Macroéconomie S1+S2

download Macroéconomie S1+S2

of 116

Transcript of Macroéconomie S1+S2

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    1/116

    b) Bien sr, vous envisagez galement la possibilit de garder votre emploi actue

    vous rengocier votre salaire ? Si oui, quel salaire exigerez-vous? Reprsentezgraphiquement.

    l. Allez-

    Lquivalent certain, i.e. le salaire fixer qui procure le mme niveau dutilit que lasituation risque est

    (181,134)1/2 = 32800$

    Donc, il exigera une augmentation de salaire de 2800$

    Analyse Microconomique Recueil dexercicesBAA Jour et soir

    134

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    2/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    3/116

    1

    Introductionlconomie

    Objectif:

    Apprhenderlvolutiondelapenseconomiquetraverslaconnaissancedesprincipalescoles.

    Dmarchedecontextualisationhistorique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    AXE3:PenseEconomique(Principauxcourants)

    PetiteHistoiredelconomie:duMoyengelaMondialisation

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    PenseClassique RvolutionagricoleApparition:PropritprivetSalariat

    18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoceDveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    Physiocrates PenseClassique Rvolutionagricole Apparition:PropritprivetSalariat 18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoceDveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Lesmercantilistes(15au17sicle)

    Mercantilismebullioniste(Esp)

    -Richesse=OretArgent

    Mercantilismecommercial(Ang)

    -Richesse=Commerce

    Mercantilismeindustriel(Fr)

    -Richesse=travaildanslagricultureetlindustrie-JeanBodin(1530-1596)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    3

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    PhysiocratesPenseClassique

    RvolutionagricoleApparition:PropritprivetSalariat

    18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoce Dveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Lesphysiocrates(18sicle)

    Principes:-Accentmissurleprogrsqueconnatlagriculturedansuncontexteparticulier:fodalit,paysannerie,aristocratiefoncire-Rvolutionagricoleavecnouveauxprincipes:

    ..Libertdecultiver(vsservitudes)..Libertdentreprendreencommerceetindustrie(vsprotectionnisme,monopole)..Droitdepropritprivecommeseulfondementdesocit

    Quelquesauteurs:FranoisQuesnay/SamuelDupontdeNemours

    FranoisQuesnay(1694-1774)Tableauconomique:-Commentcirculentlesrichesses?Commentserpartitlaproductionnationale?-Rponseparclassementdesagentsetdeleurscomportements:Classeproductrice(laboureurs)/classedespropritaires/Classestrile(artisans,manufacturiers,fonctionnaires,)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    Physiocrates

    PenseClassiqueRvolutionagricoleApparition:PropritprivetSalariat

    18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoce Dveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    LesClassiques(18/19sicle)

    Traitscaractristiques/paradigmes:

    Objet:ApprhenderlesloisdelacrationdelarichesseetcelledesadistributionentrelesclassesObjectif:Driverdesnormesdactionpartirdelanalyse(conomiepolitique)Fondement:Thoriedelavaleur-Travailselonlaquelleletravaildterminelavaleurdunbien

    Quelquesauteurs:

    `AdamSmith(1723-1790):-Larichesseestrelle(vincerlemontaire)-Letravailestsourcederichesse-Letravaildterminelavaleuretdoncleprix(prixnaturelvsprixdumarch)-Larpartition:Travail(salaire)/Capital(Profit)/Sol(rente)

    `RobertMalthus(1766-1834):-Thoriedelapopulation:Croissancedmographique=>misreconomique(diffrentielentrecroissancedmographiqueetcelleconomique)

    `DavidRicardo(1772-1823):-Thoriedelavaleur/-Thoriedelarpartition/-Thorieducommerceinternational

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    4/116

    5

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    Pense

    Noclassique

    RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    Physiocrates PenseClassique Rvolutionagricole Apparition:PropritprivetSalariat 18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoceDveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Lesnoclassiques(19sicle)

    Mthode:Penchantpourleraisonnementpur,dnudetouteobservation(cettemthodepermetdexpliquerlereldanslamesureocedernierobitaux

    mmesloisdelogique)

    Principauxdomainesabords:Thoriedelutilit/Thoriedelchange/ThoriedelavaleurThoriedelarpartition/Thoriedescots

    Quelquesauteurs:-W.StanleyJevons(1835-1882)-CarlMenger(1840-1921)-EugenvonBhm-Bawerk(1851-1914)-LonWalrass(1834-1910):

    ..Thoriedelquilibreconomiquegnraletloptimumconomique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    Pense

    Keynsienne

    Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    Physiocrates PenseClassique Rvolutionagricole Apparition:PropritprivetSalariat 18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoceDveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    LeKeynsianisme(20sicle)

    Linterventionnismedanslconomiepolitique.. Contextedecriseconomique(laprs1929)

    JohnMaynardKeynes(1883-1946)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    7

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    JohnMaynardKEYNES(1883-1946)

    CurriculumVit:1905:Diplmenmathmatiques1908:Diplmenconomiepolitique1909:Professeurdconomie(KingsCollege)

    1911:RdacteurenchefdelEconomicJournal1914-1918:FonctionnairedansladministrationdesfinancesenGBDepuis1918:Consultantauprsdugouvernementbritannique1944:ParticipeauxngociationsdeBrettonsWoods

    Quelquescrits:1912-MonnaieetfinancesdelInde1919-LesConsquencesconomiquesdelapaix1926-LaFindulaissez-faire1936-Thoriegnraledelemploi,delintrtetdelamonnaie

    Portedesonoeuvre:-Lathoriekeynsienneestlapensedominantede19451970(voire1980)-KeynesestloriginedespolitiquesduNewDealdeRooseveltetdelaplupart

    despolitiquesdespaysdveloppsde1946lafindesannes1970

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Penselibrale(Librechange)

    Crisescycliques

    Changementsdanslordreinternational

    Economiemonde

    Depuis1980:Mutationducapitalisme..Mondialisation..

    PenseKeynsienne Croissanceconomique 1945-1978:Lestrenteglorieuses

    Expansionducapitalisme 1870-1945:DpressionetGuerres

    PenseNoclassique RvolutionIndustrielle 1800-1870:Capitalismeindustriel

    PhysiocratesPenseClassique

    RvolutionagricoleApparition:PropritprivetSalariat

    18:Rvolutionagricole

    Mercantilisme(commercial/Industriel)

    ExpansioncolonialeAffirmationdelabourgeoisie

    17:Montedesbourgeoisies

    Mercantilisme(bullioniste) LordelAmrique/RichessedesprincesClassedhommesdengoceDveloppementdesbanques

    15-16:Marcheverslecapitalisme

    Economiefodale 6-16:Moyenge

    Pense(Emergence) PrincipauxTraits Priode

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Etaprsle20sicle?

    Pensedominante:Libralisme

    MondialistesVSAltermondialistesMondialisationVSNationalisme

    Pensedominante:Libralisme

    Degrsdelibralisme+InterventionnismeContextedouvertureetdinterdpendancedesconomiesnationalesPolitiquesconjoncturelles+Rformes(politiquesstructurelles)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    PetiteHistoiredelapenseconomique:lesprincipauxcourants

    Quelquesauteursmajeurs

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    5/116

    9

    Auxoriginesdulibralisme(France)1.Lesphysiocrates

    Chefdefile..

    ..desphysiocratesfranais:FranoisQuesnay

    Laterre,lagricultureestsourcederichesseIlfautaugmenterlaproductionderichessesetnonlarichesse

    montaireLindustrie(manufactures)eststrile:elletransformemaisnecre

    pasderichesse(maisellesoutientlagriculture:biensdeproduction)

    DurledelEtat

    LEtatnedoitpasintervenirdanslconomiqueLEtatdoitlaisserplacelordrenatureldelconomieLEtatdoitfairerespecterlapropritprive

    Ducommerce

    Enfaveurdulibre-changeetcontreleprotectionnisme

    Apportsmajeurs:

    Libralisme/Richessematrielleetnonmontaire/Circuitconomique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    AdamSmith(1723-1790)Recherchessurlanatureetlescausesdelarichessedesnations(Contextedervolutionindustrielle)

    PasbesoindunEtatfortetautoritaireLavritablerichesseestleproduitquelonpeutconsommer:donc

    larichesseestmatrielle(production)Lobjectifestdedterminerlesmoyensdaccrotrelaproduction

    (donclarichesse)

    Commentaugmenterlaproduction?

    Ladivisiondutravail=>permetdaccrotrelaproductivitLaisserfaireetlintrtindividuelgnreralarichessenationale

    (maininvisible)Acheteraumeilleurprix(marcheinterneetexterne):libertdecommercer

    =>thoriedesavantagesabsolus(spcialisationinternationale)

    DurledelEtat:

    Fonctionsrgaliennes:protgerlanation,protgerlesindividusFonctiontutlaire:assurerlesinfrastructures(sansrentabilit)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    ThoriedesavantagesabsolusSpcialisation

    15H 60H EUROPE

    30H 20H MAROC

    1Montre 1kgTomates

    Pays

    Pourunemontre,quilaproduitaveclemoinsdeffort?Pourlestomates,quilesproduitaveclemoinsdeffort?

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    RobertMalthus(1766-1834)Essaisurleprincipedelapopulation,1798(Contextedervolutionindustrielleavecdveloppementduproltariat,pauvret,disettes,PoorLaws)

    Unfait:Miseenplacedunrevenuminimumdansuncomtbritannique(1795)

    OppositionMalthusienne

    RefusdelactionsocialedelEtatCritiquedelapolitiquedencouragementdelanatalitLacroissancedmographiqueestunfreinlacroissance(diffrentiel)

    Proposition:

    Encouragerlamatrisedelanatalitparlebas(lasocit):liminerlesaides

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    11

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    DavidRicardo(1772-1823)Principesdelconomiepolitiqueetdelimpt,1817Thoriedelavaleur/Thoriedelarpartition/Thorieducommerceinternational

    Thoriedelavaleur:

    Lavaleurdchangedunemarchandisedpenddequantitdetravail ncessairepourlaproduire(travaildirectetindirect)

    Thoriedelarpartition

    Lesagentsetleursrevenus:Salaris:Revenudutravail/Capitalistes:Profit/Propritairesfonciers:Rente

    Thorieducommerceinternational:

    Thoriedesavantagescomparatifs

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    ThoriedesavantagescomparatifsHypothsedebase:Lesproduitsconcernsparlecommerceinternationalpeuventschangerunitcontreunit

    150H

    100H 40H 60H EUROPE

    50H 30H 20H MAROC

    Total 1Montre 1kg

    Tomates

    Pays

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    ThoriedesavantagescomparatifsHypothsedebase:Lesproduitsconcernsparlecommerceinternationalpeuventschangerunitcontreunit

    150H

    100H 40H 60H EUROPE

    50H 30H 20H MAROC

    Total 1Montre 1kgTomates

    Pays

    Total180

    +20H - 120H EUROPE

    +10H 60H - MAROC

    U 1Montre 1kg Tomates Pays

    Total120

    -20H 80H - EUROPE

    -10H - 40H MAROC

    U 1Montre 1kg Tomates Pays

    Deuxpossibilitsdecombinaisonsontpossibles:

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)2.Lesclassiques

    JohnStuartMill(1806-1873)

    Principesdconomiepolitique,1848

    Approchecritique:

    AdhreauxvaleursclassiquesMAISsediffrenciepar:Lacceptationduneformedinterventionnisme(Social,RgulationMT,Education)

    Apportmajeur:

    Formulationdelathoriequantitativedelamonnaie(MV=PQ)Sinscritdansleprolongementdelathoriedesavantagescomparatifs

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    6/116

    13

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Jean-BaptisteSay(1767-1832)Annonceurdesnoclassiques

    Laloidesdbouchs:

    Lesproduitsschangentcontredesproduits

    Loffrecresapropredemandeetlasurproductionestimpossible(Production=>Revenu=>Demande)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    LonWalras(1767-1832)Economiepolitiquepure

    Concurrencepureetparfaite:

    PrincipedelHomooeconomicus(Maximisationduprofit,delutilit)Hypothses:-Atomicitdumarch

    -Homognitdesproduits-Fluiditdumarch-Transparencedumarch

    Ledsquilibrenestpossiblequesiceshypothsesnesontpasrunies

    Equilibregnral:

    Existencedetroismarchs:-marchdesbiensetservices-marchdutravail-marchducapital

    LquilibreeststableLesprixsedterminentparttonnementPasdecrisedesurproduction(rgulationpermanenteparlemarch)LEpargneestinvestie(letauxdintrtdumarchpermetdgaliserS=I)Pasdechmage(sauflechmagevolontaire)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Lemodledquilibrenoclassique

    Px

    Q

    Offre

    Pe

    Qe

    Demande

    E

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Lemodledquilibrenoclassique

    Px

    Q

    Offre

    Pe

    Qe

    Demande

    E

    P2

    P1

    Q1Q2

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    15

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Equilibredumarchdutravail

    W

    Q

    OffreTravail

    Pe

    Qe

    DemandeTravail

    E

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Equilibredumarchdecapital

    i

    K

    Epargne

    ie

    Qe

    Investissement

    E

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    Auxoriginesdulibralisme(Angleterre)3.Lesnoclassiques

    Equilibredumarchdesbiensetservices

    Px

    Q

    Offre(Entreprises)

    Pe

    Qe

    Demande(Mnages)

    E

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Lecircuitconomique:lesfacteursetlarpartition

    ETAT

    IMPORT-EXPORT

    IMPORT

    NATION

    MENAGES

    ENTREP.

    EXTERIEUR

    WC

    B/S T

    EPARGNE

    INVEST.

    Rappel

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    7/116

    17

    AnnonciateursdeKeynes

    LEtatdoitintervenir

    BrookDupont-White(1807-1878):

    Lelibralismeappauvritlestravailleurs:(Rapportsalarialingal/Travailprissable/Machinismevsfacteurtravail)

    Lelibrechangismeamplifieetdiffuselacrise

    RobertMalthus(1766-1834):

    OppositionJ.B.Say:loffrenecrepassapropredemande:

    Revenu/pargne=>reculdelactivit

    ThoriekeynsienneVSThorienoclassique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Principalescritiqueskeynsienneauxnoclassiques

    Noclassiques:chmagedefrottement/ChmagevolontaireKeynes:chmageinvolontairepossible (explications:illusionmontaire/lesalaireprovientduniveaudelemploi)

    Noclassiques:haussedutauxdintrtfavoriselpargneaudtrimentdelaconsommationKeynes:Revenudterminelaconsommation(letauxdintrteffetmarginal)

    Noclassiques:tauxdintrtrsultedelaconfrontationI/SKeynes:tauxdintrtrsultedelaconfrontationO/Ddelamonnaie

    (Txiestunparamtrepurementmontaire:tauxdintrtdiffrentdutauxdefficacitmarginaleducapital)

    Keynes:lacrationmontairestimulelinvestissementensituationdesous-emploi(politiquemontaire)

    ThoriekeynsienneVSThorienoclassique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    PrincipalesactionsprconisesparKeynes(Soutienlademandeeffective)

    Politiquemontaire(but:baisserletauxdintrt)

    Donnerlaprioritlarelancedelinvestissementquiauneffetmultiplicateur(soitlinvestissementprivouceluidelEtatgrandstravaux)

    Politiquederedistribution(soutenirlaconsommation)

    Politiquebudgtaire(notiondesdpenses/Notiondedficit)

    ThoriekeynsienneVSThorienoclassique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    1

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Pr.OmarBELKHEIRI

    AXE2:LeCircuitEconomique

    AXE2:Lemodleducircuitconomique

    1.Agentsetoprationsconomiques2.Agrgatsconomiques

    Introductionlconomie

    Quevoyez-vouscomme

    acteursconomiquesdans

    votreenvironnementproche?

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Agentsconomiques

    Questcequunagentconomique?

    Ungroupentdindividusoudorganisationsquiont

    unefonctionprincipalesurleplanconomique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    FonctionDcision

    Autonomie

    Analyse

    Isolablepourlanalyse

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    AgentsconomiquesMnages

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Individus/Groupesdindividus

    Ressources(RevenusdeTravailetduCapital)

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    8/116

    3

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Agentsconomiques

    MnagesInstitutionsnonfinancires

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Organisationsdeproduction

    Productionmarchande!

    Ressources(Produitdelavente)

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Agentsconomiques

    MnagesInstitutionsnonfinanciresInstitutionsfinancires

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Organisationsdeproduction

    denaturefinancire

    Ressources(Intrtetagios/Primesdassurance)

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Agentsconomiques

    MnagesInstitutionsnonfinanciresInstitutionsfinanciresEtat

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    Organisationsdeproductionnonmarchande(MAISparfoismarchande!)

    Ressources(Impts/Cotisations)

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Agentsconomiques

    MnagesInstitutionsnonfinanciresInstitutionsfinanciresEtatResteduMonde

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    EXTRIEUR

    Ressources(Devises)

    5

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Oprationsconomiques

    Oprationssurbiensetservices

    Oprationsderpartition

    Oprationsfinancires

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Oprationsconomiques

    Oprationssurbiensetservices

    Production(Cration)

    Consommation(Destruction)

    Investissement(FBCF+Variationdesstocks)

    CommerceExtrieur

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Oprationsconomiques

    Oprationsderpartition

    RmunrationdufacteurTravail

    RmunrationdufacteurCapital

    Impts(s/productionouImportation)

    Subventionspubliques

    TransfertsenCapital(aides/imptss/K)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Oprationsconomiques

    Oprationsfinancires

    Instrumentsdepaiement(Alchellenationaleetinternationale)

    Instrumentsdeplacement

    Instrumentsdefinancement(crdits)

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    9/116

    7

    AXE2:LeCircuitEconomique1.AgentsetOprationsEconomiques

    Modleducircuitconomique

    FPLxIntroductionlconomieOmarBelkheiri2009

    ETAT

    IMPORT-EXPORT

    IMPORT

    NATION

    MENAGES

    ENTREP.WC

    B/S T

    EPARGNE

    INVEST.

    FluxrelFluxfinancier

    EXTERIEUR

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    10/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    11/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    12/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    13/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    14/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    15/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    16/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    17/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    18/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    19/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    20/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    21/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    22/116

    CH1:LaScienceconomique

    :lasciencequitudiecomme

    ntlesRessources

    Raressontemplo

    yespourlasatisfactiondesBesoins

    delHommesviva

    ntenSocit

    :lasciencedelallocationOptimaledes

    RessourcesRares

    alasatisfactionde

    Besoins

    potentiellementinfinis

    Dfinition

    DfinitiondeSciencesconomiques

    utreDfinition

    CH1:LaSciencesconomiques

    :Sciences

    conomiqueestun

    escienceSociale

    quitudielafao

    ndontlesHommes

    utilisentdela

    manirelaplusR

    ationnellepossiblelesRessources

    Limitesafindep

    roduiredesbiensetservicesqui

    vontpermettred

    esatisfaireleursBesoinsillimits

    LesPointsimport

    antsdecetteDfinition:

    DfinitiondeSciencesconomiques

    Dfinition

    1)ScienceSociale

    Lcono

    mieutiliselaMthodescientifique

    pourRsoudrelaproblme

    deRaret

    CH1:LaS

    ciencesconom

    iques

    DfinitiondeSciencesconomiques

    2

    )Allocation

    LaSciencecono

    miqueestunesciencebasesurle

    sdcisionsconcernant

    lafaondontlesRessourcesRaresdoiventtreRedistribuesauseinde

    lconomie

    3)Raretdes

    Ressources

    LesRessources

    conomiquessontlimitesVSlesBesoinsdesHumains

    4)Production

    LesRessources

    sonttransformesdansleprocessu

    sdefabricationpour

    donnerlieuauxBiensetServices

    5)

    o

    nsommation

    LesBiensetServicesproduitssontutilisparlesin

    dividuspoursatisfaire

    leursBesoins

    CH1:LaS

    ciencesconom

    iques

    :cestunSen

    timentdeprivation

    ,demanque

    q

    uelindividuscherc

    heafairedisparaitreparla

    C

    onsommationdun

    BienlesBesoinsvarienten

    fonctiondelacultureetduniveauded

    veloppement

    LObjetdelaScienceconomique

    LesBesoins

    Dfinition

    CaractristiquesduBesoins

    1)

    IlestillimitenNombreDoncleConsommateurestobligerdeclasse

    rsesBesoinsparOrdre

    depriorit Carilnedisposeq

    ed nReen

    Limit

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    23/116

    CH1:LaSciencesconomiques

    2)LimitenCapacitavecunEffetdeDcroissancedesBesoin

    senfuramesuredeses

    Satisfactions

    3)IladmetlePrincipedeSubstitution

    4)IlestlialUtilit

    duBienplusleBienestutileplusleBesoinestlev

    5)Ilestliachaqueindividus

    DoncleBesoinvariedunindividu

    alautreetduneCatgorie

    Socialealautre

    6)IlestvolueavecleTemp

    s(lesRessourcesFinancires)len

    iveaudedveloppement

    conomiqueDoncilapparaissentdesNouveauBesoins

    crsparlHomme

    CH1:LaSciencesconomiques

    ClassificationsdesBesoins

    1)Besoins

    Individuels

    TouslesBe

    soinsindividuelsnesontpassatisfaitsacausedelaContrainte

    Budgtair

    eseullesBesoinsSolvablessontsa

    tisfaitcest--direquisont

    s

    usceptiblesdtreFinancparunR

    evenuMontaire

    2)Besoins

    Collectifs

    CesontlesB

    esoinssatisfaitsenCollectivitsces

    Besoinssontfinancsparles

    ImptsetlesCotisationsmaisilnyapasde

    Relationdirecteentreces

    derniresetlesServices

    3)Besoins

    Primaires

    Cesontdes

    BesoinsVitauxilssontindispensablesalaviedelindividuune

    mauvaiseS

    atisfactionmettrelaSantdelindividuenDangercesBesoins

    so

    ntComplmentairescarilsneson

    tpassubstituables

    4)Besoins

    Secondaires

    Ilsnesontpasindispensablesalaviedelhom

    memaisleursSatisfactions

    li

    C

    dii

    d

    i(B

    id

    Ciili

    i

    )

    CH1:LaS

    ciencesconom

    iques

    :cestuno

    bjetmatrielfabriqucestle

    fruitdeTravailhum

    ainquipermetdesatisfaireun

    besoin

    :unBiene

    stunechoseUtilee

    tRare

    Biens/Services

    D

    finitionBien

    Ausens

    conomique

    1

    )Utile

    SaConsommationpro

    cureuneSatisfactionattenduceta

    ptitudedeSatisfaction

    appelelUtilit

    2

    )Rare

    LesRessourcesquipermettentlacrationdesBiense

    xistentenquantits

    limites

    CH1:LaS

    ciencesconom

    iques

    :

    :cestunePrestationfournieenvuede

    s

    atisfaireunBesoinindividuelouCollect

    if

    Biens/Services

    DfinitionService

    Bienconomique

    CestleBien

    quiexisteenQuantitlimitetqu

    irpondreaunBesoin

    BienAbondant

    Cestunbie

    ngratuitetquinestpasdeCoutcest--direquinesubie

    aucuneffortdeTransformation

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    24/116

    CH1:LaSciencesconomiques

    ClassificationsdesBiens

    1)Biens

    Intermdiaire

    CestleBienquiseradtruitpourentredan

    slaCompositiondautreBien

    IntermdiaireouFi

    nale

    2)BiensFinale

    BienquinestpasdestinatreRevendu

    3)Biens

    Consommation

    Finale

    Destina

    uConsommateurs(Mnages)ceso

    ntlesderniresutilisateurs

    duBiensFabriqu

    Bienscon

    sommation

    Durables

    Biens

    Consommation

    Semi-Durables

    Biensde

    Consommation

    Non-Durables

    CH1:LaSciencesconomiques

    :

    IltientlaNatureduBienetlaNature

    delAgentqui

    utiliseceBien

    :unePomme

    peut-treunBiend

    eConsommation

    ouunBiendePro

    duction

    4)Biensde

    Production

    CesontdesBiensDurablesncessaireala

    FabricationdautresBiens

    REMARQUE

    DistinctionentreBiensdeConsommationetBiensdeProduction

    EX

    Biende

    Consommation

    Biende

    d

    Productiondu

    f

    CH1:LaScienceconom

    ique

    :cestlensem

    bledesdiversBiensetServices

    q

    uipermettentlaProductiondesBiensconomiques

    LesRessourc

    esRares(FacteursdeProduction)

    D

    finition

    )

    Ressources

    N

    aturelles

    LesRessourcestiresdelaNatureetquiserventa

    produiredesBienset

    ServiceslaPlupar

    tdesRessourcesNaturellesontinsuffisantesparrapporta

    nosBesoinsMaisilexistedesRessourcesNaturelle

    senQuantitillimite

    2)Travail

    CestlesComptencesetSavoiretSavoir-Faireacq

    uiseparlHommeet

    utilisablespareu

    xpourProduiredesBiensconomi

    ques,leTravaildsigne

    aussitouteActivitproductivehum

    aine

    3)Capital

    Cestlensemb

    le

    compositedeBie

    nset

    Services

    Financire

    Physique

    Technique

    CH1:LaScienceconom

    ique

    Problme

    sconomiquesFondamentaux

    Quoi

    P

    roduire?

    Ilcorrespond

    alafoisauxBesoinsdesAgentsetaleursRessources

    C

    omment

    P

    roduire?

    CommentMaximis

    erlaProductionenfonctiondelaD

    emandeattenduetout

    enMinimisantlesCouts

    Pourqui

    Produire?

    CommentRpartirlaRichessescreycomprislaDemandeSolvableoules

    Consommationrenduesobligatoiresp

    arlEtat

    Conclusion

    aRaretdesRessourcesnousoblige

    afairedesChoixchaqueChoiximp

    liqueuneRenoncement

    l aVal eurdeRenoncementn

    omme(CoutdeRenonci ati on)=y2

    y1/x2x1

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    25/116

    CH1:LaScienceconomique

    DiversDomainesdanalysedelconom

    ie

    1)Micro-conomie

    ElletraitedesComporte

    mentsetdesinteractionsentreles

    Agentsconomiques

    ElletudeleComportementIndividueldesAgentsconomiques

    (Dmarcheindividualiste)

    CettetudereposesurlapostulatquunindividuestCapabledagirRationnellementen

    ClassentlesBesoinsenfon

    ctiondUtilitcecicomptetenude

    sesRessourcesLimites

    LeButdeMicro-conomiec

    esttrouverlesPrixetlesRevenusquiquilibrentlOffreetla

    DemandesurleMarch

    CH1:LaScienceconomique

    DiversDomainesdanalysedelconom

    ie

    2)Macro-conomie

    Elleexamineuneconomiecommeensembleententantdeco

    mprendrelesinteractions

    entrelesdiffrentsAgrgats

    CettetudereposesuruneDmarcheGlobalecentrsurlesprincipalesFonctions

    conomiqu

    es(Consommation,Production,E

    pargne)

    LapprocheMacro-conomie

    chercheamesurelesRelationsen

    trelesGrandesFonctions

    pourfournirdeslmentspe

    rmettentdeguiderlesDcisionsd

    elaPolitiqueconomique

    CH1:LaScienceconom

    ique

    DiversDom

    ainesdanalysedelconomie

    3)Msoconomie

    EllesitueauMdianeentrelaMicro-conomieetMacro-

    conomie

    E

    lletraitelesquestionsconcernantdesBranchesdActivits,lesrgion

    s,lesGroupementdes

    Personnes

    Cest

    uneAnalyseintermdiaire

    (EX:tudeduNiveaudes

    RevenusduneCatgoriesocioprofessionnelle)

    CH1:LaScienceconom

    ique

    DiversDom

    ainesdanalysedelconomie

    co

    nomiePositive

    EllechercheadcouvrircequiestellevisedexplicationlogiqueduMode

    effe

    ctifdeRsolutiondesproblmes

    conomiques

    Economie

    Normative

    Ellesintresseacequidevrait

    tre

    EllepartduContraireduThorieetessaidedonnelexplicationdes

    Relationsentrelesfaits

    1)L

    AnalysedeCourte

    Priode

    LaCourtepriode

    Concrte

    ta

    lesurquelquesAnneslesConditions

    ondamentalesdelactivitconomiq

    ue

    La

    Courtepriode

    Thorique

    UtilispourschmatislesVariationsdes

    Grandeursconomique

    sdonclesMcanismes

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    26/116

    CH1:LaScienceconomique

    DiversDomainesdAnalysedelconom

    ie

    2)Analysede

    ongepriode

    MetenvidencelesLoisdvolutiondoncles

    modificationsauniveaudes

    Grandeurs

    conomiquesvuelimportancedu

    faitdelangueurdeladure

    tudie

    Analyse

    Statique

    elleneda

    tepaslesVariableslesengendrementsconomiquesconsidr

    commeSpontan

    s

    Analyse

    Dynamique

    LesVariablessontDateslebutcestdemontrecommentlconomie

    volueda

    nsleTempsetcommentunesituationralisedansunmoment

    exerceuneinfluencesurlasituatio

    ndautrepriode

    Analyse

    Marginaliste

    EllemetenvidencelesDiminutionsetlesaugmentationssuccessivesde

    chaqueGrandeurcono

    mique

    LebutcestdapparaitrelesMcanismesFondamentalesquisemanifeste

    defaon

    Marginaletellepermetdefaireles

    calculsdeMaximisationet

    assurelamnagementRationne

    ldesRessources

    CH1:LaScienceconomique

    EconomiePolitiqueetPolitiqueconomique

    Politique

    conomique

    Cesont

    lesActionsexerceparlEtatsurlesMcanismesconomiques

    Cest

    linterventiondelEtatdanslconomiepourdesObjectifs:

    AugmentationduBien-treStabilitcono

    miqueetSocialRpartition

    quitabledesRessources

    Economie

    Politique

    Elleinclut

    lesanalysedesMcanismescono

    miquesspontanetlAction

    delEtatsurcesdern

    ires

    LconomiePolitiquepermet:

    DcrirelesMcanismesconomiquesAnalyselasituationActuelleet

    PrvoirlaveniraidealaPris

    edeDcisions

    CH1:LaScienceconom

    ique

    Les

    Systmesconomiques

    conomiedu

    Marche

    E

    lledcentralisellesebasesur3C

    oncepts:

    LaProprit

    individueldesmoyensdeProductio

    nlaLibralisme

    la

    CoordinationassureparlOffreet

    Demande

    conomie

    Planifi(Dirig)

    CestunsystmeCentralislebutcestleService

    SociallaCoordination

    assureparOrganismedePlanific

    ation

    Ellesebasesur:

    LautoritlesdcisionsprissousformedunPlanlaCollectivisme

    conomieMixte

    LEtatetleSecteurPrivcohabite

    LEtatintervenirpourassure3principalesFonctions:

    FavorislaStabilitFavoriselefficacitFavo

    riselquitentreles

    personnes

    CH1:LaScienceconom

    ique

    conomieMixte:les3niveauxdintervention

    delEtat

    1)

    LaRglementation:

    cestlensembledes

    O

    bligationsJuridiques

    quisimposeaux

    A

    cteursconomiques

    2)LaPlanification:

    lensemb

    ledesOrientations

    conom

    iquesetSocialea

    moyen

    terme(5Ans)que

    lEtatproposeauxagents

    conom

    iquespourlavenir

    lexcut

    ionduPlanrepose

    sur

    desincitations

    Financires

    3)LesPolitiquesconomiques:

    lapolitiqueConjoncturelleest

    lensemb

    ledinterventionsde

    lEtatsusceptiblesdemodifiea

    CourtetM

    oyentermelvolution

    delco

    nomiepardeoutils

    Montaire

    setBudgtairesdans

    lebutde

    maintenirlesGrands

    quilibres

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    27/116

    CH1:LaScienceconomique

    M

    thodedelaScienceconomique

    )Ladmarche

    Scientifique

    Cestlense

    mbledesrglesquidonneraitaux

    ConnaissancesunCaractre

    ScientifiqueleCaractrescientifiqueestobtenuSi:

    1)ObserveretDcrirelephnomnelobjetd

    eltudedefaonsystmique

    aussibienQuantitativementqueQualitativement

    2)UneRechercheAttentiveetSuivisurlObjettudipourdgagerdes

    FormulesetloiscestlInvestigationquiprocdsoitparlInductionou

    Dduction

    3)

    ConstruiredesHypothsessurlaBasedelObservationetlInvestigation

    4)VrificationdecesHypothseavantleursm

    iseenapplicationsousforme

    dActions

    CH1:LaScienceconomique

    :cestlesprocdsRationnels

    employspour

    dcouvrirlaVritlesprocdsdiffrersuivantles

    Sciencesilya2M

    thodes:

    LeButdela

    Dmarche

    Scientifique

    CestladcouvertlesLoisObjectifsauxquellessontsoumisles

    PhnomnesObs

    ervs

    Enpa

    rlede(Loi)SionalaRptitionetRgularitdesCausesetdes

    Effets

    Mthodesd

    InvestigationdanslaSciencesco

    nomique

    finition

    CH1:LaScienceconom

    ique

    1

    )Mthode

    Dductive

    LexactitudeadmontrdesPrincipesGnralesquisontSuppossexacts

    pourtirerpa

    runRaisonnementLogiquedesPro

    positionsNouvelles

    (leGnrale

    Particulier)

    2

    )Mthode

    Inductive

    ElleconsisteaobservdesfaitsIsolsetcherchelesliensquiunissent

    pourdgagedesPrincipesGnraux

    (LeParticulier

    Gnrale)

    CH1:LaScienceconom

    ique

    Lesdiffre

    ntssortesdeLoisconomiques

    1)

    Loidecourte

    Priode

    Lo

    ideRaction)

    CesontdesloisdeCourtePriodeavecunMarge

    dErreurFaibledansce

    typedeLoilesVariablesConjoncturellesjoueunR

    ledterminantellene

    chan

    gepasbeaucoupellesontconsidr

    Constantes

    CesLoissontConditionnelles:

    1)ConditionsObjectives

    2)ConditionsSubjective

    2)

    Loidelongue

    Priode

    Lo

    idvolution)

    ElledcriventlesvolutionsquisontConstatesetquisontappelsase

    poursuivre

    logiquementdansleTempsDonclaprvisiondevient

    Incertaine

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    28/116

    CH2:L

    esAgentscono

    miques

    :cesontlesPersonnesphysiq

    uesouMorales

    quiconstituentdesCentresautonom

    esdedcisions

    conomiqueseti

    lssengagentdansd

    esActivits

    conomiquesetR

    alisentdesOprationsavec

    dautresEntits

    Dfinition

    CritresdeClassification

    1)Critres

    Sociologiques

    LesIndivid

    ussontregroupsSelonlaPlacedanslesRapportsSociauxetle

    TypedeRevenu

    (EX:ClasseBourgeoiseClasse

    Moyenne)

    CH2:L

    esAgentscono

    miques

    2)Critres

    Institutionnelles

    LesAg

    entsconomiquessontregroupsselonleursNatureJuridiques

    cest--direregroupslesunitsinstitutionnelsayantun

    ComportementsHomogne

    (EX:MnagesISBLM

    E/ses.)

    3)Critres

    Fonctionnel

    Le

    sAgentsconomiquessontregroupsSelonleursFonction

    conomiquePrincipales(ProductionConsommation)

    Elle

    aboutiearegroupslesAgentsdan

    sdesBranchesdActivits

    QuelquesDfinitions

    Unit

    institutionnel

    Cestacteurindpendantdelavieconomiquecomposdunouplusieurs

    PersonnesphysiqueoumoralequiconstituunCentrededcision

    auto

    nomedanslexercicedesafonctio

    nconomiqueprincipal

    CH2:Les

    Agentsconom

    iques

    :ilregroupelesunitsinstitution

    nelsayantun

    C

    omportementcon

    omiqueAnalogueily2Critres:

    ou

    Unit

    in

    stitutionnelle

    Rsidents

    UneUnitestconsidrRsiden

    tSi:

    1)Exerc

    euneActivitsurleTerritoirecon

    omiqueNational

    2)LexercecetteActivitpendantuneDur

    eaumoinsdAns

    Territoire

    conomique

    National

    Ilcomprendtou

    slesterritoireplacssouslautorit

    duMarocdanslequel

    lesPersonnes,lesbiensetlesCapitauxcirc

    ulentLibrement

    Les

    SecteursInstitutionnels

    finition

    1)

    LaFonctionconomiquePrincipale

    2)LaNatureetlOriginedecesRessources

    Principales

    CH2:Les

    Agentsconom

    iques

    1)Mnages

    (+Entrepreneurs

    individuelle)

    ChaqueIndividuseulougroupedepersonnesvivantdansmme

    DomicileetquimettentencommunleursDpe

    nsesdeConsommation

    LeursFo

    nctionsprincipal:loffreduTravail

    laConsommation

    LesEntrepreneursindividuellescesontdesMnagesetE/ses

    2)SNF

    (Socitnon

    Financire)

    EllesrassemblentlesFacteursdeproductionet

    lutilisentpourproduire

    etdistribuerdesBiensetS/ses

    leurFonctionsPrincipal:laProductiondesBiensetS/sesMarchand

    nonFinancire

    3)SF(Socit

    Financire)

    LeursFonctionprincipal:FournituredeService

    sFinanciresMarchand

    afindeFinanclconomieilya:

    InstitutionsdeCrditCompagniesdAssuran

    ceetCaissedeRetrait

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    29/116

    CH2:L

    esAgentscono

    miques

    4)Administration

    Publique

    LeursFonctionprincipal:laProduction

    desServicesCollectifsnon

    MarchandainsiquelesOprationsdeR

    edistributiondesRevenus

    Ilsecomposede:AdministrationCentra

    leAdministrationLocale

    ScuritSociale

    5)ISBLM

    (Institutionsans

    butlucratifau

    servicesdes

    Mnages)

    RegroupelesunitsinstitutionnellesRsidentquipossdentune

    Person

    nalitJuridiqueetquiproduisede

    sServicesNonMarchandau

    profitdesMna

    ges

    6)Restedu

    Monde

    Cestu

    nAgentnonRsidentcestuncompteenregistrantlesRelations

    conom

    iquesaveclextrieurentrelesunitRsidentsetnonRsidents

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    :dcriventloriginedesBiens

    etServices

    disponiblesurleterritoireconomiqueetleurs

    diffrentsutilisation

    Le

    sOprationssurBiensetServices

    finition

    LquilibreEmploiRessources

    Production

    +Importations=ConsommationsFinale+

    ConsommationIntermdiaire+FBCF+Variation

    duStock+

    Exportations

    CH3:LesOprationscono

    miques

    :cestlorigin

    edesProduitsquis

    ontaliment

    s

    oitparlImportationoulaProductionN

    ationalilya

    3

    TypedeProductio

    n:

    Les

    RessourcesenProduits

    D

    finition

    1)Production

    Marchand

    CestlaproductionquicredesBiensetServicesdestinsatrevendue

    surunMarcheencontrepartiedu

    nprix

    2)Production

    pourUsage

    FinalePropre

    CestuneProd

    uctionnonMarchandraliseparle

    sunitinstitutionnels

    destinasaConsommationFinaleoualimen

    tationdesaFBCF

    1)

    LeCasdeConsommationFinaleconcernelesMnages

    2)LeCa

    sdesBiensConservs(FBCF)concernelesSocits

    CH3:LesOprationscono

    miques

    3)

    Productionnon

    Marchand

    CestlaproductiondeServicesfourniea

    dautresSecteurs

    institutionn

    elssoitGratuitementouaunPrixinfrieura50%duCout

    deProduction

    LesEmploisenProduits

    )

    Consommation

    Intermdiaire

    Cestlense

    mbledesBiensetServicesquisont

    incorporesdansle

    processusdeproductionafindecreuna

    utreBienilya:

    Consomm

    ationintermdiaireExternelint

    ra-consommation

    )

    Consommation

    Finale

    Lesdpenses

    consacresparlesunitsinstitutionnelsalutilisationdes

    BiensetServicesdestinsalaSatisfactionDirectdesBesoinsHumaine

    individueloucollectifsilya:

    1)ConsommationFinaledesM

    nages

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    30/116

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    REMARQUE

    TSN

    (TransferSociaux

    enNature)

    Cest

    lesDpensessupportesparlaSocit(Collectivit)dontles

    Bnficiairespeuventtred

    finisClairement

    (EX:Sant,Education,LogementSociale)

    ConsommationFinaleAdmPu

    bliques=BiensetServicesprodui

    tsparadmPubliques+TSN

    ConsommationFinaleEffectivedesMnages=Consommation

    FinaledesMnages+TSN

    reusAdmPubliquesOUISBLM

    ConsommationFinaleAdm

    Publiques=ConsommationCollectives+Consommation

    individuelle

    ConsommationFinaleEffect

    iveAdmPubliques=ConsommationFinaleAdmPubliques-

    TSNversauMnages

    ConsommationFinaleTotal(Effective)=consommationFinaledesMnages+

    ConsommationFin

    aleAdmPubliques+Consommatio

    nFinaleISBLM

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    :cestlinv

    estissementcestconsentirunCout

    immdiatenchangeduneSatisfact

    ionou

    ProductionFuture FB

    CF(FormationBrutduCapitalFixe

    )

    finition

    FBCFseComposede:

    FBCFfixe

    LaVariationduStock

    LesAcquisitionNette

    dObjetsdeValeurs

    CH3:LesOprationscono

    miques

    FBCF

    EllecorrespondauxAcquisitions(moineCessions)deBiensDurablesparle

    Producteursdestin

    satreutilissdansleProcessusd

    eProductionpendant

    uneDuresuprieurougaleauneA

    nne

    ilsecompo

    sede:ActiffixeCorporelActiffixeIncorporel

    LeFBCFcontientlaD

    prciationduCapitalFixequines

    tpasencoreSoustraite

    delInvestissement

    Va

    riation

    duStock

    CesontlesStockde

    MatiresetfourniturelaVariationduStockmesurela

    diffrenceentrelesV

    aleursdesentreenStocketValeu

    rsdesSortiesenStock

    Les

    acquisitions

    ettedobjet

    deValeurs

    CesontdesBiens

    nonFinancirepourUsageDurablemaisnesontpas

    employsdanslaP

    roductionilpeuventtredtenue

    commeRservede

    Valeur

    CH3:LesOprationscono

    miques

    :ellesMontrentcommentlaProductiondonne

    lieualadistribution

    desRevenuscarlaP

    roduction

    e

    ngendredesDroits

    surelle-mmequis

    exprimepar

    laRmunrationdes

    FacteursdeProduc

    tionces

    O

    prationsmontrentdcriventlaForma

    tiondes

    R

    evenusdesAgents

    etCommentlesRev

    enus

    D

    istribusonttDistribus

    LesO

    prationsdeRpartition

    D

    finition

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    31/116

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    Po

    stesdesOprationsdeRpartition

    )Rmunration

    desSalaris

    LaRmunrationdesSalarispourContrepartieduTravailfournie

    Ellecomprend:SalaireTraitementPrime

    AvantagesenNaturereu

    CotisationsSociale(CotisationsSocial

    Effectives+Imputes)

    2)Imptssur

    Productionet

    Importation

    1)ImptssurlesProduits:ilsserontdueparlunitduBienouServices

    (EX:TVADroitssu

    rtabac)

    2)

    LesAutreImptssurlaProduction:ilsn

    esontpaslieauxQuantits

    Produites(EX:IRTaxeProfessionnelImptsFoncier)

    3)Subventions

    Ceso

    ntdesAidesversparlesAdmPub

    liquesalOccasionSoit

    dImport

    ationdunBienoulesOprationsC

    ourantsliesalActivitde

    ProductiondunAgent

    (EX:SubventiondExplo

    itation)

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    4)LesRevenus

    deProprit

    CestlensembledesRevenustirsdelaPossessiondActifCorporelou

    IncorporelouActifFinancire

    (EX:LoyerTerrainsActions)

    5)LesImpts

    ourantssurles

    Revenuset

    Patrimoines

    CetteRubriquerecensslaplupartdesImpts(Saufimptssur

    lImportationetlaProd

    uction)

    (EX:IRISImptsurla

    fortune)

    6)Transferts

    Sociaux

    1)

    CotisationSocialdesEmployeurs,

    Salaris,non-Salaris

    2)PrestationsSociales(enEspces)

    3)Transf

    ertSociauxenNature:rembourse

    mentdesPrestationsSocial,

    autre

    PrestationsdescuritSocialeenNature,Servicesindividuelle

    Marchand)

    CH3:LesOprationscono

    miques

    :permetteau

    xAgentsquiontd

    gagerune

    (CapacitdeFinance

    ment)delesDispos

    esaux

    A

    gentsquiont(Beso

    insdeFinancement

    )

    7

    )Autres

    T

    ransferts

    Courants

    CesontlesTransfertsquinesontpaslieadesOp

    rationsenCapital

    (EX:P

    rimesIndemnitsdAssurancePnalits)

    8)

    Transferts

    e

    nCapital

    CesontlesOprationsdeRpartitiondelEpargneetnonduRevenuona:

    1)AidealInvestissement

    2)ImptsenCapital

    3)LesAutresTransfertsenCapital

    Les

    OprationsFinancires

    finitionC

    H3:LesOprationscono

    miques

    CatgoriesdOprationsFinancires

    1)

    OR,Monnaie,

    DroitsdeTirages

    Spciaux

    CestleRservedeChangedeBanqueCentrale

    ,cesontdesCrances

    surleResteduMonde

    2)Numraireet

    Dpts

    CestlaMonnaieStrict(Billet,pices,DptsaV

    ue)etQuasiMonnaie

    (ComptedEpargne)

    3

    )Titresautre

    q

    uelesActions

    CeSontlesObligations(TitredEmprunt)etTitresdeCrance

    N

    gociable(BondeTrsorCertificatdeDpts)

    4)LesPrts

    CesontlesOprationsceCrditentrelesAg

    entsconomiques

    5)Actionset

    T

    i tresOPCVM

    CesontlesAc

    tionsquiconstitudesDroitsdePropritsurlesE/seset

    l es

    Ti tresOPCVM

    etSoci tFi nanci re

    (SI CAV

    FCP)

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    32/116

    CH3:Les

    Oprationsco

    nomiques

    6)Rserve

    Technique

    dAssurance

    LesE/sesdAssuranceconstituesdesR

    servespourGarantirles

    PaiementsdesindemnitsdesContratsdAssurance

    LesAssurancesralisedesBnficeenplacentlesPrimesunePartiede

    BnficenestpasVersmaisiles

    tmiseenRserve

    DoncilconstitueuneCrancedesAutresAgentssurlesE/sesdAssurance

    7)Autre

    Comptesa

    Payereta

    Recevoir

    IlsagitdesCrditsdeCourteTermeconclu

    eentrelesAcheteursetles

    FournisseursdanslesRelation

    sCommercial

    (EX:EffetsdeCommerceB

    illetaOrdre)

    CH4:

    LeCircuitcono

    mique

    :

    Dfinitions

    1)LaCircuit

    conomique

    CestunereprsentationSchmatiquedesOprationsquistablissent

    entrelesA

    gentsconomique,cesRelationsc

    esontdesFluxconomiques

    2)Flux

    CestunGrandeurconomiquequiapparaitredansunePriodedonne

    cestlaMouvement:BiensetS/seMoyensdePaiement

    Ilya2TypedeFlu

    x:

    1)FluxP

    hysique:cestleschangespermettentdeCretdAcqurirle

    Produit

    2)Flux

    Montaire:cestlaContrepartieM

    ontairedelaProduction

    3)Stock

    CestunG

    randeurconomiquepossdepar

    unAgentconomique,cest

    VariablemesurauneDatedonne

    NB

    LeFluxestunVaria

    bleconomiquemesuren2priodeAlorsqueleStockestun

    CH4:La

    Circuitconomique

    :ildcritlesO

    prationseffectuepar2Agents

    conomiquesilmetenvidence2Type

    deFlux:

    :

    LeCir

    cuitconomiqueSimplifi

    D

    finition

    1)FluxRel

    2)FluxMontaire

    Mnage

    E/se

    VenteBiens

    etServices

    Sala

    ire

    Fo

    rcedeTravail

    Paie

    mentBienetS/ses

    NB

    RN=PN=DN

    (Revenu=Dpenses=Produ

    ction)

    CH4:La

    Circuitconomique

    :ilincluttous

    lesAgentsconom

    iques

    :

    LeCircuitconomiqueComplexe

    finition

    Mnages

    E/se

    AdmPubliques

    Socit

    Financire

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    1)VenteBiensetS/se2)Paiemen

    tBiensetS/se3)VenteBiensetS/se4)Servicesnon

    Marchand

    5)octroideCrdit6)RemboursementdEmprunt7)Se

    rvicenonMarchand

    EX

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    33/116

    CH4:

    LeCircuitcono

    mique

    lquilibreEmploisRessources

    LeSolde

    CestlaDiffrenceentreRessourcesetEmplois

    Solde=Ressources-Emplois

    Ilya3caspossible

    SiR>E

    LeSoldeestPositifDoncona(CapacitdeFinancement)

    SiR

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    34/116

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :cestun

    Grandeurconomiq

    uequimesurela

    Richessecrepar

    lesUnitsdeProdu

    ctionsurun

    Territoireconom

    iquependantuneA

    nnequelque

    soitlaNationalit

    desE/ses

    LeProduitIntrieurBrut(PIB)

    Dfinition

    LePIBestCalculselon3Optiques:

    OptiqueRevenu

    OptiqueDpense

    OptiqueProduction

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    Optique

    Production

    VA+ImptssurProductionetImp

    ortationSubventions

    dExploitation

    Optique

    Revenu

    Rmun

    rationsdesSalaries+Imptssur(ProductionetImportation)

    Subven

    tionssur(ProductionetImportatio

    n)+EBE+RevenuMixteBrut

    Optique

    Dpenses

    ConsommationFinale+FBCF+V.Stock+

    AcquisitionNettedObjetde

    Valeur+(ExportationI

    mportation)

    LePIB

    PrixdeBase)

    VA(onExcluelesImptssurlaPro

    ductionetImportation)

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :cestlensem

    bledeRichessescreparune

    N

    ation

    LePr

    oduitNationalBrut(PNB)

    D

    finition

    L

    ePNB

    PIB+(LesRev

    enusVersaltrangeLesRevenu

    sReusdeltrange)

    =PIBSalaireVersauRDM+SalaireReudu

    RDMRevenusde

    PropritVersauRDM+RevenusdePropritR

    euduRDMImpts

    surlaProductionVersauRDM+SubventionsReusdeRDM

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :cestleReve

    nudontvontdisposerles

    S

    ecteursRsidentsp

    ourlaConsommationouEpargne

    LeRevenuNationalBrutDisponible(RNBD)

    finition

    RNBD

    RNBTransfertsCourantsVersauRDM+TransfertsCourantsReusdu

    RDM(DeMmeNature)

    RNBD

    LaCons

    ommationFinaleNational+Epargn

    eNationalBrut

    RNB

    RevenuPrimaires

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    35/116

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :cestlaSommedesDpense

    sde

    ConsommationetdInvestissement

    DpenseIntrieurBrut(DIB)

    Dfinition

    DIB

    ConsommationFinaleNational+FBC

    FNational+V.Stock

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :elleestvalueauPrixenVigueur(Prix

    Courant)

    :

    P

    IBNominalen2004

    =VolumedeProductionen2004*P

    rixen2004

    LePIBNominal

    Dfinition

    PIBNominal

    Q1*P1

    EX

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :elleestvalueenPrixdelAnn

    edeBaseelle

    IndiquelaCroissanceRelledelconom

    ieen

    liminentleffetdInflation

    :

    LePIBRelen2004

    =

    VolumedeProductionen2004*Prixe

    n1992

    LePIBRel

    D

    finition

    P

    IBRel

    Q1*P0

    EX

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    :cestunIndi

    cedesPrixquimesurela

    V

    ariationduPIBNom

    inalduealaVariationdesPrixet

    n

    onalaVariationde

    lActivitconomiq

    ue,

    E

    llePermetdemesu

    relInflation

    LePIBDflateur

    D

    finition

    PIB

    Dflateur

    *100

    PIBRel

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    36/116

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    LesRatios(PourlesMnages)

    TauxdEpargne

    (PME)

    *100

    PMC

    *100

    TauxdEpargne

    Financire

    *100

    TauxdePression

    Fiscale

    ()

    (

    et)*100

    artduPrestations

    Sociale

    (dansRevenus)

    (

    )*100

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    LesRatios(PourlesE/ses)

    Taux

    dInvestissement

    .

    *100

    Taux

    Autofinancemen

    t

    *100

    Tauxde

    Prlvement

    ObligatoirePublic

    +

    *100

    TauxdeMarge

    .

    *100

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    Les

    Ratios(pourlaNation)

    Taux

    I

    nvestissement

    National

    *100

    PmE

    *10

    0

    PmC

    *100

    Ta

    uxdEpargne

    1-PMC

    ElasticitdeC

    surRevenu

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    Taux

    I

    mportation

    *100

    P.marginale

    Im

    portation

    *100

    lasticit

    I

    mportation

    /PIB

    .

    .

    Taux

    Exportation

    *100

    Tauxde

    C

    ouverture

    *100

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    37/116

    CH5:lesAgrgatsetRatioMacro-conomique

    Tauxde

    ressionsFiscal

    *10

    0

    Tauxde

    Pressions

    Parafiscal

    *100

    Tauxde

    Prlvement

    Obligatoire

    +

    *100

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    38/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    39/116

    (*)WWW.SEGBM.NETNumrisation:

    (*)WWW.SEGBM.NET(Portaildestudiantssciencesconomiquesetgestion)

    (*)WWW.SEGBM.NET(Portaildestudiantssciencesconomiquesetgestion)

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    40/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    41/116

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    42/116

    CONSOMMATIONETEPARGNEPatrickVILLIEU(professeurdesciencesconomiquesTours),LaDcouverte,repres(n215),1997

    C=consommation,S=pargne,I=investissement

    INTRODUCTION

    LaformationdelaCetdelSopposelespartisansduneapprocheparlademande(keynsiens)ceuxduneapproche

    parloffre(classiquesetno-classiques).

    Labaissedelaconsommationdepuis1990appelleunrexamendesesdterminants.

    Politiqueconomique:Faut-iltenterderelancerlaCouinciterlS?

    LaC:

    -Estpluslargequeladpensedesmnagescarellecomprendlautoconsommation,lesavantagesennature,les

    loyersctifsetlesdpensesdesantrembourses

    -Estplusrestreintecarellenecomprendpaslesachatsdelogement(=I)nilesachatsdemnagemnage

    LSdesmnagesjoueunrleprpondrant.

    Sbrute=RevenudisponiblebrutCnale

    TauxdS=Sbrute/revenudisponiblebrut

    Sbrute=IlogementetSnancire

    Evolutiondutauxdpargnedanslespaysindustrialiss:

    -jusquaumilieudesannes70

    -jusqulandesannes80

    -Annes90:volutionpluscontraste

    LetauxdpargneestrelativementlevauJaponetenItalie,particulirementfaibleauxEtats-UnisetauRU.

    LaFranceestleseulpaysavoirsignicativementchangdeplacedansleclassement:1ire

    danslesannes60et4me

    landesannes80

    Comportementdesconsommateursa-t-iltdurablementmodi?

    I.LEPARGNE,DELAPERSPECTIVECLASSIQUEALAREVOLUTIONKEYNESIENNE

    Classiques:LaCutiliselesressourcesdansleprsentetlSaccrotlepotentieldeconsommationdedemain

    Keynes:LSestungaspillagedesressourcesprsentesquinepeutquaccentuerlesdsquilibresconomiquesfuturs,

    tandisquelaCprsenteestungagedeCfuture

    A.Deuxvisionsopposesdelajustementpargne-investissement1.LaloideSAY,thorieclassiquedelajustementI-S

    Traitdconomiepolitique(1803):TouteoffrecresapropredemandeIlnepeutyavoirdecrisedesurproduction

    gnralise.Donclapartienonconsommedurevenunepaslesdbouchspuisquellecorrespondlademande

    dI.

    2.LajustementI-SchezKEYNES

    Expostetexante:LajustemententreIetSstablitparlavariationduproduitetdelemploi.Nouveaut:Ladtentiondemonnaie(bienquimproductiveauniveauglobal)peuttreprotableauniveauindividuel.

    Celacorrespondauxmotifsdedtentiondemonnaie:prcaution,transactionetspculation.

    Lconomiepeutalorsconnatredesexcsdoffre

    Danscecaslademandeeffective(=demandeglobaleanticipeparlesentrepreneurs)estlavariabledterminantede

    lquilibreconomiqueettoutedelSnuitlactivitetlemploi.

    B.Lafonctiondeconsommation,pilierdelanalysekeynsienneLaCdesmnagesconstituelacomposantestable,prvisibleetlargementdominantedurevenunational.

    1.PropritsdelafonctiondeC

    Elleestdniesouslaformeduneloipsychologiquefondamentale(aucunejustication).

    Poursimplieronaunerelationlinaire:C=cY+betS=Y-C

    Propensionmoyenneconsommer(PMC)>Pmc

    2.Leprincipedumultiplicateur

    Equilibresurlemarchdesbiensetservices:Y=C+I

    Revenudquilibre=Y=

    om=multiplicateurdI(formuledeKAHN,discipledeKEYNES)

    CemultiplicateurindiquequunevariationexognepositivedelIdonneralieuunevariationampliedurevenu(m

    >1)(marcheaussilorsquelavariationdelIestngative).

    Illustrationparlediagramme45proposparSAMUELSON.

    DonclSnestpasunpralablencessairelI.

    LescomportementsdIetdSontdesmotivationsdiffrentes:le2ndestunefonctionstabledurevenutandisquele1

    ier

    esttrsvolatileetdpenddesanticipations,dutauxdintrt

    PourKEYNESlessituationsdexcsdSexantesontlesplusdangereusescarlajustementI-Sncessiteraunedu

    revenunational,quistabliraunniveaudesous-emploi.

    C.RemiseencauseetextensionsdelafonctiondeconsommationkeynsienneLathoriedeKEYNESreposesurlastabilitdelafonctiondeCcourtterme(Pmcconstanteetlapropensiondecourtterme

    C.Revenupermanentetanticipationsrationnelles1.Desanticipationsadaptativesauxanticipationsrationnelles

    Anticipationsadaptativessontinsufsantescar:

    -UnagentrationnelnaaucuneraisondelimitersoninformationauxvaleursretardesIlprendencomptetoute

    linformationpertinentedontildispose

    -Ellesconduisentlapersistancedeserreursdeprvisiondonccenestpasrationnel

    Anticipationsrationnelles

    2.Desvariationsimprvisiblesdelaconsommation? HALL(1978)indiquequelaCsuitunemarchealatoire:lameilleureprdictiondelaCdedemainestlaCdaujourdhui,

    lesautresvariablesnesontdaucuneutilit.Cesvariationssontimprvisiblesetalatoires.

    N.B.:Cesrsultatsreposentsurdeshypothsesfortes.

    3.Excsdesensibilitouexcsdelisagedelaconsommation?

    Ces2paradoxesaffaiblissentlathoriedurevenupermanentsousanticipationsrationnelles.

    4.Lpargnedeprcaution:unesolutionauxparadoxesempiriques?

    Spourlesmauvaisjours:lorsquelerevenucourantest0

    Lacroissanceconomique

    ElleengendreuneS>0Lesperspectivesdecroissanceconstituentalorsunesourceimportantedediffrence

    entrelestauxdSdespays.

    4.Lerledupatrimoinedanslafonctiondeconsommationagrge

    Acourttermelepatrimoineestexognemaissurlelongtermeildevientunevariabledechoix.Maisleffetpatrimoine

    semblepeurobusteauvudesfaitsempiriques.

    B.LesdterminantsdelaccumulationpatrimonialeDplacementdelobjetduCDVdelafonctiondeCverslamodlisationdelaccumulationpatrimoniale.Onaccumuleunpatrimoine,selonKESSLERetMASSON(1990)pour2mobiles:

    -LSpoursoi,quirpondauxpropresbesoinsdumnage

    -LSpourautrui,quimetenjeulesrelationssociales(volontdelgueretprestigesocial)

    Laccumulationrelve-t-ellevraimentdunelogiquedeCDV?

    3.LaccumulationpourleCDV:unevricationdifcile

    Patrimoinebrut=possessionsmatriellesngociablesettransmissibles

    Patrimoinenet=ondduitlesventuelsremboursementsdemprunt

    Lepatrimoinecrotjusquelgede55ansmaissadiminutionau-delde65ans,commeleprvoitlathorieduCDV,

    estbeaucoupmoinsmarque.Enfaitlepatrimoineestloindtreconsommladatedudcs.

    1.Defortesingalitsdepatrimoine

    LathorieduCDVnerendpascomptedesingalitsdanslarpartitiondupatrimoine.Orcettedispersionest

    beaucoupplusimportantequecelleportantsurlesrevenusetelleesttrsconcentre.

    LeCDVprditdefortesdiffrencesentrelesclassesdgeetdefaiblesdiffrenceslintrieurdunemmeclassedge.Orlarpartitiondupatrimoinetraduitexactementlopposcarlhritageestdterminantdanslatransmission

    desingalits.

    2.Laccumulationpatrimoniale:motifderetraiteoumotifdelegs?

    Limportancerelativedesmotifsdhritageetderetraitedanslesdterminantsdelaccumulationpatrimonialefait

    lobjetdunecontroverse(empirique)chezlesconomistes:

    -KOTLIKOFF:LestransfertsintergnrationnelssontlexplicationprincipaledelS

    -MODIGLIANI:LaduredelaretraiteestledterminantprincipaldutauxdS

    Cettequerellesoulveplusieursenjeux:thoriques,politiqueetdesocit.

    Lapartdelarichessetransmiseparhritageestencorelargementmconnueetsesmotivationssontassez

    mystrieusesnotammentauvudelascalitdissuasivequipsesurlestransmissions.

    C.Lescontraintesdeliquidit:unrapprochementdelanalysekeynsienneLesimperfectionsdumarchnanciersuscitentunmotifsupplmentairedaccumulationaucoursduCDV:lebesoin

    deliquidit.

    Contraintesdeliquidit=cequiempchentlindividudemprunteruntauxgalceluiquirmunresesplacements,

    lesmargesbancaires,lesgarantiesncessairespouraccderaucrdit

    1.Richesse,revenuetliquidit

    Liquidit=Triplepropritdecessiondunactifunprixdterminsansdlaietsanscot

    HypothsecrucialedesNoclassiques:Larichesseestparfaitementliquide

    Orellecomprendsouventdesactifsdifcilementtransfrablesvoireilliquides.

    Ordansunmarchnonparfait(rationnementducrditentreautre)cetteilliquidit,etnonlarichesse,devientla

    contrainteessentiellequipsesurlaCOnserapprochedelaperspectivekeynsiennequirelielaCaurevenucourant.

    2.Cycledevieetcontraintedeliquidit

    Lescontraintesdeliquiditsontasymtriquescest--direquellesempchentdempruntermaisnondpargner.Donc

    lesmnagesayantunpatrimoinepourrontdspargner.

    Lesjeunessontlesplustouchs,orcerationnementbouleverselatrajectoiredeCdurantlavieentire.

    LemnagenepeutpluslissersaC;ellesubiradessautsimportants.

    RemiseencausedunfondementduCDV:lindpendanceentrelchancierdelaCetceluidurevenu

    3.Contraintedeliquidit,chmageetpargnedeprcaution

    Cescontraintespeuventtresubiespendantlapriodedactivitlaprvisiondelapossibilitdunecontraintefuture

    affecteralaCcourante=introductiondelincertitude

    IV.LAFONCTIONDECONSOMMATION,ENJEUCRUCIALDEPOLITIQUEECONOMIQUE

    Est-celarichesseoulaliquiditquidterminelaC?ImplicationsmajeuresentermesdepolitiquecarsilaCest

    sensibleuneffetderichesse,unedesprixetdessalairespourraittreunesolutionausous-emploi.

    A.Consommation,richesseetdation2argumentsdelquilibredechmageinvolontairedanslaThoriegnrale:

    -Lessalairesnediminuentpasquandloffredetravailestexcdentairecarilssontxssurdescontratsdelong

    termeouenrapportaveclaproductivit

    -Unedessalairesnentraneraitpasdetoutemanireuneamliorationdelemploicarlesprixaussi,doncles

    variablesrellesseraientinchanges 1.Effetderichesseversuseffetdeliquidit

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    43/116

    PourKeynes:ToutecrationdemonnaieseraabsorbeenencaissesliquidesparlesagentssanstredpenseLetaux

    dintrtdevientinsensibleloffredemonnaie=pigeliquidit

    LaDGestindpendanteduniveaudesprix

    Effetindirect

    PourPIGOU:Leffetdencaissesrelles:P(niveaugnraldesprix)M/PCDG

    Effetdirect

    2.Ladationparladette

    Question:Laexibilitdesprixetdessalaireslaest-elleunesolutionauchmage?

    Unedesprixpeutdclencherunespiraledationnistedbouchantsurlinsolvabilitetlesfaillites.Cetteauraun

    effetplusimportantsurlesdbiteursquesurlescranciers.

    Leffetdencaissesrellesestdonclimit

    B.LhypothsedeneutralitricardienneAllusionauthormedelquivalencericardienne(baptisainsiparBUCHANAN)

    Portelimitecarlegouvernementpeutaccrotreladettepubliquedemanirecontinueetajournerindnimentle

    prlvementscal(horizoninnialorsquelesmnagesontunhorizonni)

    ThormereprisparBARROen1974(lesmnagesfontpreuvedaltruismeintergnrationnel)

    1.Dcitpubliceteffetdviction

    Consquence:Lemultiplicateurscal(=ractiondurevenunationalunedimpt)estnul

    Cetteconclusionvalencontre:

    -Desmodleskeynsiens:CarunedesprlvementsscauxlerevenudisponibleC

    -DesmodlesdeCDVavecgnrationsgostes:Limportantestdesavoirsilallgementestpermanentou

    temporaire

    TemporaireaucunemodicationsurSetC

    PermanentepeutexerceruneffetfavorableparunerelancedelaC

    1.Pourquoinya-t-ilpasdquivalencericardienne?

    Ildemandeuneforterationalitdesagents.Deplusseshypothsesmanquentvraimentderalisme.

    Imptsnonforfaitaires:Lquivalencenestplusvalablelorsquelesimptsnesontpasforfaitaires.

    Altruismeintergnrationnel:LaltruismeintergnrationneldeBarroestgrandementlimitdanslesfaits.

    Contraintesdeliquiditetincertitude:Lquivalencereposesurlaperfectiondumarchnancier.Orenprsence

    decontraintesdeliquiditlesmnages,nepouvantpasemprunterautantquilslesouhaitent,leurClorsqueles

    impts.

    C.Larductiondundcitbudgtaireest-elletoujoursdpressive?Lesdcitsbudgtairestendenttrerduits(critredeMaastrichtoulimitationdelendettementpublic)

    Danslesannes90lestauxdendettementpublicssont>ceuxdesannes80de2030pointsdePIBcar:-Dsination

    -Effetdestabilisationautomatiquedudcitbudgtaireencasdemauvaiseconjoncture

    Poursortirdelengrenagedcit-tauxdintrtlevs,unedeladetteestncessaire.Bienquelespayssoient

    solvableslachargedeladetteresteconsidrable(enFranceen1995ellereprsente15.5%desDP)

    1.Conjoncturekeynsienneouclassique?

    -Thoriekeynsienne:desDPampliedelactivit

    -Mondericardien:desDPeffetnulsurlactivit(carcompensationparunedelaC),voirepositifsi

    lajustementestsufsammentfortetdurable

    Ilfaudraitlesdcitsencasdexcsdedemande(conjonctureclassique)etleslaisserencasdexcsdoffre

    (conjoncturekeynsienne)

    Unetude,delOCDEsur15ajustementsbudgtairesimportants,amontrquelassainissementbudgtairenavait

    pasentranuntassementuniformedelactivit.Enfaitaucunerelationclairenesedgageentrelacroissanceet

    lampleuroulerythmedelassainissement.

    1.Uneffetdesignaldelapolitiquebudgtaire?

    Cescomportementscontre-intuitifssontattribusparGIAVAZZIetPAGANO(1990)aucanaldesanticipationsde

    lapolitiquebudgtaire:lescontractionsbudgtairespeuventdonnerlieudesanticipationsdefuturedesimptsqui,

    siellessontsufsammentimportantes,dpassentleffetrcessifetoccasionnentuneexpansiondelaDG.

    Conclusion:Ilfautbannirlutilisationdelapolitiquebudgtaireetscaledelagestionconjoncturelledela

    demande.

    2.Chocbudgtaireouchocmontaire?

    Lespolitiquesdaccompagnement(dtentemontaire)decesassainissementspeuventpeuttreexpliquerlesuccs

    desstabilisationsbudgtaires.

    Lnigmeresteentire,surtoutquoncernemallinuencedelarichessesurletauxdpargne

    V.PEUT-ONEXPLIQUERLEVOLUTIONDUTAUXDEPARGNE?

    IlyaremiseencausedelexistencedunefonctiondeCdufaitdelinstabilitdecelle-cietdelS

    A.Consommationetmodlesdeconjoncture:questionsmthodologiquesPourlesorganismesdtudesfranaisles2principauxdterminantsdelaCsontlerevenuetlination(elleaffecte

    ngativementlaC).

    1.Laremiseencausedesmodlesmacroconomtriques

    Ilestdoncncessairedecomprendrelesdterminantsmacroconomiquesdutauxdpargne(ilssontthoriquement

    nombreuxmaisdifcilestablirempiriquement)

    B.Lesfacteursexplicatifsdelabaissedutauxdpargne1.Hausseoubaissedutauxdpargne?

    EnFrancelesdifcultsdesannes80sontattribueslafaiblessedelaC,donclexcsdpargne

    -87-95:TauxdSde10.8%(historiquementleplusbas)14.3%delS

    -75-95:TauxdSde20.2%(historiquementleplushaut)14.3%delS

    Globalementcetauxsestaccrupendantlesannes70etadcrudurantlesannes80

    Commentexpliquerlepassagedusommetaucreux(quireprsenteunedemoiti)?

    1.Epargnenancireoulogement?

    1ire

    explication:delIlogement.OrlSquelesmnagesyconsacrentnestpasdirectementobservable

    CelanepermetpasdexpliquertouteslesuctuationsdelSglobale,dautantplusquelSconsacreaulogementest

    plusrigidequelSnancire

    LesraisonsdeladoiventtrerecherchesdanslesdterminantsdelSnancire

    2.Revenuetination

    -Surlelongtermelerlejouparlacroissance(effetsurlesrevenus)oulesralentissementsdecelle-cinesont

    pasconvaincants

    -Pourlathorielesexplicationsdelaresponsabilitdelinationsontcontradictoires:unedelinationpeut

    conduireune(effetdefuitedevantlination)ouunedutauxdS(effetreconstitutiondesencaissesrelles)

    LadsinationauraitunrledcisifdansladutauxdSdesannes80(effetdereconstitution)

    1.Uneffetrichessenonsignicatif(=Impactducomportementpatrimonial)

    Lvolutionducoursdesactionsetdesprixdelimmobilier(annes80)nedonnentpasdersultatsignicatifpartpour

    lesEtats-UnisetleJapon,onparlederledappoint

    2.Leffetambigudesvariablesnancires

    SelonlanalyseclassiquelSdpendpositivementdutauxdintrtsurlemarchnancier

    Orlimpactdutauxdintrtestindterminounonsignicatif.Ilestresponsablede2effets:leffetprixrelatif

    (quisedcomposeeneffetsubstitutioneteffetrevenu,maisdontlimpactglobalestnondni)etleffetrichesse(qui

    accrotlS)

    C.Lemystrieuxrenversementdetendancede199090-95:LarbitrageC-Sdesmnagesfranaisasubiunemodicationmarqueetinattenduepourunepriodede

    ralentissement

    LetauxdSestpassde11-12%13.5-14%etletauxdecroissancedelaCestpassde2.5-3%1%

    1.Unrenforcementdelatendancedpressivedelconomiefranaise

    CerenforcementestdaufaibledynamismedelaCetlvolutionprocyclique(pluttcontracycliqueengnral,cest-

    -direquilquandlerevenu)dutauxdS.

    Changementdecomportementdesmnagesestapriorinonexogneetnontransitoire;ilsragissentdsormais

    fortementauxvolutionsdelacroissance

    Chmageetpargnedeprcaution?

    Ldutauxdechmagea2effetsquiexpliquentengrandepartielecomportementprocycliquedelS:

    -delaprobadtreauchmageSpourlesmauvaisjourscarrevenusserontmoinslevs

    -lesrevenusfuturssontincertainsSdeprcautioncarlesrevenusfutursserontplusvariables

    Onpeutyajouterlavenirincertaindusystmederetraiteetdeprotectionsocialeainsiquelesprtsdesparents

    leursenfantsencasdilliquidit(dveloppementdepuislapauprisationdesjeunes)

    Uneconsquencedelalibralisationnancire?

    LalibralisationetunesensibilitaccruedelSauxtauxdintrtrelslevs(ilsontoprunchangementdansla

    structuredepatrimoinedesmnages)pourraientexpliquerleretournementdutauxdS.

    Uncomportementno-ricardiendesmnages?

    Faceauxcreusementsdesdcits,lesmnagesauraientleurtauxdSenprvisiondesfuturesdimpts

    Difcilemesureretsrementnonpertinentdanslecasfranais

    D.Quellesperspectivespourletauxdpargnelongterme?1.Facteursdmographiques

    VieillissementdelapopulationetmutationsfamilialesdelSetdelIlogement

    Maislvolutiondesvariablesdmographiquesesttroplentepourtreestime.Depluslesvariablesconjoncturellesles

    dominentDoncledclindesannes80nestpasimputableladmographiecarilaffectetouteslestranches

    dges

    2.Retraiteetprotectionsociale

    Ensituationstationnaireetenlabsencedimperfectionlessystmesderetraiteparrpartitionetcapitalisationsont

    quivalents:Danslesystmeparrpartitionlasommedescotisationsversespendantlavieactiveestgale(envaleur

    actualise)lasommedesprestationsreues;larichessedesmnagesestdoncinchangeparrapportausystmepar

    capitalisation

    Maislessystmesnesontpasneutrescarilsoprentdestransfertssociauxetaffectentlarpartitiondurevenuentreles

    classesdges.

    InuencedurgimederetraitesurletauxdSestincertaine

    VI.EPARGNE,FISCALITEETCROISSANCE

    Question:Ya-t-ilinsufsanceouexcsdS?Difciledeconclurecaronassistelafoisunetendancielleetune

    haussercentedutauxdS

    A.Faut-ilsinquiterdelvolutiondutauxdpargne?Danslesannes80enFrancelaCestlasourcepresqueexclusivedelacroissance

    1.Ya-t-ilinsufsancedelpargne?

    EnconomieouvertelIetlSnesajustentpasncessairement:UneinsufsancedScorrespondundcit

    extrieuretrciproquement.Silescapitauxtaientparfaitementmobilesauniveauinternational,ilnyauraitaucune

    raisondeseproccuperdundcitdS.OrlamobilitnapassupprimlarelationnationaleentreSetI.

    LafaiblessedelIpourraitalorstrecauseparuneinsufsancedelSpriveet/oudesdcitspublics

    importants

    2.Contraintenancireouproblmededbouchs?

    Ilestdifciledeparlerdecontraintenancirepourlesrmesdanslesannes90Lexplicationmajeuredela

    faiblessedelIestlefaibleniveaudelaCdomestique:cestunecontraintededbouchs.

    3.Dcitbudgtaireoupolitiquemontaire?

    Question:SilnyapasinsufsancedS,commentexpliquerlapersistancedetauxdintrtlevs?

    LesdcitspublicsnvincentpasdirectementlIpriv;lenancementparrecourslempruntnepeutdoncpas

    constitueruneponctionsurlSniexpliquerdemanireuniquellvationdestauxdintrt.

    Explicationalternative:Lespolitiquesdedsinationontoccasionnunetensionsurlestauxdintrtrels,cequi

    ponctionnelerevenudesemprunteursetpeutentranerunesupplmentairedelademande.

    Explicationlaplusplausibledeldestauxdintrtdanslesannes80:Concidencededcitsbudgtaireslevs

    auxEtats-UnisetdepolitiquemontairestrictedanslerestedelOCDE,cest--direunmanquedecoordination

    internationaletinterne

    4.Lesrisquesdunexcsdpargne

    Dansla1ire

    moitidesannes90ladelaCfaitdavantagepenserunexcsdSquuneinsufsance.OrunexcsdSestsynonymedunexcsdoffredebiensetdetravail;lemultiplicateurkeynsienentranelconomiedansune

    spiraledationniste.

    LespaysdelOCDEontaccumuldesavoirssurlextrieuretrisquentdedevenirdespaysrentiers

    ACTcettevolutionestdommageable(duchmage),moyentermelalogiquelibraleprdituneamliorationdu

    bien-tresilSestinvestiedansleszonesdynamiquesmaiscertainsproblmessontirrsolus

    B.Croissanceetpargne:denouvellesperspectives?1.Lexcsdpargne,sourcededpressionlongterme

    PourKeynes:LexcsdSconduitdesuctuationscycliquesetunestagnationdelongterme

    PourHARRODetDOMAR(modledecroissance):Lacroissanceseradsquilibreavecdesuctuationsimportantes

    etcumulativesdelactivit

    Pourlespost-keynsiens:Dveloppementdelathsedelastagnation(HANSEN)

    2.Lpargnedanslacroissancequilibre LavisionprcdentenapasrsisterlexpansiondaprsguerreSOLOW(1956)dveloppelathoriedela

    croissancequilibreolquilibreI-Sestralisexante.LesrsultatsdumodlefontapparatrequeletauxdS

    affectepositivementleniveaudeproduit/tte(LT)etquilnyaaucunlienentreSetcroissance;orlesdonnesne

    conrmentpascesrsultats:

    -DespaysquidevraientavoirunforttauxdSontenfaituntauxmoyen(France,RU,Etats-Unis,Canada)et

    lespaysduSud-EstasiatiqueetlaChineontdestauxaucontrairetrslevs

    -LacorrlationestpositiveentrelacroissanceetlS

    1.Epargneetcroissancetransitoire

    -ACTetmoyenterme:unetauxdStransitoiredelIaffectationpositivedelacroissance

    -MaisletauxdSnestengnralpasexogne.Doncunecroissanceforteseraanticipeparlesmnages,laC

    etlS(=effetopposdutiretprcdent)

    -Problme=sensdelacausalitentreSetcroissance?

    LesvariationstransitoiresdelacroissancesontsuiviesdevariationdemmesignedelS(validationde

    lhypothseduCDVpluttquedelathorienoclassiquedelacroissance)

    LesmodicationsdurablesdelacroissancesontsuiviespardesdutauxdS(compatibleavecthoriedu

    revenupermanent)

    1.Epargneetcroissanceendogne

    LacroissanceendognefournituneautreexplicationdelacorrlationS-croissance.Lintrtesttriple:

    -LarbitrageC-Sdtermineletauxdecroissancestationnaire(niveaudesvariables).UnedutauxdSpour

    toujoursletauxdecroissancedelconomie

    -Lespolitiquesconomiquesenagissantsurcetarbitrageinuencentlacroissancedelongterme

    -JusticationlinterventionpubliquedincitationlSnotamment

    C.LimpossiblepolitiquedelpargneLascalit(=maniementdirectdestauxdintrt)estlinstrumentprincipaldespolitiquesdS

    1.Faut-ilsupprimerlascalitsurlpargne?

    LascalitsurlS(=surlesrevenusducapital)peuttreassimileunedutauxdintrtnet

    ModicationdelarbitrageCprsenteetfuture(effetprixrelatifdesigneaprioriambigueteffetrichesse

    dfavorable)

    LascalitconstitueunlevierefcacelSdesmnages

    2.Incohrencescaleetstabilitdelpargne

    EnfaitlesdonnesmontrentquelemontantdSragitpeuauxincitationsscalesmaissacomposition(Sliquide,S

    contractuelle,titres)yestsensible.

    Lesystmeactueldimpositionestcomplexedistorsions

    Lergimescaldoitrechercherlaneutralit(hirarchieenfonctiondurisqueoudelchance)etlastabilit

    (difcileobtenirdepuisquelesmnagesragissentvivementaucontexterglementaire)

    IncertitudesurlesobjectifsdelapolitiquedSincohrencedelascalit

    3.Taxerlpargnepourrelancerlaconsommation?

    Cetteafrmationnetrouveaucunsupportthorique.LefaitdedemanderauxmnagesdSmoinsalorsqueles

    gouvernements(UE)appliquentdescritrespourrduirelesdcits(cequisupposeunedelS)constitueun

    paradoxe.

    Deplusuneffetdanticipationsurlesuccsoulchecdesajustementsbudgtairesrisquedemodierlecomportement

    desmnagesetdentranerdesmcanismesauto-ralisateurs.Ilyaaussilerisquedefuitedescapitaux(nepas

    survaluer).

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    44/116

    LincertituderetelesdivergencesthoriquesmaisilnefautpasabandonnertoutepolitiquedSetdeCcarcest

    delapolitiqueconomiquedensemblequelletiresacohrence.

    Planthorique:AccordsuruneformehybridedefonctiondeCdetypeCDVourevenupermanentaveccontraintede

    liquiditouSdeprcaution.Lafaiblesseconomtriquerestelaprincipaledifcult.Maisltudedesdterminants

    delaCetdelSestaucentredenjeuxfondamentaux(nancementdesretraites,dettedesPED,transitiondespaysde

    lest)

    FicheraliseparMagalieBrot,IUFMdeParis,SES

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    45/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    InitiationlaMacroconomie-Licence1

    EconomieGestion

    Chapitre2:laconsommation

    RmiBazillier1

    1Remi

    [email protected]

    http

    ://remi.bazillier.free.fr

    UniversitdOrlans

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Plan

    1

    Laconsommationdesmnages

    Lesstructuresdeconsom

    mation

    Lespropensionsconso

    mmerlesloisdEngel

    2

    Lafonctiondeconsommation

    Lafonctiondeconsommationkeynsienne

    Lathoriedurevenurela

    tif

    Leffetdinertie

    Lathoriedurevenupermanent

    RmiB

    azillier

    Chapitre2:LaConsommation

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Introduction

    En2003,laconsommationdesmnagesetinstitutions

    sansbutlucratifaus

    ervicedesmnagesreprsentait

    58,3%duPIBeuropen

    ...AuxEtats-Unis:70%

    Laconsommatione

    stunralitconomique

    fondamentale

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    46/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Laconsommation

    desmnages

    Laconsommationdesmnages:dfinition

    Laconsommationdunbienestlaquantitdece

    bienqui

    permetdesatisfaire

    directementlesbesoinsdes

    agents

    conomiquessansc

    oncourirlaccroissementd

    elaproduction

    Consommation

    finaledebiensetservice=consommation

    intermdiaire

    Auniveaudunpays:consofinale=consod

    esmnages,

    desAPUetdes

    institutionssansbutlucratif

    auservicedes

    mnages

    RmiBazillier

    Chapitre2:LaConsommatio

    n

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Laconsommation

    desmnages

    Difficultspourvaluerlesdpensesdecon

    sommation

    desmnages

    Celles-cine

    sontpastoujoursfinancesparceuxquien

    bnficient(ex:dpensesducationousan

    te):part

    socialisede

    laconsommation

    Ladpense

    deconsommationestcellequi

    estdirectement

    supporteparlesmnages.Elleinclutlesd

    penses

    dducation,

    desant,etc,quirestentleurchargeaprs

    remboursem

    entventuel

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Laconsommationde

    smnages

    Laconsommatione

    ffectivemesurelensemble

    dela

    consommationdesm

    nages:dpensesdecons

    ommation

    +dpensesindividualisables(ducation,sant)

    supportesparlesc

    ollectivits(APU)

    RmiB

    azillier

    Chapitre2:LaConsommation

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Consommationdesm

    nages

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    47/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Consommationdesmnages

    RmiBazillier

    Chapitre2:LaConsommatio

    n

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Lesstructuresde

    consommation

    Laconsommationdesmnagespeuttrestructureselon

    troiscritrescomplmentaires:

    Parproduits

    selonladura

    bilitdesbiensetservices

    parfonction

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Laconsommationpa

    rproduits

    RmiB

    azillier

    Chapitre2:LaConsommation

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Consommationetdurabilitdesbiensetservices

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    48/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Laconsommation

    parfonctions

    RmiBazillier

    Chapitre2:LaConsommatio

    n

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Lespropensionsconsommeretleslo

    isdEngel

    Propensionmoyenneconsommer:

    PMC=

    CY

    (1)

    Ellemesurelafractiondurevenudpense

    en

    consommation.

    Propensionmarginaleconsommer:

    Propensionmarginale=

    C

    Y=

    c

    (2)

    Ellemesurelav

    ariationdelaconsommation

    induiteparla

    variationdurevenu

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Propensionsmargina

    lesetmoyennesco

    nsommer

    RmiB

    azillier

    Chapitre2:LaConsommation

    Laconsommationdesm

    nages

    Lafonctiondeconsom

    mation

    Lesstructuresdeconsommation

    LespropensionsconsommerlesloisdEngel

    Coefficientsbudgtaires

    Uncoefficientbudgtaire

    cestlapartduneconsomm

    ationpar

    rapportlensembledes

    dpensesdeconsommation

    dun

    mnage.

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    49/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    LesloisdEngel

    LesloisdEngel

    Cesloisclassentlesbien

    sdeconsommationselonlavaleu

    rdeleur

    coefficientdlasticitparrapportaurevenu

    Coefficientdelasticitdelaconsommationparrapportau

    revenu

    Ilindiquedecombienvar

    ie,enpourcentage,laconsommationquandle

    revenuvariede1%.Lla

    sticitdelaconsommationparrap

    portaurevenu

    estgaleaurapportdela

    propensionmarginaleconsomm

    ersurla

    propensionmoyenneconsommer.

    =

    C

    Y/

    CY=

    C

    Y

    . YC=

    CC

    .

    YY=

    CC

    /

    YY

    (3)

    RmiBazillier

    Chapitre2:LaConsommatio

    n

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lesstructuresdeconsomma

    tion

    Lespropensionsconsomm

    erlesloisdEngel

    Typologiedesbie

    nsetlasticitsdela

    consommation

    parrapportaurevenu

    Biensinfrieurs:biensdontlaconsommationbaisse

    quandlerevenu

    augmente.LaPmCestcompriseentre0et1

    silaPmCestinfrieure1,lapropensionmoyenneest

    dcroissante

  • 7/28/2019 Macroconomie S1+S2

    50/116

    Laconsommatio

    ndesmnages

    Lafonctiondeconsommation

    Lafonctiondeconsommation

    keynsienne

    Lathoriedurevenurelatif

    Leffetdinertie

    Lathoriedurevenuperman

    ent

    Lafonctiondeconsommationkeynsie

    nne

    C=

    C(Y)

    (4)

    C=

    C0+

    cY

    (5)

    avec:C,laconsomm

    ation;Y,lerevenu;C0laconsommation

    incompressible;c,lapropensionmarginaleconsommer

    RmiBazillier

    Chapitre2:LaConsommatio

    n

    Laconsommatio