Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7-...

55
1 B{Vhmg g§Xoe B{Vhmg g§Xoe B{Vhmg g§Xoe B{Vhmg g§Xoe B{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$ A§H$ A§H$ A§H$ A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 {‘ñQ>a amd Zo, ^maVr¶ B{Vhmg n[afX (gaH$mar) Ho$ Aܶj H$s Hw$gu na ~¡R>Vo hr CVmdbonZ Ho$ gmW EH$ ~¶mZ Omar {H$¶m& Omo "B{Vhmg nÕ{V' go gå~§{YV Wm& CÝhm|Zo H$hm {H$, B{Vhmg H$mo OmZZo-g‘PZo Ho$ {b¶o ^m¡{VH$ à‘mUm|, gmú¶m| H$s OéaV Zht h¡& CZH$m Bemam ñnîQ>V… CZ nÕ{V¶m| H$s Amoa Wm {OÝh| B{Vhmg H$s AmYy{ZH$ nÕ{V¶m± H$hm OmVm h¡ Am¡a 18 dr 19 dr gXr ‘| {OgH$m CX²^d d {dH$mg ¶yamonr¶ Xoem| ‘| hþAm Wm& ܶmZ aho nwamVËdr¶ gmú¶ ^r BÝht ‘| go EH$ à‘mU h¡& ‘mZZr¶ amd Zo ^maVr¶ B{Vhmg H$mo EH$ Img A§XmO ‘| ~XbZo H$m H$m‘ hmW ‘| {b¶m h¡& Bg ~Xbmd H$m Aga A~ Yrao Yrao {XIZo bJm h¡& O¡go ñHy$b-H$mboO H$s B{Vhmg nmR²>ç nwñVH$m| Ho$ nmR²>çH«$‘ ‘|o BgH$s Kwgn¡R> hmoZo bJr h¡& g~ H$m ñnîQ> ‘mZZm h¡ {H$ (à{VH«$m§{V Ho$ ~mX aMm J¶m) nwamU gm{h˶ dñVwV… B{Vhmg Ho$ én ‘| ñdrH$ma {H$¶m OmZm Mm{h¶o& Am¡a do CZ B{Vhmg Ho$ {dX²dmZm| H$mo AmJmh H$a aho h¢ {H$, à‘m{UH$Vm, dñVw{ZîR>Vm, H«$moZmobmOr na Á¶mXm Omoa Z X|& ³¶m|{H$ AmYy{ZH$ B{Vhmg H$m ÑpîQ>H$moU VH©$, ~w{Õ Am¡a {ddoH$ VWm {dkmZ g§MoVZm na AmYm[aV h¡& Omo g§K H$s {dMmaYmam (Idiology) Ho$ à{VHy$b h¡& BYa Hw$N> dfm] go ¶o gm§àXm¶dmXr ñHy$b Ho$ B{VhmgH$ma AZoH$ gdmb I‹S>o H$a aho h¢ Omo AmñÏmm Am¡a {dídmg go gå~§{YV h¡ na§Vw ~w{ÕdmX go Xÿa Xÿa VH$ H$moB© gå~ÝY Zht h¡& Am¡a! em¶X Bgr{b¶o OmoVramd ’w$bo Zo ~w{ÕdmX Ho$ emñÌm| go nwamU gm{h˶ H$m Omo nmoñQ>‘mQ>©‘ {H$¶m Wm CZ bmoJm| H$mo ng§X Zht Am¶m& d¡go Vmo B{VhmgH$ma Ho$ én ‘| S>m°. Aå~oS>H$a Zo gmhgnyd©H$ H$hm Wm {H$ BZ Y‘©emñÌm| H$mo S>mBZm‘mB©Q> bJmH$a C‹S>m Xmo& ¶h EH$ ~w{ÕdmXr ~¶mZ Wm& 85% ^maVr¶ OZm|, ‘yb{Zdm{g¶m§o na bmXr JB© {Z¶m}½¶Vm H$m g‘W©Z H$aZo dmbo H$mZyZ (Law of the Land) hr Y‘©emñÌ Wo& BZ Y‘©emñÌm| Zo EH$ Eogm gm‘m{OH$ emñÌ ~Zm¶m, AW© V§Ì ~Zm¶m Am¡a amOZ¡{VH$ g§ñH¥${V H$m OÝ‘ {X¶m Omo AjwÊU H$m¶‘ ahr& amOZ¡{VH$ YamVb na ñdV§ÌVm Am§XmobZ, gm‘m{OH$ n[adV©Z Ho$ {b¶o {H$¶m J¶m Añn¥í¶Vm Am§XmobZ, Am¡a ñdV§ÌVm, g‘Vm d ~§YwËd Ho$ OrdZ ‘yë¶m| H$s nwZa²ñWmnZm Ho$ g§d¡Ym{ZH$ à¶mg d bmoH$V§Ì Am¡a Y‘©{ZanojVm H$s OrdZ nÕ{V H$m A§JrH$ma Am{X Hw$N> Eogr Eo{Vhm{gH$ KQ>Zm¶| h¡ {Og na Z¶o ^maV H$s Ztd aIr JB© Wr& 2500 dfm] VH$ {Og Y‘© Zo ‘yb{Zdm{g¶m| H$mo ‘mÌ "A' Aja grIZo na ^r à{V~§Y bJm¶m Wm A~! CZHo$ {b¶o {ejm Ho$ XadmOo Imob {X¶o J¶o Wo& Am¡a hOmam| gmbm| H$s ¶h kmZ d {ejm H$s ^yI {ejm g§ñWmZm| na Qy>Q> n‹S>r Am¡a dh "~w{ÕdmX' H$m CX¶ AܶmË‘dmXr Ho$ B{Vhmg{dXm| Ho$ {b¶o AñdrH$ma h¡ ³¶m|{H$ "B{Vhmg' H$mo do bmoJm| Zo ~«m÷UdmXr {dMmaYmam, Xe©Z Am¡a A~ Cggo gå~pÝYV nwZ²éËWmZdmXr ÑpîQ>H$moU H$m Xþí‘Z ‘mZVo h¢& BYa AZoH$ dfm] go g§K Ho$ {ejm àH$moîR> Zo ^maV Ho$ {dÚmnrR>m| ‘| g§K {dMmaYmam Ho$ àmo’o$gag² V¡¶ma {H$¶o h¡& Am¡a Bgr H«$‘ ‘| B{VhmgH$ma ^r V¡¶ma {H$¶o h¢& g§nmXH$s¶

Transcript of Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7-...

Page 1: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

1B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{‘ñQ>a amd Zo, ^maVr¶ B{Vhmg n[afX (gaH$mar) Ho$ Aܶj H$s Hw$gu na ~¡R>Vo

hr CVmdbonZ Ho$ gmW EH$ ~¶mZ Omar {H$¶m& Omo "B{Vhmg nÕ{V' go gå~§{YV Wm&

CÝhm|Zo H$hm {H$, B{Vhmg H$mo OmZZo-g‘PZo Ho$ {b¶o ^m¡{VH$ à‘mUm|, gmú¶m| H$s

OéaV Zht h¡& CZH$m Bemam ñnîQ>V… CZ nÕ{V¶m| H$s Amoa Wm {OÝh| B{Vhmg H$s

AmYy{ZH$ nÕ{V¶m± H$hm OmVm h¡ Am¡a 18 dr 19 dr gXr ‘| {OgH$m CX² d d {dH$mg ¶yamonr¶ Xoem| ‘| hþAm

Wm& ܶmZ aho nwamVËdr¶ gmú¶ ^r BÝht ‘| go EH$ à‘mU h¡&

‘mZZr¶ amd Zo ^maVr¶ B{Vhmg H$mo EH$ Img A§XmO ‘| ~XbZo H$m H$m‘ hmW ‘| {b¶m h¡& Bg ~Xbmd

H$m Aga A~ Yrao Yrao {XIZo bJm h¡& O¡go ñHy$b-H$mboO H$s B{Vhmg nmR²>ç nwñVH$m| Ho$ nmR²>çH«$‘ ‘|o BgH$s

Kwgn¡R> hmoZo bJr h¡& g~ H$m ñnîQ> ‘mZZm h¡ {H$ (à{VH«$m§{V Ho$ ~mX aMm J¶m) nwamU gm{h˶ dñVwV… B{Vhmg

Ho$ én ‘| ñdrH$ma {H$¶m OmZm Mm{h¶o& Am¡a do CZ B{Vhmg Ho$ {dX²dmZm| H$mo AmJmh H$a aho h¢ {H$, à‘m{UH$Vm,

dñVw{ZîR>Vm, H«$moZmobmOr na Á¶mXm Omoa Z X|& ³¶m|{H$ AmYy{ZH$ B{Vhmg H$m ÑpîQ>H$moU VH©$, ~w{Õ Am¡a {ddoH$

VWm {dkmZ g§MoVZm na AmYm[aV h¡& Omo g§K H$s {dMmaYmam (Idiology) Ho$ à{VHy$b h¡&

BYa Hw$N> dfm] go ¶o gm§àXm¶dmXr ñHy$b Ho$ B{VhmgH$ma AZoH$ gdmb I‹S>o H$a aho h¢ Omo AmñÏmm Am¡a

{dídmg go gå~§{YV h¡ na§Vw ~w{ÕdmX go Xÿa Xÿa VH$ H$moB© gå~ÝY Zht h¡& Am¡a! em¶X Bgr{b¶o OmoVramd ’w$bo

Zo ~w{ÕdmX Ho$ emñÌm| go nwamU gm{h˶ H$m Omo nmoñQ>‘mQ>©‘ {H$¶m Wm CZ bmoJm| H$mo ng§X Zht Am¶m& d¡go Vmo

B{VhmgH$ma Ho$ én ‘| S>m°. Aå~oS>H$a Zo gmhgnyd©H$ H$hm Wm {H$ BZ Y‘©emñÌm| H$mo S>mBZm‘mB©Q> bJmH$a C‹S>m

Xmo& ¶h EH$ ~w{ÕdmXr ~¶mZ Wm&

85% ^maVr¶ OZm|, ‘yb{Zdm{g¶m§o na bmXr JB© {Z¶m}½¶Vm H$m g‘W©Z H$aZo dmbo H$mZyZ (Law of theLand) hr Y‘©emñÌ Wo& BZ Y‘©emñÌm| Zo EH$ Eogm gm‘m{OH$ emñÌ ~Zm¶m, AW© V§Ì ~Zm¶m Am¡a amOZ¡{VH$

g§ñH¥${V H$m OÝ‘ {X¶m Omo AjwÊU H$m¶‘ ahr&

amOZ¡{VH$ YamVb na ñdV§ÌVm Am§XmobZ, gm‘m{OH$ n[adV©Z Ho$ {b¶o {H$¶m J¶m Añn¥í¶Vm Am§XmobZ,

Am¡a ñdV§ÌVm, g‘Vm d ~§YwËd Ho$ OrdZ ‘yë¶m| H$s nwZa²ñWmnZm Ho$ g§d¡Ym{ZH$ à¶mg d bmoH$V§Ì Am¡a

Y‘©{ZanojVm H$s OrdZ nÕ{V H$m A§JrH$ma Am{X Hw$N> Eogr Eo{Vhm{gH$ KQ>Zm¶| h¡ {Og na Z¶o ^maV H$s Ztd

aIr JB© Wr& 2500 dfm] VH$ {Og Y‘© Zo ‘yb{Zdm{g¶m| H$mo ‘mÌ "A' Aja grIZo na ^r à{V~§Y bJm¶m

Wm A~! CZHo$ {b¶o {ejm Ho$ XadmOo Imob {X¶o J¶o Wo& Am¡a hOmam| gmbm| H$s ¶h kmZ d {ejm H$s yI

{ejm g§ñWmZm| na Qy>Q> n‹S>r Am¡a dh "~w{ÕdmX' H$m CX¶ AܶmË‘dmXr Ho$ B{Vhmg{dXm| Ho$ {b¶o AñdrH$ma h¡

³¶m|{H$ "B{Vhmg' H$mo do bmoJm| Zo ~«m÷UdmXr {dMmaYmam, Xe©Z Am¡a A~ Cggo gå~pÝYV nwZ²éËWmZdmXr

ÑpîQ>H$moU H$m Xþí‘Z ‘mZVo h¢&

BYa AZoH$ dfm] go g§K Ho$ {ejm àH$moîR> Zo maV Ho$ {dÚmnrR>m| ‘| g§K {dMmaYmam Ho$ àmo’o$gag² V¡¶ma {H$¶o

h¡& Am¡a Bgr H«$‘ ‘| B{VhmgH$ma ^r V¡¶ma {H$¶o h¢&

g§nmXH$s¶�

Page 2: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

2B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

BZ B{VhmgH$mam| H$mo Xm{¶Ëd gm¡nm J¶m h¡ {H$ ^maVr¶ B{Vhmg-nmR²>çH«$‘m|, d nmR²>nwñVH$m| ‘| ~Xbmd

H$a|& ¶o ~Xbmdm| H$m ÑpîQ>H$moU Cg {dMmaYmam Y‘©, g‘mO ì¶dñWm Am¡a OrdZ ‘yë¶m| H$s ñWmnZm hmoZr

Mm{h¶o {OgH$m à{VnmXZ g§K 1925 B©. go bJmVma H$aVm Am ahm h¡& bo{H$Z Bg "g§K {dMmaYmam' H$mo

{dH${gV H$aZo Ho$ {b¶o EH$ ¶moOZm Ho$ VhV amîQ´>, amîQ´>dmX, amîQ´>^³Vr H$s Am‹S> ‘| Eogr ì¶m»¶m¶o H$s Om ahr

h¢ Omo g§K H$s {dMmaÑîQ>r, Xe©Z Ho$ AZwHy$b hmo&

Bgr{b¶o, Bg AܶmË‘dmXr ñHy$b Ho$ B{VhmgH$mam| Zo B{Vhmg ‘| ~w{ÕdmX Am¡a {dkmZ g§MoVZm H$m àm¶…

{damoY {H$¶m h¡ ³¶m|{H$ ~w{ÕdmX, VH©$, dñVw{ZîR>Vm, à‘m{UH$Vm Am¡a H«$moZmobmOr (H$mbH«$‘) H$mo ‘hËd XoVm

h¡&

Bgr{b¶o CÝh| d¡{XH$ gm{h˶ Am¡a ñ‘¥{V gm{h˶ g{hV nwamU gm{h˶ H$s AmYy{ZH$ B{Vhmg nÕ{V go

g‘rjm H$aZm ng§X Zht h¡&

B{Vhmg ‘| AZoH$ Eogo àíZ h¡ {OZ na B{VhmgH$ma EH$ ‘V Zht ~Zm nm¶o h¢ O¡go qgYw KmQ>r H$s gä¶Vm,

gañdVr ZXr H$m àíZ, Am¶m] H$s g‘ñ¶m Am{X& ¶hm°§ Xmo B{Vhmg {dMmaYmamAm| ‘| Q>H$amd {XIVm h¡& EH$ h¡

AmYy{ZH$ B{Vhmg Omo B{VhmgdmX Ho$ ÑpîQ>H$moU H$mo g‘W©Z H$aVr h¡ na§Vw maVr¶ B{VhmgH$mam| H$s EH$ O‘mV

Zo AnZm AbJ ÑpîQ>mH$moU {dH${gV {H$¶m h¡ {OgH$s O‹S>o AVrV ‘| h¡& O~ H$s {bnr H$m ^r Am{dîH$ma Zht

hþAm Wm& gmam gm{h˶ H§$R>ñW {H$¶m OmVm Wm& na§Vw BZ gmao q~XþAmoo§ na EH$ ~mV Am¡a ܶmZmH$f©U H$aVr h¡

{H$ ¶o gmam B{Vhmg gm{h˶ Omo dmñVd ‘| doX, AmaʶH$, ~«m÷UJ«§W, Y‘©gyÌ, ñ‘¥{V¶m° ‘hmH$mì¶ d nwamU

Am{X H$s 16-17 dr gXr VH$ H$s Q>rH$mAm| Ho$ ^mî¶H$ma ~«m÷U Wo&

^maVr¶ g‘mO ì¶dñWm Ho$ g^r H|$Ð ¶Wm Y‘©, Xe©Z, g§ñH¥${V, B{Vhmg Am¡a nwamVËd Am{X ‘| joÌm| ‘|

’w$bo Aå~oS>H$a {dMmaYmam Ho$ bmoJ àdoe H$a aho h¢& Am¡a BZH$s ZB© ì¶m»¶m¶o H$a aho§ h¡& ¶hm± ¶h ~VmZm

Amdí¶H$ h¡ {H$ ¶o gmar B{Vhmg g‘rjm¶| ^maVr¶ g§ñH¥${V Ho$ hr ‘m¡{bH$ OrdZ ‘yë¶m| go ào[aV h¢ Omo

‘mZdVmdmX Ho$ YamVb na I‹S>o h¢&

A~! amOZ¡{VH$ én go AmOmX ^maV Am¡a JUV§Ì Kmo{fV ^maV Zo ^maVr¶ g§{dYmZ H$m A§JrH$ma {H$¶m

h¡& ¶h OmZZm ‘hËdnyU© hmoJm {H$ maVr¶ g§{dYmZ Zo {OZ OrdZ‘yë¶m| Am¡a g§ñH¥${V H$s CnmgZm H$s h¡ CZH$s

àoaUm Am¡a AmYma l‘U g§ñH¥${V Am¡a ¶hr ^maVr¶ g§ñH¥${V h¡& bo{H$Z ¶hm± "~«m÷U g§ñH¥${V' H$s dmngr Ho$

à¶mg EH$ IVaZmH$ H$X‘ h¡ Omo Cg ^maVr¶ g§{dYmZ na hr àíZ{MÝh I‹S>m H$a ahm h¡& Y‘©{ZanojVm,

ñdV§ÌVm, Am¡a bmoH$V§Ì Ho$ ‘yë¶ g§H$Q> ‘| n‹S> aho h¡ naÝVw gd©gmYmaU OZ BZ gdmbm| H$mo Zht g‘P nmVo h¢

¶h {dS>å~Zm h¡&

B{Vhmg g§Xoe - emoY n{ÌH$m Ho$ g§nmXH$s¶ nam‘e© ‘§S>b Ho$ erf© nam‘e©XmVm ‘mZZr¶ ‘wÐmamjg Zht

aho& 13 OyZ 2016 H$mo CÝhm|Zo A§{V‘ gm§g br& 21 OyZ 1933 H$mo CZH$m OÝ‘ bIZD$ ‘| hþAm Wm& CZH$s

C‘« bo hr 83 gmb H$s Wr bo{H$Z H$‹S>H${‘OmOr, COm©, H«$m§{VH$mar {dMma, A[S>JVm Am¡a Iar-Iar {bIZo

gwZmZo Ho$ ‘m‘bo ‘| dh ¶wdmAm| H$mo ‘mV XoVo Wo&

B{Vhmg g§Xoe àH$meZ H$s g§H$ënZm H$mo boH$a ‘¢ bIZD$ ‘| CZHo$ {Zdmg na {‘bm Wm VWm CÝhm|Zo ~hþV

Page 3: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

3B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s OéaV Wr Omo Amn nyar H$a aho h¢& do bIZD$ Ho$ ~m‘go’$ Ho$

A{YdoeZ ‘§o Am¶o Wo Am¡a ‘mJ©Xe©Z {H$¶m Wm&

CZH$m nyd© Zm‘ gw mfM§Ð Wm bo{H$Z gm{h˶ Am¡a B{Vhmg OJV ‘| ‘wÐmamjg Ho$ Zm‘ go à{gÕ hþdo,

Y‘©J«§Wm| H$m nwZa²nmR> CZH$s ~hwM{M©V Am¡a à{gÕ {H$Vm~ h¡ {OgHo$ AZoH$ A§e B{Vhmg g§Xoe ‘| N>no h¢&

g^r B{Vhmg ào{‘¶m| Am¡a B{Vhmg g§Xoe n[adma H$s Amoa go CÝh| {dZ‘« lÕm§O{b&

àmMrZ B{Vhmg Ho$ Jm‹T>o Aä¶mgH$ S>m°. Zdb {d¶moJr ^r Zht aho& do àmMrZ B{Vhmg Ho$ ‘yY©Ý¶ {dX²dmZ

Wo& {gÝYw KmQ>r gä¶Vm Ho$ g¥OZH$Vm©, àmMrZ ^maV Ho$ emgH$ ZmJ, àmMrZ AmXrdmgr gä¶Vm Omo ‘hmZ

AmíM¶© Wr, CÎmamnW Ho$ ZmJ emgH$ d {eënH$ma Am§XmobZ H$m B{Vhmg, Z§Xmo d goZm| H$s CËn{Îm Am¡a B{Vhmg

CZH$s à{gÕ nwñVHo§$ h¡ Omo CZHo$ ‘m¡{bH$ qMVZ H$m CXmhaU h¡&

S>m°. Zdb {d¶moJr ^maVr¶ amîQ´>r¶ Eo{Vhm{gH$ AZwgÝYmZ g{‘{V Ho$ Aܶj Wo&

S>m³Q>a gmh~ B{Vhmg g§Xoe Ho$ g§nmXH$s¶ nam‘e© ‘§S>b ‘| Wo& B{Vhmg g§Xoe Ho$ g¡H$‹S>mo nmR>H$m| Am¡a

B{Vhmg g§Xoe Ho$ gånmXH$ ‘§S>b H$s Amoa go CÝh| ^md^rZr lÕm§O{b&

à{VamoY H$m Zm‘ ‘wÐmamjg h¡, à{VamoY H$^r ‘aVm Zht,g§gma ‘| O~ VH$ Owë‘ ahoJm V~ VH$ à{VamoY ahoJm

{df‘Vm ‘ybH$ g§ñH¥${V ¶ñWmpñW{VdmX Ho$ {déÕd¡Mm[aH$ H«$m§{V Ho$ ‘hmZ ໶mV gm{h˶H$ma

‘wÐmamjg OrEd§

S>m°. Zdb {d¶moJr Or(^maVr¶ amîQ>r¶ Eo{Vhm{gH$ AZwgÝYmZ g{‘{V Ho$ Aܶj)

{OZH$m {Zdm©U hmo J¶m

B{Vhmg g§Xoe Am¡a ~m‘go’$ n[adma H$sB{Vhmg g§Xoe Am¡a ~m‘go’$ n[adma H$sB{Vhmg g§Xoe Am¡a ~m‘go’$ n[adma H$sB{Vhmg g§Xoe Am¡a ~m‘go’$ n[adma H$sB{Vhmg g§Xoe Am¡a ~m‘go’$ n[adma H$sAmoa goAmoa goAmoa goAmoa goAmoa go

eV²-eV² Z‘Z Ed§ lÕm§O{b

Page 4: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

4B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Eo{Vhm{gH$ nwamVÎd Am¡a ehar B{Vhmg H$s g‘ñ¶mE§-am‘eaU e‘m-am‘eaU e‘m-am‘eaU e‘m-am‘eaU e‘m-am‘eaU e‘m©

gwì¶dpñWV én go Eo{Vhm{gH$ ñWbmo§ Ho$ CËIZZAm¡a AÝdofUH$mo Ama§ hþE gm¡ gmb go A{YH$ hmoJE h¢& ehar B{Vhmg Ho$ N>mÌ CZ àma§{^H$CËIZZH$Vm©Am| Am¡a AÝdofH$m| Ho$ à{V H¥$Vk h¢,{OÝhm|Zo àmMrZ J§«Wm| ‘| Cpëb{IV ‘hÎdnyU© ZJam|Am¡a H$ñ~m| H$s ImoO~rZ H$s h¡& CÝhm|Zo ~‹S>o n¡‘mZona IwXmB© H$s Am¡a ~‹S>r-~‹S>r B‘maV| ImoO {ZH$mbr&Ebo³Om§S>a H$qZY‘ Zo, {OÝhm|Zo nwamVmpÎdH$ gd}jU(1862-66) Am¡a {’$a maVr¶ nwamVÎd gd}jU Ho$‘hm{ZXoeH$ (1879-85) H$m H$m‘ {H$¶m, AZoH$àmMrZ ZJam| H$s nhMmZ AmOH$b Ho$ ñWmZm| Ho$gmWH$s, O¡go ~gm‹T> Ho$ gmW d¡embr H$s Am¡a ~‹S>Jm§dHo$ gmW Zmb§Xm H$s& CZHo$ ~mX Ho$ {dÛmZm| Zo Bgà{H«$¶m H$mo Omar aIm& àmÀ¶{dXm| Zo Y‘© Am¡a AܶmË‘Ho$ Xoe Ho$ én ‘| ^maV H$s N>{d H$m àMma {H$¶m Wm&~m¡Õ ZJam| Ho$ ~mao ‘| MrZr ¶m{̶m| Ho$ d¥ÎmmVm| Ho$àH$meZ go ¶h N>{d Am¡a ^r Jhar hþB©& Bg{bECËIZZH$ÎmmAm| Zo AnZm ܶmZ ñVynm|, M¡Ë¶m|, ‘§{Xam|(~m¡Õ) {dhmam| Am{X VH$ hr gr{‘V aIm& ^m¡{VH$g§ñH¥${V Ho$ CX¶ Am¡a {dH$mg ‘| ^maVr¶m| H$m ³¶m¶moJXmZ Wm, BgH$s AdhobZm H$s JB©, Am¡a CZH$sgO©ZmË‘H$ j‘Vm ‘| g§Xoh 춳V {H$¶m J¶m& 1945‘| maV Ho$ Hw$N> àmMrZ ZJam| na {bIVo hþE, ñQw>AQ>©{nJm°Q> Zo ^maV H$s An[adV©Zerb àWmAm| Am¡a^m¡{VH$ g§ñH¥${V H$s MMm© H$s& CZH$m H$hZm h¡ {H$""^maVr¶ B{Vhmg ‘| àJ{V H$m Z H$moB© A§V{Z©{hVVÎd h¡ Am¡a Z h‘| Ty>§‹T>Zm Mm{hE- ~XbVr hþB© ‘mZdr¶Amdí¶H$VmAm| Ho$ AZwén g§ñWmAm| H$m H$moB© Ord§VCX²{dH$mg Zht {XImB© XoVm, ^m¡{VH$ g§ñH¥${V ‘| H$moB©àJ{V Zht ‘mby‘ n‹S>Vr Am¡a {Za§Va ~‹T>Vr hþB© Am~mXrHo$ AZwnmV ‘| CƒVa OrdZñVa H$m H«${‘H$ àgma

Zht ÑpîQ>JmoMa hmoVm&1 ñd^mdV… A§J«oO nwamVÎd{dXm|Zo maV H$s m¡{VH$ g§ñH¥${V na Am¡a ImgH$a BgH$sH$bm Am¡a ñWmn˶ na B©amZr2, ¶yZmZr3 AWdm amo‘moà^md ImoOm& {’$a, amOZr{V Am¡a g¡{ZH$ B{Vhmg go‘ZmoJ«ñV ahZo Ho$ H$maU CÝhm|Zo amO‘hbm| Am¡a ‘moMm©~§XnaH$moQ>m| H$s ImoO H$s& nmQ>{bnwÌ na E.Eb dmS>obH$s, 1896 H$r [anmoQ>© Am¡a Hw$‘«hma na S>r.dr. ñnyZaH$s 1913-14 B©. H$s [anmoQ>© ‘| ¶h ~mV C^aH$aAmVr h¡&

{Zambr VWm gw§Xa ‘y{V©¶m| Am¡a H$bmH¥${V¶m| H$moImoO {ZH$mbZo ‘| àma§{^H$ ¶yamonr¶ Am¡a ‘w»¶V…A§J«oO nwamVÎd{dXm| H$s Jhar é{M ahr& BZ‘| goA{YH$m§e ‘y{V©¶m| Am¡a H$bmH¥${V¶m| H$mo {~«{Q>eå¶y{O¶‘ Am¡a Aݶ {dXoer g§J«hm| H$mo g‘¥Õ H$aZo Ho${bE ~mha ^oO {X¶m J¶m& Cg g‘¶ ^maVr¶g§J«hmb¶m| H$mo AVrV Ho$ AX² wV Adeofm| H$m §S>mag‘Pm OmVm Wm& do OmXÿKa Am¡a AOm¶~ImZmH$hbmVo Wo& "N>moQ>r-‘moQ>r CnbpãY¶m|4' H$s nwamVmpÎdH$ÑpîQ> go Cnojm H$s OmVr Wr& ¶{X gmdYmZrnyd©H$BZH$m g§ajU Am¡a {díbofU {H$¶m OmVm, Vmo eharOrdZH$ o Aܶ¶Z Ho$ {bE do ~hþV ‘hÎd H$s {gÕhmo gH$Vr Wr§& dmñVd ‘| gmYmaU ehar ~pñV¶m| H$sVwbZm ‘| ‘R>m|, ‘§{Xam| Am¡a ‘hm{dhmam| H$mo A{YH$‘hÎd {X¶m J¶m&

dV©‘mZ eVmãXr Ho$ Vrgao Am¡a Mm¡Wo XeH$m| ‘|^maVr¶ nwamVÎd{dX² ~hþV Hw$N> g{H«$E hþE, bo{H$ZA§J«oOm| Ho$ {ZX}e ‘| H$m‘ H$aZo Ho$ H$maU do AnZo H$moAm¡n{Zdo{eH$ YmaUm go nyar Vah ‘w³V Zht H$a gHo$&ì¶mnH$ CËIZZm| Ho$ Ûmam CÝhm|Zo Xoe H$s gm§H¥${VH${damgV Ho$ ~hþV ~‹S>o {hñgo H$mo ~Mm {b¶m, ¶Ú{nBg‘| A{YH$m§eV… Ym{‘©H$ B‘maV| hr Wt& Hw$N>

Page 5: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

5B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

nwamVÎd{dXm| Zo {dXoer à^md H$mo R>rH$ hr ZH$mam,bo{H$Z B{VhmgH$mam| Ho$ gmW {‘bH$a CÝhm|Zo {‘WH$m|H$m ^r g¥OZ {H$¶m& JwáH$mb H$m ñdU©¶wJ BgH$mEH$ CXmhaU h¡&

‘m°{Q>©‘a {ˆba (1944-48) Ho$ g§ajU ‘|,joÌ-CËIZZ H$s àM{bV VH$ZrH$ H$s OJh ñVarH¥$VCËIZZ (ñQ>oQ>r’$mBS> E³gHo$doeZ) Zo bo br, {Og‘|^m¡{VH$ g§ñH¥${V Ho$ H«${‘H$ {dH$mg H$m gd}jU‘hÎdnyU© hm o CR>m& ¶Ú{n A[aH$‘oSw > EH$bg§ñH¥${Vdmbm ñWb Wm, {’$a ^r amo‘ Ho$ à^md H$sImoO H$s Mmh ‘| {ˆba H$mo ñVamZwH«$‘-CËIZZ H$sAmoa ào[aV {H$¶m&5 CZHo$ ^maVr¶ {eî¶m| Zo ^r BgrVah Ho$ CËIZZ-H$m¶© àma§ {H$E& A~ H$moB© ^r{H$gr àmMrZ eha Ho$ CX¶, {dH$mg Am¡a nVZ H$moñnîQ>V… g‘P gH$Vm Wm&

hmb Ho$ dfm] ‘| nwamVmpÎdH$ H$m¶© H$s {Xem Ho$~XbZo Ho$ H$maU Eo{Vhm{gH$ nwamVÎd nrN>o ah J¶mh¡& JV Vrg dfm] ‘| àmJ¡{Vhmg Am¡a AmÚ-B{VhmgH$m nVm bJmZo H$s hmo‹S> bJ JB© h¡& nwamdeoîm {OVZmàmMrZ hmoVm h¡, CgHo$ AÝdofH$ H$mo CVZm hr gå‘mZ{‘bVm h¡& nm{H$ñVmZ Ho$ ~Z OmZo Ho$ H$maU ‘w»¶h‹S>ßnmB© ñWb ^maV Ho$ ~mha Mbo JE h¢& AVEdXoe ‘| Eogo ñWbm| H$mo ImoOH$a hr Bg hm{Z H$mo nyam{H$¶m OmZm h¡& BgHo$ A{V[a³V, ^maV H$mo hr Am¶m]H$m ‘yb {Zdmg R>hamZo H$s AmH$m§jm ^r nmB© OmVr h¡{OgHo$ ’$bñdén AZ§V nwamVpÎdH$ ImoO| hmo MwH$sh¢&6 BZ à¶mgm| go àñVa-¶wJ, Vm‘«-nmfmU¶wJ, h‹S>ßnmg§ñH¥${V Am¡a {M{ÌV Yyga ‘¥X² m§S>m| H$m à¶moJ H$aZodmbm|Ho$ ~mao ‘| H$m’$s gm‘J«r gm‘Zo AmB© h¡&

bo{H$Z ¶h CnbpãY Eo{Vhm{gH$ nwamVÎd H$sH$s‘V na hþB© h¡& Bg àH$ma Ho$ nwamVÎd H$mo Xoe ‘|CnbãY gr{‘V gmYZm| Am¡a {deofVm H$m g‘w{MV{hñgm Zht {‘bm h¡& CZ ñWbm| ‘|, Ohm§ àmJ¡{Vhm{gH$Am¡a Eo{Vhm{gH$, XmoZm| Vah Ho$ Adeof {‘bVo h¢,

àmJ¡{Vhm{gH$ H$mb H$s [anmoQ>m] Am¡a {ddoMZmAm| naA{YH$ ܶmZ {X¶m J¶m h¡& ‘gbZ, {Mam§X Ho$ Hw$N>ImVm| (Q>|MoO) ‘| àmá ZdnmfmU Am¡a Vm‘«-nmfmUH$mbH$s gm‘J«r H$mo, {Og‘| hÈ>r Ho$ Am¡Oma ^r em{‘bh¢, OéaV go A{YH$ ‘hÎd {X¶m J¶m h¡& XH$Z Am¡a‘ܶ ^maV Ho$ AZoH$ ñWbm| ‘| Vm‘«-nmfmUr¶ Am¡aEo{Vhm{gH$, XmoZm| Vah H$s g§ñH¥${V¶m§ {‘bVr h¢,Am¡a Z XmoZm| Ho$ ~rM bJ^J N>… gm¡ dfm] H$m A§Vambh¡& ¶Ú{n XmoZm| g§ñH¥${V¶m| H$mo EH$ hr [anmoQ>© ‘| aImJ¶m h¡, VWm{n Vm‘«-nmfmUr¶ g§ñH¥${V na A{YH$ܶmZ {X¶m J¶m h¡&

¶Ú{n Eo{Vhm{gH$ nwamVÎd ‘| àmMrZ ZJam| H$mo‘hÎd {‘bm h¡&, {’$a ^r CgH$s n[a{Y ‘|o AWdmAÝ¶Ì n‹S>Zodmbo àmMrZ J«m‘rU ñWbm| H$m CËIZZZht Ho$ ~am~a hþAm h¡& Am¡Úmo{JH$ H«$m§{V Ho$ nhbo,n[adhZ H$s H${R>ZmB¶m| Ho$ H$maU, eha H$mo ImÚmÞAm{X Ho$ {bE AnZo n‹S>mog Ho$ àXoe na {Z ©a ahZmn‹S>Vm Wm& Bg{bE {ZH$Q>dVu n¥îR>àXoe Ho$ AÝdofUm|Am¡a Om§M-CËIZZm| Ho$ {~Zm {H$gr eha Am¡a CgHo$nmofH$ H¥${fH$ AmYma Ho$ g§~§Y H$m ñdén Zht g‘PmOm gH$Vm&

‘ܶ¶wJrZ ñWbm| Ho$ nwamVÎd H$s XþIX CnojmH$s OmVr h¡& ’$bñdén h‘| ‘ܶH$mb H$s ~pñV¶m|Ho$ OrdZ Ho$ ~mao ‘| H$‘ OmZH$mar h¡& B§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶Z

Am{H©$¶mobm°Or 1982-83…E [aì¶y ‘| Am{H©$¶mobm°Or 1982-83…E [aì¶y ‘| Am{H©$¶mobm°Or 1982-83…E [aì¶y ‘| Am{H©$¶mobm°Or 1982-83…E [aì¶y ‘| Am{H©$¶mobm°Or 1982-83…E [aì¶y ‘| "Ama§{^H$Eo{Vhm{gH$' (Abm© {hñQ>m°[aH$), "Ama§{^H$ ‘ܶ¶wJrZ'(Abu ‘o{S>db) Am¡a "CÎma-‘ܶ¶wJrZ' (boQ>‘o{S>db) nm[a^m{fH$ eãXm| H$m BñVo‘mb {H$¶m J¶mh¡& ¶h {ZíM¶ hr nwamVÎd ‘| H$mb-{ZU©¶ g§~§Yrnhbo Ho$ à¶mgm| H$mo AmJo ~‹T>mVm h¡ Am¡a Bgo B{VhmgHo$ {ZH$Q> bmVm h¡& bo{H$Z BZ VrZ H$mbm| H$m ³¶m{V{WH«$‘ h¡, BZH$s ³¶m AdYmaUm h¡ Am¡a à˶oH$H$mb H$s ^m¡{VH$ g§ñH¥${V H¡$gr h¡, Bgo ñnîQ> H$aZmA^r ~mH$s h¡&

Page 6: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

6B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

A§{V‘ ~mV& ehar B{Vhmg Ho$ g§X © ‘| j¡{VOCËIZZ H$s àmg§{JH$Vm {dMmaUr¶ h¡& ì¶mnH$ n¡‘mZona {H$E JE CËIZZ go {H$gr ZJa Ho$ AmH$ma Am¡aCgH$s Am~mXr Ho$ ~mao ‘| OmZH$mar {‘b gH$Vr h¡&H$m§ñ¶¶wJrZ ñWbm| ‘| ‘mohZOmoX‹S>mo H$m CËIZZ ~‹S>on¡‘mZo na hþAm Omo h‹S>ßnm Ho$ AmH$ma go nm§M JwZm~‹S>m Wm& Bg Cn‘hmÛrn ‘| ì¶mnH$ g§»¶m ‘| CnbãYAma§{^H$ Eo{Vhm{gH$ ñWbm| ‘| Ho$db Vj{ebm,H$m¡em§~r, A{hÀN>Ìm Am¡a ZmJmOw©ZH$m|S>m H$m ~‹S>o n¡‘mZona CËIZZ hþAm& AVa§OrIo‹S>m, amOKmQ>, I¡amS>rhAm¡a {Mam§X H$m CËIZZ ^r ¶WoîQ> hþAm h¡& bo{H$Z‘Wwam O¡go A{V‘hÎdnyU© ñWb A^r VH$ g‘w{MVIwXmB© Zht hþB© h¡&7

BZ gr‘mAm| Ho$ ~mdOyX, nhbo Ho$ ì¶mnH$CËIZZm| Am¡a hmb H$s bå~dV² VWm j¡{VO IwXmB¶m|Ho$ AmYma na ehar B{Vhmg {bIZo Ho$ à¶mg {H$EJE h¢& 1973 ‘| àH$m{eV AnZo {dÛÎmmnyU© à~§Y ‘|A‘bmZ§X Kmof Zo Ama§{^H$ B{VhmgH$mbrZ eharH$aUH$s g‘ñ¶m go OyPZo H$s H$mo{ef H$s&8 CZHo$ AZwgmaàemg{ZH$ Am¡a ì¶mnm[aH$ g§JR>Z ZJa Ho$ ApñVËdHo$ {bE A˶mdí¶H$ h¡&9 Kmof go nhbo ¶kXÎm e‘m©Zo 1953 Am¡a 1964 ‘| àmMrZ eham| Ho$ Adeofm|H$m gd}jU {H$¶m&10 BZ ñVw˶ à¶mgm| Ho$ ~mdOyXA^r ^r ZJam| Ho$ nVZ H$s g‘ñ¶m na11 emoYAmdí¶H$ h¢&

Aܶ¶Z ZJarH$aU H$m hmo ¶m ZJam| Ho$ nVZH$m, eham| H$s {eZm»V Amdí¶H$ h¡& BgHo$ {bE³¶m ‘mnX§S> hmo gH$Vo h¢? MmBëS> H$s emñÌr¶ n[a^mfm‘| ehar H«$m§{V H$s {deofVmAm| ‘| {demb B‘maVm|Am¡a YZr Am~mXrdmbr ~‹S>r-~‹S>r ~pñV¶m| H$m hmoZmAmdí¶H$ h¡& BgHo$ A{V[a³V ImÚmoËnmXZ go AbJahZodmbo dJ© (emgH$, {eënr, gm¡XmJa B˶m{X)VWm H$bm, {dkmZ Ed§ boIZ H$m g§dY©Z hmoVm h¡&H$m§ñ¶ ¶wJ H$s ehar H«$m§{V Ho$ ¶o gmao bjU ‘mZo JE

h¢&12 AZmO n¡Xm Zht H$aZodmbo ehadm{g¶m| H$monmogZodmbo {eën-{deofkm| H$s CnpñW{V Am¡aCËnmXH$m| go H$a Ho$ én ‘| àmá A{Yeof Ho$ ‘hÎd naMmBëS> Zo ~hþV ~b {X¶m& ES>åg Ho$ AZwgma {dñV¥VAmH$ma Am¡a KZr Am~mXr ZJarH$aU Ho$ {ZUm©¶H$H$maH$ h¢, Am¡a àmW{‘H$ ehar Amdí¶H$VmAm| ‘|{d{eîQ> {eënm| H$m ¶moJXmZ ZJʶ hmoVm h¡&13

¶o {dMma Ama§{^H$ B{VhmgH$mbrZ bm¡h¶wJrZeham| Ho$ g§X © ‘| ^r ì¶mnH$ én go Cn¶moJr h¢&bo{H$Z {demb B‘maVm| H$s CnpñW{V Am¡a {eënm|H$s {ZaW©H$Vm Ho$ VÎd Ama§{^H$ Eo{Vhm{gH$ eham| ‘|Zht nmE OmVo& AV¶m{YH$ dfm©, AmЩ pñW{V¶m§ Am¡a{Za§Va H$s ~m‹T> go Z{X¶m| go ~Zo AZoH$ ‘¡XmZr BbmH$m|‘| ~‹S>r B‘maVr g§aMZmE§ Zht {Q>H$ gH$Vr h¢& dñVwV…{‘Å>r Ho$ ‘H$mZdmbo§ eham| H$m A^md H$^r Zht ahmh¡& h‘mao {dMma ‘| eha H$s dmñV{dH$ nhMmZ Ho$dbAmH$ma Am¡a Am~mXr go Zht hmoVr, ~pëH$ ^m¡{VH$OrdZ H$s JwUdÎmm Am¡a ì¶mdgm¶m| Ho$ ñdén go hmoVrh¡& ¶Ú{n n¥îR>àXoe go àmá A{Yeof {H$gr eha Ho$ApñVËd Ho$ {bE A{Zdm¶© h¡, {’$a ^r Ho$db J¡a-H¥$fH$m| H$s ~pñV¶m| H$mo ehar H|$Ð Zht ‘mZm OmgH$Vm& [eënm| H$m g§H|$ÐU Am¡a ‘wÐm-AmYm[aV{d{Z‘¶ H$m àMbZ ehar OrdZ H$s CVZr hr‘hÎdnyU© {deofVmE§ h¢& ñWmn˶ {df¶H$ J«§Wm§§o ‘|{ZJ‘ AWdm eha Ho$m g^r dJm] Ho$ bmoJm| Am¡a~hþg§»¶ {epën¶m| H$s ~pñV¶m| Ho$ én ‘| R>rH$ hrn[a^m{fV {H$¶m OmVm h¡&14 ½¶mahdt eVmãXr Ho$d¡¶mH$aU H¡$¶Q> Ho$ AZwgma ZJa ({ZJ‘) H$mo Eogr~ñVr Ho$ én ‘| n[a^mpîmV {H$¶m OmVm h¡ Omo XrdmaAm¡a ImB© go {Kam hmo Am¡a Ohm§ {epën¶m| Am¡a gm¡XmJam|Ho$ g§Km| Ho$ H$mZyZ Am¡a [admO H$m àMbZ hmo&15

A~ h‘ nwamVpÎdH$ V϶m| Ho$ AmYma na eham|H$s nhMmZ Ho$ {M•m| na Hw$N> {dñVmanyd©H$ {dMmaH$a|Jo& ~ñVr H$m AmH$ma ‘hÎdnyU© {dMmaUr¶ q~Xþ

Page 7: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

7B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

h¡& EH$ Q>rbo AWdm EH$-Xÿgao go gQ>o hþE AZoH$Q>rbm| go, Omo ‘mn ‘| EH$ dJ©‘rb hm|, YZr Am¡a ~‹S>rAm~mXr H$m g§Ho$V {‘bVm h¡& My§{H$ [anmoQ>m] ‘| BgàH$ma H$s ‘mn| àm¶… Zht Xr OmVr, Bg{bE Z VmoAmH$ma Am¡a Z Am~mXr H$m AmH$bZ {H$¶m Om gH$Vmh¡& Ohm§ VH$ ‘wPo OmZH$mar h¡, A^r VH$ {H$gr Zo{H$gr Ama§{^H$ Eo{Vhm{gH$ H$mb Ho$ eha H$s Am~mXrH$m AmH$bZ Zht {H$¶m h¡, ¶Ú{n {M{ÌV Yyga‘¥X² m§S>dmbo AmÚ-Eo{Vhm{gH$ ñWbm| Ho$ ~mao ‘| AZoH$AZw‘mZ bJmE JE h¢&16

‘H$mZm| H$s gKZVm go KZr Am~mXr H$m g§Ho$V{‘bVm h¡, bo{H$Z gr{‘V CËI{ZV joÌ Ho$ H$maUEogo ÑîQ>m§V ~hþV H$‘ h¢& ¶{X eha {H$gr ZXr Ho$ VQ>na Zht ~gm h¡ Vmo Vmbm~m| Am¡a N>ëboXma Hy$nm| H$sA{YH$Vm go ¶h g§Ho$V {‘b gH$Vm h¡ {H$ {H$gr ~‹S>rAm~mXr H$mo BZHo$ Ob H$s OéaV n‹S>Vr Wr& gm»VmJ–m| Ho$ én ‘| à¶w³V N>ëboXma Hy$nm| go KZr ~pñV¶m|Ho$ g§Ho$V {‘bVo h¢& Omo ^r hmo, A~ VH$ {H$E JECËIZZm| go Bg g§X © ‘| A{YH$ ghm¶Vm Zht {‘bVr&

J¡a-H¥$fH$m| H$s ~hþg§»¶m ehar Am~mXr H$m{d{eîQ> bjU h¡& D$Üd© CËIZZm| go àmá bmohmo Ho$Am¡Omam| VWm Aݶ {eënmonH$aUm| go CZHo$ à¶mo³VmAm|Ho$ ì¶dgm¶ Ho$ ~mao ‘| Hw$N> OmZH$mar {‘b gH$Vr h¡&{eënmonH$aUm| go {eënr¶ VWm Aݶ J{V{d{Y¶m| H$mnVm MbVm h¡& BZ CnH$aUm| ‘| Ho$db Hw$ëhm{‹S>¶m§,~gybo, N>o{Z¶m§ Am{X hr Zht, ~pëH$ Hw$R>m{b¶m§,Myëho, ^{Æ>¶m§, a§JmB© Ho$ hm¡O Am{X ^r em{‘b h¢&BZHo$ gm‘m{OH$ Am¡a Am{W©H$ {Z{hVmWm] H$s Om§MAmdí¶H$ h¡& H¥${f Ho$ Am¡Omam| H$s H$‘r go H¥${f H$sKQ>Vr hþB© y{‘H$m H$m Am^mg {‘boJm& {Zñg§Xoh’$md‹S>m|, Hw$ëhm{‹S>¶m|, h§{g¶m| Am¡a ~gybm| H$m BñVo‘mb{eënm| Am¡a H¥${f, XmoZm| ‘| hmo gH$Vm h¡& bo{H$Z hbHo$ ’$mb H$s CnpñW{V AWdm AZwnpñW{V AnZm‘hÎd aIVr h¡& hmo gH$Vm h¡ Hw$N> H¥$fH$ ZJam| ‘|

~go aho hm|, bo{H$Z CZH$s g§»¶m A˶m{YH$ Zht ahrhmoJr& {’$a ^r, H¥$fH$m| H$s àmW{‘H$ Amdí¶H$VmAm|H$s ny{V© Ho$ {bE bmoho Ho$ Am¡Oma eham| ‘| ~ZVo Wo&Bg{bE ehar ñWbm| Ho$ CËIZZ ‘| Bg àH$ma Ho${eënmonH$aUm| Ho$ {‘bZo H$s Amem ~§YVr h¡& bo{H$ZD$Üd© CËIZZm| ‘| IwXmB© gr{‘V hmoZo Ho$ H$maU ~hþVHw$N> ^m½¶ na {Z ©a H$aVm h¡&

gr{‘V CËIZZm| go eha ‘| ahZodmbo {eënrJUVWm Aݶ {deofkm| Ho$ {R>H$mZm| H$m nVm bJmZmH${R>Z h¡& bo{H$Z Ohm§ H$ht Amdm|, Myëhm|, ^{Æ>¶m|,bm¡h ‘bm|, {g³Ho$ T>mbZo Ho$ gm§Mm|, ‘ZHo$, ‘moha|Am¡a ‘mohaN>mno T>mbZo Ho$ {bE gm§Mm|, Am yfUm|,‘¥Ê‘¶ dñVwAm| (Q>oamH$moQ>m) O¡gr dñVwE| {‘bVr h¢,CZgo {d{^Þ àH$ma Ho$ {epën¶m| Ho$ hmoZo H$m g§Ho$V{‘bVm h¡& {d{dY àH$ma Ho$ Am¡a àMwa g§»¶m ‘|‘¥X² m§S>m| H$s CnbpãY Vah-Vah Ho$ Hw$åhmam|o H$m nVmXoVr h¡&

Ama§{^H$ Eo{Vhm{gH$ H$mb Ho$ eham| ‘| eharH$aUHo$ H$B© Eogo {M• h¢ Omo h‹S>ßnmB© eham| ‘| Zht nmEOmVo& Eo{Vhm{gH$ eham| ‘| g§J{R>V VWm d¡¶p³VH${epën¶m| Am¡a gm¡XmJam| Ho$ ApñVËd H$m nVm gwnR>²¶‘moham| Am¡a A{^boIm| go MbVm h¡& ¶hm§ rQ>m, d¡embrAm¡a nhm‹S>nwa H$s ‘moham| Ho$ CXmhaU {XE Om gH$Voh¡§& BZHo$ Abmdm Bg àH$ma Ho$ eham| Ho$ CËI{ZVñVam| ‘| Hw$N> {g³Ho$ ^r {‘bVo h¢& {epën¶m| Am¡aì¶mnm[a¶m| H$s J{V{d{Ym| go Ow‹S>r hþB© YmVw-‘wÐm H$sCnbpãY {ZíM¶ hr Eogo ñWbm| H$mo ehar a§J àXmZH$aVr h¡& {g³H$m| Ho$ kmV hþE §S>ma ~VbmVo h¢ {H$YmVw-‘wÐm Ho$ ‘mܶ‘ go ‘mb-{d{Z‘¶ hmoVm Wm&ܶmVì¶ h¡ {H$ bJ^J VrZ XO©Z Ama§{^H$ Eo{Vhm{gH$ñWbm| go pg³Ho$ T>mbZo Ho$ gm§Mo {‘bo h¢& {OZg‘wÐVQ>r¶ ñWbm| na OhmOr ‘mbKmQ>m| AWdm‘mbJmoXm‘m| H$m nVm bJm h¡, CZH$m ZJa hmoZm ñnîQ>h¡& A[aH$‘oSw> Am¡a H$mdoarnVZ‘² BZHo$ AÀN>o ÑîQ>m§V

Page 8: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

8B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

h¢&bJVm h¡ {H$ H$s‘Vr Am¡a H$‘ H$s‘Vr nËWam|,

n[aîH¥$V ‘¥Ê‘¶ dñVwAm|, nVbr Xrdmam|dmbo VWmM‘H$sbo {‘Å>r Ho$ ~aVZm| O¡gr ‘yë¶dmZ, à{VîR>mnaH$AWdm {dbm{gVm H$s dñVwAm| H$m BñVo‘mb Eo{Vhm{gH$H$mb Ho$ eham| Ho$ CƒdUu¶ bmoJ H$aVo Wo& qdܶnd©V Ho$ X{jU pñWV ñWbm| go àmá ereo Ho$ ~aVZm|,hmWrXm§V H$s dñVwAm| Am¡a {d{^Þ àH$ma Ho$ amo‘r‘¥X² m§S>m| Ho$ ~mao ‘| ^r ¶hr gM ‘mby‘ n‹S>Vm h¡&N>V-N>mOZ H$aZo ‘| In‹S>m| H$m BñVo‘mb r Am~mXrHo$ YZr dJm] VH$ gr{‘V ahm hmoJm& b§~dV² CËIZZm|Ho$ AmYma na h‘ Bg àH$ma Ho$ gwPmd Xo gH$Vo h¢oAm¡a BZgo àmH²$-Am¡Úmo{JH$ H$mb Ho$ Cn^mo³Vm dJ©na àH$me n‹S>Vm h¡& bo{H$Z àmMrZ eham| ‘| Omo{dbm{gVm H$s dñVw Wr dhr Ama§{^H$ ‘ܶ¶wJ ‘|J«m‘rU Cƒ dJm] Ho$ {bE Amdí¶H$Vm ~Z JB© hmoJr&Ama§{^H$ ‘ܶ¶wJrZ J«m‘rU ñWbm| Ho$ CËIZZ go ¶h~mV gm{~V hmo gH$Vr h¡&

MmBëS> Ho$ ‘VmZwgma {demb B‘maV| A{YeofH$s InV H$s àVrH$ hmoVr h¢, ¶Ú{n BZgo OZgmYmaUna emgH$m| H$s ep³V Am¡a à{VîR>m H$m amo~ O‘Vmh¡& bo{H$Z AmíM¶© H$s ~mV h¡ {H$ Eogr B‘maV| Ama§{^H$Eo{Vhm{gH$ ZJam| ‘| Zht nmB© JB© h¢& nH$s B©Q>m| Ho$‘H$mZ bJ^J 300 B©.ny. Ho$ Amgnmg àH$me ‘|AmE Am¡a EH$ eVmãXr ~mX ‘hÎdynU© hmo JE& bo{H$Zeham| H$mo Ho$db BªQ> Ho$ ‘H$mZ Ho$ gmW Omo‹S>Zm JbVhmoJm& ‘ܶ E{e¶m Ho$ A§VJ©V A’$am{g¶m~ ‘|o {‘Å>rHo$ ‘H$mZm|dmbm eha nm¶m J¶m& ^maV ‘| BªQ> AWdmnËWa H$s ~Zr {demb B‘maV|, {OZ‘| {H$bo, ‘§{XaAm¡a ~m¡Õ {dhma em{‘b Wo, Ama§{^H$ ‘ܶ¶wJ ‘|ì¶mnH$ én go nmB© OmVr Wt& bo{H$Z CZ ZJam| H$sOZg§»¶m H$s OmZH$mar Zht h¡& CZH$mo ImÚmÞ,{eënmonH$aU Am¡a Vah-Vah H$s godmE§ H¡$go {‘bVrWt, BgH$m A^r VH$ nVm Zht h¡& ¶{X ‘ܶ-Jm§Jo¶

‘¡XmZr BbmH$m| O¡go AZoH$ H$N>mar ‘¡XmZm| H$s AmЩ,~agmVr Obdm¶w H$mo ܶmZ ‘| aIm OmE Vmo AÀN>on¡‘mZo na nH$s BªQ>m| Ho$ ‘H$mZ ~‹S>o ‘hÎd Ho$ ‘mby‘n‹S>Vo h¢ Am¡a do eham| H$s {deofVm ~Z OmVo h¢& ‘ܶE{e¶m H$s ewîH$ Obdm¶w ‘| {‘Å>r Ho$ ‘H$mZ {Q>H$mD$hmo gH$Vo h¢ Am¡a dhm§ Ho$db Eogo ‘H$mZ hr ZJam| H$m{Z‘m©U H$a gH$Vo h¢& na H$Nmar ‘¡XmZm| H$s AmЩVm ‘|do A{YH$ {XZm| VH$ Zht R>ha H$Vo& AmЩ Obdm¶w ‘|nH$s BªQ> Ho$ ‘H$mZ {‘Å>r Ho$ ‘H$mZ {Q>H$mD$ hmo gH$Voh¢ Am¡a dhm§ Ho$db Eogo ‘H$mZ hr ZJam| H$m {Z‘m©UH$a gH$Vo h¢& na H$N>mar ‘¡XmZm| H$s AmЩVm ‘| do doA{YH$ {XZm| VH$ Zht R>ha gH$Vo& AmЩ Odm¶w ‘|nH$s BªQ> Ho$ ‘H$mZ {‘Å>r Ho$ ‘H$mZm| go A{YH$ R>hagH$Vo h¢&

XH$Z Ho$ AZoH$ ñWmZm| ‘|o Am¡a Aݶ Eo{Vhm{gH$ñWbm| na H$moR>ma Am¡a AÞ §S>ma nmE JE h¢& Om{hahmoVm h¡ {H$ BZ‘| ehar Am~mXr Ho$ nmofU Ho$ {Z{‘ÎmA{Yeof ImÚmÞ g§{MV hmoVo Wo& ¶h n³Ho$ Vm¡a naZht H$hm Om gH$Vm {H$ ¶o AZmO gm¡XmJa bmVo WoAWdm amÁ¶ CÝh| H$a Ho$ én ‘| àmá H$aVm Wm&Yw{bH$Å> (Am§Y«àXoe) ‘|o AÞ §S>mam| go {g³Ho$ ~am‘XhþE h¢, {OZgo AZmO H$s IarX-{~H«$s gm{~V hmoVrh¡& ~hahmb AÞ §S>mam| go nVm MbVm h¡ {H$ ImÚmÞdhm§ XohmVr BbmH$m| go bmE OmVo Wo& BZ §S>mam| goXohmVm| na eham| H$s {Z ©aVm H$m g§Ho$V {‘bVm h¡&

J{b¶mo,§ XþH$mZm|, Zm{b¶m| Am¡a {H$bo~§{X¶m| goehar ~pñV¶m| Ho$ ~mao ‘| AÀN>r OmZH$mar {‘b gH$Vrh¡& H$ht-H$ht {H$bo~§{X¶m| H$m Hw$N> hX H$m nVmbJm¶m J¶m h¡, bo{H$Z {dÚ‘mZ H$ÀÀmr {‘Å>r H$rXrdmam| Am¡a nH$s BªQ>m| Ho$ naH$moQ>m| go g§Ho$V {‘bVm h¡{H$ do gwajm Ho$ {bE ~ZmE JE Wo, Am¡a ¶o H$m¡{Q>ë¶Ho$ AW©emñÌAW©emñÌAW©emñÌAW©emñÌAW©emñÌ Ho$ "XþJ©{Zdoe' AWdm "XþJ©{dYmZ' erf©H$n[aÀN>oX ‘| d{U©V AZwXoem| H$m Am§{eH$ nmbZ H$aVoh¢& {’$a ^r, àmMrZH$mb ‘| Ho$db amOgÎmm Am¡a

Page 9: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

9B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

àemgZ Ho$ ñWmZm| H$s hr Koam~§Xr H$s OmVr hmoJr&AZoH$ ñWbm| ‘| Zm{b¶m§ Am¡a H$ht-H$ht J{b¶m§

{‘bVr h¢& Zm{b¶m| Am¡a g’$mB© Ho$ à~§Ym| go KZrAm~mXr H$m g§Ho$V {‘bVm h¡& nydu CÎmaàXoe Ho$~{b¶m {Obo ‘| pñWV I¡amS>rh O¡go ÑîQ>m§Vm| ‘| nH$sBªQ>m| go nmQ>r hþB© AWdm H$ƒr g‹S>H$m| go Am¡a ‘H$mZm|H$s H$Vmam| H$o ~rM H$s J{b¶m| go XþH$mZm| Am¡a ~mOmaHo$ hmoZo H$m nVm MbVm h¡& XþH$mZm| Ho$ ñnîQ> g§Ho$V^rQ>m ‘| nmE OmVo h¢&

nyd© go npíM‘ Am¡a {’$a X{jU H$s Amoa ~‹T>Zona {Mam§X, ~³ga, I¡amS>rh, ‘gmoZ, gmohJam, ^rQ>m,AVa§OrIo‹S>m, H$m|S>mnwa, dS>Jm§d-‘mYdnwa, A[aH$‘oSw>B˶m{X O¡go AZoH$ ehar ñWbm| H$mo nhMmZZo ‘| h‘|AnZo ‘mZX§S>m| go ghm¶Vm {‘bVr h¡& BZH$m CËIZZhmo MwH$m h¡, bo{H$Z àmMrZ J«§Wm| ‘|o BZH$m nVm bJmZmH${R>Z h¡& Cgr H«$‘ go ImoOZo na àmMrZ J«§Wm| ‘|d¡embr, nmQ>{bnwÌ, dmamUgr, H$m¡em§~r, ûm¥§Jdoanwa,lmdñVr, hpñVZmnwa, A{hÀN>Ìm, ‘Wwam, B§ÐàñW,CÁO¡Z, moJdY©Z, H$mdoarnÎmZ‘² B˶m{X AZoH$ eham|H$m CëboI {‘bVm h¡& BZH$m nyU©V… CËIZZ ZhthþAm h¡& BZ‘| go AZoH$ H$m dU©Z MrZr ¶m{̶m| Zo{H$¶m h¡&

Omo bmoJ ehar ì¶dñWm Ho$ {bE AmH$ma Am¡aAm~mXr Ho$ KZËd H$mo {ZUm©¶H$ ‘mZVo h¢, CZHo$ {bEbå~dV² CËIZZ eham| H$s {eZm»V Ho$ {bE H$m’$sZht hmoVm& bo{H$Z h‘mar ÑpîQ> ‘| {H$gr OJh Ho${Zdmgr {OZ {eënm|H$aUm| Am¡a Aݶ dñVwAm| H$mà¶moJ H$aVo h¢ CZgo CZHo$ OrdZ H$s JwUdÎmm H$mnVm MbVm h¡ Am¡a BgH$m ‘hÎd Cg OJh Ho$ AmH$mago H$ht A{YH$ hmoVm h¡& Hw$fmU, jÌn Am¡a gmVdmhZg§ñH¥${Vdmbo AZoH$ Q>rbm| Ho$ gÑe EH$ hr g§ñH¥${VdmboñWb ‘| b§~dV² CËIZZ go Cg Q>rbo Ho$ nyao joÌ ‘|ahZodmbo àmMrZ {Zdm{g¶m§o H$s OrdZ-nÕ{V H$mAZw‘mZ {‘b gH$Vm h¡& ¶hr ~mV ~‹S>o gm§ñH¥${VH$

ñWbm| na bmJy hmoVr h¡& bo{H$Z ¶hm§ {’$a J«m‘rUAm¡a ehar joÌm| H$s m¡{VH$ OrdZ-nÕ{V¶m| Ho$ ~rMA§Va H$aZm n‹S>oJm& ¶h V^r g§ d hmoJm O~ Ama§{^H$Eo{Vhm{gH$ H$mb Ho$ J«m‘rU ñWbm| Ho$ nwamVÎd ‘|Hw$N> àJ{V hmo& A{^boIr¶ y{‘-AZwXmZm| ‘| AZoH$Jm§dm| H$s MMm© {‘bVr h¡, Am¡a CZ‘| go AZoH$ Jm§dm|H$s {eZm»V hmo MwH$s h¡& CÝh| CËIZZ VWm AÝdofUHo$ {Z{‘Îm MwZm Om gH$Vm h¡&

Bg ~rM h‘ bå~dV² CËIZZm| go A{YH$-go-A{YH$ bm^ CR>m gH$Vo h¢& EH$-Xÿgao go Xÿa ñWVH$B© ñWbm| go ^r ¶{X CËIZZ Ho$ Ûmam g‘mZ {eënm|Am¡a àm¡Úmo{JH$r H$m g§Ho$V {‘bVm h¡, Vmo Bg V϶H$mo ñWmZr¶ ‘hÎd go H$ht A{YH$ ‘hÎd àmá hmoVmh¡& EH$ hr g§ñH¥${V-H«$‘ ‘| Xÿa-Xÿa pñWV ñWbm| ‘|bå~dV² CËIZZm| go àmá gm‘{J«¶m| Ho$ nyU©¶moJ goeharH$aU H$s gm‘mݶ YmaUm ~Z gH$Vr h¡, hmbm§{H$¶h H$moB© ~hþV AÀN>r {d{Y Zht h¡& bå~dV² CËIZZm|Ûmam AZoH$ ñWbm| na ehar OrdZ H$s {deofVmE§àX{e©V hmoVr h¢, ¶{X do j¡{VO CËIZZm| Ûmam CX²Km{Q>V{deofVmm| go ‘ob ImVr h¢, Vmo ehar B{Vhmg Ho$ {bEBgH$m ‘hÎd Am¡a ^r ~‹T> OmVm h¡&

A~ VH$ bJ^J EH$ gm¡ Mmbrg ehar ñWbm|H$m CËIZZ hþAm h¡& Omo ñWb ˆrba H$s nÕ{V goImoXo JE h¢, CZ‘| go A{YH$m§e H$s [anmoQ>} B§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶ZB§{S>¶Z

Am{H©$¶mobm°Or - E [aì¶yAm{H©$¶mobm°Or - E [aì¶yAm{H©$¶mobm°Or - E [aì¶yAm{H©$¶mobm°Or - E [aì¶yAm{H©$¶mobm°Or - E [aì¶y ‘| {‘bVr h¡& bo{H$Z BZ[anmoQ>m] ‘| nmR>H$m| Ho$ Cn¶moJ Ho$ {bE H$mQ>-g§~§YraoIm§{H$V énaoIm (ñH$s‘¡{Q>H$ go³eZ) Ho$ Ûmam ñWbHo$ g‘mdoeH$ {MÌ ~hþV H$‘ {‘bVo h¢& {OZ CnbãYH$mQ>m| (go³e§g) Am¡a {dÚ‘mZ [anmoQ>m| ‘| Jwá emgH$m|Am¡a CZHo$ ~mX Ho$ H$mb Ho$ ehar nVZ Ho$ ñnîQ>g§Ho$V {‘bVo h¢, CZH$s g§»¶m A{YH$ Zht h¡& bå~dV²CËIZZ Ho$ Ûmam àX{e©V COm‹S> go eham| Ho$ nVZ Ho${df¶ ‘| AZw‘mZ bJm¶m Om gH$Vm h¡& bo{H$Z CgH$sAmbmoMZm ‘| ¶h Xbrb Or Om gH$Vr h¡ {H$ Q>rbo Ho$

Page 10: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

10B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{OZ ^mJm| ‘| IwXmB© Zht hþB©, CZ‘| ^r Am~mXr Ho${M• {‘b gH$Vo h¢& bo{H$Z ¶hm§ h‘| CËIZZH$Vm© Ho${ddoH$ na ^amogm H$aZm hmoJm Omo AnZo CËIZZ-ñWb H$s OmZH$mar aIVm h¡& Bggo ^r Ah‘ ~mV¶h h¡ {H$ O~ AZoH$ ñWbm| na ~ma§~ma nVZ Am¡aCOm‹S> Ho$ {M• {‘bZo bJVo h¡§ Vmo CZgo {H$gr à{Vén(n¡Q>Z©) H$m AZw‘mZ hmo OmVm h¡ {OgH$s Cnojm ZhtH$s Om gH$Vr& CËIZZ Mmho bå~dV² hþAm hmo AWdmj¡{VO, bå~dV² CËIZZm| go àmá gmao {ZîH$f© ’${h¶mZAm¡a oZ gm§J Ho$, Omo eha Ho$ {H$gr Img ^mJ H$mZht ~pëH$ nyao eha H$m dU©Z H$aVo h¢, àojUm| gog§nwîQ> hmoVo h¢& MrZr VrW©¶mÌr Eogo Á¶mXmVa ~moÕZJam| Ho$ nVZ H$m dU©Z H$aVo h¢ {OZH$mo CÝhm|Zonm§Mdr Am¡a gmVdt eVmpãX¶m| ‘| ñd¶§ XoIm Wm&

eham| Ho$ {dH$mg Am¡a nVZ H$m ì¶mnma Ho$ B{VhmgHo$ gmW K{ZîR> g§~§Y h¡& ^maV Am¡a amo‘ Ho$ Amngrì¶mnma Ho$ {bE EH$Va’$m nwamVmpÎdH$ gmú¶ {‘bVmh¡, ³¶m§o{H$ àm¶Ûrnr¶ ^maV ‘| àmá amo‘r gm‘mZm| H$sVwbZm ‘| amo‘r gm‘«mÁ¶ go Hw$N> hr, {N>Q>nwQ> ^maVr¶dñVwAm| Ho$ {‘bZo H$s gyMZm {‘br h¡& maV ‘w»¶V…amo‘r {‘ò Am¡a npíM‘r E{e¶m go ì¶mnma H$aVm Wm,‘Ja dhm§ ‘wpíH$b go {H$gr ^maVr¶ dñVw Ho$ àmáhmoZo H$s I~a {‘bVr h¡& {Zñg§Xoh ~oJam‘(A’$Jm{ZñVmZ) ‘| CËIZZ Ho$ ’$bñdén nhbr-Xÿgar eVmpãX¶m| Ho$ maVr¶ hmWrXm§V {‘bo h¢&17 BgràH$ma, ¶Ú{n ^mo{VH$ Adeofm| Ho$ d¡km{ZH$ narjUgo dñm|, ImÚmÞm| B˶m{X Ho$ ApñVËd Ho$ ~mao ‘o §nVmbJ gH$Vm h¡, {’$a ^r Hw$fmUH$mb ‘| ^maV Am¡a‘ܶ E{e¶m Ho$ Amngr ì¶mnma ‘| {H$Z-{H$Z nʶ-dñVwAm| H$m BñVo‘mb hmoVm Wm, BgH$s OmZH$mar Zhth¡&

X{jU-nyd© E{e¶m Ho$ gmW ^maV Ho$ ì¶mnma Ho$g§~§Y ‘| Eogr hr nwamVmpÎdH$ pñW{V nmB© OmVr h¡&X{jU ^maVr¶ ehar ñWbm| ‘| àmá MrZr {‘Å>r Ho$

~aVZ H$m ‘yb òmoV MrZ ahm hmoJm, O¡gm{H$ dmñVd‘| Zdt eVmãXr AWdm ~mX Ho$ H$mb Ho$ H$mhr(gobS>m°Z) ~aVZm| Ho$ ‘m‘bo ‘| h¡& bo{H$Z X{jU-nyd© E{e¶m Ho$ A§VJ©V Hw$N> ñWmZm| Ho$ CËIZZ ‘|{g’©$ ereo Am¡a Aݶ gm‘{J«¶m| Ho$ ^maVr¶ ‘ZHo$nmE JE h¢&18 ¶{X Mm¡Wr Am¡a Xgdt eVmpãX¶m| Ho$~rM ^maV Ho$ gmW X{jU-nyd© E{e¶m H$m g{H«$¶ì¶mnma hmoVm Wm, Vmo nwamVÎd ‘| BgH$m àXe©Z hmoZmMm{hE& Omh§ VH$ OmZH$mar h¡, X{jU-nyd© E{e¶mB©Am¡a ImgH$a qhX-amo‘r ì¶mnma Zo B©gm H$s VrgareVmãXr VH$ Bg àm¶Ûrn ‘| eham| Ho$ {dH$mg ‘| R>mog¶moJXmZ {H$¶m& gwXÿa ñWb‘mJu¶ VWm g‘wÐnmar ì¶mnmaH$mo j{V nhþ§MVo hr ehar H|$Ðm| H$m èhmg Ama§ hmoJ¶m&

ZJam| Ho$ nVZ H$s n[a^mfm H$aZm Amdí¶H$Zht h¢ ZJarH$aU Ho$ R>mog bjUm| H$m g§Ho$V D$na{H$¶m Om MwH$m h¡& ¶{X {H$gr ehar ñWb na ¶objU AZwnpñWV hmo§ AWdm {Za§Va èhmgmoÝ‘wIAdñWm ‘| hm|, Vmo JZam| H$ onVZ H$s gOrd H$ënZmH$s Om gH$Vr h¡& Bggo AZoH$ àíZ I‹S>o hmoVo h¢&{dZJarH$aU Ho$ ì¶mnH$ V϶ H$s à{H«$¶m H$mo H¡$go‘gPm OmE? ³m Bgo Ho$db ^maVr¶ g‘mO H$sAm§V[aH$ J{VH$s Ho$ AmYma na ñnîQ> {H$¶m Om gH$Vmh¡? eham| ‘| Ho$db emgH$, g¡{ZH$ VWm Ym{‘©H$ Am¡a{dÛmZ bmoJ hr Zht ~gVo Wo, A{nVw dhm§ {eënr,gm¡XmJa Am¡a AZoH$ godH$ dJ© ^r ahVo Wo& ¶{Xeham| H$m nVZ hþAm Vmo ZJadm{g¶m| H$m ³¶m hþAm,Am¡a do AnZr AmOr{dH$m H¡$go A{O©V H$aVo Wo? ³mZJam| Ho$ èhmg Zo emgH$ dJ© Am¡a amÁ¶ Ho$ M[aÌ H$moà^m{dV {H$¶m? {epën¶m| Ho$ hþZa H$m ³¶m Cn¶moJhþAm Am¡a CZHo$ nm[al{‘H$ H$m wJVmZ H¡$go hmoVmWm? ZJam| Ho$ nVZ Zo H¥${f Ho$ {dñVma H$s H$hm§ VH$ghm¶Vm H$s? gm¡XmJam| Am¡a ì¶mnm[a¶m| Zo {H$g hXVH$ Am¡a H$~ VH$ AnZo na§namJV ì¶dgm¶m| H$mo

Page 11: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

11B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

N>mo‹S>H$a ZE Y§Yo AnZmE? ‘R>, ‘hm{dhma Am¡a{H$bo~§X ’$m¡Or N>md{Z¶m§ (J¡[agZ), {OZ‘| J¡aH¥$fH$m|H$s àYmZVm Wr, {H$g àH$ma Ama§{^H$ Eo{Vhm{gH$H$mb Ho$ ZJam| go {^Þ Wr? g~go ~‹T>H$a ¶h {H$

ZJam| Ho$ èhmg Am¡a ‘ܶH$mb Ho$ Ama§ ‘|o C^aVrhþB© gm‘§Vr ì¶dñWm Ho$ ~rM {H$g àH$ma H$m g§~§YWm? h‘| à˶oH$ CËI{ZV ñWb Ho$ nVZ Ho$ {M•m| H$s{eZm»V H$aZo Am¡a BZ àíZm| ‘| go Hw$N> Ho$ CÎma XoZoH$m à¶ËZ H$aZm hmoJm&

{Q>ßn{U¶m§ …{Q>ßn{U¶m§ …{Q>ßn{U¶m§ …{Q>ßn{U¶m§ …{Q>ßn{U¶m§ …1. ñQ>wAQ>© {nJm°Q>, g‘ E§{eE§Q> {gQ>rO Am°’$ B§{S>¶m,g‘ E§{eE§Q> {gQ>rO Am°’$ B§{S>¶m,g‘ E§{eE§Q> {gQ>rO Am°’$ B§{S>¶m,g‘ E§{eE§Q> {gQ>rO Am°’$ B§{S>¶m,g‘ E§{eE§Q> {gQ>rO Am°’$ B§{S>¶m,

n¥.1-22. ÑîQ>m§V Ho$ {bE S>r.~r. ñnyZa, "X OmoamoEpñQ´>¶Z

{n[a¶S> Am°d B§{S>¶Z {hñQ>ar', X OZ©b Am°d XX OZ©b Am°d XX OZ©b Am°d XX OZ©b Am°d XX OZ©b Am°d X

am°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogmBQ>r Am°d JoQ> {~«Q>oZam°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogmBQ>r Am°d JoQ> {~«Q>oZam°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogmBQ>r Am°d JoQ> {~«Q>oZam°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogmBQ>r Am°d JoQ> {~«Q>oZam°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogmBQ>r Am°d JoQ> {~«Q>oZ

E§S> Am¶ab¢S>, E§S> Am¶ab¢S>, E§S> Am¶ab¢S>, E§S> Am¶ab¢S>, E§S> Am¶ab¢S>, 1915, n¥îR> 63-82 XoI§|&3. ga Om°Z ‘me©b a{MV Q>¡p³gbmQ>¡p³gbmQ>¡p³gbmQ>¡p³gbmQ>¡p³gbm (VrZ {OëX) ‘|

¶yZmZr àrmmd na Amdí¶H$Vm go A{YH$ ~b{X¶m J¶m ho, ¶Ú{n AݶWm ¶h CÎm‘ [anmoQ>© h¡&

4. ~wb§Xr~mJ (nQ>Zm) Ho$ ~mao ‘| {bIVo hþE ñnyZaH$hVo h¢ … ""¶h ñWb ñnîQ>V… N>moQ>o-N>moQ>onwamdeofm| ‘| g‘¥Õ h¡'', EZwAb [anmoQ>© Am°d XEZwAb [anmoQ>© Am°d XEZwAb [anmoQ>© Am°d XEZwAb [anmoQ>© Am°d XEZwAb [anmoQ>© Am°d X

Am{H©$Amobm°{OH$b god© Am°d B§{S>¶m, B©ñQ>Z©Am{H©$Amobm°{OH$b god© Am°d B§{S>¶m, B©ñQ>Z©Am{H©$Amobm°{OH$b god© Am°d B§{S>¶m, B©ñQ>Z©Am{H©$Amobm°{OH$b god© Am°d B§{S>¶m, B©ñQ>Z©Am{H©$Amobm°{OH$b god© Am°d B§{S>¶m, B©ñQ>Z©

g{H©$b, ’$m°a 1914-15,g{H©$b, ’$m°a 1914-15,g{H©$b, ’$m°a 1914-15,g{H©$b, ’$m°a 1914-15,g{H©$b, ’$m°a 1914-15, gwn[aQ>|S>|Q²>g [anmoQ©,~mH$snwa, 1915, n¥. 49, bo{H$Z do BZ naܶmZ Zht XoVo&

5. E.Kmof Am¡a H¥$îUXod Ho$ boIZ-gh¶moJ Ho$ gmWAma.B.E‘ {ˆba "A[aH$‘oSw> … EZ B§S>mo-amo‘ZQ>©oqS>J ñQ>oeZ Am°Z X B©ñQ> H$moñQ> Am°d B§{S>¶m',

E§{eE§Q> B§{S>¶m,E§{eE§Q> B§{S>¶m,E§{eE§Q> B§{S>¶m,E§{eE§Q> B§{S>¶m,E§{eE§Q> B§{S>¶m, g§. 2, 1946, n¥. 17-124.6. Ama.Eg.e‘m©, ‘¡Q>r[a¶b H$ëMa E§S> gmoeb‘¡Q>r[a¶b H$ëMa E§S> gmoeb‘¡Q>r[a¶b H$ëMa E§S> gmoeb‘¡Q>r[a¶b H$ëMa E§S> gmoeb‘¡Q>r[a¶b H$ëMa E§S> gmoeb

’$m°‘|©e§g BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,’$m°‘|©e§g BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,’$m°‘|©e§g BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,’$m°‘|©e§g BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,’$m°‘|©e§g BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m, Aܶm¶ 2-4Am¡a n[a{eîQ> III

7. Xoe H$s {dembVm H$mo ܶmZ ‘| aIVo hþE àmMrZ^maVr¶ eha g§»¶m ‘| ~hþV A{YH$ Zht bJVo&amo‘r gm‘«mÁ¶ ‘| bJ^J 1500 eha Wo, Omo

BQ>br, AmB~o[a¶m Ho$ àm¶Ûrn nydu àm§Vm| Am¡a{‘ò H$mo N>mo‹S>H$a CÎmar A’«$sH$m Ho$ g‘wÐVQ>r¶joÌ ‘| ’¡$bo hþE Wo (H$sW hm°nqH$g, "BH$m°Z{‘H$J«moW E§S> Q>mCg BZ ³bm{gH$b E{Q>p³dQ>r', Q>mC§gQ>mC§gQ>mC§gQ>mC§gQ>mC§g

BZ gmogmBQ>rO, BZ gmogmBQ>rO, BZ gmogmBQ>rO, BZ gmogmBQ>rO, BZ gmogmBQ>rO, {’${bn E~«åg Am¡a B.E.[a½bo,g.n¥.70)& ¶Ú{n ¶h gyMr AnyU© ‘mZr OmVrh¡, bo{H$Z ^maV H$s VwbZm ‘| Bggo ^r H$‘g§»¶m Mm¢H$m XoZodmbr OJVr h¡& ¶h g§ d h¡{H$ ¶{X Ho$db nwamVÎd H$m hr ghmam {b¶mOmE, Vmo amo‘r eham| H$s g§»¶m ~hþV H$‘ hmoOmEJr& ^maVr¶ gm{hp˶H$ gmú¶ go ghm¶VmZht {‘bVr& {gH§$Xa Zo A[añQ>mo~wbwg H$mo CgjoÌ ‘| A{YH$mar ~ZmH$a oOm Wm, Omo qgYwZXr Ho$ nya~ H$s Amoa hQ> OmZo go Imbr hmo J¶mWm& A[añQ>mo~wbwg Zo dhm§ bmoJm| go ^ao EH$hOma go A{YH$ eham| Am¡a Jm§dm| Ho$ Adeofm|H$mo XoIm& ¶h g§»¶m A{Va{OV hmo gH$Vr h¡,bo{H$Z {’$a ^r ^maV Am¡a nm{H$ñVmZ H$mo CZ~pñV¶m| Ho$ Adeofm| H$s {eZm»V Ho$ {bE AnZoà¶mgm| H$mo VoO H$aZm hmoJm& maVr¶ nwamVÎd ‘|g§ajU H$s ì¶dñWm r Iam~ h¡& ""JM H$s hþB©(noìS>) g‹S>H|$, AmX‘H$X à{V‘mE§, N>m¶mXmañV§ md{b¶m§, ‘§{Xa, ì¶m¶m‘embmE§, ñZmZmJma,PaZo, ZmQ²>¶embmE§, Iwbr a§J y{‘¶m§ Am¡a H¥${Ì‘ObgoVw àmMrZ ZJam| Ho$ ñ‘maH$ Adeof'' ‘mZoOmVo h¡& bo{H$Z BZH$s VwbZm ‘| maV Ho$ àmMrZZJar¶ ñ‘maH$ ~‹S>o H§$Jmb {XImB© n‹S>Vo h¢&

Page 12: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

12B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

8. E.Kmof, X {gQ>r BZ Abu {hñQ>m°[aH$b B§{S>¶m&X {gQ>r BZ Abu {hñQ>m°[aH$b B§{S>¶m&X {gQ>r BZ Abu {hñQ>m°[aH$b B§{S>¶m&X {gQ>r BZ Abu {hñQ>m°[aH$b B§{S>¶m&X {gQ>r BZ Abu {hñQ>m°[aH$b B§{S>¶m&9. dhr, n¥. 20-2110. dmB.S>r.e‘m©, "E³gßbmoaoeZ Am°d {hñQ>m°[aH$b

gmBQ²>g', E AmB,E AmB,E AmB,E AmB,E AmB, g§.9 1953, ñnoeb Ow~brZ§~a, n¥. 116-69, "[a‘|g Am°d Abu{hñQ>m°[aH$b {gQ>rO', Am{H©$¶mobm°{OH$b [a‘|g,Am{H©$¶mobm°{OH$b [a‘|g,Am{H©$¶mobm°{OH$b [a‘|g,Am{H©$¶mobm°{OH$b [a‘|g,Am{H©$¶mobm°{OH$b [a‘|g,

‘mݶw‘|Q²>g E§S> å¶y{O¶åg,‘mݶw‘|Q²>g E§S> å¶y{O¶åg,‘mݶw‘|Q²>g E§S> å¶y{O¶åg,‘mݶw‘|Q²>g E§S> å¶y{O¶åg,‘mݶw‘|Q²>g E§S> å¶y{O¶åg, g§. … E.Kmof&11. BZ g‘ñ¶m na {ZåZm§{H$V aMZmAm| ‘| Hw$N> ܶmZ

{X¶m J¶m h¡… Ama.Eg.e‘m©, "{S>Ho$ Am°d J¡Oo{Q>H$Q>mC§g BZ Jwá E§S> nmoñQ>Jwá Q>mBåg', àmogrqS>½gàmogrqS>½gàmogrqS>½gàmogrqS>½gàmogrqS>½g

Am°d X B§{S>¶Z {hñQ>ar H$m§J« og,Am°d X B§{S>¶Z {hñQ>ar H$m§J« og,Am°d X B§{S>¶Z {hñQ>ar H$m§J« og,Am°d X B§{S>¶Z {hñQ>ar H$m§J« og,Am°d X B§{S>¶Z {hñQ>ar H$m§J«og, V¢Vrgdm§A{YdoeZ, ‘wOâ’$anwa, 1972, n¥. 94-104;~r.S>r. MÅ>monmܶm¶, "Q´>|S> E§S> A~©Z g|Q>g© BZAbu ‘o{S>db B§{S>¶m … EZ Amdaì¶y', {gMwEqQ>J{gMwEqQ>J{gMwEqQ>J{gMwEqQ>J{gMwEqQ>J

B§{S>¶Z {hñQ>ar, B§{S>¶Z {hñQ>ar, B§{S>¶Z {hñQ>ar, B§{S>¶Z {hñQ>ar, B§{S>¶Z {hñQ>ar, g§.…Eg.^Å>mMm¶© Am¡a amo{‘bmWmna, 1986, n¥. 8-33; Ama.EZ.Z§Xr,"³bm¶§Q>, [aMwAb E§S> H$m°Zpâb³Q> BZ Abu~«m÷UrH$b Am°S>©a', AmB EM Ama, AmB EM Ama, AmB EM Ama, AmB EM Ama, AmB EM Ama, IV1979-80, n¥. 103-9; dr.Ho$. R>mHw$a,

A~©ZmBOoeZ BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,A~©ZmBOoeZ BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,A~©ZmBOoeZ BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,A~©ZmBOoeZ BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m,A~©ZmBOoeZ BZ E§{eE§Q> B§{S>¶m, 1982H$m‘oída àgmX, 1984, {gQ>rO,{gQ>rO,{gQ>rO,{gQ>rO,{gQ>rO, H«$mâQ>²g E§S>H«$mâQ>²g E§S>H«$mâQ>²g E§S>H«$mâQ>²g E§S>H«$mâQ>²g E§S>

H$m°‘g© A§S>a X Hw$fmUmO&H$m°‘g© A§S>a X Hw$fmUmO&H$m°‘g© A§S>a X Hw$fmUmO&H$m°‘g© A§S>a X Hw$fmUmO&H$m°‘g© A§S>a X Hw$fmUmO&12. dr.Jm°S>©Z MmBëS>, "X A~©Z [adm°ë¶yeZ',

1950; J«oJar Eb.nm°ñgob (g§.), E§{eE§Q>E§{eE§Q>E§{eE§Q>E§{eE§Q>E§{eE§Q>

{gQ>rO Am°d X B§S>g, {gQ>rO Am°d X B§S>g, {gQ>rO Am°d X B§S>g, {gQ>rO Am°d X B§S>g, {gQ>rO Am°d X B§S>g, n¥.12-1713. am°~Q>© ‘¡H$ ES>åg, "X ZoMwab {hñQ>ar Am°d

A~©{ZÁ‘', 1968, ‘m°ñgob (g§.) … E§{eE§Q> E§{eE§Q> E§{eE§Q> E§{eE§Q> E§{eE§Q>

grQ>rO Am°d X B§S>g²,grQ>rO Am°d X B§S>g²,grQ>rO Am°d X B§S>g²,grQ>rO Am°d X B§S>g²,grQ>rO Am°d X B§S>g², n¥. 12-17.14. ‘¶‘V,‘¶‘V,‘¶‘V,‘¶‘V,‘¶‘V,X n ¥ . 34-35, ¶h eãX

~hþH$‘©H$ma¶w³V‘² h¡& ‘mZgma,~hþH$‘©H$ma¶w³V‘² h¡& ‘mZgma,~hþH$‘©H$ma¶w³V‘² h¡& ‘mZgma,~hþH$‘©H$ma¶w³V‘² h¡& ‘mZgma,~hþH$‘©H$ma¶w³V‘² h¡& ‘mZgma,X , , , , , n¥. 42 ämrXoI|, Ohm§ ~hþH$‘©H$ma¡¶w©³V§ {ZJ‘§ VXþXmhV‘²~hþH$‘©H$ma¡¶w©³V§ {ZJ‘§ VXþXmhV‘²~hþH$‘©H$ma¡¶w©³V§ {ZJ‘§ VXþXmhV‘²~hþH$‘©H$ma¡¶w©³V§ {ZJ‘§ VXþXmhV‘²~hþH$‘©H$ma¡¶w©³V§ {ZJ‘§ VXþXmhV‘²{b{IV h¡& {ZJ‘ H$m AW© hmQ> AWdm gm¡XmJam|H$m Xb/H$madm§ h¡, ‘mo{Z¶a {d{b¶åg, g§ñH¥$V-g§ñH¥$V-g§ñH¥$V-g§ñH¥$V-g§ñH¥$V-

B§J{be {S>³eZar,B§J{be {S>³eZar,B§J{be {S>³eZar,B§J{be {S>³eZar,B§J{be {S>³eZar, à{dpîQ> "{ZJ‘' XoI|&15. àH$man[aImpÝdV lo{UY‘©g§¶w³V g§ñWmZ‘²…

n{U{Z na H¡$¶Q> H$m mî¶, VII, 314, I; Bghdmbo Ho$ {bE ‘¢ ~r.EZ.Eg. ¶mXd H$m Am^marhÿ§&

16. ~«÷XÎm goQ²>b‘|Q²>g Am°d X n|Q>oS> Jo do¶a BZgoQ²>b‘|Q²>g Am°d X n|Q>oS> Jo do¶a BZgoQ²>b‘|Q²>g Am°d X n|Q>oS> Jo do¶a BZgoQ²>b‘|Q²>g Am°d X n|Q>oS> Jo do¶a BZgoQ²>b‘|Q²>g Am°d X n|Q>oS> Jo do¶a BZ

h[a¶mUm, h[a¶mUm, h[a¶mUm, h[a¶mUm, h[a¶mUm, AàH$m{eV nrEM.S>r. emoY-à~§Y,Hw$éjoÌ {díd{dÚmb¶, 1980&

17. Á¶m§Zr A~mo¶a, "E§{e¶§Q> B§{S>¶Z AmBdarO ’«$m°‘"E§{e¶§Q> B§{S>¶Z AmBdarO ’«$m°‘"E§{e¶§Q> B§{S>¶Z AmBdarO ’«$m°‘"E§{e¶§Q> B§{S>¶Z AmBdarO ’«$m°‘"E§{e¶§Q> B§{S>¶Z AmBdarO ’«$m°‘

~oJam‘, A’$Jm{ZñVmZ'~oJam‘, A’$Jm{ZñVmZ'~oJam‘, A’$Jm{ZñVmZ'~oJam‘, A’$Jm{ZñVmZ'~oJam‘, A’$Jm{ZñVmZ', "X OZ©b Am°d X"X OZ©b Am°d X"X OZ©b Am°d X"X OZ©b Am°d X"X OZ©b Am°d X

B§{S>¶Z gmogmBQ>r Am°d Amo[aE§Q>b AmQ>©',B§{S>¶Z gmogmBQ>r Am°d Amo[aE§Q>b AmQ>©',B§{S>¶Z gmogmBQ>r Am°d Amo[aE§Q>b AmQ>©',B§{S>¶Z gmogmBQ>r Am°d Amo[aE§Q>b AmQ>©',B§{S>¶Z gmogmBQ>r Am°d Amo[aE§Q>b AmQ>©', n¥.34-46'

18. EM.~r.gaH$ma, H$ëMab [aboe§g {~Q>{dZH$ëMab [aboe§g {~Q>{dZH$ëMab [aboe§g {~Q>{dZH$ëMab [aboe§g {~Q>{dZH$ëMab [aboe§g {~Q>{dZ

B§{S>¶m E§S> gmCW-B©ñQ> E{e¶Z H§$Q´>rO, B§{S>¶m E§S> gmCW-B©ñQ> E{e¶Z H§$Q´>rO, B§{S>¶m E§S> gmCW-B©ñQ> E{e¶Z H§$Q´>rO, B§{S>¶m E§S> gmCW-B©ñQ> E{e¶Z H§$Q´>rO, B§{S>¶m E§S> gmCW-B©ñQ> E{e¶Z H§$Q´>rO, Aܶm¶11, n¥. 248 XoI|& ‘bm¶m, nydu Omdm Am¡aCÎmar ~mo{Z©¶mo ‘| àmá AZoH$ ‘ZH$m| H$mo B©gm Ho$nyd© H$s g{X¶m| Ho$ amo‘r, {hÎmr, mo{Z{e¶mB© Am¡aX{jU ^maVr¶ òmoVm|dmbm, ‘mZm OmVm h¡&^maVr¶ ‘ZH$m| H$m ì¶mnma B©gdr gZ² H$s àma§{^H$eVmpãX¶m| ‘| Omar Wm, O¡gm{H$ nm§S>rMoar Ho${ZH$Q> A[aH$‘oSw> AWdm dranVZ‘² Am¡a H$moMrZMrZ Ho$ AmoH$ B¶mo go ~am‘X nwamdeofm| go à‘m[UVhmoVm h¡& ^maVr¶ gm¡XmJa H$mo ~Xbo ‘| ³¶m{‘bVm Wm, BgH$s OmZH$mar Zht h¡&

Page 13: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

13B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

OZnX¶wJrZ B{Vhmg OmZZo Ho$ òmoV

àmL²> ‘m¡¶© ¶wJ ‘| boIZ-H$bm H$m A^mdàmL²> ‘m¡¶© ¶wJ ‘| boIZ-H$bm H$m A^mdàmL²> ‘m¡¶© ¶wJ ‘| boIZ-H$bm H$m A^mdàmL²> ‘m¡¶© ¶wJ ‘| boIZ-H$bm H$m A^mdàmL²> ‘m¡¶© ¶wJ ‘| boIZ-H$bm H$m A^mdàmMrZ ^maV H$m B{Vhmg, {deofV… amOZr{VH$

B{Vhmg OmZZo Ho$ gmYZ A˶ën h¢& àmMrZ H$mb ‘|h‘mao Xoe ‘| Cg àH$ma go amOZr{VH$ B{Vhmg {bIZoH$s àWm Zht Wr, O¡go AmOH$b {bIm OmVm h¡&

AmYw{ZH$ AW© ‘| {bIm J¶m àW‘ maVr¶ B{Vhmg-AmYw{ZH$ AW© ‘| {bIm J¶m àW‘ maVr¶ B{Vhmg-AmYw{ZH$ AW© ‘| {bIm J¶m àW‘ maVr¶ B{Vhmg-AmYw{ZH$ AW© ‘| {bIm J¶m àW‘ maVr¶ B{Vhmg-AmYw{ZH$ AW© ‘| {bIm J¶m àW‘ maVr¶ B{Vhmg-

J«ÝW "amOVa§{JUr' h¡,J«ÝW "amOVa§{JUr' h¡,J«ÝW "amOVa§{JUr' h¡,J«ÝW "amOVa§{JUr' h¡,J«ÝW "amOVa§{JUr' h¡, {OgH$s aMZm H$í‘ra ‘| H$ëhUZm‘ H${d Zo ~mahdt eVr B©. ‘| H$s Wr& BgHo$ nyd©^maV ‘| Omo ^r B{Vhmg-J«ÝW {bIo J¶o, CZHo$boIH$m| H$m Z Vmo ÑpîQ>H$moU "d¡km{ZH$' Wm Am¡a ZCZH$m CÔoí¶ Cg àH$ma H$m amOZr{VH$ B{Vhmg{bIZm Wm O¡gm H$ëhU Zo {bIm& do "B{Vhmg'g§km H$m à¶moJ ~hþV ì¶mnH$ AW© ‘| H$aVo Wo& AmOH$b{Ogo "gm‘m{OH$ {dkmZ' H$hVo h¡ ñWybV… dhr"B{Vhmg' H$s n[a^mfm Wr& CXmhaUmW©, H$m¡{Q>ë¶ Ho$AZwgma ""nwamU, B{Vd¥Îm, Am»¶m{¶H$m, CXmhaU,Y‘©emñÌ Am¡a AW©emñÌ do g^r B{Vhmg Ho$ {df¶h¢'' (nwamU{‘{Vd¥Îm-‘m»¶m{¶H$moXmhaU§ Y‘©emñÌ-‘W©emņ̃, M¡Vr{Vhmg…) (AW©ímmñÌ, 1.4 J¡amobmH$m g§ñH$aU, n¥.19) Cnamo³V n[a^mfm H$mo ‘mZZodmbo Xoe ‘| AmYw{ZH$ ¶wJ ‘| "d¡km{ZH$' H$ho OmZodmbo B{Vhmg {dkmZ H$m {dH$mg hmo hr H¡$go gH$VmWm?

Ohm§ VH$ Am{^bo{IH$ gm‘J«r H$m àíZ h¡,àñVwV boIH$ H$s ÑpîQ> go ¶hr ‘mݶVm {H$OZnXH$mbrZ Ed§ àmapå^H$ ‘m¡¶©¶wJrZ ^maVdmgr(npíM‘moÎma àXoe H$mo N>mo‹S> H$a, {OgHo$ {ZdmgrB©amZ Ho$ A{YH$ma ‘| ahZo Ho$ H$maU {d{dY B©amZr{b{n¶m| go n[a{MV aho hm|Jo) boIZ-H$bm go n[a{MVWo, e§H$mñnX h¡& g¡ÝYd-¶wJ Ho$ AÝV (AÆ>mahdreVr B©.ny.) Ho$ CnamÝV ämmaV ‘| {‘bo àmMrZV‘

A{^boI AemoH$ Ho$ Y‘©boI (Vrgar eVr B©.ny.)h¢& Bg ~rM ‘| ì¶VrV hmoZo dmbo bJ^J S>o‹T> ghòdîmm] H$m H$moB© A{^boI A^r VH$ CnbãY Zht hþAmh¡& ¶h V϶ MÝÐJwá ‘m¡¶© Ho$ emgZ H$mb ‘| ^maVAmZo dmbo ¶yZmZr amOXÿV ‘oJmñWo{ZO‘oJmñWo{ZO‘oJmñWo{ZO‘oJmñWo{ZO‘oJmñWo{ZO Ho$ gmú¶ gonyU©V… g§JV h¡& ñQ´>o~mo Zo EH$ ñWb na ‘oJmñWo{ZOH$mo Bg àH$ma CX²Y¥V {H$¶m h¡… ""‘oJmñWo{ZO H$hVmh¡ {H$ O~ dh ‘oÊS>moH$moÅ>mog (MÝÐJwá ‘m¡¶©) Ho$ Xa~ma‘| Wm, ¶Ú{n {e{~a H$s OZg§»¶m Mmbrg hOmaWr, CgZo {H$gr {XZ r Xmo gm¡ Ðo»‘ go A{YH$ ‘yë¶H$s dñVwAm| H$s Mmoar H$s [anmoQ>© Zht gwZr Am¡a dh^r Eogo bmoJm| Ho$ ~rM ‘| Omo A{b{IV H$mZyZm| H$mà¶moJ H$aVo h¢& ³¶m§o{H$, dh (AWm©V ‘oJmñWo{ZO)AmJo H$hVm h¡, CZH$s boIZ-H$bm H$m kmZ hr Zhth¡ Am¡a do AnZr g^r ~mVm| H$mo ñ‘¥{V H$s ghm¶Vm goV¶ H$aVo h¢&'' (‘Oy‘Xma, ³bm{gH$b EH$mÊQ²>g Am°dBpÊS>¶m, n¥.210)& ‘oJmñWo{ZO Ho$ Bg H$WZ H$moO~ h‘ AemoH$ Ho$ nyd© ì¶VrV hmoZo dmbo S>o‹T> ghòdfm] ‘| ^maV ‘| {b{IV A{^boIm| Ho$ gd©Wm A^mdHo$ gmW {‘bmVo h¢& (~hþV go {dÛmZ gmohJram (CÎmaàXoe), go àmá H$m§ñ¶-nÌ A{^boI (ã¶yba,AmB©.E.A³Qy>~a 1896; Om¶gdmb, B.AmB©.,22,n¥.1-3) Ed§ ~§Jmb go àmá ‘hmñWmZJ‹T> A{^boI‘| (gaH$ma, g.B.ny.79) H$mo MÝÐJwá ‘m¡¶© Ho$ H$mbH$m AWdm Cggo ^r nwamZm ‘mZVo h¢& Hw$N> {dÛmZm| Zo~‹S>br nmfmU A{^boI (dhr , n¥.89) H$mo àmL²>‘m¡¶© ¶wJ H$m ‘mZm h¡& naÝVw ¶o boI {V{W{dhrZ h¢Am¡a {H$gr ^r amOm H$m Zm‘ go CëboI Zht H$aVo&AV… do AemoH$H$mbrZ AWdm CgHo$ ^r ~mX Ho$ hmogH$Vo h¢& Vmo {ZîH$f© A{Zdm¶© hmo OmVm h¡ {H$Vmo {ZîH$f© A{Zdm¶© hmo OmVm h¡ {H$Vmo {ZîH$f© A{Zdm¶© hmo OmVm h¡ {H$Vmo {ZîH$f© A{Zdm¶© hmo OmVm h¡ {H$Vmo {ZîH$f© A{Zdm¶© hmo OmVm h¡ {H$

boIH$ -boIH$ -boIH$ -boIH$ -boIH$ - S>m°.lram‘ Jmo¶b,

Page 14: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

14B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

àmH²$AemoJ¶wJrZ ^maVr¶ OZ boIZ-H$bm goàmH²$AemoJ¶wJrZ ^maVr¶ OZ boIZ-H$bm goàmH²$AemoJ¶wJrZ ^maVr¶ OZ boIZ-H$bm goàmH²$AemoJ¶wJrZ ^maVr¶ OZ boIZ-H$bm goàmH²$AemoJ¶wJrZ ^maVr¶ OZ boIZ-H$bm go

An[a{MV Wo&An[a{MV Wo&An[a{MV Wo&An[a{MV Wo&An[a{MV Wo& àñVwV boIH$ Zo AemoH$s¶ ~«m÷r{b{n H$m Aܶ¶Z H$aHo$ ^r ¶h {gÕ {H$¶m h¡ {H$dh {b{n Vrgar eVr B©.ny. ‘| hr Am{dîH¥$V hþB© Wr&(Xo., lram‘ Jmo¶b, H$m "~«m÷r pñH«$ßQ>… EZ BÝdoÝeZAm°d Abu ‘m¡¶© nr[a¶S>', Zm‘H$ boI Omo S>m°.Eg.nr.Jwá Ûmam gånm{XV J«ÝW "Amo[aOZb Am°d~«m÷r' ‘| àH$mí¶ h¡&)& ~«m÷r {b{n d g§ñH¥$V ì¶mH$aUHo$ nmañn[aH$ gå~ÝY ‘| ^r ¶hr à‘m{UV hmoVm h¡&¶h ghr h¡ {H$ nm{b {Ì{nQ>H$ ‘| ¶Ì-VÌ Eogo H$WZ{‘bVo h¢, {OZgo boIZ-H$bm Ho$ ApñVËd H$m n[aM¶{‘bVm h¡& (¶Wm "A³I[aH$m' Zm‘H$ Iob Ed§ nÌm|,{b{IV AmXoem§o, KmofUmAm| boIZr Am{X Ho$ CëboIgo) naÝVw Bg gm{h˶ H$s aMZm ~wÕ Ho$ n[a{Zdm©U(483 B©.ny.) Ho$ CnamÝV àmaå^ hþB© Wr Am¡a àW‘eVr B©.ny. ‘| b§H$m ‘| Bgo àW‘ ~ma boI ~Õ {H$EOmZo Ho$ g‘¶ VH$ H$s OmVr ahr Wr& AV… ¶h H$hZmAg§ d h¡ {H$ {Ì{nQ>H$ Ho$ do A§e {OZ‘| boIZ-H$bm H$m CëboI h¡ àmH²$AemoH$s¶ hr h¢- doAemoH$moÎma ¶wJrZ ^r hmo gH$Vo h¢&

ñd¶§ nm{b {Ì{nQ>H$ ‘| ^r Bg ~mV Ho$ ñnîQ> dg~b g§Ho$V CnbãY h¡ {H$ AemoH$ go nyd© ^maVboIZ-H$bm go An[a{MV Wm& EH$, "{dZ¶{nQ>H$'Ho$ AZwgma àW‘ ~m¡Õ g§J{V n[a{Zdm©U Ho$ VËH$mb~mX VWmJV Ho$ Yå‘ d {dZ¶ go g§~pÝYV CnXoem|H$mo g§Jm¶Zm ¶m ‘m¡{IH$ én go Xmoham H$a gwa{jVH$aZo Ho$ {bE ~wbmB© JB© Wr& Bg g§J{V ‘| VËH$mbrZ¶wJ Ho$ CƒV‘ dJ© Ho$ gXñ¶m| Zo ^mJ {b¶m Wm& ¶hAm¶mo{OV hr H$s J¶r Wr ‘JY-Zaoe AOmVeÌw Ho$VÎdmdYmZ ‘|& ñnîQ>V… VËH$mbrZ ^maV ‘| boIZ-H$bm kmV hmoVr Vmo Bg g§Jr{V Ho$ A{YH$m§e gXñ¶gmja hmoVo Am¡a do {ZpíMV én go VWmJV Ho$ CnXoem|H$mo {b{n~Õ H$aZo H$s ~mV gmoMVo& ¶hr ~mV Xÿgarg§Jr{V Ho$ ~mao ‘| H$hr Om gH$Vr h¡ Omo H$bmemoH$ Ho$

VÎdmdYmZ ‘| àW‘ g§JrV Ho$ gm¡ df© CnamÝV, AWm©V²Mm¡Wr eVr B©.ny. Ho$ àmaå^ ‘| Am¶om{OV H$s J¶r&Xÿgao, AJa ~wÕH$mb ‘| maV Ho$ bmoJ {bIZm OmZVohmoVo Vmo nwñVH|$ ~m¡Õ {^jwAm| Ho$ X¡{ZH$ OrdZ ‘|{ZíM¶ hr ‘hÎdnyU© ñWmZ nmVr; bo{H$Z {dZ¶ Ho${Z¶‘m| ‘|, {OZ‘| {^jwAm| Ho$ {bE Amdí¶H$ N>moQ>rgo N>moQ>r dñVwE±- ¶Wm CñVam, gwB©, ZhþÞm, Am{XVH$- {JZmB© JB© h¢, ‘{gnmÌ, boIZr, nwñVH$m| Am¡a‘{gnmÌ, boIZr, nwñVH$m| Am¡a‘{gnmÌ, boIZr, nwñVH$m| Am¡a‘{gnmÌ, boIZr, nwñVH$m| Am¡a‘{gnmÌ, boIZr, nwñVH$m| Am¡a

nmÊSw>{b{n¶m| H$m CëboI H$hr Zht AmVm&nmÊSw>{b{n¶m| H$m CëboI H$hr Zht AmVm&nmÊSw>{b{n¶m| H$m CëboI H$hr Zht AmVm&nmÊSw>{b{n¶m| H$m CëboI H$hr Zht AmVm&nmÊSw>{b{n¶m| H$m CëboI H$hr Zht AmVm& BZH$mCëboI CZ dñVwAm| H$s gyMr ‘| r Zht {‘bVm, OmoCnmgH$ Vmo aI gH$Vo Wo, {^jw Zht& AJa ~wÕH$mbrZ^maVr¶ OZVm nwñVH$m| go n[a{MV hmoVr Vmo ¶h ~mVAgå^d Wr& Vrgao, ñd¶§ {Ì{nQ>H$ go ñnîQ> h¡ {H$BgHo$ aM{¶VmAm| Ho$ ‘Z ‘| {H$gr gwÎm H$mo {b{n~ÕH$aZo H$m {dMma VH$ Zht Am¶m& ¶hm§ VH$ {H$ gm‘mݶOZm| Ûmam ^r {H$gr gwÎm H$mo {b{n~Õ H$aZo H$sgå^mdZm ^r CZHo$ ‘Z ‘| Zht AmB©& CXmhaUmW©,EH$ {Z¶‘ Ho$ AZwgma {^jw bmoJ dfm©dmg Ho$ g‘¶ZJa ‘| Zht Om gH$Vo Wo, naÝVw H$moB© ‘aUmgÞ CnmgH$CZHo$ nmg AJa ¶h g‘mMma oOZm Wm {H$ Cgo H$moB©gwÎm ¶mX h¡ Omo Aݶ OZm| H$mo kmV Zht h¡ Am¡aBg{bE CgHo$ ‘aZo Ho$ gmW CgHo$ {dñ‘¥V hmo OmZoH$s Ame§H$m h¡, V~ g§K H$s Amoa go H$moB© {^jw CggwÎm H$mo grIZo Ho$ hoVw ZJa ‘| dfm©dmg H$mb ‘| ^roOm Om gH$Vm Wm& Bgr àH$ma EH$ {Z¶‘ Ho$ AZwgma

AJa {H$gr {dhma ‘| H$moB© Eogm {^jw Zht hmoVm Wm{Ogo nm{V‘mo³I Ho$ {Z¶‘ ¶mX hm|, Vmo g§K H$s Amoago H$moB© {^jw n‹S>mog Ho$ {H$gr {dhma ‘| OmH$a CZ{Z¶‘m| H$mo ¶mX H$aHo$ AmVm Wm& {Ì{nQ>H$ Ho$ AݶH$B© ñWbm| na Bg àH$ma Ho$ H$WZ {‘bVo h¢ {OZgoñnîQ> h¡ {H$ ¶h gm{h˶, eãX-gy{M¶m| Am¡a H$moem|g{hV, gånyU©V… H$ÊR>ñW aIm OmVm Wm& CXmhaUmW©,"A§JwÎma' 3.107 ‘| H$hm J¶m h¡ {H$ AJa {^jwJUHo$db H$mì¶mË‘H$ Am¡a amoMH$ gwÎmm| H$mo hr ¶mX aI|Jo

Page 15: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

15B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Am¡a Jå^ra AW© dmbo gwÎmm| H$s Amoa ܶmZ Zht X|JoVmo gÕ‘© H$s hm{Z hmoJr& Bgr àH$ma "A§JwÎma'20.147 ‘| H$hm J¶m h¡ {H$ {OZ {^jwAm| H$mo ~hþVgo gwÎm H$ÊR>ñW h¢, do AJa CÝh| Xÿgam| H$mo ñ‘aUZht H$amE§Jo Vmo do gwÎm CZHo$ gmW {dbwá hmo OmE§Jo,{Oggo gÕ‘© H$mo hm{Z nhþ§MoJr& "A§JwÎma' 5.136 Ho$AZwgma {dÛÎmm H$m {dH$mg ~ma-~ma XmohamZo go hmoVmh¡& ¶hm§ r nwñVH$m| H$m CëboI Z {H$¶m OmZm ‘hÎdnyU©h¡& BZ V϶m| go ñnîQ> h¡ {H$ nm{b {Ì{nQ>H$ H$s aMZmHo$ g‘¶ ^maVr¶ g‘mO boIZ-H$bm go {dhrZ Wm&A~, O¡gm {H$ D$na H$hm Om MwH$m ho, nm[b {Ì{nQ>H$H$s aMZm n[a{Zdm©U Wm& A~, O¡gm {H$ D$na H$hmOm MwH$m h¡, nm{b {Ì{nQ>H$ H$s aMZm n[a{Zdm©U(438 B©.ny.) go boH$a b§H$m-Zaoe ~Å>Jm{‘Ur Ho$emgZ H$mb (27 B©.ny.) Ho$ ~rM ‘| hþB©& AemoH$ H$mg‘¶ (Vrgar eVr B©.ny.) O~ maVr¶ g‘mO {e{jVhmoZo bJm, Bg XmoZm| {V{W¶m| Ho$ ‘ܶ n‹S>Vm h¡& AV…{ZîH$f© A{Zdm¶© h¡ {H$ {Ì{nQ>H$ Ho$ Omo A§e g‘mOHo$ {Zaja hmoZo H$m g§Ho$V XoVo h¢ do àmH²$AemoH$s¶ ¶wJHo$ Am¡a Omo A§e boIZ-H$bm go n[aM¶ àH$Q> H$aVoh¢, do AemoH$moÎma ¶wJ Ho$ h¢& ñnîQ>V… g‘mO Ho$ gmjahmo OmZo Ho$ ~mX Eogr ~mV| Bg gm{h˶ ‘| Zht Omo‹S>rOm gH$Vr Wt, {OZgo boIZ-H$bm H$m AZpñVËdg§Ho${VV hmoVm h¡&

~hþV go {dÛmZ doXmoÎmaH$mbrZ g§ñH¥$V gm{h˶Ho$ ~hþV go J«ÝWm| H$mo -O¡go, nm{U{Z H$s "AîQ>mܶm¶r'H$m¡{Q>ë¶ H$m "AW©emñÌ' VWm Jm¡V‘, {dîUw d d{eîR>Ho$ Y‘©gyÌ, Omo boIZ-H$bm go n[a{MV h¡- AemoH$Ho$ nyd© boIZ-H$bm Ho$ ApñVËd H$mo à‘m{UV H$aZoHo$ {bE àñVwV H$aVo h¢& BZ‘| nm{U{Z (5 dt eVrB©.ny.) npíM‘moÎma àXoe Ho$ ebmVwa ñWmZ Ho$ {ZdmgrWo Ohm§ Cg ¶wJ ‘| B©amZ Ho$ gmIm‘Zrîmr g‘«mQ>m| H$mà wËd Wm& Bg{bE dh B©amZr àOm aho hm|Jo Am¡aIamoîR>r, Eao‘mBH$ Ed§ B©amZr {b{n¶m| go CZH$m n[aM¶

ahm hmoJm& bo{H$Z CZH$m boIZ-H$bm go n[aM¶ ¶hà‘m{UV Zht H$aVm {H$ eof maV Ho$ bmoJ r gmjaWo, Cgr àH$ma O¡go VËH$mbrZ ¶yZm{Z¶m| H$m gmjahmoZm ¶h à‘m{UV Zht H$aVm {H$ Cg ¶wJ Ho$ ñnoZrVWm ’«$m§grgr r {bIZm OmZVo Wo& Ohm§ VH$ H$m¡{Q>ë¶Ho$ AW©emñÌ H$m àíZ h¡, ~hþV go {dÛmZ O¡go déAm,am¶Mm¡Ywar, Om°br, H$sW, Q>r.~amo, ^mÊS>maH$a Am{XBgo ‘m¡¶m}Îma¶wJrZ aMZm ‘mZVo h¢& àñVwV n§p³V¶m| H$mboIH$ (Xo. Jmo¶b, Eg.Ama, "X [a{S>b Am°d MmU³¶EÊS> H$m¡{Q>ë¶,' {Okmgm, O¶nwa, 1, A§H$ 3-4 n¥.32-51& Bgo ñWybV… Cg ¶wJ H$s aMZm ‘mZVm h¡O~ dmËñ¶m¶Z Zo AnZm "H$m‘gyÌ' {bIm AWm©V²bJämJ 300 B©. Ho$ Amgnmg H$s& Ohm§ VH$ Y‘©gyÌm|H$s ~mV h¡, BZ H$s {V{W¶m§ gd©Wm A{ZpíMV h¢&A{YH$m§e {dÛmZ² BZH$s aMZm B©gdr gZ² Ho$ Hw$N> hrnyd© g‘má hþB© ‘mZVo h¡& AV… BZ J«ÝWm| goàmH²$AemoH$s¶ ¶wJ ‘o boIZ-H$bm H$m àMbZ à‘m{UVZht hmoVm&

Ohm§ VH$ d¡{XH$ gm{h˶ H$m àíZ h¡, ¶h ~mVg^r B{VhmgH$ma ñdrH$ma H$aVo h¡ {H$ d¡{XH$ J«ÝWm|d¡{XH$ J«ÝWm|d¡{XH$ J«ÝWm|d¡{XH$ J«ÝWm|d¡{XH$ J«ÝWm|

‘| boIZ-H$bm H$m CëboI à˶jV… H$ht ^r Zht‘| boIZ-H$bm H$m CëboI à˶jV… H$ht ^r Zht‘| boIZ-H$bm H$m CëboI à˶jV… H$ht ^r Zht‘| boIZ-H$bm H$m CëboI à˶jV… H$ht ^r Zht‘| boIZ-H$bm H$m CëboI à˶jV… H$ht ^r Zht

hþAm h¡& hþAm h¡& hþAm h¡& hþAm h¡& hþAm h¡& Omo {dÛmZ d¡{XH$ ^maV ‘o§ boIZ-H$bm H$màMbZ ‘mZVo h¢, do ^r Ho$db ¶hr VH©$ XoVo h¢ {H$d¡{XH$ gm{h˶ ‘| {d{dY àH$ma Ho$ N>ÝXm| Ho$ à¶moJ,~‹S>r-~‹S>r g§»¶mAm| Ho$ CëboI VWm Eogo hr AݶV϶m| go ¶h g§Ho$V {‘bVm h¡ {H$ d¡{XH$ Am¶© {bIZmOmZVo Wo& naÝVw BZ namoj à‘mUm| go BVZm ‘hÎdnyU©{ZîH$f© {ZH$mbZm C{MV Zht hmoJm, {deofV… O~h‘ OmZVo h¢ {H$ d¡{XH$ H$mb ‘| Am¡a CgHo$ ~mX ^r

Am¶m] H$s {ejm-àUmbr àH¥$˶m ‘m¡{IH$-Jwé-Am¶m] H$s {ejm-àUmbr àH¥$˶m ‘m¡{IH$-Jwé-Am¶m] H$s {ejm-àUmbr àH¥$˶m ‘m¡{IH$-Jwé-Am¶m] H$s {ejm-àUmbr àH¥$˶m ‘m¡{IH$-Jwé-Am¶m] H$s {ejm-àUmbr àH¥$˶m ‘m¡{IH$-Jwé-

{eî¶ naånam na {Z^©a Wr& Xÿgao, ñdV§Ì ^maV ‘|{eî¶ naånam na {Z^©a Wr& Xÿgao, ñdV§Ì ^maV ‘|{eî¶ naånam na {Z^©a Wr& Xÿgao, ñdV§Ì ^maV ‘|{eî¶ naånam na {Z^©a Wr& Xÿgao, ñdV§Ì ^maV ‘|{eî¶ naånam na {Z^©a Wr& Xÿgao, ñdV§Ì ^maV ‘|

d¡{XH$¶wJrZ ñWbm| H$m H$m’$s CËIZZ hþAm h¡,d¡{XH$¶wJrZ ñWbm| H$m H$m’$s CËIZZ hþAm h¡,d¡{XH$¶wJrZ ñWbm| H$m H$m’$s CËIZZ hþAm h¡,d¡{XH$¶wJrZ ñWbm| H$m H$m’$s CËIZZ hþAm h¡,d¡{XH$¶wJrZ ñWbm| H$m H$m’$s CËIZZ hþAm h¡,

naÝVw H$ht go ^r H$moB© A{^boI ³¶m {‘Å>r H$m EogmnaÝVw H$ht go ^r H$moB© A{^boI ³¶m {‘Å>r H$m EogmnaÝVw H$ht go ^r H$moB© A{^boI ³¶m {‘Å>r H$m EogmnaÝVw H$ht go ^r H$moB© A{^boI ³¶m {‘Å>r H$m EogmnaÝVw H$ht go ^r H$moB© A{^boI ³¶m {‘Å>r H$m Eogm

R>rH$am ^r Zht {‘bm h¡ {Og na H$moB© Aja IwXmR>rH$am ^r Zht {‘bm h¡ {Og na H$moB© Aja IwXmR>rH$am ^r Zht {‘bm h¡ {Og na H$moB© Aja IwXmR>rH$am ^r Zht {‘bm h¡ {Og na H$moB© Aja IwXmR>rH$am ^r Zht {‘bm h¡ {Og na H$moB© Aja IwXm

Page 16: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

16B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

hmo&hmo&hmo&hmo&hmo& Vrgao, ~m¡Õ gm{h˶ go à‘m{UV h¡ {H$ ~wÕ Ho$¶wJ ‘| ^r {dÚm H$m AmXmZ-àXmZ ‘m¡{IH$ én gohmoVm Wm& ~mX ‘| ^r "‘wIñWm{dÚm'"‘wIñWm{dÚm'"‘wIñWm{dÚm'"‘wIñWm{dÚm'"‘wIñWm{dÚm' hr ‘hÎdnyU©‘mZr OmVr ahr, "~hþ-lwV' ({OÝhm|Zo ~hþV gwZm h¡)bmoJm| H$mo {dÛmZ ‘mZm OmVm ahm Am¡a O~ nwñVH|${bIr OmZo bJr Vmo CÝh| "gañdVr‘wI'"gañdVr‘wI'"gañdVr‘wI'"gañdVr‘wI'"gañdVr‘wI' H$hm J¶m&¶o g~ V϶ àmH²$AemoH$s¶ ^maVr¶m| H$mo {b{n{dhrZ{gÕ H$aVo h¢&

nwamVmpÎdH$ gm‘J«rnwamVmpÎdH$ gm‘J«rnwamVmpÎdH$ gm‘J«rnwamVmpÎdH$ gm‘J«rnwamVmpÎdH$ gm‘J«rOZnXH$mbrZ A{^boI CnbãY Z hmoZo Ho$ H$maU

Bg ¶wJ Ho$ B{Vhmg Ho$ {bE h‘| nwamVmpÎdH$ gmú¶E§d gm{h˶ na {Z ©a ahZm n‹S>Vm h¡& BZ‘| nwamVmpÎdH$gm‘J«r àYZV… H$m¡emå~r, hpñVZmnwa, Am{XOZnX¶wJrZ ZJam| Ho$ Adeofm| Ho$ én ‘| h¢& naÝVwBggo amOZr{VH$ B{Vhmg Ho$ nwZ{Z‘m©U ‘| {~ëHy$bghm¶Vm Zht {‘bVr& Ohm§ VH$ ‘wÐmAm| AWm©V² {g³H$m|H$m gå~ÝY h¡, ^maV ‘| àmL>² ‘m¡¶© Am¡a ‘m¡¶©¶wJrZgwdU© ‘wÐmE§ "{ZîH$' Am¡a "gwdU©' H$hbmVr Wt,aOZ ‘wÐmE§ "H$m¶m©fU' Am¡a "YaU' ¶m "nwamU' VWmVm‘«‘wÐmE§ "H$mfm©nU'& BZH$s H$‘ ¶m A{YH$ ämmadmbr H$B© àH$ma H$s BH$mB¶m§ àM{bV Wr§& BZ‘| aOV‘wÐmAm| H$s n{hMmZ bJ^J g‘ñV ^maV go àmáAmhV ‘wÐmAm| (n§M ‘m³S>© ³dm¶Ýg) go H$s OmVr h¡,{OZ‘| Hw$N> H$s àmL²> ‘m¡¶©¶wJrZ ‘mZm OmVm h¡, Hw$N>H$mo ‘m¡¶©¶wJrZ VWm eof H$mo ‘m¡¶m}Îma (E.Z.‘m¡.n¥.280)&bo{H$Z BZ ‘wÐmAm| na boI A§{H$V Z hmoZo Ho$ H$maUBZH$m Cn¶moJ amOZr{VH$ B{Vhmg Ho$ Aܶ¶Z ‘|H$aZm gå^d Zht h¡&

OZnX¶wJrZ B{Vhmg Ho$ {bE Hw$N> {dXoernwamVmpÎdH$ Ed§ A{^bo{IH$ gm‘J«r ^r Cn¶moJr h¡&BZ‘| gd©àW‘ B©amZr A{^boIm| H$m CëboI {H$¶mOm gH$Vm h¡& O¡gm H$s gd©kmV h¡, N>R>r eVr B©.ny.‘| B©amZ ‘| gmIm‘Zrfr d§e Zo EH$ {demb gm‘«mÁ¶ñWm{nV {H$¶m& Bg‘| maV Ho$ Hw$N> àXoe r gpå‘{bV

H$a {bE JE& Bg V϶ H$m amoMH$ CëboI B©am{Z¶m| Honm{g©nm°{bg, Zm³e-E-éñV‘ VWm Aݶ A{^boIm|‘| {‘bVm h¡& B©am{Z¶m| Zo ^maV ‘| AnZr ‘wÐmAm| H$màMbZ ^r {H$¶m, {OZHo$ Z‘yZo npíM‘moÎma àXoem| goCnbãY hþE h¢& B©am{Z¶m| H$s gwdU© ‘wÐmE§ "S>o[aH$'H$hbmVr Wr& BZH$m ma bJ^J 130 Jo«Z hmoVm Wm&Hw$N> {gJbmoB© na AmhV {g³H$m| Ho$ {M• A§{H$V{‘bo h¡, (H¡$.{h.B.n¥.307-8)& {gH$ÝXa Ho$ H$mb‘| ^maVdmgr ¶yZmZr {g³H$m| go ^r n[a{MV Am¡aà^m{dV hþE&

gm{hp˶H$ gmú¶ … ~«m÷U J«ÝWgm{hp˶H$ gmú¶ … ~«m÷U J«ÝWgm{hp˶H$ gmú¶ … ~«m÷U J«ÝWgm{hp˶H$ gmú¶ … ~«m÷U J«ÝWgm{hp˶H$ gmú¶ … ~«m÷U J«ÝW¶Ú{n OZnX¶wJrZ A{^boI Ed§ Bg ¶wJ H$m

d¡km{ZH$ én go dU©Z H$aZo dmbo B{Vhmg-J«ÝWAmOH$b CnbãY Zht h¡, naÝVw Eogr ~hþV-grgm{hp˶H$ gm‘J«r àmá h¡ {OgH$m Cn¶moJ Bg ¶wJH$m B{Vhmg {bIZo ‘| {H$¶m Om gH$Vm h¡& BgH$sgw{dYmW© ~«m÷U, ~m¡Õ, O¡Z VWm ³bmgrH$b BZMma ^mJm| ‘| ~m§Q>m Om gH$Vm h¡& ~«m÷U gm{h˶ Ho$AÝVJ©V nm{U{Z H$s "AîQ>mܶm¶r,' gyÌ J«ÝW,"‘hm^maV' VWm nwamU Am{X J«ÝW gpå‘{bV h¡&nm{U{Z H$s "AîQ>mܶm¶r' EH$ ì¶mH$aU J«ÝW h¡&dm.e. AJ«dmb Ho$ AZwgma BgH$s aMZm nm§MdreVr B©.ny. Ho$ ‘ܶ hþB© Wr (AJ«dmb, nm{U{ZH$mbrZ^maV, Aܶm¶ 8, n¥.463)A.& Bg‘| nm{U{ZH$mbrZOZnXm| H$m amoMH$ dU©Z {‘bVm h¡& gyÌ J«ÝW| ‘|gdm©{YH$ ‘hÎdnyU© "~m¡Ym¶Z Y‘©gyÌ' h¡, {OgH$saMZm 600 go 100 B©.ny. Ho$ ~rM H$^r hþB© hmoJr&Bg‘| VËH$mbrZ amOZr{VH$ yJmob {df¶H$ ‘hÎdnyU©gyMZmE§ gwa{jV h¡& "‘hm^maV' Am¡a nwamUm| ‘| ^rOZnX gy{M¶m§ AZoH$Ì {‘bVr h¢& nwamUm| Ho$" wdZH$mof' Zm‘H$ Aܶm¶ OZnXm| H$m Aܶ¶Z H$aZoHo$ {bE ~hþV ‘hÎdnyU© h¡& naÝVw ¶h gm‘J«r àm¶…JwáH$mbrZ amOZr{VH$ yJmob H$m n[aM¶ XoVr h¡,àmL²> ‘m¡¶©¶wJrZ pñW{V H$m Zht& BZgo A{YH$ ‘hÎdnyU©

Page 17: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

17B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

h¢ nwamUm| H$s d§emd{b¶m±& nar{jV go boH$a ZÝX d§eVH$ H$m ‘JY, dËg d H$m¡gb H$m nwamUm| ‘| àXÎmB{Vhmg d {V{WH«$‘ A˶ÝV Cn¶moJr h¡& ¶h ghr h¡{H$ ¶h {V{WH«$‘ AZoH$ Aew{Õ¶m| go n[anyU© h¡,naÝVw A~ Bg ~mV ‘| gÝXoh Zht {H$¶m Om gH$Vm{H$ nwamUm| go OZnXH$mbrZ B{Vhmg Ho$ {bE AZoH$‘hÎdnyU© gyMZmE§ àmá H$s Om gH$Vr h¡&

~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝW~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝW~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝW~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝW~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝWN>R>r eVr B©. ny. Am¡a CgHo$ ~mX Ho$ amOZr{VH$

B{Vhmg na gdm}Îm‘ àH$me O¡Z Am¡a ~m¡Õ J«ÝWm| go{‘bVm h¡& ~m¡Õ J«ÝW Xmo àH$ma Ho$ h¢- EH$, ‘m¡{bH$Am¡a AmYma yV J«ÝW, {OZ‘| nm[b {Ì{nQ>H$ Ho$ J«ÝWgpå‘{bV h¢ VWm Xÿgao, ghm¶H$ Am¡a Jm¡U J«ÝW{OZHo$ AÝVJ©V {Ì{nQ>H$ H$s AÆ>H$WmE± AmVr h¢&

amOZr{VH$ B{Vhmg H$s ÑpîQ> go nhbm ‘hÎdnyU©amOZr{VH$ B{Vhmg H$s ÑpîQ> go nhbm ‘hÎdnyU©amOZr{VH$ B{Vhmg H$s ÑpîQ> go nhbm ‘hÎdnyU©amOZr{VH$ B{Vhmg H$s ÑpîQ> go nhbm ‘hÎdnyU©amOZr{VH$ B{Vhmg H$s ÑpîQ> go nhbm ‘hÎdnyU©

J«ÝW "A§JwÎma {ZH$m¶' h¡, J«ÝW "A§JwÎma {ZH$m¶' h¡, J«ÝW "A§JwÎma {ZH$m¶' h¡, J«ÝW "A§JwÎma {ZH$m¶' h¡, J«ÝW "A§JwÎma {ZH$m¶' h¡, {Og‘| ~wÕH$mb Ho$ gombh‘hmOZnXm| H$s gyMr Xr JB© h¡& Bg gyMr H$mo Hw$N> oXHo$ gmW "Mwëb{ZX²Xog' ‘| Xmoham¶m J¶m h¡&"XrK©{ZH$m¶' Ho$ "OZdg^ gwÎm' ‘| Xg OZnXm| H$mOmo‹S>m| Ho$ én ‘| CëboI h¡& Bgr àH$ma Bg J«ÝW Ho$"‘hmJmo{dÝX> gwÎmÝV' ‘| OZnXm| H$s ñWmnZm Ho$ {df¶‘| EH$ amoMH$ H$Wm {‘bVr h¡& "A§JwÎma {ZH$m¶' H$sOZnX-gyMr H$mo Hw$N> AÝVa Ho$ gmW "‘hmdñVw' ‘|^r Xmoham¶m J¶m& O¡Z J«ÝW "^JdVr gyÌ' ‘| ^r

gmobh ‘hmOZnXm| gmobh ‘hmOZnXm| gmobh ‘hmOZnXm| gmobh ‘hmOZnXm| gmobh ‘hmOZnXm| H$s EH$ gyMr {‘bVr h¡& BgàH$ma ~m¡Õ Am¡a O¡Z J«ÝWm| Ho$ gpå‘{bV gmú¶ goOZnX¶wJrZ amOZr{VH$ pñW{V {dñV¥VénoU kmV hmoOmVr h¡&

~m¡Õ d O¡Z gm{h˶ ‘JY, H$mogb, dËg,AdpÝV d Aݶ Hw$N> amÁ¶m| Ho$ B{Vhmg na {dñV¥VgyMZmE§ XoVo h¢- {deofV… ‘JY Ho$ B{Vhmg na&³¶m|{H$ ~wÕmoÎma H$mb ‘| AÝVVmoJËdm ‘JY Zo hrgm‘«mÁ¶-ñWmnZ ‘| g’$bVm nmB©& Bg{bE nwamUm| Ho$g‘mZ ~m¡Õ J«ÝWm| ‘| ämr ‘JY H$m B{Vhmg {dñVae…~m¡Õ J«ÝWm| ‘| ämr ‘JY H$m B{Vhmg {dñVae…~m¡Õ J«ÝWm| ‘| ämr ‘JY H$m B{Vhmg {dñVae…~m¡Õ J«ÝWm| ‘| ämr ‘JY H$m B{Vhmg {dñVae…~m¡Õ J«ÝWm| ‘| ämr ‘JY H$m B{Vhmg {dñVae…

{X¶m J¶m h¡& BZ‘| Bg àXoe Ho$ {d{^Þ amOd§em|{X¶m J¶m h¡& BZ‘| Bg àXoe Ho$ {d{^Þ amOd§em|{X¶m J¶m h¡& BZ‘| Bg àXoe Ho$ {d{^Þ amOd§em|{X¶m J¶m h¡& BZ‘| Bg àXoe Ho$ {d{^Þ amOd§em|{X¶m J¶m h¡& BZ‘| Bg àXoe Ho$ {d{^Þ amOd§em|

H$m {V{WH«$‘ r {X¶m J¶m h¡ Omo nwamUm| Ho$ {V{WH«$‘H$m {V{WH«$‘ r {X¶m J¶m h¡ Omo nwamUm| Ho$ {V{WH«$‘H$m {V{WH«$‘ r {X¶m J¶m h¡ Omo nwamUm| Ho$ {V{WH«$‘H$m {V{WH«$‘ r {X¶m J¶m h¡ Omo nwamUm| Ho$ {V{WH«$‘H$m {V{WH«$‘ r {X¶m J¶m h¡ Omo nwamUm| Ho$ {V{WH«$‘

go ämr A{YH$ ghr h¡&go ämr A{YH$ ghr h¡&go ämr A{YH$ ghr h¡&go ämr A{YH$ ghr h¡&go ämr A{YH$ ghr h¡& Bg {df¶ ‘| h‘mar ghm¶Vm"Xrnd§g,' "‘hmd§g,' "{Xì¶mdXmZ' Am{X ~m¡Õ J«ÝW^r H$aVo h¢& BZH$s Hw$N> Am¡a MMm© AmJo H$s JB© h¡&

ZÝX-‘m¡¶© H$Wm-MH«$ZÝX-‘m¡¶© H$Wm-MH«$ZÝX-‘m¡¶© H$Wm-MH«$ZÝX-‘m¡¶© H$Wm-MH«$ZÝX-‘m¡¶© H$Wm-MH«$OZnX ¶wJ Ho$ AÝV ‘| ZÝXd§e Zo emgZ {H$¶m&

CgH$m CÝ‘ybZ MmU³¶ H$s ghm¶Vm go MÝÐJwá ‘m¡¶©Zo {H$¶m Wm& A~, ^maVr¶ gm{h˶ ‘| ZÝX-‘m¡¶©H$Wm Ho$ H$B© MH«$ {‘bVo h¡& ~«m÷U J«ÝWm| ‘| BgH$mg~go amoMH$ Am¡a àmMrZV‘ én "‘wÐmamjg' Zm‘H$ZmQ>H$ ‘| CnbãY h¡& na h‘| ¶h Zht ybZm Mm{hE{H$ ¶h àH¥$˶m EH$ ZmQ>H$ h¡ Am¡a dh ^r ZÝXm| Ho$H$‘ go H$‘ gmV gm¡ df© ~mX {bIm hþAm ("‘wÐmamjg'H$s {V{W na gÝX^m] Ho$ {bE Xo., Jmo¶b "E {hñQ>arAm°d X Bånr[a¶b JwáO,' n¥.224, {Q>.2… ~wÕ àH$me,ñQ>S>rO BZ BpÊS>¶Z {hñQ>ar EÊS> {g{d{bOoeZ, n¥.135, {Q>.1, Eg.Ho$.Xo, ~r.gr. bmhm dm°ë¶y‘, 1,n¥.50 A.)& Xÿgao, Bg J«ÝW ‘| {bIr hþB© ~hþV-gr~mV| {ZíM¶ hr JbV h¡& CXmhaUmW©, Bg‘| MÝÐJwá‘m¡¶© H$mo ZÝX d§e go gå~pÝYV ~Vm¶m J¶m h¡, Omo{ZíM¶ hr AewÕ naånam h¡& Bg{bE h‘mam {dMma h¡{H$ "‘wÐmamjg' H$s gm‘J«r H$mo àmMrZ gmú¶ Ho$gmW g§JV hmoZo na g‘W©H$ à‘mU Ho$ én ‘| hr à¶w³VH$aZm lo¶ñH$a hmoJm, ‘yb gmú¶ Ho$ én ‘| à¶w³VH$aZm Zht&

ZÝX-MÝÐJwá {df¶H$ H$Wm H$m EH$ MH«$ gmo‘XodHo$ J«ÝW "H$Wmgm[aËgmJa' ‘| {‘bVm h¡& ¶h J«ÝWJwUmT²>ç H$s "J¥hËH$Wm' AmOH$b CnbãY Zht h¡Bg{bE ¶h Zht H$hm Om gH$Vm {H$ "H$Wmgm[aËgmJa'‘| àXÎm ZÝX-MÝÐJwá H$Wm ‘yb "~¥hËH$Wm' ‘| Wr¶m Zht& hmo gH$Vm h¡ Bgo "~¥hËH$Wm' ‘|, {Og‘|JwUmT²>¶moÎma ¶wJ ‘| ~hþV-gr H$WmE§ Omo‹S>r JB© Wr,JwáH$mb ‘| ¶m CgHo$ ~mX Omo‹S> {X¶m J¶m hmo& H$‘ go

Page 18: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

18B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

H$‘ BVZm {ZpíMV h¡ {H$ gmo‘Xod Zo Bg H$Wm H$mo{Og én ‘| {bIm h¡, dh BgHo$ A˶ÝV {dH${gVén H$m n[aMm¶H$ h¡&

~«m÷U gm{h˶ ‘| ZÝX-MÝÐJwá H$Wm-MH«$ H$m~am~a {dH$mg hmoVm ahm& CXmhaUmW©, "‘wÐmamjg'Ed§ "{dîUwnwamU' Ho$ D$na {b{IV Q>rH$mAm| ‘| ZÝXm|Am¡a MÝÐJwá ‘m¡¶© Ho$ {df¶ ‘| Hw$N> ZdrZ gyMZmE§ -A{YH$Va AewÕ- Omo‹S> Xr JB©& Bg àg§J ‘|"{dîUwnwamU' H$m Q>rH$mH$ma aËZJ © (BgH$s {V{WAkmV h¡) Am¡a "‘wÐmamjg' H$s "‘wÐmamjg ì¶m»¶m'Zm‘H$ Q>rH$m H$m boIH$ "YwpÊS>amO' (1713-14B©.) {deofV… CëboIZr¶ h¢& YwpÊS>amO Ûmam àXÎmgyMZmAm| H$m g‘W©Z ‘hmXod H$s "‘wÐmamjg H$Wm'"a{dZV©H$ C’©$ Bdt Mm³¶a H$s MmU³¶ H$Wm' (1615B©.), VWm AZÝV H${d H$s "amjgnyd©H$Wm' (bJ^J1660 B©.) VWm "nyd© nr{R>H$m' ({Ogo ñd¶§ YwpÊS>amOZo CX²Y¥V {H$¶m h¡) go hmoVm h¡& bo{H$Z BZ J«ÝWm| ‘|àXÎmAZwlw{V¶m§ àmMrZVa ³bm{gH$b, ~m¡Õ, O¡ZEd§ ñd¶§ ~«m÷U naånamAm| Ho$ {déÕ hmoZo Ho$ H$maU˶mÁ¶ ‘mZr OmVr h¢&

ZÝXd§e Ho$ CÝ‘ybZ Am¡a ‘m¡¶©d§e H$s ñWmnZm gogå~pÝYV ~hþV-gr H$WmE§ ~m¡Õ Am¡a O¡Z gm{h˶ ‘|CnbãY h¡& ~m¡Õ J«ÝWm| ‘| BZ H$WmAm| H$m àmMrZV‘én {ghbr J«ÝWm| ‘| {‘bVm h¡& AemoH$ Ûmam qghb(b§H$m) ‘| ~m¡Õ Y‘© H$m àMma {H$E OmZo Ho$ ~mX dhm§Ho$ ZJa A{ZéÕnwa ‘| "‘hm{dhma' Am¡a "CÎma {dhma'Zm‘ Ho$ Xmo à{gÕ {dhma ñWm{nV hþE& BZHo$ ñW{dam|Zo Hw$N> Eogo J«ÝWm| H$s aMZm H$s {OZ‘| ~m¡Õ Y‘© Zob§H$m àdoe Am¡a àgma H$m Am¡a àg§JdemV² ‘m¡¶© d§eVH$ H$m B{Vhmg {X¶m J¶m Wm& BZ‘| àW‘ eVr B.‘| a{MV "qghbr AÆ>H$Wm' Am¡a "CÎma {dhma AÆ>H$Wm'(AÆ>H$Wm=AW©H$Wm) A{YH$ ‘hÎdnyU© Wr& ¶o J«ÝWAmOH$b AZwnbãY h¡, naÝVw {dídmg {H$¶m OmVmh¡ {H$ BZH$s gm‘J«r Ho$ AmYma na hr "Xrnd§g' Am¡a

"‘hmd§g' H$s aMZm hþB© Wr& "Xrnd§g' Ho$ boIH$ H$mZm‘ AkmV h¡& ¶h nm[b ^mfm ‘| {b{IV H$mì¶J«ÝW h¡ Am¡a BgH$s {V{W bJ^J Mm¡Wr eVr B©. ‘mZrOmVr h¡& "‘hmd§g' H$s aMZm ‘hmZm‘ Zm‘H$ {dÛmZ²Zo Anoj¶m A{YH$ n[aîH¥$V nm{b ^mfm ‘| nm§MdrN>R>r eVr B©. ‘| H$s Wr& ZÝX-‘m¡¶© d§em| Ho$ B{VhmgHo$ {bE BZ XmoZm| J«ÝWm| H$m ~‹S>m ¶moJ h¡& Bgo""d§gËWßnH$m{gZr' ^r H$hm OmVm h¡& BgH$s aMZmAmR>dt-Zdt eVr B©. ‘| hþB© Wr& "‘hm~mo{Yd§g' (Zdt-Xgdt B©. Zm‘H$) J«ÝW ‘| AZwamYnwa (b§H$m) ‘|Amamo{nV ~mo{Yd¥j H$s H$Wm Xr JB© h¡& àg§JdVemV²Bg‘| AemoH$ Ho$ nyd©Om| H$m dU©Z ^r {H$¶m J¶m h¡&BgH$m boIH$ Cn{Vñg Zm‘H$ {^jw Wm& ZÝX-MÝÐJwáAm¡a H$Wm Ho$ {bE EH$ Aݶ ‘hÎdnyU© J«ÝW h¡&"‘mo½JëbmZ H$m ‘hmd§g' Omo "H$å~mo{S>¶m¶r ‘hmd§g'^r H$hbmVm h¡& (Xgdt-½¶mahdt eVr B©.)

Aݶ nm{b ~m¡Õ J«ÝWm| ‘| Omo ZÝX-‘m¡¶© ¶wJ naàH$me XoVo h¡ "{‘{bÝX nÄhmo' CëboIZr¶ h¡& Bg‘|{ÛVr¶ eVr B©.ny. ‘| emgZ H$aZo dmbo ¶dZamO{‘ZoÊS>a Am¡a ~m¡Õ {dÛmZ² ZmJgoZ H$m dmÎmm©bmn {X¶mJ¶m h¡& àg§JdemV² Bg‘| MÝÐJwá Am¡a ZÝXm| gogå~pÝYV H$WmE± ^r Xo Xr JB© h¡&

~m¡Õ Y‘© Ho$ g§ñH¥$V J«ÝWm| ‘|, {OZ‘| ZÝX-MÝÐJwá {df¶H$ gm‘J«r {‘bVr h¡, gd© àW‘"{Xì¶mdXmZ' CëboIZr¶ h¡& ¶h J«ÝW Zonmb ‘| {‘bmWm& BgH$m boIH$, {OgH$m Zm‘ AkmV h¡, VrgarB©. Ho$ bJ^J aIm Om gH$Vm h¡& gmm{hp˶H$ ÑpîQ> go¶h EH$ Cƒ H$mo{Q> H$m J«ÝW h¡& Xÿgam ‘hÎdnyU© J«ÝWAm¶©‘ÄOwlr‘ybH$ën h¡& Bg‘| 1005 íbmoH$ h¢, Omonm¡am{UH$ e¡br ‘| {bIo JE h¢& ½¶mahdt eVr B©. ‘|Bg J«ÝW H$m AZwdmX Hw$‘maH$be Zm‘H$ {dÛmZ² Zo{Vã~Vr ^mfm ‘| {H$¶m Wm& AmOH$b BgHo$ g§ñH¥$Vd {Vã~Vr XmoZm| g§ñH$aU {‘bVo h¢& Bg‘| ZÝXm|,MÝÐJwßV, MmU³¶ Am¡a {~ÝXþgma Am{X Ho$ {df¶ ‘|

Page 19: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

19B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

A˶ÝV ‘hÎdnyU© gyMZmE§ gwa{jV h¡§&Ohm§ VH$ O¡Z gm{h˶ H$m gå~ÝY h¡, ZÝX-‘m¡¶©

¶wJ go gå~pÝYV H$Wm gm‘J«r "CÎmamܶm¶Z gyÌ,'"Amdí¶H$gyÌ,' "Xed¡H$m{bH$gyÌ,' "{ZerWgyÌ' VWm"~¥hËH$ëngyÌ' na ^Ðdmhþ Zm‘H$ AmMm¶© Zo (Omogå^dV… lwV Ho$dbr ^Ð~mhþ go {^Þ Wo; bJ^JAmBdt eVr B©.) {ZÁOy{V ({Z¶w©p³V) {bIr VWmg§KXmgJ{Uj‘ml‘U Zo ^mî¶ H$s aMZm H$s& BZJ«ÝWm| ‘| ZÝX-‘m¡¶© B{Vhmg na gm‘J«r {deofV… {‘bVrh¡& "Amdññ¶ gwÎm' H$s, Omo ídoVmå~am| H$m Xÿgam‘ybgwÎm h¡, {ZÁOy{V H$s MwpÊU (Amdññ¶ MwpÊU) ‘|^r MÝÐJwá-MmU³¶ H$Wm {dÚ‘mZ Wr& Cg na{dÚmYa JÀN> Ho$ h[a^Ð Zm‘H$ AmMm¶© Zo AmBdteVr ‘o| g§ñH¥$V ‘| "Amdí¶H$gyÌd¥{Îm' Zm‘H$ {dñV¥VQ>rH$m {bIr, Omo ZÝX-‘m¡¶© B{Vhmg Ho$ {bE ~‹S>rCn¶moJr h¡& CZHo$ bJ^J VrZ eVr CnamÝV XodoÝÐJ{UZo ídoVmå~am| Ho$ àW‘ ‘ybgwÎm "CÎmaÁP¶U gwÎm'AWdm "CÎmamܶm¶ZgyÌ' na àmH¥$V ^mfm ‘|"gwI~moYm' (1083 B©.) Zm‘H$ Q>rH$m {bIr, Omo"Amdññ¶ MwpÊU' na AmYm[aV Wr& "Xed¡H$m{bH$gyÌ' Am¡a "{ZerW gyÌ' H$s {Z¶w©p³V¶m|, MypÊU¶m|VWm Q>rH$mAm| ‘| ^r MÝÐJwá-MmU³¶ H$Wm {df¶H$Hw$N> gm‘J«r {‘bVr h¡&?

"Amdññ¶ MwpÊU' H$s H$Wm H$m hr Hw$N> {^Þén h‘| ídoVmå~a AmMm¶© ho‘MÝÐHo$ g§ñH¥$V H$mì¶"n[a{eîQ> nd©' ‘| {‘bVm h¡& dh JwOamV Zaoe O¶qgh {gÕamO (1094-1143) VWm Hw$‘manmb(1143-74) Ho$ g‘H$mbrZ Am¡a Hw$‘manmb Ho$ JwéWo& CÝhm|Zo "{ÌfpîQ>ebH$mnwéfM[aV' Zm‘ H$m {dembJ«ÝW {bIm Wm, {Og‘| Xg nd© ¶m IÊS> Am¡a34,000 íbmoH$ Wo& Bg‘| CÝhm|Zo 63 ‘hmnwéfm| (24VrW©H$a, 12 MH«$dVu, 9 dmgwXod, 9 ~ëXod VWm 9à{VdmgwXod) H$m d¥ÎmmÝV {bIm& ¶o g~ ‘hmnwéf‘hmdra Ho$ g‘¶ VH$ hþE& Bg J«ÝW Ho$ n[a{eîQ> énr

nd© ‘| CÝhm|Zo 276 íbmoH$m| ‘| ‘hmdramoÎma ‘hmnwéfm|H $ m dU ©Z {H$¶m& Bg o "n[a{eîQ >nd © ' ¶m"ñW{damdbrM[aV' H$hVo h¢& Bg‘| CÝhm|Zo ZÝX d§ego gå~pÝYV MÝÐJwáMmU³¶ H$Wm ^r Xr h¡ OmoCZHo$ H$mb ‘| àM{bV H$WmAm| na AmYm[aV ahrhmoJr&

ídoVmå~a gåàXm¶ Ho$ Aݶ J«ÝWm| ‘| aËZZpÝXH$m "^Ð~mhþM[aV' gd©àW‘ CëboIZr¶ h¡& ¶hgå^dV… 17dt eVr B©. H$s aMZm h¡& Bg‘| MÝÐJwá-^Ð~mhþ H$Wm {dñV¥V én go {‘bVr h¡& ‘whå‘X VwJbH$H$s amOg^m H$s gwemo{^V H$aZo dmbo AmMm¶©{OZà^gy[a Ho$ "{d{dYVrW©H$ën' Ho$ EH$ ^mJ"nmQ>{bnwÌZJaH$ën' ‘| ^r MmU³¶ Ûmam ZÝXm| Ho${dZme go boH$a nadVu ‘m¡¶© amOmAm| VH$ H$m dU©Zh¡& ‘oéVw§J Zm‘H$ AmMm¶© H$m g‘¶ ^r 14 dt eVrhr h¡& CZHo$ J«ÝW "{dMmaloUr' ‘| ‘hmdra Ho$ CnamÝVhþE amOmAm| Am¡a O¡ZmMm¶m] H$m dU©Z {‘bVm h¡&

O¡Z gm{h˶ Ho$ AÝVJ©V nÅ>md{b¶m|o H$m CëboI^r Amdí¶H$ h¡, Omo ídoVmå~a Amoa {XJå~a XmoZm|gåàXm¶m| ‘| {‘bVr h¢& BZ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ {H$ {H$gO¡Z g§K ¶m JU ‘| {H$g g‘¶ H$m¡Z ì¶p³V AmMm¶©¶m ñW{da Wm& àg§JdemV² BZ‘| H$ht-H$ht amOmAm|H$s ^r MMm© H$a Xr JB©& ZÝX-‘m¡¶© B{Vhmg Ho$ {bE^r ¶o nÅ>dm{b¶m§ ~‹S>r Cn¶moJr h¡&

{XJå~a gm{h˶ Ho$ H$Wm J«ÝWm| ‘| ^r ZÝXm| Ed§MÝÐJwá ‘m¡¶© Ho$ {df¶ ‘| gm‘J«r {‘bVr h¡& Bg dJ©Ho$ J«ÝWm| ‘| h[afoU H$m "~¥hËH$WmH$mof,' à^mMÝÐ H$m"AmamYZmgËH$Wm à~ÝY' lrMÝÐH¥$V "H$WmH$mof' Am¡aZo{‘XÎm H$m "AmamYZmH$Wm H$mof' CëboI h¢& h[afoUH$m "~¥hËH$WmH$mof' (931 B©.) EH$ g§ñH¥$V H$mì¶h¡& BgHo$ "^Ð~mhþ H$WmZH$‘²' ‘| MÝÐJwá Ho$ g‘¶ ‘|n‹S>o ÛmÛedfu¶ Xþ{ ©j Am¡a MÝÐJwá Ho$ O¡Z Y‘©J«hU H$aZo Ed§ X{jU OmH$a Vn H$aZo H$m {dñV¥Vd¥ÎmmÝV {X¶m J¶m h¡& Zo{‘XÎm H$m "AmamYZmH$mof'

Page 20: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

20B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

gmobhdt eVr H$m g§ñH¥$V H$mì¶ h¢, Xgdt go gmohbdteVr B©. Ho$ ‘ܶ aIo OmVo h¢& (Xo., {dÊQ>a{ZQ²>O,{hñQ>ar Am°d BpÊS>¶Z {bQ>aoMa, 2, n¥.544)& BZHo$A{V[a³V am‘MÝÐ ‘w‘wjy Ho$ "nwʶmldH$WmH$mof'(gmobhdt eVr B©.) ‘| ^r ZÝX-MÝÐJwá H$WmMH«$CnbãY h¢&

Cn¶w©³V g~ H$WmH$mofm| H$s aMZm ‘ܶH$mb ‘|hþB©, naÝVw BZH$m ‘yb n¶m©á àmMrZ ‘mZm OmVm h¡&{dídmg {H$¶m OmVm h¡ {H$ BZH$m òmoV bJ^J àW‘eVr B©. ‘| {edm¶© (¶m {edH$mo{Q>) Ûmam a{MV ämJdVrAmamYZm (¶m ‘ybmamYZm) Zm‘H$ àmH¥$V H$mì¶ Wm,Omo ñd¶§ Bggo ^r àmMrZ AZwlw{V¶m| Ho$ AmYma na{bIm J¶m Wm& BZ AZwlw{V¶m| H$m àmMrZV‘ én CZnBÊUm| ¶m (àH$sU©H$m|) ‘| nm¶m OmVm h¡ Omo ídoVmå~a,O¡Z AmJ‘H$ Ho$ n[a{eîQ> ^mJ Ho$ én ‘| h¡& "nBÊU'g§»¶m ‘| Xg h¢, naÝVw BZ‘| Xmo ‘| - "^³V nBÊUm'VWm "g§Wma nBÊUm' ‘| - MmU³¶ H$s H$Wm ~rO én‘| {‘bVr h¡& BZ‘| ^r MmU³¶ H$mo O¡Z ‘w{Z H$hmJ¶m h¡& nBÊUm| H$m aMZm H$mb {ZpíMV Zht h¡, na¶o àW‘ eVr B©.ny. VH$ Adí¶ hr ApñVËd ‘| hmMwHo$ Wo& (MQ>Ou, nydm}.)&

{XJå~a gm{h˶ Ho$ Aݶ J«ÝWm| ‘| {OZH$m gå~ÝYZÝX-‘m¡¶© B{Vhmg go h¡ d¥f^mMm¶© H$s "{Vbmo¶nÊU{Îm' ({ÌbmoH$ àk{á) CëboIZr¶ h¡& BgH$s aMZmVrgar eVr B©.ny. ‘| hþB© ‘mZr OmVr h¡& Bg‘| MÝÐJwáH$mo O¡Z Y‘© ñdrH$ma H$aZo dmbo ‘wHw$Q>Ymar amOmAm| ‘|ApÝV‘ ~Vm¶m J¶m ho& BZHo$ A{V[a³V "h[ad§enwamU,' "Ydbm,' "O¶Ydbm' (Omo AmR>dt eVr B©.H$s aMZmE§ h¢) V[m "CÎmanwamU' VWm "{ÌbmoH$ gma'(Xgdt eVr B©.) ‘| r Wmo‹S>r-~hþV ZÝÐ-‘m¡¶© gm‘J«r{‘bVr h¡&

³bm{gH$b gm{h˶ …³bm{gH$b gm{h˶ …³bm{gH$b gm{h˶ …³bm{gH$b gm{h˶ …³bm{gH$b gm{h˶ …ämmaV na ¶yZm{Z¶m| H$m àW‘ AmH«$‘U {gH$ÝXa

Ho$ H$mb ‘| hþAm, naÝVw maV go CZH$m n[aM¶ CgHo$nyd© ^r Wm& ¶hr H$maU h¡ {H$ nmBWoJmoag O¡go ¶yZmZrXme©{ZH$m| na Cn{ZfXr¶ Xe©Z H$m à^md {‘bVm h¡&¶yZm{Z¶m| H$m ^maV go ¶h gånH©$ B©amZ Ho$ ‘mܶ‘ gohþAm Wm, {OgHo$ gm‘«mÁ¶ H$s gr‘mE§ nyd© ‘| {gÝYwàXoe VH$ Am¡a npíM‘ ‘| ¶yZmZ VH$ {dñV¥V Wt&gmIm‘Zrfr g‘«mQ²> Xma¶dhþf H$m Zm¡-goZmܶjñH$mBb¡³g àW‘ ¶yZmZr Wm, {OgZo Z Ho$db {gÝYwàXoe H$m AÝdofU {H$¶m (509 B©.ny.) daZ² ^maVna EH$ J«ÝW H$s aMZm ^r H$s& 500 B©.ny. Ho$bJ^J {‘b¡Q>g Ho$ {hHo${Q>¶g Zo g§gma Ho$ yJmob naEH$ J«ÝW {bIm, {Og‘| ^maV H$m dU©Z ^r {H$¶mJ¶m Wm& ¶o XmoZm| J«ÝW AmOH$b Aàm߶ h¢& naÝVw"B{Vhmg-{nVm' hoamoS>moQ>g (484-425 B©.ny.) H$mJ«ÝW "B{Vhmg' {Og‘| maV H$m dU©Z r h¡, AmOH$bCnbãY h¡& CgHo$ CnamÝV Q>r{g¶g Zo, Omo gmIm‘Zrfrg‘«mQ>² AV©j¶mfm© Ho$ nmg 416 go 398 B©.ny. VH$ahm, ^maV H$m d¥ÎmmÝV {bIm, naÝVw CgHo$ J«ÝW Ho$Hw$N> CÕaU hr A~ A~{eîQ> h¢&

Mm¡Wr eVr B©.ny. ‘| maV na {gH$ÝXa Zo AmH«$‘U{H$¶m, CgHo$ gmW AmE hþE {Z¶H©$g, E[añQ>mo~wbg,p³bQ>mH©$g VWm AmoZo{g{H«$Q>g Zm‘H$ goZmn{V¶m| ZoBg AmH«$‘U Ho$ {d{dY njm| H$m dU©Z {H$¶m& BZboIH$m| Ho$ J«ÝW A~ CnbãY Zht h¢, naÝVw nadVu¶yZmZr d amo‘H$ boIH$m|-¶Wm S>m¶moS>moag, ßbwQ>mH©$,ñQ´>o~mo, H${A©¶g, E[a¶Z Am{X-Zo BZHo$ Omo A§eCÕ¥V {H$E h¢ AWdm CZHo$ AmYma na {gH$ÝXa Ho$AmH«$‘U d OrdZ H$m Omo d¥ÎmmÝV {bIm h¡, doCnbãY h¢& BZ g‘ñV ¶yZmZr J«ÝWm| go h‘ Z Ho$db^maV na {gH$ÝXa Ho$ AmH«$‘U H$m d¥ÎmmÝV OmZ nmVoh¢ daZ² OZnX¶wJrZ g§ñH¥${V Ho$ r ~hþV go ‘hÎdnyU©njm| go n[a{MV hmoVo h¢&

Page 21: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

21B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a O¶ÝVr "{dÚmWu {XZ' Ho$ Cnbú¶ ‘| ‘Zm¶r Om¶- H¥$îUamd hUdV- H¥$îUamd hUdV- H¥$îUamd hUdV- H¥$îUamd hUdV- H¥$îUamd hUdVo22, AܶmnH$ ZJa

(‘mZodmS>m [a¨J amoS>), nmo. åhmbJrZJa,ZmJnwa-34, ‘mo~mB©b H«$. 9689640091

^maVr¶ g‘mO AZoH$ àH$ma Ho$ {XZ {deof ~‹S>ohr CËgmh Ed§ ñd¶§ñ’y$Vu go ‘ZmVo h¡& Cggo CÝh| ZB©D$Om© Am¡a ZB© àoaUm àmá hmoVr h¡& Bgr D$Om© Am¡aàoaUm go hr do AnZr OrdZe¡br ghr ‘m¶Zo ‘|n[adVuV H$aVo h¡& Bgr ZO[aE go BZ {XZ {deofm| H$m‘hËd h‘mar g‘P ‘| Am¶oJm& h‘ ‘{hbm {XZ,J«mhH$ {XZ, n¶m©daU {XZ, ÜdO{XZ, {ejH$ {XZ,àOmgÎmmH$ {XZ, ñdVÝÌVm {XZ Am{X amîQ´>r¶ ñVana ‘Zm¶m H$aVo h¡& Cgr àH$ma ‘hmË‘m Jm§Yr,bmoH$‘mݶ {VbH$, ñdm‘r {ddoH$mZ§X, g§V JmS>Jo‘hmamO, amîQ´>g§V VwH$S>moOr ‘hmamO, S>m°. n§Om~amdXoe‘wI, H$‘©dra ^mD$amd nmQ>rb, amOlr emhÿ‘hmamO, ‘hmË‘m Á¶mo{V~m ’w$bo, H«$mpÝVÁ¶moVrgm{dÌr‘mB© ’w$bo Am{X g‘mO gwYmaH$ Ho$ OÝ‘ {XZ~‹S>o hr Omoe Ho$ gmW ‘ZmZo ‘| h‘ A³ga nhb H$aVoh¢& maVr¶ g‘mO {díd aËZ S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$aH$s O¶ÝVr ^r ~‹S>o hr CËgmh Am¡a VZ, ‘Z, YZ Ho$gmW ‘ZmVo h¡& S>m°°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a Zo ñdVÝÌ^maV H$m g§{dYmZ {bIH$a bmoH$VÝÌ nÕ{V go emgZàUmbr MbmZo H$m ‘mJ© V¡¶ma H$aHo$ {X¶m, Bg{bE^maV g‘mZ {demb Xoe H$s emgZ àUmbr gabVmgo Mb ahr h¡& S>m°. Aå~oS>H$a H$s e{™g¶V H$m¶XoVk,AW©Vk, {ejUVk, amOZr{Vk, KQ>ZmVk,g‘mOemñÌk, Y‘©emñÌk, Á¶oîR> nÌH$ma, ‘hmZXoe^³V Am¡a ¶wJàdV©H$ H$s Wr& CZHo$ Bg gånyU©ì¶p³VÎd H$m nwZ{ZarjU H$aHo$ gaH$ma Zo CZHo$ O¶ÝVrna Nw>Å>r ^r Omhra H$s h¡& nmR>embm, ‘hm{dÚmb¶,à{ejU g§ñWm Am¡a {ejm g§ñWm ‘| r CZH$s O¶ÝVr~‹S>o C‘§J Ho$ gmW ‘ZmB© OmVr h¡& Añn¥í¶ g‘mO ‘|oCZH$m OÝ‘ hmoZo go Am¡a Añn¥í¶m| H$mo CÝhm|Zo {dkmZna {Z ©a ~m¡Õ Yå‘ H$s {Xjm XoZo go CZ‘| ‘m¡{bH$

~Xbmd hþAm, Am¡a g‘mO CÝh| AmXe© ‘mZH$a CZH$sO¶ÝVr ~‹S>o hr CËgmh go ‘ZmZo bJo&

ha$ e™g OrdZ OrVo hþ¶o AnZo gm‘Zo ~‹S>o-~‹S>m| Ho$ AmXe© aIH$a OrdZ ~rVmVo h¡& h‘ {OZH$mAmXe© gm‘Zo aIVo h¡, Cg AmXe© ì¶p³V Ho gånyU©OrdZ H$s Pm§H$s¶m| H$mo h‘ AnZo ZOa Ho$ gm‘ZoaIVo h¡& CZHo$ OrdZ ‘| {H$¶o hþ¶o {deof H$m¶©,g‘mO {hV Am¡a Xoe {hV H$mo Xr hþB© VahrO h‘|Vho{Xb go AÀN>r bJVr h¡& h‘ ^r CZHo$ H$X‘m| naH$X‘ aIH$a h‘mao OrdZ ‘| Va³H$s H$aVo h¡& dhe™g {OVZo D±$Mo {dMmam| H$m, g‘mO Am¡a Xoe H$sg‘P aIVm hmo, Cgr Vah H$m ~Xbmd h‘ ‘| r AmOmVm h¡& Bg{bE h‘mao AmJo ‘hmZ ZoVm, AmXe©‘mJ©Xe©H$, ‘hmZ g‘mO godH$, g‘mO gwYmaH$, g§V,emñÌk, Y‘©g§ñWmnH$ Am¡a {dÛmZ ‘§S>br hmo Vmo h‘|‘mJ©H«$‘U H$aZm AmgmZ hmoVm h¡& N>mÌmdñWm ‘| hr~mb ‘Z na ¶h g§ñH$ma Hw$aoXm J¶m Vmo CZHo$ OrdZ‘| H«$mÝVrH$maH$ VãXrbr hmo OmVr h¡&

{dÚmWu OrdZ EH$ VngmYZm h¡& ¶h VngmYZmH$aVo hþ¶o, Aܶ¶Z H$mo A{YH$ g‘¶ XoH$a kmZ àmáH$aZm nS>Vm h¡& V^r dh {OÝXJr gwI Ed§ g§VmofOZH$,Iwer go Am¡a ܶo¶{ZîR>m go ~rVm gH$Vm h¡& {dÚmWuOrdZ ~rVmVo hþ¶o h‘mao AmJo nm[adm[aH$, Am{W©H$AmXr AZoH$ éH$mdQ>| AmVr h¡& Cg d³V T>mT>g ~m±YZmn‹S>Vm h¡& hm¡gbm nñV hmoZo go Zht MbVm& Ymam Ho$gmW ~hZo ‘| ‘Xm©ZJr Zht h¡ ~pëH$ Ymam Ho$ {Ibm’$V¡aZo ‘| hr Agbr ‘Xm©ZJr h¡& {dnpËV¶m| na ’$Vhhm{gb H$aHo$ AmJo ~‹T>Zm Bgr ‘| h‘mao emohaV H$s

Page 22: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

22B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

~w{Z¶mX h¡ Am¡a ‘wpíH$b g‘¶ {OÝhm|Zo hm¡gbm nñVhmoZo Zht {X¶m Ed§ g’$bVm Ho$ {eIa na nhþ±M J¶odh {dídaËZ S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$m OrdZh‘mao AmJo hmo Vmo dh h‘| Am¡a ^r Á¶mXm àoaUmXm¶H$ hmoJm, Bg‘| H$moB© g§Xoh Zht h¡& S>m°. ~m~mgmh~Aå~oS>H$a Ho$ gånyU© OrdZ na ¶{X h‘ EH$ ZOaS>mbVo h¡ Vmo h‘| {XImB© XoJm {H$ dh EH$ ‘hmZ{dÚmWu Wo& gånyU© OrdZ CÝhm|Zo kmZ gmYZm ‘|ì¶{VV {H$¶m& A{V {dÛmZ e™g H$s O¶ÝVr ¶{X~Vm¡a "{dÚmWu {XZ' ‘ZmB© Om¶o Vmo ~hþV ~‹S>m ~XbmdhmoJm, Eogm {Xb H$s JhamB© go bJVm h¡&

S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$m OÝ‘ 14 Aà¡b1891 ‘|, ‘ܶ àXoe, ‘hy Ho$ ’$m¡Or n[adma ‘| hþAmWm& CZHo$ {nVm H$m Zm‘ am‘Or ‘mbmoOr gH$nmb WmAm¡a do ’$m¡O ‘| AܶmnH$ Wo& AmJo MbH$a CÝh|gw oXma nX VH$ Va³H$s {‘br Wr& CZH$s ‘mVm H$mZm‘ ^r‘m Wm Am¡a dh OëX hr {Xd§JV hmo JB© Wr&~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$mo Añn¥í¶ g‘mO ‘| OÝ‘boZo go Om{V àWm Ho$ gwbJVo hþ¶o A§Jmam| na CÝh|MbZm n‹S>m& nmR>embm ‘| {ejm boVo g‘¶ ~¡R>Zo Ho${bE MQ>mB© CÝh| Ka go boH$a OmZm n‹S>Vm Wm& H$jmHo$ ~mha ~¡R>H$a {ejm J«hU H$aZr n‹S>Vm Wm& CZH$mñne© hmoZo na Nw>AmNy>V g‘Pm OmVm Wm& nmR>embm ‘|CÝh| nmZr nrZo na ^r à{V~ÝY bJm¶m J¶m Wm& 7Zdå~a 1900 ‘| gmVmam Cƒ {dÚmb¶ ‘| A§J«oOr,nhbr H$jm Ho$ {bE CZH$m Zm‘ XO© {H$¶m J¶m Wm&Cg d³V "‘hma H$m ~oQ>m' H$hH$a CÝh| Rw>H$am¶m OmVmWm& gZ 1904 ‘| do gmVmam go ‘wå~B© nhþ±M J¶o& Cgg‘¶ CZHo$ {nVm, ’y$’$s ‘ram~mB©, ^mB© ~mbmam‘AmZ§Xamd, ~hZ Vwbgm Am¡a do ñd¶§ r‘amd 10x10Ho$ H$‘ao ‘| ahm H$aVo Wo& CÝh| am°Ho$b Ho$ Xr¶o na hrn‹T>Zm n‹S>Vm Wm& CZHo$ {nVm amV Ho$ 2 ~Oo CÝh| n‹T>ZoHo$ {bE OJmH$a ñd¶§ {ZJamZr H$aVo Wo& Eogo ‘| CÝh|3-4 K§Q>o VH$ Aܶ¶Z H$aZm n‹S>Vm Wm& Bggo ^r

~ohX H$îQ>‘¶ OrdZ H$m CÝh|o gm‘Zm H$aZm n‹S>m&^r‘amd gZ 1907 ‘| ‘¡{Q´>H$ Ho$ BåVhmZ ‘|

g’$b hþ¶o& Cg gå‘mZ ‘| Ho$iyñH$a JwéOr Zoñd¶§{b{IV Jm¡V‘ ~wÕ Ho$ M[aÌ na {H$Vm~ CÝh| oQ>Xr& dh {H$Vm~ n‹T>H$a CZH$m PwH$md ~m¡Õ Yå‘ H$sAmoa hmo J¶m& g¶mOramd Jm¶H$dmS> Zo CÝh| à{V‘mh25/- é. N>mÌd¥{Îm H$m A{^dMZ XoZo go CZH$r~r.E. VH$ H$r {ejm nyU© hmo gH$s& VX²níMmV CÝhm|Zoñd¶§ Am{W©H$ ‘XX H$aZo go ~m~mgmh~ A‘[aH$m ‘|Cƒ {ejm àmá H$aZo Ho$ {bE nhþ±Mo& dhm± CÝhm|ZoE‘.E. H$s Cnm{Y gZ 1915 ‘| AÀN>o A§H$m§o gohm{gb H$s& CZ‘§o AZoH$ gwá JwU Wo& àmo. go{bJ‘ZHo$ gmW ‘| CZ gwá JwUm| H$m {dH$mg hþAm& AnZo^{dî¶H$mb H$mo T>mbZo Ho$ {bE gwI Am¡a OéaVm| H$m˶mJ H$aZm Mm{h¶o, CÝhm|Zo Bg na Omoa {X¶m&

A‘o[aH$m ‘| do AnZo OrdZ H$m nb-nb Xþb©Adga g‘PH$a OrVo Wo& {díd{dÚmb¶ go CÀMCnm{Y¶m± hm{gb H$aZm hr CZH$m bú¶ Zht Wm~pëH$ {dkmZ, amOZr{V, g‘mOemñÌ, AW©emñÌAmXr {df¶ na ^r àdrUVm hmoZm Oéar h¡ Eogm do‘mZVo Wo& CÝhm|Zo bJmVma 16 go 18 K§Q>o Aܶ¶ZH$aHo$ E‘.E. H$s Cnm{Y hm{gb H$s& dhm± CÝhm|Zo"H$mñQ> BZ B§{S>¶m, XoAa ‘¡H${ZO‘, {OZo{gg A±S>S>oìhbn‘oÝQ> (^maV H$s Om{V, CZH$s aMZm, CËn{Îmd {dH$mg' à~§Y H$m ‘B© 1916 ‘| Aܶ¶Z {H$¶m&bJ^J Cgr g‘¶ ~m~mgmh~ Zo "{S>pìhS>§S> Am°’$B§{S>¶m, E {hñQ>m°[aH$b A°ÝS> A°Zm{bQ>rH$b ñQ>S>r'¶h à~§Y à{XK© n[al‘ go nyU© {H$¶m& H$mob§{~¶m{díd{dÚmb¶ Zo Cg à~§Y OyZ 1916 ‘| ñdrH$ma{H$¶m Am¡a H$mob§{~¶m {díd{dÚmb¶ Zo CÝh|AmonMm[aH$Vm go S>m°³Q>a Am°’$ {’$bmgm°’$s (nr.EM.S>r)H$s Cnm{Y àXmZ H$s& A‘[aH$m H$s S>m°³Q>aoQ> Cnm{Yàmá H$aZodmbo S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a nhbo maVr¶Wo& ¶h J«ÝW CÝhm|Zo lr‘§V g¶mOramd Jm¶H$dmS> Zo

Page 23: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

23B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Aܶ¶Z ‘| ‘XX H$aZo Ho$ H$maU CÝh| g‘{n©V {H$¶m&Cgr g‘¶ ‘| àmo. {gS>ZodoM d àmo. go{bJ‘Z Ho$H$ar~r ñZohr n§Om~ Ho$gar bmbm bOnVam¶ Zo S>m°.Aå~oS>H$a H$mo amOZr{VH$ AmÝXmobZ ‘| em{‘b hmoZoHo$ {bE AmdmhZ {H$¶m& V~ S>m°. Aå~oS>H$a Zo H$hm,""‘¢ {dÚmWu hÿ± Am¡a ‘wPo ‘oam AmÚ H$V©ì¶ nyam H$aZmh¡&''

S>m°. Aå~oS>H$a Zo 1916 ‘| bÝXZ Ho$ Jo«OB©Z Ho$gmW bÝXZ ñHy$b Am°’$ BH$m°Zm{‘³g A°ÝS> nm°{b{Q>H$bgm¶Ýg ‘| r àdoe {b¶m& AW©emñÌ ‘| CZH$s {deofé{M XoIH$a dhm± Ho$ {dÛmZ àmܶmnH$ go CÝh| S>m°³Q>aAm°’$ gm¶Ýg Ho$ {bE Img Vm¡a go AZw‘{V {‘br&{H$ÝVw lr‘§V g¶mOramd Jm¶H$dmS>Or Ûmam CXmaA§V…H$aU go CÝh| Xr hþB© N>mÌd¥{Îm CZHo$ XrdmZ Zo~§X H$a Xr&

S>m°. Aå~oS>H$a H$s {gS>Zh°‘ H$m°boO, ‘wå~B© ‘|gZ 1918 ‘| nm°br{Q>H$b BH$m°Zm°‘r ‘| ~Vm¡a àmܶmnH$Ho$ {Z¶wp³V hþB© Wr& Xmo gmbm|o VH$ dhm± Zm¡H$ar H$aZoHo$ ~mX CÝhm|Zo Hw$N> n¡gm| H$s ~MV H$aHo$ {’$a gobÝXZ ‘| OmH$a àdoe àmá H$a {b¶m& CZH$m OrdZ~|Om{‘Z ’«±$H${bZ Am¡a S>m°. g°å¶wEb OmÝgZ g‘mZWm& CZHo$ EH$ J«ÝW H$mo OyZ 1921 ‘| E‘.Eg.gr.H$s Cnm{Y àmá hþB©& gZ 1922 ‘| CÝhm|Zo "àm°ãbo‘Am°’$ Xr énr' ¶h gwà{gÕ J«ÝW {bIm& CÝh| gZ1923 ‘| Bg J«ÝW Ho$ {bE S>r.Eg.gr. Bg ~hw‘yë¶Cnm{Y go gå‘m{ZV {H$¶m J¶m& S>m°. ~m~mgmh~Aå~oS>H$a gZ 1923 ‘| ~°[añQ>a ^r hmo J¶o& "Wm°Q²>gAm°Z {bp½dpñQ>H$ ñQ>oQ²>g,(^mfmdma, àmÝVdma, {dMma'"‘hmamîQ´> A°ÝS> E {bp½dpñQ>H$ àm°pìh¨g (‘hmamîQ´>^m{fH$ àmÝV)' ~m~V EH$ {ZdoXZ Yma H${‘eZ Ho$g‘j gZ 1948 ‘| àñVwV {H$¶m J¶m Wm&

S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a àmV… EH$ ߶mbr Mm¶Am¡a nmd H$m Qy>H$‹S>m ImH$a bÝXZ å¶w{P¶‘ H$s AmoaHy$M H$aVo Wo, ¶hr dh {díd{d»¶mV bÝXZ å¶w{P¶‘

H$m {dkmZ {dÚm‘§{Xa h¡& dhr na AmYw{ZH$ ¶wJ Ho$‘hmZ VËddoÎmm H$mb© ‘m³g©, H$mpÝVdra bo{ZZ,ñdmV§Í¶{da ‘°{PZr Am{X ‘hmnwéfm| Zo kmZgmYZmAma§ H$s Wr& Bgr å¶w{P¶‘ ‘| àW‘ àdoe boZodmbo Am¡a A§Vr‘ {ZJ©‘Z H$aZodmbo S>m°. Aå~oS>H$ahr Wo& g§Ü¶m g‘¶ {’$a go Hw$N> {~ñHy$Q>, Wmo‹S>mgm‘ñH$mnmd, nmnS>, EH$ ߶mbr Mm¶ boH$a nwZ… Aܶ¶ZHo$ {bE ~¡R> OmVo Wo& {H$Vm~m| H$s g§JV ‘| ~m~mgmh~OrdZ H$m na‘moƒ AmZ§X byQ>Vo Wo& n‹T>r hþB© {H$Vm~m|H$m a§J, AmH$ma Am¡a nmR> ^r CZHo$ ܶmZ ‘| ahVmWm& {H$Vm~m| go do AnZo nwÌm| go ^r A{YH$ ñZohH$aVo Wo& do {H$gr H$mo ^r {H$Vm~| n‹T>Zo Ho$ {bE ZhtXoVo Wo& ""¶Xm H$Xm hr Xþ m©½¶ go ݶm¶mb¶ H$m~o{bμ’$ ‘oam nwñVH$mb¶ H$ãOo ‘| boZo Am¶m Vmo, nhbo{H$Vm~ H$mo ñne© H$aVo hr ‘¢ Cgna Jmobr XmJ Xÿ±Jm&''Eogm do H$hVo Wo& {H$Vm~| CZHo$ OrdZ H$r gm±go Wr&nyar amV do n‹T>Zo ‘| {~VmVo Wo& bJmVma n‹T>Zo go{‘ëQ>Z g‘mZ A§YmnZ Am gH$Vm h¡, Bg ^¶ go do¶WmW©V… amo n‹S>o Wo& do g‘PVo Wo, n‹T>o {~Zm OrdZewîH$ hmo OmVm h¡& Bg {X½JO {dÛmZ Ho$ ñdg§J«{hV50,000 go Á¶mXm J«ÝW {nnëg EÁ¶wHo$eZ gmogm¶Q>r,‘wå~B© Am¡a Am¡a§Jm~mX Ho$ ‘hm{dÚmb¶ ‘| {h’$mOVHo$ gmW aIo hþ¶o h¡& do H$hVo Wo ""‘oar {H$Vm~o ZîQ> hmoJB© Vmo ‘oam OrdZ H$m ^r AÝV hmoJm&'' {H$Vm~| hrCZHo$ {bE g~Hw$N> Wr& Ho$db J«ÝWm| Ho$ {bE "amOJ¥h'H$m {Z‘m©U H$aZodmbm amO{f© A~ VH$ Bg Xþ{Z¶m ‘|n¡Xm Zht hþAm h¡& Xþ{Z¶m Ho$ g^r A{^àoV VËdm| H$mgab, gwJ‘, gw§Xa Xe©Z CZHo$ J«ÝWamO ‘| nm¶mOmVm h¡& gmjmV kmZH$moe AWm©V {dÚmgmJaAå~oS>H$a&

S>m°. ~m~mgmh~ AmOrdZ {dÚmWu Wo& CZ‘| VahVah Ho$ J«ÝW n‹T>Zo H$s XrdmZJr Wr& BgHo$ {bECÝhm|Zo [ZåZm§{H$V nwñVH$mb¶ H$m à¶moJ {H$¶m Wm&1) npãbH$ JmS>©Z bm¶~«ar, ‘wå~B©

Page 24: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

24B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

2) E{b{’$ñQ>Z H$m°boO bm¶~«ar, ‘wå~B©3) {gS>oZh‘ H$m°boO bm¶~«ar, ‘wå~B©4) bm¶~«ar Am°’$ bm° H$m°boO, ‘wå~B©5) {gQ>r bm¶~«ar, ~S>moXm6) {díd{d»¶mV AW©emñÌ Ho$ àmo’o$ga go{b‘Z H$m

{ZOr nwñVH$mb¶7) H$mob§{~¶m {díd{dÚmb¶ nwñVH$mb¶8) àmo’o$ga OmZ S>odr H$m {ZOr nwñVH$mb¶9) ݶw¶mH©$ eha ‘| Vah Vah Ho$ nwñVH$mb¶10)JmoëS>pñ‘W bm¶~«ar Am°’$ BH$m°Zm{‘³g {bQ>aoMa11)B§{S>¶m Am°’$sg bm¶~«ar, b§XZ12)b§XZ å¶w{P¶‘ H$s bm¶~«ar13)b§XZ {díd{dÚmb¶ H$s bm¶~«ar14)J«oO-BZ-bm° bm¶~«ar, b§XZ15)~m°Z ¶w{Zìh{g©Q>r H$s bm¶~«ar (O‘©Zr)16)Z°eZb bm¶~«ar, H$bH$Îmm17)bm¶~«ar Am°’$ ~§Jmb am°¶b E{e¶m{Q>H$ gmogm¶Q>r18)bm¶~«ar Am°’$ §§S>maH$a Amo[aE§Q>b BpñQ>Q>¶yQ>19)g|Q´>b Am{H©$¶mobmoOrH$b bm¶~«ar, {Xëbr20)g|Q´>b goH«o$Q>arEQ> bm¶~«ar, {Xëbr21)bm¶~«ar Am°’$ B§{S>¶Z H$mD§${gb Am°’$ dëS>©

E’o$Ag©, {Xëbr22)Z°eZb AmH$m©BãO bm¶~«ar, {Xëbr

Am{e¶m H$m ~‹S>m {ZOr nwñVH$mb¶ S>m°.~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$m Wm& CZ‘| bmIm| {H$Vm~|Wr&

S>m°. ~m~mgmh~ H$s ~w{Õ‘Îmm EH$X‘ VoO Wr&bÝXZ ‘|, {Og n‹T>mB© H$mo 8 gmb bJVo Wo dh CÝhm|Zo‘mÌ 2 gmbm| ‘| hr nyar H$a S>mbr& ¶h H$aZo Ho$ {bECÝh| H$‹S>r ‘ohZV go 18 K§Q>o VH$ n‹T>mB© H$aHo$ nyamH$aZm n‹S>m& {XKm}ÚmoJ Am¡a H$îQ> H$aZo go g’$bVmàmá hmoVr h¡ Bg na CÝh| ^amogm Wm& h‘mar CÞ{VH$aZo Ho$ {bE H$moB© ^r AmZodmbm Zht h¡, ‘¢ ^r ZhtAm gH$Vm, ‘Z ‘| R>mZ H$a bmo Vmo h‘mar CÞ{V h‘

ñd¶§ hr H$a gH$Vo h¡, ¶h AZ‘mob gbmh XoZm dhZht ybo& kmZ Ho$ gmW gmW h‘ ‘| erb ^r hmoZmMm{h¶o& erb Ho$ ~J¡a kmZ H$mo AW© Zht& kmZ EH$eñÌ h¡ Bgna CÝh| AQ>b {dídmg Wm&

S>m°. ~m~mgmh~ H$ht ^r n‹T> gH$Vo Wo& n‹T>mB© Ho${bE em§V ‘mhm¡b hmoZm CZHo$ Oéar Zht Wm& do ^r‹S>Am¡a {XZ Ho$ {H$gr ^r g‘¶ {Za§Va n‹T>mB© H$aVo Wo&n‹T>Vo hþ¶o h‘oem CZHo$ hmW ‘| nopÝgb ahm H$aVr Wr&CZHo$ ‘wå~B© Ho$ Ka ‘| 22,000 {H$Vm~| Am¡a {XëbrHo$ Ka ‘| 15,000 Mw{ZÝXm J«ÝW Wo& ‘wå~B© Ho$ J«§Wmb¶H$mo CÝhm|Zo "amOJ¥h' Zm‘ {X¶m Wm& {ZOr OrdZ ‘|^r do {Z‘©b, AmZ§Xr d {‘bZgma Wo& CZH$mOrdZM[aÌ ñdÀN>, nmaXe©H$ Am¡a Z¡{VH$Vm¶w³V Wm&Hw$Îmo Ho$ {nëbo d N>moQ>o ~ƒ| CÝh| {deof ngÝX Wo&CÝh| D±$Mo H$n‹S>m| H$m, {H$‘Vr ’$mD§$Q>Z noZ H$m Am¡a~‹S>o ~‹S>m| J«ÝWm| H$m ~oOmo‹S> em¡H$ Wm& CZH$s {bImdQ>~ohX gw§Xa, ñnîQ> Wr& Am{˜ar ‘| CÝh| g§JrV d{MÌH$bm go r bJmd hmo J¶m Wm& do bμOrμO moOZ^r ~hþV AÀN>o go nH$m boVo Wo& CÝhm|Zo nyar {OÝXJr^a H$^r ^r Yw‘«nmZ AWdm ‘ÚnmZ Zht {H$¶m&CZH$m XoXr߶‘mZ OrdZ AWm©V M¡Vݶ H$m ~hVmhþAm PaZm Wm& ~m~mgmh~ H$hVo Wo, ""‘¢ àW‘^maVr¶ hÿ± Am¡a A§V ‘| ^r ^maVr¶ hr hÿ±&''

S>m°. Aå~oS>H$a Zo ‘wå~B© ‘| gZ 1945 ‘| "{nnëgEÁ¶wHo$eZ gmogm¶Q>r' ñWm{nV H$a ‘wå~B© Am¡aAm¡a§Jm~mX ‘| ‘hm{dÚmb¶ H$s ñWmnZm H$s& g¢H$‹S>m|gmbm| go kmZ go d§{MV g‘mO H$mo kmZ àmá H$aZoH$m Adga àXmZ {H$¶m& {dídOrV, {dÚmgmJa S>m°.~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$m {ejm joÌ H$m ¶h H$m¶©^r {OVZm A{dñ‘aUr¶ CVZm hr AZ‘mob h¡& CÝhm|Zo{XZamV ~ohX ‘ohZV H$aHo$ A{dab H$mo{ee H$s Am¡aO~aXñV {dÛÎmm àmá H$s& AJmY {dÛÎmm, ~oOmo‹S>gm‘϶© AWm©V ‘hm‘mZd Aå~oS>H$a& CÝhm|Zo AZoH$amîQ>r¶, gm‘m{OH$, Am{W©H$ Am{X {dîm¶ na J«§Wg§nXm

Page 25: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

25B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{Z‘m©U H$s& ‘mÌ "^maVr¶ g§{dYmZ Am¡a ~wÕ A±S>{hO Yå‘m' BZ J«ÝWm| Zo CÝh| {díd‘mݶVm àmáH$aHo$ Xr& 14 A³Vw~a 1956, ZmJnwa ‘| Mma bmIAñn¥í¶m| H$mo ~m¡Õ Yå‘ H$s Xrjm XoH$a Xþ{Z¶m Ho$B{Vhmg ‘| Yå‘H«$mpÝV H$s&

Am³g’$S>© {díd{dÚmb¶ Zo Hw$N> gmbm| nhboXþ{Z¶m Ho$ gm¡ gdm}ƒ ì¶p³V¶m| H$s gyMr àH$m{eVH$s&

CZ‘| ^maVr¶ KQ>Zm Ho$ {eënH$ma, ¶wJàdV©H$,na‘nmdZ, {dídaËZ S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$moS>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$moS>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$moS>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$moS>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$mo

àW‘ ñWmZ d "~oñQ> ñQw >S>ÝQ> BZ H$mob§{~¶màW‘ ñWmZ d "~oñQ> ñQw >S>ÝQ> BZ H$mob§{~¶màW‘ ñWmZ d "~oñQ> ñQw >S>ÝQ> BZ H$mob§{~¶màW‘ ñWmZ d "~oñQ> ñQw >S>ÝQ> BZ H$mob§{~¶màW‘ ñWmZ d "~oñQ> ñQw >S>ÝQ> BZ H$mob§{~¶m

¶w{Zd{g©Q>r' Kmo{fV {H$¶m h¡&¶w{Zd{g©Q>r' Kmo{fV {H$¶m h¡&¶w{Zd{g©Q>r' Kmo{fV {H$¶m h¡&¶w{Zd{g©Q>r' Kmo{fV {H$¶m h¡&¶w{Zd{g©Q>r' Kmo{fV {H$¶m h¡& A~ VH$ dhm± go n‹T>H$aOmZodmbo ì¶p³V¶m| H$s 250 gmbm| H$s gyMr H$mob§{~¶m{díd{dÚmb¶ Zo Om{ha H$s h¡& ~m~mgmh~ Zo à{VHy$bhmbmVm| ‘| H$‹S>o ‘wgr~Vm| go OyPH$a Omo Ma‘ D±$MmB©hm{gb H$s ¶h XoIVo hþ¶o {dJV Xg hOma gmbm| ‘|

"‘oH$g© Am°’$ ¶w{Zìhg©'"‘oH$g© Am°’$ ¶w{Zìhg©'"‘oH$g© Am°’$ ¶w{Zìhg©'"‘oH$g© Am°’$ ¶w{Zìhg©'"‘oH$g© Am°’$ ¶w{Zìhg©' Bg ‘m{bH$m Ho$ gånyU© Xþ{Z¶mHo$ 100 ‘hmZ nwéfm| ‘| CÝh| ñWmZ {X¶m J¶m h¡&~m~mgmh~ Zo ^maV H$s ~oOmo‹S> amÁ¶KQ>Zm {bIZo Ho$~mdOyX ^r Bg Xoe Ho$ {H$gr ^r {dÚmnrR> Zo CÝh|S>m°³Q>aoQ> Cnm{Y go Zht ZdmOm {H$ÝVw 1952 ‘|A‘o[aH$m Ho$ H$mob§{~¶m {díd{dÚmb¶ Zo CÝh| "S>r{bQ>' Bg gdm}ƒ ~hÿ‘mZ go gå‘m{ZV {H$¶m&H$mob§{~¶m {díd{dÚmb¶ Zo gZ 1995 ‘|o CZH$s‘y{V© ~Zm¶r& dhm± ha gmb 14 Aà¡b H$mo Aå~oS>H$aO¶ÝVr ‘ZmB© OmVr h¡& Bg H$mob§{~¶m {díd{dÚmb¶Ho$ ‘y{V© Vbo {bIm h¡, "Founding Father ofIndia' AWm©V ~m~mgmh~ H$mo ^maV Ho$ {nVm H$hmh¡& BVZm hr Zht H¡$ZS>m Ho$ ‘Symah FrazerUniversity’ Zo S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a Ho${dMmaYmam na {Z ©a g‘mO {Z‘m©U H$aZo Ho$ {bEH$m‘ H$aZm hmoJm Eogr CÝhm|Zo am¶ Xr&

""{dÚm YZ ¶h gd©loîR> YZ h¡& Bg YZ H$s˜m{g¶V ¶h h¡ {H$, dh Agr{‘V h¡& BÝgmZ H$mo

gånyU© kmZ J«hU H$aZm Ag§ d h¡& {H$ÝVw BgHo${bE BÝgmZ H$mo h‘oem Ho$ {bE {dÚmWu ahZm Mm{h¶o&V^r dh kmZ Amn àmá H$a gH$moJo& gr{‘V [ejmàmá H$aHo$ {OÝXJr ‘| g~Hw$N> àmá hmo J¶m ¶hg‘PZm AZw{MV hmoJm& ¶{X h‘ gånyU© {OÝXJr ^a{dÚmWu aho Vmo hr gånyU© kmZ h‘mar Amoa ~‹T>VmahoJr&'' S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a Zo ¶h ~hÿ‘mobgÝXoe {X¶m&

Hw$N> gmbm| nhbo "X¡{ZH$ XoemoÞVr' AI~ma ‘|S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a H$m amîQ´>r¶ ‘hËd {X¶mJ¶m Wm& Cg‘| {bIm Wm...

""AmO ^maV H$s ZB© nr‹T>r H$mo A‘o[aH$m H$mAmH$f©U h¡ Am¡a A‘o[aH$m H$s ZB© nr‹T>r H$mo ~wÕ Ed§S>m°. Aå~oS>H$a H$s dOh go ^maV H$m AmH$f©U h¡&

AJbo Hw$N> hr gmbm| ‘| Xþ{Z¶m H$s ¶wdm nr‹T>r Ho$AJbo Hw$N> hr gmbm| ‘| Xþ{Z¶m H$s ¶wdm nr‹T>r Ho$AJbo Hw$N> hr gmbm| ‘| Xþ{Z¶m H$s ¶wdm nr‹T>r Ho$AJbo Hw$N> hr gmbm| ‘| Xþ{Z¶m H$s ¶wdm nr‹T>r Ho$AJbo Hw$N> hr gmbm| ‘| Xþ{Z¶m H$s ¶wdm nr‹T>r Ho$

AmXe© Ho$db S>m°. Aå~oS>H$a hr ah|Jo& ¶h ‘hOAmXe© Ho$db S>m°. Aå~oS>H$a hr ah|Jo& ¶h ‘hOAmXe© Ho$db S>m°. Aå~oS>H$a hr ah|Jo& ¶h ‘hOAmXe© Ho$db S>m°. Aå~oS>H$a hr ah|Jo& ¶h ‘hOAmXe© Ho$db S>m°. Aå~oS>H$a hr ah|Jo& ¶h ‘hO

H$ënZm Zht h¡ ~pëH$ ¶WmW©V… h¡&''H$ënZm Zht h¡ ~pëH$ ¶WmW©V… h¡&''H$ënZm Zht h¡ ~pëH$ ¶WmW©V… h¡&''H$ënZm Zht h¡ ~pëH$ ¶WmW©V… h¡&''H$ënZm Zht h¡ ~pëH$ ¶WmW©V… h¡&''S>m°. ~m~mgmh~ Aå~oS>H$a Ho$ VrZ Jwé Wo, ~wÕ,

H$~ra Am¡a ’w$bo& ‘hmË‘m Á¶mo{V~m ’w$bo ñÌr {ejmHo$ àdV©H$ Wo& CÝhm|Zo Añn¥í¶ Am¡a ~hþOZm| H$s{ejm Ho$ {bE A{dab à¶mg {H$¶o& g‘mO Ho$ Hw$àWmna H$mo‹S>o ~agmH$a gm‘m{OH$ H«$mpÝV H$s& do gm‘m{OH$H«$mpÝV Ho$ AJ«XÿV Wo& CZH$s O¶ÝVr 14 Aà¡b H$mohmoVr h¡& S>m°. ~m~mgmh~ Zo CZgo àoaUm boH$a {ejmH$s amoeZr haoH$ ‘Z ‘| ObmB©& Bg{bE S>m°. ~m~mgmh~Aå~oS>H$a H$s O¶ÝVr "{dÚmWu {XZ' Kmo{fV H$aZo go‘hmË‘m ’w$bo H$mo ^r A{^dmXZ hmoJm&

‘hmamîQ´> amÁ¶ CÞ{Verb amÁ¶ h¡ ¶h gd©kmVh¡& Bg{bE g^r nyd©J«h H$mo Xa{H$Zma H$a S>m°.~m~mgmh~ H$s O¶ÝVr "{dÚmWu {XZ' Ho$ Vm¡a naKmo{fV H$aZo go ‘hmamîQ> Ho$ CÞ{V{ebËd H$s AZw y{VhmoJr Am¡a N>mÌm| Ho$ g‘j EH$ Cƒà{V Ho$ ep™g¶VH$m AmXe© CZHo$ {bE àoaUm òmoV hmoJm, Bg‘| H$moB©Xmoam¶ Zht h¡&

(AZwdmX AZwdmX AZwdmX AZwdmX AZwdmX - à{V^m)

Page 26: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

26B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

^maVr¶ B{Vhmg boIZ H$s n¥îR> y{‘-amo{‘bm Wmna-amo{‘bm Wmna-amo{‘bm Wmna-amo{‘bm Wmna-amo{‘bm Wmna

AZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ ‘Z ‘| ^maV Ho$ Zm‘ go‘hmamOmAm|, g±noam| Am¡a ZQ>m| H$s Vgdra C^aVr ahrh¡& Bg àd¥{Îm Zo CZ MrOm| ‘| AmH$f©U VWm amo‘m{Z¶VH$m g§Mma {H$¶m, Omo ämmaVr¶ Wt& bo{H$Z {nN>boHw$N> XeH$m| ‘| ^maV H$s MMm© Am{W©H$ ÑpîQ> goAën{dH${gV Xoe Ho$ én ‘§o BVZr A{YH$ hþB© h¡ {H$‘hmamOmAm|, g±noam| Am¡a ZQ>m| Ho$ Hw$hmgo ‘| go CgH$m{MÌ EH$ ep³Vembr, ñn§XZerb Xoe Ho$ én ‘|C^aZo bJm h¡& ‘hmamOm A~ VoOr go {dbwá hmo ahoh¢ Am¡a ZQ>m| Ho$ H$aV~ ÑpîQ> «‘ go Á¶mXm H$^r Hw$N>Zht aho& ~mH$s h¡ Vmo EH$ g±noam … gm‘mݶV¶m EH$AY©-nmofU H$m {eH$ma àmUr, Omo AnZr OmZ Omo{I‘‘| S>mbH$a gm±n H$mo nH$‹S>Vm h¡, CgHo$ Oharbo Xm±Vm|H$mo CIm‹S>Vm h¡ Amoa AnZr ~rZ Ho$ Bemam| na CgoZMmVm h¡& Am¡a ¶h g~ dh AnZm, AnZo n[admaH$m Am¡a gm±n H$m noQ> aZo Ho$ {bE, H$^r-H$^r Hw$N>{g³Ho$ {‘b OmZo H$s Amem ‘| H$aVm h¡&

¶wamon H$s H$ënZm ‘| ^maV gXm go ~o{hgm~g§n{Îm Am¡a Abm¡{H$H$ KQ>ZmAm| H$m EH$ A{dídgZr¶Xoe ahm h¡, Ohm± ~w{Õ‘mZ ì¶p³V¶m| H$s g§»¶m gm‘mݶgo Hw$N> A{YH$ Wr& O‘rZ ImoXH$a gmoZm {ZH$mbZodmbrMr{Q>¶m| go boH$a dZm| ‘| Z½Z ahZodmbo Xme©{ZH$m| VH$g~ Cg {MÌ Ho$ A§J Wo Omo ^maVr¶m| H$mo boH$aàmMrZ ¶yZm{Z¶m| Ho$ ‘Z ‘| ~gm hþAm Wm Am¡a ¶h{MÌ H$B© eVmpãX¶m| VH$ Eogm hr ~Zm ahm& Bgo ZîQ>Z H$aZm gXme¶mVmnyU© àVrV hmo gH$Vm Wm, qH$VwBgo ~ZmE aIZo H$m ‘Vb~ EH$ {‘϶m YmaUm H$mo~ZmE aIZm hmoVm&

Xÿgar g^r àmMrZ g§ñH¥${V¶m| H$s Vah ^maV ‘|g§n{Îm Hw$N> bmoJm| VH$ gr{‘V ahr& AmܶmpË‘H${H«$¶mH$bmnm| ‘| ^r Wmo‹S>o-go bmoJ hr g§b½Z Wo& na

¶h g˶ h¡ {H$ BZ {H«$¶mH$bmnm| ‘| AmñWm aIZmA{YH$m§e bmoJm| H$m ñd^md ~Z J¶m Wm& Xÿgar Hw$N>g§ñH¥${V¶m| ‘| Ohm± añgr Ho$ H$aV~ H$mo e¡VmZ H$sàoaUmAm| H$m n[aUm‘ H$hm OmVm Am¡a Bg{bE BgH$sha MMm© H$mo X~m¶m OmVm, ^maV ‘| Bgo ‘Zmoa§OZ Ho$gmYZ Ho$ én ‘| CXma ÑpîQ> go XoIm OmVm Wm&

g§n{Îm, OmXÿ Am¡a kmZ Ho$ gmW ^maV H$m Zm‘AZoH$ eVmpãX¶m| VH$ Ow‹S>m ahm& bo{H$Z CÞrgdteVmãXr ‘|, O~ ¶yamon Zo AmYw{ZH$ ¶wJ ‘| àdoe{H$¶m Vmo ¶h ad¡¶m ~XbZm ewé hmo J¶m, Am¡a H$B©joÌm| ‘| ^maVr¶ g§ñH¥${V Ho$ à{V CËgmh àm¶… CgrAZwnmV ‘| H$‘ hmo J¶m {OVZm nhbo CËgmh H$mA{VaoH$ Wm& A~ ¶h nm¶m J¶m {H$ ^maV ‘| H$moB©Eogr {deofVm Zht Wr {OgH$s ZdrZ ¶yamon gamhZmH$aVm& {ddoH$¶w³V {dMma Am¡a ì¶p³VdmX Ho$ ‘yë¶m|na ñnîQ>V… ¶hm± H$moB© ~b Zht Wm& maV H$s g§ñH¥${VJ˶ÌéÕ g§ñH¥${V Wr Am¡a Bgo AVrd {VañH$ma H$sÑpîQ> go XoIm OmZo bJm& ¶h àd¥{Îm ^maVr¶ dñVwAm|Ho$ à{V ‘¡H$mbo Ho$ {VañH$ma ‘| em¶X à^mdr T>§J go‘y{V©‘mZ hþB© h¡& ^maV H$s amOZr{VH$ g§ñWmAm| H$mo,{OZH$s H$ënZm A{YH$m§eV¶m ‘hmamOmAm| Am¡agwbVmZm| Ho$ emgZ Ho$ én ‘| H$s JB© Wr, {Za§Hw$eAm¡a OZ‘V Ho$ à{V{Z{YËd go gd©Wm {dpÀN>Þ H$hH$a{VañH¥$V {H$¶m J¶m& Am¡a, EH$ bmoH$Vm§{ÌH$ H«$m§{V¶m|Ho$ ¶wJ ‘|, ¶h em¶X g~go ~‹S>m nmn Wm&

qH$Vw ¶yamonr¶ {dÛmZm| Ho$ EH$ N>moQ>o dJ© Ho$ ~rMgo, EH$ {damoYr àd¥{Îm H$m OÝ‘ hþAm& BZ {dÛmZm| Zo^maV H$s ImoO A{YH$m§eV¶m CgHo$ àmMrZ Xe©ZAm¡a g§ñH¥$V ^mfm ‘| gwa{jV gm{h˶ Ho$ ‘mܶ‘ goH$s Wr& Bg àd¥{Îm Zo OmZ-~yPH$a ^maVr¶ g§ñH¥${VHo$ AZmYw{ZH$ Am¡a AZwn¶mo{JVmdmXr njm| na ~b

Page 27: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

27B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{X¶m, {OZ‘| VrZ hOma go r A{YH$ dfm] go AjwÊUahZodmbo Y‘© Ho$ ApñVËd H$m O¶JmZ Wm Am¡a ¶hg‘Pm J¶m Wm {H$ ^maVr¶ OrdZ-nÕ{VAmܶmpË‘H$Vm Am¡a Ym{‘©H$ {dídmg H$s gyú‘VmAm|go BVZr A{YH$ g§n¥³V h¡ {H$ OrdZ H$s nm{W©dMrOm| Ho$ {bE dhm± H$moB© AdH$me hr Zht h¡& O‘©Zamo‘¢{Q>H$dmX ^maV Ho$ Bg ñdén Ho$ g‘W©Z ‘|A˶m{YH$ AmJ«herb Wm Am¡a ¶h AmJ«herbVm^maV Ho$ {bE CVZr hr j{VH$maH$ Wr {OVZr ‘¡H$mboÛmam ^maVr¶ g§ñH¥${V H$s AdhobZm& ^maV A~^maV A~^maV A~^maV A~^maV A~

AZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ {bE EH$ ahñ¶mË‘H$ àXoeAZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ {bE EH$ ahñ¶mË‘H$ àXoeAZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ {bE EH$ ahñ¶mË‘H$ àXoeAZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ {bE EH$ ahñ¶mË‘H$ àXoeAZoH$ ¶yamondm{g¶m| Ho$ {bE EH$ ahñ¶mË‘H$ àXoe

hmo J¶m, Ohm± A˶§V gmYmaU {H«$¶mH$bmnm| ‘| ^rhmo J¶m, Ohm± A˶§V gmYmaU {H«$¶mH$bmnm| ‘| ^rhmo J¶m, Ohm± A˶§V gmYmaU {H«$¶mH$bmnm| ‘| ^rhmo J¶m, Ohm± A˶§V gmYmaU {H«$¶mH$bmnm| ‘| ^rhmo J¶m, Ohm± A˶§V gmYmaU {H«$¶mH$bmnm| ‘| ^r

àVrH$mË‘H$Vm H$m g‘mdoe {H$¶m OmVm Wm& dhàVrH$mË‘H$Vm H$m g‘mdoe {H$¶m OmVm Wm& dhàVrH$mË‘H$Vm H$m g‘mdoe {H$¶m OmVm Wm& dhàVrH$mË‘H$Vm H$m g‘mdoe {H$¶m OmVm Wm& dhàVrH$mË‘H$Vm H$m g‘mdoe {H$¶m OmVm Wm& dh

nyd© H$s AmܶmpË‘H$Vm H$m OZH$ Wm, Am¡a g§¶moJde,nyd© H$s AmܶmpË‘H$Vm H$m OZH$ Wm, Am¡a g§¶moJde,nyd© H$s AmܶmpË‘H$Vm H$m OZH$ Wm, Am¡a g§¶moJde,nyd© H$s AmܶmpË‘H$Vm H$m OZH$ Wm, Am¡a g§¶moJde,nyd© H$s AmܶmpË‘H$Vm H$m OZH$ Wm, Am¡a g§¶moJde,

CZ ¶yamonr¶ ~w{ÕOr{d¶m| H$m eaU-ñWb ^r OmoCZ ¶yamonr¶ ~w{ÕOr{d¶m| H$m eaU-ñWb ^r OmoCZ ¶yamonr¶ ~w{ÕOr{d¶m| H$m eaU-ñWb ^r OmoCZ ¶yamonr¶ ~w{ÕOr{d¶m| H$m eaU-ñWb ^r OmoCZ ¶yamonr¶ ~w{ÕOr{d¶m| H$m eaU-ñWb ^r Omo

AnZr ñd¶§ H$s OrdZ-nÕ{V go nbm¶Z H$aZmAnZr ñd¶§ H$s OrdZ-nÕ{V go nbm¶Z H$aZmAnZr ñd¶§ H$s OrdZ-nÕ{V go nbm¶Z H$aZmAnZr ñd¶§ H$s OrdZ-nÕ{V go nbm¶Z H$aZmAnZr ñd¶§ H$s OrdZ-nÕ{V go nbm¶Z H$aZm

Mmh aho Wo& ‘yë¶m| H$m EH$ Û¡Y ñWm{nV {H$¶m J¶m,Mmh aho Wo& ‘yë¶m| H$m EH$ Û¡Y ñWm{nV {H$¶m J¶m,Mmh aho Wo& ‘yë¶m| H$m EH$ Û¡Y ñWm{nV {H$¶m J¶m,Mmh aho Wo& ‘yë¶m| H$m EH$ Û¡Y ñWm{nV {H$¶m J¶m,Mmh aho Wo& ‘yë¶m| H$m EH$ Û¡Y ñWm{nV {H$¶m J¶m,

{Og‘| maVr¶ ‘yë¶m| H$mo "AmܶmpË‘H$'Am¡a ¶yamonr¶{Og‘| maVr¶ ‘yë¶m| H$mo "AmܶmpË‘H$'Am¡a ¶yamonr¶{Og‘| maVr¶ ‘yë¶m| H$mo "AmܶmpË‘H$'Am¡a ¶yamonr¶{Og‘| maVr¶ ‘yë¶m| H$mo "AmܶmpË‘H$'Am¡a ¶yamonr¶{Og‘| maVr¶ ‘yë¶m| H$mo "AmܶmpË‘H$'Am¡a ¶yamonr¶

‘yë¶m| H$mo "^m¡{VH$dmXr' H$hm J¶m, qH$Vw BZ H${WV‘yë¶m| H$mo "^m¡{VH$dmXr' H$hm J¶m, qH$Vw BZ H${WV‘yë¶m| H$mo "^m¡{VH$dmXr' H$hm J¶m, qH$Vw BZ H${WV‘yë¶m| H$mo "^m¡{VH$dmXr' H$hm J¶m, qH$Vw BZ H${WV‘yë¶m| H$mo "^m¡{VH$dmXr' H$hm J¶m, qH$Vw BZ H${WV

AmܶmpË‘H$ ‘yë¶m| H$mo ^maVr¶ g‘mO Ho$ g§X © ‘|AmܶmpË‘H$ ‘yë¶m| H$mo ^maVr¶ g‘mO Ho$ g§X © ‘|AmܶmpË‘H$ ‘yë¶m| H$mo ^maVr¶ g‘mO Ho$ g§X © ‘|AmܶmpË‘H$ ‘yë¶m| H$mo ^maVr¶ g‘mO Ho$ g§X © ‘|AmܶmpË‘H$ ‘yë¶m| H$mo ^maVr¶ g‘mO Ho$ g§X © ‘|

XoIZo H$m à¶mg ~hþV H$‘ hþAm ({OgHo$ Hw$N>XoIZo H$m à¶mg ~hþV H$‘ hþAm ({OgHo$ Hw$N>XoIZo H$m à¶mg ~hþV H$‘ hþAm ({OgHo$ Hw$N>XoIZo H$m à¶mg ~hþV H$‘ hþAm ({OgHo$ Hw$N>XoIZo H$m à¶mg ~hþV H$‘ hþAm ({OgHo$ Hw$N>

{djwãY H$aZodmbo n[aUm‘ hmo gH$Vo Wo)& {nN>bo{djwãY H$aZodmbo n[aUm‘ hmo gH$Vo Wo)& {nN>bo{djwãY H$aZodmbo n[aUm‘ hmo gH$Vo Wo)& {nN>bo{djwãY H$aZodmbo n[aUm‘ hmo gH$Vo Wo)& {nN>bo{djwãY H$aZodmbo n[aUm‘ hmo gH$Vo Wo)& {nN>bo

gm¡ dfm] ‘| Hw$N> ^maVr¶ {dMmaH$m| Zo Bg {dMmaYmamgm¡ dfm] ‘| Hw$N> ^maVr¶ {dMmaH$m| Zo Bg {dMmaYmamgm¡ dfm] ‘| Hw$N> ^maVr¶ {dMmaH$m| Zo Bg {dMmaYmamgm¡ dfm] ‘| Hw$N> ^maVr¶ {dMmaH$m| Zo Bg {dMmaYmamgm¡ dfm] ‘| Hw$N> ^maVr¶ {dMmaH$m| Zo Bg {dMmaYmam

H$mo ñdrH$ma H$a {b¶m Am¡a ^maVr¶ ~w{ÕOr{d¶m|H$mo ñdrH$ma H$a {b¶m Am¡a ^maVr¶ ~w{ÕOr{d¶m|H$mo ñdrH$ma H$a {b¶m Am¡a ^maVr¶ ~w{ÕOr{d¶m|H$mo ñdrH$ma H$a {b¶m Am¡a ^maVr¶ ~w{ÕOr{d¶m|H$mo ñdrH$ma H$a {b¶m Am¡a ^maVr¶ ~w{ÕOr{d¶m|

Ho$ {bE ¶h {~«Q>oZ H$s VH$ZrH$s loîR>Vm Ho$ gmWHo$ {bE ¶h {~«Q>oZ H$s VH$ZrH$s loîR>Vm Ho$ gmWHo$ {bE ¶h {~«Q>oZ H$s VH$ZrH$s loîR>Vm Ho$ gmWHo$ {bE ¶h {~«Q>oZ H$s VH$ZrH$s loîR>Vm Ho$ gmWHo$ {bE ¶h {~«Q>oZ H$s VH$ZrH$s loîR>Vm Ho$ gmW

à{V¶mo{JVm H$a nmZo ‘| AnZr Ag‘W©Vm H$mo Nw>nmZoà{V¶mo{JVm H$a nmZo ‘| AnZr Ag‘W©Vm H$mo Nw>nmZoà{V¶mo{JVm H$a nmZo ‘| AnZr Ag‘W©Vm H$mo Nw>nmZoà{V¶mo{JVm H$a nmZo ‘| AnZr Ag‘W©Vm H$mo Nw>nmZoà{V¶mo{JVm H$a nmZo ‘| AnZr Ag‘W©Vm H$mo Nw>nmZo

H$m EH$ ~hmZm ~Z J¶m&H$m EH$ ~hmZm ~Z J¶m&H$m EH$ ~hmZm ~Z J¶m&H$m EH$ ~hmZm ~Z J¶m&H$m EH$ ~hmZm ~Z J¶m&AR>mahdt eVmãXr ‘| ^maV Ho$ AVrV H$s ImoO

Am¡a ¶yamon Ho$ gm‘Zo Cgo àñVwV H$aZo H$m H$m‘A{YH$m§eV¶m ^maV ‘| OogBQ> g§àXm¶ Ho$ bmoJm| Am¡aga {d{b¶‘ OmoÝg VWm Mmëg© {dpëH$Ýg O¡go B©ñQ>B§{S>¶m H§$nZr Ho$ ¶yamonr¶ H$‘©Mm[a¶m| Zo {H$¶m& OëXrhr ^maV H$s àmMrZ ^mfmAm| Am¡a CZHo$ gm{h˶ Ho$Aܶ¶Z ‘| {XbMñnr boZodmbm| H$s g§»¶m ~‹T> JB©

Am¡a CÞrgdt eVmãXr Ho$ àma§ ‘| ^mfm-{dkmZ,Z¥emñÌ VWm maV-{dÚm Ho$ Aݶ joÌm| ‘| CëboIZr¶àJ{V {XImB© Xr& ¶yamon ‘| {dÛmZm| Zo Aܶ¶Z Ho$ BgZE joÌ ‘| Jhar {XbMñnr {XImB©, {OgH$m à‘mUCZ bmoJm| H$s g§»¶m h¡ {OÝhm|Zo ^maV-{dÚm H$moAnZo Aܶ¶Z H$m joÌ ~Zm¶m, Am¡a {OZ‘| go H$‘-go-H$‘ EH$ ì¶p³V H$m CëboI ¶hm± Amdí¶H$ h¡-dh h¡ E’$. ‘¡³g‘yba&

CÞrgdr§ gXr ‘| ^maV Ho$ gmW g~go Á¶mXmgrYm gamoH$ma {OZ bmoJm| H$m Wm do {~«{Q>e àemgH$Wo Am¡a ewé ‘| ^maV Ho$ J¡a-^maVr¶ B{VhmgH$maA{YH$m§eV¶m Bgr dJ© Ho$ bmoJ Wo& ’$bñdén, ewéHo$ B{Vhmg àemgH$m| Ho$ B{Vhmg Wo, {OZ‘| ‘w»¶V¶mamOd§em| Am¡a gm‘«mÁ¶m| Ho$ CËWmZ Am¡a nVZ H$m{ddaU hmoVm Wm& maVr¶ B{Vhmg Ho$ Zm¶H$ amOm WoAm¡a KQ>ZmAm| H$m {ddaU CÝht go Ow‹S>m hþAm hmoVmWm& AemoH$, M§ÐJwá {ÛVr¶, ¶m AH$~a O¡go AndmXm|H$mo N>mo‹S>H$a, ^maVr¶ emgH$ H$m AmXe© én {Za§Hw$eamOm Wm Omo A˶mMmar Wm Am¡a AnZr àOm H$s^bmB© ‘| {OgH$s H$moB© {XbMñnr Zht Wr& Ohm± VH$dmñV{dH$ emgZ H$m gdmb h¡, A§V{Z©{hV {dMma¶h Wm {H$ Bg Cn‘hmÛrn Ho$ B{Vhmg ‘| {OVZoemgH$ AmO VH$ hþE h¢, {~«{Q>e àemgZ CZ g~H$sVwbZm ‘| loîR> Wm&

^maVr¶ B{Vhmg H$s Bg ì¶m»¶m Zo CÞrgdtgXr Ho$ A§{V‘ dfm] Am¡a ~rgdt gXr Ho$ àma§ ‘|{bIZodmbo ^maVr¶ B{VhmgH$mam| na AnZm à^mdS>mbm& AmXe© B{Vhmg-J«§Wm| H$m ‘w»¶ {df¶ amOd§em|H$m B{Vhmg Wm {Og‘| emgH$m| H$s OrdZr H$mo A{YH$‘hÎd {X¶m OmVm Wm& bo{H$Z ì¶m»¶m Ho$ Xÿgao njH$s à{V{H«$¶m {^Þ àH$ma H$s hþB©& A{YH$m§e maVr¶B{VhmgH$mam| Zo ¶m Vmo ñdmYrZVm Ho$ amîQ´>r¶ Am§XmobZ‘| ñd¶§ ^mJ {b¶m Wm, ¶m do Cggo à^m{dV Wo&CZH$s ‘mݶVm Wr {H$ ^maVr¶ B{Vhmg H$m gdU©-

Page 28: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

28B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

¶wJ Bg Xoe ‘| A§J«Om| Ho$ AmJ‘Z go nyd© ApñVËd ‘|Wm Am¡a ^maV H$m gwXÿa AVrV {deof én go CgHo$B{Vhmg H$m d¡ dembr ¶wJ Wm& ¶h ÑpîQ>H$moU ~rgdtgXr Ho$ àma§ ‘| maVr¶ OZVm H$s amîQ>r¶ AmH$m§jmAm|H$m ñdm^m{dH$ Am¡a A{Zdm¶© A§J Wm&

Bg g§X © ‘| EH$ Am¡a {VañH$anyU© YmaUm Wr{OgZo àmMrZ maV g§~§Yr A{YH$m§e àma§{^H$ boIZH$mo à^m{dV {H$¶m& Bg H$mb H$m Aܶ¶Z H$aZodmbo¶yamonr¶ B{VhmgH$mam| H$s {ejm-Xrjm ¶yamon H$s³bm{gH$s na§nam ‘| hþB© Wr, Ohm± bmoJm| H$m ¶h Ñ‹T>{dídmg Wm {H$ ¶yZmZ H$s àmMrZ gä¶Vm-¶yZmZ H$mM‘ËH$ma-‘mZd-Om{V H$s ‘hmZV‘ CnbpãY Wr&’$bñdén O~ r {H$gr ZB© g§ñH¥${V H$m nVm MbVm,Vm§ CgH$s VwbZm àmMrZ ¶yZmZ go H$s OmVr Am¡a BgVwbZm ‘| Cg {ZandmX én go hrZ nm¶m OmVm& ¶mAJa Cg‘| H$moB© àe§gZr¶ ~mV hmoVr ^r Vmo ghO^md go Cgo ¶yZmZr g§ñH¥${V Ho$ gmW Omo‹S>Zo H$s MoîQ>mH$s OmVr& qdg|Q> pñ‘W,qdg|Q> pñ‘W,qdg|Q> pñ‘W,qdg|Q> pñ‘W,qdg|Q> pñ‘W, Omo H$B© XempãX¶m| VH$àmMrZ ämmaV H$m AJ«Jʶ B{VhmgH$ma g‘Pm OmVmahm, Bg àd¥{Îm H$m {eH$ma Wm& AO§Vm pñWV gwà{gÕ~m¡Õ-ñWb H$mo {^{Îm {MÌm| na, Am¡a {deof én goEH$ Eogo {MÌ na {bIVo g‘¶, {OgHo$ {df¶ ‘|‘mZm OmVm h¡ {H$ ¶h B©gm H$s gmVdt eVmãXr ‘|’$mag Ho$ EH$ gmgmZr amOm Ho$ {H$gr XÿV Ho$ AmJ‘ZH$m {MÌ h¡ Am¡a {OgH$m H$bm Am¡a B{Vhmg, {H$gr^r ÑpîQ> go ¶yZmZ Ho$ gmW H$VB© H$moB© g§~§Y Zht h¡,dh H$hVm h¡…

^maV Am¡a ’$mag Ho$ Agm‘mݶ amOZr{VH$ g§~§Ym|Ho$ EH$ g‘H$mbrZ A{^boI Ho$ én ‘| {XbMñn hmoZoHo$ A{V[a³V ¶h {MÌH$bm Ho$ B{Vhmg ‘| AnZo{d{eîQ> ñWmZ Ho$ H$mnaU ~hþV A{YH$ ‘yë¶dmZ h¡&Bggo Z Ho$db AO§Vm Ho$ Hw$N> g§~§{YV ‘hÎdnyU©{MÌm| H$m H$mb-{ZYm©aU hmoVm h¡ ~pëH$ EH$ Eogmà{V‘mZ ^r ñWm{nV hmoVm h¡ {Oggo Xÿgao {MÌm| H$m

H$mb-{ZYm©aU {H$¶m Om gHo$, ~pëH$ Bg g§ mdZmH$s Amoa ^r g§Ho$V {‘bVm h¡ {H$ AO§Vm e¡br H$s{MÌH$bm ’$mag go, Am¡a A§VmoJËdm ¶yZmZ go J«hUH$s JB© hmoJr&

^maVr¶ B{VhmgH$mam| na Eogo d³Vì¶m| H$s Vrd«à{V{H«$¶m hþB©, Vmo Bg‘| AmíM¶© H$s H$moB© ~mV Zhth¡& ¶h {gÕ H$aZo Ho$ à¶ËZ {H$E JE {H$ ^maV ZoAnZr g§ñH¥${V H$m H$moB© ^r A§e ¶yZmZ go J«hU Zht{H$¶m Wm, AWdm ¶h {H$ ^maV H$s g§ñH¥${V ¶yZmZrg§ñH¥${V Ho$ {~bHw$b g‘mZm§Va Wr, {Og‘| CZ g~JwUm| Ho$ Xe©Z hmoVo Wo Omo ¶yZmZr g§ñH¥${V ‘| dV©‘mZWo& ha gä¶Vm AnZo-Amn‘| EH$ AbJ M‘ËH$mahmoVr h¡, Bgo V~ VH$ Z ¶yamonr¶ B{VhmgH$mam| Zog‘Pm Wm Am¡a Z ^maVr¶ B{VhmgH$mam| Zo& {H$grgä¶Vm H$mo ñd¶§ CgHo$ JwUm| Ho$ AmYma na naIZoH$m {dMma ~mX ‘§o CËnÞ hþAm&

AR>mahdt gXr ‘| O~ ¶wamonr¶ {dÛmZm| H$m nhbo-nhb maV go g§~§Y ñWm{nV hþAm Am¡a CgHo$ AVrVHo$ ~mao ‘| {Okmgm CËnÞ hþB©, Vmo CZH$s gyMZmAm|CZH$s gyMZmAm|CZH$s gyMZmAm|CZH$s gyMZmAm|CZH$s gyMZmAm|

Ho$ òmoV ~«m÷U nwamo{hV Ïmo,Ho$ òmoV ~«m÷U nwamo{hV Ïmo,Ho$ òmoV ~«m÷U nwamo{hV Ïmo,Ho$ òmoV ~«m÷U nwamo{hV Ïmo,Ho$ òmoV ~«m÷U nwamo{hV Ïmo, {OÝh| àmMrZ na§nam H$mg§ajH$ ‘mZm OmVm Wm& CZH$m H$hZm Wm {H$ ¶hna§nam g§ñH¥$V-J«§Wm| ‘| gwa{jV h¡ Am¡a CZ J«§Wm| goHo$db do hr ^br^m±{V n[a{MV h¢& Bg àH$ma ^maVHo$ A{YH$m§e àmMrZ B{Vhmg H$s nwZa©MZm bJ^JA{YH$m§e àmMrZ B{Vhmg H$s nwZa©MZm bJ^JA{YH$m§e àmMrZ B{Vhmg H$s nwZa©MZm bJ^JA{YH$m§e àmMrZ B{Vhmg H$s nwZa©MZm bJ^JA{YH$m§e àmMrZ B{Vhmg H$s nwZa©MZm bJ^J

g§nyU©V¶m g§ñH¥$V-òmoVm|, AWm©V² àmMrZ emñÌr¶g§nyU©V¶m g§ñH¥$V-òmoVm|, AWm©V² àmMrZ emñÌr¶g§nyU©V¶m g§ñH¥$V-òmoVm|, AWm©V² àmMrZ emñÌr¶g§nyU©V¶m g§ñH¥$V-òmoVm|, AWm©V² àmMrZ emñÌr¶g§nyU©V¶m g§ñH¥$V-òmoVm|, AWm©V² àmMrZ emñÌr¶

^mfm ‘| gwa{jV gm‘J«r Ho$ AmYma na H$s JB©& BZ‘|^mfm ‘| gwa{jV gm‘J«r Ho$ AmYma na H$s JB©& BZ‘|^mfm ‘| gwa{jV gm‘J«r Ho$ AmYma na H$s JB©& BZ‘|^mfm ‘| gwa{jV gm‘J«r Ho$ AmYma na H$s JB©& BZ‘|^mfm ‘| gwa{jV gm‘J«r Ho$ AmYma na H$s JB©& BZ‘|

~hþVoao J«§W Ym{‘©H$ àH¥${V Ho$ Wo Am¡a AVrV H$s~hþVoao J«§W Ym{‘©H$ àH¥${V Ho$ Wo Am¡a AVrV H$s~hþVoao J«§W Ym{‘©H$ àH¥${V Ho$ Wo Am¡a AVrV H$s~hþVoao J«§W Ym{‘©H$ àH¥${V Ho$ Wo Am¡a AVrV H$s~hþVoao J«§W Ym{‘©H$ àH¥${V Ho$ Wo Am¡a AVrV H$s

ì¶m»¶m ñd^mdV… BZHo$ a§J go ~M Zht gH$s&ì¶m»¶m ñd^mdV… BZHo$ a§J go ~M Zht gH$s&ì¶m»¶m ñd^mdV… BZHo$ a§J go ~M Zht gH$s&ì¶m»¶m ñd^mdV… BZHo$ a§J go ~M Zht gH$s&ì¶m»¶m ñd^mdV… BZHo$ a§J go ~M Zht gH$s&

Y‘©emñÌY‘©emñÌY‘©emñÌY‘©emñÌY‘©emñÌ (gm‘m{OH$ {dYmZ H$s nwñVH$m|) O¡goAnoj¶m Bhbm¡{H$H$ gm{h˶ Ho$ boIH$ Am¡a Q>rH$mH$ma^r ~«m÷U hr Wo& ’$bñdén CZH$m PwH$md gÎmm Ho$g‘W©Z H$s Amoa Wm VWm Am‘Vm¡a na do AVrV H$s~«m÷Um| Ûmam H$s JB© ì¶m»¶m H$mo ‘mZVo Wo, ^bo hrCg ì¶m»¶m ‘| Eo{Vhm{gH$ àm‘m{UH$Vm H$m A^md

Page 29: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

29B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

hmo& CXmhaU Ho$ {bE, dU©-ì¶dñWm H$m O¡gm dU©ZBZ J«§Wm| ‘| {H$¶m J¶m h¡ Cggo àVrV hmoVm h¡ {H$A˶§V àmMrZH$mb ‘o| hr g‘mO H$m {d{^Þ ñVam| ‘|H$R>moaVm go ~±Q>dmam H$a {X¶m J¶m Wm Am¡a CgHo$~mX eVmpãX¶m| VH$ ¶h ì¶dñWm àm¶… Á¶m|-H$s-˶m| ~Zr ahr& Vmo r maVr¶ g‘mO ‘| dñVwV… dU©-ì¶dñWm H$m én Hw$N> Eogm Wm {H$ Cg‘| n[adV©Z H$sH$m’$s Jw§OmBe Wr, {Ogo Y‘©emñÌm| Ho$ àUoVm ñd^mdV…ñdrH$ma Zht H$aZm MmhVo Wo&

~mX ‘| Xÿgao H$B© àH$ma Ho$ òmoVm| go CnbãYgmú¶m| Ho$ à¶moJ Zo ~«m÷Um| Ûmam àñVwV Hw$N> gmú¶m|H$mo MwZm¡Vr Xr Am¡a Hw$N> H$m g‘W©Z {H$¶m, Am¡a BgàH$ma AVrV H$m Á¶mXm ghr {MÌ gm‘Zo Am¶m&g‘H$mbrZ A{^boIm| Am¡a {g³H$m| go CnbãY gmú¶m|H$m ‘hÎd VoOr go ~‹T>Vm J¶m& {dXoer ¶m{̶m| ÛmamJ¡a-^maVr¶ ^mfmAm|-¶yZmZr, bm{VZ, MrZr Am¡aAa~r-‘| {bIo JE {ddaUm| H$m Cn¶moJ H$aZo naAVrV H$mo ZE ÑpîQ>H$moU go XoIZm g§ d hþAm& {d{^ÞñWmZm| na H$s JB© IwXmB© go AVrV Ho$ Omo A{YH${Z «mªV Adeof àmá hþE h¢ CZgo ^r Eogm hr bm^hþAm& CXmhaU Ho$ {bE, MrZr òmoVm| go Am¡a lrb§H$m‘| A{^{b{IV nm{b Y‘©J«§Wm| Ho$ CnbãY hmoZo na~m¡Õ Y‘© g§~§Yr gmú¶m| H$m g§J«h H$m’$s ~‹S>m hmoJ¶m& Voahdt gXr Ho$ ~mX Ho$ ^maVr¶ B{Vhmg gog§~§{YV Aa~r Am¡a ’$magr H$s gm‘J«r H$m Aܶ¶ZA~ ñdV§Ì én go {H$¶m OmZo bJm Am¡a Cgo npíM‘E{e¶m ‘| Bñbm‘r g§ñH¥${V H$m nyaH$ ‘mZZo H$s àd¥{Îmg‘má hmo JB©&

àma§ Ho$ Aܶ¶Zm| ‘| amOd§em| Ho$ B{Vhmg naA{YH$ ܶmZ H|${ÐV H$aZo Ho$ nrN>o ¶h YmaUm ^r Wr{H$ "àmÀ¶' g‘mOm| ‘| amOm H$s gÎmm emgZ Ho$X¡Z§{XZ H$m¶m] ‘| ^r gdm}n[a Wr& bo{H$Z ^maVr¶amOZr{VH$ àUm{b¶m| ‘| X¡ZpÝXZ H$m¶m} H$m àm{YH$maem¶X hr H$^r H|$Ð Ho$ hmWm| ‘| hmoVm Wm& ^maVr¶

g‘mO H$s A{ÛVr¶ {deofVm-dU© ì¶dñWm-³¶m|{H$amOZr{V Am¡a ì¶mdgm{¶H$ H$m¶©H$bmn XmoZm| go Ow‹S>rhþB© Wr, Bg{bE CgHo$ A§VJ©V ~hþV-go Eogo H$m¶© ämrhmoVo Wo, {OÝh| gm‘mݶV¶m, "nyd© H$s {Za§Hw$e ì¶dñWm'O¡gr H$moB© MrO ¶{X gM‘wM hmoVr, Vmo CgHo$ gmWg§~§Õ {H$¶m OmVm& ^maV ‘| gÎmm {H$g àH$ma H$m¶©^maV ‘| gÎmm {H$g àH$ma H$m¶©^maV ‘| gÎmm {H$g àH$ma H$m¶©^maV ‘| gÎmm {H$g àH$ma H$m¶©^maV ‘| gÎmm {H$g àH$ma H$m¶©

H$aVr ahr h¡, ¶h dUm] VWm Om{V¶m| Ho$ g§~§Ym| Am¡aH$aVr ahr h¡, ¶h dUm] VWm Om{V¶m| Ho$ g§~§Ym| Am¡aH$aVr ahr h¡, ¶h dUm] VWm Om{V¶m| Ho$ g§~§Ym| Am¡aH$aVr ahr h¡, ¶h dUm] VWm Om{V¶m| Ho$ g§~§Ym| Am¡aH$aVr ahr h¡, ¶h dUm] VWm Om{V¶m| Ho$ g§~§Ym| Am¡a

ì¶mnm[aH$ lo{U¶m| VWm J«m‘ n[afXm| O¡gr g§ñWmAm|ì¶mnm[aH$ lo{U¶m| VWm J«m‘ n[afXm| O¡gr g§ñWmAm|ì¶mnm[aH$ lo{U¶m| VWm J«m‘ n[afXm| O¡gr g§ñWmAm|ì¶mnm[aH$ lo{U¶m| VWm J«m‘ n[afXm| O¡gr g§ñWmAm|ì¶mnm[aH$ lo{U¶m| VWm J«m‘ n[afXm| O¡gr g§ñWmAm|

H$m {díbofU H$aHo$ g‘Pm Om gH$Vm h¡, amOd§em|H$m {díbofU H$aHo$ g‘Pm Om gH$Vm h¡, amOd§em|H$m {díbofU H$aHo$ g‘Pm Om gH$Vm h¡, amOd§em|H$m {díbofU H$aHo$ g‘Pm Om gH$Vm h¡, amOd§em|H$m {díbofU H$aHo$ g‘Pm Om gH$Vm h¡, amOd§em|

H$m gd}jU H$aZo ‘mÌ go Zht&H$m gd}jU H$aZo ‘mÌ go Zht&H$m gd}jU H$aZo ‘mÌ go Zht&H$m gd}jU H$aZo ‘mÌ go Zht&H$m gd}jU H$aZo ‘mÌ go Zht& Xþ^m©½¶de, EogoAܶ¶Zm| H$m ‘hÎd A^r hmb ‘| hr g‘Pm J¶m h¡,Am¡a g§ dV… Eo{Vhm{gH$ ÑpîQ> go àm‘m{UH$ ñWmnZmEàm‘m{UH$ ñWmnZmEàm‘m{UH$ ñWmnZmEàm‘m{UH$ ñWmnZmEàm‘m{UH$ ñWmnZmE±àñVwV H$aZo Ho$ {bE EH$-Xmo XempãX¶m| VH$ A^rAm¡a J§ ra Aܶ¶Z H$aZm n‹S>oJm& {’$bhmb Vmo h‘A{YH$-go-A{YH$ CZ òmoVm| H$s Amoa hr g§Ho$V H$agH$Vo h¢ {OZgo ep³V H$m àmXþ m©d hþAm hmoJm&

g§ñWmAm| Ho$ Aܶ¶Z H$s Amoa {deof ܶmZ Zht{X¶m J¶m, A§eV… {OgH$m H$maU ¶h {dídmg Wm{H$ CZ‘| H$moB© ~‹S>m n[adV©Z Zht hþAm& ¶h Eogm{dMma Wm {OgZo Bg {gÕm§V H$m r nmofU {H$¶m {H$^maVr¶ g§ñH¥${V, ‘w»¶ én go maVdm{g¶m| Ho$ Ambñ¶Am¡a OrdZ Ho$ à{V CZHo$ {ZamemnyU© VWm ^m½¶dmXrÑpîQ>H$moU Ho$ H$maU, AZoH$ eVmpãX¶m| VH$ AdéÕEd§ An[adV©Zerb ahr h¡& {Zñg§Xoh ¶h A{Ve¶mop³Vh¡& ¶h gM h¡ {H$ Hw$N> ñVam| na ^maV ‘| VrZ hOmadf© go EH$ A~mY gm§ñH¥${VH$ na§nam Mbr Am ahrh¡, {H$gr qhXÿ Ûmam Jm¶Ìr ‘§Ì Ho$ nmR> H$m B{VhmgVrZ hOma gmb nwamZm h¡, bo{H$Z {Og g§X © ‘| AmO¶h nmR> {H$¶m OmVm h¡ dh An[ad{V©V ahm h¡, EogmZht H$hm Om gH$Vm& ¶h AmíM¶© H$s ~mV h¡ {H$CÞgdt eVmãXr ‘| O~ ¶yamon g§~§Yr Aܶ¶Z H$aVohþE ¶yamonr¶ B{Vhmg ‘| {dH$mgdmX H$s àd¥{Îm¶m± ImoOZona ~hþV A{YH$ Omoa {X¶m Om ahm Wm, E{e¶mB©B{Vhmg Ho$ Aܶ¶Z ‘o §¶h ÑpîQ>mH$moU H$^r Zht

Page 30: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

30B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

AnZm¶m J¶m, {Og‘| ha Ûrn H$m Zm‘ EH$ amOd§eHo$ Zm‘ Ho$ gmW Ow‹S>m hþAm Wm, Am¡a ämmaVr¶B{VhmgH$mam| H$s A{YH$m§e ‘mZH$ aMZmAm| ‘§o BgrT>m±Mo H$m Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡& bo{H$Z BgH$m ¶h‘Vb~ Zht {H$ Xÿgao njm| Ho$ Aܶ¶Z H$s Cnojm H$sJB©& nyar CÞgdt eVmãXr ‘| maVr¶ g‘mO Am¡a Y‘©Ho$ {d{dY njm| na A˶§V amoMH$ gyMZmAm| H$m g§H$bZ{H$¶m J¶m& na Z OmZo ³¶m|, ‘mZH$ B{Vhmg-J«§Wm| ‘|¶h OmZH$mar ~hþV H$‘ gpå‘{bV hmo nmB© h¡&

amOd§em| na AmJ«h Ho$ ’$bñdén ^maV H$mB{Vhmg VrZ à‘wI H$mbm| ‘| {d^m{OV hmo J¶m-àmMrZ, ‘ܶ Am¡a AmYw{ZH$& àmMrZ ¶wJ ~hþYmH$m¶© g§ñH¥${V Ho$ AmJ‘Z (~mX Ho$ àH$meZm| ‘| qgYwKmQ>r H$s gä¶Vm) go àma§ hmoH$a Bñdr gZ² 100 Ho$bJ^J CÎmar maV ‘| VwH©$ AmH«$‘Uom§ Ho$ g‘¶ g‘máhmoVm h¡& ¶hm± go ‘ܶ ¶wJ àma§ hmoVm h¡, Omo AR>mahdtgXr Ho$ ‘ܶ ‘| A§J«oOm| Ho$ AmJ‘Z VH$ MbVm h¡&Bg {d^mOZ H$mo qhXÿ Ho$ gmW àmMrZ ¶wJ Ho$ Am¡a‘wpñb‘ Ho$ gmW ‘ܶ ¶wJ Ho$ AZw{MV g‘rH$aU gonwîQ> {H$¶m J¶m, ³¶m|{H$ nhbo H$mb Ho$ A{YH$m§eamOKamZo ‘ybV… qhXÿ Wo Am¡a Xÿgao H$mb Ho$ ‘wpñb‘&‘wpñb‘ H$mb H$s nyd© ¶wJ go {^ÞVm {XImZo Ho$ {bECgo EH$ {d{eîQ> M[aÌ àXmZ {H$¶m J¶m, {Og‘| hañVa na ‘wpñb‘ g§ñH¥${V Ho$ AbJmd na Omoa Wm&‘wpñb‘ emgH$m| Ho$ Xa~mar B{Vhmg-boIH$m| Am¡aCbo‘mAm| H$s aMZmAm| ‘| Bg ñWmnZm H$m Am¡{M˶ImoO J¶m& Omo ^r hmo, ~rgdt eVmãXr Ho$ ^maV ‘|Omo amOZr{VH$ àd¥{Îm¶m± Wr, CZHo$ MbVo qhXÿ ¶wJAm¡a ‘wpñb‘ ¶wJ Ho$ {d^mOZ H$mo, ^maV Ho$ ämmaVr¶Am¡a A^maVr¶, XmoZm| B{VhmgH$mam| Zo ‘mZ {b¶m&bo{H$Z maVr¶ B{Vhmg H$m ¶h H$mb-{d^mOZ AnZrYmaUmAm| ‘| g§{X½Y h¡ hr, BgHo$ Ûmam Hw$N> ~mVm| naOmo ~b {X¶m J¶m dh r «m‘H$ h¡& maVr¶ B{Vhmg‘| Y‘© {H$gr ^r ÑpîQ> go n[adV©Z H$m ep³Vembr

àoaH$ VÎd Zht ahm, O¡gm{H$ BZ Zm‘m| go Üd{ZVhmoVm h¡… AZoH$ ep³V¶m| ‘| go EH$ ¶h r Wm& {nN>bo{XZm| ^maVr¶ B{Vhmg Ho$ à‘w»m H$mbm| H$mo, Cnamo³V{d^mOZ H$s Cnojm A{YH$ Vm{H©$H$ n[adV©Zm| Ho$AmYma na nwZn©[a^m{fV H$aZo H$s MoîQ>mE± H$s JB© h¢&

EH$ Am¡a VÎd, {OgZo {H$gr gr‘m VH$Eo{Vhm{gH$ ì¶m»¶m Ho$ AmJ«hm| H$mo à^m{dV {H$¶m,Bg Cn‘hmÛrn H$m ^m¡Jmo{bH$ T>m±Mm Wm§ CÎma ‘| qgYwAm¡a J§Jm Ho$ {dñV¥V ‘¡XmZ ‘| ~‹S>o EH$mË‘H$ amÁ¶m|H$m {dH$mg ~hþV AmgmZr go hmo gH$m& Cn‘hmÛrnH$m X{jUr àm¶Ûrndmbm AmYm ^mJ nd©Vm|, nR>mam|Am¡a ZXr Cn˶H$mAm| Ho$ Ûmam N>moQ>o-N>moQ>o {hñgm| ‘|~±Q> J¶m Wm, Am¡a Bg ^m¡Jmo{bH$ {^ÞVm Ho$ H$maU¶hm± amOZr{VH$ EH$énVm Ho$ Adga, CÎmar ‘¡XmZ Ho$‘wH$m~bo H$‘ Wo& gm‘«mÁ¶m| Ho$ Bg ¶wJ ‘|-CÞrgdr§Am¡a àma§{^H$ ~rgdt eVmãXr Eogo hr ¶wJ Wo- CÎmaHo$ {demb amÁ¶m| Zo B{VhmgH$mam| H$m ܶmZ AnZrAmoa AmH${f©V {H$¶m& {OZ H$mbm| ‘o| ~‹S>o amÁ¶ nZno,do ñdU©-¶wJ H$hbmE, Am¡a O~ Anoj¶m N>moQ>oàmXo{eH$ amÁ¶m| H$m {dH$mg hþAm Vmo CZ H$mbm| H$moA§YH$ma-¶wJ H$hm J¶m& X{jUr ^maV Ho$ B{Vhmgna, CZ H$mbm| H$mo N>mo‹S>H$a, O~ dh r AnZo gm‘«mÁ¶m|na Jd© H$a gH$Vm Wm, ~hþV H$‘ ܶmZ {X¶m J¶m&Cgo Bg{bE ^r AbmämH$a pñW{V ‘| ahZm n‹S>m {H$dhm± {H$ amOZr{VH$ J{V{d{Y¶m| H$m ñdén Am¡a CgH$sAm{W©H$ g§ mdZmE± CÎma Ho$ O¡gr Zht Wt& CÎmaramÁ¶m| H$s ep³V H$m AmYma ‘ybV… {demb y-joÌm|H$mo A{YH¥$V H$aZo na Wm Am¡a CZH$m A{YH$m§eamOñd y{‘ go àmá hmoVm Wm& {H$gr ^r B{VhmgH$maHo$ {bE ¶h grYr Am¡a gabVm go g‘P ‘| AmgH$Zodmbr ~mV Wr& X{jUr amÁ¶m| Ho$ JR>Z ‘| gm‘w{ÐH$ep³V Am¡a gm‘w{ÐH$ H$m¶©-ì¶mnma Ho$ Am{W©H$ njH$m à^md ~hþV A{YH$ Wm, {OgHo$ H$maU BZ amÁ¶m|H$m T>m±Mm CÎma H$s VwbZm ‘| A{YH$ O{Q>b hmo J¶m&

Page 31: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

31B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

^maVr¶ B{Vhmg-boIZ Ho$ ~XbVo hþE ÑpîQ>H$moUm|H$s Amoa g§Ho$V H$aZo H$m CÔoí¶ àma§{^H$ B{VhmgH$mam|Ho$ H$m‘ H$mo ‘yë¶hrZ H$hH$a Cno{jV H$aZm ¶m CZH$s{dÛVm Ho$ ‘hÎd H$mo KQ>mZm Zht h¡& CZH$s ì¶m»¶mH$s H${‘¶m± ~hþYm CZHo$ ¶wJ H$s H${‘¶m± Wr, ³¶m|{H$B{VhmgH$ma AH$ga AnZo ¶wJ H$m BVZm A{YH$à{V{Z{YËd H$aVm h¡ {H$ ¶h ~mV IwX CgH$s gmoMgo ~mha hmoVr h¡& AnZr H${‘¶m| Ho$ ~mdOyX BZAܶ¶Zm| Zo maV Ho$ B{Vhmg H$s Ztd aIr Am¡a CgoEH$ gwÑ‹T> H$mbH«$‘mZwgmar T>m±Mm àXmZ {H$¶m, {OgH$moAmYma ~ZmH$a ZB© ì¶m»¶mE± àñVwV H$s Om gH$Vr h¡Omo ^maVr¶ gä¶Vm Ho$ {dMmam| Am¡a CgH$s g§ñWmAm|H$mo CZHo$ ghr n[aàoú¶ ‘| aI|Jr&

nhbo maV Ho$ B{VhmgH$ma H$mo ‘ybV… àmÀ¶{dX²g‘Pm OmVm Wm& CZ {XZm| àmÀ¶{dX² do H$hbmVo WoOmo E{e¶m H$s ^mfmAm| Am¡a g§ñH¥${V¶m| H$m Aܶ¶ZH$aVo Wo, Am¡a {OZHo$ Aܶ¶Z {dOmVr¶Vm go gwdm{gVhmoVo Wo, H$‘-go-H$‘ OZ-gmYmaU Ho$ ‘Z ‘| ¶hrYmaUm Wr& àmÀ¶{dÚm g§~§Yr CÞrgdt eVmãXr H$sg§H$ënZm dV©m‘Z eVmãXr ‘| ¶yamon Am¡a ^maV, XmoZm|ñWmZm| na ~Xb JB© h¡& g‘H$mbrZ {díd ‘| B{VhmgH$mo AbJ go ³bm{gH$s g§ñH¥${V¶m| Ho$ Aܶ¶Z H$sAnojm gm‘m{OH$ {dkmZm| H$m EH$ A§J ‘mZZo H$sd¥{Îm CÎmamoÎma ~‹T>Vr Om ahr h¡& ¶h ZB© àd¥{Îm ^maVHo$ AVrV go {^Þ àH$ma Ho$ gdmb H$aZm MmhVr h¡…àmÀ¶{dX² Omo gdmb H$aVo Wo CZgo {^Þ& ¶h A§VaA{YH$m§eV¶m B{Vhmg g§~Yr ~XbVo hþE AmJ«hm| H$mh¡& amOZr{VH$ B{Vhmg Am¡a amOd§em| H$m Aܶ¶ZA~ ^r Eo{Vhm{gH$ ì¶m»¶m Ho$ ‘hÎdnyU© nhby h¢,qH$Vw BZH$mo A~ Xÿgar Eogr {deofVmAm| Ho$ g§X © ‘|XoIm OmVm h¡ {OZgo {H$gr amîQ´> AWdm g§ñH¥${V H$m{Z‘m©U hmoVm h¡& amOZr{VH$ T>m±Mo ‘| hmoZodmbo n[adV©ZAm{W©H$ T>m±Mo Ho$ n[adV©Zm| go A{dpÀN>Þ én go Jw±WohmoVo h¢ Am¡a BZH$m {’$a gm‘m{OH$ g§~§Ym| na à^md

n‹S>Vm h¡& AJa {H$gr Ym{‘©H$ Am§XmobZ Ho$ ~‹S>rg§»¶m ‘| AZw¶m¶r ~ZVo h¢, Vmo CZHo$ AmH$f©U ‘|H$moB© Eogr ~mV Adí¶ hmoJr Omo CZH$m g‘W©Z H$aZodmbobmoJm| Ho$ {bE gmW©H$ hmo& {H$gr ZB© ^mfm ¶m ZEgm{hV¶ H$m CX¶ V^r hmo gH$Vm h¡ O~ CZgo Cgg‘mO H$s H$moB© Amdí¶H$Vm nyar hmoVr hmo {Og‘|CZH$s O‹S>| h¢& ^maVr¶ B{VhmgH$ma Ho$ {bE CZbmoJm| Ho$ {dMmam| H$mo àñVwV H$aZm ¶m CZH$m {díbofUH$aZm hr n¶m©á Zht h¡ {OÝhm|Zo ^maV Ho$ B{Vhmg H$moén XoZo Am¡a CgH$m ImH$m V¡¶ma H$aZo H$m à¶ËZ{H$¶m& ¶h OmZZm Amdí¶H$ h¡ {H$ eVmpãX¶m| VH$^maV Ho$ bmoJm| Zo ³¶m| BZ {dMmam| H$mo ñdrH$ma,AñdrH$ma ¶m g§emo{YV {H$¶m&

BZ‘| go Hw$N> gdmbm| H$mo CR>mZo H$s H$mo{ee H$sJB© h¡& BgH$m CÔoí¶ CZ g§ñWmAm| Am¡a KQ>ZmAmo§ H$sVa’$ g§Ho$V H$aZm h¡. {OÝhm|Zo ämmaVr¶ g§ñH¥${V Ho${dH$mg ‘| ¶moJ {X¶m h¡& bo{H$Z ^maVr¶ g§ñH¥${V H$m‘yë¶m§H$Z H$aZo Am¡a {Zanoj ‘yë¶-{ZU©¶ XoZo H$sàd¥{Îm go ¶hm± ~Mm J¶m h¡, ³¶m|{H g§{já B{VhmgH$s gr‘m ‘| d¡go {H$gr ‘yë¶m§H$Z H$m n[aUm‘ {ZaW©H${Kgr-{nQ>r Cp³V¶m| Ho$ A{V[a³V Am¡a Hw$N> ZhthmoJm& ¶h ‘ybV… amOZr{VH$ B{Vhmg Zht h¡& amOd§er¶KQ>ZmH«$‘ H$mo ¶hm± H$mb-g§X^m] Ho$ én ‘| hr XoImJ¶m h¡& ^maVr¶ OrdZ Ho$ Hw$N> nhbwAm|-CXmhaUmW©Am{W©H$ g§aMZm, ~XbVo hþE gm‘m{OH$ g§~§Ym|, Ym{‘©H$Am§XmobZm| Ho$ Eo{Vhm{gH$ g§X ©, ^mfmAm| Ho$ CX² dAm¡a {dH$mg H$m Aܶ¶Z H$aVo g‘¶ Hw$N> Img ~mV|C^aH$a gm‘Zo AmB© h¢& BgH$m CÔoí¶ CZ ~mVm| H$mdU©Z H$aZm Am¡a V϶m| H$s Eogo T>§J go ì¶m»¶m H$aZmh¡ Omo gdm©{YH$ {dídgZr¶ àVrV hmo&

{nN>bo Hw$N> gmbm| ‘| maV H$m àma§{^H$ B{VhmgXmo ZB© nÕ{V¶m| go CnbãY gmú¶m| Ho$ Cn¶moJ gog‘¥Õ hþAm h¡& ¶o Xmo nÕ{V¶m± h¡- g‘mO H$m CgHo$¶o Xmo nÕ{V¶m± h¡- g‘mO H$m CgHo$¶o Xmo nÕ{V¶m± h¡- g‘mO H$m CgHo$¶o Xmo nÕ{V¶m± h¡- g‘mO H$m CgHo$¶o Xmo nÕ{V¶m± h¡- g‘mO H$m CgHo$

{d{dY énm| ‘| ì¶dpñWV Aܶ¶Z Am¡a nwamVËd go{d{dY énm| ‘| ì¶dpñWV Aܶ¶Z Am¡a nwamVËd go{d{dY énm| ‘| ì¶dpñWV Aܶ¶Z Am¡a nwamVËd go{d{dY énm| ‘| ì¶dpñWV Aܶ¶Z Am¡a nwamVËd go{d{dY énm| ‘| ì¶dpñWV Aܶ¶Z Am¡a nwamVËd go

Page 32: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

32B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

àmá g‘gm‘m{¶H$ gmú¶m| H$m ì¶mnH$ Cn¶moJ&àmá g‘gm‘m{¶H$ gmú¶m| H$m ì¶mnH$ Cn¶moJ&àmá g‘gm‘m{¶H$ gmú¶m| H$m ì¶mnH$ Cn¶moJ&àmá g‘gm‘m{¶H$ gmú¶m| H$m ì¶mnH$ Cn¶moJ&àmá g‘gm‘m{¶H$ gmú¶m| H$m ì¶mnH$ Cn¶moJ& nhbrnÕ{V H$m ‘hÎd Bg ~mV ‘| {Z{hV h¡ {H$ ¶h ^maVHo$ AVrV H$mo ZE ÑpîQ>H$moU go XoIZo H$s g§ mdZmAm|H$mo B§{JV H$aVr h¡ Am¡a Eogo àíZ CR>mVr h¡ {OZHo$CÎma {‘bZo na maV Ho$ B{Vhmg H$mo Á¶mXm ghr T>§Jgo g‘P gH$Zm g§ d h¡& H$B© àH$ma Ho$ emoY-H$m¶m]‘| Bg ÑpîQ> H$m gmW©H$ Cn¶moJ {H$¶m Om MwH$m h¡&g‘mO Ho$ Aܶ¶Z go VwbZmË‘H$ Aܶ¶ZVwbZmË‘H$ Aܶ¶ZVwbZmË‘H$ Aܶ¶ZVwbZmË‘H$ Aܶ¶ZVwbZmË‘H$ Aܶ¶Z ‘| ^ré{M ~‹T>r h¡… EH$ g§ñH¥${V H$mo AmXe© Kmo{fV H$aZoAm¡a Xÿgar g~ g§ñH¥${V¶m| H$mo CgH$s H$gm¡Q>r naH$gZo H$s nwamZr nÕ{V Ho$ én ‘| Zht, ~pëH$ H$B©g§ñH¥${V¶m| Ho$ VwbZmË‘H$ {díbofU Ho$ én ‘|& ¶hrdh ÑpîQ>H$moU h¡ {OgZo ¶yamonr¶ gm‘§Vemhr na ‘mH©$ãbm°M H$s nwñVH$-O¡go Eo{Vhm{gH$ Aܶ¶Zm| H$mo^maV Ho$ B{VhmgH$ma H$s ~m¡{ÕH$ V¡¶mar Ho$ {bEàmg§{JH$ ~Zm¶m h¡&

nwamVÎd Zo gd}jU Am¡a IwXmB© go àmá ^m¡{VH$Adeofm| Ho$ én ‘| R>mog, {Ì-Amn¶m‘r V϶ àñVwV{H$E h¢& ¶o V϶ Ho$db gm{hp˶H$ gmú¶m| H$s nwpîQ>Am¡a gm§p»¶H$s¶ gm‘J«r H$s àñVwV Zht H$aVo, ~pëH$^maVr¶ B{Vhmg Ho$ ImgH$a àmMrZV‘ H$mb Ho$ ~mao‘| Ohm±-Ohm± OmZH$mar H$m A^md Wm, CgH$s ny{V©H$aZo ‘| ^r BZgo ghm¶Vm {‘br h¡& JV dfm] ‘| àmáàmJ¡{Vhm{gH$ ^maV go g§~§{YV gmú¶, g§ñH¥${V Ho$~mX ‘| {dH${gV énm| Ho$ ‘yb òmoVm| H$m nVm bJmZoH$s ÑpîQ> go, H$m’$s ‘yë¶dmZ {gÕ hþE h¢& Eo{Vhm{gH$¶wJ go VËH$mb nyd© H$s eVmpãX¶m| ‘|, Bg Cn‘hmÛrnHo$ nwamVmpÎdH$ {MÌ H$s gVhr OmZH$mar r maV Ho$àma§{^H$ B{Vhmg H$mo g‘PZo ‘| ghm¶H$ h¡&

^maV ‘| ‘mZdr¶ H$m¶©H$bmn Ho$ Omo àmMrZV‘{Mh²Z A~ VH$ {‘bo h¢ do 4,00,000 B©.ny. Ho$ ~rMXÿgao Am¡a Vrgao {h‘-¶wJm| Ho$ g§{YH$mb Ho$ h¢ Am¡a doBg ~mV Ho$ gmú¶ àñVwV H$aVo h¢ {H$ Cg g‘¶ nËWaHo$ CnH$aU H$m‘ ‘| bmE OmVo Wo& BgHo$ níMmV² EH$

b§~o Aago VH$ {dH$mg ‘§X J{V go hmoVm ahm, {Og‘|A§{V‘ g‘¶ ‘| OmH$a Vrd«Vm AmB© Am¡a CgH$s n[aU{V2300 B©.ny. Ho$ bJ^J qgYw KmQ>r H$s AmbremZgä¶Vm (AWdm ZdrZV‘ Zm‘H$aU Ho$ AZwgma h‹S>ßnmg§ñH¥${V) Ho$ én ‘| hþB©& h‹S>ßnm H$s nyd©dVu g§ñH¥${V¶m±h¢… ~by{MñVmZr nhm{‹S>¶m| Ho$ Jm±dm| ‘| àmá Zb g§ñH¥${V,‘H$amZ VQ> go boH$a qgYw Ho$ ‘whmZo VH$ ’¡$bo Jm±dm|H$s Hw$ëbr g§ñH¥${V Am¡a amOñWmZ VWm n§Om~ H$sZ{X¶m| Ho$ {H$Zmao ~go Hw$N> J«m‘-g‘wXm¶m| H$s g§ñH¥${V&

àmMrZ gä¶VmAm| ‘| joÌ’$b H$s XþpîQ> go h‹S>ßnmg§ñH¥${V H$m {dñVma g~go A{YH$ Wm& BgHo$ A§VJ©VZ Ho$db qgYw H$m ‘¡XmZ (n§Om~ Am¡a qgYw), ~pëH$CÎmar amOñWmZ Am¡a npíM‘r ^maV ‘| H${R>¶mdm‹S>VH$ Ho$ àXoe Wo& ¶h ‘ybV… EH$ ZmJa g§ñH¥${V Wr{OgH$s gÎmm Ho$ H|$Ð Xmo ZJa-‘moh|OmoXm‹S>mo VWm h‹S>ßnmWo& BZ XmoZm| ZJam| ‘| nmE JE {dñVrU© AÞ- §S>mam|go nVm MbVm h¡ {H$ BZH$m g§ajU Jm±d H$s A{V[a³Vn¡Xmdma go hmoVm Wm& Am¶ H$m Xÿgam gmYZ BgCn‘hmÛrn Ho$ CÎmar VWm X{jUr joÌm| Ho$ Am§V[aH$ì¶mnma Am¡a h‹S>ßnm g§ñH¥${V Ho$ bmoJm| VWm ’$mag H$sIm‹S>r Am¡a ‘ogmonmoQ>m{‘¶m Ho$ bmoJm| Ho$ ~rM ì¶mnmaH$s CÞ{V go hmoZodmbm bm^ Wm&

BZ ZJam§o ‘| CÞV ZJa-{Z¶moOZ Ed§ g§JR>Z H$sYmaUm H$m gmú¶ {‘bVm h¡& à˶oH$ ZJa Xmo joÌm| ‘|~±Q>m hþAm Wm-EH$ ZJaH$moQ> {Og‘| ZmJ[aH$ Am¡aYm{‘©H$ OrdZ H$s Amdí¶H$ g§ñWmE± pñWV Wt, Am¡aXÿgam Amdmgr¶ joÌ Ohm± ZJa H$s Am~mXr ahVrWr&

h‹S>ßnm g§ñH¥${V Ho$ ~hþg§»¶H$ Adeofm| ‘| g~goA{YH$ CbPZ ‘wÐmAm| Zo n¡Xm H$s h¡-N>moQ>r, MnQ>r,dJm©H$ma ¶m Mm¡H$moa dñVwE±, {OZ na ‘mZd ¶m new-AmH¥${V¶m± A§{H$V h¢ Am¡a Hw$N> {bImdQ> ^r h¡&Eogm àVrV hmoVm h¡ {H$ ¶o ‘wÐmE±, {OZH$s g§»¶mbJ^J Xmo hOma h¡, ì¶mnm[a¶m| Ho$ àVrH$ {M• h¢

Page 33: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

33B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

AWdm ¶h r g§ d h¡ {H$ BZH$m g§~§Y J«m‘rU CnOgo ahm hmo Omo ZJam| ‘| bmB© OmVr Wr&

B©gm-nyd© H$s Xÿgar ghòmãXr Ho$ nydm©Õ© ‘§o qgYwKmQ>r Ho$ àXoe na Anoj¶m H$‘ gä¶ bmoJm| Zo A{YH$maH$a {b¶m Wm, {OgHo$ H$maU h‹S>ßnm g§ñH¥${V Am¡anadVu Am¶© g§ñH¥${V Ho$ ~rM, amOZr{VH$ {Za§VaVm‘| ì¶dYmZ CËnÞ hþAm&

1700B©.ny. VH$ h‹S>ßnm g§ñH¥${V H$m èhmg hmo1700B©.ny. VH$ h‹S>ßnm g§ñH¥${V H$m èhmg hmo1700B©.ny. VH$ h‹S>ßnm g§ñH¥${V H$m èhmg hmo1700B©.ny. VH$ h‹S>ßnm g§ñH¥${V H$m èhmg hmo1700B©.ny. VH$ h‹S>ßnm g§ñH¥${V H$m èhmg hmo

MwH$m Wm Am¡a 1500 B©.ny. Ho$ bJ^J B©amZ goMwH$m Wm Am¡a 1500 B©.ny. Ho$ bJ^J B©amZ goMwH$m Wm Am¡a 1500 B©.ny. Ho$ bJ^J B©amZ goMwH$m Wm Am¡a 1500 B©.ny. Ho$ bJ^J B©amZ goMwH$m Wm Am¡a 1500 B©.ny. Ho$ bJ^J B©amZ go

^maVr¶ Am¶m] Ho$ àd«OZ Ho$ ’$bñdén CÎma-npíM‘r^maVr¶ Am¶m] Ho$ àd«OZ Ho$ ’$bñdén CÎma-npíM‘r^maVr¶ Am¶m] Ho$ àd«OZ Ho$ ’$bñdén CÎma-npíM‘r^maVr¶ Am¶m] Ho$ àd«OZ Ho$ ’$bñdén CÎma-npíM‘r^maVr¶ Am¶m] Ho$ àd«OZ Ho$ ’$bñdén CÎma-npíM‘r

^maV H$s gm§ñH¥${VH$ n¥îR> y{‘ ‘| Hw$N> ZB© {deofVmAm|^maV H$s gm§ñH¥${VH$ n¥îR> y{‘ ‘| Hw$N> ZB© {deofVmAm|^maV H$s gm§ñH¥${VH$ n¥îR> y{‘ ‘| Hw$N> ZB© {deofVmAm|^maV H$s gm§ñH¥${VH$ n¥îR> y{‘ ‘| Hw$N> ZB© {deofVmAm|^maV H$s gm§ñH¥${VH$ n¥îR> y{‘ ‘| Hw$N> ZB© {deofVmAm|

H$m g‘mdoe hþAm&H$m g‘mdoe hþAm&H$m g‘mdoe hþAm&H$m g‘mdoe hþAm&H$m g‘mdoe hþAm& Cn‘hmÛrn Ho$ Bg joÌ H$m qgYwZXr VWm qhXþHw$e nd©V Ho$ CÎma Am¡a npíM‘ Ho$ joÌm|go g§nH©$ h‘oem ~Zm ahm& H$B© ~ma ¶h CZH$s amOZr{V‘| ^r AmV‘gmV hþAm Am¡a CZHo$ gm§ñH¥${VH$ {‘lUH$m A§J ~Zm& Bgr àH$ma npíM‘r ämmaV Zo ’$mag H$sIm‹S>r Am¡a bmb gmJa Ho$ npíM‘r gm‘w{ÐH$ àXoem|go AnZm g§nH©$ H$m¶‘ aIm& ’$bV… qgYw VWm J§JmHo$ ‘¡XmZm| ‘| Omo {dH$mg hþAm dh EH$-Xÿgao go H$Q>mhþAm ahm&

nyd© H$s Amoa J§Jm Ho$ ‘¡XmZ ‘| Eogo bmoJm| H$sN>moQ>r-N>moQ>r ~pñV¶m| Ho$ à‘mU {‘bVo h¢& Omo {eH$maAm¡a IoVr Ho$ ~rM g§H«$‘U H$s AdñWm ‘| Wo Am¡a

{d{^Þ àH$ma Ho$ nmofU Am¡a Vm±~o Ho$ CnH$aU VWmHw$N> K{Q>¶m {H$ñ‘ Ho$ H${nedU© {‘Å>r Ho$ ~V©Z H$m‘‘| bmVo Wo& ¶o g§ dV… dhr bmoJ Wo {OZgo J§Jm KmQ>r‘| àdoe H$aZo na B§S>mo-Am¶moª H$m gm‘Zm hþAm Wm&Bg AZw‘mZ H$m AmYma ¶h V϶ h¡ {H$ H$B© ñWmZm|na IwXmB© ‘| B§S>mo-Am¶m] go g§~§Õ (BgH$s A^r VH$nwpîQ> Zht hþB© h¡) yao-a±Jo ~V©Z Eogo ñVam| na {‘bo h¢{OZHo$ ZrMo nyd©dVu H${nedU© ~V©Zm| H$s Vh nmB©JB©&

yao-a±Jo ~V©Zm| Ho$ ñWb na J§Jm KmQ>r Ho$ npíM‘r^mJ ‘| nmE JE h¢, {OZH$m H$mb 1100 B©.ny. go500 B©.ny. Ho$ ~rM h¡& Hw$N> nwamZo ñWbm| na A^rhmb ‘| hr bmohm ^r nm¶m J¶m h¡, {Oggo ¶h g§Ho$V{‘bVm h¡ {H$ ^maV ‘| bmoho H$m à¶moJ bJ^J 800B©.ny. H$s gmYmaUV¶m ñdrH¥$V {V{W go nhbo ^rhmoVm Wm& yao-a±Jo ~V©Zm|dmbo ñWb Io{Vha g‘wXm¶m|Ho$ gmú¶ àñVwV H$aVo h¢, {OZH$m n[aM¶ new-nmbZHo$ gmW-gmW Kmo‹S>m| go ^r Wm& do Am‘Vm¡a na Vm±~oHo$ Cn¶moJ go n[a{MV Wo& h‹S>ßnm-H$mbrZ ñWbm| naKmo‹S>o H$m H$moB© {M• ÑpîQ>JmoMa Zht hmoVm h¡ Am¡a Bggmú¶ Ho$ AmYa na ^r ¶h AnwîQ> {ZîH$f© àñVwV{H$¶m J¶m h¡ {H$ {OZ ñWbm| na yao-a±Jo ~V©Z {‘boh¢ do g§ dV… Am¶© g§ñH¥${V Ho$ H|$Ð Wo&

Page 34: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

34B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

¶yamon H$s àd«OH$ Om{V¶m± AWm©V ^maV Ho$ S>mo‘-E.Eb.~me‘

g§gma H$mo ^maV Ho$ AZoH$ Cnhmam| ‘| h‘| CZ

àd«OZerb Om{V¶m| H$mo Adí¶ gpå‘{bV H$aZm

Mm{hE Omo AnZo g§JrV VWm Z¥Ë¶ Ho$ gmW ¶yamon Ho$

OrdZ ‘| nm±M eVmpãX¶m| go A{YH$ g‘¶ VH$ EH$

ào‘moËgmhnyU© VWm AZwa§{OV VÎd ~Zm aht&

¶yamonr¶ àd«OH$m| H$mo AnZo ^maVr¶ ‘yb H$m

H$moB© ñ‘aU Zht h¡, à˶wV gm‘mݶV… CÝhm|Zo ñd¶§

H$mo {‘ò H$m Am{Xdmgr H$hm h¡& égr àd«OH$m| Zo-

¶h H$hm OmVm h¡-¶hm± VH$ Kmo{fV {H$¶m {H$ CZHo$

nyd©O ’$amhÿZ Am¡°a EH$ ¶wdVr Ho$ AHo$bo g¡{ZH$ Wo Omo

‘ygm Ho$ ZoV¥Ëd ‘| BOamBbm| Ho$ bmb gmJa na OmVo

g‘¶ Sy>~Zo go ~M J¶o Wo& àd«OH$m| Ho$ {‘ò Am{Xdmgr

hmoZo H$s Bg H$Wm H$m H$moB© AmÝV[aH$ ‘yë¶ Cg g‘¶

VH$ Zht Am±H$m J¶m O~ VH$ {H$ 1763 B©.‘| h§Joar

Ho$ EH$ àmoQ>oñQ>oÊQ> Xme©{ZH$ AܶoVm ñQ>r’$Z dmë‘r Zo

AnZo ñWmZ Ho$ àd«OH$m| VWm boS>Z {díd{dÚmb¶ ‘|

{‘bo hþE VrZ maVr¶ Xme©{ZH$ AܶoVmAm| H$s mfm

Ho$ gmÑí¶ H$m g§Ho$V H$aVo hþE EH$ g§{já boI H$m

àH$meZ Zht {H$¶m& ~hþV g‘¶ VH$ Bg V϶ Ho$

‘hÎd H$mo ‘mݶVm Z {‘br, naÝVw A~ ¶h gmd© m¡‘

én go ‘mݶ h¡ {H$ àd«OH$m| H$s ^mfm AWdm amo‘mZr

EH$ ^maVr¶ Am¶© ^mfm h¡ Am¡a ¶h V϶ àm‘m{UH$

‘mZZo Ho$ {bE ¶h {dMma Amdí¶H$ h¡ {H$ àd«OH$

^maV go Am¶o&

amo‘mZr Am¡a CÎmar maV H$s mfmAm| H$m gå~ÝY

A˶ÝV ñnîQ> h¡, CZ bmoJm| Ho$ {bE ^r {OZH$m H$moB©

^mfm gå~ÝYr à{ejU Zht h¡, ³¶m|{H$ amo‘mZr Ho$

AZoH$ àM{bV eãX ^maV ‘| ~hþV {‘bVo h¢& ¶o Bg

àH$ma h¢-

amo‘mZramo‘mZramo‘mZramo‘mZramo‘mZr ^maVr¶ Am¶© ^mfm^maVr¶ Am¶© ^mfm^maVr¶ Am¶© ^mfm^maVr¶ Am¶© ^mfm^maVr¶ Am¶© ^mfm A§J«oOrA§J«oOrA§J«oOrA§J«oOrA§J«oOrEH$ g§.EH$, {hÝXr EH$ dZXþB© '' Û, '' Xmo Qy>

{ÌZ '' {Ì '' VrZ W«ríVma '' MËdma '' Mma ’$moanÝMr '' n§M '' nm±M ’$mBdemo '' ff '' x {g³gB’$Q>m J«r.(ε π τ τ), '' x go{dZAmoBQ>m J«r.() '' x EQ>B©Ý¶o J«r.() '' x ZmBZXoe g§. Xe '' Q>oZ{de x x '' ~rg Qw>EÊQ>reob g§.eV hÊS´>oS>‘Zwf g§.‘Zwî¶ ‘¡Z~b g§.~mb '' ~mb ho¶aH$Z g§.H$U© '' H$mZ B¶aZH$ x x '' ZmH$ ZmoOWH$ g§.Aj x AmB©H$bmo g§.H$b x ãb¡H$MMmo g§.g˶ '' gM Q¯>

amo‘mZr Am¡a àmH¥$V Am¡a AmYw{ZH$ ^mfmAm| H$sVwbZm Ho$ Ûmam ^mfm d¡km{ZH$m| Zo ¶h ñnîQ> {H$¶m h¡{H$ àd«OH$ J§Jm Ho$ ‘¡XmZ Ho$ Am{Xdmgr Wo {OgoCÝhm|Zo AemoH$ Ho$ g‘¶ (B©.ny.Vrgar eVr) N>mo‹S>m WmAm¡a H${Vn¶ eVmpãX¶m| VH$ CÎmar-npíM‘r maV ‘|ahVo aho& gå^dV¶m Bg g‘¶ ^r do «‘UerbJm¶H$ VWm ‘Zmo{dZmoX H$aZo dmbo Wo& AmÜwm{ZH$ ämmaV‘| Eogo bmoJm| H$s EH$ {ZåZ loUr H$s "S>mo‘'"S>mo‘'"S>mo‘'"S>mo‘'"S>mo‘' H$hrOmZo dmbr Om{V h¡ {OgH$s nwpîQ> àmapå^H$ ‘ܶ¶wJ

Page 35: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

35B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

go hmoVr h¡ Am¡a Bgr "S>mo‘' eãX go eãX "amo‘' H$mgå^dV¶m gå~ÝY h¡ {Oggo CÝhm|Zo gd©Ì AnZmCËg§kmnZ {H$¶m h¡& gr[a¶m H$s amo‘mZr ‘| ¶h "S>mS>‘'H$hm OmVm h¡ Omo ^maVr¶ én Ho$ A˶ÝV {ZH$Q> h¡&

11 dt eVmãXr Ho$ ’$magr H${d {’$aXm¡gr Ho$AZwgma {OgZo AnZr aMZm emhZm‘m ‘| ‘wpñb‘ nyd©’$mag H$s AZoH$ H$WmAm| VWm naånamAm| H$mo EH$Ì{H$¶m EH$ gmgmZr amOm ~ham‘½Xÿa Zo AnZo amÁ¶ ‘|^maV go Xg ghò Jm¶H$m| H$mo Am‘pÝÌV {H$¶m Am¡aCÝh| new, AÞ VWm JYo {X¶o {Oggo {H$ do dhm±ñWm¶r én go ~gH$a AnojmH¥$V {ZY©Z OZVm H$m‘Zmoa§OZ H$a gH|$ {OgH$m ¶h Cnmbå^ Wm {H$ g§JrVVWm Z¥Ë¶ H$m gwI Ho$db Y{ZH$m| Ho$ {bE gwa{jV h¡&naÝVw Jm¶H$m| Zo dhm± ~gZm ñdrH$ma Z {H$¶m& amOmHo$ {X¶o hþE AÞ VWm new-YZ H$mo dh Im J¶o Am¡aCg y{‘ na o{‹S>¶m| VWm O§Jbr ídmZm| H$s ^m±{V«‘U H$aVo aho& gå^d h¡ {’$aXm¡gr ¶h H$hmZr g˶

Z naÝVw dh ¶h Vmo àH$Q> H$aVr h¡ {H$ {ZåZ Om{V Ho$^maVr¶ Jm¶H$ ‘ܶ-nyd© ‘| ~hþV nyd© go hr ໶mVWo& AmR>dt eVr Ho$ àmaå^ ‘| {gÝY H$s ‘wpñb‘{dO¶ Ho$ gmW ^maVr¶ ‘Zmo{dZmoX àXmZ H$aZo dmbm|Ho$ Am¡a g‘yh npíM‘ H$s Amoa J¶o VËníMmV² ~mXH$mo A’«$sH$m VWm ¶yamon J¶o hm|Jo& Eogo CëboI CnbãYh¢ {H$ E{WZJoZmoB© Zm‘ Ho$ OZgmYmaU 810 B©gm Ho$CnamÝV Hw$ñVwZVw{Z¶m ‘| {Zdmg H$aVo Wo& CÎmaH$mbrZd¡{OÊQ>mBZ A{^boIm| ‘| BZ E{WZJmo{Z¶m| H$mo Jm¶H$VWm OmXÿJa H$hm J¶m h¡& gå^dV¶m ¶o (Tsigany){gJm¡Zr g‘wXm¶m| Ho$ AJ«XÿV Wo, Omo CÎmaH$mbrZ ‘ܶ¶wJHo$ ‘ܶ VWm npíM‘r ¶yamon ‘| {XImB© n‹S>o& ¶yamon ‘|àd«OH$m| H$m Am{XV‘ A{^boI-~bH$mZ Ho$A{V[a³V- O‘©Zr Ho$ ZJa {hëS>o{e¶‘ H$m h¡ Ohm±1407 B©. ‘| EH$ àd«OZerb g‘yh H$m CbboI{‘bm h¡& 1422 B©. ‘| àd«OH$m| H$m EH$ ~‹S>m Xbdo{gb J¶m Wm {OgH$m EH$ ZoVm ñd¶§ H$mo {‘ò H$m

amOHw$‘ma ‘mhHo$b H$hVm Wm& Hw$N> hr XeH$m| H$sAd{Y ‘| do g‘ñV ¶yamon ‘| ’¡$b J¶o& Am{XV‘A{^boIm| go àH$Q> hmoVm h¡ {H$ CZ‘| AnZo nyd©Om| H$sg‘ñV {deofVmE± {dÚ‘mZ Wt- do AgmdÜmmZ,H$m{hb, JÝXo àgÞ‘wI, YmVwH$bm VWm ~V©Zm| ‘|Q>m±H$m bJmZo ‘o§ Xj, à^mdnyU© Jm¶H$ VWm ZV©H$ Wo&CZHo$ eara ‹S>H$sbo dñÌ-Am^aUm| go Ab§H¥$V Wo&CZHo$ nwéf MmbmH$ Aíd ì¶mnmar CZH$s Zm[a¶m±^{dî¶ ~VmZo dmbr Am¡a XmoZm| hr Ag§e¶mË‘H$ J«moOmo(Grojo) go Mmoar H$aZo Ho$ {H$gr ^r Adga H$moZîQ> Z H$aZo dmbo Wo& Hw$N> hr g‘¶ níMmV àd«OH$m|H$mo Cg ^¶§H$a A˶mMma H$m AZw d hmoZo bJm Omo¶yamon Ho$ AZoH$ ^mJm| ‘| CÝh| ghZ H$aZm n‹S>m WmAm¡a AmO VH$ {Oggo do nr{‹S>V h¢& AZoH$ àd«OH$V¥Vr¶ arh O‘©Zr Ho$ g§Kr¶ [anpãbH$ Ho$ J¡g-H$jm|‘| ZîQ> hmo J¶o&

amo‘mZr H$s {d{^Þ ~mo{b¶m| ‘| àM{bV Aݶ^mfmAm| Ho$ J«hrV eãXm| go h‘ ñWyb én ‘| AZoH$àd«OZ ‘mJ© H$m AZwgÝYmZ H$a gH$Vo h¢& npíM‘rVWm ‘ܶ ¶yamon H$s g‘ñV amo‘mZr ~mo{b¶m| ‘| AZoH$¶yZmZr Ed§ X{jUr g¡ë~{Z¶m± Ho$ eãX àm߶ h¢ {Oggo{gÕ hmoVm h¡ {H$ npíM‘r ¶yamon Ho$ àd«OH$m| Ho$ nyd©O~bH$mZ Ho$ {Zdmgr Wo& ñnoZ Ho$ àd«OH$ AnZo ZdrZñWmZ na Xmo {XemAm| go Am¶o hþE àVrV hmoVo h¢&àW‘ àd«OH$ A’«$sH$m Ho$ CÎmar VQ> go {ZñgÝXohX{jU ñnoZ na ‘yam| Ho$ AmH«$‘U-H$mb ‘| [^Þ hmoVohþE Am¶o, Am¡a {ÛVr¶ àd«OH$ BgHo$ níMmV² {naoZrOnhm‹S>m| H$mo nma H$aHo$ Am¶o&

àd«OH$m| H$s ^mfm Ho$ A{V[a³V H$moB© gmYZAdeof Zht hmo ahm h¡ Omo CÝh| CZHo$ ‘yb ñWmZ gogå~Õ H$a gHo$ Am¡a CZH$s ^mfm ^r ¶yamon H$sbJ^J g‘ñV Am¡a E{e¶m H$s AZoH$ ~mo{b¶m| Ho$J¥hrV eãXm| go n[anyU© h¡& ¶Ú{n àd«OH$m| H$s àd¥{ÎmgXm AnZr Om{V ‘| {ddmh H$aZo H$s Amoa ahr h¡

Page 36: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

36B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

CZHo$ «‘U H$s eVmpãX¶m| Zo àd«OH$m| H$s àd¥{ÎmgXm AnZr Om{V ‘| {ddmh H$aZo H$s Amoa ahr h¡CZHo$ «‘U H$s eVmpãX¶m| Zo àd«OH$ Om{V na AnZrN>mn A§{H$V H$a Xr h¡ Amoa Eogo Jm¡adU© àd«OH$ r h¢Omo Cn¶w³Vn[aYmZ ‘| CÎma maV Ho$ ZJa ‘| AZn¶w³VàVrV Zht hm|Jo& {díbofU H$aZo na {d{XV hmoVm h¡{H$ CZH$m g§JrV CZHo$ ‘yb ñWmZ H$m g§JrV h¡& Mmhoh§Jar, ñnoZ ¶m é‘m{Z¶m hmo CgH$m AmYma ñWmZr¶bmoH$ JrV Ed§ bmoH$ Z¥Ë¶ h¢& Xþ m©½¶de A§J«oO àd«OH$AnZr naånamJV H$bm H$mo A{YH$m§e wbm MwHo$ h¢§,naÝVw O~ do JmVo h¢ do OZOmVr¶ JrV Ed§ g§JrVg^mAm| Ho$ ào‘m»¶mZ JmVo h¢& Am¶ab¡ÊS> ‘| Q>m±H$mbJmZo dmbo Am¶ab¡ÊS> Ho$ OZJrV JmVo h¢& BVZo na^r àd«OH$ Ohm± OmVo h¢ CZHo$ Jm¶H$ g§JrV H$moAnZr {ZOr H$m A{Y‘mZ, ñda-‘mYw¶© H$s g¥pîQ>H$aZo dmbo ñda g‘wXm¶ H$s d¥{Õ Ho$ Ûmam amJ H$mñda {dñVma àmaå^ H$aZo H$s àd¥{Îm Am¡a O{Q>bb¶m| H$s Amgp³Ëm gå^dV¶m maVr¶ g§JrV naånamHo$ A{V Or{dV én h¢ Omo àW‘ amo‘oZ (àd«OH$)AnZo ‘yb ñWmZm| go AnZo gmW Om¶o& àd«OH$m| H$sHw$N> bmoH$ H$WmE± ^maV H$s bmoH$ H$WmAm| Ho$ g‘énh¢ naÝVw ¶hr ~mV ¶yamon Ho$ à˶oH$ Xoe H$s naånamJVbmoH$ H$WmAm| Ho$ {df¶ ‘| H$hr Om gH$Vr h¢ àd«OH$m|H$s Hw$N> àWmE± VWm Hw$N> {dídmg, gåämd h¢, ‘yb^maVr¶ énm| Ho$ Adeof hm|& ¶Ú{n {H$gr àH$ma ^ràd«OH$ bmoJ eara ñdmñ϶ kmZ H$s Amoa àd¥Îm Zhtaho {H$ÝVw CÝh| g§ñH$mamË‘H$ ewÕVm VWm OÝ‘-‘¥Ë¶wgå~ÝYr {ZfoYm| H$m kmZ h¡ {OZgo h‘| {hÝXÿ Y‘© Ho$H¥$˶m| VWm {ZfoYm| H$m ñ‘aU hmo AmVm h¡& Bg àH$ma

àgdmonamÝV nmar AewÕ h¡ Am¡a Cgo AnZo {eew H$moboH$a H$m{’$bo VWm {e{da go ~mha ahZm n‹S>Vm h¡Vm{H$ {e{da ñWmZ An{dÌ Z hmo Om¶o& àd«OH$m| H$sXmB¶m± gånyU© OrdZ AewÕ ‘mZr OmVr h¢ Am¡a g‘ñVgå «mÝV àd«OH$m| Ho$ {bE maV H$s Om{VÀ¶wV XmB¶m|H$s ^m±{V {Z{fÕ h¢& edm| H$mo An{dÌ ‘mZm OmVm h¡Am¡a ‘aUAmgÞ àd«OH$m| H$mo An{dÌVm Ho$ ^¶ go‘w³V dm¶w‘ÊS>b ‘| ‘aZo Ho$ {bE H$m{’$bo go n¥WH$hQ>m bo Om¶m OmVm h¡& Aíd dY na àd«OH$m| H$m{ZfoY gå^d h¡& ‘ybV… ^maVr¶ hmo, ¶h g^rgm‘mݶVm Aݶ gyÌm| go ^r {gÕ hmo gH$Vm h¡&

dñVwV… àd«OH$ AnZr d§e-naånam yb J¶oh¢& EH$ àH$ma go CÝhm|Zo AnZo OÝ‘-ñWmZ H$snaånamAm| H$mo gwa{jV aIm h¡& ¶Ú{n CÝhm|Zo AnZrJ{V{d{Y H$mo g‘¶ VWm ñWmZ Ho$ AZwHy$b ~Zm¶m h¡Am¡a gd©Xm ZdrZ àämmdm| H$m ñdmJV {H$¶m h¡, doAmO ^r AnZo {ZOr {Z¶‘m| Ho$ emgZ ‘| h¢ Am¡aAnZr {ZOr AmMa-g§{hVm H$m nmbZ H$aVo h¢& CÝhm|ZoCËnr‹S>Z VWm g‘mZwHy$bZ, ñdVÝÌ gm‘m{OH$ dJ© Ho$én ‘| g‘mZ én go XmoZm| Ho$ à{VHy$b AnZo ì¶{H$ËËdH$mo gmJ«h EH$ gm‘m{OH$ dJ© én ‘| gwa{jV aIm h¡,{OgH$s joÌr¶ VWm amîQ´>r¶ gr‘mE± AñnîQ> h¢ Omogd©‘mZm àWmgyÌ go naånam gå~Õ h¡, {OZH$sAmOr{dH$m Ho$ gmYZ g~Ho$ EH$go h¢ Am¡a {OZH$s{eamAm| ‘| EH$ hr a³V h¡, Bg én ‘| do ^maVr¶ h¢&

do AnZr à{Vén S>mo‘m| Ho$ g‘mZ EH$ Om{V h¢ do AnZr à{Vén S>mo‘m| Ho$ g‘mZ EH$ Om{V h¢ do AnZr à{Vén S>mo‘m| Ho$ g‘mZ EH$ Om{V h¢ do AnZr à{Vén S>mo‘m| Ho$ g‘mZ EH$ Om{V h¢ do AnZr à{Vén S>mo‘m| Ho$ g‘mZ EH$ Om{V h¢ Am¡aAmO ~rgdt eVmãXr H$s ZdrZVmE± r CZHo$ OmVr¶g§JR>Z H$s EH$Vm H$mo {Z‘y©b H$aZo ‘| g‘W© Zht hþB©h¢&

Page 37: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

37B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{dÚm{W©¶m| Ho$ {bE g§Xoe-S>m°. A±JZo bmb-S>m°. A±JZo bmb-S>m°. A±JZo bmb-S>m°. A±JZo bmb-S>m°. A±JZo bmb

CZgo Jar~r hma JB©CZgo Jar~r hma JB©CZgo Jar~r hma JB©CZgo Jar~r hma JB©CZgo Jar~r hma JB©

~hþYm bmoJ H$h XoVo h¢ {H$ Jar~r Ho$ H$maU

AnZo ~ƒm| H$mo Zht n‹T>m gH$Vo& AWdm Jar~r Ho$

H$maU h‘ Zht n‹T> nmVo& {dÚmWu ^r CÎmrU© Z hmoZo,

AÀN>o A§H$ àmá Z H$a nmZo, à{V¶mo{JVmË‘H$ narjmAm|

‘| Z ~¡R> nmZo Am{X Ho$ {bE ^r Jar~r H$mo hr Xmof

XoVo h¢& bo{H$Z, ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a H$mo Jar~r

Ho$ H$maU b§JmoQ>r bJmH$a ñHy$b OmZm n‹S>Vm Wm& dh

Eogm g‘¶ Wm, O~ ANy>V n[adma ‘| CËnÞ hmoZo Ho$

H$maU AnZo hmW go Zb H$s Q>m|Q>r Imob H$a do nmZr

^r Zht nr gH$Vo W| AmO Ho$ g‘mO H$mo XoIH$a ¶hAmO Ho$ g‘mO H$mo XoIH$a ¶hAmO Ho$ g‘mO H$mo XoIH$a ¶hAmO Ho$ g‘mO H$mo XoIH$a ¶hAmO Ho$ g‘mO H$mo XoIH$a ¶h

bJVm h¡ {H$ ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a go (O~ dobJVm h¡ {H$ ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a go (O~ dobJVm h¡ {H$ ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a go (O~ dobJVm h¡ {H$ ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a go (O~ dobJVm h¡ {H$ ~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a go (O~ do

{dÚmWu Wo) em¶X hr H$moB© {dÚmWu A{YH$ Jar~{dÚmWu Wo) em¶X hr H$moB© {dÚmWu A{YH$ Jar~{dÚmWu Wo) em¶X hr H$moB© {dÚmWu A{YH$ Jar~{dÚmWu Wo) em¶X hr H$moB© {dÚmWu A{YH$ Jar~{dÚmWu Wo) em¶X hr H$moB© {dÚmWu A{YH$ Jar~

hmo&hmo&hmo&hmo&hmo&

CëboIZr¶ h¡ {H$ ~më¶mdñWm ‘| Bg Om{V-

nm§{V Ho$ H$maU O~ H$moB© Xÿgam b‹S>H$m ¶m Mnamgr

Zb H$s Q>moQ>r ImobVm Wm, V^r do nmZr nr gH$Vo Wo&

H$^r-H$^r Vmo Ka dmng AmH$a hr nmZr-nrZo H$mo

{‘b nmVm Wm& ñHy$b ‘| Aݶ g^r N>mÌm| Ho$ {bE

~¡R>Zo H$m à~§Y ñHy$b H$s Amoa go Wm naÝVw {dÚmWu

^r‘amd Am§~oS>H$a H$mo AnZm Q>mQ>-~moam à{V{XZ Ka

go bo OmZm Am¡a bmZm n‹S>Vm Wm& Cgo ñHy$b ‘| aIZo

Ho$ {bE ^r ‘Zmhr Wr& ³¶m AmO ^maV Ho$ {H$gr

ANy>V {dÚmWu Ho$ gm‘Zo ^r Eogr g‘ñ¶mE§ h¢?

H$Xm{MV² Zht h¢& ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a ‘| {ZîR>m

Am¡a bJZ hr Wr, {OgHo$ H$maU Jar~r CZHo$ ‘mJ©

H$mo AdéÕ Z H$a gH$s&

{OÝh| ^moOZ go ^r A{YH$ nwñVH|$ ߶mar Wr{OÝh| ^moOZ go ^r A{YH$ nwñVH|$ ߶mar Wr{OÝh| ^moOZ go ^r A{YH$ nwñVH|$ ߶mar Wr{OÝh| ^moOZ go ^r A{YH$ nwñVH|$ ߶mar Wr{OÝh| ^moOZ go ^r A{YH$ nwñVH|$ ߶mar Wr

~MnZ ‘|o hr ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a go ‘mVm-

{nVm H$m ߶ma {N>Z J¶m Wm& A~ ñ춧 CÝh| YZ

H$‘mH$a n‹T>Zm Wm& ~m~mgmho~ H$s àIa ~w{Õ H$s

àe§gm ~‹S>m¡Xm Ho$ ‘hmamOm g¶mOr Jm¶H$dmS> VH$

nhþ§Mr& do {dÚm ào‘r Wo& CÝhm|Zo ~m~mgmho~ H$mo CÀÀm

{ejm àmá H$aZo Ho$ {bE A‘o[aH$m OmZo Ho$ {bE

{deof N>mÌd¥{Îm àXmZ H$s& A‘o[aH$m ‘| OhmO go

CVaVo hr g~go nhbo CÝhm|oZo AÀN>r {H$Vm~m| H$s

XþH$mZm| H$s OmZH$mar br& CÝh| {H$Vm~m| Ho$ gm‘Zo Z

ahZo Ho$ ñWmZ H$s {MÝVm Wr Am¡a Z ImZo H$s hr&

~m~mgmho~ AÀN>r nwñVH$m| H$s Vbme ‘| nwamZr

nwñVH$m| H$s XþH$mZ| Adí¶ hr ImoOVo Wo& CÝh| Cg

H$mZyZ H$s nwñVH$ H$s {ZVmÝV Amdí¶H$Vm Wr {OgHo$

Ûmam gaH$ma Zo ’$m¡O H$s ‘hma ~Q>m{b¶Z H$mo g‘má

H$a {X¶m Wm& EH$ {XZ, EH$ H$~m‹S>r H$s XþH$mZ na

dh {‘b JB©& CÝhm|Zo Cgo IarX {b¶m& C‘o[aH$m ‘|

~m~mgmho~ Zo AnZo {hgm~ go à{V{XZ Ho$ IM© H$m

~§Q>dmam H$a aIm Wm& {H$Vm~ IarXZo ‘| Cg {XZ Ho$

IM} Ho$ ~am~a n¡go IM© hmo JE& AñVw CgH$s ny{V© Ho$

{bE CÝh|o H$B© {XZ yIo ahZm n‹S>m& ¶h Wm CZH$m

nwñVH$m| go ào‘&

~mX ‘| Vmo ~m~mgmho~ Zo AnZr {dÛVm go ~hþV

YZ A{O©V {H$¶m& ~å~B© ‘| AnZm ^dZ ~Zdm¶m&

{OgH$m Zm‘ amOJ¥h aIm& CZHo$ nmg BVZr A{YH$

àñVH|$ Wr {H$ {OVZr ^maV ‘| {H$gr Ho$ ^r {ZOr

nwñVH$mb¶ ‘| Zht Wr& EH$ ~ma {dXoer EH$

{dÛV‘ÊS>b ¶h {ZarjU H$aZo Ho$ {bE maV Am¶m,

{H$ {H$gH$m {ZOr nwñVH$mb¶ g~go ~‹S>m h¡& CgZo

ga VoO ~hmXþa gày Ho$ nwñVH$mb¶ H$s ~‹S>r àe§gm

gwZr Wr& ~å~B© ‘| Hw$N> nÌH$mam| Zo CZ bmoJm| H$mo

~m~mgmho~ Am§~oS>H$a Ho$ nwñVH$ ÊS>ma H$mo r XoIZo

H$m nam‘e© {X¶m& C³V {dÛV ‘ÊS>b O~ ~m~mgmho~

Page 38: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

38B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Ho$ nwñVH$mb¶ H$mo XoIH$a dmng bm¡Q>m, Vmo nÌH$mam|

Zo CgHo$ {dÚ¶ ‘| CZgo nyN>m& Cg {dÛV‘ÊS>b H$m

‘V ¶h Wm {H$, ""Xþ{Z¶m ‘| ¶{X {H$gr ì¶p³V Zo

Ho$db nwñVH$m| Ho$ {bE hr AnZm Ka ~Zdm¶m h¡ Vmo

dh h¡ S>m°. Am§~oS>H$a'' O~ gn«y Am¡a ~m~mgmho~ Ho$

nwñVH$mb¶m| H$s VwbZm H$aZo Ho$ {bE CZ nÌH$mam| Zo

nyN>m Vmo Cg {dÛV‘ÊS>b Zo H$hm Wm {H$, ""gày H$m

nwñVH$mb¶, ~m~mgmho~ Ho$ nwñVH$mb¶ Ho$ gm‘Zo ~ƒm

h¡&'' kmZmO©Z Ho$ {bE nwñVH|$ Amdí¶H$ Wt& AñVw

~m~mgho~ Zo CÝh| IarXm& O~ nwñVH|$ hr Zht hm|Jr

Vmo N>mÌ ³¶m n‹T>|Jo Am¡a ³¶m {bI|Jo?

‘hmZ Aܶdgm¶r‘hmZ Aܶdgm¶r‘hmZ Aܶdgm¶r‘hmZ Aܶdgm¶r‘hmZ Aܶdgm¶r

~m~mgmho~ H$mo nwñVH$m| Ho$ g§H$bZ H$m hr em¡H$

Zht Wm, A{nVw CZH$mo n‹T>Zo Am¡a g‘PZo H$m r CÝh|

em¡H$ Wm& A‘o[aH$m ‘| {dÚmWu OrdZ ‘| H$mobpå~¶m

{díd{dÚmb¶ H$s {demb bmB~«oar H$s A{YH$m§e

nwñVH|$ CÝhm|Zo n‹T> br Wr& à{V{XZ g~go nhbo

nwñVH$mb¶ nhþ§MVo Wo Am¡a g~go ~mX ‘| {ZH$bVo Wo&

H$^r-H$^r ¶{X ~¡R>Zo Ho$ {bE [a³V ñWmZ Zht {‘bVm,

Vmo I‹S>o-I‹S>o hr nyar nwñVH$ n‹T> S>mbVo Wo& n‹T>r hþB©

nwñVH$m| Ho$ gmW hr gmW ZmQ²>g ^r V¡¶ma H$aVo OmVo

Ïmo& BgHo$ {bE CÝhm|Zo EH$ àH$ma H$s Amew{bnr ^r

V¡¶ma H$a br Wr& Eogo V¡¶ma {H$E JE ZmoQ²>g H$s

g§»¶m ^r H$m’$s Wr&

¶hr Zht {H$ {dÚmWu OrdZ ‘| hr do BVZm

A{YH$ n‹T>Vo-{bIVo hm|& BgHo$ ~mX ^r amOZr{VH$

OrdZ ‘| àdoe H$aZo na ^maV Ho$ àW‘ H$mZyZ ‘§Ìr

H$m Jm¡adnyU© nX g§ mbZo na r CZHo$ J§ ra Aܶ¶Z

H$m {dÛmZ r bmohm ‘mZVo Wo& {Og g‘¶ do nm{b©¶m‘|Q>

‘| ~mobVo Wo, bmoJm| H$m ‘Z Am¡a ~w{Õ ~m~mgmho~ H$s

Amoa hr ahVr Wr&

CÝhm|Zo 22 à‘wI amîQ>m| Ho$ g§{dYmZm| H$m Aܶ¶Z

{H$¶m Wm& CZH$s AÀN>mB¶m| Am¡a ~wamB¶m| H$mo g‘Pm&

^maV Ho$ àmMrZ {dYm¶r gm{h˶ H$mo ^r n‹T>m Am¡a

V~ CÝhm|Zo JUV§Ì ^maV Ho$ g§{dYmZ H$s aMZm H$s&

g§{dYmZ aMZm Ho$ g‘¶ ^r CÝhm|Zo ~rg-~rg K§Q>o

~¡R>H$a boIZ H$m¶© [H$¶m& H$hZo Ho$ {bE {dYmZ

{Z‘m©Ìr g{‘{V ‘| gmV gXñ¶ Wo {OZ‘| go Hw$N> H$s

‘¥Ë¶w hmo JB©, Hw$N> {dXoe ¶mÌm na Mbo JE, Hw$N>

~r‘mar H$m ~hmZm H$aHo$ Ka ~¡R> JE Am¡a eof Zo ^r

H$moB© Z H$moB© ~hmZm H$aHo$ Agh¶moJ hr {H$¶m& do

em¶X {dYmZ {Z‘m©U Ho$ H$m¶© ‘| ~m~mgmho~ H$mo

Ag’$b ~ZmZm MmhVo Wo& naÝVw Yݶ h¡, ~m~mgmho~

H$m dh ‘hmZ ì¶p³VËd, {OgZo AnZo gwI Am¡a

eara H$s {MÝVm Z H$aHo$ {ZYm©[aV g‘¶ go nhbo hr

^maV H$m g§{dYmZ ~Zm H$a V¡¶ma H$a {X¶m&

AÀN>o nhbdmZ Wr WoAÀN>o nhbdmZ Wr WoAÀN>o nhbdmZ Wr WoAÀN>o nhbdmZ Wr WoAÀN>o nhbdmZ Wr Wo

{dÚm{W©¶m| H$mo em¶X hr ‘mby‘ hmo {H$ ~m~mgmho~

AÀN>o nhbdmZ r Wo& A‘o[aH$m ‘| Aܶ¶Z H$mb ‘|

do dhm§ Ho$ bmoJm| H$mo ^maVr¶ Hw$íVr {gImVo Wo& ¶h

JwU CÝh| AnZo {nVm Or go {‘bm Wm Am¡a ¶hr H$maU

Wm {H$ {dÚmWu OrdZ ‘| ¶{X Oam gr r CZgo {H$gr

Zo An‘mZOZH$ ~mV H$s Vmo do VwaÝV hr CgH$s

{nQ>mB© H$a ~¡R>Vo Wo&

do EH$ H«$m§{VH$mar {dÚmWu Wodo EH$ H«$m§{VH$mar {dÚmWu Wodo EH$ H«$m§{VH$mar {dÚmWu Wodo EH$ H«$m§{VH$mar {dÚmWu Wodo EH$ H«$m§{VH$mar {dÚmWu Wo

àma§ go hr gm‘m{OH$ Am¡a Am{W©H$ oX^md Zo

~m~mgmho~ H$mo H«$m§{VH$mar ~Zm {X¶m Wm Am¡a BZ

g^r {df‘VmAm| Ho$ à{V {dÐmoh H$aZo Ho$ {bE CÝh|

~mܶ H$a {X¶m Wm& Xoe H$s AmOmXr Ho$ {bE ~am~a

hr à¶ËZerb aho& A‘o[aH$m go bm¡Q>H$a do bÝXZ ‘|

AW©emñÌ Am¡a {d{Y (bm) n‹T>Zo Ho$ {bE éHo$& bÝXZ

go hr nr.EM.S>r. Am¡a S>r.Eg.gr H$s {S>{J«¶m§ àmá

H$s Am¡a gmW hr "J«oO BZ' H$mboO ‘| "ZmBQ> ³bmgoO'

n‹T> H$a CÝhm|Zo ~¡[añQ´>r nmg H$s&

bÝXZ ‘| hr CZHo$ H«$m§{VH$mar {dMmam| H$mo gwZ

H$a bmoJm| Zo H$hm Wm {H$, ""S>m°. Am§~oS>H$a ^maV Ho$

Page 39: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

39B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

g~go ‘hmZ H«$m§{VH$mar ZoVm hm|Jo&'' ¶h g˶ ^r

hþAm& Aݶ ZoVmAm| H$s H«$m§{V¶m| H$mo bmoJm| Zo n‹T> H$a

wbm {X¶m h¡& bo{H$Z A~ CÝhm|Zo ~m~mgmho~ Ho$

gm{h˶, {dMmam| Am¡a H$m¶m] H$mo n‹T>Zm Am¡a XoIZm

ewé {H$¶m h¡ Aܶ¶Z H$aZo na do ñd¶§ H$hVo h¢ {H$

~m~mgmho~ ‘hmZ hr Zht, ‘hmZVa ZoVm Wo& ‘oam

AnZm {dídmg h¡ {H$ Á¶m|-Á¶m| bmoJ, ~m~mgmho~

H$mo g‘PVo OmE§Jo, do CZHo$ ‘hÎd H$mo ñdrH$maVo

OmE§Jo Am¡a dh {XZ erK« hr AmZo dmbm h¡ O~ bmoJ

~m~mghmo~ H$mo ‘hmZV‘ ì¶p³VËd ‘mZ|Jo&

BgHo$ AZoH$ H$maU h¢& g‘Vm, ñdV§ÌVm, Am¡ag‘Vm, ñdV§ÌVm, Am¡ag‘Vm, ñdV§ÌVm, Am¡ag‘Vm, ñdV§ÌVm, Am¡ag‘Vm, ñdV§ÌVm, Am¡a

^«mV¥Ëd-^md {H$gr ^r amîQ´> Ho$ ñWm{¶Ëd Ho$ {bE^«mV¥Ëd-^md {H$gr ^r amîQ´> Ho$ ñWm{¶Ëd Ho$ {bE^«mV¥Ëd-^md {H$gr ^r amîQ´> Ho$ ñWm{¶Ëd Ho$ {bE^«mV¥Ëd-^md {H$gr ^r amîQ´> Ho$ ñWm{¶Ëd Ho$ {bE^«mV¥Ëd-^md {H$gr ^r amîQ´> Ho$ ñWm{¶Ëd Ho$ {bE

¶o VrZ ñV§^ h¢&¶o VrZ ñV§^ h¢&¶o VrZ ñV§^ h¢&¶o VrZ ñV§^ h¢&¶o VrZ ñV§ h¢& ~m~mgmho~ Zo AnZo g‘mO-Xe©Z

Ho$ {bE BÝht VrZm| AmYmam| H$mo MwZm h¡& do ¶h Oéa

H$hVo Wo {H$, ""‘¢Zo BZ eãXm| H$m AZwH$aU ’«$m§g H$s

H«$mpÝV go Zht {H$¶m h¡& ‘oao Bg Xe©Z H$s O‹S>o Y‘© ‘|

h¢& ‘¢Zo CÝh| AnZo Jwé ~wÕ go grIm h¡&''

Xoe H$m ^{dî¶ {dÚm{W©¶m| na hr {Z^©a h¡&Xoe H$m ^{dî¶ {dÚm{W©¶m| na hr {Z^©a h¡&Xoe H$m ^{dî¶ {dÚm{W©¶m| na hr {Z^©a h¡&Xoe H$m ^{dî¶ {dÚm{W©¶m| na hr {Z^©a h¡&Xoe H$m ^{dî¶ {dÚm{W©¶m| na hr {Z^©a h¡&

~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a {dÚm{W©¶m| H$mo Xoe{dÚm{W©¶m| H$mo Xoe{dÚm{W©¶m| H$mo Xoe{dÚm{W©¶m| H$mo Xoe{dÚm{W©¶m| H$mo Xoe

Ho$ CÁÁdb ^{dî¶ Ho$ {bE CÎmaXm¶r ‘mZVo Wo&Ho$ CÁÁdb ^{dî¶ Ho$ {bE CÎmaXm¶r ‘mZVo Wo&Ho$ CÁÁdb ^{dî¶ Ho$ {bE CÎmaXm¶r ‘mZVo Wo&Ho$ CÁÁdb ^{dî¶ Ho$ {bE CÎmaXm¶r ‘mZVo Wo&Ho$ CÁÁdb ^{dî¶ Ho$ {bE CÎmaXm¶r ‘mZVo Wo&

³¶m|{H$ ¶hr g‘wXm¶ g‘mO H$m g‘PXma dJ© hmoVm h¡

Am¡a OZ‘V H$mo à^m{dV H$a gH$Vm h¡& {dÚm{W©¶m|

Ho$ CÎmaXm{¶Ëdm| na àH$me S>mbVo hþE ~m~mgmho~ Zo

H$hm Wm, ""h‘mao g‘mO ‘| {ejm H$m Hw$N> {dH$mg

hþAm h¡, bo{H$Z h‘mao g‘mO Ho$ N>mÌ, {ejm àmá

H$aHo$ O~ Cƒ nXm| na AmgrZ hmo OmVo h¢, V~ Cg

g‘mO H$mo yb OmVo h¢ {OgZo CZH$mo ¶hm§ VH$ nhþ§MmZo

‘o§ Vah-Vah Ho$ An‘mZ Am¡a A˶mMma ghZ {H$E

h¢& {dÚm{W©¶m| H$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do {ejm àmá H$aHo$

³ëH$s© H$aZo Ho$ ~OmE AnZo Jm§d ‘whëbo H$s godm

H$a|& Omo bmoJ gaH$mar Zm¡H$[a¶m| ‘| Mbo JE h¢,Omo bmoJ gaH$mar Zm¡H$[a¶m| ‘| Mbo JE h¢,Omo bmoJ gaH$mar Zm¡H$[a¶m| ‘| Mbo JE h¢,Omo bmoJ gaH$mar Zm¡H$[a¶m| ‘| Mbo JE h¢,Omo bmoJ gaH$mar Zm¡H$[a¶m| ‘| Mbo JE h¢,

CZH$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do g‘mO Ho$ CËWmZ Ho$ H$m¶m]CZH$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do g‘mO Ho$ CËWmZ Ho$ H$m¶m]CZH$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do g‘mO Ho$ CËWmZ Ho$ H$m¶m]CZH$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do g‘mO Ho$ CËWmZ Ho$ H$m¶m]CZH$m H$V©ì¶ h¡ {H$ do g‘mO Ho$ CËWmZ Ho$ H$m¶m]

Ho$ {bE AnZr H$‘mB© H$m ~rgdm§ ^mJ (AWm©VHo$ {bE AnZr H$‘mB© H$m ~rgdm§ ^mJ (AWm©VHo$ {bE AnZr H$‘mB© H$m ~rgdm§ ^mJ (AWm©VHo$ {bE AnZr H$‘mB© H$m ~rgdm§ ^mJ (AWm©VHo$ {bE AnZr H$‘mB© H$m ~rgdm§ ^mJ (AWm©V

5%) ñdoÀN>m go XmZ H$aVo ah|& 5%) ñdoÀN>m go XmZ H$aVo ah|& 5%) ñdoÀN>m go XmZ H$aVo ah|& 5%) ñdoÀN>m go XmZ H$aVo ah|& 5%) ñdoÀN>m go XmZ H$aVo ah|& g^r g‘mO H$m

{dH$mg hmo gH$Vm h¡& AݶWm EH$ hr n[adma gwIr

hmoJm& Omo b‹S>H$m Jm§d ‘| n‹T>Vm h¡ Cggo nyao g‘mO

H$mo Amem hmoVr h¡ {H$ dhr CZH$m ‘mJ©Xe©H$ hmoJm&

AV… g‘mO H$s CÞ{V H$mo hr AnZr CÞ{V g‘Pmo&''

{ejm H$mo do g‘mO CËWmZ H$s Hw§$Or ‘mZVo Wo&

Bgr{bE CÝhm|Zo ~å~B© ‘| {demb {gÕmW© H$mboO

VWm AOÝVm Am¡a Ebmoam Ho$ Eo{Vhm{gH$ Am¡a àmH¥${VH$

g‘¥{ÕnyU© joÌ ‘| pñWV Am¡a§Jm~mX ‘| {‘{bÝX H$mboO

H$s ñWmnZm H$s Wr& {Og‘| bJ^J 12 hOma N>mÌ

{ejm àmá H$a aho h¢& AmOH$b ‘amR>dm‹S>m

{díd{dÚmb¶ H$m Zm‘ ~m~mgmho~ {díd{dÚmb¶

aIZo H$s ‘m§J Mb ahr h¡& Am§XmobZ hmo aho h¢ Am¡a

gmW hr Za g§hma ^r hmo ahm h¡& Am{Ia bmoJ

~m~mgmho~ H$m Zm‘ CgHo$ gmW ³¶m| Omo‹S>Zm MmhVo

h¢? CgH$m à‘wI H$maU ¶h h¡ {H$ ‘amR>dm‹S>m joÌ ‘|

~m~mgmho~ Zo {ejm àgma H$m H$m¶© g~go nhbo

àma§ {H$¶m Wm& dhm§ H$s A{YH$m§e {ejm, g§ñWmE§,

H$mboO Am¡a {S>J«r H$mboO CÝht H$s XoZ h¢& H$me,

Xoe H$m gOJ àhar {dÚmWu g‘mO Bg ~mV H$mo

g‘P nmVm Am¡a Cg joÌ ‘| ~m~mgmho~ Ho$ ‘hmZ

¶moJXmZ H$mo ‘amR>dm‹S>m {díd{Úmb¶ Ho$ gmÏm CZH$m

Zm‘ Omo‹S> H$a ñ‘aU a»m nmVm&

S>m°. Am§~oS>H$a Zo {d{^Þ {df¶m| na XO©Zm| J«§W

{bIo& ‘w»¶ én go à˶oH$ amîQ´>r¶ Am¡a AÝVam©îQ´>r¶

g‘ñ¶m H$m g‘mYmZ CÝhm|Zo AbJ-AbJ J§«W

{bIH$a àñVwV {H$¶m& CgHo$ à‘wI J«§W-eyÐ H$m¡Z

Wo, ANy>V H$m¡Z Am¡a H¡$go? Om{V oX H$m CÀN>oX,

én¶o H$s g‘ñ¶m, amZS>o Jm§Yr Am¡a {OÞm, {‘ñQ>a

Jm§Yr Am¡a CZH$m ANy>VmoÕma, Jm§Yr Amoa H«$m§Jo«g Zo

ANy>Vm| Ho$ {bE ³¶m {H$¶m, nm{H$ñVmZ na {dMma,

nm{H$ñVmZ ¶m maV {d^mOZ, mfm¶r àXoe, JdmZ

~wÕ Am¡a CZH$m Yå‘, Am{X h¢&

Page 40: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

40B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

CZH$s ~hþ‘wIr {dÛÎmm H$mo XoIH$a hr ~‘m© Ho$

VËH$mbrZ àYmZ‘§Ìr ‘mZZr¶ D$Zy Zo H$hm Wm {H$,

""{Z…g§Xoh én go S>m°. Am§~oS>H$a H$mo Bg ~mV Ho$ {bE

g~go A{YH$ ¶mX {H$¶m OmEJm {H$ do {hÝXÿ g‘mO

H$s g^r X‘ZH$mar ~mVm| Ho$ {déÕ EH$ àVrH$ Wo&

CZ g^r ~mVm| Ho$ {déÕ {dÐmoh {H$¶m {OZHo$ {déÕ

g~H$mo {dÐmoh H$aZm Mm{hE&'' CÝhm|Zo ¶hm VH$ H$h

{X¶m {H$, ""{Og dJ© ‘| CZH$m OÝ‘ hþAm Wm, Cg‘|

¶{X ‘¢ ^r n¡Xm hþAm hmoVm, Vmo ‘¢ ^r dhr H$aVm Omo

CÝhm|Zo {H$¶m&''

Bg àH$ma AmO H$s ^¶mZH$ n[apñW{V¶m| ‘|

{dÚmWu g‘mO ~m~mgmho~ Ho$ OrdZ Am¡a H$m¶m] go

àoaUm bo gH$Vm h¡ Am¡a CÝh| AnZo OrdZ H$m AmXe©

~Zm gH$Vm h¡ VWm AmJo Xoe H$mo gå‘mZ {eIa na

nhþ§Mm gH$Vm h¡&

g§X^©…g§X^©…g§X^©…g§X^©…g§X^©…

1. O~ ¶h boI {bIm J¶m Wm, Cg g‘¶

‘amR>dm‹S>m {díd{dÚmb¶ H$m Zm‘ Zht ~Xbm J¶m

Wm& bo{H$Z A~ ‘amR>dm‹S>m {díd{dÚmb¶ Ho$ gmW

~m~mgmho~ S>m°. Am§~oS>H$a H$m Zm‘ Omo‹S> H$a CgH$m

Zm‘ "~m~mgmho~ S>m °. Am§~oS>H$a ‘amR>dm ‹S>m

{díd{dÚmb¶ H$a {X¶m J¶m h¡&'

H$mZyZr ‘mݶVm go ~‹S>r h¡, Ym{‘©H$ ‘mݶVm¶h ‘mZZm n‹S>oJm {H$ Om{V H$s Jm‹S>r H$mo AmJo MbmVo ahZodmbo Xmo ep³Vembr B§OZ Wo-

H$mZyZ Am¡a Y‘©& {Zñg§Xoh BZ XmoZm| ‘| go Ym{‘©H$ ‘mݶVm à‘wI ‘mݶVm Wr Am¡a Om{V H$mo

Ho$db Ym{‘©H$ ‘mݶVm Ho$ ~b na Or{dV aIm J¶m& ¶h Xmo H$maUm| go Am¡a ^r ñnîQ> hmo OmVm

h¡& ¶h ‘mZZm n‹S>oJm {H$ H$mZyZr ‘mݶVm H$m ghmam Vmo H$^r-H$^r hr {b¶m J¶m& BgH$m AW©

h¡ {H$ Om{V H$mo Aݶ gmYZm| go qOXm aIm J¶m& Xÿgao, H$mZyZr ‘mݶVm H$m Cn¶moJ Ho$db

1850 VH$ {H$¶m J¶m& Cg df© {~«{Q>e gaH$ma Zo Om{V A¶mo½¶Vm {ZdmaU A{Y{Z¶‘ (H$mñQ>

{S>gE{~{bQ>rO [a‘ydb E³Q>) ~ZmH$a Bg na go H$mZyZr ‘mݶVm CR>m br, ¶m ¶y§ H$h| {H$ g‘má

hr H$a Xr JB© Wr& hmbm§{H$ H$mZyZr ‘mݶVm dmng bo br JB©, na Om{V H$mo ~am~a ‘mݶVm

{‘bVr ahr& Cg‘| H$moB© H$‘r Zht AmB©& ¶{X Om{V H$mo H$mZyZr ‘mݶVm Ho$ Abmdm Ym{‘©H$

‘mݶVm Z àmá hmoVr, Omo Cggo r A{YH$ ep³Vembr Wr, Vmo Om{V H$m ~Zm ahZm g§ d Zht

Wm&

¶h {Z{d©dmX h¡ {H$ Ym{‘©H$ ‘mݶVm go A{YH$ ep³Vembr H$moB© Am¡a ‘mݶVm Zht hmo

gH$Vr, {Ogo H$moB© g§ñWm ¶m AmñWm AnZo ApñVËd H$mo ~ZmE aIZo Am¡a Cgo nwîQ> H$aZo Ho$

{bE A{O©V H$a gH$Vr h¡& CgH$s ep³V AZ§V h¡ Am¡a CgH$m {eH§$Om ’$m¡bmXr h¡&

-S>m.Aå~oSH$a, gånyU© dmL²>‘¶, IÊS>-10, n¥.78

Page 41: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

41B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

~§Jmb H$m {dñ‘¥V Zm‘eyÐ Am§XmobZ-E.Ho$.{~ñdmg

B{Vhmg h‘| ~VmVm h¡ {H$ g‘mO gwYma Am§XmobZ

Am¡a gm‘m{OH$ ݶm¶ Ho$ g§Kf©, EH$ Xÿgao Ho$ nyaH$

Zht hmoVo ~pëH$ do nañna-{damoYr Am¡a Ag§JV hmoVo

h¢& Am¡n{Zdo{eH$ ~§Jmb ‘| 19dr§ Am¡a 20 dt gXr

‘| gm‘m{OH$ gwYma Am¡a gm‘m{OH$ ݶm¶ Ho$ Am§XmobZ

EH$-Xÿgao Ho$ g‘mZm§Va Mbo& Ohm§ gm‘m{OH$ gwYma

Am§XmobZ H$m CÔoí¶ D±$Mr Om{V¶m| Ho$ {Kgo-{nQ>o

X{H$¶mZygr H$‘©H$m§S>mo Am¡a na§namAm| O¡go gVr, ~hþnËZr

àWm, ^mar-^aH$‘ XhoO, ~mb-{ddmh, ~ƒm| H$mo

J§Jm gmJa ‘| ’|$H$Zm, A§VaObr ¶mÌm B˶m{X H$mo

CIm‹S> ’|$H$Zm Wm, dht gm‘m{OH$ ݶm¶, Am§XmobZ

H$m bú¶ A{ejm H$m Zme Am¡a g‘mO Ho$ {ZMbo

dJm] ‘| ‘mZdr¶ J[a‘m H$s AbI OJmZm Wm& Ohm§

gm‘m{OH$ gwYma Am§XmobZm| H$s ^maVr¶ B{Vhmg{dXm|

Zo ämyar- yar àe§gm H$s, dht gm‘m{OH$ ݶm¶ Am§XmobZ

H$mo B{Vhmg Ho$ A§Yoao ‘| Jw‘ hmo OmZo {X¶m&

~§Jmbr ~m¡{ÕH$ dJ©, npíM‘r {ejm àmá H$aZo

Am¡a CXmadmXr ‘mZdr¶ ‘yë¶m|, {dkmZ Ho$ {gÕm§Vm|

Am¡a AmYw{ZH$ kmZ go n[a{MV hmoZo Ho$ ~mdOyX,

Om{V H$s ~o{‹S>¶m| ‘| OH$‹S>m hþAm Wm& 20dt gXr Ho$

nydm©Õ H$m EH$ XñVmdoO ¶h ~VbmVm h¡ {H$ ~«m÷U

Am¡a Aݶ D±$Mr Om{V¶m§, nydu ~§Jmb (A~ ~m§½bmXoe)

H$s g~go ~‹S>r qhXÿ Om{V Mm§S>mb Ho$ ~mao ‘| ³¶m

gmoMVo Wo& ""(1) Mm§S>mb Jm§dm| Ho$ ~mha ahVo h¡;

(2) Hw$Îmo Am¡a JYo CZH$s g§n{Îm h¡; (3) do edm| go

CVmao JE {MW‹S>o nhZVo h¢; (4) do Amdmam hmoVo h¢;

(5) CZH$m ‘w»¶ noem edm| H$mo ObmZm h¡; (6) do

amOm Ho$ AmXoe na Anam{Y¶m| H$mo ’$m§gr na M‹T>mVo

h¢; (7) do ANy>V h¢&'' AnZo EH$ boI ‘|, ~§{H$‘M§Ð

MQ>Ou Zo ~§Jmb Ho$ Mm§S>mbm| Ho$ ~mao ‘| ‘Zw Ho$ X{H$¶mZwgr

{dMmam| H$mo C{MV R>ham¶m Wm& Mm§S>mb, ~§Jmb Ho$

gm‘m{OH$ ݶm¶ Am§XmobZ Ho$ AJwdm Wo&

nhbr "Am‘ h‹S>Vmb'nhbr "Am‘ h‹S>Vmb'nhbr "Am‘ h‹S>Vmb'nhbr "Am‘ h‹S>Vmb'nhbr "Am‘ h‹S>Vmb'

D±$Mr Om{V¶m| Ho$ X‘ZMH«$ Am¡a emofU Zo Mm§S>mbm|

H$mo CÝh| gVmZo dmbm| Ho$ {Ibm’$ AmdmO CR>mZo Ho$

{bE ào[aV {H$¶m& ’$ar¶mXnwa Ho$ {Obm ‘{OñQ´>oQ> grE

H¡$br Zo 8 Aà¡b, 1873 H$mo T>mH$m Ho$ g§ mJr¶

Am¶w³V H$mo {MÆ>r {bIH$a gy{MV {H$¶m {H$ Cg

gmb Mm§S>mbm| Zo ""{Obo ‘| Am‘ h‹S>Vmb H$s Am¡a

¶h {ZU©¶ {H$¶m {H$ do Cƒ dJ© Ho$ {H$gr ^r gXñ¶

H$s {H$gr ^r h¡{g¶V go godm Zht H$a|Jo, O~ VH$

{H$ CÝh| qhXÿ Om{V¶m| ‘| Cggo ~ohVa ñWmZ àmá Z hmo

OmE, Omo CÝh| dV©‘mZ ‘| àmá h¡&''

EH$ g‘H$mbrZ B{Vhmg{dX Zo Bg h‹S>Vmb H$mo

D±$Mr Om{V¶m| H$m gm‘{OH$ ~{hîH$ma {Zé{nV {H$¶m&

Mm§S>mbm| Zo V¶ {H$¶m {H$ do Z Vmo D±$Mr Om{V¶m| Ho$

bmoJm| H$s O‘rZo§ OmoV|Jo Amoa Zm hr CZHo$ Kam| H$s

N>Vm| H$mo ’y§$g go T>H|$Jo& ¶h h‹S>Vmb Mma go nm§M

‘hrZo Mbr& ¶h ^maV H$s nhbr Eogr Am‘ h‹S>Vmb

Wr, {OgHo$ g§~§Y ‘§o A{YH$m[aH$ A{^boI CnbãY

h¡& Aݶ {Obm| O¡go ~margmb, T>mH$m, O¡gmoa, ‘¡‘Zqgh

d {gbhQ> Ho$ Mm§S>mbm| Zo r ’$arXnwa Ho$ AnZo gm{W¶m|

go hmW {‘bm {b¶m& gZ 1871 H$s OZJUZm Ho$

AZwgma, ~§Jmb ‘| 16,20,545 Mm§S>mb Wo& BZ

nm§M {demb {Obm| Ho$ h‹S>Vmbr Mm§S>mbm| H$s g§»¶m

11,91,204 (Hw$b Am~mXr H$m 74 à{VeV)(Hw$b Am~mXr H$m 74 à{VeV)(Hw$b Am~mXr H$m 74 à{VeV)(Hw$b Am~mXr H$m 74 à{VeV)(Hw$b Am~mXr H$m 74 à{VeV) Wr&

^ÐbmoH$ (~«m÷Um|, ~¡Úm| Am¡a H$m¶ñWm| H$m Om{V

qgS>rHo$Q>) H$mo {ZemZm ~ZmZo dmbr Bg {demb h‹S>Vmb

Page 42: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

42B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

H$s g’$bVm, {Zaja Mm§S>mbm| H$s g§JR>ZmË‘H$ Am¡a

nañna EH$Vm H$m¶‘ H$aZo H$s j‘Vm H$m ÚmoVH$ Wr&

Mm§S>mbm| Zo ¶h g§H$ën {H$¶m {H$ do {ejm Ho$

O[aE AnZr gm‘m{OH$ h¡{g¶V ‘| gwYma bm¶|Jo Am¡a

AnZm {dH$mg H$a|Jo& Bg gm‘m{OH$-e¡{j{UH$

Am§XmobZ Ho$ H|$Ð, ’$arXnwa Ho$ Mm§S>mbm| H$s e¡j{UH$

pñW{V X¶Zr¶ Wr& D±$Mr Om{V¶m§, nXX{bV dJm] H$mo

{H$gr ^r àH$ma H$s {ejm àmá H$aZo XoZo Ho$ g»V

{Ibm’$ Wr& ~«m÷U Am¡a H$m¶ñW ¶h ‘mZVo Wo {H$

{ejm CZH$s ~nm¡Vr h¡& Mm§S>mb Am¡a ‘wgb‘mZ Bg

nyd©J«h Ho$ g~go ~‹S>o {eH$ma Wo& ’$arXnwa ‘|’$arXnwa ‘|’$arXnwa ‘|’$arXnwa ‘|’$arXnwa ‘|

1,56,000 Mm§S>mb ahVo Wo na§Vw Ho$db 200 Mm§S>mb1,56,000 Mm§S>mb ahVo Wo na§Vw Ho$db 200 Mm§S>mb1,56,000 Mm§S>mb ahVo Wo na§Vw Ho$db 200 Mm§S>mb1,56,000 Mm§S>mb ahVo Wo na§Vw Ho$db 200 Mm§S>mb1,56,000 Mm§S>mb ahVo Wo na§Vw Ho$db 200 Mm§S>mb

~ƒo ñHy$b OmVo Wo&~ƒo ñHy$b OmVo Wo&~ƒo ñHy$b OmVo Wo&~ƒo ñHy$b OmVo Wo&~ƒo ñHy$b OmVo Wo&

har M§X R>mHw$a har M§X R>mHw$a har M§X R>mHw$a har M§X R>mHw$a har M§X R>mHw$a (1812-1877) d CZHo$

à{V^membr nwÌ JwéM§X R>mHw$aJwéM§X R>mHw$aJwéM§X R>mHw$aJwéM§X R>mHw$aJwéM§X R>mHw$a (1847-1837) Zo

Bg {Zaja d AkmZr g‘wXm¶ H$mo {e{jV H$aZm

AnZm {‘eZ ~Zm¶m& har M§X R>mHw$a Zo ‘mVwAm n§W‘mVwAm n§W‘mVwAm n§W‘mVwAm n§W‘mVwAm n§W

H$s ñWmnZm H$s, Omo H$mnmbr, nm|S´>mo, ‘mbm| d ‘yMr

Om{V¶m| ‘| ~hþV bmoH${චhþAm& XmoZm| Zo {nN>‹S>m| H$mo

CÞ{V Ho$ {bE {ejm H$mo EH$ AñÌ Ho$ én ‘| BñVo‘mb

{H$E OmZo na Omoa {X¶m& Bg gm‘m{OH$ ݶm¶ Am§XmobZ

H$mo AmñQ´>o{b¶mB© ~¡pßQ>ñQ> {‘eZar S>m°.grEg ‘rS> Zo

AnZm nyam gh¶moJ Am¡a g‘W©Z {X¶m& ’$arXnwa {Obo

‘| R>mHw$a Ho$ n¡V¥H$ Jm§d AmoamH§$S>r ‘| Zm‘eyÐ, A§J«oOr

‘mܶ‘ H$m ñHy$b ImobZm MmhVo Wo Vm{H$ {Zaja d

AkmZr {H$gmZm| H$mo bJmZ Am¡a G$U MwH$mZo ‘| Cƒ

Om{V¶m| Ho$ O‘tXmam| Am¡a gmhÿH$mam| Ûmam CZHo$ gmW

hr H$r Om ahr YmoIY‹S>r go CÝh| ~Mm¶m Om gHo$& Bg

àñVmd H$m ñWmZr¶ D±$Mr Om{V¶m| Ho$ H$m¶ñWm| Zo

H$‹S>m {damoY {H$¶m H$¶m|{H$ CÝh| S>a Wm {H$ {e{jV

hmo OmZo Ho$ ~mX, ~Q>mB© na IoVr H$aZo dmbo {H$gmZ

Am¡a CZHo$ godH$ H$m‘ Zht H$a|Jo& ÐbmoH$m| Ho$ {damoY

Ho$ MbVo, JwéM§X R>mHw$a Zo S>m°. ‘rS> go ghm¶Vm

‘m§Jr& ‘rS> Zo CÝh| Z Ho$db ñ³yb Ho$ {bE Am{W©H$

‘XX CnbãY H$admB© daZ A§J«oO A’$gam| go CZH$m

n[aM¶ ^r H$adm¶m& ¶h Zm‘eyÐm| Ho$ gep³VH$aU

H$s Amoa EH$ à^mdr H$X‘ Wm&

‘rb H$m nËWa‘rb H$m nËWa‘rb H$m nËWa‘rb H$m nËWa‘rb H$m nËWa

gZ 1881 ‘| IwbZm {Obo Ho$ XÎmmS>§Jm ‘|

A{Ib-~§Jmb Zm‘eyÐ gå‘obZ hþAm& nyao ~§Jmb go

hOmam| Zm‘eyÐm| Zo Bg gå‘obZ ‘§ mJ {b¶m& gå‘obZ

H$s AܶjVm JwéM§X R>mHw$a Zo H$s& Bg gå‘obZ ‘|

{ejm Ho$ g§~§Y ‘| Omo g§H$ën nm[aV {H$E JE, do

gm‘m{OH$ CËWmZ H$s amh ‘| ‘rb Ho$ nËWa gm{~V

hþE& BgHo$ ~mX go, ha df© gm‘m{OH$ Am¡a e¡j{UH$

‘wÔm| na {dMma-{d{Z¶‘ Ho$ {bE AbJ-AbJ {Obm|

‘| Zm‘eyÐ gå‘obZm| H$m Am¶moOZ ewé hmo J¶m& ha

Zm‘eyÐ Jm§d ‘| EH$ g{‘{V J{R>V H$s JB©& n§Ðh

J«m‘rU g{‘{V¶m| H$m EH$ g§Hw$b ~Zm¶m J¶m Am¡a ha

{Obo ‘| {Obm g{‘{V H$m JR>Z hþAm& J«m‘rU, g§Hw$b

d {Obm g{‘{V¶m| H$mo ¶h A{YH$ma {X¶m J¶m {H$ do

"Zm‘eyÐ A§eXmZ H$mof'"Zm‘eyÐ A§eXmZ H$mof'"Zm‘eyÐ A§eXmZ H$mof'"Zm‘eyÐ A§eXmZ H$mof'"Zm‘eyÐ A§eXmZ H$mof' Ho$ {bE M§Xm BH$Æ>m H$a

gH|$& ha n[adma AnZm ^moOZ ewé H$aZo Ho$ {bEha n[adma AnZm ^moOZ ewé H$aZo Ho$ {bEha n[adma AnZm ^moOZ ewé H$aZo Ho$ {bEha n[adma AnZm ^moOZ ewé H$aZo Ho$ {bEha n[adma AnZm ^moOZ ewé H$aZo Ho$ {bE

nhbo ‘wÆ>r^a Mmdb AbJ aI XoVm Wm,nhbo ‘wÆ>r^a Mmdb AbJ aI XoVm Wm,nhbo ‘wÆ>r^a Mmdb AbJ aI XoVm Wm,nhbo ‘wÆ>r^a Mmdb AbJ aI XoVm Wm,nhbo ‘wÆ>r^a Mmdb AbJ aI XoVm Wm, Omo Jm§d

H$s g{‘{V H$mo OmVm Wm& Jm§d H$s g{‘{V H$m ha

gXñ¶ EH$ AmZm à{V‘mg H$m M§Xm XoVm Wm, g§gHw$b

g{‘{V Ho$ gXñ¶ Xmo AmZo Am¡a {Obm g{‘{V Ho$

gXñ¶ Mma AmZo à{V‘mg M§Xo Ho$ én ‘| XoVo Wo&

lmÕ, {ddmh Am¡a Aݶ ‘m¡H$m| na n[adma AnZo 20

gmb go H$‘ C‘« Ho$ b‹S>H$m| ¶m 10 gmb go H$‘ C‘«

H$s b‹S>{H$¶m| H$m {ddmh H$aVo Wo, CÝh| OmV ~mha

H$a {X¶m OmVm Wm&

Page 43: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

43B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

eZ¡… eZ¡… AmoamH§$S>r, Zm‘eyÐ Am§XmobZ H$m H|$Ð

~Z J¶m& JwéM§X R>mHw$a Ho$ CVgmhr ZoV¥Ëd ‘| Zm‘eyÐm|

H$s ~‹S>r Am~mXr dmbo joÌm| ‘| g¢H$‹S>m| àmW{‘H$

ñHy$b Imobo JE& O~ ^r H$moB© Zm‘eyÐ, JwéM§X go

{‘bH$a ‘mVwAm n§W ‘| em{‘b hmoZo H$s BÀN>m 춳V

H$aVm Wm, do Cgo ¶h gbmh XoVo Wo {H$ dh AnZo

Jm§d ‘| EH$ ñHy$b eyé H$ao& ñdÀN>Vm ^r CZH$s

àmW{‘H$VmAm| ‘| go EH$ Wr Am¡a do CZgo {‘bZo

dmbo bmoJm| go H$hm H$aVo Wo {H$ g^r H$mo AnZo Kam|

‘| em¡Mmb¶m| H$m {Z‘m©U H$aZm Mm{hE&

gZ 1908 ‘| ’$arXnwa Ho$ AmoamH§$S>r Jm§d ‘|

A§J«oOr ‘mܶ‘ H$m nhbm hmB©ñHy$b ñWm{nV hþAm&

‘wgb‘mZm| Am¡a {nN>‹S>o dJm] H$s ‘hËdmH$m§jmAm| H$mo

ܶmZ ‘| aIVo hþE, nydu ~§Jmb d Ag‘ Ho$ JdZ©a Zo

"X ànmoe©Zb [aàO|Q>oeZ Am°’$ H$å¶w{ZQ>rO BZ npãbH$

Eånm¶‘|Q> E³Q> (gmd©O{ZH$ {Z¶moOZ ‘| AmZwnm{VH$

gm‘wXm{¶H$ à{V{Z{YËd A{Y{Z¶‘) bmJy {H$¶m& Bgr

gmb, Hw$‘wX {~hmar ‘pëbH$, ~§Jmb Ho$ nhbo Zm‘eyÐ

d ANy>V {S>ßQ>r ‘{OñQ´>oQ> ~Zo& H¡$WarZ ‘oWmo Zo AnZr

nwñVH$ "‘Xa B§{S>¶m' (1927) ‘| {bIm {H$ VËg‘¶

bJ^J 4,900 Zm‘eyÐ b‹S>Ho$ ‘¡{Q´>H$ nmg H$aZo Ho$

{bE Aܶ¶ZaV Wo Amoa 200 ñZmVH$ ~Z MwHo$ Wo&

H$bH$Îmm ‘| Cƒ {ejm àmá H$aZo Ho$ {bE O~

Zm‘eyÐm| Zo hmoñQ>bm| ‘| ñWmZ àmá H$aZo H$m à¶mg

{H$¶m Vmo CZH$m "ANy>V' H$m XOm© BgHo$ Am‹S>o AmZo

bJm& Zm‘eyÐm§o Ho$ à{V{Z{Y‘§S>b Zo H$bH$Îmm

{díd{dÚmb¶ Ho$ Hw$bn{V go {‘bH$a Bg g‘ñ¶m Ho$

~mao ‘| CÝh| ~Vm¶m& BgHo$ ~mX, 1917 ‘|

{díd{dÚmb¶ Zo eha ‘| ANy>Vm| Ho$ hmoñQ>b Ho$ {bE

EH$ AbJ ^dZ {H$amE na {b¶m&

gZ 1885 ‘| nwÝdoZZ {~ñdmg Zm‘H$ EH$ Zm‘eyÐ

H$mo AmñQ´>o{b¶m ^oOm J¶m, Ohm§ CÝhm|Zo gmD$W

AmñQ>o{b¶Z ~¡pßQ>ñQ> {‘eZ Ho$ nXm{YH$m[a¶m| go {‘bH$a

¶h AZwamoY {H$¶m {H$ do nm§M ‘{hbm {‘eZ[a¶m| H$mo

nydu ~§Jmb oO| Vm{H$ ANy>V J«m‘rU ‘{hbmAm| H$mo

{e{jV {H$¶m Om gHo$& nm§M {‘eZar {gñQ>g© nydu

~§Jmb nhþ§Mr Am¡a CÝhm|Zo BZ d§{MV ‘{hbmAm| H$mo

{e{jV H$aZo Ho$ {bE AnZm OrdZ g‘{n©V H$a

{X¶m& ‘rS> H$s nËZr Am¡a CZH$s b‹S>{H$¶m§ nhbo go

hr ’$arXnwa ‘| Wr&

Mm§S>mb go Zm‘eyÐMm§S>mb go Zm‘eyÐMm§S>mb go Zm‘eyÐMm§S>mb go Zm‘eyÐMm§S>mb go Zm‘eyÐ

1901 go H$B© Om{V¶m| Zo ~§Jmb gaH$ma H$mo

AmdoXZ XoH$a ¶h AZwamoY {H$¶m {H$ CZH$s Om{V H$m

Zm‘ ~Xbm OmE Am¡a CÝh| Om{V nXmZwH«$‘ ‘| ~ohVa

ñWmZ {X¶m OmE& gZ 1911 VH$ Bg Vah Ho$ AmdoXZm|

Ho$ T>oa H$m dOZ H$ar~ 57 {H$bmo hmo MwH$m Wm&

~m^Z Omo AnZo H$mo ämy{‘hma H$hVo h¢), ~«÷{f© ~«m÷U

H$hbmZm MmhVo Wo, ~§Jmbr H$m¶ñWm| H$m ‘mZZm Wm

{H$ CÝh| j{̶ H$m XOm© {‘bZm M[hE Am¡a d¡Ú,

~«m÷U H$hbmZm MmhVo Wo& BZ g^r ‘m§Jm| H$mo gaH$ma

Zo Im[aO H$a {X¶m& Ho$db Xmo Aä¶mdoXZm|-Mm§S>mbm|

Ûmam AnZo H$mo Zm‘eyÐ H$hbmZo Am¡a H$mB~aVm Ûmam

‘m{hî¶ Ho$ én ‘| nwZ… Zm‘H$aU-H$s ‘m§Jo ñdrH$ma

H$s JB©& Mm§S>mbm| Zo AnZr Bg ‘m§J H$mo ñdrH$ma

H$admZo Ho$ {bE ~hþV à¶mg {H$¶m Wm& àogrS>oÝgr

g§ mJ Ho$ Am¶w³V E’$~r nrH$m°H$ Zo AnZo EH$ nÌ

(H«$‘ g§»¶m 87, {XZm§H$ 18 OwbmB©, 1881) ‘|

{bIm ""Mm§S>mb, Omo ¶hm§ (O¡gmoa {Obo Ho$ Zmaob

AZw mJ) Ho$ g~go ~‹S>o H¥$fH$ g‘wXm¶ h¡, H$s pñW{V

‘| gwYma hmoZo Ho$ H$maU do A~ qhXÿ Om{V ì¶dñWm ‘|

~ohVa XOm© MmhVo h¢& do ñd¶§ H$mo Zm‘eyÐ H$hVo h¢

Am¡a AnZo Amn H$mo d¡îZ~ ~VmVo h¢&''

gZ 1905 ‘|, ~§Jmb ‘| amOZ¡{VH$ Am¡a

gm‘m{OH$ ZoVmAm| Zo bmS>© H$O©Z Ûmam àemg{ZH$

Page 44: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

44B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

gw{dYm Ho$ {bE ~§Jmb H$mo nydu d npíM‘r ~§Jmb ‘|

{d^m{OV H$aZo Ho$ {ZU©¶ Ho$ {déÕ Am§XmobZ ewé

{H$¶m& Bg Am§XmobZ Ho$ EH$ ~‹S>o ZoVm ga gwaoÝÐZmW

~oZOu Zo 58 dfu¶ JwéM§X R>mHw$a Am¡a CZHo$ AZw¶m{¶¶m|

H$m g‘W©Z ‘m§Jm& JwéM§X Zo EH$ ‘m{‘©H$ nÌ {bIH$a

~oZOu go H$hm… ""Zm‘eyÐ ~hþV Jar~ h¡& do {H$gr

àH$ma Ho$ Eoíd¶© H$m ^moJ Zht H$aVo Am¡a Zm hr do

OmZVo h¢ {H$ Eoíd¶© ³¶m hmoVm h¡& gñVm Am¶m{VV

H$nS>m dh EH$‘mÌ {dXoer gm‘mZ h¡, {OgH$m do

BñVo‘mb H$aVo h¢& Am¶m{VV gm‘mZ H$m BñVo‘mb

H$aZo H$s AmXV Vmo D±$Mr Om{V¶m| H$s h¡& Bg{bE ¶h

Am§XmobZ (~{hîH$ma) Ho$db D±$Mr Om{V¶m| VH$ gr{‘V

ahZm Mm{hE& Zm‘eyÐm| H$mo A~ VH$ H$moB© amOZr{VH$

A{YH$ma àmá Zht h¡, do X{‘V h¢ Am¡a CZH$m CZH$s

hr YaVr na A˶§V H«y$aVmnyd©H$ emofU {H$¶m Om ahm

h¡& D±$Mr Om{V¶m| Ho$ qhXÿ CÝh| {H$gr ^r àH$ma Ho$

amOZ¡{VH$ A{YH$ma {XE OmZo Ho$ g»V {Ibm’$ h¢&

Bg{bE O~ VH$ do ZrMr Om{V¶m| Ho$ à{V ~§YwËd H$m

^md Zht aI|Jo, V~ VH$ ZrMr Om{V¶m§ Cƒ Om{V¶m|V~ VH$ ZrMr Om{V¶m§ Cƒ Om{V¶m|V~ VH$ ZrMr Om{V¶m§ Cƒ Om{V¶m|V~ VH$ ZrMr Om{V¶m§ Cƒ Om{V¶m|V~ VH$ ZrMr Om{V¶m§ Cƒ Om{V¶m|

Ho$ qhXþAm| Ûmam A§J«oOm| Ho$ {Ibm’$ MbmE Om ahoHo$ qhXþAm| Ûmam A§J«oOm| Ho$ {Ibm’$ MbmE Om ahoHo$ qhXþAm| Ûmam A§J«oOm| Ho$ {Ibm’$ MbmE Om ahoHo$ qhXþAm| Ûmam A§J«oOm| Ho$ {Ibm’$ MbmE Om ahoHo$ qhXþAm| Ûmam A§J«oOm| Ho$ {Ibm’$ MbmE Om aho

{H$gr ^r Am§XmobZ ‘| ^mJ Zht b|Jr''{H$gr ^r Am§XmobZ ‘| ^mJ Zht b|Jr''{H$gr ^r Am§XmobZ ‘| ^mJ Zht b|Jr''{H$gr ^r Am§XmobZ ‘| ^mJ Zht b|Jr''{H$gr ^r Am§XmobZ ‘| ^mJ Zht b|Jr''

adrÝÐZmW Q>¡Jmoa Zo ‘¡‘Zqgh ‘| 1925 ‘|adrÝÐZmW Q>¡Jmoa Zo ‘¡‘Zqgh ‘| 1925 ‘|adrÝÐZmW Q>¡Jmoa Zo ‘¡‘Zqgh ‘| 1925 ‘|adrÝÐZmW Q>¡Jmoa Zo ‘¡‘Zqgh ‘| 1925 ‘|adrÝÐZmW Q>¡Jmoa Zo ‘¡‘Zqgh ‘| 1925 ‘|

Am¶mo{OV Zm‘eyÐm| Ho$ dm{f©H$ gå‘obZ ‘| ^mJAm¶mo{OV Zm‘eyÐm| Ho$ dm{f©H$ gå‘obZ ‘| ^mJAm¶mo{OV Zm‘eyÐm| Ho$ dm{f©H$ gå‘obZ ‘| ^mJAm¶mo{OV Zm‘eyÐm| Ho$ dm{f©H$ gå‘obZ ‘| ^mJAm¶mo{OV Zm‘eyÐm| Ho$ dm{f©H$ gå‘obZ ‘| ^mJ

{b¶m Wm&{b¶m Wm&{b¶m Wm&{b¶m Wm&{b¶m Wm& qhXÿ ~m¡{ÕH$ dJ© Zo OmZVo-~yPVo Bg V϶

H$mo X~m {X¶m&

Zm‘eyÐ g‘wXm¶ Zo gmB©‘Z Am¶moJ Ho$ g‘j Xmo

kmnZ àñVwV {H$E& ’$adar 1928 ‘| "A{Ib ~§Jmb

X{‘V dJ© g§JR>Z' Zo ^r Am¶moJ Ho$ g‘j kmnZ

àñVwV {H$¶m Am¡a Zm‘eyÐ g‘wXm¶ Ûmam àñVwV kmnZm|

H$mo A§JrH$ma H$aVo hþE H$hm {H$ ¶o kmnZ ^r CgHo$

{hVm| H$m à{V{YËd H$aVo h¢& BZ XmoZm| g§JR>Zm| Ho$ Zm¡

ZoVmAm| Zo g§¶w³V én go Am¶moJ Ho$ g‘I 29 OwbmB©,

1929 H$mo H$bH$Îmm ‘| AnZm nj àñVwV {H$¶m& Bg

àñVw{VH$aU H$m A{^boI CnbãY h¡& à{V{Z{Y¶om§

Zo ~§Jmb Ho$ gm‘m{OH$-Am{W©H$ d gm§ñH¥${VH$ ¶WmW©

go H$‘reZ H$mo n[a{MV H$adm¶m Am¡a AnZr

‘hËdmH$m§jmAm| H$m dU©Z {H$¶m& CZH$s EH$ ‘m§J ¶h

Wr {H$ ""O~ VH$ {H$ gaH$mar godmAm| ‘| nhbo go""O~ VH$ {H$ gaH$mar godmAm| ‘| nhbo go""O~ VH$ {H$ gaH$mar godmAm| ‘| nhbo go""O~ VH$ {H$ gaH$mar godmAm| ‘| nhbo go""O~ VH$ {H$ gaH$mar godmAm| ‘| nhbo go

hr O‘o bmoJm| H$mo g§»¶m CZHo$ ~am~a Z hmo OmE''hr O‘o bmoJm| H$mo g§»¶m CZHo$ ~am~a Z hmo OmE''hr O‘o bmoJm| H$mo g§»¶m CZHo$ ~am~a Z hmo OmE''hr O‘o bmoJm| H$mo g§»¶m CZHo$ ~am~a Z hmo OmE''hr O‘o bmoJm| H$mo g§»¶m CZHo$ ~am~a Z hmo OmE''

V~ VH$ Ho$db ‘wgb‘mZm| g{hV X{‘V dJm] Ho$V~ VH$ Ho$db ‘wgb‘mZm| g{hV X{‘V dJm] Ho$V~ VH$ Ho$db ‘wgb‘mZm| g{hV X{‘V dJm] Ho$V~ VH$ Ho$db ‘wgb‘mZm| g{hV X{‘V dJm] Ho$V~ VH$ Ho$db ‘wgb‘mZm| g{hV X{‘V dJm] Ho$

Cå‘rXdmam| H$s {Z¶wp³V¶m§ H$s OmZr Mm{hE&Cå‘rXdmam| H$s {Z¶wp³V¶m§ H$s OmZr Mm{hE&Cå‘rXdmam| H$s {Z¶wp³V¶m§ H$s OmZr Mm{hE&Cå‘rXdmam| H$s {Z¶wp³V¶m§ H$s OmZr Mm{hE&Cå‘rXdmam| H$s {Z¶wp³V¶m§ H$s OmZr Mm{hE& CZH$m

CÔoí¶ àemgZ ‘§o ^ÐbmoH$ Ho$ EH$m{YH$ma^ÐbmoH$ Ho$ EH$m{YH$ma^ÐbmoH$ Ho$ EH$m{YH$ma^ÐbmoH$ Ho$ EH$m{YH$ma^ÐbmoH$ Ho$ EH$m{YH$ma H$mo g‘má

H$aZm Wm& CÝhm|Zo H$hm {H$ EH$ ~hþV N>moQ>o Aëng§»¶H$EH$ ~hþV N>moQ>o Aëng§»¶H$EH$ ~hþV N>moQ>o Aëng§»¶H$EH$ ~hþV N>moQ>o Aëng§»¶H$EH$ ~hþV N>moQ>o Aëng§»¶H$

dJ© H$m ݶm¶nm{bH$m na dM©ñd, Xoe Ho$ {bEdJ© H$m ݶm¶nm{bH$m na dM©ñd, Xoe Ho$ {bEdJ© H$m ݶm¶nm{bH$m na dM©ñd, Xoe Ho$ {bEdJ© H$m ݶm¶nm{bH$m na dM©ñd, Xoe Ho$ {bEdJ© H$m ݶm¶nm{bH$m na dM©ñd, Xoe Ho$ {bE

A{^emn h¡ A{^emn h¡ A{^emn h¡ A{^emn h¡ A{^emn h¡ Am¡a ¶h àñVmd {H$¶m {H$ H|$Ðr¶ d

amÁ¶ gaH$mam| ‘| {Z¶wp³V¶m| Ho$ {bE godm Am¶moJm|

H$s ñWmnZm H$s OmE& CÝhm|Zo H$hm {H$ H|$Ðr¶ Am¶omJ

H$m Aܶj JdZ©a OZab H$s H$m¶©H$mar n[afX H$m

H$moB© ¶yamo{n¶Z gXñ¶ hmoZm Mm{hE Am¡a amÁ¶ godm

Am¶moJm| Ho$ Aܶj, Jd©Za H$s H$m¶©n[afX H$m ¶yamonr¶

gXñ¶& Bg àH$ma CÝhm|Zo ¶h gm’$ H$a {X¶m {H$ CÝh|

D±$Mr Om{V¶m| Ho$ maVr¶m| na H$VB© amogm Zht h¡& do

MmhVo Wo {H$ Xoe ‘| "{Z…ewëH$ d A{Zdm¶© àmW{‘H$"{Z…ewëH$ d A{Zdm¶© àmW{‘H$"{Z…ewëH$ d A{Zdm¶© àmW{‘H$"{Z…ewëH$ d A{Zdm¶© àmW{‘H$"{Z…ewëH$ d A{Zdm¶© àmW{‘H$

{ejm'{ejm'{ejm'{ejm'{ejm' ì¶dñWm bmJy H$s OmZr Mm{hE& ÐbmoH$ H$mo

H$Q>Kao ‘| I‹S>m H$aVo hþE X{‘V dJm] Ho$ ZoVmAm| Zo

H$hm {H$ D±$Mr Om{V¶m§ Eogm ì¶dhma H$aVr h¢ ‘mZmo

do "^maVr¶ OZVm H$s {Xì¶ g§ajH$' h¡&

JwéM§X Zo O‘tXmam| Ûmam {H$E Om aho emofU Ho$

{Ibm’$ ^r A{^¶mZ Mbm¶m& gZ 1921 ‘| ~§Jmb

{dYmZn[afX Ho$ gXñ¶m| ‘wHw§$X {~hmar ‘pëbH$ d

^rî‘Xod Xmg Zo ‘m§J H$s {H$ Eogm H$mZyZ ~Zm¶m OmE

{H$ ’$gb H$m Xmo-{VhmB© {hñgm ~Q>mB© na IoVr H$aZo

dmbo H$mo {‘boJm& ¶ht go {V^mJm Am§XmobZ H$m

~rOmamonU hþAm, {Ogo ~mX ‘| ~§Jmbr gmå¶dm{X¶m|

Page 45: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

45B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Zo {H$gmZm| Ho$ nj ‘| AnZo Am§XmobZ Ho$ {bE AnZm¶m&

~§Jmb ‘| gZ 1937 ‘| hþE {dYmZ‘§S>b MwZmd ‘|

30 {Zdm©MZ joÌ Ama{jV Wo Am¡a BZ‘| go 12 ‘|

Zm‘eyÐm| Zo {dO¶ hm{gb H$s& {dO¶r Cå‘rXdmam| ‘|

go 10 JwéM§X Ho$ AZw¶m¶r Wo Am¡a 2 H$m§J«og Ho$

à{V{Z{Y Wo& g^r JwéM§X Ho$ ì¶p³VËd go Jhao VH$

à^m{dV Wo& S>m°. grEg ‘rS> Zo JwéM§X H$mo AnZr

lÕm§O{b BZ eãXm| ‘| Xr… ""do Eogr CXma gmoM,

gmhg Am¡a XÿaX¥pîQ> Ho$ YZr Wo Omo {H$ X{H$¶mZygr

g‘mO Ho$ nwéfm| ‘| ~hþV H$‘ hr nmB© OmVr h¡& CÝhm|Zo

‘hmZ Zm‘eyÐ Om{V H$s CÞ{V Ho$ {bE ~hþV Hw$N>

{H$¶m& do CZH$s G$Ur h¢ Am¡a ‘¢ ^r CZH$m CVZm hr

G$Ur hÿ§&''

gZ 1946 ‘| S>m°. ~r.Ama. Am§~oS>H$a H$m

g§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| ~§Jmb go MwZmd,

~§Jmbr ANy>Vm| Ho$ à{V{Z{Y¶m| O¡go OmoJoÝÐZmW ‘§S>b,

‘wHw$ÝX{~hmar ‘pëbH$, Ûm[aH$mZmW ~éB©, ZmJoÝÐ ZmW

am¶ d joÌZmW qgh H$s amOZr{VH$ n[an³dVm Am¡a

XÿaÑpîQ> H$m CXmhaU Wm& ¶o g^r bmoJ ’$arXnwa,

O¡gmoa, IwbZm Am¡a ~margmb {Obm| go Wo& ~§Jmbr

X{bVm| H$mo ¶h g§Xoh h¡ {H$ S>m°. Am§~oS>H$a H$moS>m°. Am§~oS>H$a H$moS>m°. Am§~oS>H$a H$moS>m°. Am§~oS>H$a H$moS>m°. Am§~oS>H$a H$mo

g§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| {Zdm©{MV H$aZog§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| {Zdm©{MV H$aZog§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| {Zdm©{MV H$aZog§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| {Zdm©{MV H$aZog§{dYmZg^m Ho$ gXñ¶ Ho$ én ‘| {Zdm©{MV H$aZo

H$s gOm ñdén hr Zm‘eyÐm| H$s ~‹S>r Am~mXr dmboH$s gOm ñdén hr Zm‘eyÐm| H$s ~‹S>r Am~mXr dmboH$s gOm ñdén hr Zm‘eyÐm| H$s ~‹S>r Am~mXr dmboH$s gOm ñdén hr Zm‘eyÐm| H$s ~‹S>r Am~mXr dmboH$s gOm ñdén hr Zm‘eyÐm| H$s ~‹S>r Am~mXr dmbo

BZ {Obm| H$mo nm{H$ñVmZ H$m {hñgm ~Zm {X¶mBZ {Obm| H$mo nm{H$ñVmZ H$m {hñgm ~Zm {X¶mBZ {Obm| H$mo nm{H$ñVmZ H$m {hñgm ~Zm {X¶mBZ {Obm| H$mo nm{H$ñVmZ H$m {hñgm ~Zm {X¶mBZ {Obm| H$mo nm{H$ñVmZ H$m {hñgm ~Zm {X¶m

J¶m&J¶m&J¶m&J¶m&J¶m& BZ ANy>Vm| H$mo nX} Ho$ nrN>o go g§{dYmZ {Z‘m©U

‘| y{‘H$m H$mo ‘mݶVm {‘bZm ~mH$s h¡&

{dXo{e¶m| Zo maV AmZo Ho$ ~mX maV Ho$ gmW hr EH$ ~hþV ~‹S>m CnH$ma {H$¶m {H$g§ñH¥$V ^mfm H$m A{YH$m§e boIZ àH$m{eV {H$¶m ‘¡³g‘yba, ‘mo{Z¶a {d{b¶åg,E.~r.H$sW, ‘¡³S>moZob O¡go nMmgm| {dÛmZm| Zo ~«m÷Um| Ûmam Nw>nmH$a aIo àVwb gm{h˶H$m Z {g’©$ CÕma {H$¶m ~pëH$ CZH$mo ì¶dpñWV Am¡a ì¶m»¶m{¶V ^r {H$¶m ^maVr¶AVrV Ho$ ~«m÷U gm{h˶ H$mo g‘PZo Ho$ {bE ‘mo{Z¶a {d{b¶åg Ho$ ~¥hV² "g§ñH¥$VB§p½be {S>³eZar' Zm‘H$ eãXH$moe Am¡a ‘¡³S>moZob Ho$ "d¡{XH$ BÊS>o³g' O¡go H$m‘ AmOIwX ~«m÷U {dMmaH$m| Ho$ {bE g~go ~‹S>o amogo h¢& doXm| H$s à{V A§J«oO Zo H¡$go àmá H$s,¶h EH$ N>moQ>r-‘moQ>r Omgygr H$Wm hr h¡&

^maV H$m ~«m÷U Kmoa AVrVOrdr ahm h¡& nwamU CgH$s OmZ ~Z aho h¢, na nwamVZH$m Eo{Vhm{gH$ àm‘m{UH$ n[ajU H$aZo go dh K¥Um H$aVm ahm h¡& Bgr{bE CÝhm|Zo H$^r^maVr¶ AVrV Ho$ B{Vhmg H$mo COmJa Zht hmoZo {X¶m&

-‘wÐmamjg (Y‘©J«ÝWm| H$m nwZa²nmR> go)

Page 46: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

46B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Amo‘àH$me dmë‘r{H$ H$m B{Vhmg-~moY-H±$db ^maVr

{hÝXr ‘| gdm©{YH$ »¶m{V-àmá X{bV boIH$Amo‘àH$me dmë‘r{H$ Zo H${dVm, H$hmZr Am¡aAmË‘H$Wm Ho$ ‘mܶ‘ go X{bV gm{h˶ H$mo {OVZmg‘¥Õ {H$¶m, CVZm hr AmbmoMZm Ho$ ‘mܶ‘ goCZH$mo ZwH$gmZ r nhþ±Mm¶m& CZHo$ g¥OZmË‘H$ gm{h˶H$r gmar AZw y{V¶m± {hÝXr joÌ H$s h¢, na Cgr VahAmbmoMZm ‘| CZH$m {MÝVZ {hÝXr joÌ H$m Zht h¡&AmbmoMZm ‘| do AnZo B{Vhmg-~moY ‘| nyar Vah‘amR>r H$s O‘rZ na I‹S>o h¢, Omo {hÝXr joÌ go Á¶mXmn[a{MV Zht h¡& Bg{bE ¶h A˶ÝV XþIX h¡ {H$ doAmbmoMZm ‘| {hÝXr H$s nyar {MÝVZ-naånam go H$Q>ohþE h¢ Am¡a H$~ra, a¡Xmg, hram S>mo‘, ANy>VmZÝX,Ho$dbmZÝX Am¡a A¶moܶm ZmW XÊS>r Am{X {H$gr Ho$^r AdXmZ H$mo CÝhm|Zo g‘PZo H$s H$mo{ee hr ZhtH$s& Bg gÝX © ‘| ‘¢ ¶hm± CZH$s AmbmoMZm-nwñVH$"X{bVgm{h˶ … AZw d, g§Kf© Ed§ ¶WmW©' ‘| g§H${bVCZHo$ boI "{hÝXr X{bV H${dVm Am¡a gÝV gm{h˶'na Hw$N> {dMma H$aZm Amdí¶H$ g‘PVm hÿ±&

do boI Ho$ Amaå^ ‘| hr X{bV H${dVm H$sg§Kf©-¶mÌm H$mo aoIm§{H$V H$aVo hþE {bIVo h¢- "dh¶{X VWmH${WV g¥pîQ> {Z‘m©Vm ¶m B©ída go ^r AnZr{eH$m¶V XO© H$aVm Vmo CgHo$ AÝVg ‘| ~gr hrZVmCgo {J‹S>{J‹S>mZo H$mo hr ~mܶ H$aVr Wr& gÝVm| H$sdmUr ‘| ¶h {J‹S>{J‹S>mhQ> gm’$ Vm¡a na XoIr OmgH$Vr h¡&' (n¥îR> 57) ¶hm± CÝhm|Zo AnZr AkmZVmH$m n[aM¶ {X¶m h¡& CÝh| ¶{X H$~ra-a¡Xmg H$s naånamH$m kmZ hmoVm Vmo do XoI gH$Vo Wo {H$ {Og hrZVmAm¡a {J‹S>{J‹S>mhQ> H$s ~mV do H$a aho h¢, CgH$m boe‘mÌ ^r H$~ra-a¡Xmg ‘| Zht ho& CÝhm|Zo ~«m÷U H$sAm±Im| ‘| Xå^ H$mo ^r MH$ZmMya {H$¶m h¡& ¶h H$~rahr Wo, {OÝhm|Zo XmoZm| hmW CR>mH$a KmofUm H$s Wr {H$

~«m÷U H$hVm aho AnZo H$mo OJV²Jwé, na dh {ZJw©U~«m÷U H$hVm aho AnZo H$mo OJV²Jwé, na dh {ZJw©U~«m÷U H$hVm aho AnZo H$mo OJV²Jwé, na dh {ZJw©U~«m÷U H$hVm aho AnZo H$mo OJV²Jwé, na dh {ZJw©U~«m÷U H$hVm aho AnZo H$mo OJV²Jwé, na dh {ZJw©U

gmYwAm| H$m H$Xm{n Jwé Zht hmo gH$Vm&gmYwAm| H$m H$Xm{n Jwé Zht hmo gH$Vm&gmYwAm| H$m H$Xm{n Jwé Zht hmo gH$Vm&gmYwAm| H$m H$Xm{n Jwé Zht hmo gH$Vm&gmYwAm| H$m H$Xm{n Jwé Zht hmo gH$Vm& ¶h H$~rahr Wo, {OÝhm|Zo ~«m÷U Ho$ {bE H$hm Wm {H$ ¶{X dhOÝ‘OmV Cƒ n¡Xm hþAm h¡, Vmo dh {H$gr Aݶ Ûmago ³¶m| Zht n¡Xm hþAm? ¶Wm -

~«m÷U Jwé OJV H$m, gmYw H$m Jwé Zmht&Ca{P-nwa{P H$a ‘[a ahm, M[aC doXm ‘mht&&Om¡ Vy ~m§ Z ~§ Zr Am¶m,Vm¡ AmZ dmQ> H$mho Zht Am¶m&dU©ì¶dñWm, ~«m÷Ur gÎmm Am¡a ~«m÷U-emñÌm|

H$mo ZH$maZo dmbo X{bV gÝVm| Ho$ ~mao ‘| dmë‘r{H$H$s OmZH$mar {H$VZr ghr h¡, ¶h CZHo$ Bg {dMma gonVm MbVm h¡- "{~IaVr {hÝXÿ gÎmm d dU©ì¶dñWmH$mo H$‘Omoa H$aZo Ho$ ~Om¶ Cgo Am¡a Á¶mXm ‘O~yV~ZmZo Am¡a CgH$m ì¶mnH$ àMma-àgma H$aZo ‘| gÝVgm{h˶ H$s y{‘H$m ahr h¡& Bggo dU©ì¶dñWm H$sd¡Mm[aH$Vm H$mo ~b {‘bm&' (n¥îR> 57-58)Amo‘àH$me dmë‘r{H$ ~«m÷UgÝVm~«m÷UgÝVm~«m÷UgÝVm~«m÷UgÝVm~«m÷UgÝVm| Am¡a X{bV gÝVmX{bV gÝVmX{bV gÝVmX{bV gÝVmX{bV gÝVm|‘| AÝVa Zht H$a nm¶o, ¶h CZHo$ Aܶ¶Z H$sH$‘Omoar h¡& Bgr H$‘Omoar H$s dOh go do X{bVgm{h˶ H$mo gÝV gm{h˶ go Omo‹S>H$a XoIZo H$m ^r{damoY H$aVo h¢& do IÊS>Z Ho$ BamXo go S>m°. M‘ZbmbH$m ‘V CX²Y¥V H$aVo h¢-

"AmYw{ZH$ X{bV gm{hV¶ Zo ^r AnZr nhMmZg‘mO Ho$ {dH¥$V Om{VJV T>m±Mo Ho$ à{V AnZm AmH«$moeOVmH$a H$s h¡& Bg gÝX © ‘| AmYw{ZH$ X{bV gm{h˶H$s O‹S>o H$~ra Am¡a a{dXmg H$s dmUr ‘oo§ XoIr OmgH$Vr h¢§& Bg{bE Bg V϶ H$mo ¶hm± aoIm§{H$V {H$¶mOm gH$Vm h¡ {H$ ghr ‘m¶Zm| ‘| H$~ra Am¡a a{dXmg{hÝXr X{bV gm{h˶ Ho$ AJ«XÿV h¡& CÎmar ^maV ‘|X{bV gm{h˶ H$m Amaå^ H$~ra Am¡a a{dXmg go‘mZm OmZm Mm{hE Am¡a dht go X{bV gm{h˶ H$mEo{Vhm{gH$ Aܶ¶Z {H$¶m OmZm Mm{hE&' (n¥îR> 58)

Page 47: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

47B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

S>m°. M‘Zbmb Zo Hw$N> r JbV Zht H$hm h¡& do{~ëHw$b R>rH$ H$hVo h¢ {H$ AmYw{ZH$ X{bV gm{h˶H$s O‹S>| H$~ra Am¡a a{dXmg H$s dmUr ‘| XoIr OmgH$Vr h¢& ¶h B{Vhmg H$s ghr OmZH$mar h¡& {H$ÝVwdmë‘r{H$ Or S>m°. M‘Zbmb Ho$ g^r Eo{Vhm{gH$gÝX^m] H$mo AZXoIm H$aVo hþE {g’©$ Om{V-{damoY H$mohr X{bV gm{h˶ g‘PZo H$m VH©$ XoVo {XImB© XoVo h¢&X{bV gm{h˶ H$s AÝV…MoVZm, {Ogo X{bV MoVZmH$hm OmVm h¡, Omo gm{h˶ H$mo X{bV gm{h˶ ‘|n[ad{V©V H$aVr h¢, H$mo Z XoIZo H$s àd¥{Îm ¶hm±{XImB© XoVr h¡&' (dhr)

{ZpíMV én go ¶h dmë‘r{H$ Or H$s H$‘OmoarWr {H$ CÝhm|Zo H$~ra Am¡a a¡Xmg (a{dXmg) H$m {d{YdVAܶ¶Z Zht {H$¶m Wm, AݶWm do H$~ra Am¡a a¡XmgH$s dmUr ‘| X{bV MoVZm Ho$ g§Kf© H$mo Oéa XoIVo&bo{H$Z h‘mao {bE ¶h OmZZm Oéar h¡ {H$ CÝhm|Zo{H$g AmYma na H$~ra-a¡Xmg H$s X{bV MoVZm H$moIm[aO {H$¶m Wm? BgHo$ {bE ¶h OmZZm Oéar h¡{H$ X{bV MoVZm go CZH$m A{^àm¶ ³¶m Wm? doAnZr X{bV MoVZm H$mo ñnîQ> H$aVo hþE {bIVo h¢-

""d¡Mm[aH$ én go X{bV MoVZm ~ÝYwVm Am¡añdVÝÌVm H$s njYa h¡& AZrídadmX, AZmË‘dmX,nwZO©Ý‘, ~«m÷UdmXr g‘mO-ì¶dñWm H$m {damoY,Am{W©H$ joÌ ‘| ny±OrdmX H$m {damoY, ñÌr Ho$ à{Vg‘mZVm H$m ^md Am{X {d{eîQ> {~ÝXþ h¢, Omo X{bVMoVZm Ho$ gamoH$mam| ‘| e[‘b h¢& X{bV MoVZm H$mgamoH$ma BZ àíZm| go ~hþV Jhao VH$ Ow‹S>m h¡ {H$ "‘¢H$m¡Z hÿ±', "‘oar nhMmZ ³¶m h¡?' ''(n¥îR> 59-60)

X{bV MoVZm Ho$ ¶o gmao gamoH$ma, Omo AmYw{ZH$X{bV gm{h˶ Ho$ gamoH$ma h¢, nÝÐhdt gXr Ho$ H$~raAm¡a a¡Xmg Ho$ H$mì¶ ‘| ^r nyar OrdÝVVm Ho$ gmW‘m¡OyX h¢& g‘ñ¶m dmë‘r{H$ Or Ho$ Aܶ¶Z H$s h¢¶Ú{n {ZJw©UdmX Cg AW© ‘| B©ídadmX Zht h¡, {OgAW© ‘| ~«m÷UdmX Cgo g¥pîQ>H$Vm© Am¡a ^m½¶{dYmVm

Ho$ én ‘| ‘mZVm h¡& H$~ra-a¡Xmg H$m B©ída JwU-{dhrZ h¡, Omo Z {H$gr H$mo n¡Xm H$aVm h¡ Am¡a Z{H$gr H$mo ‘¥Ë¶w XoVm h¡& BgHo$ {bE ^r VËH$mbrZamOZr{VH$ n[apñW{V¶m| H$mo g‘PZm Oéar h¡& dhbmoH$ H$m Zht, ~pëH$ ‘wpñb‘ gwbVmZ H$s amOemhrH$m ¶wJ Wm, {OZH$s ZOa ‘| B©ída {ZÝXm AnamY WmAm¡a CgH$s gOm ‘m¡V go H$‘ Zht Wr& ³¶m H$~ra-a¡Xmg AZrídadmXr ~ZH$a {OÝXm ah gH$Vo Wo? em¶XBgr{bE CÝh| AnZr d¡Mm[aH$ b‹S>mB© H$mo Omar aIZoHo$ {bE B©ída Ho$ én ‘| Cg {ZJw©U H$mo ñWm{nV H$aZmn‹S>m, Omo AÛ¡VdmXr ~«m÷Um| Am¡a EHo$ídadmXr ‘wpñb‘Y‘©JwéAm| H$s Am±Im| ‘| Yyb Pm|H$Zo Ho$ {bE EH$H«$mpÝVH$mar Am‹S> Wr& Bg{bE CÝhm|Zo ~wÕ H$s VahMma VÎdm| go Zht, nm±M VËdm| go Ord CËn{Îm ‘mZr,na ~wÕ Ho$ Bg ‘V H$m g‘W©Z {H$¶m {H$ Ord Ho$H$aZo na Hw$N> ^r eof Zht ahVm, g^r VÎd {~N>‹S>OmVo h¢& Bgr {~Zm na H$~ra Zo nabmoH$ H$mo Zht ‘mZmVWm AmdmJ‘Z, nwZO©Ý‘ Am¡a d¡Hw$ÊR> H$m ^r IÊS>Z{H$¶m& ¶Wm-

nmUr ndZ Ad{Z Z^ nmdH$, {V{h g§J gXm ~goam&

H$h¡ H$~ra ‘Z ‘Z H$[a ~oܶm, ~hþ[a Z H$s¶m ’o$am&&

AnZ¡ naM¡ bmJr Vmar, AnZ n¡ Amn g‘m±Zm°§&

H$h¡ H$~ra Oo Amn {~Mmao, {‘{Q> J¶m AmdZ Om±Zm°§&&

MbZ MbZ g~H$mo H$hV h¡, Zm± OmZm¢ ~¡Hw$ÊR> H$hm± h¡&

OmoOZ EH$ à{‘{V Zqh OmZ¢, ~mV{Z H$s ~¡Hw$ÊR> ~ImZ¢&&

~«m÷UdmXr g‘mO-ì¶dñWm H$m {damoY H$~raAm¡a a¡Xmg Zo g~go Á¶mXm {H$¶m h¡& a¡Xmg ÑpîQ> ‘|~«m÷Ur ì¶dñWm l{‘H$-{damoYr h¡& do ~«m÷U H$moZht, l{‘H$ H$mo ‘hÎd XoVo h¢& ¶Wm-

Ya‘ H$a‘ OmZ¡ Zht, ‘Z ‘h Om{V A{^‘mZ&Eogo ~«m÷U gmo ^bmo, a{dXmg l{‘H$hþ OmZ&&H$~ra Am¡a a¡Xmg XmoZm| H$s dU©ì¶dñWm H$m IÊS>Z

H$aVo h¢& H$~ra H$m ¶h nX Xo{IE-O¢ V¡ H$aVm ~aU {~Mma¡&

Page 48: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

48B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Vm¡ OZ‘V Vr{Z S>m±{S> {H$Z gma¡&&Zht H$mo D±$Mm Zht H$mo ZrMm,OmH$m ߶§S> Vmhr H$m gtMm&Ohm± VH$ Am{W©H$ joÌ ‘| ny±OrdmX Ho$ {damoY

Am¡a dU©-dJ©-{dhrV g‘mO H$s njYaVm H$m gdmbh¡, Vmo B{Vhmg ‘oo§ EH$ ì¶dpñWV Am¡a d¡km{ZH$ T>§Jgo ny±OrdmX Am¡a dJ© H$s ì¶m»¶m h‘ H$mb© ‘m³g© gonhbo Zht XoIVo& ¶h H$ënZmdmXr g‘mOdmX H$~raAm¡a a¡Xmg Ho$ Xe©Z ‘| ^r ‘m¡OyX h¡& AJa h‘ CZHo$Xe©Z na {ZJw©UdmX H$s bm¡{H$H$ ÑpîQ> S>mbH$a XoI|,Vmo do ^maVr¶ {MÝVZ ‘| g~go àIa ^m¡{VH$dmXrXe©{ZH$ h¡& a¡Xmg Zo ¶h H$h H$a-

a{dXmg ~«m÷U ‘V ny{O¶o, Omo hmod¡ JwZ hrZ&ny{O¶o MaU MÊS>mb Ho$, OC hmo ½¶mZ na~rZ&&EH$ Z¶o gm¡ÝX¶© emñÌ H$s aMZm H$s Wr& ¶h

gm‘ÝVdmX H$m A~ VH$ H$m g~go ~‹S>m {damoY Wm&H$ënZmdmXr g‘mOdmX CZHo$ Bg nX ‘| {dÚ‘mZ h¢-

Eogm Mmhm¢ amO ‘¢, {‘b¡ g~Z H$mo AÞ&N>moQ> ~‹S>m| g^ g‘ ~g¢, a¡Xmg aho àgÞ&¶{X ~H$m¡b Amo‘àH$me dmë‘r{H$ "X{bV' MoVZm

H$m gamoH$ma BZ àíZm| go ~hþV Jhao Ow‹S>m h¡ {H$ ‘¢H$m¡Z hÿ± Amoa ‘oar ³¶m nhMmZ h¡, Vmo ¶h {~ëHw$b rJy‹T> àíZ Zht h¢& {hÝXÿ gñH¥${V ‘| BZH$m AW© ¶hr h¡{H$ ‘¢ ~«m÷U hÿ± ¶m R>mHw$a hÿ± ¶m §Jr-M‘ma hÿ±& ³¶m¶hr hmoZm ‘oar nhMmZ h¡, X{bV MoVZm Bg nhMmZH$s njYa Vmo Zht h¡, ³¶m|{H$ CgH$m ‘yb VÎd- "‘¢ "‘¢ "‘¢ "‘¢ "‘¢

‘Zwî¶ hÿ±' Am¡a "‘Zwî¶Vm hr ‘oar nhMmZ h¡' ‘Zwî¶ hÿ±' Am¡a "‘Zwî¶Vm hr ‘oar nhMmZ h¡' ‘Zwî¶ hÿ±' Am¡a "‘Zwî¶Vm hr ‘oar nhMmZ h¡' ‘Zwî¶ hÿ±' Am¡a "‘Zwî¶Vm hr ‘oar nhMmZ h¡' ‘Zwî¶ hÿ±' Am¡a "‘Zwî¶Vm hr ‘oar nhMmZ h¡' ¶h h¡&{’$a ^r ¶{X dmb‘r{H$ Or H$s naoemZr H$m H$maU¶h Wm {H$ H$~ra Am¡a a¡Xmg Zo AnZo Amn H$moOwbmhm Am¡a M‘mar H$hm h¡, Vmo ¶h OmVr¶ nhMmZdo ñd¶§ ^r AnZo Zm‘ Ho$ gmW Omo‹S>Vo Wo& {’$a gÝVm|H$s OmVr¶ nhMmZ go CÝh| ³¶m naoemZr Wr? gM Vmo¶h h¡ {H$ {Og Vah Amo‘àH$me dmë‘r{H$ ‘| AnZrOm{V H$mo boH$a H$moB© hrZVm-^md Zht Wm, Cgr Vah

X{bV gÝV ^r AnZr Om{V¶m| H$mo boH$a hrZVm H$sJ«pÝW go ‘w³V Wo& Cgr Vah X{bV gÝV ^r AnZrOm{V¶m| H$mo boH$a hrZVm H$s J«pÝW go ‘w³V Wo&H$~ra O~ g¥pîQ> Ho$ yXodm| H$mo bbH$maVo Wo "Vy~«m÷U ‘¢ H$mgr H$m Owbmhm, MrpÝh Z ‘moa {J¶mZm'Am¡a a¡Xmg ¶h H$hH$a bmoJm| H$mo nwH$maVo Wo- "H$ha¡Xmg Ibmg M‘mam, Omo h‘ghar gmo ‘rV h‘mam,'Vmo do ~«m÷UdmXr g‘mO H$mo ¶hr ~Vm aho Wo {H$ kmZH$m H$moB© ^r gå~ÝY dU© Am¡a Om{V go Zht h¡ Am¡aZ kmZ ~«m÷U H$s ~nm¡Vr h¡&

{ZñgÝXoh Amo‘àH$me dmë‘r{H$ B{Vhmg Ho${dÚmWu Zht Wo, Am¡a gm{h˶ Ho$ AܶoVm Ho$ én ‘|ämr CÝhm|Zo B{Vhmg H$m Aܶ¶Z H$aZm Amdí¶H$Zht g‘Pm Wm, Bg{bE CZH$m B{Vhmg-~moY V϶m|go nao Am¡a H$moar ~¶mZ~mOr dmbm hr h¡& do {bIVoh¢- "B©ída^p³V Ho$ {bE BÝh| (gÝVm| H$mo) ‘pÝXa Ho$~mha hr ~¡R>Zm n‹S>m& B©ída ^r BZHo$ {bE ‘pÝXa-àdoe H$amZo ‘| Ag‘W© ahm& BZH$s H$moB© ‘XX B©ídaZht H$a nm¶m& Bg{bE p³VH$mbrZ g^r gÝV {ZJw©UCnmgH$ h¢ Am¡a g^r ^³V gJwU&' (n¥îR> 60)

gÝV gm{h˶ Ho$ gånyU© B{Vhmg ‘| {ZJw©UdmXna Eogr bMa Am¡a ~MH$mZr Xbrb Zht {‘boJr,O¡gr Amo‘àH$me dmë‘r{H$ Zo ¶hm± Xr h¡& BgH$m EH$hr H$maU Wm {H$ do gÝV-gm{h˶ go A{^Zk Wo&AJa do gÝV-gm{h˶ n‹T> boVo, Vmo ¶h H$^r Zht{bIVo {H$ {OÝh| ‘pÝXa ‘| àdoe Zht {‘bm, do g^rgÝV {ZJw©U hmo J¶o& ZmZH$ Vmo ANy>V Om{V go Zht WoAm¡a CZH$m g‘¶ ^r H$~ra-a¡Xmg Ho$ ~mX H$m h¡,CÝh| ‘pÝXa ‘| àdoe r {‘b gH$Vm Wm, {’$a do ³¶m|{ZJw©U Ho$ CnmgH$ hþE? ¶h gdmb dmë‘r{H$ Or Ho${X‘mJ ‘| Am¶m hr Zht hmoJm& Eogo gdmb V^r{X‘mJ ‘| AmVo h¢, O~ Cg {df¶ H$m Jå^ra Aܶ¶Z{H$¶m OmVm h¡& XaAgb gdmb ‘pÝXa Ho$ rVa Am¡a‘pÝXa Ho$ ~mha H$m Zht h¡& gdmb ^rVa Am¡a ~mha

Page 49: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

49B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Ho$ Xe©Z ({dMma) H$m h¡& ‘pÝXa Ho$ ^rVa à{V‘m h¡Am¡a ~mha à{V‘m Zht ho& à{V‘m XodVm H$s h¡, B©ídaH$s Zht h¡, B©ída Omo gdm}ƒ Am¡a na‘-B©ída g‘PmOmVm h¡, CgH$s H$moB© à{V‘m AmO VH$ Zht ~Zr,dh à{V‘m Z ~«m÷Um| Zo ~Zm¶r, Z B©gmB¶m| Zo Am¡a Z‘wgb‘mZm| Zo& {ZJw©UdmXr gÝV Cgr na‘-B©ída Ho$CnmgH$ Wo, {OgHo$ {bE H$moB© ‘pÝXa Zht ~Zm Am¡aOmo ‘pÝXa H$s n[a{Y go hr ‘w³V h¡& ‘pÝXa Ho$ ^rVaXe©Z H$m Omb h¡-XodVm Ho$ Zm‘, én, brbm, H$sV©Z,AmdmJ‘Z, AdVma, ~¡Hw$ÊR>, ñdJ©-ZH©$, ‘moj g~H$mOmb h¡& na, ‘pÝXa Ho$ ~mha BZ g~go ‘wp³V h¡&~mha {g’©$ bmoH$ h¡, nabmoH$ Zht h¡, ‘Zwî¶ H$m OÝ‘h¡, nwZO©Ý‘ Zht h¡&

bo{H$Z Amo‘àH$me dmë‘r{H$ AmJo {bIVo h¢{H$ X{bV gÝVm|o H$mo ‘pÝXa-àdoe Ho$ {bE b‹S>mB©b‹S>Zr Mm{hE Wr& CZHo$ ¶o eãX Xo{I¶o-

"‘wpñb‘ emgZ Ho$ à^md go Cg H$mb ‘| AZoH$gÝV amîQ´>r¶ ’$bH$ na EH$ gmW C^ao, bo{H$Z ‘pÝXaHo$ XadmOo CZHo$ {bE ~ÝX Wo, {OÝh| IwbdmZo Ho${bE g§Kf© H$aZo Ho$ ~Om¶ BÝhm|Zo ñd¶§ H$mo Bg amñVogo hQ>mH$a {ZJw©U H$s Amoa ‘mo‹S> {X¶m, {OgH$m Aga¶h hþAm {H$ g‘mO ‘| Omo EH$ A{YH$ma nmZo H$sb‹S>mB© ewé hmoZr Mm{hE Wr, dh Zht hþB©&' (dhr)

¶hm± dmë‘r{H$ Or X{bV MoVZm H$mo {H$VZmJbV ‘mo‹S> Xo aho h¢& do nyar X{bV MoVZm H$mo ~«m÷UdmXrMoVZm ‘| ~Xb XoZo H$s ¶h am¶ Xo aho h¢ {H$ H$~raAm¡a a¡Xmg H$mo ¶h KmofUm H$aVo hþE {H$ h‘ {hÝXÿ h¢,‘pÝXa ‘o§ àdoe H$aZo H$m A{YH$ma nmZo H$s b‹S>mB©b‹S>Zr Mm{hE Wr& ³¶m {hÝXÿ-‘pÝXam| ‘| àdoe H$aHo$dU©ì¶dñWm go b‹S>m Om gH$Vm Wm& Aå~oS>H$a Zo r‘pÝXa-àdoe H$mo AnZo AmÝXmobZ H$m H$m¶©H«$‘ Zht~Zm¶m Wm& CZH$m Zm{gH$ ‘| H$mbmam‘ ‘pÝXa H$mg˶mJ«h ^r ‘pÝXa-àdoe H$m AmÝXmobZ Zht Wm,~pëH$ CgH$m ܶo¶ nyao {díd H$mo ANy>Vm| H$s Ym{‘©H$

pñW{V go n[a{MV H$amZm Wm& CÝhm|Zo bÝXZ go 3‘mM© 1934 H$mo AnZo gh¶moJr ^mD$amd Jm¶H$dmS>H$mo nÌ ‘| {bIm Wm-

""AmnZo AJbr am‘Zd‘r H$mo H$mbmam‘ ‘pÝXa‘| g˶mJ«h ewé H$aZo Ho$ {df¶ ‘| ‘oam ‘V OmZZmMmhm h¡& ‘oar ¶h am¶ h¡ {H$ g˶mJ«h H$mo AmJo ZMbm¶m Om¶ Am¡a nyar Vah ~ÝX H$a {X¶m Om¶& ‘¢Zo‘pÝXa-àdoe AmÝXmobZ Bg{bE Amaå^ Zht {H$¶mWm {H$ X{bV bmoJ CZ XodVmAm| Ho$ nyOH$ ~Z Om¶|,{OÝhm|Zo CÝh| nyOm H$aZo go amoH$ {X¶m Wm& ¶h AmÝXmobZ‘¢Zo Bg{bE Amaå^ {H$¶m Wm {H$ ‘wPo bJVm Wm {H$‘pÝXa-àdoe CÝh| {hÝXÿ g‘mO H$m A{Zdm¶© A§J~Zm XoJm& Bg nhby go A~ VH$ XoIZo Ho$ ~mX X{bVdJm] H$mo {hÝXÿ g‘mO H$s nyU© ‘aå‘V H$aZo na OmoaXoZo H$s gbmh Xÿ±Jm& ‘¢Zo g˶mJ«h Bg{bE Amaå^{H$¶m Wm, ³¶m|{H$ ‘wPo ¶h bJm Wm {H$ X{bVm| H$mo{H«$¶merb ~ZmZo H$m ¶h ~ohVa amñVm Wm, {OgZoCÝh| AnZr pñW{V H$m ^r ~moY H$am¶m& na, My±{H$ ‘¢‘mZVm hÿ± {H$ ‘¢Zo Bg CÔoí¶ H$mo àmá H$a {b¶m h¡,Bg{bE A~ ‘wPo ‘pÝXa-àdoe Ho$ {bE Am¡a Hw$N>H$aZo H$s Amdí¶H$Vm Zht h¡& ‘¢ MmhVm h±ÿ {H$ X{bVdJm] Ho$ bmoJ O~ AnZr D$Om© Am¡a AnZo g§gmYZamOZr{V Am¡a {ejm na Ho$pÝÐV H$a| Am¡a ‘wPo Amemh¡ {H$ do BZ XmoZm| MrOm| Ho$ ‘hÎd H$mo g‘P|Jo&''(Dr. Babasaheb Ambedkar Writings AndSpeeches, Vol. 17, Part One, Page 202)

¶{X H$~ra Am¡a a¡Xmg Zo {hÝXÿ Y‘© Ho$ gmW Eogmà¶moJ Zht {H$¶m Wm, Vmo BgH$m H$maU ¶hr Wm {H$ doCg {MÝVZ-naånam go Am¶o Wo, Omo {hÝXÿ Y‘© H$sZht Wr& bo{H$Z A’$gmog {H$ Amo‘àH$me dmë‘r{H$Zo H$~ra Amoa a¡Xmg H$mo CZH$s Ad¡{XH$ naånam ‘|g‘PZo H$s {~ëHw$b ^r H$mo{ee Zht H$s& BZ gÝVm|Ho$ ~mao ‘| CÝhm|Zo AnZr g‘P bmbOr n|S>go, S>m°.Ama.Or.qgh, hOmar àgmX {ÛdoXr Am¡a ~m~yamd ~mJwb

Page 50: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

50B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

BZ Mma boIH$m| H$s nwñVH$m| H$mo n‹T>H$a {dH${gV H$sWr& Bg{bE do AnZo boI ‘| H$~ra Am¡a a¡Xmg Ho${H$gr ^r nX H$m ‘yb òmoV Zht Xo gHo$ h¢& do AnZoboI ‘| ewé go AÝV VH$ BÝht nwñVH$m| Ho$ ghmao Mboh¢ Am¡a Ohm± do ñdVÝÌ hþE h¢, dhm± CÝhm|Zo qH$dXpÝV¶m|H$m ghmam {b¶m h¡& ‘gbZ, do H$hVo h¢- ""¶hm°&¶h V϶ r ܶmZ AmH${f©V H$aVm h¡ {H$ H$~ra Am¡aa¡Xmg H$m Jwé am‘mZÝX ‘mZm OmVm h¡, Omo gJwU YmamHo$ ^³V h¢& bo{H$Z CZHo$ {eî¶ H$~ra Am¡a a¡Xmg{ZJw©U Ymam Ho$ gÝV h¢&'' (n¥îR> 60)

dmë‘r{H$ Or H$mo Bgr ‘yb AÝVa go g‘P boZmMm{hE Wm {H$ am‘mZÝX H$~ra-a¡Xmg Ho$ Jwé H¡$go hmogH$Vo h¢? X{bV-{MÝVZ Zo H$^r ^r am‘mZÝX H$moH$~ra-a¡Xmg H$m Jwé Zht ‘mZm& B{Vhmg go r am‘mZÝXH$~ra Ho$ Jwé gm{~V Zht hmoVo, ³¶m|{H$ am‘mZÝXH$~ra go nhbo hþE h¢& H$~ra Am¡a a¡Xmg H$mo am‘mZÝXH$m {eî¶ ~ZmZo H$m gmam Iob Ho$db ~«m÷Um| ZoqH$dXpÝV¶m± J‹T>H$a Iobm h¡& A’$gmog {H$ dmë‘r{H$Or Zo ^r CÝht qH$dXpÝV¶m| H$mo à‘mU ‘mZ {b¶mWm& do AmJo Am¡a ^r H$~ra-a¡Xmg H$mo ZH$maVo hþE{bIVo h¢-

""gm‘m{OH$ Am¡a AmܶmpË‘H$ ~Xbmd bmZo H$spñW{V ‘| ¶o gÝV H$^r ^r Zht aho& ¶hm± VH$ {H$H$~ra H$s Omo H«$mpÝVH$mar N>{d {XIm¶r XoVr h¡, dh^r AmܶmpË‘H$ gdmbm| na g§Kf© H$aZo H$o ~Om¶AnZm amñVm hr ~Xb boVo h¢, {Oggo g‘mO ‘| {Og~Xbmd H$s gå^mdZm ~Z gH$Vr Wr, dh g¡H$‹S>m|gmb AmJo {IgH$ OmVr h¡&'' (dhr)

dmë‘r{H$ Or H$s Bg gmoM Ho$ {bE {g’©$ A’$gmoghr {H$¶m Om gH$Vm h¡ {H$ do H$~ra-a¡Xmg Ho$ AܶmË‘H$mo Zht g‘P nm¶o& AJa H$~ra Am¡a a¡Xmg Ho$AܶmË‘ H$m dhr AW© h¡, Omo nabmoH$ H$mo OmZo dmbo{hÝXÿ AܶmË‘ H$m h¡, Vmo do {hÝXÿ gJwUdmX H$m hrd¡{XH$ amñVm AnZmVo, {ZJw©UdmXr ³¶m| ~ZVo? {’$a

³¶m do dU©ì¶dñWm, ~«m÷UdmX, AdVmadmX, nwZO©Ý‘Am¡a nabmoH$ H$m IÊS>Z H$a nmVo? V~ ^r ³¶m doH«$mpÝVH$mar ~Zo ah gH$Vo Wo? dmë‘r{H$ Or Zo ¶hOmZZo H$s r H$mo{ee Zht H$s Wr {H$ S>m°. Aå~oS>H$aZo H$~ra H$mo AnZm Jwé ³¶m| ‘mZm Wm? ³¶m donabmoH$dmXr {hÝXÿ-AܶmË‘ H$mo ‘mZZo dmbo H$~raH$mo AnZm Jwé ‘mZ gH$Vo Wo? ¶hm± VH$ AmܶmpË‘H$gdmbm| na g§Kf© H$aZo H$s ~mV h¡ H$~ra H$m nyamOrdZ hr Bgr g§Kf© ‘| ~rVm ho& ¶{X dmë‘r{H$ H$~raHo$ Bg H${dVm-g§Kf© H$mo Zht Xo»m nm¶o, Vmo ¶hCZH$s H$‘Omoar Wr& gM Vmo ¶h h¡ {H$ H$~ra Am¡aa¡Xmg H$m ~«m÷U Ho$ gmW g§Kf© hr AmܶmpË‘H$gdmbm| na hþAm Wm& gm‘ÝVdmXr Am¡a ~«m÷UdmXrAmܶmpË‘H$ VÝÌ ‘| ^mfU Ho$ {OVZo ^r àn§M hmogH$Vo h¢, H$~ra Am¡a a¡Xmg Zo CZ g~Ho$ {Ibm’$AmdmO CR>m¶r h¡& CÝhm|Zo ‘y{V© Am¡a VrW© VH$ H$mIÊS>Z {H$¶m h¡& H$~ra H$hVo h¢ -""VraW ‘| Vmo g~nmZr h¡, hmodo Zqh Hw$N> AÝhm¶ XoIm/à{V‘m gH$bVmo O‹S> h¢ ^mB©, ~mobo Zqh ~mobm¶ XoIm&'' bo{H$ZAmo‘àH$me dmë‘r{H$ nVm Zht, AnZo {H$g òmoV go{bIVo h¢ {H$ a¡Xmg ""J§Jm-ñZmZ Ho$ {bE Zht OmgH$Vo Wo&'' Bgr {ddeVm ‘| a¡Xmg H$mo ^r H$hZmn‹S>m- ""‘Z M§Jm Vmo H$R>m¡Vr ‘| J§Jm&'' (dhr) ¶hdmë‘r{H$ H$m ‘Z-J‹T>ÝV {MÝVZ h¡, ³¶m|{H$ dh {OgnX H$mo CX²Ym[aV H$a aho h¢, dh nX a¡Xmg H$m h¡ hrZht& a¡Xmg ¶h H$h Zht gH$Vo Ïmo {H$ ""‘Z M§Jm VmoH$R>m¡Vr ‘| J§Jm'', ³¶m|{H$ CÝhm|Zo J§Jm H$mo H$^r VrW©Zht ‘mZm& XaAgb {Og nX H$mo dmë‘r{H$ a¡Xmg H$m~Vm aho h¢, dh JmoaIZmW H$m h¡, Omo Bg Vah h¡-""AdYy ‘Z M§Jm Vmo H$R>m¡Vr hr J§Jm/~m§Ü¶m ‘oëhmVmo OJ̲ Mobm&'' (JmoaI~mZr, nX 153)

dmë‘r{H$ nyN>Vo h¢ dU©ì¶dñWm Am¡a Om{V oXH$mo boH$a H$~ra Zo Omo gdmb I‹S>o {H$¶o, CgH$mà^md g‘mO ‘| {H$g én ‘| n‹S>m? {’$a IwX hr

Page 51: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

51B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Odm~ XoVo h¢-""{hÝXr Ho$ à{VpîR>V aMZmH$ma àVmnZmam¶U

{‘l CÝh| ZrM bmoJm| H$m H${d H$hVo h¢& ¶mZr gm{h˶‘§o ‘m¡OyX Om{VdmXr ‘mZ{gH$Vm H$~ra O¡go H${d H$moOmVr¶ Koao go ~mha Zht AmZo XoVr h¡& ¶hr pñW{Va¡Xmg Ho$ gmW ^r h¡&'' (dhr, n¥îR> 60-61)

dmë‘r{H$ ¶hm± ³¶m H$hZm MmhVo h¢, ¶h ñnîQ>Zht h¡& na, CZHo$ {bE ¶hm± H$~ra go Á¶mXm ‘hÎdnyU©àVmnZmam¶U {‘Ì hmo J¶o h¢, Omo ~«m÷UdmX Ho$ {Ibm’$OmJaU H$aZo dmbo H${d H$mo ZrM H$hH$a Jmbr Xo ahoh¢& do g‘P hr Zht aho Wo {H$ ¶hr Vmo H$~ra Ho$H${dVm-g§Kf© H$s g’$bVm h¡& ³¶m S>m°. Aå~oS>H$aH$mo {hÝXþAm| H$s Jm{b¶m± Zht {‘br Wt? ³¶m Jm§YrZo CÝh| gm±n Zht H$hm Wm? ¶hr Vmo CZHo$ g§Kf© H$sg’$bVm Wr& ¶{X do ~«m÷UdmX Am¡a {hÝXÿY‘© H$sAmbmoMZm Zht H$aVo, Vmo ³¶m CÝh| Jm{b¶m± {‘bVr?³¶m§o Jm§Yr Or Aå~oS>H$a H$mo gm±n H$hVo?

AmJo Amo‘àH$me dmë‘r{H$ a¡Xmg Ho$ ¶o Xmo nXCÕ[aV H$aVo h¢-

a¡Xmg OZ‘ Ho$ H$maZo hmoB Z H$moB© ZrM&Za H$mo ZrM H$[a S>m[a h¡, AmoN>o H$a‘ H$s H$sM&&D±$Mo Hw$b Ho$ H$maU¡, ~«m÷U H$mo¶ Z hmo¶&OoC OmpÝh ~«÷ AmË‘m, a¡Xmg H${h ~«m÷U hmo¶&&

BZ nXm| na dmë‘r{H$ {Q>ßnUr H$aVo h¢- "¶mZra¡Xmg ^r ~«÷ Ho$ OmZH$ma H$mo hr ~«m÷U ‘mZ aho h¢&¶mZr Ky‘-{’$a H$a Cgr Xe©Z H$mo ghr ‘mZ aho h¢,{OgHo$ AmYma na dU©ì¶dñWm O¡gr A‘mZdr¶ gmoMV¡¶ma H$s J¶r h¡& CZH$m {damoY ^r CÝh| ñd¶§ H$mo"Om{V-‘w³V' H$aZo ‘§o Ag’$b ahm&' (dhr, n¥îR>61)

Ohm± VH$ Om{V go ‘w³V hmoZo H$m àíZ h¡, ^maV‘| H$moB© ^r Om{V go ‘w³V Zht h¡& AmX‘r Ohm°§ ^rOmVm h¡, Om{V CgHo$ gmW OmVr h¡& ³¶m dmë‘r{H$Or Om{V go ‘w³V hmo gHo$ Wo? a¡Xmg Ho$ Cn¶w©³V nX

~«m÷U H$s OÝ‘OmV loîR>Vm Ho$ IÊS>Z ‘| H$ho J¶o h¢,dU©ì¶dñWm Ho$ g‘W©Z ‘| Zht, O¡gm{H$ dmë‘r{H$Amamo{nV H$aVo h¢& a¡Xmg AnZo nXm| ‘| ¶hr H$h aho h¢{H$ eyÐËd Am¡a ~«m÷UËd OÝ‘ go Zht hmoVm& dmë‘r{H$Or H$mo ‘mby‘ hmoZm Mm{hE Wm {H$ H$~ra-a¡Xmg H$sBgr d¡Mm[aH$s go g‘H$mbrZ ~«m÷U {Vb{‘bm J¶oWo, {OgH$s Jy±O gmobhdt gXr ‘| VwbgrXmg VH${XIm¶r XoVr h¡& ¶Wm-~mX{h gyÐ {ÛOÝh gZ, h‘ VwåhVo H$Nw> Km{Q>&OmZB ~«÷ gmo {dàda, Am±{I XoImdqh S>m±{Q>&&

(‘mZg, CÎma H$mÊS>-157)Bg Xmoho ‘| ~«m÷UdmX H$m IÊS>Z H$aZo dmbo

{ZJw©U gÝVm| Ho$ {déÕ VwbgrXmg H$m H«$m§Y gm’$-gm’$ XoIm Om gH$Vm h¡& bo{H$Z dmë‘r{H$ Or {H$gr^r Vah {ZJw©U gÝVm| H$mo ñdrH$ma H$aZo H$mo V¡¶ma ZhtWo& do nwZ… CÝh| Im[aO H$aVo hþE {bIVo h¢-

""¶hm± Bg CnbpãY H$mo ^r AZXoIm Zht {H$¶mOm gH$Vm Wm {H$ {gIm| Ho$ Jwé J«ÝW gm{h~ ‘| a¡XmgH$s H${dVmAm| H$mo g‘mZ ñWmZ {‘bm& BgHo$ ~mdOyX^r do {OVZo nyOZr¶ Am¡a ‘mݶ AnZr Om{V ‘| h¢,CVZo Aݶ Om{V¶m| ‘| Zht h¢& Omo {dÐmohr én Om{V-ì¶dñWm Ho$ {déÕ gÝV gm{h˶ ‘| C^aZm Mm{hEWm, dh Zht C^a gH$m&'' (dhr, n¥îR> 61)

AJa a¡Xmg AnZr Om{V ‘| ‘mݶ h¢, Aݶ Om{V¶m|‘| Zht h¢, Vmo ³¶m BgHo$ {bE a¡Xmg Xmofr h¢ ¶m BgXoe H$s Om{V-ì¶dñWm Xmofr h¡? BVZr grYr-gr~mV r Amo‘àH$me dmë‘r{H$ Zht g‘P gHo$& Om{Vì¶dñWm Ho$ {déÕ H$m¡Z-gr {dÐmohr én gÝV gm{h˶‘| Zht C^am, ¶h r CÝhm|Zo ñnîQ> Zht {H$¶m& nÝÐhdtgXr ‘| gÝV gm{h˶ ‘| Om{V ì¶dñWm Ho$ {Ibm’$³¶m Bggo ~‹S>m H$moB© {dÐmohr én hmo gH$Vm Wm, Omoh‘| H$~ra Am¡a a¡Xmg Ho$ ¶hm± {‘bVm h¡? Am{Iadmë‘r{H$ Ho$ nmg {dÐmoh H$m ³¶m ‘mZXÊS> Wm?dmë‘r{H$ Zo Bg gå~ÝY ‘| {H$Ýhr S>m°. Ama.Or.qgh

Page 52: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

52B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Ho$ BZ eãXm| H$mo CÕ[aV {H$¶m h¡-""^p³V S>m°. Aå~oS>H$a Ho$ AZwgma bmoJm| ‘|

g‘n©U H$s ^mdZm H$mo ~‹T>mVr h¡& ¶h g‘mO Ho$ {bEA’$s‘ H$m H$m‘ H$aVr h¡& ^p³V Zo X{bVm| H$s Zgm|H$mo H$‘Omoa {H$¶m h¡& CZ‘| AYrZVm H$s ^mdZm H$mo{dH${gV {H$¶m h¡&'' (dhr)

AÀN>m hmoVm, ¶{X dmë‘r{H$ S>m°. Ama.Or.qghHo$ òmoV H$mo S>m°. Aå~oS>H$a H$s ‘yb aMZmAm| ‘|Vbme H$a boVo, Vmo CÝh| CgH$m ghr gÝX © {‘bOmVm& S>m°. Ama.Or. qgh H$s {Og nwñVH$ H$m hdmbmdmë‘r{H$ Zo {X¶m h¡, CgH$s n¥îR> g§»¶m H$m CëboI^r CÝhm|Zo Zht {H$¶m h¡& gå^dV… dh nwñVH$ ^rCZHo$ nmg Z hmo Am¡a AÝ¶Ì hr CgH$m gÝX © CÝhm|Zon‹T>m hmo& Ama.Or.qgh H$s gÝX{ ©V nwñVH$ H$m Zm‘"^maVr¶ X{bVm| H$s g‘ñ¶mE± Am¡a CZH$m g‘mYmZ'h¡, {OgH$m àH$meZ 1986 ‘| ‘ܶ àXoe {hÝXr J«ÝWAH$mX‘r, ^monmb go hþAm Wm& dmë‘r{H$ Zo {OZn§p³V¶m| H$mo CÕm[aV {H$¶m h¡, do Ama.Or.qgh H$s{H$Vm~ ‘| S>m°. YZ§O¶ H$sa Ho$ hdmbo go {bIr J¶rh¢& S>m°. Aå~oS>H$a Zo ~«m÷U gÝVm| Ho$ gÝX © ‘| AnZo{dMma 춳V {H$¶o Wo, Omo CZHo$ J«ÝW "Om{V H$m{dZme' ‘| {‘bVo h¢& Bgo S>m°. H$sa Zo r ñnîQ> {H$¶mh¡& na Ama.Or. qgh Zo X{bV gÝVm| Am¡a ~«m÷UgÝVm| H$mo AbJ-AbJ aoIm§{H$V H$aZo Ho$ ~Om¶XmoZm| H$mo EH$ hr loUr ‘| aI {X¶m h¡ Am¡a Bgr AW©H$mo dmë‘r{H$ Zo ^r ‘mZ {b¶m& gƒmB© ¶h h¡ {H$S>m°. Aå~oS>H$a Zo ~«m÷U gÝVm| Ho$ gÝX © ‘| ^p³VH$m {damoY {H$¶m h¡& na, dmë‘r{H$ S>m°. Aå~oS>H$a Ho$hdmbo go ^r gÝVm| H$m {damoY H$aZo H$m Adga ZhtN>mo‹S>Vo h¢& do S>m°. Aå~oS>H$a H$s ¶o n§p³V¶m± CÕ[aVH$aVo h¢-

""Ohm± VH$ gÝVm| H$m àíZ h¡, {H$gr ^r gÝV ZoOm{V-ì¶dñWm na H$^r r h‘bm Zht {H$¶m& BgHo${dnarV do OmV-nm±V H$s ì¶dñWm Ho$ n³Ho$ {dídmgr

aho h¢& CÝhm|Zo ¶h {ejm Zht Xr {H$ gmao ‘mZd~am~a h¢, naÝVw ¶h {ejm Xr {H$ B©ída H$s ÑpîQ> ‘|gmao ‘mZd g‘mZ h¢&'' (n¥îR> 62)

¶o n§p³V¶m± dmë‘r{H$ Zo S>m°. Aå~oS>H$a H$s nwñVH$‘| "Om{V H$m {dZme' (Eo{Z{hboeZ Am°’$ H$mñQ>) goCÕ[aV H$s h¢, na gÝX © go AbJ H$aHo$ CÕ[aV H$sJ¶r h¢& AJa do CZHo$ nyao CÕaU H$mo boVo Vmo gm’$ hmoOmVm {H$ CZHo$ ¶o {dMma ~«m÷U-d¡îUd gÝVm| Ho$~mao ‘| h¢& Aå~oS>H$a Zo ¶o {dMma Jm±Yr Or Ho$ EH$gdmb Ho$ Odm~ ‘| 춳V {H$¶o Wo& nmR>H$m§o H$sOmZH$mar Ho$ {bE ¶hm± dh nyam CÕaU {X¶m Om ahmh¡-

""Ohm± VH$ gÝVm| H$m àíZ h¡ Vmo ‘mZZm n‹S>oJm{H$ {dÛmZ bmoJm| H$s VwbZm ‘| gÝVm| Ho$ CnXoe {H$VZohr AbJ Am¡a Cƒ hm|, do emoMZr¶ én go {Zîà^mdraho h¢& do {Zîà^mdr Xmo H$maUm| go aho h¢& nhbm,{H$gr r gÝV Zo Om{V-ì¶dñWm na H$^r r h‘bmZht {H$¶m& BgHo$ {dnarV do OmV-nm±V H$s ì¶dñWmHo$ n³Ho$ {dídmgr aho h¢& CZ‘| go A{YH$Va CgrOm{V Ho$ hmoH$a {O¶o Am¡a ‘ao, {Og Om{V Ho$ do W|kmZXod ~«m÷U Ho$ én ‘| AnZr à{VîR>m go BVZoCËH$Q> én go Ow‹S>o Wo {H$ O~ ~«m÷U Zo CÝh| g‘mO ‘|~Zo ahZo go BZH$ma H$a {X¶m, Vmo CÝhm|Zo ~«m÷U nXH$s ‘mݶVm nmZo Ho$ {bE O‘rZ-Amg‘mZ EH$ H$a{X¶m Wm& gÝV EH$ZmW, Omo ANy>Vm| H$mo Ny>Zo VWmCZHo$ gmW ^moOZ H$aZo H$m gmhg {XImZo Ho$ {bEY‘m©Ë‘m ~Zo hþE h¢, CÝhm|Zo Eogm Bg{bE Zht {H$¶m,³¶m§o{H$ do Om{V-nm±{V Am¡a Nw>AmNy>V Ho$ {déÕ Wo,~pëH$ CÝhm|Zo Eogm Bg{bE {H$¶m, ³¶m|{H$ CZH$s‘mݶVm Wr {H$ An{dÌVm H$mo n{dÌ J§Jm ZXr(A§Ë¶mOmMm {dQ>mb Á¶mgr, J§Jm ñZmZo ewÕËd ˶mgr)‘| ñZmZ H$aHo$ Ymo¶m Om gH$Vm h¡& Ohm°§ VH$ ‘oamAܶ¶Z h¡, {H$gr ^r gÝV Zo Om{V-nm±{V Am¡aNy>AmNy>V Ho$ {déÕ H$moB© A{^¶mZ Zht Mbm¶m& ‘Zwî¶m|

Page 53: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

53B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

Ho$ ~rM Mb aho g§Kîm© go do {MpÝVV Zht Wo& do‘Zwî¶ Am¡a B©ída Ho$ ~rM gå~ÝY Ho$ {bE hr {MpÝVVWo& CÝhm|Zo ¶h {ejm Zht Xr {H$ gmao ‘Zwî¶ ~am~ah¢& ¶h EH$ ~hþV AbJ Am¡a ~hþV Ahm{ZH$a àñVmdh¡, {OgH$s {ejm XoZo ‘| {H$gr H$mo H$moB© naoemZr ZhthmoJr ¶m {OgHo$ ‘mZZo ‘| H$moB© IVam Zht h¡& XÿgamH$maU ¶h h¡ {H$ gÝVm| H$s {ejm à^mdhrZ ahr h¡,³¶m|{H$ bmoJm| H$mo n‹T>m¶m J¶m h¡ {H$ gÝV Om{V H$m~ÝYZ Vmo‹S> gH$Vo h¢, bo{H$Z AmX‘r ¶h ~ÝYZ ZhtVmo‹S> gH$Vm& Bg{bE gÝV AZwgaU H$aZo H$m CXmhaUZht ~Zo&'' (S>m°. Aå~oS>H$a gånyU© dmL²>‘¶, IÊS>1, n¥îR> 113)

Bg CÕaU ‘| S>m°. Aå~oS>H$a Zo H$ht ^r H$~ra,a¡Xmg ¶m {H$gr ^r {ZJw©U X{bV gÝV H$m {OH«$ Zht{H$¶m h¡& CÝhm|Zo kmZXod Am¡a EH$ZmW O¡go ~«m÷UgÝVm| Ho$ {dîk¶ ‘| AnZm ‘V 춳V {H$¶m h¡& Bggogm’$ h¡ {H$ dmë‘r{H$ Zo X{bV gÝVm| Ho$ ~mao ‘| S>m°.Aå~oS>H$a H$mo JbV T>§J go CÕ[aV H$aZo H$m H$m‘{H$¶m h¡&

H$~ra Ho$ gm‘{OH$ {damoYm^mgm| H$m n[aM¶ H$amVohþE Amo‘àH$me dmë‘r{H$ Zo ¶h ~VmZo H$s r H$mo{eeH$s h¡ {H$ H$~ra ñÌr-{damoYr Wo& bo{H$Z CÝhm|Zo ¶hOmZZo H$m à¶mg Zht {H$¶m {H$ H$~ra Zo Ho$db CZpñ̶m| H$s {ZÝXm H$s h¡, Omo {ddmhoVa gå~ÝY aIVrWr& Bgr AmYma na CÝhm|Zo H$m‘r nwéf H$s ^r {ZÝXmH$s h¡& dmë‘r{H$ Zo ñÌr-{damoYr hmoZo H$m Amamon{gÕm| na r bJm¶m h¡& do {bIVo h¢- ""do gÝV Am¡a{gÕ Ohm± EH$ Amoa Om{V H$m {damoY H$a aho h¡, dhm±ñÌr Ho$ à{V Ag{hîUwVm ^r {XIm aho Wo&'' dhr,n¥îR> 63) bo{H$Z AnZo ‘V H$s nwpîQ> ‘| do {gÕm| H$mH$moB© ^r Xmohm noe Zht H$a gHo$ h¢& Omo Xmohm CÝhm|ZoàñVwV {H$¶m h¡, dh gahXnmX H$m ¶h Xmohm h¡-~«m÷Ueo{h ‘ OmUÝV C& Ed C n{‹T> AC Eƒ C doC&&

‘Q²>Q>r, nmUr, Hw$g, bB©, n‹T>ÝV& Yaqh dh gr Ap½Z

hþUÝV&& (dhr)

H$moîR>H$ ‘| BZ Xmohm| H$m AW© dmë‘r{H$ Zo ¶h{X¶m h¡- ""~«m÷U hr ³¶m| hmW ‘| Hw$e, Ob boH$ahdZ H$aVo h¢? ¶{X AmJ ‘| Kr S>mb XoZo go ‘moj{‘bVm h¡, Vmo ³¶m| Zht g~ AÝ˶Om| H$mo AmJ ‘| KrS>mbH$a ¶k Am¡a hdZ H$aZo XoVo&'' (dhr)

¶hm± ‘wPo dmë‘r{H$ Or H$s ZH$b H$aZo H$sàd¥{Îm na Vag AmVm h¡& CÝhm|Zo gahXnmX Ho$ XmohoAm¡a CZHo$ Am¡a CZHo$ AW© Ohm± go ^r ZH$b {H$¶oh¢, do nyar Vah AewÕ h¢& ‘mZm {H$ ‘yb Xmoho An «§e‘| h¢, na Bg AewÕ AZwdmX ‘| ^r Vmo ¶h Vmo gm’${XIm¶r Xo hr ahm h¡ {H$ "‘moj' Am¡a "AݶO' eãXCZ‘| Am¶o hr Zht h¢& AW© H$mo ZH$b H$aVo g‘¶ Bg~mV H$mo CÝh| g‘PmZm Mm{hE Wm& gahXnmX Ho$Cn¶w©³V Xmohm| H$m AewÕ An «§e H$m nmR> Bg Vahh¡-~«÷Uo{h ‘ OmZÝV{h ^C& EdB E{T>AC E MCdoC&&‘Q²>{Q> nm{U Hw$g bB© n‹T>ÝV& Yaqh AJ«{J hþUÝV§&&

BZ Xmohm| H$m ghr AZwdmX Bg àH$ma h¡, Omoamhþb gm§H¥$˶m¶Z Zo N>m¶mZwdmX Ho$ én ‘| {H$¶m h¡-~«m÷U Z OmZVo oX& ¶m| hr n‹T>o ¶o Mmam| doX&&‘Å>r nmZr Hw$e boB© n‹T>ÝV& Ka hr ~¡R>r Ap½Z hmo‘ÝV&&

(Xmohm H$moe, n¥îR> 2)Amo‘àH$me dmë‘r{H$ gahXnmX Ûmam ~«m÷UdmXr

ì¶dñWm H$mo Xr J¶r Bg MwZm¡Vr H$mo X{bV MoVZm H$snyd© nr{R>H$m ‘mZZo Ho$ ~Om¶ Cgo ¶h H$h H$a ZH$maXoVo h| {H$ "EH$ bå~o H$mbIÊS> ‘| ¶h MoVZm X~H$aah J¶r&' (dhr, n¥îR> 63) {H$ÝVw do ¶h Zht XoIgHo$ {H$ gm‘{OH$ H«$mpÝV H$s ¶hr MoVZm bmoH$m¶VAm¡a ~wÕ go hmoH$a {gÕm| VH$ Am¶r Wr, Am¡a {gÕm|go X{bV gÝVm| Ho$ {ZJw©UdmX ‘| {dH${gV hmoVr hþB©Aå~oS>H$a VH$ nhþ±Mr Wr Am¡a Bgr MoVZm H$m {dH$mgAmYw{ZH$ X{bV gm{h˶ ‘| hþAm h¡&

Page 54: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

54B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

qhXr gm{h˶ ‘| AnyUu¶ j{V h¡ ‘wÐmamjg H$m OmZm-g§Ord IwXemh-g§Ord IwXemh-g§Ord IwXemh-g§Ord IwXemh-g§Ord IwXemh

H$ar~ 10 gmb nhbo EH$ {H$Vm~ ‘oao hmW bJrZm‘ Wm "Y‘© J«§Wm| H$mo nwZa²nmR>'& Cgo ‘¢Zo Xmo {XZm| ‘|hr nyam n‹T> {b¶m& ‘hËdnyU© {hñgm| na A§S>abmB©ZH$aZo H$s ‘oar AmXV ahr h¡& Eogm bJ ahm Wm H$s nyar{H$Vm~ A§S>abmB©Z Z hmo Om¶& emoYmË‘H$ Ed§ Am‘gab ^mfm e¡br ‘| {bIr Bg {H$Vm~ Zo ‘wPo ^rVaVH$ à^m{dV {H$¶m& nydm©J«h ‘w³V VWm Jhao Aܶ¶ZH$mo Xem©Vr Bg {H$Vm~ Ho$ boIH$ ‘wÐmamjg go ‘oamnhbm n[aM¶ Bgr àH$ma hþAm&

M{M©V n{ÌH$m "¶wÕaV Am‘ AmX‘r' Ho$ Aݶ{nN>‹S>m dJ© {deofm§H$ Ho$ {bE ~Vm¡a A{V{W g§nmXH$BZ n§p³V¶m| Ho$ boIH$ H$mo ‘wÐmamjg Or H$m B§Q>aì¶yboZm Wm& bIZD$ pñWV CZHo$ {Zdmg Ho$ b¡ÊS> bmB©ZZ§~a na CZgo g§nH©$ hþAm& do nhbr ~ma ‘| hr Eogo~mV H$a aho Wo ‘mZmo H$B© ~ma é~é {‘b MwHo$ hmo& ‘obÛmam CÝh| àíZmdbr oOr JB© Vm{H$ Odm~ ~Zm H$aoO Xo& bo{H$Z ~mV Zhr ~Zr&

Hw$N> {XZm| ~mX bIZD$ ‘| H«$m§{VH$mar gm§ñH¥${VH$‘§M Ûmam Am¶mo{OV hmoZo dmbo EH$ H$m¶©H«$‘ {Og‘| do‘w»¶ A{V{W Wo& ‘wPo ^r Bg H$m¶©H«$‘ ‘| {eH$aVH$aZm Wm& ‘oao {b¶o EH$ AÀN>m ‘m¡H$m Wm AnZong§XrXm boIH$ go {‘bZo H$m& Am¶moOZ g{‘{V Zo‘wPo Am¡a bIZD$ Ho$ hr EH$ gmWr amOy Or H$mo‘wÐmamjg H$mo CZHo$ {Zdmg go H$m¶©H«$‘ ñWb VH$gå‘mZ bmZo H$s {Oå‘oXmar Xr JB©& h‘ CZHo$ Ka H$s{Xem na {ZH$b n‹S>o& ‘wPo AmíM¶© hþAm H$s bIZD$Ho$ Cg ~‹S>o ‘whëbo na ~ƒm CZHo$ Zm‘ Am¡a {Zdmggo dm{H$’$ Wm& Jbr ‘| I‹S>r ‘{hbmAm| go nyN>Vo Vmo doVwa§V hmW H$m Bemam {XIm H$a {Xem ~Vm XoVr ‘mZmo¶hr nmg ‘| hr CZH$m {Zdmg hmo& bo{H$Z MbVo MbVoH$m’$s Xÿa OmZm n‹S>m Am¡a CZH$m {Zdmg {‘b hr J¶m&

AnZo Ka ‘| Hw$Vm© nm¶Om‘m nhZ H$a nhbo gohr V¡¶ma Wo& CZHo$ H$‘ao ‘| {H$Vm~| {~Iar hþB© Wr&EH$ ~wOwJ© boIH$ go Am{Ia Cå‘rX ^r ³¶m H$s OmgH$Vr h¡& do H$m’$s H$‘Omoa bJ aho Wo bo{H$Z MohaoH$s ‘wñHw$amhQ> VWm VmOJr ~Vm ahr Wr H$s do A§Xago H$m’$s ‘O~yV h¡& CZHo$ {Zdmg go H$m¶©³«‘ ñWbVH$ g’$a Ho$ Xm¡amZ ‘¢Zo CZH$m B§Q>aì¶y [aH$mS>© H$a{b¶m& CÝhm|Zo hr ~‹S>r hr ~o ~mH$s go Aݶ {nN>‹S>mAm¡a Aën g§»¶m§H$ ‘wÔm| na ~mV H$s& CZHo$ gmW ‘oaoOrdZ H$m ¶o EH$ ñd{U©‘ nb Wm& do AnZo OrdZHo$ Hw$N> AZw d ^r gmPm H$a aho Wo&

H$m¶©H«$‘ Ho$ ~mX EH$ N>moQ>r go a¡br Am¡a A§V ‘|Am‘-g^m hmoZm Wm& CZgo H$hm J¶m H$s do H$ma ‘|~¡R> OmE CÝh| g^r ñWb VH$ nhþ±Mm {X¶m Om¶oJm&bo{H$Z do A‹S>o aho H$hZo bJo n¡Xb hr OmD§$Jm Hw$N>Xÿa MbZo Ho$ ~mX do WH$Zo bJo, ‘mZ ‘Zwdb Ho$ ~mXCÝh| Hw$N> Xÿa ñHy$Q>a go bo Om¶m J¶m& g^m ‘| do ZmaobJmZo ‘| VëbrZ Wo, H$hr go ^r Eogm Zhr bJ ahmWm H$s do d[aîR>V‘ Ed§ {X½JO gm{h˶H$ma hmo§& ~¡R>oaho O‘rZ na hr {~bHw$b Am‘ AmX‘r H$s Vah&

Y‘© J«§Wm| H$m nwZanmR> {H$Vm~ H$m {OH«$ ‘¡§ ¶hm±Bg{bE H$a ahm hÿ± ³¶m|{H$ do Bg {H$Vm~ ‘| {díd Ho$g^r à‘wI Y‘m] H$s {H$Vm~ H$mo EH$ nbQ> na aIH$a {díbofU H$aVo h¢& do ~VmVo h¡ H$s doX Am¡aAmoëS> Q>oñQ>m‘|Q> ‘| ³¶m A§V©g§~§Y h¡, do ~VmVo h¡ H$sH¥$f²U Am¡a H«$mB©g²Q> Ho$ OrdZ ‘| g‘mZVm ³¶m| h¡? doàíZ CR>mVo h¡ H$s H¥$fU, H«$mB©g²Q> Am¡a ‘mohå‘Xgmho~ H$m EH$ hr ì¶dgm¶ ³¶m| h¡? do Cg H$maUH$m Odm~ Bg {H$Vm~ ‘| XoVo h¡ {H$ ~«åhm, B~«m{h‘VWm A~«mh‘ Ho$ CƒmaU ‘| g‘mZVm ³¶m| h¡& doV϶m| Ho$ gmW Eogo-Eogo {díbofU noe H$aVo h¡ {H$

Page 55: Itihas sandesh-34 - bamcef.info 2 issu 67 11.4.2016.pdf · B{Vhmg g§Xoe 3 df© 2, A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016 Iwe hmoH$a H$hm Wm, Eogr EH$ n{ÌH$m H$s

55B{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§XoeB{Vhmg g§Xoe df© df© df© df© df© 2, , , , , A§H$A§H$A§H$A§H$A§H$ 6-7- Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b Zdå~a go OZdar Ed§ ’$adar go Aà¡b 2016

{X‘mJm| H$s Mybo {hbZo bJVr h¡§&Jm¡a Vb~ h¡ H$s do {nN>bo dfm} gm{h˶ OJV ‘|

Bg dOh go gw{I©¶m| ‘| Wo ³¶m|{H$ CÝhm|Zo bmoH$ g^mH$m MwZmd b‹S>m Wm& hmbm{H$ CZH$s O‘mZV OãV hmoJB© Wr& EH$ g‘¶ gw mf MÐ Jwám Ho$ én ‘| OmZoOmZo dmbo e»g Zo ‘wÐmamjg H$m daU ³¶m| {H$¶m¶h EH$ amoMH$ {H$ñgm h¡ {Ogo ‘¢ H$^r Am¡a gwZmD§$Jm&bo{H$Z ¶h ~VmZm A^r Oéar h¡ H$s CZHo$ Zm‘ Ho$AZwén CZH$s Am^m PbH$Vr h¡, CZH$m {dÐmohr Voda,qOXJr Ho$ ha nhby ‘| {XImB© n‹S>Vm h¡ Mmho gm{h˶OJV hmo ¶m Am{W©H$ OJV ¶m {ZOr OrdZ& CÝhm|ZoAnZo D$gybm| Ho$ gmW H$^r g‘Pm¡Vm Zhr {H$¶m&X{bV Am¡a ‘{hbm ‘wÔm| H$mo nhbo nhb CÝhm|Zo hr

CR>m¶m, ~mX ‘| amO|Ð ¶mXd Or BZ ‘wÔm| H$mo CR>mVoaho&

lr ‘wÐmamjg qhXr Ho$ gmW-gmW A§J«oOr Am¡ag§ñH¥$V ‘| g‘mZ A{YH$ma aIVo Wo& JO~ H$s ñ‘aUep³V Wr& H$hVo h¡ {H$ do AnZo ^mfU ‘| qhXr,A§J«oOr Am¡a g§ñH¥$V Ho$ CÕaU ~‹S>r hr {eÔV VWm{dídmg Ho$ gmW XoVo Wo& ‘mZmo do {H$Vm~ nT> aho hmo,do ~ohX àmg§{JH$ hmo OmVo h¡& {OÝhm|Zo ‘m¡H$mnañVrH$mo AnZo {gÕm§V Ho$ AmJo Am‹S>o AmZo Zhr§ {X¶m&AmO CZH$m g[h˶ hr h‘mao {b¶o A‘yë¶ Zr{Y h¡&‘wPo bJVm h¡ H$s CZHo$ gm{h˶ H$m nwZa²nmR> hr CZHo${bE gƒr lÕm§Obr hmoJr Am¡a h‘mao {b¶o EH$D$Om© H$m lmoV& CÝh| gmXa Z‘Z&

Omo ämr hmo AnZo V‘m‘ gm‘«mÁ¶dmXr A{^¶mZ Ho$ ~mdOyX A§Jo«O Zo ^maVr¶B{Vhmg Ho$ {bE Xmo H$m‘ Oéa {H$E Am¡a do H$m‘ A§J«oO Zo Z {H$E hmoVo Vmo ^maV H$mB{Vhmg em¶X {bIm hr Z Om nmVm& do Xmo H$m‘ Wo-g§ñH¥$V Ho$ AJmY gm{h˶ H$m~«m÷Um| Ho$ VhImZm| go CÕma Am¡a nwamVËd VWm AmYw{ZH$ B{Vhmg-boIZ H$s ewéAmV&A§J«oOm| Ho$ ^maV AmZo go nhbo VH$ ¶hm°§ ~m¡Õ g§ñH¥${V bJ^J bwáàm¶ Wr& Omog§ñH¥${V¶m± OrdrV Wt, CZ‘| à‘wI Wr Bñbm‘r Am¡a ~«m÷U g§ñH¥${V& AR>mahdt gXr‘| Bñbm‘ H$m g{H«$¶ B{Vhmg ~Mm Zht Wm& ~«m÷U g§ñH¥${V Y‘©V§Ì ‘| Oéa Or{dV Wr,na CgH$m ^r ^maV Ho$ g{H«$¶ B{Vhmg ‘| H$moB© hñVjon ~Mm Zht Wm& Bñbm‘ Am¡a~«m÷UdmX ‘| ~hþV Hw$N> g‘mZ ahm h¡& BZ g‘mZVmAm| ‘|, EH$ ¶h ^r Wr {H$ A§J«oOm|Ho$ ^maV AmZo VH$ XmoZom§ hr g§ñH¥${V¶m± d¡km{ZH$Vm Am¡a Eo{Vhm{gH$ VmpÎdH$Vm go XÿaWt& XmoZm| Ho$ {bE B{Vhmg V~ VH$ g‘mO H$s VH©$g§JV ì¶m»¶m Ho$ ~Om¶ AmË‘Jm¡adH$m òmoV Wm&

-‘wÐmamjg (CX²Y¥V- Y‘©J«§Wm| H$m nwZa²nmR>)