modo ad illum opificemcursitare ! --Nemo non videt ironice hæc esse accipienda.

(14x) Sic J z Centum , i. e. omnium ; numerus defiuitus pro in-definito ponitur.

(142) Il : Indicat cos qui imperium gubernant.(143) H :Indîcat ngricolam.(x44) H : an indicat agricolam de quo supra.(:45) Sic I. H : Solus et nulle anxiliante , omnia vasa usui QUO

188 usum (un)* imperium (146) ad (11.7) cursitandum-pcr-vias". Ilaquedicitur: Alii Iaborant mente , alii laborant viribus. Quilaborant mente regunt homines; qui laborant viribusrcguntur ab hominibus. Qui regunlur ab hominibus àIunt(148) homines, qui regunt homines alunlur ab homini-bus; In *mundo°, hæc est universalis (150) æquilatis la °.

â.XXIX. 1 In z’mperatank Yao" tempore, *impe-rium ’nondum-adhuc tranquillum erat. ’Vastæ aquætransverse (151) fluentes ’inunduverant in ’imperium;

plantæ et arbores *iuxuriantesrpullnlaverant; volucres etferæ *ingenti-numerc-abundabant; quinque fruges nonmaturescehant; volucres et feræ damna-inferebant ho-minibus (152); ferarum vestigiomm et volucrum vesti-

necessaria , unico laboris sui fructu, præsto sibi comparant potest.I z Quod. multo commodius est quam si hæc omnia ipsem etconfi-ciat; etenim alteri rei vacare nequit quin alteram statim negligat.

(146) Imperium, i. e. imperii homines.(147) C : Hinc patet quanto minus imperator, qui toi et tantarum

rerum anus sustinet , ngriculturam eum regni administratione con-jungere possit.

(148) J 2 Se. annua tributa solvendo.(149) H : Litteræ thian hia (imperium), omnia tempora , omncs

lotos et bomines complectuntur.

(150) I z Imperator mentem et ingenium, agricola corporis viresexercere debet (2,108).

(151) H : i. e. Supra ripas se se effundentes.

(152) Hunc lacum valde intricatum imo mendosum , eum ple-risque interpretibus , existimo. Litlera enim tao redundare videtur.Ideo eam multi, inler quos tartaricus interpres, deleverunt. Hanctamen servare potes si peritam interprelis E emendationcm soqua-ris: Checu-tî-nfao- tsi-kîao-fu-tchoung-kouc-tchi-tao , animaliumVestîgia intermiscchantur (H : se gobaient. en tous sans) in medii

mi- a.» -

LA».

LIER! 1, au. v. 189giorum °viæ intermiscebantur in (1:53) *regni-medio.Yaosolus (154) mœstus-fuit illis damnés. Promovit Chan ut(155) [alias extenderet regimen °. Chun (156) jussit mini-slrum (157) I præesse igni. Cam I injecto-igne-in monteset loca-paludosa° (158) combussisset illa , volucres et feræfugerunt procul ac se-abdiderunt.

Yu cursum-aperuit (159) novem fluviîs , deduxitfluaz’os

imperii viis. Cnm mihi textum emendare non liceat, sequor H:tao , i. e. viæ quibus volucres et feræ ibant. Sensus tamen in idemrecidit. Non assentit G , sive Tchou hi.

(153) Noel verba tchoung [tous perperam interpretatur Chinam ,ut usu venit. H, I : Iu tchoung houe i. e. in [mue tchoung, gallice :Jusqu’au centre, jusqu’au milieu de l’empire; quasi diceret in iis

locis qnœ populo frequentiores erant.(154) Gallice : Étant seul. C, I z Tot et tanta erant damna, ut

illis soins mederi non posset.(155) J : Ut scilicet maln ubique grassantia dispelleret.(156) C71un imporntoris Yao minister , munns commissum viri-

bus suis mains existimans, etiam adjutore P: insus est.(157) J : Se. pt [(138).(158) I : Yc, stagna in quorum margine crescnnt herbue et arbo-

res. Aliter C : Loca in quibus crescunt herbæ et arbores.(159) A : Inter omnes orientis et septentrionis fluvios , nullus erat

vastior nec violentior fluvio Hoang; oppositæ enim moles aquarumejus impetum coercere nequibant. Ut igitur ejus vim imminueret,illum in novem fluvios minores divisit. Videlicet , E z Ton-hic?(a,693-12,514); I710ï-sse (5799-5125); IVG-kit (12,469-12,n3) ;Fo-fnu (g,839-11,384); Hôu-sou (5,108-9,3n); Kiaa (7,599); Kit(5,227); .Kenu-phan (11,400-6,57o); l’a-[sin (12,733-4,958). Hisnovem fluviis alia etiam dabantur nomina. E, ibid. : Hou-hiang(5,421-4,857 ); Pang-kïang (9,401); Haujpc-lel’ang (5,421-6,483) ;KI’a-mZ-kfang (1,400-1n,o36) ; Kz’un-kiang (7,505) ; Thi-hl’ang (3459);

Lin-kfang (2,575), Touan-kl’ang (5,126), Khiauan-kiang (5,199).

190 11men (xcvu)Tsi et Ta , et fluere-fecît ces (160) in mare. Liberiorem-viam-dedit fluvzïs Jou et Han (161), expedivit-cursumfluviomm Hoaï et Sse et fiacre-facit illos in fluvz’umKiang. ’Deinde in medii regno [lamines potuerunt (162)oblinere ut comederent". In hoc tempore’ Yu (163)octoannis fiu’t ’foras; ter transivit-ante sua: domûs portam ,

et non ingressus-est. Quamvis voluisset arare, numquidpotuisset° i’

5. XXX. 1’ Heou tsi (164) docuit populum à serere

et metere. Ubi seminatæ et lolio-expurgatæ-sunt quin-que fruges , quinque fruges maturuerunt et populi homi-nes habuerunt-alimoniam1

Homines° habent (165) rationem °. Si vero ’ ad-saturi-

tatem-comedant , si calide vestiantur , si * commoda-habitatione-utantur et careant educatione, tune acceduntad ’animalia.

Sancti viri (166) itemm (167) mœsti-fuerunt illis. 07mn(168) jussit Sic agere *ed11cationis-præsidem et docere

(160) A : Se. fluvios Tsi et Ta nec non novem fluvios supra dictos.(161) l:Kz’auc, pliai, i. e. opposites illis obiccs removit.

(162) A : Homines arare potuerunt ut cibos sibi compararent.(163) J : Quamdiu coercendis et dedncendis aqnis vacavit.(164) J :Imperator Yao roi agrariæ præfecit Hem; tsi.(165) J 1 Homines omnibus virtutibus a Cœlo imbuti nascuntur

(il: apportent en naissant le germe de taules les vertus). Sensus litterætao latissime patet; hic signifient ping-i (7,121-2,654) the mana!prz’ncfple instillcd la! [Imam in human nature. Morrison, SyllabicDictionary.

(166) H : Scilicet Yao et Chan. 4(167) A , C : Yeou ( 4,028 )i.e.yeou (1,089) iternm.(168) Perperam Noël z Sapz’mtz’ssimus imperator (Yao )jussl’t , etc.

H cæterique interpretes : Chunjussit.

1.111111 1. car. v. I 191populum de hominis ofliciis : se. a! pater et filins habeant(169) amorem, ut princeps et minister habeant (170)æquitatem; ut maritus et uxor haheant (171) diserimen;ut senior et junior (1 7 1’) habeant ordinem; ut ’amici-et-

socii habeant iidem.Fang hioung (172) aiebat (173): a Adhortare illos;

advoca illos; ad-virtuteméreduc illos; emenda illos; ad-juva illos; promove illos ; effice (174) ut per-se-ipsosoblineant illud; insuper ’deinde (175) *beneficia-conferillis n. Cam sancti viri àsollicitudine-afficerentur-causâpopuli * hoc-modo P , numquid olium-habebant arandi°?

5. XXXI. Yao (176) ex r? non invenire.Cl1un faciebatsuam sollicitudinem; Chun ex r? non invenire Yu et Kaoyao faciebat suam sollicitudinem.° Qui proptcr r3 cen-

(169) J z I. e. pater diligit filium; filinspium se præbet in patrem.

(170) A : Princeps imperat ministro secundum ritus; ministerservit principi secundum cordis rectitudinem. -Iintelligitur deofficiis quæ principem et ministrum sibi mutuo exhibere oportet.Vide supra riot. 150.

(171) Mariti erga uxorem et uxoris erga maritum officia, noneadem sunt g maritus (J) ducit , uxor sequitur ; i. e. hic imperat ,illa obsequitur.

(17 1’) C : Frater-major primo-loco-habetur, frater-minor secun-do. Hic du ( 2,605 ) ordo est qui inter eos intercedit.

(172) Yao , cognomine dictas Fang hioung , i. e. immensorummerilornm vir.

(173) I :Suo fratri Sic (3Go- (174) B : Effice ut nativæ bonitalis ductum sequantur.

(175) Sic E et J : M’a- ’gen-hoeï( 8,68»a,839-2,924.

(176) I. e. Yao antequam reperisset sapientem ministrum Chananimo maxime angebatur. A : Ipsi enim , non levis momenti res , sed

192 maman (xcxvm)tum jugera° non excoli facit suam sollicitudinem , agri-

cola est° (177). ’â. XXXII. (178) Tàî dividere hominibus ex Suis divitîis,

vocatur° beneficentia, r3 edocere homines de virtute vo-catur" rectitudo; r), (179) causâ *imperii (180) obtinerehominem° vocatur° humanitas. * Idcirco à ex *imperio(181) donare alz’quem hominem , facile est; si causâ *im-perii obtinere hominem , difficile est.

5. XXXIII. * Confucius aiebat : * Quam-magnum-in-mo-dumYao ° agebat principem !Solum Cœlum est magnum ,soins Yao imitatus-est illud. ** Proh-quam-vastus-eL-im-mensus ! Populi non potnerunt (182) nominare illum °.*iQuan tus-princeps erat Chun° l " Proh-quam-excelsus-et-sublimis ! Habuit ’imperium et non ad (183) se°.

Yao et Chun° dum regerent ’imperium , numquid non-

universi imperii nondum placida paCe compositi administratiocuranda incumbebat.

(177) B : Illud exigui hominis res est aclevis momentisollicitudo;numquid eum gravi imperatoris Yao et ministri Chan sollicitudineconferri potest?

( 178) J : I. e. qui dividit suas divitias ut cas det hominibus , exi-

guum præstat beneficium. i ’(179) Causâ imper-ü, i. e. ad gubernandum imperium.

(180) Invenire sapientem virum ( A ) sicut Yao ministrum Chan ,et Chut; ipse ministros Yu et Kaoyao.

(181) J : I. e. universi imperii dominiumalieui committere. "(182) J z I. e. populus ejus animi et virtutis magnitudinem sat

præclaro nomine depingere nequivit.

(183) A : Omne imperium , tanquam (C) privatus homo , possi-dehat , nec tam excelsa dignitate magis lætahatur, quam si ad se( t’a-khi , 8,7oz-a,354 ) nullatenus pertinent.

(x0111) 1.111111 1, on. v. 195habuerunt (184) satis negotii in quo impenderent suumanimum°i’ Eliam non impenderunt illum in agricultura".

â. XXXIV. Ego audivi fuisse viras qui utentes (185)Hia immutaverunt barbaros; nondum audivi fuisse Sinus(186) qui immutati-fuerint a barbaris °. Tchhin liang (187),

regni Thsou proles°, amore-captas principis Tcheoukoung et *Coufucii° doctrinæ (188) , in-seplentrionestuduit in medii regno. Borealis regioniso *litterati (189)Ïnon potuerunt fortasse illum antecellere°. Ille is estquem voces *virtule-et-ingenio-præslantem ° Iitteralum °.Vos° (190) , frater-major et frater-miner, serviislis illi(19 1)

(184) J : Indicat laborem quem Yao et 67mn edocendo, alendoet damnis omnibus eximendo populum , insumpserunt.

(185) J: Audivi fuisse viras qui ope sublimis doctrinœ , ab impe-ratoribus familias Hia nobis traditæ , barbarorum mores cmollieruntac emendarunt ..... .

(186) J, A : Nondum audivi fuisse viros qui , sublimi doctrinafamiliæ Hia imbuti, insulsis barbarorum præceptis , se pervertisiverint. - Sophistam .Hiu hing , inter orientis barbaros natum ,perstringit.

(187) C:ln exemplum adducit Tchhin Iiang, quem licet inter au-strales barbaros malum sinica doctrina emollivit ac virtutisilliciopcnitus immulavit.

(188) I : Rationem et æqnitatem intelligit.(189) Purperam Noël : Quamvis hujus doctrinæ , quam didicerat ,

nolitia et perfectione, boreales litterarum alumnos fartasse non autemeellucril. A , B , C , E: ex horealium regionum (i. e. imperii sinensis)littoratis , nemo forte doctrina et sapientia doctorem Tchhing lion;antecelluit.

(190) J : Frater-major, se. Tchhin siang, frater-minon sc.Tehhinsin.

(191) J : Illi , indicat doctorem Tchhin Iiang.Sse, servire , i. e.E, H : ( 2,430) aliquem habere-pron magistro, sa: doctore.

194 MENCIIaliquot decem annis. Magistro mortuo° statim defecistis-ab (192) illo.

5. XXXV. üOlim ’ Confucio mortuo (193) ,tribus annis

°elapsis (194), *discipuli compositis sarcinis 1”jam-jam-redituri , ingressi-sunt ut valedicerent (195) ad Tseukoung. Ut * in-mutuo- conspectu-steterunt° , luxerontac omnes (196) amiserunt vocem. ’Deinde (197) reversi-

sunt.Tseu koung (198) rediit. Exstrnxit. domum in parentali-

area (199) et solus ibi habilavit tribus annis. 1”Deinde

reversus-est. ,Aliis diebus (200), Tseu hia, Tseu tchang et Tseu

yeou, propter à. Yeou jo (201) referre sanctum virum ,volebant , secundum* id-quo servierant * Confucio , ser-

(199) H : Peï, idem ac péï( 8,450) G. Gallice : Tourner le dos àquelqu’un. Innuit eum insulsa sophistæ 111714 bing dogmata esseamplexum. A z Illud est sinere se a barbaris immutari ac perverti.

(193) A: Mencius ut vehementius redarguat Tchhin siang, 0s-tendit quanto honore Confucium discipuli proseqnerentur.

(194) I : Waï, i. e. beau ( 2,688 ) post. J : Magistrum suum tri-bus annis, tanquam patrem, sed sine lugubri veste , luxerunt.

(195) J : Cnm Tseu koung Confucii exsequiis præliiisset, eo insalu-tato , alii ab aliis disoedere noluerunt.

(196) J : Se. Præ doloris acerbitate.(197) A z In varia imperii regna , alii alio abierunt.(198) C : Rediit prope magistri sui tumulum.

(199) E : Tchang erat area (H) juxta tumulum in qua defunctosacrificia offerebanlur. H:Hinc palet discipulum Tseu koung magis-

trum ex animo et memoria non ejecisse. IIl (zoo) J : Quando absolutis exsequiis radieront.

(au 1) J : Voce , incessu; et cris habitumagistrum referehat.

(c) 1.111111 1, en. v. 195vire (202) illi. Cam urgerent (203) Tseng tseu . Tseng tseuait: (204) Non licet.° (205) Si quid" inflzwz’zs-Kiang-ct-

Han abluas°; si ** ad-autumni-solem exsicces", "proh-quam-nitet! (206) Non potest superari ° (207).

S. XXXVI. * Nunc-vero isle australis barbarus aviskioue lingua ’homo , non-babel pristinorum regum °doc-

trinam. Cam tu defeceris-a tuo "magistro 1’ et studeasilli , etiam diHers a Tseng tseu° (208)!

(mon) J : Eum eodem quo olim Confucium honore prosequicupiebant.

(203) C 2 Ut idem faceret.

(204) C: Ad virtntis et doctrinæ , non ad vultus similitudinemattendendum est.

(20 5) PerpcramNoël : Quemadmodum aqua fluoiorum Kiang et Han

est nitida ad lavandum corpus et autumni soles clari ad illustrandamterrain , fla Confucii doctrina et virtus præstatad animas abluendos etillustmndos. C: Mencius Confucii virtutem neque eum fluviis Ixion;et Han , neque eum autumni solihus , confort , sed com rebus que:tum in horum fluviomm aquis abluta , tum ad autumnales soles ex-siccata sont.

(206) Perperam Noël z Nibil nitoris et claritatis illi( virtuti ) addipotest. C : Verbum kan repetitum, ad en simul refertur qua: in flu-minibus Kiang et Han abluta sunt , et ad ea quæ ad autumnalessoles surit exsiccata.

(107) J: Quomodo ad eum discipulus Yeou in vel minimum acce-dere posset? Hinc patet (I ) quantum Tseng tseu magistrnm hono-raret, quantum a Confucio , sicut Tchhin siang et Tchhin sin, deti-cere ipsum puduisset!

(108) J : Kioue, avis cantu ingratissimo, cui australium barbaro-"rom loquela simillima est. Ideo dicit Mencius soPhistam Hia bingavis kioue lingua instructnm. Kioue-cbe-tcbi-gin, i. e. homo quihabet linguam avis kioue.

1.96 11menâ. XXXVII. Ego audivi (209) à egredi ex obscuris val-libus et conscendere in (210) allas arboreso , non audivi à

descendere-ex altis arboribus et ingredi in umbrosasvalles°. Lou lsoung (211) ait: u 1”Occidentales-et-septen-trionales-barbaros° proiligavit , regna King(212)etChou°perdomuit. n Quos (213) Tcheou koung i"adhuc debellas-set °, tu tune sub illis studes Ë Etiam censeo non pul-chrum esse sic mutari° !XXXVIII. Tchhin liang ait: Sequendo doctoris * Hiu "doc-

trinam (214), tune , in foro , pretium non est duplex (215)ac in regni media non-est trans. Quamvis mittas quinque(216) cubilorum° puemm ire-ad forum, nemo eum forte

(109) C : Liber carminum , tom. Siaoya , oda , Fa m0 ait , etc.-- Sapiens , artem sen site: institutum eligat, relut avis locum ubinidificet.

(210) J :Perallas arbores innuit Tchhin liang , qui sanctorum re-gum doctrina imbutus , clarissimi ingenii ope , procera velut ar-bor , sublime inter alios caput extulit; per abscuras caltes innnitinsulsa dogmata sophistæ Hia bing, in qua Tchhin sim]; et" fraterejus ex altiori doctoris Tchhin liang doctrina delapsi, se se im-prudentes præcipitarunt. A z Tchhin siang et T ebhin sin scens egeruntac aves, qnæ tamen prudentia et ratione carent.-Ego audivi : quasidicat , ego legi in libro Carminum.

(au) G :Liber carminum , tom. Lou soung, ( 12,787-1a,192 )oda Pi koung. (1 1,674-2,128). Perperam Noël : Lu tsum.

(211)., z Plristinum nomen regni Thsou. Chou, exiguum regnumquod regni) Thsou vicinum erat.

(213) Iliu bing nains est inter barbaras gentes , recta: rationi etdoctrina: inimicas , quas Tcheou koung, si nunc superstes , debel-lare arderet; porto tu...

(:114) J ; Indicat ejus de negotiatione doctrinam.(215) J ; I. e. non duplicis speciei.(116) H : Puer tredeeim circiter annos natus. i

(c1) 11m 1, on. v. 197 .decipîet. Si tela-cannabina et tela-serica longitudme ontbrevitate pares sint, tune pretium mutuo (217) idem-est.Si (218) *fascis-cannabi et i’fascis-serici levitate out gra-vitate pares sint , tune pretium mutuo idem-est. Si quin-que fruges multitudine out paucitate sint pares, tunepretium mutuo idem-est. Si calcei magnitudine out par-vitate pares sint, tune pretium mutuo idem-est.

5. XXXIX. Meng tseuî ait: °Rerum°*inæqualitas (219)

est ipso rerum° natura°. Quædam res inter-se duplo 12e!quintupla , quædam inter-se decies ne] centies, quædaminter-se millies ont decem-millies dfiferunt. Si tu confundas(220) et exæques illa, illud est perturbare *imperium°.Si (221) magni calcei et parvi calcei eodem pretio sint,homines numquid facient illos°P T3 sequi sapbzîstæ ’Hiu°

en de re doctrinam, est mutuo se impellere ad exer-cendam fraudem°°. Quomodo (222) potest regere suamregnum et familiam?

(117) I. e. utriusqne pretium.(218) Quidam interpretes quatuor has litteras sic distinguant. C:

ma est cruda cannabis ; liu est cannabis quæ in stamina fuit divisa(alii contorta) ; ssc est tenue filum qnod bombyx 0re vomit ; chou estsericum rilius (la saie la plus commune).ltaque non cannabcm eumserico , sed cannabem crudam eum claborata cannabe , serîcumtennissimum eum viliore serîco , conferunt. Quem sensum æquoadmittere licet.

(219) Litteræ pou tsi eam significant inæqualitatem quæ inter resvenustas et rudes, inter mercem probam et improbam intercedit.

(220) I, J I: Si res qua: sic aliæ ab aliis valore distant, eodem

ordine panas ac simili pretio vendas... .(22 1) [:Si magni calcei pretio vendantur eodem ac parvi,lquisnam

volet sutor magnas facere? Pariter, si merx proba non alia pretio acmerx improba vendatur, quis probam in fora venam exponere volet?

(un) Si tam prava vigeat doctrina , quomodo princeps poterit..?l4

198. nanan ’ (on)5. XL. Quidam sapbistæ ’Me-discipulus , nomine I tchi,

utens-opera discipuliSiu phi (223)° quæsivit (224) invisereMeng tseu.

Meng tseu ait : (225) Ego certe Cupio videre eum.Nunc rem ego adhuc ægroto. Cum ægritudo malins-se-habebit, ego tune ibo eum invisurus. I tseu non veniat.

à. XLI. *Postero-die ilerum (226) quæsivil: invisere

Meng tseu. -Meng tseu ait:Ego nunc . tune possumut videam (22 6’)

eum°. Si non emendem (227) illum, tune doctrina (228) Inon clarebit (229). Ego proinde emcndabo illum. Egoaudivi banc I tseu esse saplIistæ l Me-discipulum. Permsecta Me ° componens exsequias (23o)° ex parcitate facitsuam normam". Si I tseu cogitat ad mutandum *impe-rium (231) , quare (232M * existimatillam non esse reclam,

(223) J : Sin phiMencii discipulus.(224) J : Multis de sophistæ Me li (8,251) doctrina dubiis ani-

mum ejus jactanlibus, Litteratorum seclam amplecti cupiebat.(225) A : Mencius nesciens adhuc au 1 tchi errores suas abjurare

firmiter statuisset , ægrotum se fingit.(226) J : Sincero se veritatis amore teneri ostendit.(226 1.: Mencius enim illum non morse curiositatis causa venire

comperit.(227) J : Tchi est verba exhaurire , ut eum rectum-efficiat , i. e.

ut ejus crrores dispellat.(228) J :Sc. Litteratorum doctrina.(229) Cæcam ejus mentem non illustrahit.(230) J : Modicissimas impensas in sepeliendis parentibus facien-

das docet. Nempe , feretro interiore, tribus tantum pollicibus denso ,

absque feretro exteriore , utuntur. l(231) J : I. e. omnium imperii hominum mores et instituta.(232) J a Quasi diceret z quare in exsequiis non observat impen-

sax-nm parcitateln , quam ejus seeta præcipit ac honori habet?

1

1.111111 1, on. v. 199et illam non honori-habet° P * Tamen I tseu sepelivit sucs

parentes sumpluose. Tune illud est ex eo-quod vile-habelur servire parentibus° (233).

â. XLII. Siu tseu de bis monuit I tseu. I tseu ait : *Lit-teralorum° doctrina ait (234) : u Antiquitatis° hominesperinde-ac diligebant teneruminfanlem. n Hæc verba quidsignificant°? Ego Tchi, tunc *existimo amandum essesine *discrimine; sed extendendo (235), a parentibusesse incipicndum.

Siu tseu de bis monuit Meng tseu.Meng tseu ait : °I tseu vere ne ’existimat (236) «à ho-

mines° diligcre sui fratris-majoris° filium esse sicut ùdiligere sui vicini° tenellum infantemfl’ Illud (237) habetonde desumpsil°°.

Si tcnellus (238) infans *manibus-et-pedibus-reptans

(233) I : Enimrcro , si modifias funernm impensas honori habet,ingentcs sumplus eum lloccifacere et contemnere necesse est.Hnjus-m0d1 hominem (A) non rapio l

(234) Sic E. C : Magister, me vituperas quad homines amnes,nullo discrimine, diligam; tamen ca de re Litteratornm secta ,a nnslra, nulln modo dissentit. Enimvero, in libro Chou king,capite Khang [me (2,535-1,178) legilur: Anquuitatis principes pa-pulas suas, velot [mellum infantcm , diligebant.

(235) J z Se. conl’erendo amorem, i. e. diligendo.

(236) I :An putat hominem vicini sui inlhntem amore eodemau natu-majoris filium prosequi ?

(337) I-I , lzlllud Chou king, son ille Annalium liber. Unde desum-psit; Gallice : d ’aù il a tiré l’idée imprimée dans ce passage. Causa

sabrant , sed non en quam affert I tchi, ut auctor sic loqueretur,(238) A: Si exiguus populus legem imprudenter transgrediatur ,

illud e principis tantum incuria oritur, quemadmodum parentumnegljgentia , non. culpa sua , tenellus infans in puteum decidit.

1 4..

zoo MENCII (CH!)*Iapsurus-sit-in puteum , non est tenelli infantis” culpa ’.Porro Cœlum° produceudo res (239)° facit illis (240) uni-

cum principium; cum-tamen I tseu (24x) in-duo-dividatprincipium, ideo errat°.

S. XLIII.Porro z’n(242) supérioribus sæculis Ï’nondum-

erant qui sepelirent suos parentes°. Eorum parentibusdefunctis , tune elïerebant et abjiciebant illosî in mon-tis-canalem (243). *Postero-die tum transirent (244) ’,vîdendo * vulpes comesisse illos muscasque et culices°

C : In eo tantum casu , populum , veluti lenellum infantem, dili-gendum esse ait Chou king. Hinc patet quantum cæcutiaut qui eoloco perperam intellecto nixi , Litteratos , nullo discrimine, homi-nes omnes diligerc arbitrantur.

(n39) J: Ras, i. e. homines.(n40) J : Indicat amnes homines vitæ principium a patte et matre

ducere. ’I (24x) E z Cum I tchi cæteros homines eodem ac parentes amorediligendos esse præcipiat, unicum vitæ principium in duo dividit,bel, duplex vitæ principium admittit. Ideo (A, I) maxime in erroreversatur.

(242) J : In remotissima autiquîtate, quando exsequiarum ritus non-dum tarant instituti. Perperam Noël :Quîdamfilz’i parentes sans tumu-

la non mandabant. De omnibus hominibus, non de quibusdam

tantum agitur. I(243) E z Keou fessa juta iter. Aliter H , I , J : Locus in que aqua

de montibus defluens colligîtur.

(n44) Perperam Noël : Postcro die eum forte üIuc pertransircnt.l : Illuc non casu pertransihant. Postquam sic abjecerant parentes,ces tamen oblivisci nequibant. Hinc palet cos vi nahua: cœlitus inditæfuisse commotos , i. e. vchementemu filiorum in parentes amorema Cœlo illis fuisse infusum. laque omne: æque hommes unau

nequeuut. .

LIER! l, CAP. V. 201,( 245) depavisse illos , sua fronte habebant sudorem :obliquis-oculis-aspîcîebant , et non contra-întueban-tur. Illud sudare’ non and causâ hominum (246) sudare.Sed dolore media corde penctrabat ad vultum et oculos.Porro (247-248) revertebantur ac referentes (249) spor-tas et vehiculum-manuale val ligonem °, operiebant illos:Si «à operîre illos vere rectum 312°, tune pins filins ethumanus homo° ut operiant (250) sucs parentes ., etiamnecesse-est ut habeant (25!) regulam °.

à. XLIV. Siu tseu (le [11’s monuît I tseu.

I tseu Jextra-se-raptus *paulo-mox exclamavit: (7.52)Edocuit Tchi °.

(n45) J : Kan , littoraanxilîaris.

(246) J : Buhore non suffundebatur nec sudore madebat vultus ,quod cos alii homines couspicerent.

(247) I : Kaueï, i. e. a. monte revertebanlur; fan , e domo ad.fossam redibant.

(248) Aliter A , C : Revertebantur ut sumerent sportas et ligones;deinde referebant (fan) terram super cos algue cadaver operiebant.Nonnulli interpretes litleræ fan litteram tsiu (sumere) substitue-mut. Assentit vers. Tartarica. Nemo enim non vide: lineram fan , insensum interpretis I non nisi violenter cogi. Terra namque ligonequidem, sed non sporta neque vehiculo trusatili invertitur. Unde ,Inca quidem sententia, rectius interpretaberis (G): Ilss’en retour-naient , rappariaient des paniers, etc. , etc.

(249) G z Louï, sporta ad elTerendam terram, li, vehiculum ei-dem usai idoneum. Aliter E : Li est instrumentum ad terrain inver-tendam.

(250) I : Indicat exsequiarum ritus. Si parentes sepeIire, piumfilium deceat, etc.

(25 l) J . I. a. Carmin canonem de ritibus inter exsequias servandis.(252) J : Mr’ng, i. e. Mao (3,743).-Mencius, iis argumentis, quæn

mihi refera, omnem erroris nebulam menti meæ offusam dispulit.Sophistæ Me li errons prorsus abjicio.- Tchi , i. e. I tseu siveItchà

202 manu (en)WŒMWÆWWWnMImŒRWWCAPUT VI.

Tractatus Teng wen koung pars posterior.

à. I. TcquN ni (1) ait: T), non invisere *regulos ,* videtur quid (2) cxiguum °. Nunc semel invisendo illos ,

si(3) multum, tune perduccs-ad rognandum-impera-toris-instar; si parum, lune perduccs-ad regnundum-archonlis-inslar. Porro historia ait ; u Curvatus unfuscubili, et ereclus octo-cubitorum est (5). n *Videtur (6)posse fieri°.

1Meng tseu (7) ait : Olim regni Thsi regains King

(1) J : Tchhin lai", Mencii discipulus.(a) J z Sl’ao , i. e. res levis momenti. G , C : Bogulos spontc tua

adeundo le demitlcre , est quid valde exiguum, si reputare reliaquanta inde ulililns oriri possit.

(3) Perperam Noël : Si quem majori animi cris-iludinc prædfluminventifs" Si ml’nori, ctc.J z Si quis tua opera, tuis consiliis multum

utntur.... Si quis parum... 0(4) Vide supra cap. lII , not. 13 , ubi liltera i (Il) idem signi-

ficat ac tcluÎ( 8,677 )perducere-ad. Sic et E , I.(5) J : Discipulus hune locum ipsemet suo modo explicat : sese

regulos insiscndo demittcrr , id ipsum est quod historia vocatknuangtchhi(homoincurvalus, unius cubili’est); sic et consiliis suis clificereut regulus imperator vol archou evadat, id est quod vocat Ichhi [sin( erectus, octo cubitorum est.)

(6) H : Se. le rogulos sponte adire posse.(7) Mencius discipuli sui sententiam , allato exemplo , refellit.

1.131111, ou. v1. 203koung venaturus accersivit (8) * regii-septi-præfectos cum(9) vexille. Cam non venissent, *jam-jam-occisurus-fuitillos.

« *Becti-tenax-vir (10) non obliviscitur (r 1) se profi-cz’endum fore-in fossam aut montis-canalem. F ortis vir(12) non obliviscitur se perditurum (13) suam caput. n

* ionfucius quare (i4) assumpsit°9 Assumpsit quiasine (15) suo accersilu non venerunt". Si non ex-spectans suum (16) accersitum° veniat (17) , quo-

modo°! *(8) A, C : Cum regulus aliquem accersebat, nuncius , ut facere:

iidem , propriam uniuscujusque tesseram præferebat. Primarii præ-fectî vexillo, regiorum hortorum præfeeti pellito pileo, accerse-bantur.

(9) Præpositio eum, lutina licet lingua repugnet, instrumentum.

denotat. V([0) A : Quo audito, Confucius eos collaudans , ait..(I l) E, H z Vir sapiens , ut integrilntem cordis illnbatam servet,

in paupcrlate vitam constanter trabere amat, etsi feretro se et fu-ncreis honoribus cariturum non ignorct.

(1 a) Perperam Noël : Alii sunt belll’cæ forlitudîmîs adeo ardentes

ut quamvis media inter agmina inventes etc. E : Young hic est forti-tudo qua quis æquilalcm indcfesse tuctur.-J : Littcrœ tchhz’ sse etfouages: prœdictos prælcctos spectant.

(13) A : (pag. 7) Quamvis gladii, serræ aut ahenæ sartaginiscruciatus ipsi immineant, non tamen suum , in propugnanda æqui-tale , animi ardorem remittit.

(14) J z Quare Confucius cos in exemplum adduxit ac tain præ-

clara lande ornavit? i(15) C : Quia non videntes pellitum pileum que accersendi erant,venire renuerunt.

(16) C : Littera tchao hic [aunera indicat quibus reguli sapientes-

" 204 unau (av)i Il. Perm ’15 a. incurvatus unius cubiti , et ereclusocto-cubitorum °est » de utilitate a te diclum-est”. Siagatur de lucre (18) , tunc (19) à hominem curvatum octo-cubitorum et erectum um’us cubiti esse ad lucrandum",numquid etiam potest fieri°?

â. IlI. * Olim (20) Tchao kian tseu jussit (2-1)Wang liang

pro ministro sibi (22) gratioso Hi ducere-curium. *Toto-die° non cepit unam feram.

Gratiosus air Hi 1 referens sermonem ait : ’Imperii°(23) vilis artifex est’.

Cam aliquis de bis monuisset Wang liang , Wangliang ait : (24) Rogo iterare illud. Obnixe-institit , etdeinde Hi annuit. In uno mane ° cepit decem feras.

viros imitabant. A , H : Si sapiens non exspeclet douce eumreguli ipsi advocent.

(17) J : An licet?(18) J : Littera li , non viri sapientis , sed reguli utilitatem indi-

cat y Je. «à imperatoris vel archontis more regnare. PerperamNoël.

(x9) B : Sapiens solam æquitatem , non ntililatem spectat. Nibilenim (A ) est quod facere non audeat qui lucro studet. Si ut lu-cretur , oporteat eum se incurvando fieri oclo cubitorum , ac se ex-tendendo unius cubiti( quod corporis naturæ et habitudini repu-gnat) numquid..? I. e. si (C) vir , leviusculi lucri causa, famamsuam amittere ac puram animi integritatem (mg. regulos invocatusadeundo ) contaminare cogatur, numquid licet?

(au) G : Tchao kiwi tseu regni Tsin ( 3,920 ) primarius præfectus.(a 1) H : W’ang liang erat peritissimus auriga.(22) Perperam Noël : Subpræfectum Pie hi. Liltera pi non est no- ’

men. Khang.hi diçt.: pi , vocatur ille qui , ignobili loco ortus ,gratiam apudpriucipem iniit.Assentiunt A , C , I, et vers. Tartarica.

(23) I. e. Omnium imperii aurigarum imperitissimus.(24) J : Se. lterum ducere ejus currum.

LIER! 1, CAP. v1. 205Graliosus air Hiî referens sermonem ait z ’Imperii°

pcritus (25) artifex est°.

Kian tseu ait: Ego jubeo illum regere pro le currum.Cam monuisset Wang liang , W ang liang non voluit ,

dicens : Cum ego causâ ejus (26) secutus-essem à meam*impellere-equos , *toto die non cepit unamfemm. Camcausâ ejus (27) transverse obviam-ivissem, in uno mane°

cepit decem. Liber Carminum ait: « Quando (28) nonamittit à suum regem-equos, emittit sagittas sicut virlignum findens. n Ego non assuevi pro cxiguo hominecurrum-ducere. Bogo (29) me-excusatum-habeas.

5. IV. Sic, * aurigam (3o) adhuc putiet cum *jaculatorese-adjungere (3 i). Se-adiu’ngere. et capere ’feras licet

sicut collis au! agger, non faceret°.Si igitur (32) incurvet (33) rectam-agendi-normam et

sequatur illos (34) , quomodo °?

(25) Le. omnium imperii aurigarum solertissimus.(26) I : Meæ artis regulas ad impellendos et dirigendos equos ac-

curate sequutus sum.(27) I , J : Neglectis artis meæ regulis, currum via non jam recta

duxi , ita ut IIi oblique tantum feris oceurreret.(a8) H : Dum auriga, juxta artem suam equos durit, jaculator

feram jaculo semper assequitur. I(:9) E : Sinas velim me ejus currum non amplius ducere.(3o) J : Se. W ang Hong. -- Sic tche, id est Hi.(31) I. e. licet se adjungens ministro Hi, effecturus fuisset ut

immeusam ferarum multitudinem caperet, ejus tamen currum ,neglecta arte per transversas vias ducere noluisset.

(32) Alludit ad ea quæ discipulus in medium adduxit : Kouangtchhi, Tchhi tsin; Vid. supra not. 5.

(33) Kouang, hic tropice aceipitur; kouang tao est infringere ,transgredi rectam agendi normam. I:Si sapiens, spreta æquitatealgue integritatis sua oblitus, regulos invocatus adeat, au licet?

206 . unau (cv1)Porro tu (35), domine, errasti°. Qui enim semel in-Curvavit sc-ipsum , " numquam-potest (36) rectos-facereh0mines°°.

â. V. King tchhun (37) ait: Koung son yen et Tchangi (38) *nonne vere sunt magni ’viri° 1 Cam semel (39)iratus-est° , *reguli (4o) contremiscunt; quando quietehabitat ° ’imperium pace-fruitur.

î Meng tseu ait : Propter (41) illud, quomodo possuntdici magni *viri"? Tu nondum ne studuistiRituum libre °?

(34) Perperam Noël : Unam utilitatem sequi. Juxta omncs inter-pretes , littcræ thsnung pi significant sequi illos, i. e. invicem rcgulosde quibus loquilur discipulus.

(35) C : Ailercndo et interpretando prædictum historia: locum ,graviter errasli.

(36) J : Sapicns qui, se, regulos sponte adeundo , incurvat,i. e. demittit, regem et populum rectos-facere , i. e. ad virtutis per-fectionem perducerc non potest.

(37) E : King tchhun sophista, Mencii tempore , erroncis et praxisstudiis addirtns.

(38) E : Illi viri orant ragione PVeï(12,7o4) orinndi. Prior voca-batur Si chi-nu (5,07 143,447); erat regni Thsin (7,151) reguli nepos ,ideo eognominatus fuit Koung sun. Iùid. Ministrum egit in regnoThsin. Tchrmgi ont doctoris [(01161 ko (12,746-1o,3n) discipulus;minislcr fuit in regno N’ai (12,704) ac deinde diem obiit.

(39) A : Regnorum pax aut perlurhatio illorum opera semperoriebatur. C: Principem , si alicui regulo irasrerelur, ad helluminferendum incitabant; si vero eum belli tæderet, cæco obsequio,ad pacem componendam adhortabantur.

(4o) G : Poterant enim efficere ut reguli sese invicem armis pote-rem.

(41) I : Vera animi magnitudo in recta ratione et virtute, non in

cæca armorum potentia , sita est. i

LIER! I, CAP. V1. 207.Cum * adolesccns° pileum-accipit°, pater edocet illum(42).

Cam ’pucllat’ nubet°, mater edocet illam Cum in-cedit (44) , eomitatur illam ad portam(45) alque horlaturillam dicens : Quando veneris-ad° tuam domum (46) ,debcs revcreri , dettes tibi-invigilare; ne resistas ’ marito.

T3 (47) ex obedientia facere rectitudinem°, *mulieris°norma est °. i

â. VI. Habitarc-in *orbis °ampla domo (48) , stare-in*orbis° recta sede (49), incedere-in (50) *0rl)is° (5x)magna via; ohtcnto animi vota (52)", cum populo (53) utiillis; non (54) obtento animi voto , solum agere suam rec-

(42) H, J: Ut juvenilem animi ardorcm compescat ac virtutemsuam perficiat, etc.

(43) Vide infra , tout. lin. 4.(44) Il : Quando pucila exit nuptura.(45) H : Maternæ domus portam.(46) J : Se. Mnrili domum.(47) B, C : Pucllæ nuptæ officium et virtus, obcdientia est.Porro

eum prædicti viri, in omnibus rcbus, principi suo morem gerc-rent, baud scens au imlrcllis puclla marito , ne viri quidem appel-lari possunt, quanto minus magni viri!

(48) I. e. corde permancre in liumanitate (Kouang kilt.) C z(Littcræ Tlu’arz hit; otiosæ non sunt nec sensu vacuæ; primum enim

excellentiæ gradum , summum sublimitatis fastigium exprimant.(49) J z Sui rorporis habitum intra rituum limites (tcln’ng Wtï)

firmiter continere.(50) J :Iiing, hic de rerum publicarum administrationc dicitur.(5l) J : Ta tao, æquitatem indicat.(52) B, J : Te tchi,l i. e. ad honores evchi , muneri publica piran-

fici.

(53) J: Yeou tchi, i. c. tria superius dicta, se. humanitatem ,ritus et æquitatcm erga populum depromere.

(S4) J : Pou te chi, i. e. gratin apud principem nondum inita,

muneris vacuum esse. ’

208 uENcu (cvu)tam-normam (55), divitiis et honoribus non posse cor--rumpi , paupertate et abjectione non posse immutari(56), periculis (57) et annis non posse infringi(58), hæc"

voco esse magnum* virum. .5. VIL Tcheou siao (59) interrogans ait: Antiquitatis ’

*sapientes numquid magistratum-obibant "PMeng tseu ait : Magistratum-obibant.Annales aiunt : Si * Confucius (60) tribus mensibus esset-

sine principe, tune erat "sicut-anxius-et-sollicitus vir(61) °. Si exiret (62) finibus , semper ferebat donum (63).

Koung ming 1 i aiebat : Quando antiquitatis °hominestribus mensibus erant-siue principe , tunc (64) in-luctu-orant.

(55) J : Tao, indicat tria superius allata. Vid. supra not. 54.(56) J : Suam animi integritatem mutare vel oblivisci.(57) Vid. supra, not. 13.(58) J : Se. firmam in virtute constantiam non perfringi. I(59) J : T rheou siao, vir quidam ex regno Weï(1a,7o4). C : Meu-

cium vituperat quod (H) regulos , muneris obeundi causâ, nonadeaL

(60) H : Si tribus mensibus, amissa dignitate, muneris vacuusremaneret.

(61) J : Koung huangjou, de eo dicitur qui rem sollicite quæsi-tain non reperit.

(62) J : Quando Confucius e regno exibat , officium publicum

apud vicinos regulos quæsiturus. " --(63) H :Munus princi pi oflerendum quando prima viceinvisebatur.

Interpres Tehou hi (4,066-5,524), in libro Thoung-i-thiao-pian ait:Orphanus oflerebat tigridis aut pardi pellem et serieOs pannos;præfectus agnellum; primarius præfectus silvestrem anserem; lit-teratus phasianam avem; plebei homines anatem , opifices et mer-

catores gallinam. v ’(54) Perperam Noël : Statim alii amnes ita commisemtione afi-

LIBER 1, CAP. V1. 209â. VIH. Tcheou siao ait: Tribus mensibus non-habere

principem et tunc in-luctu-esse , nonne est (65) nimispræceps°P

Il]. t. ait : T; litteratum° amittere suam dignitatem’est velot 73 ’regulum° amittere *regnum’. Rituum liber

ait: a *Regulus (66) arat ac adjuvatur, ad suppeditandum’milium.*Beguli-uxor alit-bombyces atque evolvit-bom-bycis-folliculos ad faciendas (67) ”vestes. n

Si ”victima non sit (68) perfecta , si *milium (69) nonsit mundum , si *vestcs non sint paratæ, non audet utfaciat-cæremonias-Tsi.

Si° litteratus non-habeat agrum (7o) , tune etiam nonfacit-cæremonias-Tsi. Si i"victima-mactanda *vasibusqueet ’vestibus non paratis, non audeat ut faciat-cæremo-nias-Tsi, tune non audet ut lætetur (71). *Nonne-etiam

satis-est ut in-luctu-sit°? a

citbantur, perinde ac si illis patentassent. G, I : Han, intelligiturtantum de acerbo dolore quo ipsemet afficitur.

(65) J : Littcra i (1 15) hic sumitur pro littera thaï (1,799) nimis ,supra modum. Vide supra : [Ho-jou-i-meï, cap. 1V , not. 133.

(66) A : Propriis manibus nonnihil terre arat, ac deinde plebeibomines , mundi campi arationem , mutuam commodantes operam ,

absolvuut. i(67) H z Se. Vestes in sacrificiis Tsi necessarias.

(68) C : Si victima pinguis non sit. -- Hæc de regulo dignitatesua spoliato intelligenda sunt.

(69) J : Tching est oblationis milium in vase sno repositum.

(7o) H : Hic Thian est mundus ager (oid. cap. V, S. 19) cuiusfructuum redditu sacrificiorum Tsi impensa: suppeditantur. l : Men-cius litteratum indicat qui munus suum amisit.

(71)]:Non potest persolutis pii filii officiis latari. C z Enim vero

210 lumen (cvm)â. IX. Tcheou sz’ao ait: (72) T), « exicns finibus semper

ferchat donum» , quid signifient"? .

Il]. t. ait: (73) l.itterali° à munus-»obire° est sicut. *agricolæ° 75 arare°. i’Agriccia 1"numquid exicns finibus

relinquit 1 suum ’aratrnm n! IS. X. T. s. ait :Tsin (74) regnum , etiam (75) "a muons-

obire regnum est °. " Nondum-audivi viras altos ad munus-obeundum (76) sicut illud (77) ° præcipilesjuisse. Si admunus-obcundum sicut illud° præcipitem esse deceat°, ri!ûsapientisn (78) ægre munus-obire , quomodo °?

hl. t. ait: (79) Ut *vir natus-cst", cupiunt (8o) pro eohabere uxorcm; ut *fœmina mita-est°, cupiunt pro ea

nnum e quatuor anni sacrificiis Tsi præ inopia omittere cogitur.Nonne illi justissima est doloris causa ?

(72) Vide supra, not. 62. H : Quid significaut illa verba?(73) J : Litteratus ex suo munrre, uhlut agricola ex agricultura,

vivit. Quemadmodum igiturhic sine aratro terram invcrlerc nequit,sic nec ille sine prædicto donario (tchi) principem invisere potestac proinde ad muuus obcundum ci chi. Hinc palet non passe litte-ratum c regno suo cxirc quin secum donarium illud foret.

(74) J : Tsin, i. c. regnum 77’021 licgnum Tsin olim divisumfuerat in tria regna , se. Han , Tchao et Wh". Vid. cap. I, not 86.

(7 5) J z Aliorum regnumm sapieutes regnum Tsin saupe etiamadeunt , ut ibi variis administrationis munrribus præficiantur.

(76) Litteræ jou thsru, i. e. Iantopere, indicant supcrius dicta:San-jouez" wou kiun, etc. Vid. not. 60 , 61.

(77) Interpret. A, E litteram tchi (47) particulam expletivam . lit-teræ khi (618) substituant; illam vers. Tart. utpote inutilem , recidit.

(78) J z Tacite innuit Mencium , qui regulos invisere renuit.(79) Sapicns non minus oilicium gerere quam vir et mulier nu-

bere , exoptat, sed neque hic , lassa æquitale , ad magistratum ,neque illi , spretis ritibus , ad connubium aces-dore debout.

(80) Perperaln Noël : Quod maxime in vim optat vir est uxorem

(cxx) LIBRI 1, CAP. v1. 211habere marilum. Hum: patris et matris° animum (81) ho-mines omnes habent".

Si non exspeclanles palris et matrîs° voltmtatem , et*matrimonii-concilialoris° verba. terebrent in pan’clè

’foramen ac se invicem furlim-speculenlur; si transi-liant murum ac se invicem (82) sequantur, tune pater etmater ac rcgni homines simul contemnunt illos.

Antiquitalis °homines *” numquam-non (ï. e. semper)

cupiebant munus-obire"; (83) scd adhuc oderunlnon sequi(84) suam vîam. T5 non sequi suam viam et irc°, cum 7;;

terebrare *f0ramcn° simile est". .â. XI. Pheng keng (85) interrogans ait: Post , currus

(86) aliquot dcccm°, 8comitantes (87) aliquot centnmhomines. Cum fis (88) circumcursando (89) ali 1 a ’re-gulis nonne * mimis est (go)° P

duc-cm rt muh’cr nuberc. C, J z Littcræ jouai; ove? khi non indicant

filium aut filiam qui matrimonio jungi cupiunt, sed parentes quifilio uxorom et puellæ marilum baht-r0, i. c. invenire, cupiunt.

(81) Perpcram Noël z Innatum illud paternæ et maleuzœ rondi-fiords dcsIUerfum DIIIIH’S a nulura Imbcnl. C , J : lime a phrnsi su pe-

riorc fluunt: quicumque pater et mater sunt uxorem filio , maritumfiliæ invcnire semper exoplnnt.

(82) Sic J , I : Si se invicem furtim adeant (J) ad fornicandum.(83) I : Nec libcri nubiles qui parietom torebranl(vfd. supra lin. 4.)

nec sapiens qui suam animi dignitatcm , rcgulos adcundo , demiltit ,rectam œquitalis viam sequnntur.-1x’hi tao, non est simplicitcrcorurn via, sed via quam eos sequi decet..

(84) Gallicc : Obtenir un tmp’oi par des coïts illicites.

(85) J: thg kmg Mencii discipulus.(86) I : Trcs illæ phrases tacite indicant Mmg issu. G : Hi sunt

Meucii discipulorum, non îpsius Mencii, currus.(87) G : Mencii discipuli.(88) Se. curribus (A , H) i. e. : (I) gallice : Sur ces chars. Hic præ-

2 l 2 HENCIIMeng tseu ait : (91) Sine sua via, tune nua scutelfaorizæ-coctæ non debet accipi ab hominibus; si (92) suavia , tune r): ministrum Chun accîpere imperatorîs Yao°

* imperium (93) non ” censetur (94) nimis.Tu ne *.existimasillud esse nimis °i’

g. XII. T. s. Ait ; Minime. -- Litteratus non-hahanegotium (95) ; si tamen comedat (i. e. stipendia accipiat),non licet °.

M t. ait : (96) Si tu non communicas (97) merita, si nonpermutas res , ut (98) ex superfluo suppleas quad non suf-ficit, lune agricola habebit superfluum milium; mulier

positio cum (avec) instrumentnm denotat. I : Non solum Mencius,sed ctiam omnes qui eum comitahantnr discipnli, communi (F)regnlorum sumptu, alebantnr.

(39) A z Tchhauan, ire et redire , nndequaque ire. Sic et C (Tchcoulicou, 1,817, 4,977) circnmquaque iter facere.

(90) Litteræi thaï conjungendæ sunt, ut in unum et eumdem

sensum coalescant (H). *(91) I : I. e. si æquitas oblatum danum accipi non sinat. Vid.

supra, not. 79, 83, 84.(92) I : Si æquitas oblatum donum accipi jubeat.(93) l : Pro immensis merilis nimiam accepisse mercedcm dici

non potest.(94) I : Litteræ thian hic: non imperatoris sedem, sed universi

imper-ü reditus et tribuns designant. Sic et H.

(95) G : Nullatenns de regni hominibus bene meretur. C, H:Primariam præfecturam , vel præfcctnram nondum exercuit, maqueagricolam, neque opificem ant mercatorem agit.

(96) C : Quilihet homo in eo quod facit suum etiam haliez meri-tnm ; sed litterati in omnes merita primum locum obtinent.

(97) I. e. si non efficias ut omnes omnium meritis (i. e. labori-bus), mutua rerum atque officiornm permutatione , finanlun

(98) I. e. : Ut homines , iis quibus abundant permutatis ca cesamant quibus omnino carent.

(cx) 1,111111, CAP. v1. V 213(99) babebit superfluam telam. Tu si communices iiln ,tune ’faber-lignarius et *curruum-artifex simul possuntali a te.

In hoc loco est (100) vir °. Inlus , tune pins; foras, tuneobediens-superioribusfuzï. Propugnat pristinorum impe-ratorum° (101) normam , ut exspectet (102) cos qui postea °

studebunt; cum tamen non oblineat ali a te, tu quarc(103) magni-facis *fabrum-lignarium et *curruum-artifi-com, ac parvi-facis 1’Ilum qui exercet humanitatem etæquitatem"?

5. XIII. T. s. ait: *Faber-lignarius et *cnrruum-artifcx: corum intentio in-eo-est (104) ut quærant cibos".*Sapiens° (105) qui exercet rectam-normam° : an ejusinlentio etiam in-eo-cst ut quærat cibos° ?

M t. ait: Tu , quare (106) ’perpendis ejus intentio-nemt’? Ubiille habuit meritum (i. e. bene memit) ergate , debet ali et alis illu1n°.

. . orro, u 10 a sue in en i0nem°. ais neXIV P t 7) li t t ? lmeritum°P

(99) St. mulier qui! lehm texit.(100) J : Mencius se ipsum tacite indicat.(101) J z Se. humanitatem et æquitatem.(102) H z Sperat sapientiæ alumnos, tum in præsenti , tum in

future ava , exemplum ab ipso sumpturos. B z lllum, multo magisquam prædictos artifices, de hominibus bene mcreri patch

(103) H z Littera tsun indien! 4-3 obtinere cibos, seu stipendia.(104) I , H : Tsiang i, i. e. Gallice : Il emploie ce moyen pour.(105) H z Prædictum sapientem indican. Vid. supra , text. lin. 4.(106) A, I : Quid de viri sapientis intentione 10queris, quid (G)

cam spectas?(107) I. e. Vif um-ne propler intentionem , an proptermeritum afin?

15

214 unau A (cx1)T. s. ait: A10 intentionem.

M t. ait: Ecoe est vir in hoc loto. Perfringit tegulas tuædamas, alque atris lineis-fœdat parietum -0rnamenta. Siejus intentio in-eo-sit ut quærat cibos°, tune tu alis neillum ° P

T. s. ait : Minime.

M t. ait : ’ Si-res-ita-sit , tune tu non alis intentio-lnem°, sed alis meritum °.

â. XV. Wan tchang interrogans ait : Soung exiguumregnum est°. Nunc cupit exercere przîscorum imperatorum

regimen. Si regna Thsi et Thsou oderint et armis-impe-tant illud , tune " quomodo (108) P

â. XVI. Meng tseu ait: Cam Thang habitaret regz’onem

P0 , cu1n (109) regno K0 erat vicinus. Cam regni K0 re-gulus sine-lege-vivens°, non sacrificaret (1 10), Thangmissis î hominibus interrogavit illum dicens : *Quarenon sacrificaSP-Ait: u Non-habeo unde mz’lzi suppedi-te1n *viclimas° (1 1 1). Thang jussit mitti illi baves etoves.Regni K0 regulus comeditillos , ac itemm non potuitut sacrilicaret. Thang ilerum, missis hominibus, inter-rogavit illum dicens : * Quare. non sacrificas ? -- Ait :« Non-habeo unde mz’ln’ suppeditem 1’oblatz’onz’s-miliu1n°. n

Thang jussil: regz’onz’s P0 multitudinem (112) ire ut pro

((108) H: Quid illi agendum est ut ab islis regulis non)subji-biatur ?

(109) I. e. regno K0 vicinus erat.

(1 Io) H : Defunctis avis sacrificia non offerebat.

(11 1) H : Fictam afl’ert causam quo culpam excnset.

(1’12) J : Sc.regnli 1711m; populum.

(0x11) 11111111, en. v1. 215eo ararent , jussz’t etfam senes et debiles(113)aflerre cibos.

Regni K0 regulus educens suum populum, (114) præ- nclusit-iter iis qui habebnnt vinum, orizam et ’milinm ,ac abstulit illis.Eos qui non dabant; occidebat°. Fait’puer qui ex milio et carne cibaria-aflierebat.Regulus 0c-cidit eum et abstnlit illa. Chou h’ng (1 15) ait: « Regm’ K0

regains hostiliter-babuit annonæ-latorem. » Illud °dicit°.

â. XVII. Quizr iile occident hune ’puerum° , Thang

debellavit illum. Tune quatuor marium° interius (116)simulait : Non ut ditescat ’imperio°, sed ut (117) pro* privato-viro et privata- muliere ’repetat-pœnas °.

ê. XVIII. « Thang(1 18) incipicns debellare , a regnoKocœpit. * Undccim regulz’s debellalis° ,jam nonababuit hos-

lem ultum in *imperi0. Si *ad-orientem° 1 debellaret , Ioccidentales barbari querebantur; si *ad-meridiem° de-bellaret, septentrionales barbari querebantur, dicentes:Quare * posteriores-facit nos P

Populi ° anbelabant illum, velnti, magna siccitate-facta °,

anhelant imbres°. Qui ibant-ad nundinas, non impe-

(113) J :Viris robuslis impii reguli agros arantibus, cibos affe-rehaut.

(114) Sic H , I , J, Vide supra , Cap. 1V, not. 3o.(115) J 1 Chou kr’ng, capite Tchoung-hoeï-tchi-kao (1 17-9,393-

41-10,089). H z Hic locus pueri’necem clare indieat.

(116) I. e. 0mm: imperii gentes.(1 17) Perperam Noël :Sed ut privato mat-1’10 et uxori qui acerbam

filii sui marient attisai negurunt, drbitas injurl’æ I’llatæ pænas repé-

tat.. l, C, G : Hæc verba non indican! occisi pueri parentes , sedpopuium unis ersum qui immitem n-gui K0 reguli tyrannidem dia

passus fuerat. ’(1 18) Hæc superius explicaîa surit. V13. pag. 75, net. 186-192:

13..

216 11mendiebantur; qui zizania-evellebant seu arabant , non mm-tabantur. Interficiebat eios regulos , et consolabatur cespopulos; fla ut, perinde-aç opportu110-tempore imbri-bus decidentibus, populi multum lætarentur. Chou hz’ng

l ait : Exspectamus nostrum principem ; obi princepsveuerit , ipsi erimus-sine (1 19) suppliciis. n

â. XIX. Erant(1 20) m’riqui non * obediebant. Wouwang

(121) ad-orientem eos debellaturus fait. Cam tranquillareteorum viros et mulieres, illi 1h-calathis-reponentes suumnigrum et flavum sen’cum, dzËrerunt: (122) Continuandosservire nostro famz’lz’æ Tcheou imperatori, *hcneficiis-

cumulati-sumus. Statim° (123) ”iverunt-se-subjectum in(124) magna urbefaml’lz’æ Tcheou. n

Eius *’sapientes (125) impleverunt (126) nigrum et

(1 19) J : Tune sævi reguli suppliciis, i. e. tyrannide, liberabimur.(1 10) C : Imperatori Thang successit W ou wang. Quamvis uni-

versum imperium Tcheou (1,187) familiæ sese subjecisset, nonnulliremanebant qui tyranni Teheou (7,750) partes olim sccnti , novumimperatorcm detrectabant.

(121) J : Quia nempe Tcheou (7,750) in oriente, ut Won wangin occidente , regnabat.

(122) A : Tune ,Ain calathis nigrum et flavum sericum reponentes ,obviam venerunt exercitui reguli W ou wang et dixerunt : Nos ( I)cœpimus servire Tcheou (7,750) , atque , 1:0 sublato, alium dominum(H) statim nacti , nunc servimus Tcheou (1,187).

(123) A : Statim (pergit liber Chou kz’ng) omncs corde lælo vcre

paruerunt, et, nemine excepto , in imperialem familias Tcheau ci-vita’tcm , clientelam suam professuri confluxere. n lta (A , B , C , H ,4

I , J) Chou king; deindc loquitur Mcncius. Noël totum hunc locumcum Mencii verbis imprudenter commiscuit.

(124) J : I. e. in imperiali urbe.(1:15) J z Prius Kiun tseu indicat ministros familiæ Chang (1,299);

posterius, imperatoris Tcheau (1,187) duces.

ila

(12x111) 1.111111 1, en. v1. i 217fla vum sericum in calathis , et cum his muneribus obvian-vcnerunt ejus t’sapientibus. Ejus (127) exigui viri tulerunt

in cistellis orizam-coctam et in vasibus vinum, ac cumJus ohviam-venerunt ej11s exiguis hominibus. Liberabatpopulos ex aquæ et ignis" media (128); comprehendebat(129) eorum tyrannos * et-nihil-amplius °.

â. XX. Thaï chi (130) ait: « Men formidanda-ma-fiestas late° diffusa-est; ubiimpetum-fecero-in° ejus fines(131), tune comprehendam °tyrannum. T3 occidere a;(lebellare (132) inde 1 multum accrescet, atque (133)super 13mm Thang habebo ’splendorem. a»

â. XXI. Quz’a non (134) agit priscorum imperatorum

(126) I. e. calatbos serico nigro et flavo impleverunt.(127) J : Prius Siao min populum familiæ Chang (1,299), poste.

rios vero regis Tcheou (1,187) milites indicat.(128) J z Sævam regulorum tyrannidem indicat.(1 :19) J : W ou mg cos interficiebat qui populum immiti regi.

mine prcmebant.(130) A : Chou king capite Thaïehi.

(131) H : Fines regui Tch ou (7,750). Utraque littera Iu estparticula auxiliaris. H z Innuit se regulum Tcheou (7,750) debita

puma muletasse. ’(132) I : Gloria quæ ex tyrannis occisis aut dehellatis oritur, (A)inde (joung) accrevit.

(133) Perperam Noël z Nec minus quem Thang gloriæ dans con-sequar. G vituperat interpretes qui litteram iu per oelut, simititer,explicant, cum sœpius significet super (par dessus), mugis quai".lgitur ait: Si me cum Thang conferas , cum gloria et nominis splensdore longe superavi.-J : Innuit victoriam quam Thang, debellatoKie (4,220) retulit.

(134) J z Nunc vero regnum Soung non exercet humanum regi-men , idcirco a regnis Thsou et Thsi legem accipit, atque (l) ab illisarmorum si impelitur.

218 mamanregimen 1’ita- est. Si exerceat (135) pn’scorum imperato-

rum regimen , quatuor marium ° interius simul attellentcaput , et longe-prospicient cum , cupientes. ut sit eorumprinceps. Regna Thsi et Thsou licet magna sint, num-

quid formidahit illa°? tê. XXII. Meng tseu alloquens (136) Thaï pou ching

ait: Tu cupis ne tuum° regem °fieri-bonum°? Ego clarcmonebo (137) te. En adest regni Thsou *præfcclus (138)in hoc loco. Si cupiat suum filium (139) ° regni Thsi ser-

vinonem-IOquit’, tune , jubebitne regni Thsi hominemedocere illum°, jubebitne regni Thsou hominem edocereillum ° 5’

T. p. ch.ait:J11bebitregni Thsi hominem edocere illum.M t. ait : Si unicus (140) regni Thsi homo edoceat

illum, ac’interea omnes regni Thsou homines (141) ob-strepant illi, quamvis quotidie flagello-cædat illum utq11ærat eum regni Thsi-sermonem-loqui° , non poteritobtinere°.,Si vero ducat et collocet illum in vici Tchouang

(13 5) J: Si vero, perinde ac Thang et 77’014 wang, gemenlespopulos , benigni regiminis bumanitate, solari , tyrannosque dehel-lare nitatur..

(136) J z Taïpou ching, minister regni Soung.(137) J: Ego te clare docebo qua ratione tex ad virtntem per-

ducendus sit.(138) J : Mencius ministrum Ta? pou ching cum hoc regni Thsou

prœfccto confort. l(139) J : Hac comparatione principcm regni Soung innuit, quirectam regnandi normam docendus est.

( 140) J : lnnuit unicum sapientem Sieïkiu tcheou. Vid. infra.(141) H : lnnuit omnes abjectæ indolis viras qui pessimis consi-

liis et sermonibus, regem virtutis amore jam captum avocant acpervertnnr.

3--.

(011v) 1111111 1, en. v1. 21930° (142) media per plures annos, quamvis quolidie fla-gello-cædat illum, ut quærat illum regni Thsou-sermo-Item loqui, etiam non poterit oblinere° (143).

â. XXIII. 1’ T11 , domine , dixisti Sieï kiu tcheou (

esse virtute-præditum virum°, ac et’fecisti ut ille resi-deret in ’regis-palatio. Si illi qui sont-in ’regîs-palatio,

seniores et juniores , ignobiles et mobiles , omnes sint (145)aliiSieï kiu tcheou°, tune rex *quonam-cum vira facietÎmalum? Si illi qui sont-in ’regîs-palatio, seniores et

juniores, ignobiles et mobiles , omnes non sint ahi Sieïkiu tcheou, tune rex *quonam-eum vira faciet bonum?Si igitur unions sit Sieï kiu tcheou, solus quoad regniSoung regem, quomodo (146)?

5. XXIV. Koung sun tchheou interrogans ait : Noninvisis *regulos : ’quid-causæ est?

Meng tseu ait : (147) *veteres , quando non ’egerantjmagistratum, non invisebant.

(14:1) H : Tchaang yo , viens regni Thsi ingenti populo frequens.(143) J z Si ita foret de puero , quanto mugis de rage l,(144) H : Erat regni Soung minisler.(145) H z Si buic vira virtute similcs sint.(146) I: llle quand regis perfectionem , quomodo? Id est : Si

solos sit, tune palatlum abiectis homuncionibus praxisque præ-feclis seatebit. Quomodo solus contra omnes, 1itia in regîs ani-mum ab illis infusa corrigere atque erndlcare poterit ! Vid. supra,pag. :118 , lin. 14.

(147) Perperam Noël z Quando nullum gcrebant in regno mugis.-lratum, regains non invisebant. Doctus interpres scribere debebat:quando nullum adhue gesserant.. Secus enim, en tanlum temponequo magistratum gerebant, regulos iiniscre potuissent. A , H, J: latantum aliorum regnorum regulos, muneris olieundi causa, adirepoterat, qui jam , in regno suc, magistraux functus fuerat.

220 111111011 (cxv)Touan kan (148) m0 (149) transiliens murum° , effugit(1.50) illum. Sic licou (151) occludens f0res° non admisitillum (152). In hoc (153) , uterque *nimius-fuit. Si enfinobnixe-instet princeps, tune h’tteratus potest ut invisatillum °.

5. XXV. Yang ho (154) eupiebat videre mConfucium(155), sed oderat earere (156) urbanitate.

n Quanda (157) ûpræiectus *0btulit-munus ad littera-au 111m, si (158) non possit 1 accipere illud in sua domo ,n tune it salutare (i. e. gratias agere) in eius (1 59) domum. »

Yang ho exploravit * Confucii ° absentiam ° et obtulit’Confucio assatum porcellum. * Confucius etiam explora-

(148) Perperam Noel: Touan ju ma. Litteram kan (2,479) pro

tu (66) temere accepit. ’(149) H z Sapiens vir qui in regno Wei’(12,764) sapientia flore-

bat. A(150) H : Se. Won beau (3,783-217)regni Wtï(12,764) regulum.(151) H : Sapiens vir ex regno Lou (11,787).(152) Se. Principem suum hlo-koung (8,012-612).(1 53) G : Principes W en heau et Mo koung cupiebant bos sapien-

tes invisere; sed neuter principem domi excipera voloit , quia ma-gistratum in suo quisque rogna nondum obierat. Illos tamen (C)nimio integritatis suæ servandæ studio peccasse patet.

(154) G : Yang ho erat præfectus in régna Lou.(155) J : Id est: Confucium aeeersere cupiebat ut ab en invise-

retur.(156) J :Timebat ne ipsum alii homines, accersito sic Confucio ,

ritus et urbanitatem infregisse dicerent.(157) B : Liber Bituum ait.. A : Yang ho citato loco fretus , cal-

lida hac arte utitur ut Confucium, licet insalutatum, se inviserccogat.

(158) J : Si litteratus forte absens...(159) J : Se. Prælecti domum. A z Confucius par pari refert.

«1.111111 1. en. v1. 221vit eius absentiam° ,let ivit salutaturus illum. In hoc tem-pore, si Yang ho (160) priar-venisset, numquid Carda-cius potuisset non inviserc illum?

5. XXVI. Tseng tseu aiebat : Qui (161) cantrahunt hu-meras ac assentatarie rident, (162) desudant magîs-quamin æslalis campis.

Tseu Ion aiebat : Quando (163) nondum conjuncti-sunt° , si l0q11ant11r , videas eorum vultum " rubore-suf-fundi. Non ii sunt quos ego Yeau (164)° capiam° (165).(1 66) Ex iis examinand0° , tune quad itsapiens °alit potest

sciri".5. XXVII. Taïing tchi(167) ait: TB(1 68) ex decem unum,

(160) Gallice : Si Yang b0 eût fait les premières nuances.

(161) C : Tseng tseu servilem assentatarum abjectionem irridet.(162) A : Viri qui, adulandi ac (C) gratiam vel heneficium aucu-

pandi causa, risum et bilaritatem mentiri canantur, magis desti-dant quam aratares , qui, ardente æstate , agros aperase colunt.

(163) C :Alias viras contemptu non minori dignas carpit. C:quando cum viris sibi nondum intima amicitia devinctis, laquicoguntur..

(164) G : Yeou, nomen doctoris Tseu lou.(165) H : Quasi diceret: Mihi une contemptu et odio digni vi-

dentur.(166) G: Qui rcgulos, spretis ritibus, invacatus adit, non mi-

nari contemptu dignus est quem illi viri quos Tseng tseu et Tseu [autam acerbe carpunt et irrident. -- Hinc palet quos animas gerere ,quam agendi rationem sapiens tenere debcat. Quasi diceret:Sapientivira regulos (H) benefieii aut muneris captandi causa , leviter invi-sere nequaquam licet. Vid. net. 1 5.

(167) G z Begni Saung (2,103) præfectus.(168) A, I: Decimam fmgum partem in tributum , sicut pristini

imperatares , exigerc.

222 maman (cxvx)ac à abrogare regni-partarum (169) et (170) fori° vecti-.gal, *n11ncin0ndum potui. Velim imminucre illud, utexSpectem (i. e. usque ad) venientem annum, *et-deindepenitus-abstinebo ; *qu0m0da?

Meng tseu ait: Nunc existit homo qui quolidie subri-pit suarum vicinor11m° (171) gallinas. Quidam alla-quens cum ait : Illud 1 non est isapientis’ agendi-ratio.Respandet :Velim(172) imminuere illud vitium. Singula-mense subripiam unam gallinam . ut exspectem (i. e. usquead) venientem annum , *et-deinde penitus-abstinebo.

Si (173) sciat illud non esse æquum, tune statim ah-slineat°. Quid exspeetat venientem annum? l

â. XXVllI. Kaung tau tseu ait : Externi (174) haminessimul dicunt quad *magister amat (i. e. tu amas) dispu-tare. Ausim interragare qua-de-ca11sa° i’

Meng tseu ait: Ego numquid amo disputare’ l Ego non.possnm aliter-agere°. *Orbis° natus-est jam-dudum’.Modo honum-regimen viguit, moda anarchia grassataest.

(169) H : Kauan , porta: sen locus ubi in regni limitihus, atqueintra regnum, ad singulas rias, invectitiæ merces tributa taxaban-

tir.(170) H : Urbîs regiæ ac minorum oppidorum nundinas intelligit;(171) H : Hac comparatione gravi: injustaque lributa innuit.(172) J : Alludit ad principem qui molesta tributa non penitus

tallere , sed tantum paulatim imminuere cogitat.(173) Perperam Noël : Quid tu de hujusmadi hamine sentîtes? Si

revenu iniquitatem suam eognoscit, etc. H , I, J aliique omnes inter-pretes hæc non de prædicto latrane, sed de principe intelligendaesse censent.

(174) l : Illas intelligit qui Litteratorum doctrinam non profite-

bantur. -

(cxvn) 1.111111 1, en. v1. 5225â. XXIX. In imperatoris Yao° tempore , aquæ adverse

fluentes ’inundarant in medii regnum. Serpentes et dra-cones habitahanl-in ca; populos non-habebat locum quascdem-defigeret. Qui erant(175) infra, faciebant nidos;qui emnt(1 7 6) supra , faciehant *cavas-habitationes(177).Chou [ring (178) ait : « Exundantes aquæ admonent me. nExundantes aq11æ° sunt magnæ diluvii aquæ°. Cum (179)

Chun1 jussissetYu dirigere eas , Yu excavavit lerram etfluera-fecit illas in mare. Abegit serpentes et dracones etrelegavit eos in herbosas-paludes. Aquæ (180) sequentesterræ medium fluxerunt; Fluvii Kiang , Haaï, H0 etHan illæ sunt°. *Periculis et abicibus (181) *remotis ,volucres et feræ° quæ nocebant hominibus , cvanuerunt,*et-deinde hamines obtinuerunt tranquillam terram ethabituant-in ca.

5. XXX. Yaa et Chun ’dcfunctis , sanctorum virorum°

dactrina (182) defecit. Sævi principes continuum-gene-ratianum-serie exsurrexerunt. Everterunt * damas adfaciendum stagna et lacus , et populus non-hahuit locumqua *tranquille-q11iesceret. Destruxerunt agras ut face-

(175) J : Qui terram planam habitabant, domunculas, nidoruminstar, arboribus pendulas, confecerunt.

(176) J z Qui in lacis altiaribus degebant.(177) Sic G , I, J. Aliter H : Aggerabant (ing) terram, atque in

ea cavernas faciebant.(178) Il : Chou king capite, Tayu mou (1,797-,,106-12,21o).(179) H, C z Chun (8,727) ex mandata imperatoris Yaa jussit

1’11, etc.

(180) H :I. e. intra ambas alveamm ripas.(181) H , J : lntelligit exundantes diluvii aquas.(182) J : Se. humanitas et justifia.

224 11 EN (:11 (01111111)rent hortos et septa, ac sic effecerunt utp0pul11s nonposset vestiri et comedere. Perversi sermancs et sævafaeinara adhue exsurrexerunt; horli et septa, stagna etlacus, aquarum-lacunæ et herbosæ-paludes abundarunt,ac volucres et feræ (183) advenerunt.Ut-pervenit-ad (184)imperaton’s Tcheau ° persanam , ” imperium iterum valde

turbatum-est. iâ. XXXI. Tcheau koung adiuvans Won wang plectitTcheau et aggressus est regnum (185) Yan. Tribus anniselapsis, peremit ej11s (186) principem; expulit F eï lian,(187) in maris angulum (188) et occidit illum. ** Extinctis-regnis *quinquaginta (189), abegit tigres, pardos, rhi-noceratas et elephantas (190) , ac procul-remavit 1 illas.Tune *imperium valde lætatum-est. Liber Chou l’ingait (191) z a Quam mirifice (192) splenduerunt’ regis

(183) H : Inveniebant enim densa nemora quibus latitarent.(1 84) l : Quando sævus Tcheau( 7,750) ultimus imperator efami-

lia Chang ( 1,299 )rerum summa.potitus est.(185) J z Yan ,nomen regni quad imperatoris Tcheau tyrannidem ,

facta societate , adjuverat.(186) J : Se. Regni l’an.

(187) J :Feïlian. ministrum imperatori Tcheau (7,750) gra-y tiosnm.

(188) J : lllum in regionem remotissimam ac mari adjacentem

relegavit. ., .(189) J : Intelligit regulos tyranna Tcheau (7,750 ) fœdere et so-

cietate devinctos. O(190) J : I. e. bestias omnes qua: Tcheau, oblectationis causâ , in

septis alebat.. (191) H : Chou king, Capit. Kiun ya (1,150-5,6*39 ).

(192) A , C 1 Omnia quæ Tcheau kaung egit ac instituit ( Se. ri-tus, musicam , administrationis leges et pumas) Clara , magna,

1.111111 1,. en- v1. 225Wen wang consilia ! quam mirifice subsecuta-s11nt° regsW011 wang præclara-merita .’ Adjuverunt et edacuerunt

(193) nostras posteras hamines. Omnia juxta perfectionnem sunt, et non-habent ullam mendam. n

5. XXXII. Postea generatia (194) decidit, .recta-normadecrevit; perversi sermones (195), sæva facinara (196)iterum exsurrexcrunt. Subditi qui acciderunt snum prin- 1cipcm , exstiternnt°; filii qui acciderunt suum patrem ,exstiter11nt°.

* Confucius his exterritus fecit librum Tchhun thsieou,i. e. Ver et Autumnum. Liber Tchhun thsieau *i1npera-taris" res eautinet’. *ldeo ’ Confucius aiebat : Qui novil:

me, ille salum ex (197) Iibro Tchhun thsieou me novit° .’

pulchra et cximia fuere. Nihil eorum splendori ac perfectioni addipotest.

(193) J z Indicat familiæ Tcheau (1,187) posteras. y(194) A , I, J :Postquarn Phing wang(2,48o-8,88*4 bis) e familia

Tcheau ( 1,187 )natus , in orientem transiit. 4(195) I : Litterœ sie ehaue, litteras tao over", et pua hing, litleras

che kiun fou (occidere principem , patrem , etc.) indicant.PerperamNoël: fastasa apera inochere. Princi pis aut patris cædes, nonfastasumopus , sed horribile facinus est.

(196) J 1 Yeou ( 4,028) , i. e. yeou( 1,089).(197) Lacus difficillimus , nec Noëlianæ versionis auxilio , ad

verbum unquam intelligendus. Nitidissimam interpretis E explica-tionem secutus sum. C , G : Confucius librum Tchhun thsieau , Ver etAutumnnm, sen regui Lou annales, composait, ut tyrannos ah optimisimperatoribus debellatas , rectamqne regnandi normam , rematissi-mac posteritati transmitteret. -Ideo ait: Qui notant me (i. e. leges ,rilus, virtutum exempla , etc. quæ posteris tradidi) banc notitiarn-(E) libro Tchhun thsieau hauserunt; rebelles subditi tyrannique meaderunt , quia ille quem conscripsi liber ætemam ignominiæ notaln

eorum nominihus inussit. i ’

226 11men (cxlx)qui accusai me , ille solum propler librum Tchhun thsieou

me accusat°l Vâ. XXXIII. 011m sancli (198) toges non exsurgant. re-guli * eflrenæ-nequitiæ-indulgent , * privali-lillerati per-verse dîsceptant , sectariorum Yang tchou et Me ti° sermones (i. e. dogmala) impleverunt * imperium.l’Imperii °serm0nes4 si non sequantur Yang, tune se-quuntur Me. ’Sceta-Yang (1983) causâ meî : z’llud est non-

habere principem”; ficela-Me omnes simul dîligit: I’Ilud

est non-habere-patrem °. T), non-habens pattern , à non-- habere principem , estî *brutum-animal esse °.

Koung ming i aîebat : « Prz’ncfpz’s culina habct pingucs

carnes , equile habet pingues eqnos , populus babel famiscolorem , campi-deserli habent homines* incdia-morluos:illud est impellere feras ad devorandum lxomîncs°. n

Si sectarum Yang et Me° docirina mm compescalure ne *Confucii° doctrîna non exsplendeat , isli perversi

sermones deeipient populum , obstruent et impcdîenthumanîlalem et æquilalem°. Si humanilas et æquitas ob-

struantur et impediantur, tune impellcnt feras ad devo-randum homines; hOmines enfin se invîccm *devora-bunt.

5. XXXIV. Ego propter hoc cxlerrilus , tucorprisli-norum sanctorum° doctrinam, compesco seclarz’os Yang

et Me; propulso eflrenata eorum verba, ut perversi ser-mones° non possint exsurgere. Uln’ exierunt ex eorum

(198) J : Indicat principes imperatoribùs Yaa, Chun, Wen wanget Won wang similes.

(198 a) C , J : Gallice , la secte Yang rapparie tout à elle; elles’aime uniquement, et ignore qu ’z’l faut s’oublier soi-même et se sacri-

fier pour le bien public. I Y

(cxx) un: 1, on. v1. 227corde, damnum-infemnt in eorum(199) res; ubi exieruntex eorum robas , damnum inferunt in eorum (200) regi-men. Si sancti vîri (201) iterum surgerent, non mularentmea verba °.

ê. XXXV. * Oiim Yu coërcuit magnas dz’luvz’z’ aquas ,

et *imperium tranquillatum-est. Tcheau koung simul-debcllaw’t ’australes-et- boreales-barharos, abegît im-

mites feras et cenlum famîlîæ placide-quieverunt. Post-s

quam Confucius *absolvit librum Tchhun thsîeou°, tur-bidi subditi et *prædones contremuerunt.

îLz’ber Chi [ring ait: u * Occidentales-et-boreales-barha-

ros° profligavi; ragua Hîng et Chou° perdomui , et tuncnemo mihi ausus-est rcsîstere. u [lamines 202) qui non-habent patrem, qui non-habent principem , sunt ii-quosTcheou koung (203) profiigavit".

ê. XXXVI. Ego eliam cupio rectum-facere hominumcor, compescere (204) perversos sermones, oppugnarepravas actiones et propulsare effrenata verba, ut succe-dam (205) tribus sanclis vz’r1’s°. Numquid amo dispulare °!

(199) H : Bes i. e. mutua principis et subditi , patris et filii offi-cia.

(200) Perperam Noël : Talus regimz’nïs ordo pervertitur. H : littera

lehing non signifient regimen , se. regm’ administrationem , sed ,legem nabis cœlitus insitam, quæ mutua principis et subditi, patrîsac filii officia, dcfinit.

(201) Perperam Noël : Si Confucius murgeret. Agitur hic de pris-- cis imperatoribus, quemadmodum idem interpres, cap. Il! , S. 25,

p35. 258 , lin. 28.(non) H : Sectarios Yang et Me ab istis barbaris nunc mode dif-

ferre ait.(203) Vide supra,not. au, Capit. V, S. 3’7.(n°4) H : Indicat exilîosa sectariomm Yang et Me dogmnta.

228 muon (cm)Ego non possum abstinere , i. e. aliter agere ’. Qui potestloquendo oppugnarc sectarz’os "Yang-et-Me, sanctorumviromdeiscipiIlus est °.

g. XXXVII. Khouang tchang (206) ait :Tchhin tchoungtseu * nonne vcrc est temperans vir°? Cam habitant-invice (207) Ou ling ac tribus diebus non comcdisset,aures non-habebant auditum , oculi non-habebantvisum°. 1"Juxta-pulcum erat pyrus. Vermis qui coche-bat fruclum,jam excederat medium’ (208). *Manibns--et-pcdibus-reptans ivit. ac sumens (209) comedit illud.Ubi ter deglutivit. *deinde aurcs habuerunt auditum etoculi habucrunt visum.

îMcng tseu ait : Inter Thsi regni° vires, ego certe’existimo illum Tclioung tseu esse (210) magnum digi-tum°. *Altamen Tchoung tseu quomodo callet tempe-ranliam ? Si guis velz’t (21 1) adimplcre vz’n’ Tcheung tseu°

propositum , tune fiat-vermis, et deinde poleril’.J...

(205) J : Ut continuem merita quibus Y u , Trheou koung et Con-fucius clamere. Perpcram Noël : Elsane qui potenli sel-moue ealuen’I.

Littera nm; verbum est, non adjectivum. B, C ; H : Qui po-test latere, ( B , institucre ) sermones quibus , etc. Sic etiam versioTartarica,

(206) J : Khouang Ichang et Tchhïn tchaung tseu erant ambo eregno Thsi.

(207) J: Regionis nomen. AzLicet nobili domo orlus , in tamvili page babilan non refugit.

(208) I : I. e. vermis pyri fructus majori ex parte jam comederat.(209) I : Tsiang , i. e. tsiu , capter-e.

(no) I : I. e. Litteratos bos omnes sanc antecellit.(a: 1) Meng tseu irridet Tchnung tseu qui temperantiam in cihi et

vitæ commodilatum abstinentia consistera , stulte putat.

1.111111 1, on. v1. 22gS. XXXVIII. °Vermis (212) supra comedit siccam hu-

mum , infra bibi]; flavam aquam. Illa-quam Tchoung tseuhabitat° domus, est-ne ea-quam (213) Pe i’ hammam?vel etiam est-ne ea-quam lalro (214) Tche° exslruxit°PIllud-quod comedit° milium, est-ne illud quod Pairseminavit° ? vel etiam est-ne illud-quod latro Tche° se-

minavit°P Illud nondum potest sciri°. IS. XXXIX. Khouang lez’zang ait : (215) Hoc, (216)

*quid-refert°? Ille , ipsemet texit paleares-soleas, et uxortexit cannabem , ut permutent illud° (217).

[Il t. ail; : Tchoung tseu ei: regni Thsi° ” nobili-familia nains est°. Frater-major nomz’ne Taï, in urbe (218)

Ho, accipit-in-annuos-redilus decem-millia tchouno.l’Exislimans fratris-majoris °rcditus non esse æquos” re-

ditusb , non comedit 1710s ,- * existimans fratris-majoris°domum non esse æquam° domum°, non habitat illam°;

fugiens fratrem-majorem et discedens-a matre, sedem-fixit in vivo Ou liner. Cam alio die rediisset, jonc fuit m’rqui donc-obtulerat ejus fratri-majori vivum anserem°.Ipse °contracto -supercilio ait : ’ Cui-usui iste "glaci-tans anser fuit (219) datus°?

Alio die , ejus mater occidit hune * anserem° , et dedit

(au) Supra, infra , i. e. bine , inde.(a 13) J : Pe» i , antiquitatis vir temperantia sua notissi mus.(n14) J : Tche, antiquitatis vir intemperantia sua famosus.(:115) J : Littera chi indicat domum et victum.(:116) Ad verbum : quid lædit ? quid mali est? Illud ejus tempe- ’

rantiæ nequaquam nocet.(217) J z Tehi (41) indicat cibos. Permutet, i. e. ut, permuta-

tione facta emat cibos ,(218) J :110 , urbi: uomen.

16

250 IIENCII 1.113111 1 CAP. VI.illi .ut- comederct cum. Ejus frater-major de foris ve-niens ait: Illud, "glacitautis ;anseris °caro est °. Tuneexiit et evomuit illam.

XL. Telzoung tseu, quoad maternes eibos, tune noncomedit (220); quoad uxorios eibos, tune comedit illos;quoad fratris-majoris e domum , tune non habitat; quoadvieum Ou ling, tune habitat illum. An illud (22:) adhueest *posse adimplere (222) ejus spcciem°°? V ir qui estsicut Tchoung tseu, si fiat-vermis, tune deinde poleritadimplere suum propositum °°.

(:19) ne interpres E.(no) J à lndicatlitteras au: khi.(a: 1) J : Chi indicat tres supra phrases.(en) A , C , J : Cibos ab mon ohlatos comedit , domumin vice

Ou Iing habitat. Cam igitur cibo et domo , ut vermis supra dictas ,omnino carere nequeat , illum vel meram temperantiæ quem sibiproposuit (vid. not. 21 1 ) speciem adimplere (tehoung khi louï) nonpesse patet. Si (A) hujus propositi speciem (l’apparence) adimplere

nequit, quanto minus integrum temperantiæ propositum ! Doctis-aimmus Noël toto hoc paragraphe cæcutiit.

Nota. Ad calcem secundi tomi, nunc prælo [subjicitur,E1nendatioues ac Mencii Index accedent.

FINIS TOMI DRINK.

Notes du mont Royal ← · n esse seiat, subditas suas feris devorandas abjicere non pudet!...

Documents

Transcript of Notes du mont Royal ← · n esse seiat, subditas suas feris devorandas abjicere non pudet!...