Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire...

164
Une maison de mots G. Bresc-Bautier e H. Bresc Une maison de mots Inventaires de maisons, de boutiques d’ateliers et de châteaux de Sicile (XIII e -XV e siècles) Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc Archivio III

Transcript of Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire...

Page 1: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Une

mai

son

de m

ots

G. B

resc

-Bau

tier

e H

. Bre

sc

Une maison de motsInventaires de maisons, de boutiques

d’ateliers et de châteaux de Sicile(XIIIe-XVe siècles)

Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc

Archivio

III

Page 2: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de
Page 3: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc

Une maison de motsInventaires de maisons, de boutiques,

d’ateliers et de châteaux de SicileXIIIe-XVe siècles

Tome III

Page 4: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

2014 © Associazione no profit “Mediterranea” - Palermo online sul sito www.mediterranearicerchestoriche.it

TOME I

Introduction 09

I. La maison 35

1. La généalogie de la maison sicilienne, héritage et mutations, p. 35 2. Les pièces de la maison, p. 59 – 3. Luxe, distinction et confort, p. 89

II. Le contenu des coffres 117

1. Les coffres et le linge de la maison, p. 119 – 2. Le vêtement, p. 127 3. Le goût des textiles et leur travail, p. 165 – 4. Les bijoux, p. 185

III. La cuisine 209 1. Les réserves, p. 211 – 2. Les feux, p. 228 – 3. Le cycle culinaire p. 234 – 4. Le service de la table, p. 248

IV. L’armement et la vie militaire 261 1. L’armement, p. 264 – 2. La ventilation des armes, p. 279 3. Le château, p. 285

V. Ateliers, boutiques et campagnes: le travail 297 1. Le travail domestique, p. 298 – 2. Les ateliers urbains, p. 302 3. Les métiers industriels, p. 320 – 4. Les boutiques, p. 324 5. Le travail agricole, p. 331 – 6. “Fondaco” et taverne, p. 342

Conclusions 351

TOME II

Documents I-CCIV 354

TOME III

Documents CCV-CCCXLIII 665

TABLE DES MATIÈRES

Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc

Une maison de mots. Inventaires de maisons, de boutiques, d’ateliers et de châteaux de Sicile, XIIIe-XVe siècles / Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc. Palermo: Associazione Mediterranea, 2014. (Fonti e documenti – Mediterranea. Ricerche storiche) ISBN PDF 978-88-96661-47-51. Maison2. Cuisine3. Vie militaire4. Ateliers5. Boutiques6. Campagnes7. Châteaux

Page 5: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de ses neveux et héritiers, Nicolaus et Thomeus de Arloctis; Asti, Notaio G. Bonafede 12839, fol. 21v-23r.

f. 21v1. Imprimis cultras tres albas, unam novam et aliam usitatam.2. Item matharacia duo usitata et traverserios duos usitatos.3. Item lintheaminum paria duo.4. Item cuxinellos duos veteros.5. Item cortinellam unam talis qualis.6. Item carpetam unam et antelectos duos.7. Item mensales duas, unam novam et reliquam veteram.8. Item thobalias duas faciei.9. Item fustaynos de Pavia pecias tres cannarum xxi.10. Item bacilios duos eris, unum spasum et reliquum cupputum.11. Item caldariam unam magnam et caldaronem unum.12. Item sartaginas duas parvulas.13. Item tripodem unum magnum.14. Item coyraciam unam et par unum braczalis.15. Item bacinectos duos, unum cum camaglo et reliquum sine

camaglo.16. Item ensem unam.17. Item lanceam unam maniscam.18. Item coyraciam unam aliam veteram.19. Item chanectam unam.

DOCUMENTS CCV-CCCXLIII

TOME IV

Documents CCCXLIV-CDXLVII 981

TOME V

Documents CDXLVIII-DXXI 1298

TOME VI

Abréviations 1609

Glossaire 1615

Index locorum 1731

Index nominum 1743

Bibliographie 1787

Page 6: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots666 667

20. Item clamides duos ipsius testatoris, unum novum et reliquum usitatum.

21. Item choppam unam blevis et jupparellos duos.22. Item tunicam unam usitatam.23. Item ocreas1 de bickina paria quatuor, unum novum et reliqua

usitata.24. Item caxias tres de abbito.25. Item caxonum unum ferratum et caxectam unam parvulam.26. Item tabulam unam mensalem et trispos2 paria tria.27. Item seiam unam de abbito veteram et chieram unam veterem.28. Item vegetes duas, unam plenam vini et reliquam vacuam.29. Item pecios quinque coriorum bovinorum.30. Item frumenti circa salmas quatuor et ordei salmas duas.31. Item dictus testator asseruit recepere debere a presbitero

Philippo de Bellomo de Grapterio3 sellam unam valoris t. xii, quos dictus presbiter habuit ab eo.

32. Item tabulam unam magnam mensalem.33. Item taceam unam parvulam.34. Item mataracium unum.35. Item capucheos quatuor et ultra.

fol. 23rItem dictus testator asseruit et dixit habere, tenere et ad presens possidere tanquam procurator quondam domini Nicolai de Lombardo et ut bona heredum ipsius domini Nicolai in eius posse bona inferius declaranda, videlicet:36. Imprimis conam unam pulcram.37. Item calicem unum argentei aureatum.38. Item casubulam de serico.39. Item vestimentum unum cum eius admictu et stola.40. Item thobaliam unam albam.41. Item glimpectam unam.42. Item palium unum.43. Item messale unum.44. Item caxonum unum veterum de abbito ad tres caxonos.

1 Lire: ocrearum.2 Lire: trispodum.3 Gratteri.

45. Item vegetes viginti de quibus asseruit hebere in taberna circa xii et reliquas in domo ipsius testatoris.

46. Item trabes duos veteros magnos.47. Item portas octo et varam unam.48. Item ferratam unam et jarram unam de aqua.49. Item copertorium unum fossi cindati nigri.

______________________________

ccvi. 1412 mars 4, Palerme; inventaire des biens de feu dompna Flos, veuve de feu maître Raymundus Ricius, au bénéfice de maître Simonellus de Manna, fabricant de brides (briglarius), c. P., fidéicommissaire en l’absence de l’héritier (non nommé); Asp, Nd F. Riccio 452, fol. 28r-28v.

fol. 28r1. In primis mataracium unum vetustissimum virgatum plenum

lane. 2. Item traverserium unum de burdo plenum plumis.3. Item paria duo lintheaminum ad duas telas usitatum.4. Item cultram unam parvam vetustissimam ad filellum.5. Item lintheamen unum alium album.6. Item cannas duas palmos tres tele in duobus tockis.7. Item cannam unam cum dimidia fustayni.

fol. 28v8. Item interulas duas ipsius defuncti, inter quam unam parvam.9. Item tunicam unam muliebrem veterem coloris brevi.10. Item guarnachiam unam veterem coloris blevi.11. Item bacile unum parvum de ere rubeo.12. Item bacile unum parvum de ere jalno.13. Item conculichiam unam de ere rubeo.14. Item chalonas duas, unam albam, reliquam rubeam.15. Item scavinam unam vetustissimam.16. Item ridenam unam.17. Item vegetem unam sine timpagno.18. Item tabolas tres de lecto cum duobus trispidibus.19. Item chasiriam unam.20. Item archibancum unum ad duos caxonos.21. Item caxiam unam de abeto.

Page 7: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots668 669

22. Item yconam unam.23. Item candilam unam de ferro.24. Item fucularium unum de ligno.25. Item rindellum unum.

______________________________

ccvii. 1412 octobre 3, Termini; inventaire de la dot de Viola, fille de Johannes de Capitella, habitant de Termini, femme d’Antonius Grecus; Anti, Notaio G. Bonafede 12829, fol. non numéroté.

1. In primis cortinam unam de serico cum eius suprachello.2. Item lintheamina alba par unum et par unum alterum de serico

novum.3. Item cultram unam novam albam ad omnes labores.4. Item matharacia duo, unum tuctu nigrum et reliquum

lixandrinum, novos plenos.5. Item traverserios duos novos plenos, unum tuctu nigrum et

reliquum lixandrinum.6. Item coxina duo alba.7. Item copertherium unum perche de serico.8. Item mensales quatuor et quardanappos quatuor.9. Item tobalias duas largas de facie.10. Item tobalias tres de serico. 11. Item tobalias tres de facie ad opus [sponsi] sarcas.12. Item dublectos duos et anterulas tres.13. Item tunicam unam muliebrem de Belvi coloris viridis.14. Item cordonam unum de serico cum boctonis de perlis.15. Item farxum unum de lecto.

Deux bœufs.______________________________

ccviii. 1412 octobre 25, Trapani; inventaire des biens de feu Caronna, première femme de Johannes de Vinceo, remis à leurs fils émancipés, Bartholomeus, Thomasius, Franciscus, Christofarus et Paulus, pour leur part légitime; AST Notaio A. Zuccalà 8526, fol. non numéroté.

Un tènement de quatre maisons, avec guardarobba et grenier, et l’usage du “cortile”, “contrada” San Domenico.

Un autre tènement de maisons, avec une petite cuisine, dans la même “contrada”.Deux magasins et une boutique, “contrada” Cubba.Des vignes, des maisons et un puits, “contrada” Rachaldarari.1. Item in pecunia numerata unc. quadraginta.2. Item mataracia tria.3. Item trivirserium unum de purpurigno.4. Item cultras duas albas.5. Item copertorium unum de perchia cum listis de seta.6. Item tapitos duos rumaniscos.7. Item scavinam unam. 8. Item copertorium unum de lecto de panno russo.9. Item rindellum unum et tobaliam unam barbariscam.10. Item concam unam parvam de ere.11. Item quartariam unam de ere.12. Item caldarellam unam de ere.13. Item conkectam unam de ere.14. Item sichum unum de ere.15. Item bacile unum spasum de ere.16. Item cuncumum unum parvum de ere.17. Item sartaginem unam vetus.18. Item cannatas et scutellas de piltro, rotulorum quatuor.19. Item arcubancum unum.20. Item tripodum unum parvum.21. Item veru unum.22. Item scanna duo de sedendo.23. Item casseam unam ma[g]nam de nuce.24. Item cassectam unam de capiccio.25. Item scineos duos ferratos.26. Item pavisos tres.27. Item cuyracciam unam.28. Item barbutam unam et cullarum unum.29. Item thenam unam cum tercia parte tinellorum.30. Item segias duas.31. Item conam unam cum eius armario.32. Item tabulas, trispides et saccum unum de lecto.33. Item tabolam unam incancaratam cum trispidibus de come-

dendo.34. Item tacciam unam magnam agranatam cum ismalto in medio

et coclarellum unum.

Page 8: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots670 671

35. Item tacciam unam laboratam ala ginuisca.36. Item securam unam.37. Item magaglonum unum.38. Item jarras quinque de oleo.39. Item ollam unam de mitallo.40. Item mortarios // duos de mitallo cum uno manico.41. Item flaskectum unum et stagnatam unam de piltro.42. Item jamilloctum unum rubeum.43. Item pisas duas lini.44. Item sellam unam muliebrem.45. Item caldariam unam magnam ponderis rotulorum sexaginta.46. Item caldariam aliam magnam de rotulis viginti septem.47. Item vegetes tres vini, videlicet duas vini rubei et unam vini albi. 48. Item vegetes vacuas decem et carratellum unum.49. Item barliria duo.50. Item furmenti salmas quatuor cum dimidia.51. Item chancam unam.

Un âne.Deux femmes esclaves, Lucia et Chicca. 52. Item tacciam unam aliam de argento et coclarellos duos alios.53. Item gassiriam unam.54. Item par unum de sturmiis.55. Item catenam unam de ferro.56. Item zapponum unum.57. Item palam unam de ferro.

Le tiers de trois cent cinquante-cinq vaches, de cent veaux, de deux bœufs et des outils de la “mandra”.Une taverne, trois boutiques et trois maisons, “contrada” Platea Saracenorum.______________________________

ccix. 1412, octobre 30, Corleone; inventaire des biens de feu le notaire Bondi de Monteleone, partagés par moitié entre le probus vir Nicolaus de Monteleone, grand-père paternel et tuteur de Nicolaus, fils mineur et cohéritier du notaire Bondi, et Manfredus de Monteleone4, fils dudit notaire et cohéritier; Asp, Nd5 Filadellis 16, fol. non numéroté.

4 Ce dernier, d’une maison de notaires engagée dans l’administration municipale, sera notaire des jurats en 1420-1421; Asp, Proton. 23, fol. 30v.

Une boutique, quartier San Pietro.Des cens.Une vigne, avec un fouloir et une cuve de pierre, dite La vigna di Belvidiri (Belvedere), “contrada” Vallonis Errancium.Une maison, quartier San Martino.1. Item barracamen unum jalnum et violatum, extimatum valere

t. duodecim.2. Item barracamen alium jalnum et rubeum, extimatum valere t.

duodecim.3. Item celum unum de lecto usitatum cum listis de serico usitatis,

extimatum valere unc. unam et t. decem et octo.4. Item cultram unam albam usitatam, extimatam valere unc.

unam.5. Item lintheamen unum album usitatum, extimatum valere t.

sex.6. Item lintheamen unum alium album usitatum, extimatum

valere t. tres.7. Item lintheamen unum alium album usitatum, extimatum

valere t. quinque.8. Item saccum unum de lecto laboratum usitatum, extimatum

valere t. viginti quatuor.9. Item thobalias duas de serico usitatas, extimatas valere t.

septem et g. decem.10. Item saccum unum de lecto de cannapacio, extimatum valere

t. duos.11. Item plumacium unum de lecto plenum plumis usitatum,

extimatum valere t. duodecim.12. Item plumacium unum parvum, extimatum valere t.duos.13. Item taciam unam argenteam, extimatam valere t. decem. 14. Item anulus unus aureus, extimatum valere t. sex.15. Item concam unam heream, extimatam valere t. quatuor.16. Item bacile unum hereum rotundum, extimatum valere t.

septem et g. decem.17. Item bacile unum aliud hereum jalnum, extimatum valere t.

tres.18. Item bacile unum fractum, extimatum valere t. duos.19. Item caldariam unam heream trium lagenarum capacitatis,

extimatam valere t. quinque.20. Item trispides tres de lecto, extimatos valere t. tres.

Page 9: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots672 673

21. Item tabulam unam de mensa cum suis trispidibus, extimatam valere t. octo.

22. Item manutergia septem usitata inextimata.23. Item mensale unum usitatum inextimatum.24. Item mensale unum aliud usitatum inextimatum.25. Item astam seu spitum unum ferreum inextimatum.26. Item spitum unum aliud cum pedibus inextimatum.

Créances.______________________________

ccx. 1412 novembre 12, Corleone; inventaire des biens de Gemma, veuve de Nicolaus de Jaymo et femme de Nicolaus Tudiscus de Regno [royaume napolitain], habitante de Corleone, communs avec ses fils, Franciscus, Caterina et Rikina, et qu’elle apporte en dot; Asp, Nd5 E. Pittacolis 33, fol. 28r-28v.

fol. 28r1. Imprimis tertiam partem saconorum duorum de lecto usitato-

rum, videlicet cum aliis duabus partibus dictorum filiorum suorum inextimatam.

2. Item mataracii unius usitati.3. Item plumaciorum trium de lecto cum plumis usitatorum.4. Item linteaminum trium usitatorum.5. Item fili filati unius paris linteaminum.6. Item carpite unius nove.7. Item barracaminis unum5.8. Item carpite unius usitate.9. Item drapellorum duorum.10. Item cultre unius albe.11. Item paris unius linteaminum de serico.12. Item manutergiorum sex de pecia.13. Item guardanapporum duorum de pecia.14. Item mensaliorum duorum.15. Item faciolorum duorum cutoni.16. Item cayule unius de canjacolori.17. Item tunice unius de Belvi coloris brune.

5 Lire: unius

fol. 28v18. Item reste unius de anbris.19. Item unius vilecti.20. Item caldaronorum duorum.21. Item catene unius de ferro.22. Item candelarum duarum de ferro.23. Item unius tripoydis de ferro.24. Item caxie unius de nuce.25. Item scrigni unius magni.26. Item scrignecti unius parvi.27. Item banki unius de ligno.28. Item salmarum duarum frumenti.29. Item thuminorum octo farine.30. Item unius zappe.

Le tiers d’une maison, quartier San Pietro. Le tiers d’un terrain à vignes, “contrada” Super scalis.

Nicolaus Tudiskus apporte en don propter nupcias une once d’or.______________________________

ccxi. 1413 septembre 9, Termini; inventaire des biens légués par feu Marina, femme de Nicolaus de Mancusio, habitant de Termini, à son fils et héritier universel, Pinus Levatiallirta6, et partage des biens communs entre Marina et Nicolaus; Asti, Notaio G. Bonafede 12829, fol. non numéroté.

Et primo hec sunt bona que fuerunt et assererunt dicte dompne Marine, videlicet:Une maison, quartier Chaltigegue.1. Item par lintheaminum de serico magnum et par unum

lintheaminum alborum.2. Item cultram unam albam novam.3. Item mensales duas.4. Item tobalias quinque de facie.5. Item fustayni cannas tres.6. Item lintheamen unum album.7. Item coxinum unum album.8. Item matharacium unum et traverserium sericum unum.

6 Drapier et associé de Girardus de Guy, il est juge en 1412-1413 et en 1414-1415.

Page 10: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots674 675

9. Item carpetam unam albam listatam.10. Item caldariam unam parvulam.11. Item bancatum unum.12. Item sartaginem unam.13. Item thuminum unum.14. Item caxiam unam de nuce veterem.

Hec sunt bona portata per dictum Nicolaum:Une maison, quartier Chaltigegue.Une vigne, “contrada” Imparastri.Une taverne in platea publica.15. Item mataracia duo vetera et traverserium unum.16. Item carpetam unam.17. Item caldariam unam magnam.18. Item concam unam eris.19. Item ferratam unam eris parvulam.20. Item caxiam unam abbiti parvulam.21. Item bancum unum ritundum.22. Item magillam unam.23. Item jarram unam de aqua.24. Item frumenti salmas ii et ordei salmam unam cum dimidio.

Une ânesse et son ânon.25. Item vegetes vacuas viginti octo.26. Item vegetem unam aceti.27. Item zappam unam et zapponem unum.28. Item in pecunia numerata t. xxviii.

______________________________

ccxii. 1413 novembre 9, Palerme; inventaire fragmentaire des biens de maître Perronus [sucrier] dont une partie est possédée en commun avec le notaire Manfridus7; Asp, Misc. notarile, Notaio F. Perna, fasc. 533; spezzone non retrouvé, copie non collationnée.

1. Item caldaria una capacitatis quasi quartariarum xii.2. Item jarra una catalanisca capacitatis circa quartariarum xii

plena melle cannamele3. Item thuminum unum vetus sine fundo.

7 Probablement Manfredi La Muta, archiviste du Conseil en 1398-1399 (Asp, Canc. 35, fol. 22) et jurat de la Conceria en 1413-1414 (Asp, Nd A. Bruna 553), entrepreneur actif d’élevage, cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 150.

4. Item tinellum unum de dimidio carratello.5. Item trabem unam rotundam ad modum intigne.6. Item vegetem unam vacuam veterem.7. Item chabronos duos de castagna.8. Item pitarras duas parvas.9. Item furmas quadraginta octo novas, viginti unam veteres.10. Item scrignea duo deorata magna cum ymaginis usitata.11. Item caxeam unam de chuppo magnam usitatam cum duobus

tuppis.12. Item cassectas duas de nuce usitatas.13. Item chieram unam novam cum pinturis.14. Item par unum bilanciarum parvarum pro ponderando

sericum et argentum.15. Item plomacium unum fractum et plenum penna parvum.16. Item caxeam unam de chuppo novam.17. Item tabolas duas de mensa, unam parvam et aliam magnam. 18. Item bancum unum parvum pro sedendo.19. Item bacilia duo de here jalno parva vetera.20. Item caxeam unam de nuce fractam.21. Item perchiam unam.22. Item cassias duas fractas.23. Item cassiam unam magnam de nuce usitatam.24. Item trispidos duos de lecto usitatos.25. Item tabolas de duczana triginta octo novas.26. Item tabolas quatuor de lecto veteres.27. Item furmas viginti unam veteres.28. Item cuxinum unum veterem plenum panna.29. Item plomacium unum vetus plenum lane.30. Item astas tres de cortina virides, duas parvas et aliam

magnam.31. Item spitum unum magnum de ferro ad pedem.32. Item padellam unam de here usitatam.33. Item cuncumos duos de here usitatos.34. Item candelabra duo vetera de here.35. Item taglerios quinque de ligno.36. Item picherium unum de here jalno cum pede fracto. 37. Item paraxidas decem de piltro veteres.38. Item salceria sex de piltro veteres.39. Item plactellos veteres de piltro.40. Item plactas duas mediocres de piltro usitatas.

Page 11: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots676 677

41. Item stagnatam unam de piltro veterem.42. Item flasconem unum de piltro veterem ad pedem.43. Item bucale unum usitatum de here jalno.44. Item flasconem unum de ligno usitatum.45. Item flasconem unum parvum de ferro fractum.46. Item mayllam unam magnam veterem.47. Item candilam unam de ferro.48. Item ferratam unam parvam de here rubeo usitatam.49. Item cannatas duas, unam videlicet veterem et aliam albam. 50. Item saleriam unam de here rubeo usitatam.51. Item clavos de intavulando ponderis rotulorum duorum.52. Item bacilectum unum parvum ritundum de mitallo fractum in

fundo cum piczo longo.53. Item cannolum unum vetus de aurubello.54. Item seram unam magnam.55. Item bacilia duo de ere jalno.56. Item scrinea duo usitata de Messana.57. Item par unum cuxinellorum alborum usitatorum.58. Item cortinam unam totam de serico quasi novam.59. Item scrignea tria usitata neapolitana.60. Item togam unam muliebrem de scarleto usitatam foderatam de

vayris, videlicet in manicis et in cullaro tantum. 61. Item togam unam muliebrem de Florencia coloris pagonacii

usitatam cum manicis et cullaro foderatis de vayris.62. Item par unum pugnalorum de scarleto foderatorum de bayris.63. Item zonas duas de argento, unam videlicet de serico verdi

clauso in peciis novem de argento et reliquam de serico viridi gayo cum peciis quadraginta argenti.

64. Item fidem unam de auro.65. Item anulum unum de auro cum suo balaxo.66. Item anulum unum de auro cum suo saffino.67. Item anulum unum aureum cum una tavulacca ad miliundinem8.68. Item anulum unum aureum sine lapide.69. Item par unum de paternoster de cristaldo, in numero videlicet

centum trignita sex.70. Item par aliud de paternoster consistens in triginta paternoster

de juvectis et in triginta duobus paternoster de argento.

8 Lecture incertaine.

71. Item scrignectos duos de Florencia decoratos factos ad cubbum cum ymaginis quasi novis.

72. Item scrignectos duos ferratos de Messana ad cubbum usitatos.73. Item tunicam unam muliebrem de serico cum campo rubeo et

floribus viridis usitatam.74. Item tunicam unam muliebrem usitatam cum manicis foderatis

de cindato viride ad trumbam.75. Item custanas tres.76. Item bancum unum de abito vetus.77. Item sicleum unum fractum.

La moitié des étains:78. Inprimis bacilium duorum magnorum.79. Item paris unius baciliriorum.80. Item plactarum sex.81. Item salzariarum duodecim.82. Item parassidum duodecim.83. Item plactarum duarum magnarum.84. Item peciam unam panni firrerii de Belvi datam olim ad venden-

dum Francisco de Blanco comunem cum dicto notario Manfrido.

[Dans le magasin des sucres]:85. [jarrarum] mellis grossi quondam dicti […] sexaginta quatuor.86. Item […] jarrarum trium plenarum melle de mellis.87. Item […] coffarum de zamburro sex.88. Item […] furmarum trecentarum de primo zuccaro gididarum.89. Item […] decim.90. Item […] furmarum plenarum tristi zuccaro fodendi de gididis

quod erat de compoto Henrici de Skillachio viginti novem.91. Item in dicto magaseno Sancti Andree panes zuccari duarum

coctarum super tabulis centum octoginta novem.92. Item panes zuccari unius cocte viginti novem.

Trente onces et douze taris en espèces.Le tiers d’une pièce de cannes à sucre.La moitié d’une certaine quantité de bois pour cuire et raffiner le sucre et de certains cuirs.93. Item […] zuccaro de melle cannamellis.94. Item caldariam unam de mitallo rotunda magna plena de [mis-

turis] de melle.95. Item tinellos duos veteres.

Page 12: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots678 679

96. Item carratellos duos vacuos.97. Item furmas ducentas vacuas.98. Item caldariam unam pro coquendo zuccarum de here usitatam.99. Item cazam unam de partiri veterem.100. Item cazam unam veterem.101. Item jarras quatuor catalaniscas.102. Item sicleum unum veterem de here rubeo.103. Item zapponum unum cum manico usitatum.104. Item bankectum unum parvum cum pedibus de dimidia

tabula de duczana.105. Item cantarellos ducentos septuaginta septem vacuos.106. Item thuminum unum de frumento veterem.107. Item seram unam magnam usitatam.

Une mule.108. Item ordey salmas quatuor.109. Item caxectam unam de nuce parvam.110. Item yconam unam.111. Item zuccari de misturis rotulos septuaginta octo.112. Item palium unum de ycona.113. Item pecium unum panni de auro palmorum duodecim.114. Item tunicam unam de serico violato vetustissima.115. Item cultram unam de sercio pro suprachello usitatam.116. Item togam unam corporis dicti defuncti nigram foderatam

de agninis nigris.117. Item togam unam aliam viridem foderatam de panno firrerio.118. Item paria dua galigarum dicti defuncti.119. Item capucea duo nigra eiusdem defuncti.

______________________________

ccxiii. 1413-1414, Palerme; inventaire testamentaire des biens de la noble Bartholomea, femme du noble Ubertinus de Imperatore9, c. P. Le testament est extrait des actes du notaire Urbano de Si-nibaldis et présenté au noble messire Bartholomeus de Paruta, docteur en lois, juge de la Corte pretoriana, par l’héritière de Bar-

9 Capitaine de Corleone, pour les Chiaramonte, en 1387; Asp, Nd5 N. Pitta-colis 9, fol. 78r; capitaine encore en 1390 et en 1391; il y finance une boutique de draps: Asp, Nd5 N. Pittacolis 10, fol. 48r; 2.3.1390; entrepreneur en sucrerie, juge du Cassaro en 1419-1420; Asp, Nd B. Bonanno 422, fol. 1r; jurat du même quartier en 1425-1426; Bcp, QqE 29, fol. 84v.

tholomea, sa sœur, la noble Senda, épouse du noble Antonius de Simone; Asp, Misc. notarile Notaio F. Perna, fasc. 533, fol. non numéroté; spezzone non retrouvé, copie non collationnée.

1. In primis caxiam unam de nuce magnam.2. Item tobaliam unam de facie est in pignore pro g. decem.3. Item unam investam cuxinellorum laboratorum ad puntupisuli.4. Item palmos tres cum dimidio billoti scaccati.5. Item lintheamen unum album cum ritichelli in capite.6. Item tobalias duas de capite albas cum ritichelli in capite.7. Item tobalias quatuor cum listis de serico auchilatas. // 8. Item […].9. Item scrignectum unum ferratum circumcirca.10. Item cassectas duas parvas.11. Item unum scrignectum de osso scancaratum.12. Item tres tobalias de capite veteres et brustiam unam.13. Item cardum unum.14. Item tobaliam unam de mensa veterem.15. Item tres tobalias de ore novas.16. Item muskectum unum de serico veteres.17. Item tres parassides et sex salcerias [de] piltro.18. Item plomacellum unum de cindato plenum penna.f19. Item cassectam unam plenam scripturis.20. Item par unum scrigneorum neapolitanorum veterum.21. Item bancum unum ad tres caxonos.22. Item par unum scrigneorum ferratorum parvulorum.23. Item scrigneum unum aliud simile predictis.24. Item scrigneum unum ferratum viride magnum.25. Item unum aliud scrigneum ferratum viride parvum.26. Item scrigneum unum deoratum ad cubbam parvum.27. Item par unum trispidorum.28. Item tabolas de lecto septem.29. Item unam tobaliam de mensa veterem laceratam.30. Item servitorium unum de ferro pro lavando caput.31. Item mataracia tria, videlicet unum de rubeo et alia duo de

burdo januisco. 32. Item paria duo lintheaminum.33. Item cultram unam veteram laceratam.34. Item copertorium unum de lana jalna et rubea.

Page 13: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots680 681

35. Item unum copertorium rubeum de panno.36. Item traverseria duo de lecto plena pluma.37. Item cultras duas ad undam magnas novas. //38. Item […]39. Item mortare mitalli cum uno pistono.40. Item tres ollas de mitallo, una magnam et unam parvam.41. Item spitos tres, quorum unus est magnus et reliqui duo parvi.42. Item padellas duas de here, quarum una est sana et reliqua

fracta. 43. Item quatuor cuncumos de here, quorum duo sunt magna,

aliud mediocre et reliquum parvum.44. Item catinellam unam.45. Item catenam unam de [blanc].46. Item conculinam unam fractam de here.47. Item lamperios duos de here.48. Item plactam unam de piltro.49. Item unam aliam plactam de piltro parvam.50. Item parassides de piltro octo usitatos.51. Item sex plactellos de piltro usitatos.52. Item duos flasconos pro reponendo aquam rosam.53. Item duo focularia de ferro, quorum unum est parvum et aliud

magnum. 54. Item salcerias tres de pilttro usitatas.55. Item bacile unum de piltro.56. Item quatuor sturlumias usitatas.57. Item bancum unum ad duos caxonos.58. Item caxeam unam de abito usitatam.59. Item scrignacium unum. 60. Item par unum trispidorum et unam tabolam de mensa.61. Item sbrigam unam cum suo spirgatorio. 62. Item mayllam unam.63. Item duos taglerios de ligno magnos. 64. Item par unum bilanciarum cum quinque ponderibus ferri. 65. Item cassectam unam plenam cartis. //66. Item […]67. Item duos mortarios de marmore.68. Item sicleum unum de here.69. Item caxiam unam pro tenendo pannos.70. Item tabolam unam de mensa magnam.

71. Item caldaronum unum.72. Item jarras tres pro ponendo farinam.73. Item tenam unam pro pistandis uvis.74. Item vegetem unam magnam.75. Item vegetes duas neapolitanas.76. Item tres vegetes sfaxatas.77. Item carratellum unum.78. Item caxiam unam magnam, intus quam sunt salme tres

frumenti. 79. Item scrigneum unum neapolitanum pictum.80. Item scrigneum unum vetus.81. Item par unum trispidum de lecto cum tribus tabulis.82. Item stagnatam unam de piltro.83. Item tabulam unam de chuppo.84. Item tres tacias argenti ponderis unciarum novem.

Une esclave noire.Deux hôtels et une maison au Cassaro, une boutique via Marmorea. Un “cortile” à la Conceria, “contrada” Terracena; un magasin et une maison en ruine à la Marina.Un verger, lu Cubaytu, “contrada” San Leonardo (sur la route de Baida). Trois pièces de terre.______________________________

ccxiv. 1414 octobre 15, Corleone; inventaire dotal de Paulina, femme de maître Benedictus de Calvo, médecin phisicus; Asp, Nd5 N. Bracco 7, fol. 16v-17r.

fol. 16v 1. Imprimis saccum unum de lecto cannarum sedecim listatum

novum, extimatam unc. unam et t. decem et octo.2. Item mataracia tria, videlicet duo usitata et aliud novum in

partem, extimata unc. sex.3. Item plumacia duo, extimata unc. unam t. decem.4. Item cultras tres albas, quarum duas sunt nove et alia usitata,

extimatas unc. septem t. quindecim. 5. Item cortinam unam quasi novam, extimatam unc.quindecim.6. Item imborlachium unum novum serici, unc. quatuor. 7. Item mensalia duo nova in pecia, extimata unc. unam.

Page 14: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots682 683

8. Item tobalias cum listis de serico nova decem, extimatas unc. unam10.

9. Item tobalias alias duas de serico in pecia, extimatas t. viginti quatuor.

10. Item tobalias alias albas in pecia decem, extimatas t. viginti.11. Item interulas quinque muliebres novas, extimatas unc. unam

t. septem g. decem.

fol. 17r12. Item diploydes quinque, videlicet tres novos et duas usitatos,

extimatos unc. duas.13. Item guardanappos quatuor novos, extimatos t. duodecim.14. Item drapellos quatuor novos, extimatos unc. unam t. decem.15. Item carpitam unam, extimatos t. septem g. decem.16. Item plomacellos quatuor serici usitatos, extimatos t. quinde-

cim.17. Item plomacellos alios albos duos laboratos novos, extimatos

t. decem.18. Item plomacellos quatuor alios albos cum mazetis novis, exti-

matos t. duodecim.19. Item buctonos argenteos in numero sexaginta quinque, exti-

matos unc. unam.20. Item tunicam unam muliebrem panni scarlati usitatam,

extimatam t. quindecim.21. Item tobalias duas alias cum listis de serico usitatas, extimatas

t. sex.22. Item buctonos de perulis grossos novem et alios buctonos de

parvulis triginta cum ysmatis et cum una yannaca, extimatos unc. quinque.

23. Item ysmaltos quinque cum una alia yannaca magna, extima-tos t. quindecim.

24. Item divisas duas cum certo argento et perulis cum acubus, extimatas t. quindecim.

25. Item ysmalta una alia cum duobus coclareis de argento et unum digitale argenti, extimata t. novem.

26. Item certa frixia de auro usitata, extimata unc. unam.27. Item concam unam heris magnam novam, extimatam t. viginti

duo.

10 Rayé: t. viginti.

28. Item concam unam aliam heris novam, extimatam t. quindecim.29. Item bacilia duo jalina usitata, extimata t. decem.30. Item bancale unum ad tres caxonos de ligno usitatum, t. vi-

ginti.31. Item caldariam unam magnam usitatam de here, extimatam

t. sedecim.32. Item laviczum unum de here usitatum, extimatum t. duodecim.33. Item cucumum unum de here usitatum, extimatum t. sex.34. Item cathenam unam ferri, extimatam t. sex.35. Item padellam unam cum uno tripode et gradigla de ferro,

extimatam t. sex.36. Item spitos duos magnos cum pedibus, extimatos t. quatuor.37. Item mortarium unum de mitallo cum duobus pistonis,

extimatum t. sex.38. Item vegetes tres vacuas de mena, extimatas t. quindecim.39. Item flasconum unum de piltro usitatum, t. duos.

fol. 28rUne maison, quartier San Giuliano.Un “fondaco” hors les murs.Un jardin hors les murs.Un petit verger, “contrada” Raczoti.Un plantier à la Rocca de la Stripacza.Une vigne dans le fief Piano della Corte.______________________________

ccxv. 1415 juin 17, Palerme; inventaire des outils de la boutique de forgeron sise platea Ballarò et tenue en société, jusqu’à la saison de la cuisson des cannes à sucre, par Andreas de Meli, Johannes Masculus et Petrus de Tillecta, chacun pour un tiers; les outils sont mis dans le capital de la société par Andreas pour la valeur de vingt-quatre taris; Asp, Nd B. Bonanno 421, fol. 100r-100v.

fol. 100v1. … incugnam unam magnam, 2. par unum mantiginorum cum eorum tuela, 3. molam unam actam ad amolandum, 4. mazas duas grossas, 5. manuale unum,

Page 15: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots684 685

16. Item bacile unum de ere jalno.17. Item stagnatas de piutro duas.18. Item bucale unum.19. Item cayulam unam de oro cum ismalto.

______________________________

ccxvii. 1415 novembre 6, Palerme; inventaire dotal de noble Janna de Symone, femme du noble Petrus Crispus de Messine; la somme totale de l’estimation, cent soixante-treize onces six taris dépasse la promesse originelle de cent cinquante onces; les treize onces six taris constituent l’augment de dot; Asp, Nd G. di Marco 762, fol. 45r-46r.

fol. 45v1. In primis mataracia tria de burdo januisco et unum alium

mataracium de fustayno russo plena lana cum duobus traverseriis plenis penna et cum licteria, videlicet tabulis et trispidis, extimata unc. octo unc. viii.

2. Item par unum lintheaminum alborum ad tres telas usitatorum, extimatum unc. duas et t. quindecim unc. ii t. xv.

3. par unum aliud lintheaminum alborum novorum ad tres telas, extimatum unc. tribus unc. iii.

4. Item par unum aliud lintheaminum alborum novorum ad duas telas cum ritichellis in medio, extimatum unc. quinque unc. v.

5. Item par unum aliud lintheaminum alborum novorum ad duas telas cum ritichellis in capite et in medio, extimatum unc. quatuor unc. iiii.

6. Item cultram unam albam ad und[a]m usitatam ad quinque telas, extimatam unc. quatuor unc. iiii.

7. Item cultram unam albam ad quinque telas usitatam laboratam ad ritifussam, extimatam unc. sex unc. vi.

8. Item cultram unam albam novam ad sex telas laboratam ad ritifussam, extimatam unc. novem unc. viiii.

9. Item cultram unam albam ad sex telas laboratam ad ritisfussam, extimatam unc. decem unc. x.

10. Item cultram unam albam ad sex telas novam laboratam ad omnes labores, extimatam unc. undecim unc. xi.

11. Item paria duo cuxinellorum alborum cum ritichellis albis et unum aliud par cuxinellorum laborati ad acus plenorum penne, extimata unc. duabus unc. ii.

6. mazocculum unum, 7. paria duo tinaglarorum, 8. paria duo tinaglorum de oculo, 9. martellos duos de ferrari, 10. assonum unum, 11. martellum unum de mola, 12. cullectos duos de ferrari, 13. rosunas tres, 14. chavaram unam, 15. lanzenam unam de sagnari, 16. paria dua tinaglorum manuali, 17. limam unam, 18. par unum tinaglorum, 19. raspam unam, 20. paria quinque ferrorum.

_____________________________

ccxvi. 1415 novembre 3, Palerme; inventaire dotal de Thumia, fille d’Antonius Carpachii, épouse de Nicolaus di Lu Marabitu, c. P.; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. 28r-29r.

fol. 28v1. … thunicam unam panni de Virvi.

…2. Imprimis mataracia duo, unum purpurignum et unum de burdo

cum eorum traverseriis.3. Item par unum lintheaminum de serico.4. Item par unum lintheaminum alborum ad telas tres.5. Item cultram unam laboratam ad undas ad telas quatuor.6. Item cortinam unam de serico.7. Item mensalia quatuor.8. Item guardanappos quatuor.9. Item manutergia septem.10. Item tobaliam unam de serico.11. Item tobaliam unam de barba.12. Item dublecta duo ad opus sponsi.13. Item paria duo cuxinectorum.14. Item anterola tria.15. Item concam unam de ere.

Page 16: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots686 687

fol. 46r12. Item cortinam unam albam cum suo superchelo albo et frincis

et ritechellis albis et duobus laciis de serico viridi cum buctonis duobus perlis, extimatam unc. octo unc. viii.

13. Item tobalias viginti quinque albas de facie novas in duobus tockis, extimatas unc. duabus unc. ii.

14. Item quatuor tobalias de barba novas ad unum toccum, duas videlicet cum listis sarkis et alias duas sine listis, extimatas t. viginti t. xx.

15. Item tobalias octo de mensa cum listis de cuctono sarco in quatuor tockis cannarum viginti, extimatas unc. quatuor unc. iiii.

16. Item guardanappos quindecim in tribus tockis cannarum quindecim, extimatos unc. unam t. quindecim unc. i t. xv.

17. Item par unum scrigneorum deoratorum de Florencia usitato-rum, extimatum unc. duas unc. ii.

18. Item par unum aliud scrigneorum ferratorum de Messana usitatorum, extimatum unc. duarum t. quindecim unc. ii t. xv.

19. Item casseas duas de nuce laboratas, unam videlicet magnam et aliam parvam, extimatas unc. duas t. quindecim unc. ii t. xv.

20. Item tappetum unum usitatum de cassea, extimatum t. novem t. viiii.

21. Item bancalia tria de Francia cannarum novem, extimata unc. quatuor unc. iiii.

22. Item yconam unam cum un alia conecta parvula de avolio et cum glimpa de ycona et eius tobalia, extimatam unc. duabus unc. ii.

23. Item concam unam magnam de here russo fractam in duabus partibus et medicatam, extimatam unc una t. novem unc. i t. viiii.

24. Item bacilia quatuor plana de here jalino magna et parva et unum aliud bacile rotundum de eodem here jalino, extimata unc. una et t. sex unc. i t. vi.

25. Item picherium unum de here jalino et tria bacilia rotunda parva de eodem here et candelabra sex de eodem here jalino, extimata t. quindecim t. xv.

26. Item bacilia duo de here russo, extimata t. sex t. vi.27. Item mortare unum de mitallo sine pistono, non extimatum.

28. Item concam unam de here domaskino sullivatam et duas tafarias domaskinas de here sullivatas, videlicet de here jalno sullivatas ut supra, extimatas unc. duabus unc. ii.

29. Item copertam unam de perchia de serico chilestro virgatam de auro longitudinis cannarum duarum et dimidie, extimatam unc. tribus unc. iii.

30. Item plactas de piltro duodecim, videlicet quatuor magnas, quatuor mediocres et quatuor parvas, et parassides de piltro rotundos viginti tres et quinque planas de piltro et plactellos undecim de piltro, stagnatas duas et flascones duos de piltro ponderis rotulorum sexaginta, extimatas unc. duabus unc. ii.

31. Item mataracia tria usitata et cultram unam ad filellum et duo paria lintheaminum, non extimata.Summa summarum: extimacio dictorum arnesiorum ut supra extimatorum est unc. centum et quinquaginta unc. cil.

32. Item cayulam unam perlarum cum cannolichis de argento deaurato cum ysmaltis in medio, extimatam unc. sex unc. vi.

33. Item par unum de paternostris de perlis, extimatum unc. duabus unc. x.

34. Item frontale unum perlarum de ycona cum ysmaltis parvis duodecim et aliis ysmaltis quatuor magnis et cum buctonis perlarum quinquaginta et cum palio de villuto chilestro et cum ystillis et animalibus de auro, extimatum unc. decem unc. x.

35. Item par unum de paternostris de curallo usitatum cum dintigleriis de argento, extimatum unc. duabus unc. ii.

36. Item par unum chirchellorum de auro cum aquilis et ysmaltis et perlis et lapidibus ponderis unc. quatuor et minus ponderis unius carleni, extimatum unc. quatuor unc. iiii.

37. Item anulum unum de auro cum uno balaxo, extimatum unc. quatuor unc. iiii.

38. Item anulum unum de auro cum uno zaffino, extimatum unc. tribus unc. iii.

39. Item anulum unum de auro cum uno demante, extimatum unc. tribus unc. iii.

40. Item catinellam unam de argento ponderis unc. septem et trium quartorum, extimatam unc. una t. sex unc. i t. vi.

41. Item quatuor cuglarellas de argento et tacias sex de argento ponderis trium librarum, extimatas unc. quinque et t. sex unc. v t. vi.

Page 17: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots688 689

fol. 47r42. Item saleriam unam de argento deorato ponderis unc. octo et

dimidie, extiamatam unc. duabus unc. ii.43. Item lamperium unum de argento deaurato et ysmaltato

ponderis libre unius et unc. octo, extimatum unc. octo et t. novem unc. viii t. viiii.

44. Item picherium unum de argento fino ponderis librarum duarum et dimidie, extimatum unc. septem et t. quindecim unc. vii t. xv.Summa summarum: extimacio dictorum jocalium et argenti est unc. quinquaginta octo et t. sex unc. lviii t. vi.

______________________________

ccxviii. 1415 novembre 6, Palerme; inventaire dotal de Constancia, fille de feu Johannes di Lu Puzuni, épouse d’Antonius de Agustino11, c. P.: l’estimation prévue s’élève à vingt-cinq onces; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. 35v-36r.

fol. 35v1. … tunicam unam panni de Virvi.

fol. 36r2. Item mataracia duo et duo traverseria, extimata unc. tres.3. Item paria duo lintheaminum alborum, unum cum listis de

serico, extimata unc. duas t. septem g. decem.4. Item cultram unam laboratam ad undas, extimatam unc. tres. 5. Item paria duo cuxinetorum, unc. unam t. sex.6. Item mensalia tria cum listis sarkis, extimata unc. unam t.

septem g. decem.7. Item tobalias septem de facie, extimatas t. quindecim8. Item tobalias duas de serico, extimatas t. duodecim.9. Item dublectum unum ad opus sponsi, extimatum t. quindecim.10. Item interolas dus ad opus sponsi, extimatas t. quindecim.11. Item bacile unum de ere jalno, extimatum t. sex.12. Item antelectum unum, extimatum t. sex.

______________________________

11 Antonius de Augustino, entrepreneur de boucherie, jurat du Seralcadi en 1419-1420; Asp, Nd B. Bonnano 422, fol. 1r.

ccxix. 1415 novembre 9, Palerme; inventaire des biens de feu Antonius de La Sarda, au bénéfice de ses filles, Ysolda, femme d’Antonius de Arana, Chicca et Luchia; Asp, Nd B. Bonanno 421, fol. 193v-196r.

Une amandaie, “contrada” Favara. Une cannaie aux Cassari. Deux maisons à étage, deux maisons sans étage, un petit verger, et des maisons en ruine au Cassaro; une maison en ruine à l’Albergheria, ruga Balatorum.

fol. 196r1. Item matarazi dui usati.2. Item menzola para dui usati.3. Item cultra una usata.4. Item carpita una usata. 5. Item avantilectum unu novu et unu usatu.6. Item traverseri duy usati.7. Item cassi duy.8. Item archivancum unu.9. Item bancali unu.10. Item tabula di maniari cum li cassi.11. Item tuvagli di tabula duy, una lanza.12. Item bucti vacanti quatru.13. Item tina una cum tinellu.14. Item caldaria una.15. Item cuncumu unum.16. Item padella una.17. Item firratam unam.18. Item stagnatam unam.19. Item spitum unum.20. Item zappam unam.21. Item cugnatam unam et bacile unum.22. Item vegeti duas albas plenas vino.

______________________________

ccxx. 1415 novembre 13, Palerme; inventaire dotal d’Allegrancia, fille de feu Pachius de Jacupa, épouse de Nicolaus de Caccabo, c. P.; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. non numéroté.

Page 18: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots690 691

ccxxii. 1416 janvier 20, Corleone et Prizzi; inventaire des biens de feu la magnifique dame Margarita de Vintimilio12, femme du magnifique messire Matheus de Peralta13, au bénéfice du magnifique Raymundellus de Abella, fils de son premier mariage avec Nicolaus de Abella14; Asp, Nd5 G. Pittacolis 34, fol. 59v-64r.

fol. 59v1. Imprimis cortinam unam albam magnam pulcram.2. Item cortinam unam albam parvam3. Item cultram unam albam magnam laboratam ad buctunchellos.4. Item cultras tres albas usitatas.5. Item mataracia tria usitata.6. Item cultricham unam de pinna usitatam.7. Item saccum unum de lecto usitatum de cannavacio.8. Item par unum lintheaminum alborum de tela suctili magnorum

usitatorum.9. Item par unum et dimidium lintheaminum alborum usitatorum.10. Item travirserium unum de lecto usitatum.11. Item cultram unam de viluto /fol. 60r/ rubeo cum fundo de

auro magnam.12. Item cupertorium unum de serico chilestro imburdutum de

auro longitudinis cannarum duarum cum dimidia.13. Item pecium unum panni rubei listati de auro longitudinis

palmorum duodecim.14. Item cuxinos duos laboratos novos de auro.15. Item coctam seu choppam unam de zattani nigram cum

ornamentis laboratis de auro et cum cindato rubeo et viridi ex pedibus infoderatam in manicis de dorsis de vayris.

16. Item cotas seu choppas duas de panno nigro barsalonensis infoderatam de agninis nigris usitatam.

17. Item infurram unam de dorsis de vayris usitatam.18. Item pannos tres de lana vocata de Franza, videlicet unum co-

loris virdi, unum coloris rubei et reliquum coloris albi usitatos.19. Item copertorios tres de bancatis coloris virdi de Franza usitatos.

12 Fille de messire Guillelmus senior, probablement de la branche des barons de Ciminna.

13 Matheus et Margarita ont demandé la confirmation du fief de Palazzo Adriano et, au nom de Raymondettus de Abella, celle de Prizzi; Asp, Nd5 G. Pittacolis 34; 12.11.1414.

14 Sur Nicolau Abella, d’un lignage catalan du Pallars, chef militaire et seigneur de Palazzo Adriano, cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., pp. 834, 839 et P. Corrao, Governare un regno cit., pp. 257 et 530.

1. Imprimis mataracia duo, unum de tela xilandrata et reliquum purpurignum cum traverserio uno.

2. Item paria duo lintheaminum alborum ad telas tres.3. Item cultram unam laboratam ad undas ad telas quatuor.4. Item paria duo cuxinectorum alborum.5. Item cortinam unam cum listis sericis sex.6. Item copertam unam de perchia cum listis sericis.7. Item manutergia sex.8. Item tobaliam unam de barba.9. Item dublectum unum.10. Item anterolas tres.11. Item concam unam de ere ponderis rotulorum iii.12. Item bacile unum de ere jalno.13. Item caudariam unam parvam.14. Item bucalia duo.15. Item scrinea duo.

…16. tunicam unam panni de Virvi.

Le raysius Antonius de Buccacio ajoute deux onces en espèces.Et Antonius de Jacopa, frère de la mariée:17. tunicam unam panni de Perpiniana.

______________________________

ccxxi. 1415 novembre 23, Palerme; inventaire dotal de Barrisia, fille de feu Janinus de Sarzana, épouse de maître Matheus Lombardus de Nicosia, habitant de Palerme; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. non numéroté.

Deux maisons sans étage à l’Albergheria.1. Item mataraciorum duorum usitatorum de burdo xilandrato.2. Item unius traverserii.3. Item paris unius lintheaminum alborum ad telas tres.4. Item unius cultre albe laborate ad undas.5. Item unius cortine cum listis septem sericis. 6. Item unius carpite minate.7. Item unius avantilecti.

______________________________

Page 19: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots692 693

44. Item restas tres seu ganacas de ambris nigri.45. Item anulum unum de auro cum petra vocata curniola et

nuskicta una de argento et resta una parva cum curallis rubeis insimul legati.

46. Item claves parvas tres de argento.47. Item scrignectum unum parvum de aviroliu.48. Item scrignectum unum pictum de auro parvum.49. Item scrignectum unum parvum factum accubba pictum de

auro usitatum.50. Item buxurectam unam parvam de aviroliu de zabectu.51. Item caxectam unam parvam longitudinis palmi unius cum

coppa de argento.52. Item cuxinos duos de coyro.53. Item caxectam unam parvam usitatam ornatam de ramo cum

bucculis de mitallo.54. Item scrignos duos magnos neapolitanos.55. Item scrignos tres firratos usitatos.56. Item caxias duas de apeto usitatas.57. Item carpitas quatuor de lana albas usitatas.58. Caldaria una de mandra de here magna.59. Item caldariam unam de mandra parva de here.60. Item caldaroctam unam de mandra parvam de here.61. Item caldariam unam de here vocata mizana cum quodam

caldarono.62. Item pignatas seu ollas duas de ramo usitatas.63. Item spitos duos de ferro magnos usitatos.

fol. 61r64. Item padellam unam magnam usitatam.65. Item scutellas de piltro inter magnas et parvas xvi usitatas.66. Item ollam unam de mitallo usitatam.67. Item sigium unum rami usitatum.68. Item tiganectum unum de ramo usitatum.69. Item gratarola una de ferro usitata.70. Item cucharium unum de ferro fractum.71. Item focurarium unum de ferro magnum.72. Item focurarium unum alium de ferro parvum.73. Item concomum unum de ramo magnum usitatum.74. Item concomum unum de ramo parvum usitatum.75. Item concam unam de ramo jalno magnam usitatam.

20. Item tappetos duos usitatos ponendi in terra et sedendi super eisdem coloris rubei.

21. Item par unum de pugnaris de scarlata infoderatis de dorsis vayrorum.

22. Item palium unum de cona de viluto rubeo cum auro imburdu-tum et infoderatum de cindato viridi.

23. Item ensem unam cum argento deaurato in pomo cum quadam daga.

24. Item pelloctas albas vocatas de arminii nonaginta octo.25. Item cannas duas et dimidiam tele albe in uno tocco subtilis.26. Item mensalia duo magna usitata.27. Item pecios duos de serico albos laboratos seu listatos de serico

viridi vocato arcandoli.28. Item dagam unam seu cultellum unum cum manico de cristau-

do ornatam de argento deauratam.29. Item zonam unam de argento deauratam cum chinto de serico

nigro.30. Item tobaliam unam albam magnam usitatam.31. Item zonam aliam de argento cum chinto de coyro.32. Item coppam unam de argento magnam cum pedibus deauratam.33. Item pomum unum de argento deauratum.

fol. 60v34. Item tacias duas de argento, unam parvam et aliam magnam.35. Item flasconectum unum de argento parvum deauratum.36. Item faciolos duos de cutono jalinatos cum chimisiis seu listis

de auro.37. Item anulum unum de auro cum quadam petra vocata saffinu

coloris viridi.38. Item anulum unum alium de auro cum quadam petra vocata

granata.39. Item fidem unam de auro ad arma dictorum quondam magnifi-

corum dominorum Nicolai et domine Margarite.40. Item anulos duos alios de auro, unum cum quadam perna seu

margarita et alium cum quadam petra chilestra.41. Item sigillum unum de argento ad arma dicti magnifici domini

Nicolai.42. Item buxurectam de aviroliu albam parvam.43. Item cruchectam unam parvam de argento deauratam cum

quadam catinella de argento filato.

Page 20: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots694 695

fol. 63rLe château de Prizzi.Le château de Palazzo Adriano.______________________________

ccxxiii. 1416 mars 15, Palerme; inventaire dotal de Diana, fille de Pasqualis de Salerno, épouse de Petrus di Lu Baruni, c. P., qui constitue un douaire de deux onces; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. 198r-198v.

fol. 198r1. Imprimis mataracia duo, unum laboratum a lu gectu di

Marsala, alium xilandratum cum butana de burdo plena lana cum duobus traverseriis.

2. Item paria duo lintheaminum alborum ad telas tres.3. Item cultram unam precii unc. unius et t. decem et octo.4. Item chilonam unam.5. Item paria duo cuxinectorum alborum.6. Item cortinam unam precii unc. duarum.7. Item mensalia quatuor nova.8. Item guardanappi quatuor. 9. Item manutergia decem.10. Item tobalias de barba duas.

fol. 198v11. Item interolas tres.12. Item dublectos duos.

Une maison sans étage à l’Albergheria.______________________________

ccxxiv. 1416 avril 22, Corleone; inventaire des biens du monastère du San Salvatore15 ordonné par l’abbesse, sœur Johanna de Plaxentino, malade, en présence de huit sœurs; Asp, Nd5 G. Pittacolis 34, cahier glissé entre les fol. 33v et 34r (une copie en a été projetée aux fol. 33v-36r, laissés en blanc); la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société, p. 137.

15 Monastère de moniales bénédictines, attesté depuis 1380.

76. Item concas duas alias de ramo rubeo usitatas.77. Item bacilia tria de ramo jalno usitata.78. Item bacilia duo parva de ramo jalno usitata.79. Item mortarium unum de mitallo parva usitata. 80. Item concumectum unum de here parvum fractum capacitatis

unius quartuchii.81. Item campanam unam aque rose.82. Item caldariam unam veterem fractam.

Deux roncins, cinq ânes, deux ânesses.83. Frenum unum de mulo.

Trois esclaves sarrasins mâles, Catiri, Raymundus et Maxameta.

Une “massaria” à Prizzi, de neuf saumées de semence, entre froment et orge; quatorze bœufs et trois bouvillons:84. vomaris duabus, jugis duobus fornitis, zappulis tribus, calda-

rono uno, thumino uno de ligno mensurandi frumentum.

Une “mandra” de trente-deux vaches et dix-huit veaux:85. Item in eadem mandra, caldaronum unum usitatum.86. Item bacile unum rami usitatum.

Un roncin pour l’usage de la “mandra”.Cent trente moutons.Soixante porcs.87. Pro usu porcorum, zapponum unum, caldaronum unum.

Au château de Prizzi:88. Item de frumento salmas viginti existentes in castro Pericii.89. Item vegetes viginti plenas vino.

fol. 62r90. Item vegetes decem vacuas.91. Item tinas duas vindemiandi cum duobus tinoctis.92. Item carratellos tres vacuos.93. Item tumulos duos de ligno, unum ordei et reliquum frumenti.94. Item balistas quinque, infra quas est una de turno.95. Item bombardam unam de ferro.96. Item bombardam unam de mitallo parvam fractam.97. Item sanfoniam unam.98. Item in pecunia numerata unc. triginta.

Page 21: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots696 697

fol. 1v1. Item crucem unam de argento cum quadam tobalia.2. Item calicem unum de argento.3. Item cultram unam de cindato rubeo et jalno.4. Item mantellum unum de tania coloris infoderatum de cindato

rubeo.5. Item mantellum unum violatum infoderatum de cindato jalno

et rubeo.6. Item amictum unum pulcrum cum quodam frixio de auro et

duabus frixiis de perulis.7. Item grinpectam unam parvam listatam de auro et serico.8. Item grinpectam unam albam.9. Item amictum unum de viluto viridi, rubeo et violato iscacatum.10. Item tobaliam unam de serico quasi novam.11. Item tobalias duas de serico in pecia.12. Item tobaliam unam de serico magnam et pulcram.13. Item tobaliam unam de serico usitatam.14. Item tobaliam unam de serico. 15. Item tobaliam unam de serico usitatam.16. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam.17. Item tobaliam unam albam cum listis de serico nigro.

fol. 2r18. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam.19. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam. 20. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam. 21. Item tobaliam unam neapolitanam. 22. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam.23. Item tobaliam unam de serico.24. Item tobaliam unam de serico usitatam.25. Item tobalias tres alias de serico usitatas et perforatas.26. Item tobaliam unam de serico usitatam.27. Item albas tres pro presbyteris.28. Item tobaliam unam albam.29. Item tobalias duas laboratas sarchutas novas parvas.30. Item plumacellos duos de tania coloris cum puntupiso de auro

et serico.31. Item ysmaltas duas laboratas ad stillas de argento.32. Item coclearias iiiior de argento.

33. Item sigillum unum dicti monasterii de argento.34. Item scutos de argento albos seu planos in numero viii°.35. Item buxunectam unam parvam de ligno cum anulis tribus

de auro.36. Item caxectam unam parvam albam ornatam de ramo jalno.37. Item tafarias duas de ligno.38. Item tafariam unam magnam de ligno.

fol. 2v39. Item linteamen unum de serico usitatatum.40. Item casubulam unam albam.

Livres.41. Item calicem unum de piltro.42. Item bacilia tres de ramo.43. Item concas tres de ramo.44. Item caxias duas in quibus sunt supradicte res.45. Item mantellum unum de cindato rubeo infoderatum tela alba

pro Crucifiso.46. Item tobaliam unam aliam de serico usitatam.47. Item targam unam nigram.48. Item mantellum unum de tirella nigrum cum cindato rubeo.49. Item palium unum de altare nigrum.50. Item casubulam unam de panno serico viridi et infoderatam

cum cindato rubeo cum frixis.51. Item casubulam unam de panno serico violato infoderatam de

cindato rubeo cum frixis.52. Item casubulam unam de cindato rubeo cum frixis infoderatam

de cindato violato.53. Item amictum unum de viluto virdi cum tribus crucibus.54. Item amictum unum de viluto rubeo cum cum quodam frixio

in medio.55. Item amictum unum alium de panno serico scacatum cum

diversis coloribus et auro.

fol. 3r56. Item stolam unam de villuto viridi cum certis crucibus deau-

ratis.57. Item stolam unam de cindato violato et jalno et crucibus.58. Item stolam unam de cindato rubeo cum crucibus de auro.

Page 22: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots698 699

59. Item manipulum unum de tafita celestri.60. Item manipulum unum de tafita violato infoderatum de

cindato jalno.61. Item palium unum de altare de viluto viridi cum certis vayris.62. Item frontarium unum de auro pro altare cum quadam tobalia

de serico.63. Item tobalias tres de serico veteres pro altare.64. Item copertorium unum de altare de serico magnum.65. Item copertorium unum alium de altare de serico.66. Item tobaliam unam de serico parvam.67. Item grinpectam unam parvam.68. Item plumacium unum album tarrasiatum et unum alium de

tafita.69. Item scrignos duos ferratos.70. Item scrignum unum parvum ferratum.71. Item conas quatuor super altare magnum.72. Item candilerios duos de mitallo.73. Item angilos duos deauratos loco candileriorum pro altare.74. Item tobaliam unam super ligino.75. Item lamperios duos de ramo.76. Item cultram unam de cindato rubeo et jalno pro Crucifiso.

fol. 3v77. Item ovos de ramo iiiior pro lanperio.78. Item copertorium unum pro Crucifiso ad usum cotidianum.79. Item palium unum de altare de cindato rubeo.80. Item frontarium unum de orubello pro altare.81. Item palium unum de altare de serico de diversis coloribus

ysfaltum.82. Item tobaliam unam de serico usitatam.83. Item copertorium unum magnum pro Crucifisso de serico.84. Item conas novas parvas in numero x modici valoris.85. Item charonam unam cum certis scakis.86. Item tapitum unum magnum.87. Item barracamen unum laboratum.88. Item ampulucias iiiior de piltro.89. Item inborlachium unum cum listis de serico cum pindenciis.90. Item mensalia duo nova in pecia.91. Item mensale unum alium novum.

92. Item mensale unum alium quasi novum.93. Item mensale unum alium novum magnum.94. Item guardanappos duos.95. Item par unum lintheaminum de serico.96. Item manutergia tria alba.97. Item par unum lintheaminum alborum.98. Item lintheamen unum alium album.

fol. 4r99. Item plumacectum unum laboratum album.100. Item caxias duas de nuce, unam magnam et reliquam

parvam, existentes coram lecto domine abbatisse.101. Item caxiam unam de nuce parvam.102. Item taciam unam de argento.103. Item lectum unum ad usum domine abbatisse fornitum.104. Item cultram unam albam.105. Item lectos septem ad usum monialium fornitos cum caxiis

septem coram eisdem.106. Item certa instrumenta pertinencia ad dictum monasterium

reposita in quadam caxia in sagristia dicti monasterii.107. Item scrigneum unum parvum ferratum.108. Item tabulam unam de mensa magnam de nuce in refitorio.109. Item scrigneum unum magnum.110. Item tabulas alias de mensa tres.111. Item caldarias de mandra duas, quarum una est magna.112. Item caldaretas de mena quinque cum caldaronis.113. Item concomos sex inter parvos et magnos.114. Item quartarias de ramo duas.115. Item ferratam unam de ramo.116. Item bancale unum ad duas tabulas.

fol. 4v117. Item caxias tres usitatas et tristes.118. Item mayillam unam magnam.119. Item mayillam unam parvam.120. Item catenas tres de ferro.121. Item tripoydem unum.122. Item padellas duas.

Page 23: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots700 701

ccxxv. 1416 mai 17, Palerme; inventaire dotal de Flos, fille de Thomasius de Cathania, épouse de Nicolaus de Chirami, c. P.; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. 257v-258r.

fol. 257v1. Imprimis mataracium unum maltensem cum butana viridi.2. Item mataracium aliud de burdo facie et butana.3. Item traversaria duo.4. Item paria duo lintheaminum alborum ad telas tres cannarum

decem pro quolibet.5. Item cultram unam albam laboratam ad undas novem ad telas

quatuor.6. Item chilonum unum.7. Item antilectum unum.8. Item cortinam unam precii unc. duarum.9. Item paria duo cuxinectorum.10. Item manutergia octo.11. Item guardanappos sex.12. Item dublecti tres et anterolas tres ad opus dicti sponsi.

______________________________

ccxxvi. 1416 juillet 19, Palerme; inventaire dotal de Janna, fille de Puchius di Lu Murabitu, épouse d’Andreas Chamamia; la valeur du trousseau doit se monter à vingt-cinq onces; Asp, Nd A. Bruna 553, fol. 328r-328v.

fol. 328r1. … tunicas duas muliebres corporis predicte Janne.

Une maison à étage à l’Albergheria.2. In primis mataracia duo burdi xilandrati cum traverseriis duo-

bus, extimata unc. quatuor et t. duodecim.3. Item par unum lintheaminum alborum ad telas tres cum eorum

ritichellis, extimatum unc. unam t. decem et octo.4. Item par aliud lintheaminum de serico, extimatum unc. duas.5. Item cultram unam albam laboratam ad omnes labores, exti-

matam unc. quatuor.6. Item cultram unam ad undas ad telas quatuor, extimatam unc.

duas t. quindecim.7. Item paria duo plomazellorum, unum laboratum ad aquum et

reliquum serico coloris rubei, alium album.

123. Item sigios duos de ramo.124. Item stagnatam unam usitatam.125. Item stagnatas duas usitatas.126. Item pignatam unam de mitallo.127. Item pignatam unam de ramo.128. Item tobalias de mensa x ad usum cotidianum.129. Item guardanappos quinque novos.130. Item guardanappos usitatos iiiior.131. Item caxias duas usitatas.132. Item scrignum unum in quo sunt predicte tobalie.133. Item scrignos duos magnos existentes in domo dicta la dis-

pensa vecha, in quibus sunt diversa opera de terra sicud sunt.134. Item scutelle et alia.135. Item de stagno peccios xii et salceros vi.136. Item de frumento salmas sex.137. Item de farina salmas septem.138. Item paria tria trispidum de mensa.139. Item campanam unam aque rose.140. Item vegetes sex plenas vino.141. Item vegetes novem vacuas existentes in dispensa.142. Item carratellum unum.143. Item tinam unam de ligno.144. Item pecias liiii casey. 145. Item paria equicaseorum xxviii.146. Item molas duas pro cintimulo.147. Item statera una de mitallo.148. Item tabulas sex de zappino pro porta fienda ecclesie.149. Item certa alia bona suppelectilia modici valoris. 150. Item basa apium cum apibus viginti octo communia cum

Imperatore catalano.Trois ânes.Deux cent douze moutons.Soixante-neuf vaches “dont deux taureaux”.Deux bœufs.151. Item vegetes tres existentes in terra Corilionis in posse

Vincencii de Milano.152. Item vegetem unam aliam usitatam in posse serri Antonii

Marci.______________________________

Page 24: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots702 703

8. Item par aliud plomazellorum de serico rubeo, extimatum unc duas.

9. Item cortinam unam cum listis sericis xviii cum sua ritichella, extimatam unc. quinque.

10. Item tobalias duas de serico, extimatas t. duodecim.11. Item mensalia tria, extimata unc. unam.12. Item guardanappos tres, extimatos t. decem.13. Item tobaliam unam de barba, extimatam t. tres.14. Item dublecta duo ad opus sponse, extimata unc. unam.15. Item anterolas tres ad opus predictorum, extimatas t. xviii.16. Item concam unam de ere, extimatam t. septem g. decem.17. Item bacile unum et duo bucalia, extimata t. duodecim.

______________________________

ccxxvii. 1417 juin 6, Palerme; inventaire dotal de Thumia, fille de Raynerius di Lu Chachalu, épouse de Simon Pescus; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 367v-368r.

fol. 368rPromis, en espèces: quatre onces.1. Item tunicam unam corporis prefate Thumie.

Reçu:2. Imprimis mataracia duo tele xilandrate plena lane cum duobus

traverseriis, extimata unc. quatuor.3. Item par unum lintheaminum alborum ad telas quatuor cum

ritichellis, extimatum unc. una et t. quindecim.4. Item par aliud lintheaminum de serico, extimatum unc. duabus.5. Item cultram unam ad undas laboratam ad telas quatuor,

extimatam unc. quatuor.6. Item cortinam unam cum listis sericis sex, extimatam unc. sex.7. Item mensalia tria, extimata unc. una.8. Item tobalias de facie septem, extimatas t. xxi.9. Item tobaliam de barba unam, extimatam t. sex.10. Item dublecta duo ad opus sponse, extimata unc. una.11. Item anterolas tres dicte sponse, extimatas t. xxxii et g. x.12. Item concam unam de ere, extimatam t. sex.13. Item bacile unum de ere jalno.14. Item bucalia duo et maraxia duo, extimata t. x g. x,15. et tunicam predictam.

______________________________

ccxxviii. 1417 juin 10, Palerme; inventaire dotal de Gintilis, fille de feu Dominicus de Marsala, épouse de Lancia de Lu Sindicu, citoyen de Catane; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 378r.

fol. 378r1. In primis mataracia duo, unum tele xilandrate, alium a lu gectu

de Marsala, cum uno traverserio.2. Item paria duo lintheaminum alborum ad tres telas.3. Item cultram unam precii unc. unius.4. Item suprachelum unum.5. Item casseas tres de abbito.6. Item scrineum unum ferratum.7. Item bacile unum de ere jalno.8. Item cuncumum unum de ere.9. Item tripodem unum.10. Item cuxinecta duo alba.11. Item mensalia duo.12. Item tobalias de facie quinque.13. Item antelectum unum.

______________________________

ccxxix. 1417 juin 16, Palerme; inventaire des biens de feu maître Angelus de Asaro, c. P., au bénéfice de donna Janna, sa veuve et héritière universelle; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 390v-391r.

fol. 390vUne vigne, « contrada » Porta Mazara.Une maison à étage à l’Albergheria.1. Item mataracia duo vetera plena lane cum uno traverserio.1. Item paria duo lintheaminum alborum.2. Item carpitas duas, videlicet unam albam et reliquam virgatam. 3. Item pecias tabularum tres.4. Item bancatum unum ad duos caxonos.5. Item caxeam unam de abbitu.6. Item scrigneum unum vetus.7. Item tilarum unum.8. Item vegetes duo veteres.9. Item bancatum alium.

Page 25: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots704 705

10. Item caldariam unam de ere.11. Item pavisium unum vetus.12. Item par unum trispidum veterorum.13. Item cuxinum unum album.14. Item yconam unam, candelam unam de ferro.15. Item crivos duos.

______________________________

ccxxx. 1417 août 23, Corleone; inventaire des biens communs entre feu Rikina, épouse de maître Andreas Spallicta, barbier, et son mari, à la demande de Bartholomeus Cavallus, père de la défunte et tuteur de Bectus et de Belrisia, fils mineurs de Rikina et de Johannes de Vantagio, son premier mari; Asp, Nd5 N. Bracco 7, fol. 92v°-97r; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société, pp. 137-138.

fol. 93r1. In primis saccum unum de lecto usitatum.2. Item mataracia tria magna et unum parvum usitata.3. Item cultram unam albam usitatam.4. Item plumacia duo plena plumiis de lecto usitata.5. Item carpitas duas et unum barracamen usitata.6. Item cultram unam aliam albam usitatam.7. Item barracamina duo usitata.8. Item drapelli tres usitati.

fol. 93v9. Item diploydes duo muliebres usitati.10. Item bancum unum antelectum usitatum.11. Item imborlachium unum cum listis de seta.12. Item caxiam unam de abieto usitatam.13. Item bancum unum ad duos caxonos usitatum.14. Item caxiam unam aliam usitatam.15. Item caxictas duas alias usitatas.16. Item trispidem unum de lecto usitatum.17. Item manutergia sex in pecia.18. Item guardanappam unam albam.19. Item camisiam unam muliebrem nondum sutam.20. Item sertam unam amblarum cum juvectis et curallis miscis

usitatam.

21. Item cayulam unam de auro et serico usitatam.22. Item pecia duo frexiorum de auro usitata.23. Item marzupium unum magnum cum aquila usitatum.24. Item ysmaltos decem et octo de argento et unum par

dentigleriorum.25. Item anulum unum et fidem unam de argento deaurato.26. Item par unum chirchellorum de argento deaurato.27. Item mantellum unum cindati rubei infoderatum de tirella

usitatum.28. Item buctonos duodecim stami jalni filati.29. Item cultrectam unam albam usitatam.30. Item plumacellum unum album vacuum usitatum.31. Item lapides vitrecias decem in unum marzupium usitatum.32. Item rotulos mannarum duos et dimidium.33. Item buctonos quinque lini filati.34. Item faxiam unam rubeam.35. Item palmos sex tele albe.36. Item tobalias duas de serico.37. Item spitum unum de ferro.38. Item vegetem unam musti recipiendi a Perino de Punzono.39. Item lane violate filate buctonos centum octo.40. Item lane viridis buctonos quatuor et quatuor alios buctonos

lane nigre.

fol. 94r41. Item tacias de argento duas.

Un livre.42. Item lauderium unum divisum viridem et album dicti quondam

magistri Andree usitatum.43. Item lane jalne buctonos quadraginta44. Item lane rubee filate quatuordecim.45. Item lane viridis buctonos undecim.46. Item lini filati crudi buctunum unum.47. Item par unum caligarum coloris celesti usitatarum dicti

magistri.48. Item caldaronum unum de here usitatum. 49. Item mundellum unum usitatum.50. Item manganellum unum usitatum.51. Item bacilia duo de here plano usitata.

Page 26: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots706 707

52. Item bacilia duo de peltro usitata.53. Item par unum molectarum usitatarum.54. Item ensem unam usitatum.55. Item chavironos duos serraticios de abiete usitatos.56. Item salcerias duas de peltro.57. Item mensalia duo brevia usitata.58. Item manutergia quatuor usitata.59. Item paria duo pectinum de lana60. Item canistrum unum de vergis.61. Item concam unam de here usitatam.62. Item farine salmam unam in quatuor sackis.63. Item mensam unam comedendi cum uno trispide coniunto

usitatam.64. Item candelam unam de ferro usitatam.65. Item canicia duo vacua usitata.66. Item pisiam unam lini.67. Item vegetes quatuor de mena usitatas.68. Item unum carratellum usitatum.69. Item barrilia sex.70. Item in pecunia numerata unc. quatuor.71. Item clamidem unam de dolo, precii t. viginti septem.

Un livre de barbier.

fol. 94v72. Item tripodem unum de ferro usitatum.73. Item tigamum unum de here usitatum.

Un pourceau nourri dans la maison.74. Item linteamina quinque alba usitata.

Créances.75. Item manicum unum de calderia magna de ferro.76. Item birrugium unum sine manico usitatum.77. Item czapponum unum et czappullam unam usitata.78. Item campanam unam eream usitatam.79. Item certa alia ferramenta modici valoris.80. Item chierias duas de ligno usitatas.81. Item tabernaculum unum barbitonsoris cum certis rasolis et

hostivilibus dicte apothece usitatum.82. Item librum unum et unum alium tabernaculum usitatum. 83. Item quandam molectam acuendi ferra, extimatam t. tres.

______________________________

ccxxxbis. 1417 août 23; inventaire des biens dotaux de feu Rickina, femme de maître Andrea Spallicta; Asp, Nd5 N. Bracco 7, fol. 98r-99r.

fol. 98r1. Imprimis imborlachium unum cum listis, usitatum.2. Item barracamen unum, usitatum.3. Item plomacerium unum de lecto plenum pluma, usitatum.4. Item mataracium unum purpurignum, usitatum.5. Item saccus unus de lecto, usitatus.6. Item cultra una alba, usitata.7. Item drapelli duo, usitati.8. Item canicium unum, usitatum.9. Item pisia una de lana.10. Item carpita una, usitata.11. Item diploys una muliebris quasi nova.12. Item bancum unum antelectu, usitatum.13. Item caxiam unam de abeto.14. Item bacilia duo, unum plactum de here flavo et aliud

rotundum, usitata.15. Item unum manganellum, usitatum.16. Item bacile unum de peltro et unum spitum de ferro, usitatos.17. Item tobalie due de serico magne, usitate.18. Item farine thuminos octo.19. Item cammisia una muliebris nova nondum suta.20. Item mensale unum magnum, usitatum.21. Item cultrecta una infaxiandi, usitata.22. Item tovaglonum unum usitatum.23. Item tacia una de argento catalaniski laboris ponderis sex

unc. denta una quarta.24. Item anulus unus de argento et septem lapides vitrie diverso-

rum colorum.

fol. 104v25. Item dintigleri tres de argento, usitati.26. Item pecium unum frixii de cuctuni zarco, usitatum.27. Item resta una ambrarum cum zuectis et curallis permiscis,

usitata.28. Item marsupia duo, quorum unum est de villuto rubeo cum

aquila depicta, usitata.

Page 27: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots708 709

29. Item tripodum unum de ferro, usitatum.30. Item rotulum unum manarum de lino.31. Item quatuor buctoni lini filati.32. Item faxia una panni rubei, usitata.33. Item lane filate rotuli duo et buctoni duo. 34. Item stami filati rotulum unum et buctoni tres coloris jalni.35. Item lane virdis filate buctonos septem.36. Item lane rubie filate buctonos septem.37. Item chavironos duos de abeto, usitatos.38. Item conca una de here usitata et mundellus unus ferratus

usitatus.39. Item par unum molectarum molendi sal, usitatarum.40. Item cannistrum unum et incisoria duo de ligno, usitata.41. Item par unum pectinum de lana, usitatorum.42. Item tabulerium unum de mandra, usitatum.43. Item mantellus unus cindati rubei cum tirella nigra, usitatus.44. Item par unum linteaminum alborum, usitatorum.

Des créances. 45. Item caczam unam de here conficiendi recoctam, usitatam.46. Item certa ferramenta fracta et modici valoris, in quibus est

unum virugium, unum macium de ferro et una czappa fracta.

fol. 99r47. Item in pecunia numerata unc. auri due t. viginti unus.

______________________________

ccxxxi. 1417 septembre 6, Palerme; inventaire des biens de feu maître Michael de Tubia, chirurgien catalan, fait au bénéfice de ses frères, habitant en Catalogne, par le vénérable dom Anthonius de Rodos, chanoine de la Chapelle palatine. Ces biens étaient conservés dans la boutique de maître Antonius Romanus, apothecarius; Asp, Nd N. Maniscalco Spezzone 209N, fol. 14v-16r.

fol. 14v1. … quandam magnam caseam de chuppo novam clausam, quam

aperiri minime potuymus defectu clavis minime existentis, peciitque [dominus Anthonius] propterea vi aperiri et ipsam ca/fol. 15r/siam et omnia bona in ea existencia […] res et bona infrascripta, videlicet:predictam casiam intus quam erant bona infrascripta, scilicet:

2. stoccum unum cum vagina sine trispellis et sine cannipulis.3. Item ysmiriglium unum novum.4. Item tabolam unam de signis seu storlabium.5. Item santorionum unum parvum cum cordulis de here.6. Item birrinam unam.7. Item raxolum unum sine manico.8. Item padellam unam de ferro parvam novam.9. Item rasolum alium unum cum manico de osso albo.10. Item candelam unam de ferro dublam novam stagnatam.11. Item certa ferramenta diversarum manerierum de ferro ad

opus medici cirurgici, in numero octuaginta duo, computatis in eis birrinis duobus et duabus peciis limarum, existencia intus quandam casectam parvam cum modica quantitate surfari seu cavigle.

Livres et instruments notariés.

fol. 15v12. Item et certas res modici valoris.

fol. 16rUne maison à la Conceria, contrata Malicoquinati.

fol. 16vIn qua domo invenimus bona infrascripta, videlicet:

13. molam unam magnam pro amolando cum suis stivilis.14. Item bornias quindecim vacuas depictas usitatas.15. Item glarolum unum viride vacuum et certas alias res modici

valoris existentes in quodam tabernaculo de novo affixo in dicta domo.

16. Item chieriam unam.17. Item costanam unam.18. Item scalam unam veterem.19. Item tabolam unam de abito cum duobus chabronibus.20. Item chinturas duas de coyro de bonecta.21. Item cucharas duas ligno, una de maccaronibus et reliquam

pro cuchinando.22. Item crivectum unum parvum.23. Item vegetem unam vacuam.24. Item carratellum unum cum modica quantitate aceti.

Page 28: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots710 711

25. Item chaseriam unam usitatam.26. Item mortare unum de marmore.27. Item ferlicia duo pro sedendo.28. Item tinellum unum.29. Item pignatam unam de terra.30. Item par unum forficulorum.31. Item serram unam ad opus faciendi manicos de raxolis.32. Item rasolum unum sine manico.33. Item chieriam unam fractam.34. Item tinellum unum aliud.35. Item lecteriam unam cum sua cannaria.36. Item lanciam unam cum suo ferro.37. Item glarolos quinque vacuos.38. Item spitum unum de ferro.39. Item palam unam de ferro.40. Item tabulam de mensa unam de ligno cum suis trispidibus.41. Item mantichi duos, unum parvum aliud magnum, usitata.42. Item tabolam unam pro sedendo.43. Item cannolum unum de here.44. Item virgam unam de ferro.45. Item vasa duo de ligno pro faciendo candelas de sivo.46. Item quartariam unam viridem vacuam.47. Item xinbile unum.48. Item strevam unam de ferro.49. Item ollas seu pignatas duas, unam de here cum suo copercho

et aliam de terra.50. Item seram unam cum sua clavi.

______________________________

ccxxxii. 1417 octobre 14, Palerme; legs testamentaires de donna Rosa, veuve de ser Nicolaus de Castronovo, qui institue son héritier le prêtre Bectus de Henrico, son parent; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 111v-113r.

fol. 113rLegs à Garita, fille de Simon di lu Tudisco, pour son mariage:1. … mataracium unum.2. Item par unum lintheaminum de serico.3. Item cultram unam albam precii unc. auri unius.4. Item tobalias de facie sex.

5. Item mensalia duo.6. Item dublectum unum.7. Item anterolam unam.8. Item caudariam unam de ere.9. Item bacile unum de ere jalno.10. Item concam unam de ere et tobaliam unam de barba listatam.

Legs à la femme d’Orlandus di lu Judichi:11. suam thunicam coloris nigri.

Legs à Flos, femme de Johannes de Regina:12. clamidem unam muliebrem suam coloris nigri.

______________________________

ccxxxiii. 1417 octobre 17, Palerme; inventaire dotal de Janna, fille de maître Nicolaus de Tripi, épouse de Petrus de Michaele; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 118v-119r.

fol. 118v 1. In primis mataracia duo, maltensem et reliquum xilandratum

cum duobus traversariis plenis lane, extimata unc. sex. 2. Item par unum lintheaminum alborum ad telas duas cum

ritichellis, extimatum unc. tribus.3. Item aliud par lintheaminum alborum, extimatum unc. duas.4. Item cultram unam ad undas laboratam ad telas tres cum

ritichellis, extimatam unc. quatuor.5. Item par unum cuxinectorum de cindato rubeo.6. Item par unum alium laboratum ad puntupisulu et reliquum

album, extimata unc duabus.7. Item tobalias de facie cum listis sericis xi, extimatas unc. unam.8. Item mensalia tria, extimata unc. unam t. vii g. x.9. Item guardanappos cannarum quatuor, extimatos t. xxii g. x.10. Item tobalias duas de serico, extimatas t. xv.11. Item bacilia duo de ere jalno, extimata t. xv.12. Item bucalia duo et maraxia duo et candilerium unum,

extimata in summa t. xv.13. Item concam unam et padellam unam de ere, t. xii.14. Item tobalias alias tres, extimatas t. tribus.15. Item cortinam unam de serico, extimatam unc. septem.

Page 29: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots712 713

16. Item cayulam unam de oro et imperlatam unam cum ismaltis et cuclarellam unam de argento, extimatas in summa t. xv.

17. Item et thunicam unam coloris chilistrini cum buctonis perlarum xxiiii, extimatam unc. duabus.

______________________________

ccxxxiv. 1417 décembre 15, Alcamo; inventaire de la tutelle d’Andriocta de Aurea, fils et héritier de feu dame Ysabella de Aurea16 et de Johannes de Ytria, dit de Passaneto; Asp, Nd Tabulario San Martino delle Scale 876 (copie du xvie siècle).

La moitié d’un hôtel et une vigne à Palerme, quartier de Seralcadi.Le quart de trois “massarie”, de deux cents vaches, de soixante chevaux.Cent onces sur les revenus de Pantelleria, de Calatafimi, de Castellammare del Golfo et de Calatubo.1. Imprimis corona de argento deaurata in peciis viginti cum perlis

grossis ducentis decem.2. Item grilectus unus ad modum Janue cum perlis grossis ducen-

tis quatraginta tribus.3. Item unus grilectus de perlis numero nonaginta tribus.4. Item georlanda una de perlis mediocribus cum postis sexdecim.5. Item georlanda una de perlis mediocribus cum postis quindecim

cum ismaltis octo.6. Item grilectus unus cum perlis mediocribus numero tricentum

et sex.7. Item stilecti17 duo de perlis minutis cum postis perlarum tri-

ginta una.8. Item campanonus unus ad modum Janue cum perlis grossis

decem et ysmaltis ad arma de Aurea.9. Item stirectus18 unus de perlis mediocribus cum postis perlarum

undecim.10. Item cingulum unum muliebrem de serico et auro cum postis

de perlis grossis quadraginta et perlarum mediocrium viginti.

16 Isabella Doria, fille de Nicoloso, seigneur de Calatafimi et de Castellammare del Golfo (cf. A. Marrone, Repertorio cit., pp. 69-70), avait épousé Giovanni Itria, qui avait relevé le nom des Passaneto, barons du casal de Baida, proche de Castellammare del Golfo, sans doute le patronyme de sa mère; G. Silvestri (ed.), G. L. Barberi, I Capibrevi cit., iii, p. 15.

17 Erreur probable de transcription; lire: stikecti.18 Erreur probable de transcription; lire: stikectus.

11. Item par unum manicarum muliebre de villuto rubeo et scar-leto cum buctonis perlarum centum viginti quatuor.

12. Item buctoni de perlis mediocribus rotundi triginta tres.13. Item buctoni placti de perlis mediocribus quadraginta.14. Item tunica una parva de panno florentino.15. Item rotundellus unus de scarleto parvum cum buctonis gros-

sis tribus de perlis minutis. 16. Item buctoni tres placti de perlis mediocribus.17. Item cappuceum unum de panno violato imperlatum in capite

et in cauda.18. Item buctoni tres grossi rotundi de perlis mediocribus.19. Item rotundellus unus de scarleto cum buctonis tribus de

perlis mediocribus.20. Item par unum manicarum de billuto violecto cum frixis et

buctonis parvis perlarum quadraginta perlarum. 21. Item chucca una muliebris de Brussella coloris rubei cum

buctonis mediocribus de perlis quadraginta quatuor et frixis.22. Item cappuceus unus de scarleto laboratus auro et postis

perlarum minutarum sex.23. Item intrizanti tres de auro ad modum Janue cum buctonis

perlarum octoginta.24. Item perlarum novarum uncie duodecim et quarta precii flore-

norum quindecim pro qualibet uncia que consistent in labore paris unius manicarum pro maiore parte.

25. Item anuli de auro novem cum lapidibus preciosis, videlicet balaxiis duobus grossis, niculo uno, zacfino uno, diamantibus duobus, ysmiraldo uno, calcedonio uno, granatis duabus.

26. Item zona una magna de argento deaurato super cinto de coyro cum peciis decem et octo.

27. Item zona alia magna de argento deaurato super cinto de seta nigra cum peciis decem et octo.

28. Item zona una magna deaurata ad bucculam super cinto de coyro cum peciis decem et septem.

29. Item zona una mediocris de argento deaurata super cinto de serico nigro cum barrectis et smaltis triginta sex ad bucculam.

30. Item zona alia de argento deaurata ad bucculam super cinto de sabasto cum barris, ismaltis, buccula et mordente octoginta quatuor.

31. Item zona alia ginuisca de argento deaurata super cinto de sabasto cum barris, ismaltis, buccula et mordente octoginta septem.

Page 30: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots714 715

32. Item zona una de coyro cum barris, buccula et mordente deauratis quatuordecim.

33. Item scurrionus unus de argento super cinto serico et auro cum buculla, mordenti et barris sexaginta una.

34. Item scurrionus unus de serico celestro cum barris argenteis deauratis, buccula et mordenti centum quinquaginta quinque.

35. Item stagnata duo de argento ad armas de Aurea.36. Item picherius unus de argento cum duobus ysmaltis.37. Item bacile unum rotundum de argento albo.38. Item tacia una ad pedem de argento cum coperchio de argento

deaurato cum duobus ysmaltis.39. Item goctus unus ad pedem deauratum cum coperchio de

argento deaurato.40. Item tacia una magna de argento deaurato.41. Item saleria una magna de argento ismaltata ad arma de

Aurea cum tribus plactellis parvis et una cucharella de argento deaurato.

42. Item cucharelle deaurate undecim cum uno glande in capite cuiuslibet.

43. Item cucharelle de argento xv.44. Item taccie de argento quatuor cum uno ysmalto pro qualibet

ad arma de Aurea.45. Item taccie decem de argento sine ysmaltis.46. Item taccie rotunde de argento quatuordecim.47. Item taccie due rotunde de argento cum uno ysmalto pro

qualibet.48. Item taffaria de ligno cum labore parcium Cathay.49. Item pecie de argento ismaltato ad arma de Aurea quinquaginta

octo.50. Item ismalti de argento deaurato ad arma predicta septuaginta

septem.51. Item buctoni ad filum de argento deaurato ginuisco triginta

novem.52. Item tunica de scarleto muliebris cum vayris in fimbriis et

buctonis deauratis genuiskis nonaginta.53. Item tunica una muliebris de Brussella de grana pagunacia

cum variis fimbris et buctonis deauratis genuiskis nonaginta quinque.

54. Item chipresius unus de panno paunacio de Brusella de grana cum vayro in fimbriis et armellinis in manicis.

55. Item chipresius muliebris panni auri cum armellinis in manicis.

56. Item clamis una de villuto rubeo romanisco foderata ventris vayrorum.

57. Item cipresius unus de villuto predicto cum vayris in fimbris, frixis aureis in capizana et in manicis armellinis.

58. Item chiprisius unus muliebris de camuca romanisco cum frixis in capizana et vairis et fimbris et manicis.

59. Item cipresius unus muliebris de jambillocto cilestro cum maglectis argenteis.

60. Item tunica una muliebris de Brusella rosea de grana cum frinxis ad arma de Aurea cum buctonis de perlis quinquaginta de quibus buctonis super facta est mentio.

61. Item frixii de argento albi laborati cannarum trium palmorum sex.

62. Item frixius unus longitudinis palmorum quinque pro muni-cione unius capucii.

63. Item frixius unus de auro longitudinis palmorum sex.64. Item par unum manicarum de cindato rubeo cum buctonis

parvis rotundis de argento deaurato sexaginta novem.65. Item buctoni de argento rotundi parvi albi octuaginta in

quadam tunica muliebre parva.66. Item argenti filati deaurati et albi in quadam tunica partita

muliebri parva de Florencia.67. Item buctoni parvi rotundi deaurati quinquaginta sex de

argento positi in quadam tunica muliebri parva de scarleto. 68. Item cortina una magna de serico cum retibus de seta rubea. 69. Item imburlachium unum de bide barbariscum cum laboribus

ad arma predicta.70. Item cultra una de burdo barbarisco cum fodera celestra.71. Item cultra una alba ad undas de tela coctognina.72. Item cultra una alba usitata ad undas.73. Item cultra una alia usitata ad undas.74. Item cultra una de burdo lixandrino usitata cum butana

cilestra.75. Item cultra una alba ad undas usitata. 76. Item cultra una alba cotonina usitata.77. Item cultra una usitata ad omnes labores.78. Item cultra una alia cotonina usitata ad placias amplas.79. Item cultra una alia usitata ad undas.

Page 31: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots716 717

80. Item cultra una alia pomellata nova.81. Item cultra una de burdo lixandrino usitata cum butana

cilestra.82. Item cultra una alia pomellata usitata.83. Item cultre due albe usitate.84. Item cultra una alia magna de sammito rubeo cum butane de

cindato rubeo. 85. Item alia cultra usitata ad undas. 86. Item cultra una de tela cotonina usitata ad placias largas.87. Item tunica una muliebris parva de camoca cum buctonis de

argento rotundis deauratis quadraginta octo.88. Item jipponus unus parvus de camuca cum buctonis de

argento triginta tribus.89. Item copertorium unum de lecto pani catalaniski.90. Item copertorium de isto panno novum.91. Item copertorium aliud de corectis barbariskis. 92. Item farde due lintheaminum alborum magnorum.93. Item paria duodecim lintheaminum usitatorum.94. Item copertorium unum de percha de serico foderatum tela

alba.95. Item lintheaminum alborum magnorum paria quinque cum

dimidio.96. Item lintheaminum alborum pro familia paria quatuor.97. Item imburlachius unus cum listis sericis.98. Item tappeti de Romania parvi tres.99. Item copertorium de perchia album barbariscum cum gimusiis

nigris.100. Item tobalie due genuisce laborate auro et seta.101. Item copertorium de percha.102. Item fundus unus de cultra de seta et auro laboratus.103. Item coxinelli duo de serico laborati.104. Item coperta una de percha barbarisca cum gimusiis viridibus.105. Item guardanappi quatuor novi ad unum filum longitudinis

palmorum xii pro quolibet.106. Item guardanappi quinque parvi ad uno filo.107. Item mensale unum usitatum.108. Item mensale unum novum magnum.109. Item mensale aliud magnum novum.110. Item guardanappus unus magnus usitatus.111. Item mensalia alia magna nova novem.

112. Item guardanappi de mensa ad unum filum tres novi.113. Item guardanappi duo in duobus toccis.114. Item mensalia nova magna novem.115. Item guardanappi magni novi in tribus toccis suptiles septem.116. Item guardanappi magni novi quatuordecim in toccis

quinque. 117. Item tobalie due pro mensa grosse.118. Item mensale unum novum magnum.119. Item tobalie alie parve pro manu viginti novem in uno filo.120. Item mensalia pro usu domus octo. 121. Item dublectorum novorum tocci septem.122. Item tele suptilis tocci duo.123. Item manutergia duo.124. Item tobalia una grossa pro pedibus.125. Item tele alterius grosse tocci duo.126. Item tobaliarum pro familia toccus unus.127. Item tobalie due grosse nove pro pedibus ad unum filum.128. Item toccus unus tele virgate de cuctono tinto pro cuxinis.129. Item imbolium sete storte unum.130. Item sete nigre et rubee ut supra.131. Item imbolium unum sete crude, fardellum unum.132. Item pecie vayrorum cum dossis centum.133. Item pecie vayrorum romanisce in duabus macciis centum.134. Item materacia magna quinque usitata plena lane barbarisce.135. Item cutricha una de penna.136. Item citrinum unum magnum.

Une esclave de Berbérie, Catherina, et sa fille, Aloysia.Une autre esclave, Montina, et son fils, Martinus.Une autre esclave, Agnesia, et son fils, Janazo.Une autre esclave, Antonia, son fils, Franciscus, et sa fille, Dominica.Une autre esclave, Catherina, veuve de Philippus Maci, tenue de servir encore quatre ans. 137. Item par unum scrineorum depictis de Pisis. 138. Item caxia una magna de nuce.139. Item par unum scrineorum ferriatorum parvorum usitatorum.140. Item bancale unum magnum ad duos caxionos.141. Item bancale unum ad tres caxonos.142. Item caxecta una de nuce.143. Item buctoni de perlis grossis ad genuiscam cum buctonis de

perlis mediocribus.

Page 32: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots718 719

144. Item scrineum unum pisaniscum.145. Item bancale unum de abiete ad tres caxonos.146. Item caxia una de abiete.147. Item bancalia duo de abiete ad duos caxionos pro qualibet.148. Item bancale unum usitatum ad tres caxonos.149. Item cuxinecti septem de tela alba circumdati cindato rubeo.150. Item quartaria una de here.151. Item pelvis una de here rubeo mediocris.152. Item bacile unum domaskinum rotundum.153. Item bacilia tria rotunda de here jalno.154. Item cuncumus de here rubeo magnus. 155. Item cuncumi duo mediocres de here rubeo.156. Item cuncumus unus parvus de here rubeo.157. Item ferrate tres.158. Item flaschi de piltro inter mediocres et parvos quatuor.159. Item caldaria una de here rubeo.160. Item traversaria duo magna.161. Item mortaria duo de mitallo.162. Item tappetus unus de Romania parvus. 163. Item tappeta barbarisca sex.164. Item tappeta duo magna de Romania nova. 165. Item carpeta una de lana jalna et nigra.166. Item cuxinus unus magnus.167. Item cuxinecti de camuca rubeo duo ad laborem de auro et

seta viridi et violata.168. Item caxia una de abiete magna.169. Item caxia alia de abiete.170. Item mensalia magna sex.171. Item mensale unum magnum cum listis sericis.172. Item guardanappi duo in uno tocco.173. Item guardanappi quatuor ad unum filum.174. Item guardanappi duo ad unum filum novi magni.175. Item guardanappi tres in tribus peciis.176. Item tobalie due de pedibus.177. Item caxia una de nuchi usitata.178. Item caxecta una de chuppo.179. Item tele albe tocci tres.180. Item manutergia ad unum filum septem nova.181. Item manutergia ad unum filum quinque.182. Item manutergia sex ad unum filum nova.

183. Item par scrineorum firratorum.184. Item cortina una usitata.185. Item imborlachium unum.186. Item cultra una alia alba usitata.187. Item una alia cultra de burdo ginuisca usitata. 188. Item paria duo lintheaminum usitatorum pro familia.189. Item mataracia duo de canavazo usitata.190. Item mataracia duo de burdo usitata ginuisco.191. Item sambuca una coperta de scarleto.192. Item paria duo lintheaminum pro servis.193. Item carpete due de lana virgata.194. Item barracanni duo albi barbarischi.195. Item mataracia quatuor usitata pro familia.196. Item cultra una usitata pro familia de burdo.197. Item carpeta una de lana virgata.198. Item carpete due de lana virgata usitata.199. Item parasides de piltro viginti.200. Item conche due de stagno.201. Item salzerie de stagno duodecim.202. Item olla magna de mitallo.203. Item olla una parva de here.204. Item caldaria una de here.205. Item spiti duo magni.206. Item sartagines due.207. Item conca una magna.208. Item mataracia quatuor de burdo cum lana barbarisca.209. Item scrinea tria magna ferrata.210. Item cultricha duo de serico violecto et auro cum buctonis

argenteis triginta sex. 211. Item cultra una alba magna cotonina nova.212. Item tappeta duo magna de Romania nova.213. Item tappeta barbarisca sex.214. Item chalone due de bide.215. Item chalona una rubea de bide.216. Item copertorium unum de panno rubeo.217. Item cortina una de tela chilestra.218. Item copertorium de panno jalno pro lecto.219. Item antelectum unum de lana virgatum.

______________________________

Page 33: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots720 721

ccxxxv. 1418 janvier 23, Palerme; inventaire de la dot de Preciosa, fille de feu Antonius de La Scalia et de Blanca et épouse de Johannes de Pila; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 282r-283r.

fol. 282r1. unc. viginti et tunicam unam precii unc. auri unius.

fol. 282vUne maison sans étage à l’Albergheria.2. Imprimis mataracia duo, videlicet unum maltense novum et

reliquum purpurignum cum duobus traverseriis, extimata unc. quinque.

3. Item par unum lintheaminum alborum cum ritichellis ad telas tres, extimatum unc. duabus.

4. Item lintheamen unum album cum ritichellis, extimatum t. xxiiiior.

5. Item cultram unam albam laboratam ad undas ad telas iiiior, extimatam unc. quinque.

6. Item par unum cuxinectorum de serico coloris viridis, extimata unc. una.

7. Item par unum aliud alborum laboratorum, extimatum t. quindecim.

8. Item cortinam unam albam cum eius rete, extimatam unc. tribus.

9. Item suprachelum unum album, extimatum t. xviii.10. Item mensalia duo, extimata unc. una.11. Item manutergia septem, extimata t. xviii.12. Item copertam de perchia ad listas sericas, extimatam t. xv.13. Item mantictum unum coloris viridis, extimatum t. viiii. 14. Item mensale aliud, extimatum t. sex.15. Item dublectum unum, extimatum t. xii.16. Item concam unam de ere, extimatam t. xii.17. Item bacile unum de ere, extimatum t. vii g. x.18. Item bacile unum aliud parvum, extimatum t. tribus.19. Item bucalia duo, extimata t. sex.20. Item caudariam unam de ere et cuncumum unum, extimata

t. novem.21. Item catinellam unam de argento cum uno cinto de serico et

auro, extimata t. sex.

22. Item channacam unam perlarum, extimatam t. sex.23. Item cayulas duas, extimatas t. sex.24. Item faczolos quatuor, extimatos t. xii.25. Item scrignecta duo, extimata t. sex.26. Item scrignum unum magnum, extimatum t. sex27. et scavinam unam, extimatam t. quindecim.

fol. 283rComplément apporté par Aloysia, soeur de l’épouse:En espèces, trois onces, un tari et dix grains.28. … dublecta duo ad opus ipsius sponse.29. Item anterolas duas.30. Item tobalias duas cannarum quatuor.31. Item guardanappos quatuor.32. Item lintheamen unum quatuor cannarum.33. Item tobaliam unam de barba.34. Item lamperium unum.

______________________________

ccxxxvi. [1418] après le 10 avril, Trapani; inventaire de la dot d’Antonella, fille de feu Jacobus de Orlando et épouse d’Aloisius Riccius, assignée par Johannes de Orlando, son oncle, pour une valeur de cent dix onces en trousseau, de dix en joyaux et de soixante en espèces; AST Notaio R. De Afinara 8565/A, fol. 22v -24v; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo nel Medioevo mediterraneo, Trapani, 1986, pp. 17-19.

fol. 22vLa moitié de cinquante bovins.La moitié d’une boutique, avec une maison intus ipsam apotecam, “contrada” de la Loge des Catalans. La moitié d’une autre boutique, “contrada” Plathee magne.La moitié d’une autre boutique, “contrada” Cortina. La moitié d’une pièce de terre au territoire de Monte San Giuliano, “contrada” San Cosimano (O. d’Erice).La moitié d’une maison à Trapani, “contrada” Santa Croce.La moitié d’une autre maison, “contrada” Palazzo.Un hôtel à étage (hospicium palaciatum) où habitait, “contrada” San Francesco.

Page 34: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots722 723

Une vigne de cinq milliers de plans, “contrada” Fontanelle (E. de Trapani).Une esclave estimée dix onces.

fol. 23r1. In primis matharacia quatuor, duo videlicet de purpurigno fachi

et butana et duo de burdo nova plena lana. 2. Item traverserium unum purpurignum plenum penna. 3. Item traverserium unum de camuca virdi cum pindaglis de seta

et [auro] in capitibus plenum penna pro unc. sexdecim.4. Item par unum de linthiaminibus albis ad duas telas novis pro

unc. tribus. 5. Item par aliud de linthiaminibus albis ad duas telas cum

ritichella in medio ipsorum tilari novis et magnis pro unc. quatuor.

6. Item par unum de linthiaminibus ad chugirias cum frinziis de seta in capitibus parum usitatis pro unc. octo.

7. Item cultram unam albam laboratam ad ritim novam pro unc. septem.

8. Item cultram [unam] aliam albam laboratam ad ritim novam pro unc. octo.

9. Item cortenam unam in totum de seta et cum frinziis de seta pro unc. sexaginta.

10. Item par unum de cussinectis panni de auro cum pindaglis de seta et auro plenis penna.

11. Item par unum de cussinectis camuca virdi cum pindaglis de seta et auro plenis penna.

12. Item par unum de cussinectis albis isfilatis plenis penna / fol. 23v/ […] midia.

13. Item dubleria quinque […] 14. […] duodecim cum listis de cuctono tinto [...]. 15. Item guardanappos novem cannarum de [...] cuctono tinto pro

unc. una t. tribus g. quindecim.16. Item thobalias manutergias novem [...] cum listis de cuctono

tinto ad unum toccum pro t. tribus cum dimidio.17. Item thobalias tres de collo ad unum toccum laboratas in

capitibus pro t. quindecim.18. Item thobalias alias octo de facie ad unum toccum pro t. viginti

quatuor.

19. Item thobalias alias tres de facie ad unum toccum laboratas in capitibus pro t. novem.

20. Item dublecta duo corporis dicte sponse pro unc. una.21. Item pannum unum rubeum de supralecto pro unc. duabus,

Somme: cent dix-neuf onces vingt taris cinq grains.

Joyaux:22. Imprimis indumentum unum de zamilocto rubeo corporis

dicte sponse cum vayris in fimbriis ac manicis infoderatis vayris et cum buctonis de perulis viginti tribus et ysmaltis ex parte anteriori pro unc. novem.

23. Item silicum unum de perulis, anulum unum de auro cum lapide de niccolo, [mar]subium unum de auro imperulatum et laccium unum cortene de seta cum buctonis octo de perlis pro unc. tribus.

24. Item chanacam unam cum perulis et curallo cum crucepta de argento deaurato pro t. viginti duobus cum dimidio.

25. Item tacceas duas magnas de argento a la franchisca, cucla-rellas duas de argento et tacceam aliam parvam rotundam de argento pro unc. quatuor.

Somme: seize onces vingt-deux taris dix grains.______________________________

ccxxxvii. 1418 avril 11, Palerme; inventaire des biens de feu donna Margarita de Paguni [d’un milieu de pêcheurs], au bénéfice de Guillelmus de Siniscalco, son héritier universel; Asp, Nd P. Rubeo 606, fol. 445r-445v.

fol. 445rUn “cortile” de quatre maisons, dont une à étage, à la Kalsa.1. Item mataracium unum vetus modici valoris plenum lane.2. Item cultrichellam unam straczatam nullius valoris.3. Item gunellam uam nigram vecha. 4. Item mantum unum nigrum usitatum de corpore dicte testatricis.5. Item cassias duas de nuce veteres. 6. Item rotulum cum dimidio cotonis xilati.7. Item bancale unum ad tres caxonos vetus, siculum unum heris

modici valoris.8. Item tripodem unum heris veterem.9. Item manicum unum de sicho ferri.

Page 35: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots724 725

10. Item peccias duas de carpita nullius valoris.11. Item par unum de forficibus.12. Item sakectum unum tele causa retinendi mayuranam.13. Item currulectam unam.14. Item duas pecias de spixo de tonnaria.15. Item faxios octo de rosellis.16. Item conam unam usitatam.17. Item quartariam unam viridem.18. Item inczirum unum.19. Item conca19 unam heris parvam.20. Item udicam unam usitatam.21. Item storlomiam unam nullius valoris.22. Item aliam quartariam.23. Item pectini unum de capite.24. Item canistrellum unum.25. Item scutellam unam de terra ructa in labro.26. Item taffaria una de api nullius valoris et unum tanburum

quem asseritur esse alterius.

fol. 445v27. Item peccias duas de cona.28. Item chiomacios duos nullius valoris.29. Item cannatas duas.30. Item cantarellos duos vacuos causa ponendi mel.31. Item ridenam unam veterem.32. Item candilam unam ferri, 33. peccias duas de tela straczari nullius valoris, 34. duas pecias de tabulis parvis, 35. coffam unam, 36. unciam unam de coctono filato et 37. cuperchum unum lignaminis de putheo ructu.38. Item thumina quatuor frumenti.

______________________________

ccxxxviii. 1418 avril 28, Palerme; inventaire des biens de feu providus vir Manfridus Blundus, décédé intestat, au bénéfice de son fils, Aloysius Blundus, une tierce part allant à Philippa, veuve de Manfridus et mère d’Aloysius; Asp, Nd A. Candela 574, fol. 37v-40r.

19 Lire: concam.

fol. 37v1. Imprimis caxiarum duarum de nuce magnarum usitatarum.2. Item caxie unius de nuce de nuce magnam usitatam.3. Item paris unius scrineorum ferratorum usitatorum.4. Item paris alterius scrineorum de Messane usitatorum.5. Item scrignectorum duorum parvorum deoratorum usitatorum.6. Item scrignecti unius ferrati usitati.7. Item mataraciorum quatuor.8. Item tabolas sex de lecto usitatas.

fol. 38r9. Item bancati unius de ligno usitati.10. Item carpite unius usitate.11. Item ycone unius cum suo tabernaculo de ligno.12. Item lamperi unius de ere perforati.13. Item clamidis unius corporis defuncti in panno cathalanisco.14. Item tene unius ad opus pistandi uvas quasi unius centenarii.15. Item vegetium octo plenarum vino.16. Item tinelli unius parvi.17. Item tabule unius de nuce.18. Item mortarii unius de marmore.19. Item sartaginis unius usitate de ere.20. Item spiti unius de ferro usitati.21. Item ollarum duarum de terra.22. Item magille unius de ligno parve.23. Item cloccararum duarum de ligno.24. Item interularum quatuor25. Item pariorum duorum scrineorum aliorum ferratorum.

fol. 38vLes deux tiers indivis d’une maison à étage, quartier Conceria, “contrada” Terracina. Une vigne près de l’église San Sebastiano, hors de Porta San Giorgio.

fol.39rDes cens.______________________________

Page 36: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots726 727

ccxxxix. 1418 juin 1, Termini; inventaire de la dot de Janna, fille de maître Nicolaus de Macri, épouse de Matheus Ricius de Caccamo; ASTI Notaio G. Bonafede 12831, fol. non numéroté.

Une maison.Une vigne de deux mille pieds, “contrada” Incallisi.La moitié d’une autre vigne.Une vache.Un trousseau de la valeur de quarante-cinq onces:1. imprimis mataracia duo cuctugnina nova, traverserios duos et

cuxinellos quatuor albos et antelectum unum, precii et valoris unc. auri sex.

2. Item cultras duas albas novas, precii et valoris unc. auri quatuor.

3. Item cortinam unam de serico novam, precii et valoris unc. auri septem

4. Item lintheamina para duo cum dimidio alba nova de mannis, precii unc. duas t. xii.

5. Item dublectos muliebres quatuor, precii unc. i t. x.6. Item anterulas quatuor, precii unc. i.7. Item mensales quatuor novas, precii unc. i.8. Item manutergias quatuor, precii t. vi.9. Item tobalias tres de facie, precii t. vi.10. Item tobaliam unam largam de barba, precii t. iiii.11. Item tobalias duas de serico, precii t. vii ½.12. … choppam unam de Florencia coloris pagunacii inforatam

manicarum de zindato, preciatam unc. duas t. xvi.______________________________

ccxl. 1418 juin 7, Termini; inventaire testamentaire des biens de Chiccarellus de Felice20, habitant de Termini, au bénéfice de sa femme et héritière testamentaire, donna Maria; Asti, Notaio G. Bonafede 12831, fol. non numéroté.

1. In primis mataracium unum veterum purpurignum.2. Item carpetam unam veteram.3. Item linteamen unum.4. Item plomacium unum veterum.

20 Entrepreneur de transport muletier et d’hôtellerie.

5. Item caldaronum unum veterum.6. Item sartaginem unam.7. Item tripodem unum.8. Item tinam unam et buctucium unum sine timpagno.9. Item bancum unum parvulum.10. Item caxias duas veteras de abito.11. Item caxiam unam aliam novam.12. Item fraxum unum de lecto.13. Item carpetam unam aliam albam veteram.14. Item cuncumum unum.15. Item tabulam unam de abito parvulam.16. Item cufinos duos de canna.17. Item quartaras duas.18. Item par unum bilanciarum.

______________________________

ccxli. 1418 octobre 25, Palerme; inventaire des biens de feu Guillelmus Ossectu, marchand de Valence, conservés dans la maison de l’honorable Bernardus Blaskus, marchand de Valence, et vendus à l’encan à la Loge des Génois, sur l’ordre de l’honorable Guillelmus Oliver, consul des Catalans; Asp, Nd G. Mazzapiedi 839, fol. 38v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., pp. 140-141.

fol. 38v1. Item choppa una de gamillino vetera, vendita pro t. iiii.2. Item choppam unam nigram infoderatam de agninis nigris,

vendita pro t. xiii g. x.3. Item clamidem unam de gambillino veterem, vendita pro t. v g.

x.4. Item jupparellum unum album novum, venditum pro t. vi.5. Item jupponum de panno nigro veterem, venditum pro t. vi g. v.6. Item par unum caligarum, cappuceum unum veterem nigrum,

bancale unum, vendita pro t. tribus.7. Item guardanappum unum veterem tristem, venditum pro g. x.8. Item cammisam unam, braki duos et tuvaglola unam

tristissimos, venditam pro t. uno.9. Item par unum de pugnalis blanki, venditum pro g. x.10. Item peciam unam de tela nova alba, venditam pro g. xiiii ½

Page 37: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots728 729

fol. 327vUne maison à étage, quartier San Giuliano, estimée neuf onces.Une vigne, “contrada”Albingano, estimée dix onces.Une autre maison à étage avec un “cortile” et des maisons basses, estimée vingt onces.1. Item bancus unus ad duos caxonos, extimatum t. novem.2. Item bancus unus ad tres caxonos cum quadam tabula magna,

extimatus t. novem.

fol. 328r3. Item armarium unum casei de virgis, extimatum t. sex.4. Item caxia una trista, extimata t. quinque.5. Item cona una cum quadam alia parva, extimata t. tres.6. Item caxia una usitata, extimata t. tres.7. Item quartarolus unus retinendi vinum, extimatus t. duos.8. Item mizarola una, extimata g. quinque. 9. Item asta una cortine, extimata g. decem. 10. Item trispides tres de lecto cum cannaria et tabula, extimati

t. sex.11. Item saccus unus de lecto quasi novus, extimatus t. viginti

quatuor.12. Item cortina una cum listis de serico usitata, extimata unc.

sex.13. Item caxia una parva, extimata t. duos. 14. Item tumulus unus de ligno de ordeo, extimatus t. quinque.15. Item tumulus unus de ligno de frumento, extimatus t. quinque.16. Item pignata una de ramo, extimata t. quatuor.17. Item par unum azinorum de ferro, extimatum t. duos.18. Item stagnata una de piltro, extimata t. duos.19. Item cardus unus, extimatus t. unum.20. Item plata una de stagno, extimata t. unum g. decem.21. Item cultillacius unus fractus cum quadam falce et corda,

extimatus t. unum.22. Item barrilocti duo de ligno, extimati g. quindecim.23. Item manganellus unus, extimatus t. unum g. decem.24. Item plumacius unus de lecto, extimatus t. duodecim.25. Item drapellus unus usitatus, extimatus g. tredecim.26. Item carpita una usitata, extimata t. octo.27. Item barracamus unus usitatus, extimatus t. duodecim.

11. Item certum bambaceum, venditum pro g. xvi.12. Item ensem unam, venditam pro t. iiii g. x.13. Item cultellum unum veterum cathalaniscum, venditum pro

t. uno et g. xv.14. Item tabolam unam seu formam nayporum, venditam pro t.

sex. 15. Item dagam unam veteram, venditam pro g. xi.16. Item cultillinam unam januiscam venditam pro t. tribus et g. v.17. Item calamarum duo21 et chinturam unam veteram, vendita

pro g. xviii.18. Item tabolerium unum de quatuor peciis, venditum pro t. uno

g. ii.19. Item saleram unam de piltro novam, venditam pro g. viii.20. Item firmaturas duas veteras et tristes venditas pro g. xi.21. Item certam quantitatem naypporum disformatorum, venditam

pro t. uno.22. Item certam quantitatem naypporum formatorum, venditam

pro t. ii.Deux livres, vendus six taris cinq grains.23. Item par unum de vilanciis ponderandi florenos, venditum pro

t. iiii.Deux livres, vendus six taris.24. Item certam quantitatem de cartis non scriptis, venditam pro

t. duobus.25. Item cassiam unam veterem, venditam pro t. octo.26. Item par unum de bertulis veteris, venditum pro g. x.27. Item foderam unam de scarolis, venditam pro t. decem et

septem et g. x. Non vendus: des cahiers.______________________________

ccxlii. 1419 mai 11, Corleone; division des biens de feu Bilardus de Sancto Philippo22, habitant de Corleone, entre Pasqua, sa veuve, remariée à Jacobus Paurillus, et Antonius, Paxina et Minoctus, ses enfants; Asp, Nd5 G. Pittacolis 35, fol. 327r-331r.

21 Sur: unum, rayé.22 Il apparaît de 1401 à 1412 dans les registres notariés comme “massaro”,

producteur de froment.

Page 38: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots730 731

28. Item drapellus unus usitatus, extimatus t. octo.29. Item drapellus unus novus, extimatus t. decem.30. Item cultra una alba usitata, extimata unc. duas t. duodecim.31. Item par unum lintheaminum de serico usitatorum, extimatum

unc. unam t. decem et octo. 32. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum, extimatum

t. quindecim.

fol. 328v33. Item par unum aliud lintheaminum alborum usitatorum,

extimatum t. decem.34. Item facies una mataracii purpurigni usitata, extimata unc.

unam.35. Item facies una mataracii purpurigni usitata, extimata unc.

unam.36. Item mensalia duo in pecia de ramo23 usitata, extimata t.

viginti quatuor. 37. Item manutergia viiii nova in pecia, extimata t. decem et octo.38. Item tobalie due de serico usitate, extimate t. decem et octo.39. Item tobalia una de mensa usitata, extimata t. unum g. decem.40. Item tobalia una de mensa usitata, extimata t. unum g. decem.41. Item manutergia duo separata, extimata t. unum.42. Item tobalia una de serico usitata, extimata t. unum.43. Item pecium unum de serico seu tobalia usitatum, extimatum

t. duos.44. Item copertorium unum de saya violata, extimatum t. duos.45. Item tuvaglonocti vi in pecia, extimati t. duos.46. Item plumacelli duo de tela, extimati t. tres. 47. Item mataracium unum usitatum, extimatum t. quindecim.48. Item tacia una de argento fracta, extimata t. sex.49. Item drapellus unus usitatus, extimatus g. quindecim.50. Item conca una usitata, extimata t. quinque.51. Item caldaronus unus usitatus, extimatus t. quatuor.52. Item concumus unus de ramo usitatus, extimatus t. unum.53. Item caldaroctam unam usitatam de ramo, extimatam t. tres.54. Item caldaronum unum sine manico, extimatum t. tres.55. Item lumera una de ferro, extimata g. decem.

23 Lire: ad ramos.

56. Item catena una de ferro, extimata t. quinque.57. Item catena una alia usitata, extimata t. tres.58. Item mercus unus de ferro, extimatus t. duos. 59. Item padella una de ramo, extimata t. unum.60. Item spiti duo de ferro, extimati g. quindecim.61. Item zapponus unus, extimatus t. unum.62. Item zappulle due, extimate t. unum g. decem.63. Item vomare due de ferro fracte, extimate t. quatuor.64. Item par unum trispidum de mensa cum quadam tabula

incancarata, extimatum t. quinque.

fol. 329r65. Item mayilla una usitata, extimata t. unum g. decem.66. Item tabula una de mensa fracta, extimata t. duos.67. Item corda una seu laza, extimata g. quindecim.68. Item barda una usitata, extimata t. duos.69. Item veges una usitata, extimata t. duos.70. Item targa seu pavisium unum, extimata t. duos.71. Item lancia una maniska, extimata t. duos.72. Item sella una fracta, extimata t. duos.73. Item stagnate due de piltro, extimate t. quatuor.74. Item bancus unus ritundus, extimatus t. unum g. decem.75. Item flasconus unus de ligno, extimatus g. decem.76. Item ligna quatuor magna, extimata t. septem g. decem.77. Item brigla una fracta, extimata t. quatuor.78. Item ensis unus, extimatus t. tres.79. Item banca una trista, extimata t. unum.80. Item caxia una fracta, extimata t. unum.81. Item scrimale unum de perulis cum ysmaltis, extimatum unc. unam.82. Item cayula una de auro cum quadam ysmalta de perulis,

extimata t. duodecim.83. Item vilecta una alba, extimata t. quatuor.84. Item curdonus unus de auro, extimatus t. septem g. decem.85. Item putanella una de perulis, extimata t. septem g. decem.86. Item resta una paternostrorum de anbris, extimata t. sex.87. Item facies una mataracii marsalensis, extimata t. decem.88. Item barracamis unus novus, extimatus t. quindecim.89. Item drapellus unus parvus, extimatus g. quindecim.

Page 39: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots732 733

Une jument vendue à Jacobus de Montealbano une once et vingt-sept taris.Deux bœufs et les semailles de la “massaria” vendus à Johannes de Abobio quatre onces et quinze taris.Du vin, vendu à Antonius Maluzus pour une once, cinq taris et quinze grains.La valeur totale s’élevant à soixante-treize onces, seize taris et dix grains.______________________________

ccxliii. 1419 août 15, Palerme; inventaire des biens dotaux de Janna, fille de Rogerius di Lu Chircu, épouse de Nardus Cera; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 56r-57r.

fol. 56v Un verger, “contrada” Jandilimoli. Une maison à Monreale.Une jument.Unc. duas t. duodecim in pecunia numerata. Arnesium:1. In primis mataracia tria, duo videlicet de purpurigno et re-

liquum maltense, cum duobus traverseriis plena lane, extima-ta unc. septem t. quindecim.

2. Item par unum lintheaminum alborum ad tres telas cum ri-tichello, extimatum unc. una t. quindecim

3. Item par aliud lintheaminum alborum ad tres telas cum ri-tichellis, extimatum unc. tribus.

4. Item par aliud lintheaminum alborum cum ritichellis, extima-tum unc. tribus t. quindecim.

5. Item cultram unam albam laboratam ad luppinellum ad telas quatuor, extimatam unc. quinque.

6. Item aliam cultram albam laboratam ad luppinellum circunda-tam rusis ad telas quatuor, extimatam unc. septem.

7. Item cuxina duo alba cum ritichellis, extimata t. viginti.8. Item alia cuxina duo de lukisio cum buctonibus de oro foliato,

extimata unc. una t. sex.9. Item cuxina alia duo alba laborata cum buctonibus de oro folia-

to, extimata unc. una.10. Item cortinam unam cum listis sericis undecim et cum suo

rete, extimatam unc. decem.

11. Item mensalia quatuor listata, unc. una et t. duodecim.12. Item guardanappos sex ad unum filum cannarum novem, t.

viginti septem.13. Item tobalias de barba tres cum ritichellis, unc. una.14. Item guardanappos duos et stuyabuccos xxii ad unum filum,

extimatos t. xviii.15. Item dublectos tres, extimatos unc. tribus.16. Item manutergia septem listata, extimata t. quindecim.17. Item tobalias octo albas cum ritichellis, extimatas unc. una.18. Item anterolas sex, extimatas unc. una t. quindecim.19. Item tobalias de collo vii, t. duodecim.20. Item chumias xii, extimatas t. duodecim.

fol. 57r21. Item concam unam de ere, extimatam t. quindecim.22. Item bacile unum de ere jalno, t. septem g. decem.23. Item bacile unum alium de ere jallo, extimatum t. quatuor.24. Item stagnatas duas et saleriam unam de piutro, extimatas t.

novem.25. Item fazolos duos, extimatos t. septem g. decem.26. Item chinturam zeu zonam unam de argento deauratam, exti-

matam unc. duabus t. duodecim.27. Item zonam unam aliam de argento, extimatam t. xii.28. Item par unum de paternoster de johectis, argento et cum bucto-

nibus quinque perlarum et crucefixo, extimatum t. viginti quatuor.29. Item channacam unam perlarum, extimatam t. viginti quatuor.30. Item channacam aliam, extimatam t. duodecim.31. Item cayulam unam de serico coloris rubei cum ismalta.32. Item aliam cayulam de serico coloris viridis cum ismalto,

extimatam t. viginti.33. Item pugnales duos panni de Sex cum catinella de argento,

extimatos t. viiii.

______________________________

ccxliv. 1419 septembre [après le 3], Corleone; inventaire testamentaire d’Obbertus de Placza, au bénéfice de ses filles et héritières, Rosina, fille de feu Elena, sa première épouse, placée sous la tutelle de Paulus de Placza, son frère, et Perna, fille de Flosderisia, sa deuxième femme; Asp, Nd5 M. Murria 20, fol. non numéroté.

Page 40: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots734 735

1. In primis saccum unum de lecto.2. Item mataracia duo usitata.3. Item plumacium unum.4. Item barracamena duo usitata.5. Item cultram unam albam usitatam.6. Item paria duo lintheamina24 alborum.7. Item par unum linteaminum de serico usitatum.8. Item drapelli duo usitati.9. Item drapelli duo alii nova.10. Item drapellus unus tristis.11. Item cortinam unam cum serico usitatam.12. Item mensalia quatuor in pecia nova.13. Item mensalia duo.14. Item manutergia tria.15. Item vegetes duas et carratellum unum.16. Item bancale unum antelectum.17. Item caxia una de nuce.18. Item cacia una usitata.19. Item camisias tres muliebre et usitatas.20. Item diploydos duos novos.21. Item faciola duo de lino et duo de cutono.22. Item udicam unam.23. Item anulos duos de auro.24. Item bursam unam magnam.25. Item cannas novem tele que adhuc non est expedita tisendi.26. Item maylam unam.27. Item gradam unam cannarum.28. Item trispides tres de lecto.29. Item tunicam unam muliebre Belvi.30. Item conca una.31. Item stagnatas duas.32. Item caldaronos duos.33. Item tripodis unus.34. Item cuncumum unum.35. Item cathena una ferrea.36. Item sartagina una.37. Item cardum unum.38. Item sola una.

24 Lire: lintheaminum.

39. Item cutella una.Un porc nourri dans la maison.Une jument et une pouliche.Six bœufs de labour. Une “massaria” de quatre saumées, “contrada” Passi de Rugilento.40. Item aratras duos furnitos.41. Item zapulas duas.42. Item stravula una.43. Item surruca una.44. Item crivulum unum ayre.45. Item certa alia stivilia dicte massarie de quibus mencionem

facere non curavit.46. Item de ordeo salmas triginta una quod habet in domo.47. Item de frumento salmas triginta septem quod habet in domo.48. Item tuminos octo fabarum.49. Item sarchina una lini.50. Item miliaria tria aliorum.

Deux maisons et une maison en ruine, quartier San Giuliano.Une vigne, “contrada” Celso.______________________________

ccxlv. 1419 septembre 12, Termini; inventaire testamentaire et legs de Petrus de Larami, habitant de Caccamo, rédigé au bénéfice de ses filles, Gigla, femme de Blasius de Damino, Minica, femme de Nicolaus de Cancella, et Aloisia; Asti, Notaio G. Bonafede 12831, fol. non numéroté.

Dot de sa fille Aloysia:une vigne au terroir de Caccamo, “contrada” Favara (S. de Caccamo).Une maison à étage dans le Rabbato de Caccamo.Deux cents moutons et deux bœufs.1. Item in pecunia numerata, unc. auri viginti. 2. Item jorlandam unam perlarum.3. Item zonam unam argenti cum chinto rubeo de serico.4. Item burczam unam imperlatam.5. Item par unum de chirchellis de argento deaurato.6. Item anulos tres argenti deauratos.7. Item digitale unum argenti.8. Item faziolos duos, unum de serico et reliquum de bonbice cum

chimusiis de auro.

Page 41: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots736 737

9. Item cayulas duas de serico.10. Item buctonos quinque perlarum.11. Item taciam unam de argento parvulam.

Legs à Nicolaus de Cancella, son gendre:Cent moutons et un roncin.12. Item coctam unam infoderatam de agninis.13. Item capuceum unum de Belvi.14. Item taciam unam veteram argenti quasi fractam cum certos

aliis peciis argenti existentibus penes testatorem eundem causa faciendi taciam.

15. Item coctam unam de magla dicti testatoris.

Legs à Blasius Vestiti:16. unum ensem, unum gladium de tabula seu de taglari.

Inventaire:Une vigne à Caccamo, “contrada” de la Favara.Un magasin à Caccamo in platea publica. Une maison et une ruine dans le Rabbato. Une maison à étage dans le Borgo.Un esclave tartare, Blasius.17. Item zonam unam argenti ut in dicto testamento continetur

dotatam dicte Aloysie cum aliis jocalibus dotatis ut supra eidem Aloysie predicte.

18. Item vegetes vacue viginti.19. Item matharacium unum existentem in massaria.20. Item carpetam unam.21. Item par unum lintheaminis25.22. Item traverserium unum existentem in massaria.23. Item omnia scivilia sue massarie.

Cinq ânes et une ânesse, dix-neuf bœufs, une jument et deux poulains, un roncin, quatre cent soixante moutons, dix saumées de “maggese” et une “massaria” a lu Canaloctu.24. Item cuncumum unum eris.25. Item picherios duos de piltro.26. Item tabulam unam mensalem.

25 Lire: lintheaminum.

27. Item jarram unam aque. […]

28. Item tobaliam unam de serico.29. Item chumiam unam de serico.30. Item thobalias duas usitatas de facie.31. Item fustayni cannam unam cum dimidia.32. Item cannas duas silandratas.33. Item spitos duos.34. Item lomerias duas de ferro.35. Item baciles duos eris. 36. Item mortarios duos de mitallo, unum magnum et reliquum

parvulum.37. Item scuellas xiiii de piltro.38. Item casei pecias centum quatraginta.39. Item palum unum ferri.40. Item dimidium cantarium lane vel circa.41. Item ordei salmas decem et novem vel circa existentes in sua

massaria.42. Item frumenti salmas centum et octo vel circa existentes in

dicta sua massaria.43. Item coctam unam de magla ut supra legata Nicolao de

Cancella eius genero.44. Item paria duo de brazalis.45. Item burruerium unum.46. Item bacinectum unum.47. Item par unum de magnoculis.48. Item unum faudonem.49. Item unum goriarium.50. Item unam chanectam.51. Item unam chachiam.52. Item lancias duas maniscas.

______________________________

ccxlvi. 1419 [avant le 28 septembre], Palerme; inventaire testamentaire acéphale d’une Palermitaine anonyme; Asp, Nd A. Aprea 797bis, fol. non numéroté.

1. Item scuppectas duas et unum applanatorem de panno de pilo, pro g. xv.

Page 42: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots738 739

2. Item plactas duas de stagno, pro t. ii g. xv.3. Item scutellas sex et salcerias sex de stagno, pro t. iiii g. x.4. Item taciam unam de argento ponderis unciarum trium et

unius carleni, pro t. x g. x.5. Item plactas duas magnas de piltro, pro t. iii g. xii.6. Item calamarum unum fornitum veterem, pro t. iii g. xii.7. Item tobaglolas tres, pro t. i g. vi.8. Item calamarum unum alium tristum, pro t. iii.9. Item marrellas quatuor filii de balistra, pro g. iv.10. Item sackitellum unum de coyro plenum de speciis, pro g. xvi.11. Item birrinam unam, pro t. i g. x.12. Item sackitellos quinque de cannavacio pro pecunia, pro g. ii.13. Item rasolum unum, pro g. vi.14. Item pectinem unum dicte testatricis et certas tirectas, pro g.

iiii.15. Item staccam unam ad opus de ligando ballas et duos acos et

unum saccum ad opus pecunie, pro g. ii.16. Item curriam unam, pro g. ii.17. Item sakectos duos ad opus pecunie, pro g. iii.18. Item cassiam unam magnam, pro t. xiiii g. v.19. Item anulum unum de argento, pro t. i g. x.20. Item sichilem unum, pro t. i g. x.21. Item spironos quatuor imparos pro g. vi.22. Item licteram unam de cannavacio et guardanappum i, et

certas pecias de cannavacio parvulas et alias frascas pro g. xi.23. Item unam cassiam longam, pro t. i g. x.24. Item candelabrum unum, pro t. ii g. x.25. Item candelabrum unum alium et lumerias, pro t. i g. x.26. Item candelabrum unum alium, pro t. x g. xv.27. Item turrectam unam, pro g. xi.28. Item orinalem unum, pro t. i g. xv.29. Item parum unum de mantichis, pro g. xii.30. Item fucularum unum de here, pro t. i g. i.31. Item coffam unam et furcunonum i, pro g. ii.32. Item certam quantitatem de cannavaciis, pro t. vi.33. Item balistam unam, pro t. viiii g. x.34. Item scalam unam, pro t. i.35. Item saccos duos de banbaci, videlicet rotulos xxvii, pro t. xvi

g. xvii.

36. Item traverserium unum plenum lane, pro g. xvi.37. Item chintum unum baliste et taglolam unam, pro t. v g. v.38. Item firmaturam unam, pro t. ii.39. Item mazas duas de ligno, pro g. iii.40. Item lanternam unam, pro g. xiii.41. Item sanfoniam unam, pro t. viii g. xv.42. Item quartarolum unum cum aceto, pro t. iii g. v.43. Item gunellam unam gamillinam, pro t. iii g. v.44. Item pecium unum de chasira, pro g. x.45. Item firmaturam unam, pro t. i g. vii.46. Item quartarolum unum vacuum, pro t. i g. xii.47. Item tabolas tres, pro t. ii g. x.48. Item tabolas alias tres, pro t. ii g. xii.49. Item tabolas quatuor, pro t. ii g. xiii.50. Item tabolas tres.51. Item imboglam unam, pro t. ii.52. Item tabolas quinque de lecto cum duobus trispis, pro t. i g. i,53. et unum bancum de mustra pannorum, pro t. viiii,54. et firlizium unum.55. Item saccum unum de lecto cum pagla, pro t. viii.56. Item chasiriam unam de muro veteram et fucularum unum de

ligno cum tribus peciis de ligno, pro t. vi.57. Item tinellum unum et dimidium mundellum, pro t. i.

______________________________

ccxlvii. 1419 novembre 27, Termini; inventaire des biens de feu Fridericus de Luparello partagés entre ses fils et héritiers, Riccardus et Petrucius; Asti, Notaio G. Bonafede 12831, fol. non numéroté.

Une vigne et un verger, “contrada” Incapu.Une maison au quartier Chaltigegua.Une esclave.1. Item taza una laquali teni Richardu.2. Item cucharelli dui di argentu liquali havi Pitruzu.3. Item taza una laquali havi Pitruzu.4. Item anellu unu di auru.5. Item catinella una di argentu cum unu cruchifissu laquali teni

Pitruzu.

Page 43: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots740 741

Un petit esclave en fuite.6. Item zappa una laquali teni Richardu.7. Item unu falchigluni et unu runchiglu et una zappulla vechi ki

havi Richardu.8. Item bancu unu longu luquali havi Richardu.

L’anticaglia que tient à cens Rinaldu Bonafide.9. Item taza una laquali teni loru matri laquali divi recuperari et

teniri in putiri di Richardu fini ala parzegna.Les cens communs entre les deux frères, leur mère et leur sœur.______________________________

ccxlviii. 1420 mai 31, Corleone; inventaire du monastère du San Salvatore, rédigé, à l’occasion du décès de l’abbesse, Janna de Plaxentino de Palerme, par sœur Perna de la Rocca, vicaire, en présence de neuf sœurs; Asp, Nd5 G. Pittacolis 35, fol. 467r-470v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 137.

fol. 467v1. Imprimis crucem unam de argento.2. Item calicem unum de argento.3. Item calicem unum alium novum.4. Item calicem unum de piltro.5. Item conas existentes super altare in numero quatuor.6. Item conas alias parvas duas. 7. Item angilos loco candileri duos de ligno deauratos.8. Item scrignectump unum deauratum, in quo sunt sacre reliquie.9. Item frontale unum magnum deauratum novum et puccrum

pro altare.10. Item frontale unum usitatum. 11. Item frontale unum super altare Sancte Marie.12. Item frontalia duo de orubello.13. Item palium unum de viluto viridi cum armileriis seu vayris

infoderatum de tela rubea.14. Item palium unum de cindato rubeo et jalno.

fol. 468r15. Item cultram unam cindati rubei et jalni pro crucifiso.16. Item palium usitatum unum cindati rubei.

17. Item palium unum alium usitatum.18. Item casubulam unam coloris virdi de seta cum frinxiis de

auro infoderatam de cindato rubeo.19. Item casubulam unam coloris inviolati de seta infoderatam de

cindato rubeo.20. Item casubulam unam coloris inviolati de seta infoderatam de

cindato rubeo21. Item casubulam unam seu mantellum unum panni serici al-

bam infoderatam de cindato rubeo.22. Item casubulam unam seu mantellum unum inviolatum info-

deratum cum cindato rubeo.23. Item mantellum unum de tirella nigra infoderatum de cindato

rubeo.24. Item targam unam nigram.25. Item amictum unum cum perulis.26. Item amictum unum chilestrum cum quodam frixo.27. Item amicti in summa quatuor.28. Item manipuli in summa tres.29. Item stolas tres diversorum colorum.30. Item casubulas duas albas.31. Item albas seu camisia in numero triginta quatuor.32. Item tobalias de serico in numero xxxiii inter bona et usitata.

fol. 468v33. Item imborlachium unum in diversis fardis de serico.34. Item copertorios duos, unum usitatum et alium novum, de

serico.35. Item grimpectam unum cum auro.36. Item grimpectam unam sine auro.37. Item plumacectos iiiior de cindato pro altare.38. Item copertorios duos de serico usitatos pro altare.39. Item copertorios duos alios de altare usitatos.40. Item cingulos duos de cucullo.41. Item cingulum unum de filo.

Deux missels, trois bréviaires, un Office des morts, de la Croix et de Sainte-Marie.42. Item lanperios duos de ramo. 43. Item ovum unum de struczo.44. Item tapitum unum existentem coram altare.45. Item drapellos pro ecclesia tres usitatos.

Page 44: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots742 743

fol. 469r46. Item ampulucias de piltro iiiior.47. Item buxuram unam cum anulo uno de auro.48. Item plumacellos albos duos.49. Item scrignectum unum album frandanensem.50. Item scrignectum unum parvum firratum.51. Item scrignectos duos ferratos.52. Item caxiam unam cum certis instrumentis ad opus dicti monasterii.53. Item cortinectam unam de serico usitatam.54. Item cultram unam albam.55. Item linteamen unum album.56. Item par unum linteaminum alborum usitatorum.57. Item taciam unam de argento.58. Item caldarias duas de mandra de here.59. Item caldaronum unum alium.60. Item caldaroctas duas parvas.61. Item pignatam unam de mitallo.62. Item concas quatuor.63. Item pignatam unam de ramo.64. Item padellas tres.65. Item concomos in numero quatuor.66. Item tripoydem unum.67. Item catenas de ferro in numero quinque.68. Item puncinoctum unum de ramo.

fol. 469v69. Item sichium unum de ramo.70. Item sichium unum pro aqua benedicta.71. Item bacilia duo.72. Item bacile unum del[…].73. Item stagnatas de piltro usitatas tres.74. Item firratam unam de ramo.75. Item quartarias duas de ramo magnas.76. Item scutellas de piltro in numero xviii° computatis salceriis vi.77. Item mensalia in numero xii ad usum cotidianum.78. Item guardanappos vii usitatos.79. Item manutergia in numero v.

Trois cent douze moutons.Quatre-vingt-six vaches, dont la dixième partie est de Perinus.Trois bœufs.

Un mulet de bât.Trois saumées et demie de semailles, dont Vinchius La Magna a la moitié.______________________________

ccxlix. 1420 juin 10, Palerme; inventaire testamentaire de Consalvus Rodorici de Perronia, de Cordoue, au royaume de Castille, qui institue son héritière universelle Maria de Perronia, sa fille, née de feu Alvira Ximenis, sa femme; Asp, Nd N. Maniscalco 334, fol. 12r-14r.

fol. 12rLegs à Johannes de Cordua, son familier: 1. choppam unam usitatam corporis dicti testatoris.2. Item cannas duas panni dati ad accimandum.

fol. 13v°Deux roncins cum sella et freno.Item arma sua omnia in terra Termarum in posata in qua olim hospitabatur, videlicet:3. coctam unam de magla.4. Item brazalios duos.5. Item spallerias duas.6. Item pecciam unam.7. Item faudam unam de magla.8. Item birruerium unum.9. Item arnesia de gamba et de coxia.10. Item ensem unum.11. Item mantum unum corporis dicti testatoris.12. Item lanzam unam.

______________________________

ccl. 1420 juin 16, Corleone; inventaire testamentaire des biens de Johannes de Gurrino, claudus, boiteux, habitant de Corleone, biens indivis avec feu Perna, sa femme, Puchius et Jacobina, leurs fils mineurs; Asp, Nd5 G. Filadellis 16, fol. 158r-159v.

fol. 158v 1. Imprimis saccum unum de lecto usitatum, 2. mataracia duo usitata,

Page 45: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots744 745

3. plumacia duo lecti usitata, 4. carpita una alba, 5. par unum lintheaminum alborum, 6. scrignectos ferratos [duos] et unum depictum, quorum duorum

ferratorum unum est penes Jacobam, eius cognatam.7. Item caxias duas, quarum una est parva de nuce.8. Item drapellum unum.9. Item cathenam unam ferream focularii.10. Item caldaronum unum.11. Item caldaronum alium, quem emit a Mone Lombardo pro

t. tribus et g. quinque via Cur.26, quem voluit sibi restitui quociens dabit suis heredibus predictos t. duos et g. quinque27.

12. Item clamidem unam de Belvi sui dorsi usitatam.13. Item par unum oclearum novarum de dayno.14. Item vegetes quinque in taberna, quarum una est plena vino.15. Item vinum unius vegetis cum dimidia in taberna et fustibus

Johannis de Cortimiliis emptum per eum ab eodem Johanne pro certo precio sibi quasi soluto per dictum testatorem.

Huit moutons dans la “mandra” de Jorlandus de Xacca.16. Item conam unam depictam.17. Item certam quantitatem casei, videlicet cIII lxxxiiii pecias.

Une maison, quartier San Martino.______________________________

ccli. 1420 novembre 7, Palerme; inventaire des biens demeurés dans la maison de feu maître Guillelmus de Abiel, architecte (frabicator) de Barcelone, rédigé sur l’ordre du consul des Catalans, messire Guillelmus Oliver, au bénéfice de Jaymus Ferreri de Barcelone; Asp, Nd G. Mazzapiedi 839, fol. 42r.

fol. 42r1. … scrignum unum firratum veterum, t. ii.2. Item lauderium unum usitatum foderatum de tela, t. viii g. x.3. Item clamidem unam nigram veterem, 28.4. Item chabubum unum gamillinum, t. vi g. x.5. Item alium chabubum foderatum, scapolirium de panno russo,

t. iii g. x.

26 Mots difficilement lisibles.27 Lire: t. tres et g. quinque.28 Rayé: t. iii g. x.

6. Item jupparellum unum de fustayno, t. iii g. x.7. Item choppam unam coloris morati foderatam de agninis nigris,

t. xi g. x.8. Item coctam unam de coyro, t. iii.9. Item parum unum caligarum albarum,10. Item capuceum unum virdis, t. ii g. x.11. Item ensis unus, t. iiii.12. Item daga una, t. i g. x.13. Item calamarum unum, g. vii.14. Item puglectum unum, g. x.15. Item corriam unam de coyro cum buccula, murdenti et quatuor

plactonis de argento, t. xii.16. Item strapontinum unum, pro t. vi g. x.17. Item choppam unam nigram foderatam de agninis nigris

usitatam in posse Nicolai Scalea pro t. xii in pignore pro loherio domus.

18. Item basalardum unum.

______________________________

cclii. 1420 décembre 7, Palerme; inventaire des biens de maître Jacumocta de Grippis29, barbier, au bénéfice de maître Martinus, son frère et héritier universel30, et de donna Chancha, sa veuve, épousée selon l’usage des Grecs; Asp, Nd G. Mazzapiedi 839, fol. 52v-55v.

fol. 52v1. … bacilia xiii rotunda de here jalno.2. Item bacile unum plenum magnum de here.3. Item bacilia duo parvula rotunda.4. Item cuncumum unum magnum de here.5. Item cuncumos alios tres31 comunes.

29 Titulaire d’une licence de chirurgie enregistrée le 9 mai 1414; Acp, As 25, fol. 20v; il a fait testament le 3 décembre 1420, léguant des rasoirs et des couteaux à ses apprentis, Lanceroctus Missus, Cheli di li Missi et Nicolaus de Amodeo, et une dot à sa fille naturelle, Jacoba; Asp, Nd G. Mazzapiedi 839.

30 Martinus héritera de la part de leur frère Anthonius de la boutique commune; Asp, Nd G. Mazzapiedi 839; 14 février 1430; il fera lui-même son testament le 2 mai 1437 en faveur de sa femme, Madalena, laissant sa boutique à son neveu, Gaspar, fils de son frère, maître Anthonius; Asp, Nd G. Comito 841.

31 Rayé: parvulos.

Page 46: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots746 747

6. Item sichos duos ad opus lavandi capud.7. Item stagnatas duos de vino, unum cum coperchio et reliqua

sine coperchio.8. Item bocales quatuor de ere.9. Item pignatam unam de ere.10. Item caldaronectos duos de here veteros.11. Item ferratam unam de here veteram.12. Item candelabros duos de actono.13. Item flascos tres de stagno veteres.14. Item focolarium unum de ere.15. Item caldariam unam magnam.16. Item caldarectam unam sine manikis32 veteram.17. Item patellam unam sine manico.18. Item concam unam magnam usitatam.19. Item flascum unum de coyro sive butiglu.20. Item gradiglam unam de ferro.21. Item spitum unum.22. Item tripodem unum.23. Item plactos de piltru magnos duos.24. Item plactum unum magnum de piltro.25. Item plactos parvulos tres de piltro.26. Item scutellas septem de piltro.27. Item salcerias septem de piltro.28. Item taciam unam de piltro.29. Item concam unam veterem rotundam.30. Item quartaram unam de here.

fol. 53r31. Item spechalios tres magnos fractos.32. Item spechales decem alios ructos et tales quales.33. Item mataracios duos de burdo xilandrato usitatos.34. Item plomacium unum.35. Item cultram unam albam veteram.36. Item copertorem unum de lecto coloris virdis de Frandina.37. Item sclavinam unam usitatam et veterem albam.38. Item sclavinam unam aliam nigram veterem.39. Item avantilectum unum veterem pictum de Frandina.

32 Rayé: usitatam.

40. Item bendam unam muriscam veteram strazata albam.41. Item fachem unam de matarazis de burdo xilandrato.42. Item butanam unam burdi messanensis.43. Item parum unum de stivalis de bikina.44. Item parum unum caligarum nigrarum solatarum usitatarum.45. Item choppam unam de coloris misto usitatam.46. Item choppam unam rubeam foderatam de tela nigra.47. Item jupparellos duos nigros usitatos.48. Item choppam unam aliam nigram foderatam de cindato lukisi

nigro.49. Item birrictam unam nigram veteram.50. Item mantum unum mulieris de Florencia de pagonacio

usitatum.51. Item mantitum unum de scarlato.52. Item mantitum unum alium coloris virdis frappatum.53. Item gunellam unam de Florencia coloris pagonacii cum

manicis foderatis de serico viridis mulieris.54. Item choppam unam mulieris de Florencia cum manicis

foderatis de tercanello rubeo.55. Item gunellam unam mulieris coloris rubei cum boctonellis de

argento.

fol. 53v 56. Item bussulam unam de ligno pictam rotundam.57. Item spechalem unum cum suo clausura.58. Item33 spechalem unum intus scorcham de granchio.59. Item34 parum unum de cossinectis unum35.60. Item parum unum de cussinellis albis.61. Item36 cussinellum veterem et alium unum barratum.62. Item cultras duas albas, unam ad undam et reliquam ad

rosam.63. Item avantilectum unum chilestrum pictum de Flandina.64. Item avantilectum unum falvum pictum de Frandina.65. Item parum unum linteaminum ad listas sericas.66. Item cortinam unam37 cum affachata de serico cum sua rite.

33 Rayé: Item lintheamen unum album de serico usitatum.34 Rayé: cossinectos.35 Répété par erreur.36 Rayé: … parum.37 Rayé: ad listas.

Page 47: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots748 749

95. Item tobaliam unam de colla napolitaniscam.96. Item certos fazolos de cuctonos.97. Item tacias quatuor spasas ad certos labores.98. Item scrignitellum unum parvulum rossum.99. Item unum alium scrignitellum nigrum parvulum.100. Item anulos tres de auro et unam fidem ad opus dicte

Chanche.101. Item palmum unum de cindato reforzato.102. Item scrignitellum unum alium nigrum.103. Item tobaliolam unam de cona.104. Item tobalias duas de tabula ad unum toccum.105. Item tobalias duas de tabula ad unum toccum napolitaniscos40.

fol. 54v106. Item tobalias tres de facie ad listas chilestras.107. Item tobalias septem ad unum toccum albos de facie.108. Item tobaliam unam ad listas sericas.109. Item tobaliam unam magnam ad listas sericas.110. Item tobaliam unam aliam ad listas sericas.111. Item rindellum unum ad opus dicte Chancha.112. Item copertam unam de percha de serico usitatam.113. Item linteaminum alborum parum unum.114. Item tilam cannam unam.115. Item chinturam unam de41 serico cum buccula et murdenti

et42 vii affiglaturi argenti.116. Item stichectum unum de lanzectis munitum argenti cum

iiiior lancectis munitis argenti et unum rasolum et iiiior ferrectis.117. Item stuchium unum magnum cum duobus rasolis, unam

cutem, iiiior pectini, et unum spichalem.118. Item cassectam unam cum rasolis tribus, paria duo de forfi-

chis et quatuor spichalis.119. Item parum unum de tinaglis de gangi et unam levam.120. Item43 dublectos duos et tres cammisas mulieris ad opus

dicte Chanche.121. Item palmos sex de tela.

40 Lire: napolitaniscas.41 Rayé: coyro.42 Rayé: certi.43 Rayé: intus quam est liber Unguentibus.

67. Item scrignitellum inauratum cathalaniscum cum paro uno de planellis intus.

68. Item parum unum linteaminum alborum usitatorum.69. Item quatuor storlomias de coyro.70. Item parum unum de scagnis viridis novis.71. Item lichudum unum.72. Item certam quantitatem de filato intus quodam saccum de

tobalia rotulos iiii.73. Item chanectam unam.74. Item quatuor criva.75. Item conam unam et lamperem unum cum ovo sturzi.76. Item duzanas38 tres et pelles quinque de suvatis.77. Item tabolam unam comedendi.78. Item linteamen unum pro frontespicio de lecto.79. Item tabolas sex de lecto cum duobus stripitibus.80. Item fucularum unum de ligno.81. Item tinilloctum unum.

fol. 54r82. Item cutem unam de rasolis.83. Item dagam unam.84. Item cutem unam de rasolis cum vayrolo de octone.85. Item tobalias xxii de apotheca diversorum racionum magnas

et parvulas.86. Item scrignectum unum firratum, intus quem sunt bona

infrascripta, videlicet:87. chinturam unam mulieris virdis de serico munitam de argento

deorato.88. Item parum unum de paternoster de corallis cum39 argento et

perlis et unum buctonum de perlis.89. Item catinellam unam cum buccula et mordenti ad opus dicte

Chanchie.90. Item cayulam unam veterem laboratam de auro.91. Item parum unum de cultellis mulieris.92. Item cucharellam unam de argento.93. Item catinellam unam cum clavis de argento.94. Item certum argentum circa unciam mezam.

38 Rayé: quatuor.39 Rayé: buct.

Page 48: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots750 751

122. Item tobaliam unam de tabula.123. Item guardanappum unum.124. Item guardanappum alium.125. Item guardanappos duos calabriscos.126. Item tobalionos de collo duos.127. Item tobaliam unam de testa.128. Item tobaliam unam aliam ad listas veterem.129. Item tobaliam unam de buca.130. Item confitam rotulum ½.131. Item birrictam unam nigram et duas albas de pellis.

fol. 55r132. Item marzapanem unum cum tribus bullis.133. Item tobaliam unam de manu.134. Item linteamen unum strazatum.135. Item tobaliam44 duas de tabula.136. Item45 saccum unum cum certis instrumentis et scripturis.137. Item flascum unum46 de rami et reliquam buctiglectam.138. Item cannistros duos magnos.139. Item bancum unum ad tres cassonos.140. Item scrignectum unum rotundum virdi.141. Item tabolerium unum de scackis.142. Item conectam unam veterem.143. Item tagleri de ligno sex.144. Item lanchilloctam unam cum certi meli.145. Item scutellam unam de piltro cum duobus salceriis.146. Item cassiam unam.147. Item cuncumellum unum parvulum.148. Item storlabum i de luna.149. Item ficum47 salmam i.150. Item48 mantum i de visito scusutum azolum.151. Item armarium unum.152. Item tabernaculum i de apotheca.153. Item caldarias duas de barberio et quartariam unam de ere.154. Item cannatas tres de Nicosia.

44 Rayé: unam.45 Rayé: Item cannam unam de Maiorca de terra.46 Corrigé sur: flascos duos.47 Rayé: thuminos xvi.48 Rayé: cannas iii.

Une49 maison et une boutique.155. Item churaras quinque.156. Item candiloram unam.

Une autre maison.Une mule, insellatam et infrinutam.157. Item pecios de piltro veteros ruptos vii, /fol. 55v/ cassectam

i cum duobus duobus50 rotulis de coctuni sfilato, si non sunt descripti, cassectam i vacuam.

158. Item bancatum i cum tabolis intra apothecam.159. Item taciam unam que dicitur esse in posse domine Virdine

pro t. vi.51Intus domum conciarie:160. jarras duas magnas plenas frumenti.161. Item firmaturam i grandi.162. Item bancum unum rotundum.163. Item cazam unam de here.164. Item sichum unum.165. Item zappam unam.166. Item52 tiganos tres.167. Item cassectam unam.168. Item cassiam unam aliam cum certis tiganis et rebus faciendi

unguentos.169. Item53 iii carratelle, duos de vinu et unum de aceto et quar-

tarolum i de vino.170. Item trippodem i.171. Item carratellazum cum carbone.172. Item cassiam unam aliam.173. iiiior tagleri de ligno.174. Item tagleri duos de terra de Mursia.175. Item pecias54 septem de piltro.176. Item ollas iii.177. Item quartaram unam quasi meza de oleo de stinco.178. Item quartaram unam quasi plenam de saymi.179. Item parum unum de trispis de lecto.

49 Rayé: buctiglectam i de coyro.50 Répété par erreur.51 Dans la marge: mulam, domum cum rebus in domo conciarie remanserunt

in posse Martini.52 Rayé: certi.53 Rayé: vegetes.54 Rayé: octo.

Page 49: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots752 753

14. Item speculos vii sanos, veteros, fractos, veteros, tres fractos, cum tribus magnis, sunt in summa xii.

15. Item tendas duas de burdo de finistrali et cassectam unam.

______________________________ccliii. 1421 mars 31, Trapani; inventaire de la dot de Perna, fille de feu Antonius de Januardo et épouse d’Antonius de Mustaczolo de Trapani; Ast, Notaio G. De Nuris 8567, fol. 83r-85r; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 37-39.

fol. 83rQuarante-cinq onces en trousseau, joyaux et accessoires domestiques.Dix onces en espèces.Une esclave.Un tènement de maisons à étage, “contrada” Amalfitania, estimé cent onces.Une «chiusa» de vignes, “contrada” Favara, estimée cinquante onces.1. mataracia quinque usitata de purpurigno plena […] /fol. 83v/

tria, unum novum de purpurigno et duo usitatos de tirlichi, 2. trappum panni rubey usitati seu copertorium de lecto et

fachatas duas de antelecto, unam virgatam et aliam ad uchecti pro unc. septem.

3. Item par unum lenthiaminum alborum usitatum ad tres telas et dimidiam pro unc. una.

4. Item par aliud lenthiaminum alborum usitatum ad telas tres et dimidiam pro quolibet pro unc. una et t. sex.

5. Item par aliud lenthiaminum alborum ad quatuor telas pro quolibet pro unc. una et t. sex.

6. Item cultram unam usitatam et parvam laboratam ad arbores pro t. viginti.

7. Item cultram aliam usitatam laboratam ad fellas milonis pro t. quindecim.

8. Item cultram unam de seta vetustam et laceratam cum mau-raucis jalno et rubeo pro t. quindecim.

9. Item par unum de cussinectis panni de seta laboratis cum auro et cum cindato milinyano usitatis.

10. Item paria duo alia de cussinectis albis, unum cum ritichellis et aliud cum pindaglis pro unc. una et t. quindecim.

11. Item mensalia quinque ad tres toccos pro unc. duabus et t. sex et dimidio.

180. Item tabulam unam.181. Item lana.182. Item cannata i.183. Item certam quantitatem de sunza.184. Item nassam unam et cabiam unam.185. Item tabolas duas insarbar55.186. Item certam quantitatem de madonis.

Une esclave, Maria, et un esclave, Johannes Turcus.Omnia ista bona remanserunt in posse dicte Chanche preter mulam cum rebus domus conciarie que remanserunt in posse Martini.______________________________

ccliibis. 1421 janvier 10, Palerme; inventaire de la boutique de barbier de Chancha, veuve de maître Jacumocta de Grippis, c. P., confiée en société pour huit mois à maître Bernardus de Stagno, c. P.; Asp, Nd G. Mazzapiede 839, fol. 72v-73r.

fol. 72v1. tobalias quinque longitudinis canne unius et latitudinis palmo-

rum trium et dimidii. 2. Item tobalias duas aliquantulum plus stricte. 3. Item tobalias tres usitatas calabriscas.4. Item tobalias quatuor ad duos toccos magis stricte.

fol. 73r5. Item tobalias quatuor de parva racione sive de testa, duas ex

eis novas.6. Item bacilia quinque rotunda magna et alia quinque rotunda

de minori racione et rotundi, sanos novem ex eis et reliquum ructum.

7. Item sichectos duos ad opus lavandi capud.8. Item firratellam unam de here.9. Item molam unam fornutam, chieras tres. 10. Item tabernaculum. 11. Item corneram unam cum duodecim candileri.12. Item caldarias muratas duas.13. Item apothecam fornitam de bankis et perchiis, prout erat.

55 Lecture confirmée, sens incertain.

Page 50: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots754 755

12. Item mensalia duo alia pro t. viginti. 13. Item guardanappos quatuor ad unum toccum pro t. quindecim. 14. Item alios guardanappos duos ad unum toccum pro t. septem

et dimidio.15. Item manutergias sex ad unum toccum pro t. novem.16. Item tobalias tres de chovo cum listis rubeis de seta pro t.

septem cum dimidio. 17. Item tobaliam unam de collo cum ritichellis in capitibus pro

t. sex. 18. Item jubam unam albam moriscam pro t. novem.19. Item indumentum unum de iammillocto rubeo virgatum cum

auris in frinbreis et cum buctunectis de argento ysfilatis et deauratis ex parte anteriori et in manicis in numero duecentorum septuaginta novem pro unc. duabus et t. duodecim.

20. Item tapitellum unum romaniscum pro t. sex.21. Item drappum unum rubeum vetustum et laceratum pro t.

quatuor.22. Item trappos duos de scanno, coloris virdi usitatos et laceratos

pro t. decem.23. Item chalonectum unum de lana virgatum coloris blavi et ru-

bey pro t. quindecim.24. Item tobaliam unam de capiccio inburdutam cum auro et frin-

zis de seta in capitibus pro t. octo.25. Item zonam unam de argento usitam pro t. septem cum di-

midio.26. Item tobalias duas de cuctono cum chimusis de auro pro t.

quindecim. 27. Item cayulas duas de seta virdi et aliam panni de seta demos-

cina pro t. septem cum dimidio.28. Item tobaliam aliam ligandi de seta cum chimusis [et partibus]

suis de auro et seta nigra pro t. quinque.29. Item /fol. 84r/ item cayulam unam de seta rubea laboratam

cum auro cum suo ysimaltu de argento pro t. sex.30. Item tobaglolam unam de seta laboratam ad agugla cum auro

pro t. uno cum dimidio. 31. Item tobaliam unam ligandi [de] seta pro t. tribus.32. Item aguglerias duas pro t. quatuor.33. Item marsupium unum parvum laboratum cum auro et seta

pro t. quinque.

34. Item sibacham unam imperulatam pro t. viginti quatuor.35. Item puctanellam unam imperulatam super frixo aureo pro t.

viginti uno.36. Item puctanellam aliam imperulatam cum ysmaltis acquatis

pro t. duodecim.37. Item parum unum de paternostris parvum cum corallis et

perulis et cruczifixo de argento deaurato pro unc. una.38. Item silicum unum de perulis cum suis buctonis quinque de

auro filato pro unc. una et dimidia.39. Item buctanellam aliam de perulis pro t. duodecim.40. Item laccios duos de seta cum buctonis quatuor perularum

pro t. sex.41. Item caledam unam de argento cum campanellis argenti et

corallis et uno cristallo munito de argento pro t. viginti quatuor.42. Item parum unum de paternostris nigris cum dintigleriis de

argento deauratis cum crucifixo de argento deaurato pro t. sex.43. Item channacam unam de perulis pro t. duodecim. 44. Item unciam unam et dimidiam perularum ysfilatarum pro

unc. una et tarenis sex.45. Item peccios duos de jurlandecta de argento deaurato cum

lapidibus pro t. tribus.46. Item certos ysmaltos de argento magnos et parvos rotundos et

perulas quatuor pro t. novem.47. Item par unum de chirchellis parvis, buctonum unum de

argento filato et aguum unum de argento pro t. octo.48. Item anulum unum aureum laboratum ad formam serpis cum

perna una grossa, anulum alium de auro cum quadam alia perna et alium anulum cum lapide de carniola pro unc. una et dimida.

49. Item alios anulos tres quorum unus habet lapidem de diamanti et alter habet lapidem turchiscam et reliquos habent perulam grossam pro unc. una.

50. Item anulum alium cum lapide de zaffirio grosso pro florenis quatuor.

51. Item sigillum unum de argento pro t. tribus.52. Item bussulectam unam moriscam pro t. sex.53. Item parum unum de paternostris nigris de ambra cum

buctonis grossis octo de cristallo pro t. quindecim.

Page 51: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots756 757

54. Item scringnoctos duos de capiccio catalinisca deauratos et figuratos et alios duos scringnoctos ferratos usitatos et alium scringnoctum ferratum de capiccio unum alium napulitanum pro t. quindecim.

55. Item cassectam unam /fol. 84v/ de capiccio pro t. octo. 56. Item scringnos duos magnos ferratos et usitatos pro unc. una.57. Item platellas de piltro quatuor et scutellas de piltro novem et

salterias decem de piltro pro t. decem.58. Item stangnatas tres de piltro, unam magnam, unam parvam

tenendo vinum et aliam parvam tenendi aquam et flascos duos de piltro pro t. duodecim.

59. Item parum unum de candileris de ramo demaskini parvis pro t. sex.

60. Item bacile unum de here jalno pro t. tribus.61. Item quartariam unam de here et ferratas quatuor et ollas

duas de here et ollam aliam de mitallo, 62. mortareos duos de mitallo cum eorum pistonis, 63. caldariam unam magnam et aliam parvam et aliam fractam, 64. concas duas, unam magnam et aliam parvam, 65. sartaginam unam magnam, 66. stateram unam de ferro, 67. sichum unum parvum, 68. candilerium unum magnum lavando capud de ferro 69. et certos alios candilerios magnos et parvos 70. et certos spitos et alia ferramina pro unc. tribus et dimidia.71. Item cassias tres et scringnos magnos pictos et alia stivilia

domus pro unc. una et dimidia. ______________________________

ccliv. 1421 mai 7, Palerme; inventaire testamentaire de la dot de la noble Ventura de Marinis56, épouse du noble Matheus de Carastono57 selon la coutume des Grecs, et des biens distraits de cette dot pour divers legs; Asp, Nd M. La Muta 415, fol. 84r-79v (registre numéroté à l’envers).

56 Sœur d’Ubertino de Marinis, docteur dans les deux droits, juge de la Gran Corte de 1403 à 1407, lieutenant du chancelier en 1408; P. Corrao, Governare un regno cit., p. 546; archevêque de Palerme de 1414 à sa mort, en 1435; Eubel, Hierarchia catholica cit., i, p. 388 et ii, Münster, 1914, p. 211.

57 Il est procureur de l’archevêque Ubertinus de Marinis, son beau-frère, de 1415 à 1417; Asp, Notaio ignoto Spezzone 64N; 2.9.1415; et Spezzone 63N; 14.7.1417.

fol. 84rUne maison à étage avec sa boutique, “contrada” Marina.Un autre maison à étage, face à cet hôtel.Une vigne derrière l’église de San Giovanni dei Lebbrosi, près de la mer.

fol. 83rItem de suscriptis bonis mobilibus dotalibus suis et aliis in contractibus dotalibus contentis, videlicet:1. de cortina una alba,2. de cultra una de cindato novo affictata cindato russo et viridi. 3. Item de cortina una magna sua de serico dotali, /fol. 82v/4. […] unum de cindato veteri, cultra una alba ad duos fillellos

seu places, 5. de cultra una alba ad omnes labores, 6. de cultra una alba ad undas, 7. de paribus quinque lintheaminum alborum, 8. de mataraciis quinque, 9. de tobaliis quatuor mensalibus ad ramum in duobus tockis, 10. tobaliis aliis quatuor in duobus tockis, 11. de cohoperta una de serico inchimusata, 12. de pari uno scrigneorum deoratorum, 13. de cassea una magna de nuce veteri, 14. de cassea una de pupulo, 15. de tacceis quatuor albis de argento,16. de tacceis duabus deoratis de argento, 17. de zona una de argento deorata cum chinto nigro et eius

pernokecto, 18. de perlis suis dotalibus, 19. de coclarellis de argento, 20. de cohoperta de serico de perchia allistata, 21. de tobaliis de serico.

fol. 81v22. Item legavit dicto Matheo eius marito mataracia tria de suo

lecto ipsius testatricis, pecia duo lintheaminum alborum et totas tobalias mensales staglatas.

Page 52: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots758 759

fol. 81r23. Item dixit donasse nobili Turelle eius cognate dictam cultram

de cindato affictatam de cindato viridi et russo.24. Item dictam cultram affictatam ad plaza et filellu.25. Item cohopertorium de perchia dotale inchimusatum.26. Item par unum scrigneorum deoratorum dotalium.27. Item toccum unum tobaliarum mensalium ad ramum.28. Item tacceam deoratam dotalem.29. Item tacceam aliam albam dotalem donasse Masio eius nepoti

cum ysmalto in medio.[…]

30. Item dicta testatrix voluit et mandavit de super quatuor tacceas albas et unam deoratam fieri debere calicem unum et par unum ampulluciarum de argento ad opus sue cappelle.

fol. 80v31. Item Garite eius famule choppam de Belvi novam et tunicam de

azolo de Florencia corporis ipsius testatricis et ultra tunicam unam de visito.[…]

32. Item legavit Garitelle eius puelle maritande mataracium unum de summa de tribus legatis dicto marito suo necnon par unum lintheaminum de suis alborum.

33. Item cultram unam precii unc. unius.34. Item traverserium unum.35. Item par unum cuxinellorum alborum, chalonam unam precii

t. decem et bacile unum de here jalno.

fol. 80r36. Item legavit Johanni de Marco mantum unum de visito et par

[…] de visito, cultram unam precii unc. unius que non possit vendere nec alienare.[…]

37. Item legavit Chiccarelle de Marino eius tunicam de chammil-locto.

38. Item legavit dicte eius cappelle Sancti Johannis eius palium de villuto russo cum cruce de perlis et tobaliam de ycona.

39. Item legavit ad opus altaris Maioris Panormitane Ecclesie eius frontale perlarum sue ycone de cammara sua.

______________________________

cclv. 1421 juillet 12, Palerme; inventaire testamentaire des biens de feu Georgius de Alesi, immigrant albanais, au bénéfice de son héritier universel, Dimitrius de Campa, albanais, qui déclare à sa demande avoir reçu ces biens; Asp, Nd B. Bonanno 422, fol. 425r-426v.

fol. 426r1. gunellas novem panni,2. paria calligarum octo,3. capuceum unum coloris viridi,4. coltellos inter magnos et parvos xxiiiior,5. choppam unam panni bruni infoderatam frixoni,6. lauderium unum fustayni,7. meliaria quinque aguglorum, 8. pectinos quinque,9. tabanum unum albaxi,10. gunellonum unum albaxi,11. cultellum unum,12. barrilia duo, 13. cassectam unam.

______________________________

cclvi. 1421 octobre 25, Palerme; inventaire des biens de feu le notaire Johannes de Crimona, au bénéfice de ses filles, Grazona, veuve de Johannes Arginterius, Constancia, femme de maître Thomeus de la Porta, et Jacoba, femme de maître Lencius (Laurencius) Vulpi [potier]; Asp, Nd G. Traversa 769, fol. 89v-91r.

fol. 90r1. Item mataracium unum vetustissimum.2. Item cultram unam modici et quasi nichil valoris totam laceratam.3. Item cassias duas fractas totas ructas.4. Item xhassiriam unam de lecto.5. Item bancum unum pro sedendo.6. Item chieriam unam.7. Item scalam unam de ligno.

Un “cortile” de onze maisons sans étage et deux ruines à l’Albergheria, “contrada” San Giovanni dei Tartari, près du cimetière de l’église.Deux maisons sans étage, emboîtées (unam intus aliam), en face du porche de San Giovanni dei Tartari.______________________________

Page 53: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots760 761

cclvii. 1422 février 5, Corleone; inventaire des biens dotaux de Pasqua, épouse d’Antonius58, fils de feu Bernardus de Malpultro; Asp, Nd5 G. Pittacolis 36, fol. non numéroté.

1. Imprimis saccum unum de lecto cum facie de cuctono usitatum, extimatum unc. unam et t. vi.

2. Item mataracia duo purpurigna quasi nova, extimata unc. iiiior et t. vii g. x

3. Item plumacia duo ad ogeptum Marsalia usitata, extimata t. xxviii.

4. Item par unum linteaminum alborum novorum, extimatorum unc. unam t. xiiii.

5. Item par unum aliud linteaminum alborum novorum, extimatum unc. unam et t. x.

6. Item par unum aliud linteaminum alborum novorum, extimatum t. xx.

7. Item par unum aliud linteaminum alborum novorum, extimatum t. xx.

8. Item par unum aliud linteaminum alborum usitatorum, extimatum t. xviii.

9. Item barracamen unum usitatum, extimatum t. xii.10. Item cultram unam albam usitatam, extimatam unc. duas t.

vii g. x.11. Item drapellos quatuor novos, extimatos unc. unam et t. iii.12. Item cortinam unam cum listis de serico usitatam, extimatam

unc. iiiior et t. xv.13. Item celum unum de lecto de serico novum, extimatum unc.

unam et t. viiii.14. Item mensalia duo in pecia usitata, extimata t. xvi.15. Item mensale unum usitatum, extimatum t. iiiior.16. Item mensalia duo nova in pecia, extimata unc. unam.17. Item guardanappos iiiior nova in pecia, extimatos t. xvi.18. Item manutergia nova in pecia novem, extimata t. xxvii.19. Item manutergium unum usitatum, extimatum t. i g. x.20. Item tobaliam unam de barba seu de testa novam, extimatam

58 Antonius de Malpultro sera jurat en 1423-1424; Asp, Canc. 55, fol. 69r; son père était un entrepreneur de “massaria” d’envergure, jurat de Corleone en 1397-1398, et possédait une boutique de regrataria; Asp, Nd5 G. Pittacolis 28, fol. 11r; 4.2.1401.

t. v.21. Item tobalias de serico novas tres in pecia, extimatas t. xxvii.22. Item cannas sex tele albe, apreciatas t. xviii.23. Item cannas quatuor tele, extimatas t. viii.24. Item cannam unam et dimidiam tele, extimatam t. ii g. v.25. Item cannas novem diploydorum novorum in duobus tockis,

extimatas t. xxvii.26. Item camisias novas duas, extimatas t. xv.27. Item diploydes tres novos, extimatos unc. unam et t. xv.28. Item guarnachiam unam diploydorum usitatam, extimatam

t. v.29. Item plumacellos duos albos planos cum ritichellis, extimatos

t. xii.30. Item plumacellos duos laboratos cum ritichellis de serico viridi

et malectis, extimatos unc. unam.31. Item plumacellum unum album laboratum parvum, extimatum

t. vi.32. Item oritergia septem nova, extimata t. iii.33. Item camisias alias tres novas, extimatas t. x.34. Item nonnullas perulas ponderis unciarum trium minus

quarta, extimatas unc. unam et t. xv.35. Item bursiam unam inburdutam de auro novam, extimatam

t. x.36. Item velum unum album novum, extimatum t. ii.37. Item faciolum unum cum chimusiis de auro, extimatum t. vi.38. Item fidem unam seu anulum unum deauratum, extimatum

t. xv.39. Item anulos alios duos aureos, extimatos t. vii g. x.40. Item fidem unam argenteam cum duobus anulis de argento,

extimatam t. iiiior.41. Item digitale unum de argento, extimatum t. unum g. x.42. Item anulum unum argenti munitum perulis vocatum a

chirchellu, extimatum t. iiiior.43. Item acus seu auguglam unam de argento, extimatam t. ii g. x.44. Item cayulam unam de serico viridi, extimatam t. iii.45. Item cayulam unam deauratam novam, extimatam t. xii.46. Item corchulas de argento in numero xxiii, extimatas t. xii.47. Item chingellam unam de serico viridi cum auro, extimatam

t. ii.

Page 54: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots762 763

48. Item restam unam de curallis de paternostris, extimatam t. viiiio.

49. Item scrignectos duos pictos frandanensses, extimatos t. ii.50. Item gunnam unam muliebrem panni Belvi coloris brune

usitatam, extimatam unc. unam et t. xviiio.51. Item par unum de pugnaris panni Florencie viridi coloris cum

cindato jalno, extimatum t. xv.52. Item choppam unam muliebrem panni Florencie coloris viridi

infoderatam in manikis de cindato rubeo isforziato, extimatam unc. tres et t. xii.

53. Item mantum unum muliebrem de Florencia coloris viridi, extimatum unc. unam et t. vi.

54. Item tunicam unam muliebrem de partuta viridi et bruna cum acu una de argento, extimatam t. xxii g. x.

55. Item clamidem unam panni Florencie persone dicte Pasque usitatam, extimatam unc. unam et t. xxiiiior.

56. Item archibancum unum antelectum cum scanellis usitatum, extimatum t. viiio.

57. Item scrignos duos neapolitanos, extimatos t. x.58. Item bancos duos ad duas tabulas, extimatos t. vii g. x.59. Item tabernaculum unum cum cona et lamperio, extimatum

t. vi.60. Item bancam unam de ligno, extimatam t. ii.61. Item caxiam unam de nuce parvam, extimatam t. iii.62. Item plumacellos quatuor sedendi, inextimatos de cutono ad

ogectum Marsalie, extimatos inextimatos.63. Item vasa seu burnias de Mursia quatuor, inextimatas.64. Item canistros duos, inextimatos.65. Item mayillam unam, inextimatam.66. Item trispides tres de lecto, inextimatos.67. Item mortarium unum mitalli parvum, extimatum t. sex.68. Item bacile unum parvum rotundum, extimatum t. ii.69. Item bacilia duo de ramo jalno, extimata t. x.70. Item flasconos duos de piltro magnos, extimatos t. viiio.71. Item pecia x peltri seu de stagno cum saleria, extimatos t. vii

g. x.72. Item stagnatas duas peltri, extimatas t. v.73. Item trispides duos alios de lecto cum tabulis et cannaria,

extimatos t. i.

74. Item de frumento et farina salmam unam, extimatam t. viiio.75. Item bancum unum ad duos caxonos antiquum, extimatum

t. v.76. Item mataracium unum parvum usitatum, extimatum t. xv.77. Item saccum unum de cannavazis usitatum pro quodam lecto

parvo, extimatum t. vii g. x.78. Item plumacia duo de lecto parva, extimata t. x.79. Item carpitam unam et barracamen unum usitata, extimata t. viii.80. Item vinum trium vegetum cum fusta et vegetem unam aliam

vacuam, extimata unc. unam et t. xviii.81. Item caldariam unam heream, extimatam t. vii.82. Item concumum unum parvum, extimatum t. i g. x.83. Item catenam unam de ferro cum tripoydo, extimatam t. ii g. x.84. Item mortarium unum marmoreum, extimatum t. i g. x.85. Item in pecunia numerata uncias auri quatuor.

Une grande maison et huit autres maisons conjointes près du château inférieur.Une vigne avec de la terre, “contrada” Riviclari.______________________________

cclviii. 1422 juillet 8, Palerme; inventaire testamentaire des biens de maître Paulus Antonius de Jacobo59, de Vérone [peintre et orfèvre], au bénéfice de ses héritiers universels, maître Gaspar de Pesaro et Petrus de Augusta, marchand; Asp, Nd P. Rubeo 605, fol. non numéroté; publié par P. Lanza di Scalea, Donne e Gioielli in Sicilia nel Medio Evo e nel Rinascimento, Palerme, 1892, pp. 234-236.

1. In primis virguettas duas de auro de ambracani.2. Item ensem unum.3. Item caxectam unam parvam factam de filis ferreis.4. Item zonam unam argenteam deoratam absque cinto.5. Item caxiam unam de nuce.6. Item catinellas duas de argento de collo.

Quequidem bona omnia supra declarata dictus quondam magister Paulus legavit tam Nore de Cagnacio quam Nicolao Salvagio de Alemania, genero ipsius Nore, ut in testamento vidimus contineri,

59 Cf. G. Bresc-Bautier, Artistes, patriciens et confréries cit., p. 197; son testament est également enregistré à la date du 7 novembre 1423 dans Acp, As 29, fol. 1v.

Page 55: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots764 765

ipsaque bona dicta Nora et Nicolaus ad instanciam dicti magistri Gaspari confessi sunt habuisse et recepisse renunciantes excepcioni, et, ultra dicta bona, alia bona infrascripta, videlicet:7. buczecti de argentu de canali ysmaltati triginta quatuor, 8. profii novem, 9. cruchectam unam de corallo,10. sakectum unum de imprunti de sigillis et licteris,11. petram unam de oglio,12. par unum de tinaglis,13. bulini xiiii,14. limi cuminali et suctili xiiii,15. limam unam largam,16. caxectam unam cum cum aliquibus puntillis,17. mortarium unum azarii et pistonem per pistari ysmalti, 18. martellos tres, 19. par unum de tabulis de imprunto de cera.20. Item sakectum unum de ysmalti d’oru.21. Item sakectum unum de ysmaltis de argento.22. Item marzapanectum unum et par unum de saiolis cum ali-

quibus pisibus.Un livre, l’Officiectum.23. Item cappiruni nigrum frappatum,24. par unum de caligis.25. Item unum bogliu de fogla de includiri petri fini.26. Item unam buzanam de zatuni rasu.27. Item strapuntinum unum.28. Item barlire unum.

______________________________

cclix. 1422 juillet 20, Corleone; inventaire des biens de feu Paulina, femme du noble messire Benedictus de Calvo, médecin phisicus, au bénéfice d’Andriocta, son fils, pour un tiers, de messire Benedictus, pour un tiers, et de donna Blanca, sa mère, pour un autre tiers; Asp, Nd5 R. Pittacolis 6, fol. 52v-53r.

fol. 52vBona vero cedentia in porcionem eiusdem magistri Benedicti nominibus supradictis sunt hec, videlicet:1. in primis mataracium unum de purpurigno usitatum plenum

lana.

2. Item plumacium unum de lecto plenum pluma usitatum.3. Item cultra una alba usitata ad undas.4. Item carpita una usitata.5. Item tobalie tres de serico in pecia.6. Item tobalia una alba de serico magna.7. Item drapellus unus listatus.8. Item plumacellus unus de serico usitatus.9. Item plumacelli duo, unus albus, reliquus factus ad acum.10. Item guardanappi duo usitati.11. Item buctoni de perlis grossis duo et tres parvi.12. Item conca una de here.13. Item bacile unum de ramo jalno usitatum.14. Item spicti duo cum pedibus.15. Item caldaria una de here magna.16. Item gradigla una de ferro.17. Item tobalia una alia de serico magna.18. Item inborlachium unum de serico usitatum.19. Item bancale unum ad tres caxonos.

Bona vero cedentia in porcionem dicte domine Blance nomine quo supra sunt hec, videlicet:

fol. 53r20. imprimis saccus unus de lecto laceratus.21. Item mataracia duo plena lana, unum marsalensse et alium

xilandratum, usitata.22. Item plumacium unum de lecto plenum pluma.23. Item cultre due albe, una magna et alia mediocris.24. Item mensalia duo.25. Item conca una magna et unum bacile planum.26. Item tobalie sex de serico in pecia.27. Item drapelli duo russi et blanki.28. Item drapellus unus alius de jalno et viyolato.29. Item plumacelli duo de serico.30. Item plumacelli duo albi.31. Item cortina una de serico.32. Item lavicius unus.33. Item mortale unum parvum cum duobus manicis.34. Item padella una.35. Item cuncumum unum de here.

Page 56: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots766 767

36. Item tripodes unus.37. Item catena una de ferro.

Bona vero stabilia cadentia in porcione dicte Blance sunt hec, videlicet:Un tènement de maisons à étage, quartier San Giuliano.Un jardinet, “contrada” Rijacie.Un plantier, “contrada” Stripacie.Une vigne, “contrada” Santa Maria delle Vigne.

Bona vero stabilia cadentia in porcione dicti magistri Benedicti, nominibus quo supra, sunt hec videlicet:Un petit “fondaco” hors les murs.Un jardin hors les murs.______________________________

cclx. 1422 août 18, Corleone; inventaire des biens de feu Chiccus Castagninus60, habitant de Corleone, au bénéfice de son fils, Bartholomeus (survivant, après la mort d’Elena et de Garina, ses autres filles et héritières), placé sous la tutelle de Lucas de Jambono et Johannes de Milacio; Asp, Nd5 G. Pittacolis 36, fol. 164r-172v.

fol. 164v1. In primis tunicam unam de Florencia muliebrem cum buctonis

de perulis in numero quadraginta octo in manikis.2. Item tunicam unam parvam panni bruni cum corchulis

vigintiocto de argento.3. Item choppam unam de viluto et scarleto pignoratam dicto

quondam Chicco per quondam notarium Matheum de Cartuxio ut asseruit.

4. Item par unum de pugnaris muliebrum de scarlato cum vayris.5. Item tunicam unam de partuta cum capitinis de perulis et

ysmaltis in numero quatuordecim et buctonis de perulis.6. Item choppam una de scarleto cum vayris in manicis legatam

quem asseruit fore legatam Ricce, uxori presenti dicti quondam Chicci.

60 Il apparaît en 1416-1418 dans les registres notariés dans des sociétés de “mercerie”, commerce de revente local, et de commerce de fromages.

fol. 165r7. Item tunicam unam pavonacii de Florencia legatam ad Lucre-

ciam, eius neptem.8. Item corrigiam unam argenti deaurati de serico viridi existentem

in peciis triginta duobus computatis buccula et mordente.9. Item corrigiam unam aliam de serico rubeo de argento deaurato

existentem in peciis octo et duobus aliis peciis separatis.10. Item cayulam unam de auro novam et aliam cayulam

deauratam usitatam. 11. Item cayulas duas de serico viridy novas et faciolum unum

deauratum.12. Item bursiam unam deauratam,

que bona assererunt fore legata predicte Ricke uxori sue.13. Item aganacam unam de perulis cum postis octo et buctonis

de argento sex.14. Item restam unam paternostrorum de curallis cum buctono

uno de perulis.15. Item bursiam unam deauratam novam parvam.16. Item acus una cum ysmalta, par unum cannipulorum

parvorum et dintiglerium unum de argento.17. Item scrignectum unum ferratum et alium pictum.18. Item clamidem unam de Belvi de bruna.19. Item mantectum unum de Florencia coloris viridi muliebre

infoderatum de cindato.20. Item mantectum unum alium de incanilato.21. Item par unum aliud lintheaminum alborum in peciis tribus

seu tokis in pecia.22. Item de tela subtili inbalata cannas quinque.23. Item mensalia duo in pecia ad ramum.24. Item mensalia tria alia nova in pecia.25. Item mensalia duo alia in pecia nova. 26. Item guardanappos tres in uno tocco novos.27. Item tobalias tres de serico. 28. Item tobalias tres alias de serico.29. Item tobalias alias quatuor de serico in duobus tockis.

fol. 165v30. Item mensale unum usitatum.31. Item manutergia xi nova in uno toko.32. Item cannam unam cum dimidia tele.

Page 57: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots768 769

33. Item pecium unum panni de Florencia coloris viridi incisum.34. Item rindellum unum novum cum quadam tabula alba.35. Item tobalias duas in pecia de serico.36. Item manutergia septem nova in pecia.37. Item tobaliam unam de capite.38. Item camisias muliebres quatuor.39. Item diploydem unum novum.40. Item de duplectis in pecia cannas tres.41. Item tacias tres de argento proprias dicti Chicci et duas alias

tacias quas asseruerunt sibi fore pignorata.42. Item coclearia dua de argento.43. Item palmos quatuor cindati de canjacolori novos.44. Item cayulam unam de viluto invilutato et aliam cayulam de

damaskino panno.45. Item cuffiam unam cum perulis quasi novam.46. Item divisam unam de perulis.47. Item scrimale unum de perulis cum ysmaltis septem.48. Item scrimale unum alium parvum cum viluto et perulis.49. Item plumecectum unum parvum album.50. Item juparellum unum novum de scarlecto.51. Item mantitum unum pro batissimo parvulorum panni rubei

cum quadam catinella magna de argento et acu de argento.52. Item cutam unam de panno nigro quasi novam.53. Item choppam unam muliebre de Florencia de bruna infodera-

tam in manikis de cindato rubeo.54. Item clamidem unum muliebre quasi novum.55. Item choppam unam de panno Belvi de saya quasi novam.56. Item clamidem unam de panno Belvi quasi novam.57. Item clamidem unam asertam habitam in pignore de panno

Belvi.

fol. 166r58. Item choppam unam de Belvi infoderatam de penna nigra

usitatam.59. Item choppam unam de Belvi persone Bartholomei filii dicti

quondam Chicci.60. Item instrumenta facta in puplicam formam manu diverso-

rum notariorum aliquarum possessionum emptarum per dic-tum quondam Chiccum in numero decem et novem et librum unum vocatum Lu Vispulari.

61. Item capuceos duos, unum de panno viridi et alium de bruna de Belvi.

62. Item choppam unam de Belvi azoli infoderatam de panno viridi novam persone dicti quondam Chiki.

63. Item cultras duas albas novas.64. Item cultrectas duas pro pueris albas usitatas.65. Item de cutono filato rotulos duos.66. Item guardanappos quatuor in duobus tokis.67. Item de lino lixandrino in mannis rotulos quatuor et de stuppa

rotulos quinque cum dimidio.68. Item de filo filato rotulos quatuor.69. Item de tela nova in tokis quatuor grossa cannas decem et

octo.70. Item mensale unum usitatum.71. Item conam unam novam deauratam et lanperium unum

novum.72. Item tabernaculum unum pro cona usitatum.73. Item diploydem unum novum et guarnachiam unam.74. Item tuppam unam cum quodam catinacio et certas apodixas

in quodam marzapano.75. Item tuppam unam aliam cum quodam firrugio panno.76. Item certos cantarectos in quodam sakecto.77. Item de mannis circa rotulos tres.78. Item de filo subtili de mannis rotulos novem et de stuppa filata.

fol. 166v79. Item ensis una usitata.80. Item paria duo trispidum novorum de lecto cum cannaria et

tabula in lecto existencia in camera superiori.81. Item bancum unum antelectum ad tres caxonos cum scanello

usitatum.82. Item bancale unum aliud ad tres caxonos usitatum.83. Item scrignos duos napulitanos.84. Item certum pannum damaskinum deauratum pro paramento

cone.85. Item pugnalectos duos, corrigiam unam usitatam et par unum

cantaroctorum novorum.86. Item scrignectum unum parvum et certas cordellas pro cortena.87. Item par unum linteaminum de serico usitatorum et ploma-

sectum unum album usitatum.

Page 58: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots770 771

88. Item par unum aliud linteaminum de serico alborum usitato-rum denta una farda.

89. Item juparellum unum nigrum usitatum.90. Item par unum linteaminum alborum usitatorum.91. Item par unum caligarum insumillatarum pro persona dicti

Chicki.92. Item mataracia duo usitata de lecto et plumacia duo de lecto

usitata.93. Item sacconem unum de lecto usitatum.94. Item barracamen unum usitatum et drapellos quatuor usitatos.95. Item mensalia quinque usitata.96. Item pelliciam unam quasi novam assertam fore dimissam

uxori presenti dicti quondam Chicci.97. Item stagnatas tres de piltro.98. Item flasconos tres novos de piltro et guardacarnos duos de

piltro.99. Item taffariam unam usitatam.100. Item balistas duas, unam ginuyscam et reliquam de duobus

fustis.

fol. 167r101. Item canistros quatuor parvos.102. Item candilerium unum et duos alios canistros novos.103. Item chieriam unam quasi novam.104. Item panzeriam unam et chanectam unam quasi novas.105. Item focularium unum de ferro et chintum unum usitatum.106. Item bacile unum magnum et lanceam unam.107. Item campanam unam aque rose et pavisium unum usitatum.108. Item scaxonum unum de scaxando aratros.109. Item de farina existente in domo dicti quondam Chicci salmas

tres.110. Item carpitam unam usitatam.111. Item tabulas duas de nuce.112. Item bancum unum de ligno causa sedendi.113. Item bancos duos parvos.114. Item bancum unum magnum.115. Item certos pecios vitri inter carrabas et alias.116. Item pecios decem de Mursia.117. Item salerias duas de piltro.118. Item de filo albo rotulos duos.

fol. 167v119. Item in lecto inferiori mataracia duo usitata.120. Item plumacia duo de lecto usitata.121. Item barracamen unum usitatum.122. Item cultram unam albam usitatam.123. Item cultram unam de cindato fratam et usitatam.124. Item cortinectam unam albam usitatam.125. Item drapellum unum usitatum.126. Item bancum unum antelectum.127. Item vegetes vacuas octo et carratellos tres.128. Item in taberna vegetes vacuas viginti et octo.129. Item caldariam unam magnam.130. Item caldaronos duos parvos.131. Item tripoydem unum magnum.132. Item concumum unum magnum.133. Item catenam unam de ferro.134. Item concam unam.135. Item bacile unum parvum.136. Item bacile unum fractum.137. Item mortarium unum de mitallo cum pistono.138. Item astas duas de ferro.139. Item mortarium unum de marmore.140. Item lamperium unum parvum.141. Item bancam unam.142. Item bancum unum rotundum in taberna.143. Item chercos de cherri in numero xxv.144. Item manganellum unum.145. Item sigium unum de here.146. Item ferratas duas fractas.147. Item stagnatam unam usitatam.148. Item cugnatas duas quarum una parva.149. Item zappam unam fractam.150. Item zapponem unum.151. Item palam unam de ferro.

fol. 168rCréances.Vingt-deux salmes d’orge de la prochaine moisson.Quarante-huit salmes de froment de la “massaria” in Plano Curie et trente salmes de la “massaria” d’Albingano.

Page 59: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots772 773

152. Item boves septem cum tribus vomariis in massaria.Deux juments, un poulain, une mule cum sella et freno, deux ânes.

fol. 168vCent soixante moutons.

fol. 169rUn tènement de maisons.Une boutique.

fol. 169vUne autre boutique.Une grande maison.Trois “chiuse”.Une boutique à étage, quartier Sant’Agostino.Une maison, quartier San Pietro.Une boutique à étage et une petite boutique in plateis inferioribus.

fol. 170rUn magasin, quartier San Martino.Une taverne près du cimetière de San Martino.Une grande maison Ruga di Randazu.Un “catoio”, Ruga de Plano.Trois maisons sans étage, quartier San Pietro.Une petite maison, Ruga magna.Une maison, quartier San Pietro; une autre, nouvellement construite, près de l’église Santa Maria della Neve, quatre autres terranee.

fol. 170vUne grande vigne avec une maison, “contrada” Albingano.Une terre suptus aquam.Des terres, “contrada” San Bartolomeo.Une grande vigne, “contrada” Plani Curie.Des cens.______________________________

cclxi. 1422 novembre 26, Trapani; inventaire des biens de feu Mannus de Saverio, habitant de Monte San Giuliano (Erice), au bénéfice de Johannes, Franciscus et Bartholomeus, ses fils, nés de feu Contissa, et héritiers testamentaires, placés sous la tutelle

de Symon de Scocio, de Petrus de Angelo, habitants de Trapani, et d’Antonius de Apila, habitant de Monte San Giuliano; Ast, Notaio Zuccala 8529, fol. 81r-83v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 145.

fol. 81rBona inventa in dicta terra Montis tempore mortis Manni predicti per dictum Antonium:1. imprimis mataracium unum de purpurigno, facie et butana,

plenum lana usitatum.2. Item clamidem unam et cappucheum unum panni nigri corporis

dicti quondam Manni usitatos.3. Item pelles duas dainorum conciatas.4. Item cultram unam sutam ad undas /fol. 81v/usitatam.5. Item toccum unum de fustayno cannarum trium.6. Item cannas sex tele suctilis.7. Item cortenam unam albam.8. Item saccum unum panni viridis infoderatum panno nigro

corporis dicti quondam Manni.9. Item chirneam unam muliebrem de viridi.10. Item mantictum unum cusitum. 11. Item capam unam de bleveto masculinam infoderatam panno

panno61 viridi.12. Item gunnam unam masculinam infoderatam agninis.13. Item gunnam unam de Vervi muliebrem coloris chilestri.14. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.15. Item cussinecti tres sine inbesta.16. Item jupparellum unum album.17. Item gunnam unam masculinam de burello veterem.18. Item par unum de caligis masculinis de viridi.19. Item fachatam unam de lecto veterem.20. Item fardam unam pictam de cassea veterem.21. Item fardam unam aliam pictam de cassea veterem.22. Item carpitam unam albam usitatam.23. Item carpitam unam aliam rubeam usitatam ad duas fardas.24. Item fardam unam aliam pictam de cassea usitatam.25. Item par unum de stivalis de daina.26. Item dublerium unum usitatum perforatum.

61 Répété par erreur.

Page 60: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots774 775

27. Item lintheamen unum usitatum.28. Item dublerichum unum vetus et perforatum.29. Item cammisias duas masculinas et serabulas quatuor.30. Item dublectum unum et cammisias duas muliebres.31. Item tobaliam unam de collo.32. Item cultrichellam unam in parte sutam ad retem non

expeditum suture.33. Item guardanappos duos usitatos.34. Item toccum unum tele canne unius.35. Item palmos tres de fustayno.36. Item tobalias duas de manibus novas.37. Item coperthorium unum.38. Item tobaliam unam ad chugerias.39. Item frustrum unum panni de blankecta.40. Item tobaliam unam albam de ligando.41. Item tobaliam unam aliam de manibus.42. Item tobaliam unam albam de capite.43. Item tele suctilis cannam unam et dimidiam.44. Item oritergia sexdecim.45. Item udicam unam et tobaliam unam de ligando veteres.46. Item tobaliam unam de manibus cum listis de cuctono tinto.47. Item chinturam unam largam de coiro ad tres bucculas.48. Item par unum de imbestis albis de cussinis.49. Item cassectam unam de abieto.50. Item rotulum unum et dimidium fili de tuppis.51. Item rotulum unum fili de stuppa.52. Item uncias duas cuctoni.53. Item par unum de manicis de scarleto infoderatum tela alba

muliebre.54. Item par unum de manicis de seta viridi isfirratis.55. Item par unum de dimidiis manicis de seta viridi sine isfirra.56. Item maccagnanum unum de seta rubea imbruccatum auro.57. Item cayulam unam de seta /fol. 82r/ chilestra cum eius

coronecta de auro.58. Item cayulam unam de seta viridi cum eius coronecta de auro.59. Item tobaliam unam de cuctono cum chimisiis de auro de

ligando.60. Item pindaglos viginti octo de seta rubea cum perulis in medio.61. Item taccias tres de argento rotundas signatas in fundo marco

dicti quodam Manni.

62. Item coclarellos quinque de argento, quorum unus est fractus.63. Item par unum de paternostris de juyctis nigris cum buctonis

novem argenti filati.64. Item par unum de paternostris de curallo rubeo et argento.65. Item fidem unam auri.66. Item anulum unum auri cum lapide de granata.67. Item virgectam unam auri cum lapide turchisca.68. Item anulum unum alium auri sine lapide.69. Item gaspam unam argenti.70. Item ismaltum unum cum quatuor perulis ingastatis.71. Item ismaltos duos ad aquatos.72. Item aguglectas duas argenti.73. Item acum unam argenti de ligando.74. Item magliectas quatuor argenti.75. Item perulas novem.76. Item chinturam unam de seta rubea cum chappectis

vigintiduabus et cum buccula et mordenti de argento.77. Item channacam unam de perulis septuaginta quatuor et

juyctis decem et novem.78. Item puctanellam unam de perulis de postis decem et septem

et perulis quatuor pro qualibet posta.79. Item catinellam unam de argento cum campanellis octo

argenti.80. Item catinellas duas de manicis de argento cum duabus

aguglectis.81. Item buctonos quatraginta octo rotundos de perulis.82. Item buctonos vigintinovem de perulis de manicis.83. Item cortinas tres.84. Item cayulam unam de auro.85. Item marsupium unum auri et sete.86. Item chanakellam unam de perulis et corallis.87. Item lacium unum de seta cum duobus buctonis de perulis.88. Item cayulam unam de seta viridi parvam.89. Item canna una cordelle viridis.90. Item laccios quatuor de seta de manicis cum aguglecta sex

argenti et certis maglectis.91. Item channacam unam de juyctis.92. Item mindile unum de seta alba.93. Item crucifixum unum argenti.

Page 61: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots776 777

94. Item quintam partem unius uncie de perulis parum plus vel minus.

95. Item cappellum unum de bactizando.96. Item mindilia duo alia, unum de seta et aliud de cuctono.97. Item commias quinque parvas.98. Item acus hereos duodecim de ligando.99. Item speculum unum eboris.100. Item collarium unum panni rubei.101. Item in pecunia numerata t. decem et novem cum dimidio.102. Item tobaliam unam /fol. 82v62/ de auro cum listis de seta

rubea.103. Item tobaliam unam de ligando de cuctono.104. Item cassectam unam parvam cum certis rebus modici

valoris in ea existentibus.105. Item carpitam unam albam cum certis listis rubeis de lana

unius farde.106. Item dimidiam fardam de lana de stando super cassiam

veterem.107. Item dublerichum unum vetus.108. Item ensem unum et cultellacium unum ginuiscum.109. Item cotum unum.110. Item bacile unum de here stagnatum.111. Item bacile unum parvum de here.112. Item ollam unam de here.113. Item sartaginem unam.114. Item cuncumum unum de here.115. Item ferratam unam heream.116. Item stagnatas duas de piltro.117. Item candelabrum unum de brunczo.118. Item salceriam unam de piltro.119. Item bussulam unam.120. Item platellos tres, scutellas quatuor et salcerias tres de

piltro.121. Item cappellum unum vetus de lana.122. Item par unum forficum.123. Item cannistrum unum vetus.124. Item commiam unam aliam.

62 Numéroté par erreur: 83.

125. Item cordas duas de cannapa.126. Item marzapanum unum.127. Item clamidem unam panni de Florencia muliebrem. 128. Item vegetem unam vini rubei et certa stilia existencia in

presenti in dicta terra Montis in domibus in quibus dictus quondam Mannus mortuus fuit.

Item bona inventa in terra Trapani tempore obitus Manni predicti:129. Imprimis mataracium unum de purpurigno cum butana de

burdo ginuisco vetus.130. Item par unum de chirchellis cum certis ismaltis.131. Item par unum de chirchellis parvum de argento.132. Item aguglectas duas de argento.133. Item buctunellos duos de argento rotundos.134. Item buctonos sex de cristallo.135. Item cassitellam unam de capicio.136. Item bancale unum ad unum cassonum de antelecto.137. Item saccum unum de lecto.138. Item certas tabulas de lecto.139. Item tabolas novem de duzana.140. Item bancos duos de sedendo.141. Item tabolam unam parvam et par unum de trispidibus de

comedendo.142. Item tabolam unam magnam incancaratam de comedendo.143. Item cannistrum unum vetus.144. Item buctiglam unam.145. Item concam unam heream.146. Item segias tres.147. Item ensem unum.148. Item cassonum unum de tenendo cassectam de capicio.149. Item tafarriam unam de vitro.150. Item marassias quatuor.

Livres.151. Item tappetum unum tripolinum.152. Item caldaream unam magnam.

Un mulet cum sella et freno.Un âne cum barda.153. Item jupparellum unum.

Page 62: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots778 779

154. Item vegetem unam et carratellos duos plenos vino.155. Item ordei salmas quindecim parum plus vel minus.156. Item vegetes tres plenas frumento.

fol. 83r157. Item frenum unum equi.158. Item zappullas duas.159. Item zapponum unum.160. Item magaglonum unum.161. Item zappam unam.162. Item ba[cul]um unum unius zappe.163. Item par unum de catenis.164. Item tumminum unum.165. Item sellam unam aliam.166. Item peccia de urgagnis de Malca decem et octo.167. Item dublerium unum novum.168. Item dubleria duo magna ad unum toccum.169. Item guardanappos undecim novos.170. Item tuvaglolum unum.171. Item tobalias duas de collo.172. Item tobaliam unam de seta de capicio.173. Item tobalias quatuor albas de facie.174. Item tobaliam unam aliam de collo.175. Item tobaliam unam de manibus.176. Item fardam unam de tobalia.177. Item paria duo lintheaminum alborum parum usitatorum.178. Item cultram unam de seta jalna et russa de cindato.179. Item cultram unam albam sutam ad retes.180. Item cultram unam albam sutam ad undas.181. Item travirserium unum de seta domaskinum cum pindaglis

sex de seta et buctonis sex de perulis.182. Item cannas quatuor de tela rubea.183. Item paria duo de cussinectis isfilatis cum eorum imbestis.184. Item faciem unam de antelectum.185. Item lintheamen unum album.186. Item dublerium unum de pasta.187. Item dublerium unum aliud usitatum.188. Item guardanappos duos usitatos.189. Item clamidem unam masculinam panni nigri infoderatam

tela viridi.

190. Item cappuceum unum panni nigri.191. Item par unum de caligis panni nigri.192. Item cappucheum unum sine picio.193. Item certas fardas panni de scarleto.194. Item sartaginem unam.195. Item casseam unam magnam de abiete.196. Item choppam unam de scarleto muliebrem.197. Item grem[..]um unum muliebrem panni de seta munitum

variis.198. Item par unum de paternostris de perulis et juyctis.199. Item verum unum et sacerpu[…] unum.200. Item mantictum unum de scarleto munitum zacharellis.

Une créance.Un vigne au territoire de Monte San Giuliano, “contrada” Vallis Difali, de huit milliers de pieds environ.Une autre vigne, “contrada” Lenzi (S. d’Erice), de douze milliers de pieds.Un tènement de maisons à Monte San Giuliano, “contrada” San Francesco.

fol. 83vUne maison, même “contrada”.201. Item birrinas duas magnas et mortarium unum de lapide.

______________________________

cclxii. 1423 (ie indiction) juillet 7, Palerme; inventaire des biens achetés par la Cour et assignés à Muni Furmusa, gardien de l’Hôtel royal du Steri; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 26v-27r.

fol. 26v1. Inprimis pala una.2. Item gavita una.3. Item cannara una in la lictera in una di li cammari di in mezu

duvi habita Ponzu di Turres.4. Item lictera una nova cum la cammara in lu ripostu in la scala di

lu statu duvi habitava lu magnificu don Antoni de Cardona63.5. Item licteri tri novi cum tri cannari in li cammari ki su in mezu

di la scala grandi.

63 Vice-roi de 1416 à 1422.

Page 63: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots780 781

6. Item lictera una nova cum la cannara in putiri di Cola Piccicta.7. Item banki sei novi.8. Item partimentu unu di taboli xvii, factu in la sala tirrana di lu

Steri, in la pari sinistra intrandu in la dicta sala.9. Item tabuli di maniari quactru novi cum li soi trispidi.10. Item tabulecta una di maniari cum li trispidi novi facta per lu

trumbecta.11. Item tabulecta una di maniari sengula cum li trispidi novi in

puteri di lu conservaturi.12. Item tabula una per la cuchina di lu canchilleri.13. Item tabuli dui per mectirichi pani ad opu di lu episcupu di

Cathania64.14. Item lictera nova una cum sua cannara in una cassecta fora di

lu Steri in cantu lu puzu di la parti di la canchillaria.15. Item lictera una nova cum una cannara in la cammara di

l’angnuni de baxu comu si trasi di la parti sinistra.16. Item lictera una nova cum sua cannara in la cammara di lu

astracu facta per lu frati di lu canchilleri.fol. 27r17. Item lictera una cum sua cannara in l’autra cammara di lu

astracu.18. Item cannara una nova posita in una lictera vecha.19. Item cannari dui novi per li licteri vechi.20. Item ultra predicta lu dictu Muni teni una lictera di novu

ad opu di lu signuri visurè, baxa di tabuli quactru, cum soy trispidi baxi, li quali custaru tari novi, grana x.

21. Item indrizaturi unu ad opus di tiniri argentu per la mensa di lu signuri visurè.

22. Item dui firmaturi cum li loru chavi. Nota quod demonstravit unam ex dictis firmaturis fractam.

______________________________

cclxiii. 1423 décembre 1er, Palerme; inventaire testamentaire des biens de Johannes de Prestura, habitant de Monte San Giuliano [Erice], qui institue son héritière la fabrique de la chapelle de la confrérie palermitaine de San Luca; Asp, Nd G. Maniscalco 336, fol. 124v-125r.

64 Joan de Puignou, de Podio Nucis, vice-roi de 1421 à 1423, évêque de Catane de 1418 à sa mort en 1431.

fol. 125r1. … balistam unam januensem ad plegiam.2. Item coctam unam de magla de ferro cum pari uno de

braczalibus.3. Item choppas duas de Vervi corporis dicti testatoris coloris

rosati, [unam] infoderatam blanchecte et aliam cum tribus auguglectis de argento infoderatam agnina alba.

4. Item gunnas duas, [unam] de panno rosato infoderatam panno russo et aliam chilistrinam cum cozulis de argento.

5. Item paria duo caligarum soleratarum, una rubea et alia alba et aliud de Lira

6. Item capuceum unum chilestrinum de Vervi.7. Item jupparellos duos.

Créances.8. Item cappam unam de albaxio.9. Item balistam unam et par unum mutandorum a Facinale

Landi, habitatore dicti Montis, in pignore. 10. Item tabulas quatuor de abito. 11. Item zappam, taciam de piltro et scutellas de piltro.

Un roncin sellé.______________________________

cclxiv. 1424 janvier 4, Trapani; partage entre la noble Thomasia, veuve de feu Johannes Ferrandes, et Petrucius et Johannes Ferrandes, fils et héritiers universels de feu Johannes, représentés par le noble Petrus de Sigerio65, leur tuteur, des biens communs entre Thomasia, pour un tiers, et les dits pupilles, pour deux tiers; Ast, Notaio Zuccala 8529, fol. 120r-122r.

fol. 120vPart des pupilles:1. Imprimis mataracia duo cum facie de purpurigno et butana de

burdo sitaloro usitata, pro unc. ii.2. Item mataracium unum vetus cum facie de burdo et butana de

purpurigno, pro t. xv.3. Item traverserium unum de purpurigno plenum pluma, pro t.

viiii.

65 Pietro Sieri apparaît comme jurat en 1419-1420; Asp, Proton. 21, fol. 29r.

Page 64: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots782 783

4. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum cum ri-tichella in medio, pro unc. ii.

5. Item par unum lintheaminum alborum grossorum usitatorum, pro t. xxiiii.

6. Item cultram unam albam sutam ad felles peponis usitatam, pro t. xxiiii.

7. Item cultram unam aliam albam sutam ad felles peponis usitatam, pro t. xxiiii.

8. Item cultram unam aliam albam sutam ad undas ad filos septem de telis quinque et longitudinis palmorum viginti duorum, pro unc. ii t. xv.

9. Item cortenam unam albam usitatam, pro unc. iii.10. Item par unum de cussinectis de villuto bisantato, pro unc. i.11. Item thobalias de manibus quatuordecim cum listis de cuctono

tinto, pro t. xii.12. Item dublerium unum vetus magnum, pro t. vi.13. Item dublerium unum perforatum vetus, pro t. iiii.14. Item dublerium aliud parvum, pro t. iiii.15. Item guardanappum unum usitatum, pro t. ii g. x.

fol. 121r16. Item guardanappum alium usitatum, pro t. ii g. x.17. Item dublerium unum parvum, pro t. iii.18. Item thobalias sex de facie cum capitibus perforatis, pro t. viiii.19. Item thobaliam unam de collo, pro t. ii g. v.20. Item thobaliam aliam de collo, pro t. ii g. x.21. Item capucheum unum magnum panni rubei de dimidio

panno, pro t. x.22. Item plactas de piltro duodecim comunes, salcerias viginti de

piltro, scutellas de piltro xii, plactas magnas quatuor de piltro, flascos duos de piltro et stagnatas tres de piltro, ad racionem de t. uno et g. decem pro quolibet rotulo remanent comuniter pro indiviso inter eos.

23. Item candelabra duo magna de ferro, pro t. iii.24. Item chinturectas duas de corio munitas argento, pro t. xviii.25. Item taccias tres magnas de argento cum fundo bullato, pro

unc. iiii.26. Item coclarellos septem de argento, pro t. xv.27. Item cassiam unam de chuppo, pro t. x.28. Item cassiam unam vetus, pro t. ii.

29. Item cassiam unam de chuppo magnam, pro t. xviii.30. Item cassiam aliam magnam de chuppo, pro t. xviii.31. Item cassiam aliam magnam de chuppo, pro t. xviii.32. Item cassectam aliam de capicio de nuce, pro t. xviii.33. Item scrineos duos neapolitanos, pro unc. i.34. Item scrineum unum catalaniscum, pro t. vi.35. Item scrineum unum ferratum, pro t. viiii.36. Item conam unam, pro t. vi.37. Item balistam unam cum sanfonia et coccanis duobus, pro t. xv.38. Item stateram unam, pro t. vi.

fol. 121v39. Item balistam unam aliam cum chinto, pro t. v.40. Item vegetes octo, pro t. xviii g. x.

Que bona capiunt summam unc. quatraginta octo salvo errore calculi.

Part de Thomasia:41. Imprimis cultram unam de seta rubea et viridi parvam

usitatam, pro t. xv.42. Item dubleria tria de cannis novem, pro unc. i t. xv.43. Item thobalias tres de manibus, pro t. ii g. x.44. Item carpitam unam de lana pictam, pro t. v.45. Item carpitam aliam de lana pictam, pro t. v.46. Item bancatum unum de viridi depictum, pro t. xv.47. Item tappitum unum romaniscum, pro t. vii g. x.48. Item picherios quatuor de brunczo, pro t. xx.49. Item candelabra duo de brunczo, pro t. iii.50. Item bacile unum rotundum, pro t. vi.51. Item quartariam unam de ere, pro t. iiii.52. Item cuncumum unum magnum de ere, pro t. iiii.53. Item concam unam de ere, pro t. iiii.54. Item ollam unam de mitallo, pro floreno uno.55. Item caldariam unam, pro t. xv.56. Item sartaginem unam magnam et sartaginem unam parvam,

pro t. iii.57. Item caldariam unam parvam fractam, pro t. iii.58. Item ollam unam de ere, pro t. v.59. Item tripodum unum magnum, pro t. i g. x.60. Item vera duo, pro t. i g. x.

Page 65: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots784 785

fol. 122r61. Item fuconum unum de ferro magnum, pro t. xviii.62. Item picteriam unam de perulis cum ismaltis et frisis in capi-

zana ponderis unciarum novem, pro unc. vi.63. Item buctonos de perulis triginta tres, pro t. xviii.64. Item cingulum unum de seta rubea cum buctonis de perulis

decem et novem, pro t. xv.65. Item chinturam unam de seta munitam argento, pro unc. iiii.66. Item chinturam unam aliam de seta munitam argento deau-

rato, pro t. xviii.67. Item indumentum unum de camuca coloris chilestrini cum

manicis magnis infoderatis variis et cum variis in fimbriis usi-tatum, unc. iii.

Que bona capiunt summam unc. de auro viginti unius t. decem g. decem, salvo errore calculi.

______________________________

cdlxxxviii. 1424 janvier 20, Trapani; inventaire de la dot allouée par Andreas de Valanczano et par Janina, son épouse, chacun pour moitié, à Antonella, fille de feu Franciscus de Vitali et de Margarita, habitants de Trapani, et épouse du discretus Johannes de Brando, habitant de Trapani; AST Notaio A. Zuccalà 8529, fol. 131r-122r.

fol. 131v1. Imprimis par unum lintheaminum ad chugirias.2. Item par unum lintheaminum alborum ad duas telas magnum

novum de gichesiis.3. Item par unum aliud lintheaminum alborum magnum ad duas

telas novum de gichesiis.4. Item cultram unam de serico cum fundo de auro.5. Item cultram unam novam magnam sutam ad rites.6. Item cultram unam aliam magnam sutam ad undas novam de

gichesiis.7. Item mataracia duo magna usitata.8. Item saccum unum magnum de cannapacio de lecto.9. Item traverserium unum de camuca de seta rubea novum.10. Item par unum de cussinectis de camuca de seta rubea novum.11. Item par unum de cussinectis isfilatis.12. Item pecium unum villuti circa palmos duos coloris milinjani

novum.

13. Item dubleria quatuor ad unum toccum nova cannarum duarum cum dimidia pro quolibet.

14. Item dubleria duo magna usitata.15. Item guardanappos septem novos ad unum toccum de

gichesiis.16. Item thobalias de manibus sex novas ad unum toccum.17. Item oritergia decem nova de gichesiis.18. Item thobalias septem de capite de gichesiis.19. Item fidem unam de auro et anulos duos de auro.20. Item maccagnanum unum de villuto rubeo magnum.21. Item picteriam unam impernatam de unciis novem de perulis.22. Item par unum de paternostris de juyctis imperlatis magnum.23. Item par unum de paternostris de juyctis deauratis.

fol. 132r24. Item in pecunia numerata unc. quindecim.25. Item buctonos de perlis septem.26. Item chinturam unam de argento.27. Item chinturam unam aliam magnam in totum munitam de

argento.28. Item cayulam unam de auro.29. Item taccias tres de argento.30. Item cuclarellas quatuor de argento.31. Item stagnatas quatuor 32. Item flascos duos de piltro.33. Item cannatam unam de ere jalno.34. Item bacilia duo de ere, unum magnum et aliud parvum.35. Item concam unam parvam.36. Item caldarias duas, unam capacem unius quartarie et aliam

duarum quartariarum. 37. Item sartagines duas, unam magnam et aliam parvam.38. Item vera duo, unum magnum et aliud parvum.39. Item tabolas duas de comedendo, unam magnam et aliam

parvam.40. Item jarras duas de tenendo aquam.41. Item cassiam unam magnam de nuce.42. Item cassiam unam de nuce de capicio.43. Item scrignum unum ferratum magnum.44. Item cassiam unam de chuppo.

Page 66: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots786 787

45. Item cassiam unam parvam vetus66.46. Item bancum unum de sala.47. Item chalonum unum imbayratum.48. Item carpitam unam magnam.49. Item choppam unam de Florencia viridi cum variis et fimbriis

et manicis infoderatis de cindato novam corporis dicte sponse.50. Item indumentum unum de seta corporis dicte sponse.51. Item cherneam unam de fustayno corporis dicte sponse.

Un tènement de six maisons avec communauté de “cortile”, où habite l’épouse, à Trapani.Une maison à étage, palazoctum, voisine et deux maisons conjointes.Une boutique, “contrada” Malfitania.Une vigne de six milliers de pieds, “contrada” Rachalgididi (aujourd’hui Raganzile?).Un terrain à vigne, “contrada” Favara.

Et, de plus:52. silicum unum de perulis grossis ponderis unciarum duarum

cum dimidia.53. Item channacam unam perularum grossarum ponderis uncie

unius.54. Item par unum de cussinectis de scavunato.55. Item thobalias quatuor de facie novas de gichesiis.56. Item thobalias decem de capite novas ad unum toccum.

______________________________

cclxvi. 1424 28 février-3 mars, Trapani; inventaire fragmentaire d’un juif de Trapani, en faveur de Muxe et Davi, ses fils; Ast, Notaio A. Zuccalà 8526, fol. non numéroté.

1. Imprimis para chincu di linzoli usati.2. Item cultra una de sita jalna et russa.3. Item cultra una blanca ad unda nova.4. Item una mataracza cum la butana blevi minata.5. Item carpiti tri blanki.6. Item carpita meza.7. Item travirseri unu di sita di luckisa.8. Item tobagli quatru blanki et li dui isfilati.

66 Lire: veterem.

9. Item tobagli tri grandi chugirii.10. Item tobagli dui pichuli chugirii.11. Item para dui di cussinecti blanki isfilati.12. Item paru unu di cussinecti di jammillocti.13. Item guardanappi chincu cum li listi.14. Item dublera tri cum li listi.15. Item dublectu unu.16. Item tobagli tri di cuctuni di ligari.17. Item tistera una pichula di oru.18. Item cammisi dui.19. Item tobagla una vecha strazata.20. Item canni dui di tila grossa.21. Item murtaru unu di ferru pichulu.22. Item caldari dui, una di quartari dui et l’autra di una.23. Item unu cuncumu pichulu.24. Item una choppa di Flurencza minata cum li maniki infurrati

di cindatu virgatu.25. Item chintura una di argentu.26. Item taza una di argentu di unzi quatru.27. Item puctanelli dui pichuli.28. Item anelli sey di argentu et di oru.29. Item una channakella pichula et una guglecta.30. Item paru unu di chirchilluzi pichuli.31. Item fallichella una di muscu di pisu di carlini quatru.32. Item paru unu di cussinecti russi di tirzanellu.33. Item salmi dui di frumentu vechu.34. Item salmi sey di frumentu novu.35. Item bancali unu ad dui cassi vechu.36. Item rotulu unu et mezu di sita cruda.37. Item rotula dui et mezu di sita cruda.38. Item rotulu unu et mezu di sita blanca filata.

Quatre maisons.39. Item una carpita pinta di la Licata.40. Item mantu unu di Bervi culuri brunu vechu lu quali fu

vindutu pro t. xvii67.

41. Item una libra et meza di seta a lu suctili vinduta pro t. chincu g. iiii.

______________________________

67 Paragraphe rayé.

Page 67: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots788 789

cclxvii. 1424 octobre 17, Corleone; inventaire des biens de feu Symon de Prodomo, rédigé au bénéfice de Florencia et Petrucius, ses fils, placés sous la tutelle de Rikina, sa veuve, avant le remariage de cette dernière avec Luca de Juliana et le transfert de la tutelle à Pinus de Guillelmo, leur oncle maternel; Asp, Nd5 M. Murria 21, fol. 36v-38r.

fol. 37rUne vigne, “contrada” Celso. Une maison, quartier San Giuliano.1. Item mataracium unum marsalense.2. Item par unum lintheaminum alborum ad duas telas.3. Item cultra una alba.4. Item barracamen unus jalnus et rubeus.5. Item mensalia duo.6. Item manutergia quinque.7. Item tres diploydos.8. Item resta una de anbris.9. Item caxia una.10. Item vegetes due. 11. Item caudaronus unus.12. Item plumacellus unus depinctatus.13. Item bancale unum antelectum.14. Item tabula una super uno trispo.15. Item clamis una magna.16. Item conca una de ramo.17. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum. 18. Item guardanappi tres.19. Item cayula de oro.20. Item tobalia una de serico.21. Item plumacelli duo plumi albi.

fol. 37v22. Item platelle due cum salceriis de stagno.23. Item bacile unum parvum.24. Item drapellus unus laneus violatus.25. Item tobalia una de barba.26. Item scrignectum unum parvum.27. Item padella una magna.28. Item diploydus unus.

Trois onces d’or, prix de biens vendus pour l’alimentation des enfants et une once, prix d’une jument également vendue.29. Item mensale unum usitatum.

______________________________

cclxviii. 1424 novembre 3, Corleone; inventaire des biens de feu maître Franciscus de Abrixia, habitant de Corleone, apothicaire, au bénéfice de Bartholomeus, son fils et héritier universel, et d’Allegrancia, veuve de maître Franciscus, et placé sous la tutelle du vénérable prêtre Bartholomeus de Toro, vicaire de Corleone, et de maître Antonius de Monte, charpentier; Asp, Nd5 M. Murria 21, fol. 54r-55v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., pp. 148-149.

fol. 54vLivres.1. Item armarium unum de apeto cum suo catinazo ferreo ad tres

solarios ad opus retinendi buxulas et conficiones et alia per-tinencia ad dictas artes, in cuius solario inferiori sunt reposi-ti oglarori quatuor, una burnia et quatuor panecte in quibus sunt certi sirupi et alie res medicinales.

2. Item in secundo solario dicti armari sunt bornie et oglarori octo et octo buxule et marzapani quinque in quibus sunt certe alie res medicinales.

3. Item armalium unum aliud de apeto sine ferrugio et firmatura aliqua cum tribus solariis in qua sunt certa ostivilia parva ferrea in numero quatraginta duorum.

4. Item repositum unum de tabulis fissum in muro domus de apeto suptus solarium seu in catogio domus, in quo sunt reposita dicta alia ostivilia, videlicet bornie et oglaroli sexdecim et una bornia cum uno marzapano magno pleno certis rebus ignoctis et una cufecta in qua sunt reposita certa ferramenta magistralia ad opus magisterii mediccarie et marzapani vacui de ligno octo.

5. Item bancale unum a duobus caxonis, in uno quorum sunt cannate novem in quibus sunt alie confectiones et res medelas et quinque carrabe de vitro cum suis restibus.

6. Item maylla una.7. Item sbriga una sine ysbrigono.

Page 68: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots790 791

8. Item bancum unum rotundum.9. Item banca una ad quatuor pedes.10. Item bancus unus de ruvulo a quatuor pedibus et duobus

vitibus cum sua supresa factas ad opus artis speciarie.11. Item certa alema.

fol. 55r12. Item sacconum unum lecti de cannapacio tristis cum uno

strapuntino pro suo famulo.13. Item tacie tres argenti non boni.14. Item virgam una argenteam liquefacti cum modico alio argento

ponderis unc. undecim.15. Item bucule sex parve argenthe cum uno coclario de argento.16. Item rotulum unum et uncias tres cuctoni filati.17. Item manutergia duo cum suis ritichellis.18. Item manutergia quinque lie [?].19. Item mensalia duo in pecia ad ramum.20. Item mensalia duo grossa pro usu quotidiano.21. Item guardanappi quatuor in duobus tockis.22. Item facies una plumacii lecti.23. Item mensalia duo alia usitata.24. Item tobalia una de barba.25. Item par unum lintheaminum alborum longitudinis duarum

cannarum. 26. Item par unum lintheaminum alborum parvorum.27. Item bancum unum antelectum.28. Item de tela laborata rotulus unus cum dimidio vel circa.29. Item candilerium unum de mitallo.30. Item parasides tredecim et scutilline seu salceri septem de

piltro.31. Item caldaria una capacitatis sex langenarum. 32. Item caldaronus unus unius langene.33. Item bacile unum magnum hereum planum.34. Item bacile alium rotundum.35. Item conca una herea.36. Item cuncumi duo herei, unum major alio.37. Item sichius unus horiens aquam.38. Item punzonoctus unus de here.39. Item padella una herea.

40. Item tacie due de here.41. Item tacia una rotunda de here sine manico.42. Item asta una cum pedibus.43. Item aste due parve.44. Item tripodus unus fereus.45. Item pastura una ferea.46. Item runca una ferea.47. Item chiera una sedendi parva.48. Item vinofarum unum de piutro.49. Item butigla una coyris.50. Item par unum spirunorum.51. Item paria duo strevarum.52. Item gractarola una.53. Item inciserium unum de ligno.54. Item chopa una panni gambilini foderata dorsus dicti magistri

Francisci.

fol. 55v55. Item cutetus unus rubeus.56. Item clamis una coloris blevi usitata dorsus dicti quondam.57. Item capucheus unus usitatus.58. Item capucheus unus alius novus.59. Item tunica una dorsus dicti magistri Francisci.60. Item carratelli duo.61. Item caxecta una.62. Item cannate due de Nicoxia, quarum una est plena miele

rosato. 63. Item mortale unum.64. Item unum alium mortale de mitallo fractum parvum.65. Item campana una plumbea aque rose. 66. Item scapuchinum unum foderatum de panno.67. Item sella una sine furnimentis.68. Item salmas octo frumenti de summa triginta a Chinchio de

Torno.69. Item caldaronum unum qui erat in masaria.70. Item capucheum unum de visito.

______________________________

Page 69: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots792 793

cclxix. 1424 novembre 15, Girgenti; inventaire des biens de feu messire Gabriel de Fanllo68, au bénéfice de ses enfants, Ysabella et Johanna, ses filles pubères, pour moitié, et Gabriel et Constancia, placés sous la tutelle de la magnifique dame Beatrix, leur mère, pour l’autre moitié; Asn, Ap, Istrumenti 59.

1. In primis cortinarum albarum duarum.2. Item mataraciorum seragusanorum tresdecim, strapuntini

unius, traverserium lecti sex. 3. Item cultrarum albarum inter novas et veteras decem et novem.4. Item cultre unius de serico cum fundo de auro. 5. Item lintheaminum subtilium parorum decem.6. Item paris lintheaminum alborum de mina seu de masunata

quinque.7. Item carpitarum seu chilonarum inter novas et veteras decem.8. Item choppe unius de serico nigro infoderate de marturis.9. Item alie choppe panni nigri fini infoderate de panno.10. Item alius choppe panni nigri infoderate de agninis nigris.11. Item manti unius panni nigri infoderati de panno viride.12. Item gipponelli unius de serico carmixino inbruccato.13. Item capuchei unius de scarletto.14. Item cuiusdam alterius capuchei de panno fino.15. Item cuiusdam alterius capuchei de panno gambillino.16. Item cuiusdam manti panni supradicti.17. Item picheriorum de argento trium.18. Item copparum de argento inter novas et veteras quinque.19. Item tacciarum de argento albarum quinque.20. Item scutellarum de argento undecim.21. Item scutellarum aliarum cum li aurichi duarum.22. Item plactarum de argento inter novas et ructas decem.23. Item cloccarellarum de argento viginti.24. Item bavere de argento unius.25. Item collari de argento unius.26. Item scrignorum ferratorum magnorum decem.27. Item cassiarum inter bonas et tristes decem et octo.

68 Sur Gabriel de Fanllo, chef militaire aragonais, pourvoyeur des châteaux en 1403 et 1414-1418, châtelain de Termini en 1414, maître portulan en 1409-1412, cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 839 et P. Corrao, Governare un regno cit., p. 548.

28. Item scrignectorum parvorum sex.29. Item furnimentorum septem, videlicet tabularum, trispidum

et saccorum lecti. 30. Item tabularum duarum cum trispidibus comedendi.31. Item mayllarum duarum.32. Item tabularum octo intabulandi.33. Item vegetum vacuarum viginti quatuor.34. Item carratellorum sex.35. Item barlirium duodecim.36. Item buctiglarum duodecim.37. Item foculari unius de mitallo.38. Item foculari unius de ferro.39. Item caldariarum magnarum duarum.40. Item olle unius de mitallo.41. Item ollarum trium de ramo.42. Item caldaronorum duorum.43. Item cuncumorum trium.44. Item spitorum trium.45. Item jarrarum reponendi oleum et farinam vacuarum novem.46. Item sartaynum trium.47. Item gradigle unius.48. Item cherarum duarum.49. Item cupertoriorum duorum de lecto.50. Item chilone unius armigate.51. Item mortaris unius de mitallo cum pistono.52. Item cunoche unius de mulino.53. Item mercii de ferro unius.54. Item palii unius de ferro.55. Item cloccararum de ferro duarum.56. Item candileriorum inter trista et bona de ramo jalno octo.57. Item plactarum de stagno magnarum inter novas et veteras

decem et octo.58. Item plactorum parvorum octo.59. Item duzanas quinque scutellarum.60. Item quartararum trium de ramo.61. Item tilari unius novi.

Deux livres.62. Item ovi unius de sturcio ferrati de argento.63. Item tappetorum quatuor parvorum et unius magni.

Page 70: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots794 795

64. Item choppe unius de zatoni inbructato de auro infoderate de vayris.

65. Item cocte unius scollate de velluto carmisino inbilluctato in-bruccato de auro infoderate de vayris cum eius manticto.

66. Item gunelle unius di sucta de zatani nigro infoderate de tela.67. Item cuiusdam alie cocte scullate de zatani carmisino inbruc-

cato de auro cum vayriis cum eius manticto.68. Item manticti unius de velluto nigro infoderati de vayris. 69. Item cuiusdam alterius choppe panni de Florencia coloris viri-

dis oscuri infoderate de cindato tersanello rubeo.70. Item dimidie pecie de zatani.71. Item palmorum decem domasckini veteris.72. Item choppe unius panni fini infoderate de dossis.73. Item chopitelle unius masculine infoderate de velluto blevi.74. Item capucheorum duorum de femina, unius videlicet de scar-

leto infoderati de velluto nigro et alius de Florencia.75. Item collaris unius de auro precii florenorum triginta sex.76. Item corrigiarum duarum de serico guarnitarum de argento

innaurato.77. Item khannacarum de perils minutis duarum.78. Item imperlature unius capitis.79. Item jorlandarum de villuto cupertarum de perils minutis

duarum.80. Item chinti unius de serico minuti de argento.81. Item anulorum duorum de auro.82. Item certarum vegetum vini, de quarum numero non recordatur

et modice fumenti.83. Item cassiarum quinque de bilictini infra grandi et pichuli.84. Item lancearum duodecim et virge unius sardiske.85. Item bacinectorum duorum minutorum.86. Item ylmectorum furnitorum [blanc].87. Item bavere unius.88. Item coctarum unius de magla.89. Item coyracie unius.90. Item parum trium brazalium.91. Item parum duorum de arnesi de ganba.92. Item bonbarde unius.93. Item spate unius inaurate.94. Item basalardi unius.

95. Item dagke unius cum guarnimento deaurato. 96. Item bavere unius.97. Item corrigiarum duarum masculinarum minutarum de

argento.Sept esclaves mâles, le tartare Valintinu, le sarrasin Makhamecta, décédé depuis la mort de Gabriel, le sarrasin Pocurobba, et Martinu, le noir Johanni Blancu, Gallu, Lenzu, et trois femmes esclaves, Antona, Rosa et la petite Thufania.Deux chevaux, nommés Notar Mini et Lu Parrinu, neuf mules et mulets, deux ânes.98. Item balistarum inter parvas et grossas sexdecim.99. Item tilari unius de ballista.

Les créances.Un tènement de maisons à Catane, près du Castel Ursino.Un autre tènement de maisons à Palerme, à la Kalsa.______________________________

cclxx. 1425 avril 18, Palerme; inventaire des biens de feu maître Nicolaus de Ferro, au bénéfice de Lyonora, sa nièce, fille de donna Florencia, sa sœur, et son héritière universelle; Asp, Nd G. Traversa 768, fol. 324r-325v.

f. 324vUn ténement de maisons, Ruga Pisarum.Trois autres et un casalinum seu xirba, Ruga nova à la Feravecchia.La moitié d’une autre, “contrada” Porta dei Greci.

f. 325rUne vigne, “contrada” Judayca.1. Item cassiam unam de nuce magnam.2. Item par unum scrineorum ferratorum.3. Item caxectam unam laboratam a musia.4. Item fuculare unum de ferro.5. Item padellas duas de here.6. Item cultram unam laceratam.7. Item chilonam unam veterem.8. Item flascos duos de piltro.9. Item stagnatas duas de piltro.10. Item tabolam unam pro comedendo cum trispidibus.

Page 71: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots796 797

11. Item concam unam de here veterem.12. Item bacile unum parvum vetus.13. Item mantum unum persone dicti defuncti coloris aczoli.14. Item choppam unam coloris nigri persone dicti defuncti.15. Item paria duo stivalium, unius de bickina et alterius de

dayno. 16. Item vegetes duo cum certa quantitate vini.17. Item bocalia duo de here.18. Item candileria duo de mitallo.

______________________________

cclxxi. 1425 avril 18, Palerme; inventaire de l’augment de dot d’Aloysia, fille de feu Tuchius de Sancto Angelo et de Contissa et épouse de Nicolaus de Mancino; Asp, Nd G. Traversa 768, fol. 327r.

fol. 327r1. Item cortinam unam cum facie de serico usitatam.2. Item materacia duo, unum burdi purpurigni cum butana burdi

Castrijohannis et aliud burdi januysci cum butana burdi Castrijohannis, cum uno traverserio burdi januysci.

3. Item cultras duas albas, unam quasi novam et aliam usitatam.4. Item paria duo lintheaminum alborum.5. Item par unum plumacellorum alborum.6. Item tobaleas duas de burdo cum listis sericis.7. Item tobaleas de facie quinque novas in uno tocco.8. Item tobaleas duas de tabola novas.9. Item duplectos duos pro predicta sponsa.10. Item suctanas tres pro predicta sponsa.11. Item avantilectum unum.12. Item concam unam de here mediocrem.13. Item picherium unum de piltro.14. Item bucalia duo de here jalino.

______________________________

cclxxii. 1426 août 12, Palerme; inventaire du “fondaco”, comprenant une taverne, sis à l’Albergheria, “contrada” Ballarò, en face de la porte Busuldeni, loué par Jacobus de Bayamonte69, c. P., à

69 D’une famille de taverniers, parent probable de Matheus de Bayamonte, tavernier, Asp, Nd A. Bruna 553; 2.12.1415.

Antonius de Palagonia et Ubertinus de Cammarata; ce dernier doit acheter deux paires de draps neufs et restituer la paire de draps inventoriée; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 52v-53r; publié partiellement dans G. Bresc-Bautier, H. Bresc, Fondaco et taverne cit., p. 105.

fol. 53r1. … carpitas duas veteres et laceratas, 2. Item carpitas duas novas.3. Item par unum lintheaminum alborum. 4. Item mataracia duo usitata.5. Item licterias duas.6. Item casseam unam.7. Item caudariam unam veterem.8. Item trispidem unum.9. Item spitum unum magnum.10. Item spitum unum parvum.11. Item padellam unam novam.12. Item siclum unum usitatum.13. Item quartucium unum.14. Item mezum unum.15. Item tercium unum.16. Item cannatas duas magnas de tabolerio.17. Item tabulerium unum.18. Item bancos duos rotundos.19. Item bancos duos longos.20. Item firmaturas duas.

______________________________

cclxxiii. 1425 décembre […], Palerme; inventaire de la boutique de forgeron de maître Johannes de Pistacho70, c. P., sise à la Conceria, “contrada” Ferraria Christianorum, louée à maître Andreas […] pour deux onces; Asp, Nd A. Candela Spezzone 265, fol. 1r du fragment.

fol. 1r1. … unum manticum, 2. cuynam unam magnam, 3. unam aliam cuynam,

70 Maître de place de la Conceria en 1449-1450; Acp, As 34, fasc. iii.

Page 72: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots798 799

4. paria duo manticorum de forgia, 5. macziam unam, 6. manuale unum, 7. mazoculum unum, 8. gladium unum pro ferrando, 9. rosinam unam, 10. martellectos duos et11. cassiam unam pro ponendo dicta bona.

______________________________

cclxxiv. 1426 août 23, Palerme; inventaire des biens de feu Nicolaus Carmignanu, c. P., au bénéfice de ses fils, Petrus et Margarita, et d’Ysmiralda, sa veuve et leur tutrice; Asp, Nd G. Traversa 771, fol. 515v-520r.

fol. 516rUn tènement de maisons, une taverne, une boutique et un “fondaco” à la Feravecchia.

fol. 516v1. Item mataracia duo cum uno traverserio.2. Item cultram unam usitatam.3. Item cassiam unam usitatam.4. Item par unum lintheaminum usitatorum.5. Item scrinea duo usitata. 6. Item cassiam unam de nuce novam.7. Item caxonos duos usitatos.8. Item cassiam unam veterem.9. Item gassiriam unam usitatam.10. Item yconam unam cum suo palio chilestro et frontaglio panni

deaurati. 11. Item tobaliam unam de ycona.12. Item scrignectos duos ferratos.13. Item scrignectos duos parvulos usitatos.14. Item avantilectum unum usitatum.15. Item tabulas decem novas et septem veteres.

fol. 517r16. Item cannistrum unum novum.17. Item bancum unum de lecto novum.

18. Item cortinam unam de serico. 19. Item concas tres de here, duas magnas et unam parvulam. 20. Item caldareas tres, una magna, alia mediocris et alia parvula.21. Item tripodem unum usitatum.22. Item campanam unam pro exiendo aquam rosatam.23. Item cuncumum unum usitatum.24. Item pulzunectum unum de here.25. Item padellas duas, unam magnam et aliam parvulam.26. Item plactas duas magnas de piltro.27. Item plactas tres de piltro novas.28. Item scutellas septem de piltro novas.29. Item salcerias quinque de piltro novas.30. Item stagnatas tres, duas pro vino et unam pro aqua.31. Item picherium unum de mitallo novum.32. Item tinellos quinque usitatos.33. Item baciles tres usitatos.34. Item caxectam unam usitatam.

fol. 517vItem in fundaco:35. mataracia tria usitata.36. Item paria tria lintheaminum usitatorum.37. Item traverserios tres usitatos.38. Item cultras duas usitatas.39. Item carpitas duas usitatas et unam aliam.40. Item licterias tres de tabolis.41. Item sicleum unum usitatum.42. Item alios sicleos duos in taberna.43. Item tobaleas octo, quatuor de tabula et quatuor de facie.44. Item mantum unum panni de Florencia novum dicte Ysmiralde.45. Item jorneam unam de billuto nigro usitatam.46. Item barrilios octaginta duo tonnicii nitidi.47. Item jarras plenas olei octo.48. Item tabolerium unum pro salando formagium.49. Item cannicios sex minatos.50. Item barrilios viginti novem vacuos ad opus ponendi tonnicium.

fol. 518r51. Item carratellos duos vacuos.52. Item bancum unum tundum novum.

Page 73: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots800 801

53. Item bancum unum longum usitatum.54. Item bancum unum longum vetus.55. Item tabulerium unum de taberna usitatum. 56. Item unum medium et unum tercium pro mensurando vinum.57. Item unum mundellum pro mensurando ordeum.58. Item cannicios quatuor in muro affixos.59. Item trabes tres magnos.

Deux mules et un âne.60. Item firmaturam unam novam.61. Item stateram unam usitatam.62. Item cantare dimidium lini neapolitani. 63. Item glimpam unam de serico longam palmi dechi et largam

palmi quatuor. 64. Item tobaliam unam laboratam de oro novam.65. Item para quadraginta sex ovorum tunnorum.66. Item astas quatuor de cortina.67. Item certam quantitatem chabronorum et traborum usitatorum.

fol. 518v68. Item duos bbidentes ferri.69. Item zappuni unum usitatum70. Item palas duas de ferro. 71. Item carpitam unam barrigiatam de lecto.72. Item murtarellum unum de mitallo.73. Item avantilectum unum usitatum.74. Item mortarium unum de marmora.75. Item plactas septem de Mursia.

Un cheval.Un esclave.Item certam quantitatem casey et equicasey descritam in actis Curie preturis ut asseritur. ______________________________

cclxxv. 1426 octobre 21, Trapani; inventaire de la dot de Perna, fille de Petrus Corsus71 et épouse du noble et égrège messire Antonius de Michilecto72, docteur en lois, le contrat prévoyant une valeur

71 Marchand, il sera consul de la mer en 1430-1431; Asp, Canc. 65, fol. 61r.72 Antonio Miciletto, docteur en lois, alternativement juge et juge des

appellations de Trapani de 1427-1428 à 1443-1444; F. Titone, I magistrati cittadini.

de cent vingt-cinq onces pour le trousseau, de vingt onces pour les joyaux, soixante-dix onces en espèces et cent onces de biens immeubles; Ast, Notaio G. De Nuris 8568, fol. 136v-138v. Publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 53-55.

Une vigne de onze milliers de pieds, au territoire de Trapani, “contrada” Lenzi.Cinq maisons, “contrada” Casalichus (Casalicchio).Une maison, “contrada” San Pietro.Une autre maison, “contrada” Santa Margherita.

fol. 136v1. In primis mataraccia tria de purpurigno nova facie et butana

plena lana ad tres fardas, travirserium unum de purpurigno novum et aliud traverserium panni de auro imbruccatum de auro filato pro unc. quatuordecim,

2. par unum lenteaminum alborum ad duas telas longitudinis cannarum viginti et latitudinis palmorum septem pro qualibet tela, ut disserunt, pro unc. duabus t. septem et dimidio,

3. par aliud lenteaminum alborum ad duas telas cum ritichella parva in medio eiusdem latitudinis, longitudinis palmorum vi-ginti sex, ut asseritur, pro unc. quatuor et t. decem,

4. par aliud lenteaminum ad chugirias pro unc. undecim,5. cultram unam albam ad telas quinque et dimidiam de buccara-

mo laboratam ad riti pro unc. octo,6. cultram aliam albam ad telas sex similiter laboratam ad riti pro

unc. octo,7. cultram aliam albam ad sex telas laboratam, ut vulgariter dici-

tur, a la porta di Tripuli pro unc. trexdecim 8. et cortenam unam /fol. 137r/ totam laboratam de seta cum

eius frinza serica longitudinis cannarum viginti unius et di-midie et latitudinis cannarum duarum, ut asseritur, pro unc. sessaginta quinque et t. quindecim,

9. paria duo de cussinectis albis isfilatis laboratis ad agugla et alia duo paria de cussinectis, unum de cindato terzanello jalno et rubeo et relictum de cindato chilestro cum eius listis seu virgis de auro filato pro unc. tribus et t. quindecim,

Gli ufficiali scrutinati in Sicilia da Martino i ad Alfonso v, S. Sciascia, Caltanissetta-Rome, 2008, p. 267; il est commissaire royal chargé de la collecte en 1442; cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 859.

Page 74: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots802 803

10. mensalia quinque in duobus tockis longitudinum cannarum decem, ut asseritur, nova pro unc. duabus et t. quindecim,

11. guardanappos decem in duobus tockis cannarum duodecim, ut asseritur, pro unc. una et t. quindecim,

12. indumentum unum de muliebre de iambillocto rubeo pro unc. duabus,

13. manutergias decem pro t. quindecim,14. quopertorium unum de perchias de seta coloris rubeum cum

suis listis seu virgis de auro filato pro t. decem et octo,15. tobalias albas decem de capite pro t. viginti quinque,16. tobalias alias de clovo, tres laboratas ad agugla pro t. decem,17. tobalias alias tres albas de quollo pro t. quindecim,18. dubblectos duos muliebre pro unc. una.

Joyaux: 19. indumentum unum muliebre de billuto rubeo usitatum cum

stillis seu nuskis septem imperulatis cum eorum ismaltis vir-dis et cum friso incapiczana laborato de perulis cum ismaltis virdis et cum boctonellis parvis imperulatis in manicis et vairis pro unc. novem,

20. curdonus unus de auro filato usitatus pro t. decem et octo, 21. caiula una de auro filato usitata pro t. decem, 22. channaca una de perulis ponderis uncie unius et quarte, /

fol. 138r/ ut asseritur, pro t. viginti, marsupium unum labo-ratum cum seta et auro filato et cum perulis circumcirca pro t. duodecim,

23. curdonus unus imperulatus cum suo pindaglo de perulis pro unc. una et t. quindecim,

24. silicus unus de perulis ad quatuor posstas et quinque bucto-nos de argento deaurato pro unc. quatuor, ut asseritur, pro unciis quatuor,

25. par unum de paternostris de curallo misstis cum perulis pon-deris unciarum quatuor et quarte unius pro unc. duabus,

26. iurlandecta una de argento deaurato consistens in pecciis trexdecim cum perulis et lapidibus diversorum quolorum pro unc. quatuor et t. quindecim

______________________________

cclxxvi. 1427, Palerme; inventaire de l’Hôtel royal du Steri, remis par Matheu Inglisi, notaire de la Douane, à Muni Furmusa, gardien

du Steri; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 25r-26r; publié dans E. Levi, Gli inventari dello “Steri” di Palermo, « Studi medievali », N. S., 1 (1928), pp. 471-480, pp. 475-480.

fol. 25rInprimis etc.Item in la canchillaria: 1. una lictera, 2. dui banki di sidiri.

Item a la cuchina di fori, undi si apparichava per lu episcupu di Cathania:3. lictera una.4. Item magilla una di impastari.5. Item bancu unu a caxuni.6. Item percha una.7. Item caxuni unu ructu pichulu. Dichu ki est disfactu et ad ni-

chilum reductu.

In la sala undi lu jardinu:8. Item tabula una di maniari cum soy trispidi.9. Item bancu unu per lu cunsiglu.10. In la cappella di Sanctu Antoniu:11. Item banki tri di tiniri consiglu ructi.12. Item tabuli di maniari dui.13. Item trispidi paru unu.14. In la cammara di la sala tirrana:15. Item lictera una.16. Item partimentu unu di tabuli in la dicta sala intrandu a la

dicta sala in la dextra parti.

In la cammara undi è solitu di stari la lignami:17. Item banki di tiniri consiglu, infra sani et ructi, quactordichi.18. Item lictera una. De summa istorum bancorum deducuntur

banci duo deperditi ut constitit juramento Nicolai Piccicta, et sic restant banci xii.

fol. 25vIn la cammara di la guardarobba:19. Item peczi di scala di cappella quactru.

Page 75: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots804 805

20. Item lictera una.21. Item segia una di fari axu.22. Item bancu ritundu unu.23. Item bankecti cum soy pedi dui.24. Item trispidi para tridichi.25. Item bancu di tiniri consiglu unu26. Item tabuli di maniari octu.27. Item tabula di tiniri libri una.28. Item perchi quactru.29. Item tabuli chavati in terra tri.

In li cammari di in mezu:30. Item licteri dui.31. Item lictera una cum so bancu.32. Item caxa una grandi.33. Item fucularu unu.

In la cammara undi durmia lu signuri re:34. Item licteri dui cum soi banki.

In la cappella di Santu Jorgi:35. Item bancu unu di teniri consiglu.

In la cammara in cantu la dicta cappella:36. Item lictera una.

In la cammara undi stava lu conti di Paglaza73:37. Item lictera una cum so bancu.

In la cammara di misser Nicola Castagna74:38. Item lictera una cum so bancu.

fol. 26rIn l’autra cammara:39. Item lictera una40. Item percha una.

73 Arnaud-Roger iv, comte de Pallars, vice-roi en 1421-1423.74 Nicola de Maniscalco, dit Castagna, de Messine, trésorier de Martin ier, vice-

roi en 1421-1422.

In la cammara di susu:41. Item lictera una.

In la sala undi maniava lu signuri re:42. Item tabuli di maniari dui.

In la cammara undi stava la mugleri di [blanc]: 43. Item lictera una.44. Item percha una.

In la cammara undi stava lu Mastru di Muntesa75:45. Item licteri dui.

A l’autra cammara:46. Item lictera una.47. Item Muni Furmusa havi firmaturi tri. Nicolaus Piccicta juravit

fuisse deperditam unam, tantum restat una.______________________________

cclxxvii. 1427 mars 13, Corleone; inventaire des biens de feu Cumocta de Saragusia76 [probablement journalier migrant]; Asp, Nd5 M. Murria 22, fol. 45r-45v.

fol. 45rUne jument.1. Item zappullam unam. 2. Item mayllam unam.3. Item tabulam unam comedendi.4. Item clamidem unam tristem.5. Item tunicam unam veterem.6. Item aliqua indumenta corporis dicti quondam.7. Item clamidem unam panni arbaxi et bisaca una.

______________________________

cclxxviii. 1427 mars 14, Palerme; inventaire des biens de feu Andreas de Spangardo, au bénéfice de ses filles mineures, Garita et Manni-cia, et de Dysiata, sa veuve; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 72v-75r.

75 Romeo de Corbera, maître de l’ordre de Montesa, a fait partie des vicegérents en 1414-1415.

76 Sans autre information.

Page 76: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots806 807

fol. 73rUne maison à étage à la Kalsa.

fol. 73v1. Item cortena una cum facie de serico […].2. Item mataracia duo, unum burdi xilandrati et aliud burdi

maltensis cum facie de xilandrato et traverserium unum plenum lane.

3. Item par unum lintheaminum alborum.4. Item cultre due albe usitate.5. Item scavina una alba pilosa.6. Item par unum plomacellorum alborum planorum.7. Item par unum aliud plomacellorum alborum ad punta blanca

laboratorum.8. Item tobalie quatuor de seta.9. Item tobalia una de mensa.10. Item mensale unum aliud usitatum.11. Item guardanappi duo usitati.12. Item tobalia una de barba.13. Item tobalie due de facie cum listis ysarkis.14. Item saccus unus de lecto.15. Item tabole quinque de lecto.16. Item trispides duo de lecto.17. Item scrinea duo neapolitana depicta.18. Item bancus unus de lecto.19. Item gassirea una de lecto.20. Item bacilia duo de here, unum magnum et aliud parvum

plana.21. Item caldaria una de here.22. Item conca una de here fracta.23. Item padella una de here fracta.24. Item spitus unus.

fol. 74r25. Item scrignelli duo, unus ferratus et alius depictus.26. Item plati duo de piltro magni.27. Item plati duo alii parvi de piltro.28. Item plactelli quatuor de piltro.29. Item salcerie sex de piltro.

30. Item stagnata una de piltro.31. Item picherium unum de piltro.32. Item bocalia duo de here.33. Item flascus unus de piltro.34. Item ycona una.35. Item percha una.36. Item sicleus unus de here.37. Item quartaroli duo.38. Item mortare unum de marmora cum pistono.39. Item burnia una depicta.40. Item magilla una.41. Item tabola una.42. Item clamis una muliebris coloris pagonacii.43. Item armarium unum.44. Item asti quatuor.45. Item lamperium unum cum eius ovo.46. Item zona una de argento deorato in peciis novem computatis

buccula et mordenti cum chinto de serico virdi.

Biens assignés à maître Antonius de Spangardo pour les dépenses de funérailles d’Andreas:47. et primo clamis una de Virvi coloris pagonacii clause corporis

ipsius defuncti.

fol. 74v48. Item tunica una coloris blevi de Perpiniano nova et sup[…]

bleve corporis dicti defuncti.49. Item jupparellus unus panni blevi corporis defuncti predicti.50. Item capuceus unus de Virvi coloris nigri.51. Item cammisoctus unus novus panni blankecti.52. Item caxonus unus, in quo erant infrascripta arma, videlicet:53. in primis coyracia una. 54. Item coppum unum et una scarmucina.55. Item par unum de braguneri.56. Item par unum braczalium.57. Item ensis una et unus bucculerius.58. Item basalardus unus.59. Item flascus unus de piltro capacitatis quartuchiorum duorum. 60. Item ballista una cum suo tarcasi pleno villictonibus et uno cinto.

______________________________

Page 77: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots808 809

cclxxix. 1427 avril 24, Palerme; inventaire de la dot de Gisa, sœur de Sabet Bina77 et veuve de Brachonus Binna, épouse d’Emmanuel Xalla, juif, c. P.; Asp, Nd G. Maniscalco 342 fol. 85v-86v.

fol. 85v1. … cultras duas albas, unam magnam et aliam parvam.2. Item paria duo lintheaminum alborum.3. Item par unum lintheaminum de serico.4. Item traverseria /fol. 86r/ duo […]5. Item suctanas duas.6. Item par unum cuxinellorum alborum.7. Item mataracia duo burdi maltensis.8. Item dublerios duos.9. Item tobalias quatuor de tabola, duas de ramu et duas planas.10. Item tobalias sex facie.11. Item plomacium unum de serico.12. Item copertam unam de serico.13. Item stuyabucki sex.14. Item bacilia duo de here.15. Item caldariam unam de here.16. Item padellam unam.17. Item mortare unum de mitallo.18. Item caxea una.19. Item tangire unum de here.20. Item bucalia duo de here.21. Item cayulas quatuor albas cum ritichellis.22. Item cayulam unam de serico et auro.23. Item cayulam unam de serico.24. Item cayulam unam de serico cum ritichellis.25. Item fazolum unum cum auro.26. Item fazolum unum album.27. Item tobaliam unam albam magnam.28. Item tobaliam unam de barba.29. Item carpitas duas jalnas.30. Item avantilecti duos.31. Item tunicam unam de Vervi nigram.32. Item tunicam unam de Vervi garofolatam.

77 Sur la famille Bina/Binnen et son endogamie, cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 685.

33. Item clamis una de Vervi coloris pagonacii.34. Item chummias sex albas.35. Item suprachelum unum ad ramum album necnon et unc.

decem et octo in pecunia numerata.______________________________

cclxxx. 1427 juin 23, Palerme; inventaire des biens de feu Andreas de Firrerio, c. P., au bénéfice de ses fils, Petrus, majeur de dix-huit ans, Ysabella et Francisca, mineures, et de sa veuve, Flos; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 100r-100v.

fol. 100r1. In primis mataracia duo, unum cuctunignum novum et aliud

vetus de filato.

fol. 100v2. Item travirseria duo […].3. Item saccum de lecto […].4. Item cultram unam albam.5. Item par unum lintheaminum alborum.6. Item carpitas duas.7. Item suprachelum unum de lecto.8. Item lintheamen unum de serico.9. Item tobaliam unam novam de pasta.10. Item tobalias quatuor de facie.11. Item avantilecta duo de lana.12. Item par unum cuxinellorum alborum.13. Item caldarias duas, unam capacitatis quartariarum duarum

et reliquam unius quartarie. 14. Item padellam unam.15. Item concam unam de here.16. Item tripodum unum.17. Item bacile unum de here.18. Item stagnatas duas de piltro, unam pro aqua et aliam pro

vino. 19. Item bucale unum de brunzo.20. Item cuncumum unum de here capacitatis duarum quarta-

riarum. 21. Item bancum unum de lecto.22. Item casseam unam de abeto.

Page 78: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots810 811

23. Item scrignitellum unum.24. Item yconam unam.25. Item tobaliam unam.26. Item cribos duos.27. Item candelam unam de ferro.

Deux vignes abandonnées à CaccamoUne maison en ruine à Caccamo.Cent brebis dans le troupeau de Johannes Abbatellis.Des créances.______________________________

cclxxxi. 1427 juillet 1er, Palerme; inventaire de l’Hôtel royal du Steri, réalisé par messire David Subtili78, “secreto” de Palerme; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 236v; publié dans E. Levi, Gli inventari dello “Steri” di Palermo cit., pp. 478-479.

fol. 236v1. Inprimis lictera una.2. Item indrizaturi unu.3. Item banki dui di consiglu.4. Item bancu unu per sidiri a la tabula, lu quali di inde fichi

impichuliri lu magnificu misser Guillelmu de Muntagnanu79 vicerè, et est davanti lu so lectu.

5. Item bancu unu supra lu quali si impasta lu pani.6. Item tabula una incancarata di maniari pichula.7. Item tabula una ad modu di altaru undi si dichi la missa.8. Item para unu di trispidi per la dicta tabula di maniari. 9. Item scripturi unu cum dui banki ad opus di lu dictu misser

Guillelmu vicerè.10. Item tabuli dui per mectiri lu pani.11. Item firmaturi dui, videlicet una per lu scripturi di lu dictu

misser Guillelmu vicerè e l’altra per la cammara di lu paramentu.

12. Item pannu unu russu ad opus di lu dictu scripturi di lu dictu vicerè misser Guillelmo.

78 Fils de Nicola Sottile, “secreto” de Palerme de 1402-1403 à 1416-1417, et “secreto” lui-même de 1421-1422 à sa mort en mai 1431, David Sottile est seigneur du fief Molisima, à Noto, héritage de son épouse, Antonella Aricio; G. Silvestri (ed.), G. L. Barberi, I Capibrevi cit., i, p. 149.

79 Guillem de Montanyans, vice-roi en 1429-1430.

13. Item altri firmaturi sey accactati per manu di Johanni Fonti, maiordomu di lu dictu magnificu misser Guillelmo vicerè misi a diversi cammari di casi di lu dictu Steri.

______________________________

cclxxxii. 1427 juillet 14, Palerme; inventaire des biens de feu Johannes de Chaso, au bénéfice de ses enfants, Pax, son fils, et Victoria, placés sous la tutelle de Victoria, sa veuve; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 107r-108r.

fol. 107r1. Imprimis mataracia duo de burdo, unum videlicet de purpurigno

et aliud de Marsala usitata cum duobus travirseriis2. Item mataracia duo alia usitata.3. Item paria duo lintheaminum alborum.4. Item cultre due albe usitate.5. Item avantilecti tria.6. Item carpita una.7. Item bacilia duo de here rotunda.8. Item caldarie due de here.9. Item padelli due.10. Item tabole sex de lecto cum suis trispidibus.

fol. 107v11. Item scrineum unum.12. Item caxea una de nuce magna.13. Item caxea una alia de abeto.14. Item bancus unus de lecto.15. Item caxie tres veteres.16. Item spiti duo.17. Item gractalora una.18. Item stagnate quinque de piltro.19. Item tabola una pro comedendo cum suis trispidibus.20. Item lamperium unum de here.21. Item yconam unam. 22. Item scrignitellus unus ferratus.23. Item scrignitellus unus depictus.24. Item mensalia quinque.25. Item guardanappi quatuor.

Page 79: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots812 813

26. Item paria duo cuxinellorum alborum.27. Item caxea una vetus de nuce.28. Item bancus unus ad tres caxonos.29. Item tobalie quatuor de facie.

Un âne.30. Item scrineum unum fractum.31. Item bancus unus rotundus.32. Item clamis una coloris miski corporis dicti defuncti.

fol. 108r33. Item capuceus unus.

Une vigne complantée d’oliviers, “contrada” Molendinum di li carti (Fossa del Corvo).Une maison au Seralcadi.______________________________

cclxxxiii. 1427 août 21, Palerme; inventaire de la “massaria” de Jurlandus de Girardo, c. P., sise à Cefalà, vendue à Riccardus de Andrea, c. P., pour neuf onces; Asp, Nd G. Traversa 772, fol. 633r-633v.

fol. 633rDix bœufs et bouvillons.1. cugnatam unam, 2. stragulam unam, 3. caldariam unam, 4. czappulas duas, 5. barbuxias duas, 6. suryacam unam, 7. tuminum unum de mensurando frumentum, 8. catenas duas de stragula, 9. bommarias duas, 10. juvura duo cum una curria, 11. axonum unum, 12. tradentas tres, 13. palas duas, 14. aratra duo.

______________________________

cclxxxiv. 1427 septembre 7, Palerme; inventaire des biens de feu maître Symon de Medico, juif [chirurgien], citoyen de Palerme, au bénéfice de ses fils, maître Azaronus de Medico et Josep de Medico, et de Ricca80, sa veuve, mère de ces derniers, qui entend recouvrer sa chituba; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 120v-121r.

fol. 120v1. Imprimis mataracia duo usitata, unum videlicet burdi purpu-

rigni et aliud xilandrati cum uno traverserio ejusdem burdi pleno lane.

2. Item paria /fol. 121r/ […]3. Item tabulas quinque de lecto cum ejus trispidibus.4. Item bancum unum de lecto.5. Item caxeas quatuor veteres.6. Item tabolam unam pro comedendo cum suis trispidibus.7. Item chieram unam.8. Item dublectos duos usitatos.9. Item interulas quinque.10. Item clamidem unam muliebrem coloris nigri.11. Item mensalia quatuor.12. Item tobalias quatuor de facie.13. Item guardanappos quatuor.14. Item caldariam unam de here parvam.15. Item cuncumum unum de here.16. Item tenam unam usitatam ad opus pisandi uvas.17. Item vegetem unam vacuam.18. Item carratellos quatuor vacuos.19. Item mortare unum de mitallo.20. Item jarras duas parvas.21. Item jarram unam magnam.22. Item padellas duas parvas de here.23. Item sicleum unum parvum de here.24. Item bacile unum de here.25. Item tinellum unum.26. Item tarxam unam.27. Item stagnatas duas de piltro.28. Item parascides decem de terra.

80 Le testament de cette dernière, le 3 mai 1421, sans doute à la veille d’un accouchement, révèle un mariage endogamique; Asp, Nd M. La Muta 415, fol. 94r.

Page 80: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots814 815

29. Item salmas tres fromenti.30. Item uncias octo in pecunia numerata.31. Item dupploydes duos.32. Item togam unam coloris nigri corporis dicti defuncti.33. Item clamidem unam nigram ejusdem coloris dicti defuncti.34. Item tunicam unam de Virvi usitatam.35. Item tunicam unam aliam laceratam.36. Item clamidem unam usitatissimam.37. Item par unum ocrearum.

Une mule, vendue pour une once.38. Item stuchium unum fornitum ad opus medicorum.39. Item vegetem unam fractam.40. Item tobaliam unam de serico cum auro.

Une maison sans étage à usage d’étable au Cassaro.______________________________

cclxxxv. 1427 septembre 27, Palerme; inventaire des biens de feu Dama Johanna Cathalana [couturière], rédigé à la demande du prêtre Nicolaus de Sanctoro, chapelain de Sant’Antonio, du chapelain de Sant’Andrea des Amalfitains et de Jaymus de Ponzo, au nom du Fisc royal; Asp, Nd P. Rubeo 605, fol. 2v-3r.

fol. 2v1. … scrineum unum intus quo invenimus:2. vilectos septem modici valoris,3. par unum caligarum de mezi panni coloris virdi muliebrium,4. tobalias quatuor blevi,5. mantictum unum usitatum nigrum panni catalanisci usitatum,6. tobalias duas albas cum listis de seta,7. tobalias tres de manu usitatas,8. guardanappum unum,9. plomizam unam,10. palmos duos de tela,11. gillatos quatuor fractos.12. Item nonnullas guglectas heris et modicum quantitatem sete

modici valoris diversorum colorum.13. Item tovaglectam unam de seta pictam bruccatam de oro.14. Item par unum de paternoster de corallo palmorum quatuor

longitudinis.

15. Item palmos duos de zindato rugio de terzanello.16. Item filos quatuor de paternoster de vitro minutis.17. Item par aliud de paternoster a chintum unum de filo.18. Item scrignectum unum parvum.19. Item crutifellum unum in qua est violecta.20. Item alium scrineum parvum intus quod:21. camisiam unam de seta,22. burzam unam de villuto, 23. certam quantitatem fili, 24. certam quantitatem sete et cuculli.25. Item burzias duas de czatini rasi stammati.26. Item par unum de forficis.27. Item certam aliam quantitatem fili albi.28. Item paria xiii de frinziis de pugnalis de seta.29. Item cannas duas de frinziis de seta nigra.30. Item paria quatuor de frenzi de curallo et filo.31. Item par unum de cutelliciis.32. Item certam quantitatem cuculli.33. Item cannam unam de ritichellis.34. Item compasum unum ferri.35. Item stracios xviii de seta diversorum colorum.36. Item chintos duos de seta, unum blevi et alterum verdi. 37. Item par unum de vilanciis.38. Item pectini unum de avolio.39. Item giditale unum argenti.40. Item marza[pa]num unum cum aliquibus bonis modici valoris

et tribus dominis.41. Item aliud par de forficis.42. Item canistrellum cum aliquibus bonis seu peciis de seta.43. Item lazectos quinque de filo.44. Item burczectas unam violatam.45. Item par unum de frinczis de seta.46. Item tobaliam unam virgatam de cuctono.47. Item cannistram unam cum aliquibus peciis.48. Item guardanappum unum.49. Item par unum de manicis panni catalanisci infoderatis de

agnina.50. Item sakectum unum intus quod est certa quantitas maniczii.51. Item peccias quinque de filato.

Page 81: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots816 817

52. Item cannellas duas de seta.53. Item cassiam unam.54. Item bacilia duo, unum magnum et aliud parvum.55. Item strapuntinum unum.56. Item mantictum unum ad modum catalaniscum.57. Item avantilectum unum.58. Item gasiriam unam.59. Item stagnatam unam de piltro.60. Item tobaleam unam tristem.61. Item lintheamen unum.62. Item alias tobalias duas.63. Item burniyam unam.64. Item plactam unam de piltro.65. Item vilectum unum tristem.66. Item candelerium unum.67. Item pecciam unam de avantilecto.68. Item caxectas duas parvas.69. Item cugnatam unam.70. Item tripodem unum.71. Item padellam unam.72. Item spitum unum.73. Item caldariam unam.74. Item coffam unam intus quam est sal.75. Item gractaloram unam.76. Item barlire unum.77. Item sicleum unum heris.78. Item scalam unam.79. Item tabulam unam de mensa cum trispidibus.80. Item mantictum unum de Belvi in parte foderatum de czindato.81. Item alium mantictum de Lira infoderatum de vayris.82. Item peccias xii de piltro.83. Item flascos duos.84. Item dublectum unum.85. Item faciem unam de mataracio albam.86. Item gunellam unam viridem.87. Item tappitum unum.88. Item alium mantictum veterem tristem.

______________________________

cclxxxvi. 1427 octobre 3, Palerme; inventaire des biens de feu Antonius Maugeri de Stilo en Calabre [brassier], au bénéfice de son héritier universel, Thomasius de Gariglo, c. P.; Asp, Nd P. Rubeo 605, fol. 11v-12r.

fol. 11v1. Item mantum unum coloris chilistrini de mezipanni minatum.2. Item jupparellum unum de fustayno grosso minatum.3. Item dublectum unum sine manicis de fustayno usitatum.4. Item capucheum unum coloris chilistrini di mezipanni usitatum.

fol. 12r5. Item alium capucheum panni misci de panno de Florencia

usitatum.6. Item par unum lintheaminum grossi usitatorum.7. Item cannam unam de fustayno grosso.8. Item tobaliam unam de facie cum listis de cuctono usitatam.9. Item carpitam unam albam usitatam.10. Item cassiam unam de abeto parvam.11. Item scrineum unum veterem.12. Item bardam unam ad modum Calabrie.13. Item bancum unum veterem.14. Item firlicium unum.15. Item czappam unam.16. Item czappullam unam veterem.

______________________________

cclxxxvii. 1427 octobre 7, Palerme; inventaire des biens de feu Andreas de Zarzana, boucher, macellator, c. P., au bénéfice de Berrisia, épouse de maître Matheus Lombardus, de Palma, épouse de Salvator [cognomen laissé en blanc] et de Tissa, épouse de Petrus La Barbera, ses sœurs; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 140v-142v.

fol. 140vDeux maisons à l’Albergheria. Un verger. 1. Item mataracium unum de burdo.2. Item mataracium alium de burdo.3. Item paria duo lintheaminum alborum.

Page 82: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots818 819

fol. 141r4. Item barrile unum.5. Item caxectam unam.6. Item axonum unum.7. Item pecia sex ponderis buchirie.8. Item par unum bilanciarum.9. Item saturi unam.10. Item chabronum unum cum crockis ad opus macelli.11. Item spitos tres.12. Item magillam unam.13. Item cannatas tres fractas.14. Item molas duas pro sale.15. Item caxectam unam.16. Item saccum unum de lecto.17. Item bancatum unum.18. Item caxiam unam de abete.19. Item bancum unum.20. Item caxiam unam aliam.21. Item lamperium unum de here.

fol. 141v22. Item certa pecia tabolarum.23. Item trispides tres de lecto.24. Item barile unum.25. Item avantilectum unum.26. Item sturlumiam unam.27. Item par unum ocrearum.28. Item carpitam unam albam.29. Item pavisi unum.30. Item chabronos duos.31. Item cannatas duas.32. Item carpitam unam virgatam.33. Item dublectum unum.34. Item par unum alium lintheaminum alborum.35. Item mensale unum.36. Item plomacium unum.37. Item traverserium unum. 38. Item zappam unam.

______________________________

cclxxxviii. 1428, Palerme; inventaire des biens achetés pour l’Hôtel royal du Steri par messire David Subtili, “secreto” de Palerme en l’année de la vie indiction, 1427-1428; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 237r; publié dans E. Levi, Gli inventari dello “Steri” di Palermo cit., p. 479.

fol. 237r 1. Inprimis bancu unu.2. Item bancu unu altru a caxuni in lu scripturi di lu magnificu

misser Nicola Speciali vicerè81.3. Item catenazu unu par la porta di una cammara.4. Item bancu unu altru cum una tabula di maniari.5. Item catina una la quali fu misa a la porta di la dispensa grandi.6. Item lictera una a la cammara di lu magnificu misser Guillelmu

de Muntagnanu vicerè.7. Item bancu unu in la dicta cammara. 8. Item catinazu unu altru per la porta di la scala per la quali si

va a lu jardinu.9. Item banki dui prisi di la dohana et purtati a lu dictu Steri.10. Item una palazata di lignami facta a lu jardinu di lu Steri.

______________________________

cclxxxix. 1428 février 21, Palerme; inventaire des biens de feu le notaire Ardoynus de Nubula, c. P., au bénéfice de son fils, Nicolaus, infans, et de sa veuve, Allegrancia; Asp, Nd P. Rubeo 605, fol. 132v-134r.

fol. 133r1. Imprimis choppa una coloris miski de Belvi infoderata panno

chilestro.2. Item choppa una alia coloris nigri infoderata panno nigro.3. Item par unum caligarum de sayo.4. Item par alium caligarum panni blankecti.5. Item scutelli sex de piltro plani.6. Item sex salcerie de piltro plane.7. Item scutelli quinque de piltro.8. Item plactelli duo magni et duo parvi.

81 Niccolò Speciale, vice-roi de 1423 à 1433.

Page 83: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots820 821

9. Item placti duo magni de piltro.10. Item tagleri tres de ligno parvuli.11. Item bancali duo ad figuras.12. Item chilona una.13. Item bancum unum de lecto.14. Item par unum de trispidibus de mensa.15. Item ycona una.16. Item lamperium unum cum suo pomo.17. Item ensis una.18. Item saccus unus de lecto.19. Item foculare unum de ferro.20. Item spitus unus.21. Item plactus unus de piltro.22. Item bacilia duo de here.23. Item certa quantitas filati.24. Item choppa una coloris virdi de Florencia cum manicis

infoderatis de bayris.25. Item tunica una coloris pagunacii scuri cum manicis rotundis

infoderatis de bayris.26. Item tunica una panni de serico chilestro cum vayris a li

pudiyi.

fol. 133v27. Item clamis una de Florencia.28. Item scrignitella duo ferrata parvula de Messana.29. Item jarri cathalanisci plene oleo decem.30. Item jarri quinque girbini.31. Item fides una de oro.32. Item anuli tres de oro.33. Item par unum lintheaminum alborum.34. Item par unum de mantichis.35. Item birricta una nova.36. Item choppa una vetus infoderata de agninis.37. Item clamis una de panno cathalanisco.38. Item diploydis unus de fustayno albo.39. Item par unum socularum de bickino.

Des créances en vin et en orge.______________________________

ccxc. 1428 novembre 3, Palerme; inventaire des biens de feu Matheus de Lamberto, alias de Belluno, c. P. [pêcheur], au bénéfice de son héritier universel, Johannellus, fils de Johannes de Sancto Stephano; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 168r-171r.

fol. 168rUne maison à la Kalsa.

fol. 169r1. Item vegetes sex plenas vino novo nondum tramutato.2. Item carratellum unum eciam plenum vino novo.3. Item tinellos duos plenos zappino in summa thuminos decem

et octo.4. Item jarram unam mediocrem.5. Item caxeas duas veteres.6. Item vegetes duas vacuas et veteres.7. Item gassiream unam novam.8. Item scavinas duas veteres.9. Item magillam unam.10. Item cannistrum unum.11. Item scutillarium unum.12. Item par unum ocrearum usitatarum persone dicti defuncti. 13. Item bacilia duo, unum copputum et duo plana, usitata.14. Item caldareas tres veteres et parvas.15. Item tabolam unam pro comedendo veterem et parvam cum

suis trispidibus.16. Item bancum unum parvum veterem.17. Item sicleum unum de here.

fol. 170r[…]

18. Item flascones duos usitatos.19. Item caxeam unam de chuppo.20. Item caxeam unam aliam de abete usitatam.21. Item tunicas duas corporis dicti defuncti.22. Item par unum caligarum novarum.23. Item tacceam unam de argento.24. Item fidem unam auream.25. Item yconam unam parvam.

Page 84: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots822 823

26. Item tafariam unam novam cum duabus speculis.27. Item mataracia duo de burdo usitata.28. Item saccum unum de lecto.29. Item cultras duas, unam laboratam ad undam et aliam

laboratam ad plaza usitatas. 30. Item bancum unum de lecto usitatum.31. Item tabolas sex de lecto. 32. Item bucale unum de peltro.33. Item tripodus unus.34. Item stagnatam unam de piltro cum coperchio.35. Item gassiream unam de lecto.36. Item caxectam unam veterem.

fol. 170v37. Item scrignectum unum ferratum usitatum.38. Item faxios ducentos de xacculi.39. Item traverserium unum plenum lana et pinna.40. Item padellam unam de here usitatam.

______________________________

ccxci. 1429, Palerme; inventaire des biens que messire David Subtili, « secreto » de Palerme, a fait fabriquer pour l’Hôtel royal du Steri en l’année de viie indiction, 1428-1429; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 237v; publié dans E. Levi, Gli inventari dello “Steri” di Palermo cit., p. 480.

1. Inprimis certi armarii ad opus di mectiri li scripturi di lu magnificu misser Nicola di Speciali vicerè.

2. Item tri tilari cum tili inchirati per li fenestri di la cammara undi habita lu magnificu Guillelmu di Muntagnanu vicerè.

______________________________

ccxcii. 1429 avril 11, Palerme; inventaire des biens de feu Dalmau Puyades [pêcheur], au bénéfice de Bona et d’Ysmiralda, ses filles, placées sous la tutelle de Caterina, veuve de Dalmau et leur mère; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 271r-272r.

fol. 271r1. In primis mataracium unum usitatum.2. Item traverserium unum de lecto.

3. Item paria duo plomacellorum usitatorum.4. Item cultram unam albam usitatam.5. Item caxias duas usitatas.6. Item trispidos tres de lecto.7. Item cannariam unam.8. Item scrineum unum de abete.9. Item scrignitellum unum de abbeto.10. Item barcas duas ad opus piscandi.

fol.271v[…]

11. Item remos octo barcarum. 12. Item arborem unum cum intignis et timonibus.13. Item par unum lintheaminum alborum.14. Item carratellos quatuor cum certis fructibus.15. Item chistas quatuor vacuas.16. Item picherium unum de piltro.17. Item caldariam unam de here.18. Item stagnatam unam de piltro.19. Item tripodem unum de ferro.20. Item padellam unam de here.21. Item bacile unum de here.22. Item sicleum unum de here.23. Item magillam unam.24. Item ollas duas catalaniscas.25. Item mensalem unum.26. Item tobalias tres de facie.27. Item parascidem unum de piltro.28. Item bariloctum unum veterem.29. Item terciarolas tres scassatas.30. Item candelam unam de ferro.31. Item tabolam unam pro comedendo cum suis trispidibus.32. Item carratellum unum cum aceto.33. Item vegetem unam vacuam.34. Item caldarellam unam de here pro formaiu.35. Item animulum unum.36. Item tilarum unum novum.37. Item tabolam unam de barca.38. Item pecias xviiii lignaminis de abeto.39. Item furcas duas navis.

Page 85: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots824 825

40. Item libanos tres.41. Item carratellum unum scassatum.42. Item tappitum unum vetus.43. Item vernicatos octuaginta.44. Item carratellos duos vacuos.45. Item barriloctum unum.46. Item barriloctum unum aliud.47. Item coffas tres magnas.48. Item gassiream unam de galfa.49. Item jarram unam vacuam.50. Item certam mensuram olei.51. Item taglam unam navis.52. Item candilerium unum de here.53. Item spitum unum de ferro.54. Item fustum unum baliste.55. Item cribos duos novos et tres veteres.56. Item par unum bilanciarum.57. Item flascum unum de vitro cum sua imbesta.58. Item ensem unam cum bucculerio.59. Item dagam unam.60. Item balistam unam cum suo cinto.61. Item fustum unum baliste de aczaro.62. Item anulos duos de auro.63. Item foculare unum.64. Item catenam unam barce cum eius firmatura.65. Item ferrum unum barce.66. Item yconam unam.67. Item tinellum unum.68. Item rotulos triginta sex ferri.69. Item ferra duo de pulpis.70. Item certas pecias ferri ructi de navibus.71. Item perchias duas veteres. 72. Item […]73. Item […] de lignamine.74. Item cutrufellum unum.75. Item tunicam unam corporis dicti defuncti coloris rosati usitatam.

Des créances.76. Item mortarellum unum de mitallo cum suo pistono.77. Item clamidem unam coloris gambellini usitatam.78. Item togam unam coloris gambellini usitatam.

79. Item gunnam unam coloris viridis usitatam.80. Item jupparellum unum usitatum.81. Item jupparellum unum de fustayno.82. Item berretum unum de misto usitatum.83. Item tappetum unum depictum usitatum.84. Item plomacia tria plena pluma.

Deux maisons, l’une à étage et l’autre sans étage, et un “cortile” à la Kalsa.______________________________

ccxciii. 1429 avril 30, Malte; inventaire des armements du château de la cité de Malte achetés par messire Guttieres de Nava82 de dame Constanza, veuve de messire Gonsalvo de Monroy83; Asp, Lvr 21, fol. 23v-24v; publié dans H. Bresc, The “Secrezia” and the royal Patrimony in Malta, dans A. Luttrell (dir.), Medieval Malta. Studies on Malta before the Knights, The British School at Rome, Londres, 1976, pp. 126-162, pp. 158-159.

fol. 23v1. rotelli octanta, unc. v t. x,2. pavisi undichi, t. xxvii g. x,3. bombardi sey, unc. ii t. xviii,4. pulviri di bombarda cantaru i rotula xxxxviii, unc. ii t. xi g. i,5. caxi novi di billictuni, unc. vii t. vi,6. caxa una di stralli, unc. i,7. ferru cantara chinqui et rotula lxxxi, unc. xiii t. xiiii g. xv ½,8. lanzi maniski chentu et quatru, unc. iii t. xiiii,9. lançi longki vintichincu, t. xii g. i,10. cantari xxxvii di ligna, t. viii g. x,11. dardi xxviiii, t. xii g. x,12. chancuni vechi octu, t. xvi,13. caffisi xxviiii di oglu, t. xxiiii,14. vinu bucti tri minu quartari ii, unc. iii t. viiii,15. bucti di acetu iii, unc. i t. xv,16. zappi iii, t. i g. x,

82 Aragonais, possesseur de fiefs au comté d’Augusta, il fera testament en 1436; Aca, Canc. 2828, fol. 169r.

83 L’archipel maltais avait été mis en gage à Gonsalvo de Monroy et il s’était révolté, obligeant Alphonse le Magnanime à racheter les îles; G. Wettinger, The Pawning of Malta to Monroy, « Melita Historica », vii (1978), pp. 265-283.

Page 86: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots826 827

17. zappuni ii novi, t. vi,18. piconectu i, g. x,19. chintimula i fornitu cum la mula, unc. i,20. picuni i, t. ii,21. un altru picuni, t. ii,22. zappuni i, t. ii g. x,23. augulectu i, t. ii g. x,24. palu ii di ferru, t. iii,25. lanzi maniscki blancki xviii, t. vi g. viii,26. torni vii, unc. ii t. xxiiii,27. rotula lvii di sulfaru, t. viii,28. coyraci xvii, unc. i t. xxi,29. thumina x di carbuni di salichi, t. x t. vii ½,30. rotula lxvii di rasa, t. x,31. lignami di trabuccu, t. xx,32. dui libani vechi, t. iii,33. trabuccu i, t. xviii,34. salmi lxi et thumina xii di frumentu, unc. xx t. xvii g. x.

_____________________________

ccxciv. 1429 avril 30, Malte; inventaire des armements du Castellammare de Malte (aujourd’hui Fort Sant’Angelo à Birgu) déclarés par messire Guttieres de Nava, châtelain, et appréciés par Leon Caxarus et Manfredus Bonichi, experts, en présence de Bartholomeus de Chilona, “secreto” et maître procurateur de la Cour; Asp, Lvr 21, fol. 26r-26v; publié dans H. Bresc, The “Secrezia” and the royal Patrimony in Malta cit., pp. 159-160.

fol. 26r1. In primis dechi balestri di azaru di tornu di cayruni xii in xiii in

xiiii, unc. xx.2. Item balestri dechi di martinectu di azaru di cayruni novi in xi,

unc. xv.3. Item balestri dechi di martinectu di lignu, unc. xiii.4. Item balestri dui di tornu di lignu, unc. xv.

fol. 26v5. Item torni chincu forniti, unc. x.6. Item balestra una di sanfonia di fustu et dui di sanfonia di buxula

di quatru plegii et una sanfonia di dui mani, unc. iii t. vii g. v.

7. Item dui bonbardi di metallu, la una lanza rotulu iii et l’altra ii, un altra bonbarda di metallu ki lanza rotulu ½, unc. viii.

8. Item una bonbarda grandi di ferru ki lanza rotula xxx, unc. v.9. Item una bonbarda di dui pecci ki lanza tri petri di ferru, unc.v10. Item una bonbarda di ferru ki lanza rotula iii ½, unc. i.11. Item una bonbarda di ferru ki lanza rotula ii, unc. t. xxiv.12. Item una bonbarda di ferru ki lanza rotulu i, unc. t. xviii.13. Item tavuli trichentu di abitu portati in Malta, unc. xii.14. Item trabi di palmi xxx portati in Malta, unc. xii.15. Item costani sive trabecti di palmi xviii chentu, et di palmi xiiii

altri chentu portati in Malta, unc. vii t. xv.16. Item risu cantara sei portati in Malta, unc. iiii.17. Item chova rotula xxxiii ad grani xii lu rotulu, t. xviiii g. xvi.18. Item per para xii di volu di vulturu ad t. i et grani x lu paru,

unc. t. xviii.19. Item per ccc matassi di filu di Flandina ad raxuni de tari xxiiii

lu chintinaru, unc. ii t. xii.20. Item per cordi di martinectu ad grani xii per corda, unc. t. vii

g. iiii.21. Item rotula xii di colla ad raxuni di tari i et grani iii lu rotulu,

t. xiiii g. xv.22. Item per quattru caxi di stralli ad uncia i tari xviii la casa, unc.

vi t. xii.23. Item unu caxuni di passaturi di tornu, unc. iii.24. Item formaiu cantara v a raxuni di tari xii lu cantaru, unc. ii.25. Item cognati dui, unc. t. viii.26. Item sporti sey ad raxuni di grani xv l’una, unc. t. iiii g. x.27. Item una lanchella di trimintina rotula iii ad raxuni di tari i et

grani xviii lu rotulu, unc. t. xviii.28. Item oglarolu unu di oglu di giglu ad raxuni di tari iiii lu rotulu,

unc. t. iiii.______________________________

ccxcv. 1429 octobre 8, Palerme; testament d’Antonius de Golisano, marin, partant à la guerre contre les Sarrasins, énumérant les biens possédés en commun avec Jacobus de Cathania et qu’il lui lègue, à l’exception de la barque et du grand filet, ricia; Asp, Nd P. Rubeo 605, fol. 23r-24r.

Page 87: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots828 829

fol. 23v1. barcam unam fornitam,2. tartaronum unum novum,3. unam riciam de meza mina,4. tres spidonos, 5. tredecim pecios de clari,6. duos ferros de tartarono,7. unum capud de ferro cum duobus calamentis de cannavo,8. tres spidonos.

______________________________

ccxcvi. 1429 décembre 31-26 novembre 1435, Palerme; inventaire du Palais royal de Palerme rédigé par messire David Subtili, “secreto” de Palerme; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 242r-242v.

f. 242rInventarium bonorum Regie Curie noviter positorum in castro Palacii Panormi per dominum David Sutili secretum dicte urbis de mandato magnificorum dominorum viceregum.

1. Imprimis casubla una empta per dictum secretum a presbitero Stefano Dalmacio ad opus presbiteri dicentis missam in cappella sancti Petri pro uncia i de pecunia lapidum Sale viridis que assignata fuit presbitero Nicolao Pigneri cappellano dicti castri.

Die xiii februarii viii indictionis m°ccccxxx.

Alia bona Regie Curie que fieri fecit in dicto castro predictus dominus secretus de mandato predictorum dominorum viceregum pro statu domine Chiccarelle de Bulcano84 de Neapoli:

2. Imprimis licterie quatuor.3. Item banci duo.4. Item janua una posita in porta cuiusdam domus dicti castri.5. Item segia una.

84 Fille de Francesco Vulcano, qui reçoit le 15 septembre 1434 un revenu viager de 15 onces sur les gabelles de Palerme (Asp, Cr 10, fol. 218r), et favorite d’Alphonse le Magnanime.

Alia bona dicte Regie Curie empta pro reparacione dicti castri in dicto anno viii indictionis que remanserunt in dicto castro ut constitit confessione Francisci Columer vicecastellani dicti castri:

6. sparacia una di cannabi magna.7. Item duo tagli.8. Item arganus unus.

f. 242vAlia bona dicte Regie Curie existencia in dicto castro que fieri fecit domino85 Jaymus de Paruta86 secretus Panormi in anno presenti xiii indictionis m°ccccxxxv, die viii junii:9. campani dui pichuli facti noviter anno presenti per li guardii

di lu dictu castellu di certu mitallu ructu, li quali custaru uncie dui computatu certu mitallu accactatu et misu in li dicti campani.

Die xxvi novembris xiiii indictionis m°ccccxxxv.

Alia bona dicte Regie Curie reperta in dicto castro descripta de mandato nobilium domini Garsie de Heredia87 provisoris castrorum et Jaymi de Paruta secreti dicte urbis Panormi in dicto castro, videlicet:10. imprimis coracie xii veteres isguarnute in multis pecciis.11. Item capsi de ferro xii veteres sive barbuti.12. Item campana una magna altra duas supradictas parvas.13. Item bombarda una de ferro magna de[v]astata.14. Item bombarda una alia de mitallo.

______________________________

ccxcvii. 1430, Palerme; inventaire des biens fabriqués pour l’Hôtel royal du Steri sur l’ordre de messire David Subtili, “secreto” de Palerme, en l’année de viiie indiction, 1429-1430; Asp, Sp, Lettere 39, fol. 237v; publié dans E. Levi, Gli inventari dello “Steri” di Palermo cit., p. 480.

85 Lire: dominus.86 Giaimo Paruta, chevalier, frère et successeur de Ruggero Paruta dans le

poste de “secreto” de 1434-1435 à 1460.87 Châtelain de Catane en 1434; Aca, Canc. 2891, fol. 100r.

Page 88: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots830 831

fol. 237v 1. Inprimis trabi tri positi supra lu astracu di lu dictu Steri per

sidiri li officiali di la Regia Curia.2. Item tilaru unu cum la tila inchirata in una finestra di la

cammara di lu dictu Steri ad opus magnifici domini Nicolai de Speciali viceregis.

3. Item tilaru unu altru cum la tila inchirata in una altra cammara magnifici domini Guillelmo di Muntagnano viceregis.

4. Item dui altri tilari cum la tila inchirata in dui altri finestri, videlicet una in lu minzanu e l’altra in la cammara undi habita lu dictu misser Guillelmu vicerè.

5. Item licteri dui, cannari dui in statu dicti domini Guillelmi. 6. Item ripostu unu subta la cammara di paramentu.7. Item magasenum unum pro retinendo ferrum factu di lignami

incancellatu unu in dammusio et unu partimentu in mezu lu damusellu factu per manu de Johanni di Puchi.

______________________________

ccxcviii. 1430 mars 2, Palerme; inventaire des biens de l’hôpital de San Bartolomeo alla Kalsa, dressé par l’hospitalière, donna Margarita di Lu Miroldu; Asp, Nd G. Traversa 773, fol. 277r-278r; publié dans H. Bresc, Une maison de mots: inventaires palermitains en langue sicilienne (1430-1456), « Bollettino del Centro di Studi filologici e linguistici siciliani », 18, 1995, pp. 109-187, pp. 125-128.

fol. 277rBona vero sunt ista in vulgari descripta, videlicet:1. matarazi chinquanta tri.2. Item matarazi grandi tri.3. Item carpiti novi et vechi trenta octu.4. Item cultri vechi et novi vinti septi.5. Item linczola blanki para trenta quatru.6. Item traverseri di lectu trenta sei.7. Item plumacelli di maxillu dudichi.8. Item vestimenti di previti furniti tri senza casubuli.9. Item casubula de oru antiqua una.10. Item casubula de sita blanca una.11. Item casubula nigra una.

12. Item casubuli de tila blanca dui.13. Item paliu di oru per lu altaru grandi unu.14. Item fruntaglu di oru per lu altaru grandi unu.15. Item paliu di sita jalna per la Candilora unu.16. Item paliu di tila laboratu per la Candilora unu.17. Item paliu di tila laboraru per lu altaru grandi unu.18. Item fruntaglu affictatu per lu altaru grandi unu.19. Item paliu de conneta de sita per lu altaru grandi unu.20. Item linczolu di sita unu.21. Item tovagli di sita tockiati per lu altaru dudichi.22. Item farda di cortina nova alistati di sita per lu chelu di lu

altaru una.23. Item calichi di argentu doratu cum la sua stucha unu.

Deux livres.24. Item tovagla per lu discu blanca nova cum riticella una.25. Item ammictu di oru.26. Item /fol. 277v/ paru di candileri di brunzu unu.27. Item paru di candileri di ferro unu.28. Item paru di candileri di lignami grandi unu.29. Item inchinseri di rami dui.30. Item blanduneri para dui.31. Item glimpa di sita blanca una.32. Item tuvagli supra lu cruchifixu di sita dui.33. Item cultra di sita vecha dareru lu cruchifixu una.34. Item cona supra lu altaru grandi una.35. Item cona altra grandi una.36. Item cunecti pichuli pecci novi.37. Item bandera di Sanctu Bartholomeu una.38. Item cultri di sita vechi dui.39. Item cultra di sita vecha a fundu di oru una.40. Item chiloni invayrati dui.41. Item bancali frandanisi cum figuri dui.42. Item tacci di argentu tri.43. Item taczi di ramu deorati dui.44. Item cucharelli di argentu dui.45. Item scrigni firrati grandi dui.46. Item scrigni firrati pichuli dui.47. Item caxi infra grandi et pichuli dichidoctu.48. Item cassuni grandi unu.

Page 89: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots832 833

49. Item bachili dui.50. Item tovagli di tabula infra grandi et pichuli septi.51. Item tovagla di tabula a ramu una.52. Item guardanappi quatru.53. Item tovagli di barba grandi dui.54. Item tovagli di manu et di fachi dechi.55. Item stuyabucki quatru.56. Item lamperi grandi di rami jalnu quatru.57. Item lamperi di rami pichuli quatru.58. Item lamperi di fogla di stagnu quatru.59. Item pergulu di predicari unu.60. Item campanella in lu tectu davanti lu altari grandi una.61. Item campanella ki si sona a manu una.62. Item altarecti dui.63. Item campana a lu campanaru di Sanctu Bartholomeu una.64. Item campana a la Candilora una.65. Item altari di lignami unu.66. Item lectu di morti unu.67. Item banki di tavuli di navi grandi tri.68. Item tappitu per lu altaru grandi unu.69. Item tappitu per lu altaru di la campanella unu.70. Item banki intru la cappella di Jerusalem dui.71. Item cassecta di offerta grandi una.72. Item cassa ki inchi stannu li vestimenti di lu priviti unu.73. Item cortini blanki dui.74. Item focularu di ferru unu.75. Item armarium di regiri li cosi di li malati unu.76. Item armariu di tiniri formagiu unu.77. Item segi per li malati dui.78. Item tabuli di mangiari incancarati dui.79. Item tabula di maniari di chipressu una.80. Item trispidi di tabuli di maniari para tri.81. Item campana di aqua rosa una.82. Item banki di sidiri grandi tri.83. Item jarri di tiniri farina tri.84. Item coffi di tiniri farina tri.85. Item tuminu di orgiu unu.86. Item tuminu di frumentu unu.87. Item mundella di farina et di orgiu dui.

88. Item cannistri vechi tri.89. Item statia grandi cum lu so romanu una.90. Item bucti plini di vinu undichi.91. Item bucti vacanti sidichi.92. Item tini di pistari rachina dui.

fol. 278r93. Item maniki di rami dui.94. Item sichi grandi dui.95. Item sichu pichulu unu.96. Item flaski di piltru dui.97. Item frumentu circa salmi sedichi.98. Item orgiu circa salmi sei.99. Item oglu circa cantara tri et rotula chinquanta.100. Item tabuli di Vinecia vinti.101. Item bilanci di ferru dui.102. Item bilanci di pisari rachina cum la sua pisa unu.103. Item stagnati di vinu dui.104. Item stagnata di aqua una.105. Item firrata grandi una.106. Item firrata pichula una.107. Item mayilli dui.108. Item ysbriga di nuchi cum lu ysbriguni una.109. Item pignati di rami grandi dui.110. Item pignati di rami pichuli dui.111. Item caldara di mandra grandi una.112. Item caldara grandi di cappachitati di quartari quatru una.113. Item caldara grandi di dui quartari una.114. Item caldara di una quartara una.115. Item pignati di mitallu dui.116. Item caldari di xiroppari dui.117. Item cuchara di ferru perchata una.118. Item patelli di far unguenti una.119. Item patella grandi una.120. Item patella pichula una.121. Item patella di mitallu una.122. Item cuncumi grandi dui.123. Item cuncumi pichuli dui.124. Item cuncumu unu di capachitati di quartara una.

Page 90: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots834 835

125. Item tripodi infra grandi et pichuli quatru.126. Item spiti infra grandi et pichuli sei.127. Item murtaru di mitallu pichulu unu.128. Item murtara di marmura infra grandi et pichuli tri.129. Item gractalori dui.130. Item conki dui.131. Item jarri di teniri oglu sey.132. Item scala grandi una.133. Item scala pichuletta una.134. Item scala miczina una.135. Item scala di li lampi una.136. Item stringituri fornutu unu.137. Item apparaturi di tini dui.138. Item tinelli dui.139. Item statia pichula sencza romanu una.140. Item conca grandi una.

Une mule.141. Item certa quantitati di placti di piltru.

Une esclave noire.142. Item certa quantitati di ligna.

Sept livres.143. Item tacza di argentu un’altra.

______________________________

ccxcix. 1430 avril 11, Palerme; inventaire testamentaire des biens de Consulus Mandalis au bénéfice de sa veuve, Maria; Asp, Nd A. Candela 576, fol. 147v-148r.

fol. 148rLa moitié d’une vigne, “contrada” Paveloni.Deux maisons au Seralcadi.1. Item saci unius de lecto.2. Item traverserii unius.3. Item tabularum quinque de lecto.4. Item paris unius trispidum de lecto.5. Item scavine unius.6. Item paris unius lintheaminum alborum.7. Item caxiarum duarum tristissimarum.

8. Item bancati unius de lecto de ligno. 9. Item tobaliarum duarum mensalium parvarum usitatarum.

fol. 148v10. Item tobalie unius de facie.11. Item bacilis unius copputi de ere communis.12. Item bacilis unius de ere parvi.13. Item thilarii unius.14. Item caldarie unius parve de ere.15. Item trispodis unius.

Une jument, un roncin. 16. Item magille unius.17. Item crivorum duorum.

______________________________

ccc. 1430 avril 13, Palerme; inventaire des biens de feu Nicolaus de Lya, dit Russu [“massaro”] au bénéfice de Margarita et de Caradonna, ses filles mineures, et d’un enfant posthume, placés sous la tutelle de Bartholomea, leur mère et veuve de Nicolaus, enceinte; Asp, Nd G. Traversa 773, fol. 350v-351v.

fol. 350rUne maison sans étage, ruga de San Nicola de Xharruba.

fol. 351rCinq bœufs, une jument, une “massaria” d’une saumée et demie de semailles d’orge,1. duarum bommariarum, unius axe, unius scarpelli.2. Item mataraciorum duorum de quibus Johannes Homodey

habet unum in eius posse pro unc. una asserendo recipere debere a dicto defuncto unc. unam.

3. Item unius cultre existentis in pignore pro certa pecunia.4. Item unius alie cultre.5. Item unius carpite veteris.6. Item unius caxie veteris.7. Item vegetis carrocii.8. Item trium tinellorum de carrocia.9. Item unius banci de lecto.10. Item tabularum quinque de lecto.11. Item unius cortine cum faciata de serico veteris.

Page 91: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots836 837

12. Item trium plumacellorum alborum veterum.13. Item unius caldarelle de here.14. Item unius conke de here veteris.15. Item duarum cannatarum magnarum de terra.16. Item unius travirseri de lecto.17. Item unius xhassirie de lecto.18. Item unius olle seu pignate de here.19. Item tobaliarum duarum de facie.20. Item unius lamperii de here.21. Item duorum trispidum de lecto.22. Item unius carrocii.

______________________________

ccci. 1430 septembre 16, Palerme; inventaire des biens de l’église Santa Maria de Admirato Cassari (aujourd’hui la Martorana) restitués au vénérable dom Michael de Cancellario88 par le prêtre Martinus Navarrensis, choisi comme son chapelain par le bénéficier, le vénérable dom Vassallus de Speciali, et qui renonce, faute d’avoir été payé et n’ayant pas de quoi vivre. Dom Michael les remet au nouveau desservant, frère Lodovicus de Panormo; Asp, Nd A. Melina 937, fol. 32v-33r; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 152.

fol. 32v1. In primis cona una lignea, in qua est quedam crux de ere deau-

rato cum ligno Vere Crucis cum quibusdam reliquiis sancto-rum insertis.

2. Item calix unus argenteus deauratus cum sua patena.3. Item tabernaculum unum, ubi stat Corpus Christi cum pede

deaurato.4. Item calices duos de piltro cum suis patenis.5. Item calix unus de piltro absque patena.6. Item crux una erea vetustissima cum certis lapidibus vitreis.7. Item cassecta una /fol. 33r/ lignea, intus quam sunt reliquie

sancti Blasii et quadam ampullucia liquoris sancte Caterine.8. Item indumentum unum cum casubula de serico usitatum.

88 Chanoine de la Cathédrale de Palerme depuis, au moins, le 12 mars 1400; A. Mongitore, Bullæ, privilegia et instrumenta Panormitanæ Metropolitanæ Ecclesiæ, Palerme, 1734, p. 194.

9. Item indumentum unum completum fulcitum cum casubula de tela usitata.

10. Item indumentum unum completum cum casubula de serico cuctono cum stola et manipulo piloso et cum admictu.

11. Item palia tria altarium de tela usitata, videlicet duo de serico et aliud de cortena.

12. Item tobalie quinque altarium de tela cum capitibus de serico usitate.

13. Item tobalie89 tres de tela listate90 de cuctono. Douze livres grecs.14. Item candelabra duo magna de mitallo.15. Item campanella una91 manuale92.16. Item campanella una posita prope altare.17. Item campane due93 magne posite in campanali ipsius ecclesie.18. Item lamperia duo magna de mitallo pendencia in choro.19. Item candeleria duo lignea super altare magnum.20. Item cortina una parva94 posita in cruchifixo.21. Item cone triginta quatuor in toto corpore ecclesie preter co-

nas decem et octo de Mursia, que omnes sunt in summa qua-traginta95 due.

22. Item fons unus marmorius pro aqua benedicta.23. Item fons alius marmorius magnus in cortili sive tocco dicte

ecclesie.24. Item tobalia una de serico super ymagine Virginis Marie.25. Item cassea una magna lignea incullata.26. Item tobalia una de tela super ymagine Christi.27. Item duo palia nova de belluto rubeo carmisino cum suis

frontalibus novis.28. Item casubula una nova de belluto novo.29. Item pecium unum de rindello.

Un Manuel.30. Item corda una empta per dictum dominum Michaelem. 31. Item adactum unus factus ad arkivoltu modo aliorum existen-

cium in dicta ecclesia.

89 Corrigé sur: tobalias.90 Corrigé sur: listatas.91 Rayé: manipulum.92 Corrigé sur: manualem.93 Corrigé sur: campanas duas.94 Corrigé sur: cortinam unam parvam.95 Lire: quinquaginta.

Page 92: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots838 839

32. Item cone tres parvule.Et ultra predicta bona:

33. torribulum unum ereum seu de brunzo et par unum ampulli-ciorum de stagno.

______________________________

cccii. 1430 novembre 29, Palerme; inventaire des biens de Henricus de Ruzolono [“massaro”], au bénéfice de Perna, sa veuve, déclarée tutrice de Petrucius, leur fils, en vertu de la Coutume de Palerme; Asp, Nd A. Melina 937, fol. 95v-96r.

fol. 95vQuatre maisons sans étage dans le “cortile” de messire Guarnerius de Vigintimiliis96.Une vigne, “contrada” di li Isiyi (Li Sigi, aujourd’hui Mezzomonreale).Un plantier, “contrada” di la Petra di l’Arkutu.

fol. 96r1. Item mataracium unum cum suo traverserio.2. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.3. Item cultram unam albam ad undam et lintheamen unum in

posse Salvi de Barone nomine pignoris pro t. decem et octo.4. Item carpetam unam.5. Item antelectum unum et caldariam unam in posse Miani de

Crissono racione pignoris pro t. septem restante pro canone dicte vine anni proxime preterite.

6. Item cassiam unam de abito.7. Item bancale unum.8. Item saccum unum de lecto cum suis trispidibus et cannara. 9. Item vegetes sex vacuas.

Une jument séquestrée par la Cour pour une dette d’une once et cinq taris à maître Nicolaus de Guillelmo.10. Item tenam unam capacitatis unius centenarii.11. Item tinellos duos.12. Item carratellum unum cum certo aceto.13. Item tripodem unum.14. Item spitos duos.

96 Peut-être le seigneur d’Alcamo, qui serait décédé depuis plus de trente ans.

15. Item magillam unam.16. Item zapponos duos.17. Item zappanam97 unam.18. Item falces duas.19. Item padellam unam.20. Item runcam unam.21. Item sellam unam.

______________________________

ccciii. 1430 décembre 17, Palerme; inventaire des biens de feu maître Guillelmus Giro98, catalan, tanneur, conciator, au bénéfice de Gracia de Rinanfi, son héritière testamentaire; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 355r-356r.

fol. 355r1. In primis togam unam panni blevi infoderatam agninis nigris.

fol 355v2. Item gunnam unam coloris blevi de Vervi infoderatam agninis

nigris.3. Item par unum caligarum solatarum panni de grana.4. Item gipponum unum de fustayno.5. Item birrectum unum panni nigri laboratum ad acus.6. Item ensem unam.7. Item bucculerium unum.8. Item chilatam unam.9. Item mandrictum unum.10. Item par unum caligarum de Flandina.11. Item dagam unam munitam argenti.12. Item tabolas quinque ad opus artis conciarie.13. Item balistam unam.14. Item cintam unam de balista.15. Item tarcasium unum. 16. Item gladium unum magnum pro scarnando pelles.

Des créances.______________________________

97 Lire: zappam.98 Il a fait testament le 10 novembre 1430 en faveur de son “amie et servante”

Gracia de Rinanfi; Asp, Nd P. Fiorito 1042. Il possède une entreprise de massaria.

Page 93: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots840 841

ccciv. 1431 janvier 9, Palerme; inventaire des biens de feu Donna Beatrix, veuve de feu Bartholomeus Conti, marchand de Florence, au bénéfice de son héritier universel, Nerius de Thomasio, marchand florentin; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 362v -366r.

fol. 363r1. Imprimis caxeas duas pisaniskas.2. Item paria decem lintheaminum alborum, unum ad telas qua-

tuor et reliqua ad telas tres.3. Item tobalias de manu pisaniskas sexdecim.4. Item cannas viginti tres tele grosse in quatuor tockis.5. Item tobalias novas de collo novem.6. Item tobalias de capite quatuor pisaniskas.

fol. 363v7. Item tobalias albas septem de capite.8. Item manutergia usitata viginti tria.9. Item tobalias quatuor pro pedibus.10. Item guardanappos sex usitatos.11. Item interulas quinque muliebres usitatas.12. Item chummias decem et septem in uno tocco.13. Item caxeas duas pisaniskas.14. Item cannavasia octo pro manibus.15. Item cannavasia pro servis decem.16. Item cannas quinque de dublectis ad unum toccum.17. Item plomacellum unum album cum ritichellis.18. Item gipponum unum panni de scarleto usitatum.19. Item guarnachias tres pro pueris, unam panni rubei et alias

panni Mustuvileri. 20. Item rotulos tres filati crudi.21. Item cammisas duas corporis Caterinelle.22. Item parassides tres novas de piltro.23. Item bacile unum magnum de here.24. Item bacile unum de here parvum.25. Item lamperi unum de here.26. Item tunica una panni Mustuvileri.27. Item togam unam muliebrem panni nigri usitatam.

fol. 364r28. Item togam unam aliam panni nigri usitatam.29. Item tunicam unam panni nigri de Sancto Laurencio.30. Item clamidem unam muliebrem de Florencia coloris nigri.31. Item par unum caligarum muliebrum panni nigri cum certis

paribus de punialis.32. Item guarnachiam unam panni catalaniski parvam.33. Item scrinea duo neapolitana usitata. 34. Item chilonum unum rubeum infoderatum tela alba.35. Item cannam unam et dimidiam panni russi catalaniski.36. Item saccos tres pro ponendo frumentum.37. Item dimidiam cortinam de dublecto calabrense.38. Item quartariam unam plenam melle apis.39. Item mataracia tria, duo de burdo ginuysio virgato et aliud de

purpurigno, plena lana.40. Item mataracium unum de tela nigra plenum lana.41. Item traverseria duo de pinna.42. Item cultrichi duo de pinna.43. Item pannum unum rubeum usitatum de lecto.44. Item pannum unum laceratum rubeum.45. Item cultram unam albam ad undam usitatam.46. Item cultram unam albam veterem.47. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.48. Item saccum unum de lecto plenum palea.

fol. 364v49. Item mataracium unum de tela alba longitudinis canne unius

plenum lana.50. Item traverserium unum plenum lana.51. Item chilonum unum parvum de lecto.52. Item foculare unum de ferro magnum.53. Item yconam unam.54. Item coffinum unum [cum] certis peciis de vitro.55. Item cardum unum.56. Item par unum pectinum de stuppa.57. Item plomacellos tres de panno pro sedendo.58. Item tabolam unam pro comedendo cum suis trispidibus.59. Item scalam unam de ligno.60. Item chieriam unam.

Page 94: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots842 843

61. Item quartariam unam de here.62. Item saleriam unam de piltro.63. Item cannipulos duos.64. Item candileria duo de ferro.65. Item tabolas novem de lecto.66. Item par unum trispidum de lecto.67. Item saccum unum de lecto plenum palea.

fol. 365r68. Item bancos duos de lecto.69. Item yconam unam parvam.70. Item magillam unam.71. Item cribos quatuor.72. Item bankectus unus.73. Item tuminum unum.74. Item barrilia duo parva.75. Item jarram unam pro retinendo farinam.76. Item parassides tres de piltro.77. Item salcerias duas.78. Item taglerium unum de piltro.79. Item plactum unum de piltro.80. Item coclarellas duas de ferro.81. Item quartarias tres de terra.82. Item cannatas tres de terra.83. Item ollam unam de mitallo parvam.84. Item tripodum unum de ferro.85. Item caldariam unam de here parvam.

fol. 365v86. Item tigamum unum de ferro.87. Item gractarolam unam.88. Item padellam unam.89. Item spitos duos de ferro.90. Item candelas tres de ferro.91. Item croccum unum de ferro.92. Item mortarium unum de marmora.93. Item vegetem unam plenam vino russo.94. Item carratellum unum plenum vino albo.95. Item quartarolum unum de aceto.96. Item vegetem unam vacuam.

97. Item jarras tres vacuas pro oleo.98. Item vegetem unam cum thuminis octo de carbono.99. Item jarram unam pro tenendo farinam.100. Item faxios viginti de rusellis.101. Item salmam unam lignorum.

______________________________

cccv. 1431 janvier 10, Palerme; inventaire des biens de feu Petrus de Patronella99, habitant de Palerme, au bénéfice de ses parents et héritiers testamentaires, Johannes de Patronella et Altadonna; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 366v-367v.

fol. 367rHuit onces et vingt-quatre taris déposés dans la banque de Baptista Aglata.1. Item dupploydem unum panni citoni de grana corporis dicti

quondam Petri.2. Item balistam unam, 3. Item coccanum unum, que bona dictus Johannes asseruit ven-

didisse pro t. tredecim. 4. Item chintum unum,5. Item dagam unam,6. Item bucculerium unum, que asseruit vendidisse pro t. viiii.7. Item ensem unam que est in posse Nicolai Buctaresi.8. Item clamidem unam usitatam coloris miski,9. Item togam unam coloris virdis inforatam panno,10. Item par unum ocrearum que predicta bona dictus Johannes

asseruit tradidisse pro anima dicti Petri.______________________________

cccvi. 1431 mai 14, Termini; inventaire des biens de feu dompna Luckisia, femme de maître Nicolaus de Satariano, communs avec son mari; Asti, Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté.

Une vigne et une maison.1. Item lintheamina tria, duo nova, unum de mannis et reliquum

de stuppa, et reliquum de mannis. 2. Item tinas tres.

99 Il a fait testament le 8 novembre 1430; Asp, Nd G. Maniscalco Spezzone 57.

Page 95: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots844 845

3. Item mataracium unum et traverserium usitata.4. Item cuxinellos duos albos.5. Item carpetas tres et duas scavinas, unam magnam et reliquam

parvam. 6. Item antelecta duo et lini pisam unam.7. Item caxiam unam veterem et caxonem ad duos caxonos.8. Item bancatum unum.9. Item caldarias duas communes et cuncumum unum parvulum.10. Item tripodes duos, sartaginem unam, caldaronem unum et

bacilia duo.11. Item scutellas tres de piltro et salcerias duas de piltro et

stagnatam unam de piltro.12. Item concam unam, magillam unam.13. Item vegetes duas et carratellum unum.14. Item zappam unam, zapponem unum, palum unum parvum

de ferro et zappullas duas.15. Item licteriam unam cum cannara et certa stramacia et stivilia

domus.______________________________

cccvii. 1431 [août 21-22], Palerme; inventaire anonyme, non daté et relié dans le volume, d’une dot; Asp, Nd N. Aprea 825, billet glissé entre les fol. 280v et 281r; publié dans H. Bresc, Une maison de mots cit., p. 129.

Jesus.1. In primis unu saccu di lectu,2. dui matarazi usati,3. dui travirseri,4. dui para di linzola blanki,5. una cultra blanca100,6. dui chaloni,7. unu avantilectu,8. dui para di plumacelli blanki,9. dui tuvagli di barba,10. dui tuvagli di tavula,11. tri vachili,12. dui conki,

100 Rayé: Unu drappu russu.

13. dui candileri di ramu,14. quatru vucali di ramu,15. dui stagnati di piltru et unu flascu,16. unu cuncumu et unu sicchu di ramu,17. unu spitu grandi et unu pichulu,18. dui scrigni firrati,19. unu vancali a dui cassuni,20. una cassa grandi usata,21. dui vanki di lectu,22. una tavula di maniari cu li trispi,23. dui candili di ferru,24. dui gunelli di Flurencza usati,25. una catinella d’argentu,26. tri anelli d’auru,27. unu paru di patrinostri di curalIi russi,28. unu paliu di cona.

Una casa c’unu sularu cum onere census tarinorum viii magistro Johanne de Mazaet un’altra casecta et altri stigli di casa.______________________________

cccviii. 1431 octobre 5, Termini; inventaire testamentaire des biens d’Antonius de Jardino101, cordonnier, communs avec sa femme, Antonia, et Constancia, sa fille mineure, au bénéfice de Constancia, placée sous la tutelle d’Antonia; Asti, Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté.

Une maison à Termini, quartier Chaltigegua.Un plantier et une terre, “contrada” Gornasi.1. Item cultras duas albas, unam novam ad undam sollivatam et

buctonchellos plenos ad tres bendas et reliquam usitatam.2. Item tappetum unum usitatum.3. Item tobalias tres ad ramum novas de mensa.4. Item lintheamen unum usitatum.5. Item mataracium unum veterem.6. Item tobalias duas de serico usitatas.

101 Antonius de Jardino survivra et fera de nouveau testament, le 7 septembre 1437, au bénéfice de ses héritiers universels, Constancia, fille d’Antona, sa première épouse, et Johanellus, fils de Violans, sa deuxième femme, et l’enfant posthume à naître de Violans; Asti, Notaio G. Bonafede 12834.

Page 96: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots846 847

7. Item tobaliam unam de facie usitatam. 8. Item tobaliam unam de capite usitatam.9. Item caxiam unam de abbito usitatam.10. Item listas duas de serico lintheaminis unius.11. Item cayulam unam auri usitatam.12. Item par unum paternostris de curallis.

______________________________

cccix. 1431 octobre 8, Termini; inventaire testamentaire du noble Paulus Chachius102, habitant de Termini, au bénéfice de Johannes, son fils naturel, fils d’Ysmiralda de Leone, et, si cet héritage n’est pas juridiquement valable, de sa sœur, la noble Bartholomea de Creone103, et de son neveu, le noble Johannes de Ventimiglia; Asti, Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté.

Une maison à étage et un tènement de maisons in quarterio Veteri. Une autre maison à étage au Borgo.Une boutique près de San Basilio (église du Borgo).Une maison en partie détoiturée à Termini. Un magasin à la Marine.Un verger, un “fondacazzo” et une vigne, “contrada” Balata.La moitié du territoire dit lu Phegu de misser Verardu alias di la Cubba di la Gebbia.En location pour vingt-neuf ans, le fief la Petra di la Palumba (Rocca-palumba) du magnifique messire Johannes de Valguarnerio.Une “massaria”, vingt bœufs, neuf bouvillons, vingt-deux vaches et un taureau.Cent trente ou cent quarante ruches, vingt-trois coqs et poules, deux oies, deux jarres de miel, un roncin et deux ânes.… massariam in qua sunt omnia scivilia necessaria, maxime cal-daronem et caldariam unam de mandra et cathenas et alia scivilia necessaria.1. Item asserit dedisse in posse magistri Petri de Novo de Termis

stoccum unum seu baxalardum causa faciendi causa faciendi in eo vaginam.

102 Il apparaît de 1425 à 1431 dans les registres notariés comme “massaro”, producteur de froment, en particulier dans le fief Palumba, possédé en vigueur d’un contrat très original d’emphytéose.

103 D’une antique maison noble des Madonies, les Craon, appelés aussi Cridona.

Item asserit habere hec arma, videlicet:2. Imprimis ensem unum.3. Item bruckerium unum.4. Item unam chanectam.5. Item par unum de braczalis6. Item peciam unam.7. Item chintum cum balista.8. Item lanzam largam unam et sunt in domo sue habitacionis.9. Item caldariam unam, sartaginem unam.10. Item spitos duos.11. Item ollam unam eris novam.12. Item jarram unam aque.13. Item magillam unam.14. Item barrilia tonnicii plena duo.15. Item vino vegetes plenas tres.16. Item vacuas vegetes duas et carratellos duos et barrilia sex.

Item asseruit habere:17. zappas duas18. Item zapponem unum.

Item in massaria dixit habere:19. zapponem unum alium.20. Item asseruit habere palum unum ferri magnum que est in

massaria et picunectum unum.

Item in domo:21. securim unam et cognatellas duas et par unum de catenis de

stragula.Un mulet cum sella et freno.______________________________

cccx. 1431 octobre 25, Palerme; inventaire des biens de feu Zaffaronus de Zaffaronibus104, c. P., au bénéfice de donna Contissa, sa veuve; Asp, Nd N. Aprea 826, fol. 79v-81v.

104 D’une famille qui a compris plusieurs chanoines, il a fait testament le 30 septembre 1431 et demandé d’être enseveli dans le charnier des clercs de la Cathédrale; Asp, Nd N. Aprea 826.

Page 97: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots848 849

fol. 80rUne maison au Cassaro.1. In primis tripodium de lecto paris unius.2. Item tabularum quinque de lecto.3. Item sacci unius de lecto pleni palee.4. Item mataraciorum duorum veterum.5. Item traverserii unius de lecto veteris.6. Item mataraciorum duorum usitatorum modici valoris.7. Item parum duorum lintheaminum usitatorum.8. Item paris alterius lintheaminum usitatorum.9. Item cultre unius ad filectum veteris.10. Item cultre alterius ad filecti usitate.11. Item carpite unius rubee et jalne veteris.12. Item tele violacee pecii unius veteris.13. Item caxonis unius ad tres caxonos existentis circa lecto, intus

quem dixit invenisse res infranscriptas, videlicet:14. thobaleam unam de stuppa novam de tabula.15. Item filati pecias octo tuppe et stuppe.16. Item tacciam unam de archimistro.17. Item filati peccias viii tuppe et stuppe.18. Item pisias duas lini magnini.19. Item mensale unum grossum.20. Item suprachelum unum de lecto coloris zarkii vetus de Neapoli.

fol. 80v21. Item fustaynorum grossorum cannas tres.22. Item mensale unum novum.23. Item tele cannas quinque.24. Item tele grosse tockum unum cannas quinque.25. Item cultram unam ad undas laboratam usitatam existentem in

posse notarii Petri de Syracusia, quam ipse notarius Petrus dixit coram nobis dedisse ex mandato et voluntate domine Contisse pignoris nomine pro emptione unius clamidis panni lugubris.

26. Item antelecti unius de illis terre Castrojohanne vetus.27. Item antelecti unius inbayrati veteris. 28. Item scrineorum ferratorum paris unius.29. Item caxie unius de nuce magne.30. Item clamidis unius ad modum Italie panni miski charu.31. Item tunice unius.32. Item clamidis unius mulieris veteris.

33. Item clamidis unius mulieris novi.34. Item scrignecti unius veteris.35. Item traverserii unius veteris.36. Item caxecte unius cum certis scripturis intus.37. Item lamperii unius de ere.38. Item stagnatarum de piltro duarum.39. Item bacilium de ere duorum.40. Item cuncumorum duorum de ere.41. Item pelvis unius parvule.42. Item sartaginum duarum.43. Item tabule unius ad opus in ea comedendi cum suis trispidibus.44. Item caldariarum duarum de ere, unius magne et alterius parvule.45. Item caxie unius de nuce magne.46. Item laviczi seu blemi unius de metallo.47. Item ollarum duarum, unius de metallo et alterius de rami.

Bonorum repertorum in dispensa:48. Item pitarre unius magne.49. Item jarre unius.50. Item caxie unius veteris.51. Item carratelli unius.52. Item scale unius.53. Item freni unius.54. Item105 ensis unius.55. Item thumini unius et mondelli de frumento, amborum veterum

et ruptorum.56. Item tinelli unius de carratello.57. Item zappe unius et zappulle veterum.58. Item chassirie unius.59. Item carpite unius rubee et jaline veteris.60. Item cultre unius albe existentis in posse Mathei de Anicoti

ut dixit._________________________________

cccxi. 1431 octobre 26, Palerme; inventaire dotal de Caterina, fille de Cerius de Cathania, épouse de Chiccus Paragallus; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 47v.

105 Rayé: spata.

Page 98: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots850 851

fol. 47v1. In primis mataracia duo purpurigna cum butana tele xilandrate

seu burdi ginuyski cum duobus traverseriis plena lane, extimata unc. quinque.

2. Item par unum lintheaminum alborum cum ritichellis ad telas tres, extimatum unc. duas.

3. Item par aliud lintheaminum alborum, extimatum unc. quatuor.4. Item cultram unam albam laboratam ad ritisfusa novam ad

telas quinque, extimata unc. sex.5. Item cultram unam aliam albam ad luppinellum laboratam ad

telas quinque, extimatam unc. septem.6. Item cuxina duo alba cum ritichellis, extimata t. quindecim.7. Item cuxina alia duo laborata cum buctonis de oro, extimata

unc. una t. decem et octo8. Item cuxina alia duo de lukisio cum buctonis de oro, extimata

unc. una.9. Item cortinam unam cum listis sericis sex et sua rete, extimatam

unc. octo.10. Item mensalia tria, extimata unc. una t. quindecim.11. Item mensalia alia tria ad ramum, extimata unc. una t.

quindecim.12. Item guardanappos quatuor, extimatos unc. una t. tres g.

quindecim.13. Item guardanappos duos, extimatos t. quindecim.14. Item tobalias sex de facie, extimatas t. decem et octo.15. Item tobalias albas sex, extimatas t. decem et octo.16. Item tobalias de barba duas, extimatas t. duodecim.17. Item tobalias de serico tres, extimatas t. quindecim.18. Item dublectos duos, extimatos unc. una t. decem et octo.19. Item palium unum de ycona, extimatum unc. una.20. Item bacile unum de ere spasum et alium rotundum, extimata

t. novem.______________________________

cccxii. 1431 octobre 29, Palerme; inventaire dotal de Colta, fille d’Antonius de Jacunia et épouse de Johannes Sardus; Asp, Nd A. Bruna 554, fol. 49r-50r.

fol. 49rTrente onces d’or promises en espèces.

1. … thunicam unam, 2. clamidem unam panni de Virvi.

fol. 49vTrousseau livré:3. in primis mataracia duo purpurigna cum butana eius burdi xi-

landrati cum duobus traverseriis, extimata unc. tribus t. sex.4. Item par unum lintheaminum alborum cum ritichellis ad telas

tres, extimatum unc. una et t. sex. 5. Item cultram unam ad undas laborata ad telas quatuor, extimatam

unc. duobus.6. Item cuxina duo alba, extimata t. quindecim.7. Item cuxina duo de cindato rubeo, extimata t. viginti.8. Item cortinam unam cum listis sericis sex et cum suo rete,

extimatam unc. decem.9. Item tobalias de facie albas septem, extimatas t. xv.10. Item tobaliam unam de barba cum ritichellis et alia listata,

extimatam t. x.11. Item anterolam unam, extimatam t. septem g. x.12. Item dublectos duos, extimato unc una.13. Item tobaliam unam de serico, extimatam t. sex.14. Item mensale unum ad ramum, extimatum t. duodecim.15. Item bacilia duo de ere, extimata t. octo.16. Item antelectum unum, extimatum t. octo.17. Item caxulam unam de oro, extimatam t. decem et octo.18. Item cayulam unam de serico, extimatam t. tribus.19. Item par unum de patrenostris de corallo cum buctonibus de

perlis, extimatum t. xviii.20. Item par de paternostris aliud de johectis cum partimento

de argento et curallo cum uno dintiglerio et buctono uno perlarum, extimatum t. decem.

21. Item mantictum unum panni de Firencia, extimatum t. viginti septem.

22. Item municam unam de Perpignano coloris russi, extimatam t. decem et octo.

23. Item clamidem unam muliebrem, extimatam t. viginti septem.24. Item togam unam non extimatam datam ex cambio thunice

promisse et non assignate.______________________________

Page 99: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots852 853

cccxiii. 1431 novembre 16; inventaire des biens de maître Nardus de Caligis106, apothicaire, rédigé à la demande de son créditeur, Andreas de Amato, Florencia, sa femme, en son nom et au nom de ses filles, s’étant opposée à la saisie, la Cour procède au partage des biens communs; Asp, Gancia, Miscellanea estranea, Fascicolo della Corte pretoriana del 1431-1432, non retrouvé et non collationné; publié dans G. Pitré, Medici, chirurghi, barberi e speziali antichi in Sicilia. Secoli xiii-xviii, Palerme, 1910, pp. 212-218.Propterea dicta curia eamdem primam tercia adiudicavit dicte uxori in qua fuerunt et sunt subscripta, videlicet:1. mataracium unum burdi purpurigni usitatu, extimatum unc.

1 t. 6.2. Item traverseria duo purpurigni usitati, extimati t. 8.3. Item par unum lintheaminum alborum ad tres telas, extimatum

t. 12. 4. Item antelectum diversorum colorum, extimatum t. 1. g. 10. 5. Item trispida duo de lecto, extimata t. 4.6. Item par unum scrineorum depictorum, extimatum t. 15.7. Item xiroppu di atrigni libri 4, t. 4.8. Item meli violatu libri 3, t. 1 g. 10.9. Item confectio Amec uncii 3, stimata t. 1.10. Item di nalte libri 3 et uncii 8, stimatu t. 1 g. 15.11. Item xiroppi di indivia libri 3 et uncii 8, stimatu t. 3 g. 10.12. Item xiroppi di murtilla libri 2 ½, t. 2 g. 10.13. Item xiroppi di amenta libri 5 et uncii 9, stimatu t. 3 g. 10.14. Item requia libri 2 et uncii 10, stimatu t. 3 g. 15.15. Item loc sanu libra 1 et uncii 7, stimatu t. 1 g. 10.16. Item unguentu di Galienu libri 2 unc. 4, t. 1.17. Item xiroppu di papaveris libri 2 ½, t. 2 g. 10.18. Item xiroppu di menta libri 8, t. 4.19. Item jocaloru di ovi libra 1 et uncii 5, stimatu t. 1 g. 10.20. Item unguentu di musellagines frigidu libra 1 uncii 4, stimatu

g. 13.21. Item unguentu aureu libri 1, g. 10.22. Item xiroppu di diamoroy libri 4 et uncii 10, stimatu t. 2 g. 6.23. Item ogly di scorpioni libra 1, t. 1.24. Item burnii di vitru chilestru tri, t. 1.

106 D’une famille de sucriers et d’entrepreneurs de « trappeto ».

25. Item vinu di cutugni quartuchi 3, g. 10.26. Item esula uncii 4, stimatu g. 5.27. Item folu uncii 2 ½, stimatu g. 5.28. Item cutugnate di zuccaru rotulu unu, t. 1 g. 10.29. Item gummia rabica rotulu 1 et uncii 4, stimatu g. 15.30. Item semencza di aruta rotuli 4, g. 15.31. Item esula libra 1 et uncii 8, stimatu g. 13.32. Item diacolon libri 2 et uncii viiii, stimatu t. 1 g. 10.33. Item implastu di meli cotu libri 2, t. 1.34. Item implastu di sinatroczu uncii 3, g. 10.35. Item erba di ingarufilatu uncii 8, g. 5.36. Item cutugnata di zuccaru rotola 2, t. 2.37. Item oglu violatu rotula 2 et uncii 3, stimatu t. 1 g. 5.38. Item oglu di cutugnu rotolu menzu, g. 15.39. Item oglu di stinchu rotolu ½, g. 10.40. Item oglu di linusa rotolu 1, g. 10.41. Item oglu di spica rotulu 1 et uncii 1, stimato g. 15.42. Item oglu di tassu rotulu menzu, g. 3.43. Item oglu di mastica rotula 2, t. 1.44. Item argentu vivu cum lo so urgagnu uncii 9, stimatu g. 10.45. Item paparini numero c, t. 1.46. Item miluni serachinisci dui, g. 10.47. Item caldara una di xiruppari rotula 6, t. 6.48. Item caldara una di lavurari chira, t. 15.49. Item caczi dui di lavurari chira, t. 2.50. Item cruchi una di lavurari chira, t. 2.51. Item paru unu di velanczi grandi, t. 2.52. Item chilera una la bona, t. 2.53. Item burnii di dui a testu numero 43, t. 8.54. Item murtaru unu di marmura, t. 2.55. Item marzapani pinti vechi tri, t. 1.56. Item caxitella una di nuchi, t. 2.57. Item conecta una, t. 2.58. Item marzapani pichuli di menczu rotulu l’unu numero 42

cum certi cosi dintru, t. 4.59. Item opiu unci tri suttili, t. 1 g. 10.60. Item caldarunellu pichulu rotula dui, t. 3.61. Item jarrotta una, t. 1 g. 10.62. Item xiroppu rusatu lib. 5 et uncii 4, stimatu t. 5.

Page 100: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots854 855

63. Item xiruppu di diarodon albarum libra ½, g. 10.64. Item unguentu popolioni libra 1 ½, g. 10.

Secunda vero portio que cessit filiis suis sunt bona infrascripta, videlicet:65. In primis mataracium unum burdi januensis usitatum,

extimatum t. 18.66. Item par aliud lintheaminum alborum usitatorum ad tres

telas, extimatum t. 7.67. Item saccum unum di lectu, extimatum t. 3 g. 10.68. Item bancum unum de abeto per antelectum, extimatum t. 3.69. Item stagnata una de peltro pro vino, extimata t. 1.70. Item cultra una alba laborata […], extimata unc. 2 t. 15.71. Item xiroppu di radichi sine aceto libri 2 ½, t. 2 g. 10.72. Item xiroppu di fumuxa maiori libra 1 et uncii 10, stimatu t.

2 g. 10. 73. Item diacatolicon libri 2 et uncii 2, stimatu t. 2 g. 10.74. Item osimel squillitici libra 1 et uncii 9, stimatu t. 1 g. 15.75. Item sucu di vulturi libra 1 et uncii 4, stimatu t. 1.76. Item pulpa cassei uncii 8, stimata g. 15.77. Item xiroppu di absinti libra 2 et uncii 4, stimatu t. 1 g. 3.78. Item xiroppu acituli libri 4 et uncii 3, stimati t. 4.79. Item gerapigra libri 2 et uncii 10, stimata t. 2 g. 15.80. Item xiroppi di pictami libri 3 et uncii 4, stimati t. 3 g. 5.81. Item lactuariu sindimajoris tareni 2 et uncii 9, stimatu t. 2 g.

15.82. Item aceto aromatico libri 2, t. 1 g. 5.83. Item diafiniton uncii 9, stimatu t. 2.84. Item benedicta libri 3 et uncii 8, stimata t. 3 g. 15.85. Item unguentu di milcza simplichi, g. 13.86. Item unguentu di sandali uncii 8, stimatu g. 12.87. Item diabra magna libra 1 uncii 3, t. 1 g. 10.88. Item xiroppu compostu sine aceto libra 1 ½, t. 1 g. 10.89. Item unguentu egrippia libra 1 uncii 2, g. 12.90. Item xiroppu di agresta libri 6 et uncii 3, stimatu t. 6.91. Item dyacurcuma libra 1 uncii 1, stimata t. 1 g. 10.92. Item conserva violata libri 3 et uncii 9, stimata t. 3 g. 10.93. Item unguentu di vermi libri 3 et uncii 3, stimatu t. 1 g. 15.94. Item meli rosatu libri 3 et uncii 9, stimatu t. 1 g. 15.

95. Item libra grandi ructa rotula 4, t. 3.96. Item libra pichula di libra una non furnuta, t. 1.97. Item xiroppi achitusi libri 2, t. 2.

Bona vero que cesserunt marito sive creditoribus sunt hec, videlicet:98. Item xiroppu di papania libra 1 uncii 4, stimatu t. 1 g. 5.99. Item loc sanu libri 3, t. 2.100. Item candidu libri 2, t. 2.101. Item xiroppu di agru di chitru libra ½, g. 10.102. Item xiroppu di sticados libra ½, g. 10.103. Item xiroppu di mirra romaticu libri 3 et uncii 3, t. 3.104. Item meli rosatu colatu libri 4, t. 2.105. Item xiroppu di bisanti libri 2 uncii 2, stimatu t. 2 g. 3.106. Item xiroppu di absinti libri 2 ½, t. 2.107. Item unguentu di milcza minuri libri 2, t. 1.108. Item xiroppu di pomu libri 3, t. 3.109. Item lactuariu di zuccaru rosatu libra 1 uncii 2, stimatu t.

1 g. 5. 110. Item xiroppu di jujule libri 2 ½, t. 2 g. 10.111. Item triffalamanna libri 5, t. 5.112. Item jelapigra libra 1 ½, t. 1 g. 10.113. Item xiroppu di pumu libri 4, t. 4.114. Item zuccaru di uva cotta rotula 4, t. 5.115. Item meli violatu libri 4 ½, g. 5.116. Item xiroppu di agresta libri 7 uncii 3, stimati t. 7.117. Item conserva rosata rotula 2 ½, t. 4.118. Item diaculamentu libri 3, t. 1.119. Item diafilomu libra 1 ½, t. 1 g. 10.120. Item diacatolicon libra 1, t. 1.121. Item diafinicon libra ½, g. 10.122. Item nuneta107 uncii 3, stimata g. 3.123. Item zuccaru di ysmarraturi rotula 2, t. 2.124. Item dialtea rotulu 1 uncii 4, stimatu t. 2.125. Item conserva violata rotula 1, t. 2.126. Item simenza di pitrusinu q. 1, g. 10.127. Item simenza di erba grassulla rotulu ½, g. 5.

107 Lecture incertaine de G. Pitré.

Page 101: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots856 857

128. Item simenza di papaveris nigri rotulu ½, g. 5.129. Item simenza di basilico rotulu 1, g. 10.130. Item semenza di urdica rotulu 1, g. 5.131. Item eforbiu libra ½, g. 10.132. Item gumma di agarici libra 1 uncii 10, stimata t. 1.133. Item caramu aromaticu uncii 3, stimatu g. 5.134. Item pinuli aureis uncii 1, stimatu t. 1.135. Item turchischi di carabbi uncii 1, g. 15.136. Item lingua avis uncia 1, stimata g. 5.137. Item cannavusa mundellu ½, g. 5.138. Item turchisci di terra siggillata uncii ½, g. 10. 139. Item calpo balsami uncii 2, stimata g. 10.140. Item blanchettu crudu uncii 9, stimato t. 1.141. Item miraballani libri 3 ½, g. 4.142. Item ben albi et rubei libra 1, g. 10.143. Item chabarrasu rotulu 1, g. 10.144. Item vitriolu rumanu uncii 10, stimato t. 1.145. Item simenza di scalora q. 1, g. 10.146. Item cutugnata di zuccaru rotula 2, t. 3.147. Item amedo unc. 4, stimato g. 3.148. Item simenza comune g. 2, g. 10.149. Item summaccu uncii 8, stimato g. 3.150. Item indacu uncii 2 ½, stimato t. 1.151. Item ermodattuli uncii 5, stimato g. 10.152. Item simenza di aruta rotula 5, t. 2. 153. Item sulfaru rotula 3, g. 15.154. Item coloquintida libra ½, g. 10.155. Item ledemu ambra rotulu ½, g. 15.156. Item deucolon rotulu 1 ½ uncii 3, stimato t. 1 g. 15.157. Item implastu di meli cotu rotulu ½, t. 1.158. Item sandali rubei libra ½, g. 15.159. Item pinuli luci uncii 1 ½, stimatu t. 1.160. Item pinuli reubarbaru uncia 1, stimatu t. 1.161. Item zuccaru canditu uncii 3, stimatu g. 5.162. Item nuchi muscata uncii 4, stimatu g. 15.163. Item burnii catalinischi grandi numero 43, t. 14.164. Item burnii numero 24 di dui a testa, t. 4.165. Item burnii di Puliczi numero 30, t. 3 g. 10.166. Item carrabi 4 di quartucu 1 la una, t. 1.167. Item murtaru unu di mitallu di rotula 21, t. 20.

168. Item pistuni unu di ferru rotula 6, t. 2.169. Item para 1 di vilanczi mizzani, t.31 1 g. 10.170. Item par unum di bilanciis parvis, t. 1.171. Item cacza una pirchata, t. 1.172. Item cucharella di lavurari cuglandii, g. 10.173. Item ferru 1 di candili, g. 10.174. Item paru 1 di mulecti, t. 1.175. Item pisi rotula 5 e lu menczu, t. 2 g. 10.176. Item bancatu 1, t. 3.177. Item scaffi, t. 6.

______________________________

cccxiv. 1431 novembre 19, Palerme; inventaire des biens de Simon Benassai, juif de Palerme, décédé intestat, au bénéfice de ses fils et héritiers universels, placés sous la tutelle de leur mère, Sututa alias Altadonna, comprenant les marchandises inventoriées à Nicosia et transmises par Nissim Binna; Asp, Nd G. Traversa 776, fol. 581v-585r; publié, non sans bévues108, dans S. Simonsohn (ed.), A documentary history of the Jews of Italy. The Jews in Sicily, ix (xxiii), Corte pretoriana and Notaries of Palermo, Leyde-Boston, Brill, 2006, pp. 5969-5675.

fol. 582r

In primis certa bona descripta per Curiam Preturis ut patet tenore cuiusdam inventarii de eisdem bonis facti per dictam Curiam Preturis olim xiiii° septembris proxime preteriti, interque bona prefata tutrix asseruit fore certa bona eiusdem matris et fratris tunc reperta in dicta domo et inadvertenter descripta et, quia in dicto inventario sunt decripte certe corde, ipsa tutrix declarat ipsas fore cordas de tonnaria grossas et subtiles faxi lxxxi.Item ultra premissa prefata tutrix asseruit invenisse in apotheca dicti quondam Simonis certa bona descripta et denotata in quodam inventario seu repertorio facto, ut asseritur, de mandato Curie Preturis manu notarii Graciani Nachay olim xxvii° septembris proxime preteriti, inter que bona sunt bona infrascripta in pignore ut infra, videlicet:

108 Citons, p. 5975: “The Regie Curie judeorum is evidently a scribe’s error”, cf. cccxv.

Page 102: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots858 859

1. cultra una alba usitata in pignore pro t. xiiii et coclarelle tres de argento et catinella una argentea in pignore pro dimidio centenario uvarum, quodquidem debitum dictarum uvarum ipsa tutrix asseruit fore comune inter ipsum defunctum et Nissim Binna judeum, ipso Nissim presente et sic opponente.

Item ultra premissa ipsa tutrix asseruit invenisse bona infrascripta recuperata per Nissim Binna, procuratore ipsius tutricis, in terra Nicoxie, videlicet:2. in primis rindellos duos, videlicet unum novum, unum usitatum

cum auro.3. Item cannam unam cum dimidia buccachini inchimusati.4. Item sete crude lorde rotulos quatuor et uncias novem.5. Item cartas sexdecim plenas acuum de capite.6. Item cayulas de seta sex, videlicet quatuor coloris viridis et

duas sete rubee laboratas ad usum Cathanie.7. Item cayulam unam de seta laboratam ad rosa marina.8. Item faczolos xxviii de urdica.9. Item marczapanectum unum plenum naccaris ponderis unc.

decem cum dimidia a la suptili.10. Item corallorum minutorum uncias tres et quartam ponderis.11. Item partimenti di channacki xxvii alba, rubea et aczola.

fol. 582r12. Item cayulam unam sete viridis.13. Item aloy et alia bona que asseruit non cognovisse in uno

inboglo ponderis unciarum xi cum dimidia a la suptili di lordo.14. Item sublimati uncias iii ½.15. Item maczectos duos tavellarum ad opus tessendi chintos.16. Item marzapanectum unum de garofalis ponderis librarum

duarum et unciarum duarum de lordo.17. Item maglectas de stagno ponderis libre unius et unciarum

duarum.18. Item turvicti libram dimidiam.19. Item acuum pez109 minus gruppo uno.20. Item marczapane unum seminis vermorum ponderis librarum

duarum de lordo.21. Item partimenti di channachi confecti in numero xxii.

109 Lecture incertaine: pondus?

22. Item marczapanectum unum in quo est certa quantitas zucca-ri candi ponderis librarum trium cum dimidia cum toto marc-zapane.

23. Item sete nigre inblanchiate libras duas cum dimidia de lordo.24. Item cuctoni pisaniski maczectos sex ponderis rotulorum

trium et unciarum sex a la suptili.25. Item faczolos sete crude cum capitibus de auro in numero

decem.26. Item marczapanectum unum cum certa quantitate ambrarum

crudarum ponderis unciarum septem de lordo.27. Item marsupia de seta parva xii.28. Item curallorum uncias tres a la suptili.29. Item cartam unam cum dimidia plena acuum de capite.30. Item restas quinque de juectis, videlicet duas de grossis et tres

de minutis.31. Item marzapane unum de […]ito110 ponderis rotulorum unius

et unciarum decem a la suctili de lordo.32. Item canfore uncias quinque de lordo a la subtili in quodam

marzapane.33. Item libram unam et uncias decem de lordo sete pro frincziis

diversorum colorum.34. Item curnectos de auro filato tres.35. Item thobalias de seta quatuor in unum toccum.36. Item fustaynorum nigrorum cannas quatuor cum dimidia.37. Item toccum unum fustaynorum nigrorum in numero cannas

quinque et palmorum duos cum dimidio.

f. 583r38. Item fustayni nigri cannam unam et palmos sex.39. Item panni de seta muriski cannas duas et palmos duos cum

dimidio.40. Item tarcham unam.41. Item panni de seta muriski cannam unam.42. Item sete crude circa libram unam.43. Item faczolos de Malica quinque.44. Item pecias sex de vilis de collo de Malica.45. Item cannam dimidiam panni de seta baldichini.

110 Lecture incertaine: serico?

Page 103: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots860 861

46. Item panni de seta coloris chilestris cum campo viridi palmos tres.

47. Item cayulam unam panni de seta baldichini.48. Item cayulam unam aliam panni de villuto rubeo.49. Item scamplum unum palmi unius panni de seta muriski.50. Item mantictum unum de sitoni invellutato inbruccato de

auro in fundo infoderatum de vayris laboratum a la cathalana.51. Item velum unum a la cathalana cum chimusellis viridi et

rubei.52. Item marsupium unum magnum velluti rubei inbruccatum

de auro.53. Item pecium unum panni de seta palmorum quatuor cum

dimidio inchimusatum rubeo et violato.54. Item cayulam unam de villuto nigro cum campo violato.55. Item scamplum unum cindati nigri ponderis unciarum septem

lordi a la suptili.56. Item palmos quatuor et quartum palmi unius cindati.57. Item par unum cuxinellorum alborum de tela laborata.58. Item cordonum unum de seta viridi.59. Item chintum unum de sabastro.60. Item cayulam unam de cucullo et unam aliam vyolatam.61. Item chimusellam unam de seta cum auro in listis.62. Item circa palmum unum frixorum.63. Item palmos quinque tele sarcke.64. Item cayulas decem de seta colorata laborata ad modum

Cathanie.65. Item czibectum intru unu cornu cum suo copertorio uncie

unius et quarte circa ponderis.

f. 383v66. Item anulum unum cum duabus perlis.67. Item anulum unum cum lapide chilestri.68. Item anulum unum cum lapide rubeo.69. Item certam quantitatem de naccaris intus quodam

marczapanecto ponderis rotulorum duorum de lordo.70. Item restam unam de ambris ponderis unciarum trium et

carlenorum septem.71. Item unciam unam ponderis corallorum minutorum.72. Item certam quantitatem buchuri cathalaniski intus quodam

marczapanecto.

73. Item gladios parvos cum manichis de canna in numero xxii°.74. Item faczolos pro ligando de Messana quatuor.75. Item sete chilestre venite uncias duas et ponderis unius

carleni.76. Item sete vyolate libram unam.77. Item sete de frincziis diversorum colorum libram unam uncias

v.78. Item alterius sete uncias septem et quartam unam diversorum

colorum.79. Item sete storte viridis et chilestre uncias iiii.80. Item tele nigre palmos v et quartum unum.81. Item sitoni in campo viridi palmos decem cum dimidio.82. Item anulos aureos quatuor.83. Item anulum aureum unum circumdatum perlis.84. Item nuxcam unam pro acu de capite.85. Item curallorum minutorum et grossorum uncias v et quartam.86. Item curallorum in peciis sanis et fractis uncias iii.87. Item perlarum minutarum uncias xvii tari pisu.88. Item perlarum grossarum de clavando dimidiam unciam.89. Item marsupiorum de seta parvorum duzanas duas.90. Item czacharellarum auri fini uncias iii.91. Item restam unam corallorum cum duobus anulis argenteis

ponderis uncie unius et dechi novi et meczu tari pisu.92. Item ritichellas de seta viridi pro cuxinis palmos vii.93. Item faczolos inchimusatos auro palmos iiii.94. Item unam terciam partem uncie auri filati.95. Item chuchalorium de cristaldo unum.96. Item ismaltos quatuor.

fol. 584r97. Item foglam ponderis carlenorum septem.98. Item buctonos argenti filati cum dentiglerio ponderis unciarum

iii.99. Item sete chilestre de frinziis uncias tres et ponderis unius

carleni.100. Item cannam unam panni de sita cum chimusellis virdis

coloris in uno scampulo.101. Item faczolos de seta cum canolis de auro ponderis dimidie

libre.102. Item faczolum unum de seta.

Page 104: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots862 863

103. Item dimidiam cannam panni de seta muriski.104. Item restam unam aulivectarum juectorum nigrorum.105. Item restam unam de partimentis contrafactis.106. Item surpellicias ebraycas tres.107. Item faczolos de Malica decem et de urdica iiii.108. Item par unum cirotecarum panni de situni.109. Item palmos duos cindati chilestri.110. Item velos de Malica v.111. Item thobalias duas de casari.112. Item urdicas decem.113. Item faczolos de seta cum listis aureis tres.114. Item curallos cum partimentis et anulum unum ponderis

uncie unius et ponderis unius tareni.115. Item cayulas undecim de opere Cathanie.116. Item chintum unum viridem cum auro.117. Item cayulas albas duas et unam vyolatam.118. Item cayulas de villuto et panni de seta xii.119. Item scampulos velluti et panni de seta quinque.120. Item ritaglos de cindato in numero novem.121. Item udicam unam et marsupia quinque.122. Item cannalos de here tres.123. Item faczolos de seta nigra tres et unum de cuctono.124. Item palmos duos tele chilestre.125. Item partimenti de here et aulivectas ponderis unciarum vii

½.

fol. 584v126. Item tele chilestre cannas duas et palmos tres.127. Item partimenta alba filata contrafacta ponderis trium et

quartarum trium.128. Item par unum gladiorum parvorum.129. Item chimusellas de seta viii.130. Item curunectam unam auri filati.131. Item restas quatuor juectorum.132. Item unum modicum acuum pro suendo in quadam pecia.133. Item scamplum unum sete viridis cum chimusiis rubeis

mensure palmorum septem.134. Item frinczictarum nigrarum paria novem.135. Item maczectum unum de faczolis pro ligando ponderis

unciarum viiii et quarte unius.

136. Item quartam unam de czacharelllis auri filati.137. Item sete diversorum colorum uncias v et quartam unam.138. Item par unum de ritichellis pro cuxinis albis.139. Item cayulas de tela isfilata duas et aliam albam.140. Item sete carmixine uncias sex et quartas tres.141. Item unum modicum sete viridis super una tabolecta.142. Item maczunectos xxx.143. Item pernas grossas ponderis di dui tari pisu.144. Item curdellam pro capiczana.145. Item par unum vilanciarum magnarum et parvarum paria

duo.146. Item par unum de saiolis.147. Item libram unam ponderis duorum rotulorum.148. Item dimidiam libram.149. Item marsupium unum aureum magnum.150. Item cuctoni sarcki rotulos iii ½.151. Item sete diversorum colorum in uno inboglo rotulos iii de

lordo.152. Item scutellas de piltro duas.153. Item tele cannas septem et palmos septem.154. Item diploydem unum album veterem seu usitatum.155. Item thogam unam viridem.

fol. 585r156. Item jurneyam unam de fustayno.157. Item thobalias de facie tres.158. Item thobaliam unam albam cum ritichellis.159. Item plactum unum et salceriam unam.160. Item interulas tres et cerabulas tres.161. Item mensale unum.162. Item guardanappos duos.163. Item bisaciarum cannas xii et palmos vi.164. Item carpitam usitatam unam.165. Item anulum unum.166. Item ensem unam.

Un tènement de maisons au Cassaro, vanella di la Furnaca.Une vigne à Falsomiele.Une mule et un mulet.______________________________

Page 105: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots864 865

cccxv. 1432 janvier 4, Palerme; inventaire des biens de feu Charonus Taguil, juif de Palerme, apothicaire et mercier, décédé intestat, au bénéfice de ses fils et héritiers universels, Muxa et Rachila, fils de Charona, sa veuve, qui est déclarée tutrice par la Cour royale des Juifs de Palerme, in Regia Curia Judeorum Felicis Urbis Panormi; Asp, Nd G. Traversa 776, fol. 2012r-2018r; publié dans H. Bresc, Une maison de mots cit., pp. 130-140.

fol. 2012r In primis par unum lintheaminum de serico,Item thobalias quinque de serico in unum toccum.Item thobaliam unam de serico.Item cultrichellam unam albam.

fol. 2012v1. Item par unum lentheaminum serici,2. Item tuvalie quinque serice a unu toccu.3. Item tubalia una serica.4. Item cultrichella una blanca.5. Item cultrizella una de zindatu virdi et russu tafita.6. Item cohoperta di sita una virdi cum listi di auru mactu.7. Item tubagli di fachi cum listi chilestri octu.8. Item tubagli di canistri cum rithichelli dui.9. Item guardanappi quatru di canna una lu unu.10. Item tubagli di tavula tri di canni dui l’una,11. Item tubagla di tavula una di canni dui.12. Item dublectu unu cum rithichelli.13. Item cammisa una tarrasita cum auru et sita.14. Item tubagla una di sita cum dui capura di oru finu.15. Item choppa di pannu damaskinu russa cum li bayri a li

manichi.16. Item linzolu pichulu di sita unu.17. Item cayula di sita di scavunatu et oru una.18. Item bachili dui di barberi.19. Item dui cannati di rami di Rumania.20. Item dui bucali pichuli.21. Item tri altri bucali.22. Item bucali unu grandi di rami.

fol. 2013r23. Item bachili tri pichuli.24. Item bucali unu di brunzu menzanu.25. Item mortaru unu di brunzu cum lu pistuni.26. Item dui blanduneri di brunzu.27. Item dui candileri pichuli.28. Item unu inchinseri di brunzu.29. Item dui maraxi di rami.30. Item unu mechimaa pichulu di brunzu.31. Item mortaru unu grandi di brunzu.32. Item concha una grandi di rami jalnu.33. Item una blandunera grandi.34. Item unu bucali cum dui gectaturi.35. Item una blandunera pichula.36. Item unu altru mechimaa.37. Item bachili unu mezanu.38. Item monara una grandi.39. Item inchinseri unu pichulu di brunzu.40. Item gunella una di Blevi pagunazu.41. Item mantu unu di so figlu di Florenza.42. Item capuchu unu di Blevi firreru novu.43. Item mantu unu di Flurenza pagunazu meza mina.44. Item cussini dui blanki a lavuri di puntu blancu cum sita.45. Item cussini dui di scavunatu chilestru inbroccatu di oru.46. Item mantu unu di Blevi firreru novu.47. Item una gugnella di pannu Mustubleru.48. Item calci paru unu di scarlata di meza mina.49. Item maniki paru unu di Blevi firerru.50. Item taglu unu di Blevi chilestru.51. Item mantictu unu di Flurenza pagunazu.52. Item mantu unu di donna, pagunazu di Flurenza.53. Item gunella una di donna di Flurenza virdi.54. Item tagli dui di burdu.55. Item gippuni unu di cindatu russu.56. Item gippuni unu di fustaynu cum li maniki di cindatu virdi.57. Item lenczola paru unu vechu, pignu.58. Item chopitella una di menzu pannu mistu.59. Item matharaci dui di purpurignu plini di lana.60. Item traverseri dui di purpurignu plini di lana.61. Item saccu unu di lectu di cannavazu.

Page 106: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots866 867

fol. 2013v62. Item trispi tri di lectu.63. Item tavuli octu di lectu.64. Item bancu unu di lectu.65. Item cajula una di panu di auru luckisi usata.66. Item fazolu unu di sita eum listi di oru usatu.67. Item fazoli dui di Malica usati.68. Item cajula una di inbilluctatu virdi usata.69. Item cajula una blanca di sita cum rithichelli usata.70. Item cajula una di scavunatu russu usata.71. Item tubagla una di collu cum sita et auru usata.72. Item tuvaglia una tarrasiata di oru.73. Item taglu unu di scavunatu di palmu unu.74. Item chummia una tarrasita di oru et di sita.75. Item chummi chincu blanki cum ritichelli.76. Item cajula una di scavunatu nigru usata.77. Item tubagla una di testa tarrasiata di oru et di sita.78. Item chummia una di sita tarrasiata di sita.79. Item cajula una di sita chilestra.80. Item ligatura una di sangnia di scavunatu.81. Item chummi blanki quatru.82. Item tubagla una di collu cum sita et auru.83. Item cajula una di puntu blaneu cum sita virdi usata.84. Item faxa una di scavunatu russu et jalnu.85. Item taglu unu di scavunatu per ligari la sangnia111.86. Item pectini unu di avoliu.87. Item tri stuyabucki cum rithichelli.88. Item udica una cum auru.89. Item fazoli dui di ligari usati.90. Item cajula una di auru et sita virdi.91. Item tuvagla una tarrasiata cum auru.92. Item cajula una di pannu damaskinu chilestru usata.93. Item cajula una cum auru et sita violata usata.94. Item dui branki di corallu.95. Item dui frinczi di sita usati.96. Item charnera una di aurubellu usata.97. Item ova di sturzu dui.

111 Rayé: di oru.

98. Item scrignectu vechu. 99. Item udica una vecha.100. Item unza una di tutia.

fol. 2014r101. Item fazolu unu di ligari vechu.102. Item cultillera una cum tri cannavecti.103. Item flaski tri di acqua rosa.104. Item capellu unu nigru di pagla vechu.

Trois livres.105. Item cussini dui di pannu.106. Item linzoli paru unu blanki usati.107. Item cultra una blanca ginuysca.108. Item cultri dui blanki usati.109. Item cultra una grandi blanca a buctuni.110. Item cultra una grandi blanca ad unda di meza mina.111. Item cultra una di sita di cindatu tafita.112. Item guardanappi tri di canni dui per unu.113. Item cussinecti dui blanki usati.114. Item tubagli quatru di fachi blanki.115. Item alcuni tagli di pannu vechi.116. Item unu palmu et mezu di tila ginuysca.117. Item dui palmi et mezu di tila.118. Item tubagli dui di tavula grossi usati.119. Item jupparellu unu di pannu russu vechu.120. Item tagli dui di pannu di oru luckisi di canna una et unu

palmu et mezu.121. Item faxa una blanca.122. Item chincu tuvagli di tavula cum listi chilestri usati.123. Item tubagli di fachi octu.124. Item dui tubagli di cannistri.125. Item dublecti di donna tri usati.126. Item guardanappi sey di palmi sey l’unu, novi.127. Item tubagli di tavula usati sey.128. Item linzoli blanki para septi usati.129. Item cammisi usati chincu.130. Item dublecti tri pichuli di la pichililla usati.131. Item cussini para tri blanki usati.132. Item cammisi dui di lu defunctu.133. Item taglu unu di stujari pedi.

Page 107: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots868 869

134. Item tuvagluli quatru di testa di lu pichulillu.135. Item cortina una cum la fachiata di sita et palmi et listi a li

pedi.136. Item mantictu unu per la pichulilla di pannu di oru lukisi.137. Item caxa una di nuchi grandi.138. Item caxi dui di chuppu usati.

fol. 2014v139. Item caxi tri di Missina vechi.140. Item caxa una di Napuli.141. Item caxa una di chuppu pichula.142. Item gunella una di mezu pannu chilistrinu per la citella.143. Item gippuni unu per lu garzuni di chamilloctu.144. Item pilliza una cuniglina nova.145. Item lenzoli paru unu blanki pichuli.146. Item fustayni tri di lu defunctu.147. Item choppa una di lu garzuni di pannu russu et virdi vechu.148. Item gunella una di pagunazzu di Blevi usata.149. Item gunella una di Purpugnana vecha.150. Item traverseri unu di mautisi pignu di unu judeu,151. Item dui carpiti pincti usati.152. Item lumineri dui di rami.153. Item bachili unu grandi di barberi.154. Item bachili unu grandi planu.155. Item bachili quatru mizani et pichuli.156. Item fucuni unu di rami.157. Item inchinseri unu di rami.158. Item mortaru unu cum lu pestuni di rami.159. Item bucali unu grandi di brunzu.160. Item candileri quatru di brunzu.161. Item bucali pichuli tri di brunzu.162. Item maraxi chincu di rami jalnu.163. Item blandunera pichula una di rami.164. Item bussula una di rami.165. Item candilora una di rami.166. Item candileri unu di rami pichulu.167. Item conki dui di rami.168. Item lamperi unu di rami.169. Item bussuli dui di rami pichuli.

170. Item bussula una grandi.171. Item ovu unu di rami.172. Item rochella una grandi di cita di auru et di sita.173. Item cordella una di ligari di sita et di auru cum certi perni

et ismalti.174. Item bussuli tri di cibectu.175. Item scrigni di Missina.176. Item matarazu unu di purpurignu plinu di lana.177. Item matharazi dui di burdu missinisi plini di lana.178. Item traverseri unu purpurignu usatu.

fol. 2015r179. Item traverseri unu mautisi usatu.180. Item xasiri tri grandi.181. Item xasira una pichula.182. Item cussinecti pichuli octu.183. Item lanci di cortina quatru.184. Item avantilectu unu usatu.185. Item tapitu unu usatu.186. Item scutelli di piltru xvi usati.187. Item placti di piltru septi usati.188. Item plactu unu grandi di piltru usatu.189. Item banki di sidiri chincu.190. Item bankitelli pichuli chincu.191. Item tabola di manjari grandi una.192. Item tavuli pichuli di maniari dui.193. Item trispi di tavula para dui vechi.194. Item canistri tri vechi.195. Item ferrati di aqua et di vinu xii usati.196. Item placti di piltru quatru usati.197. Item flascu unu di ferru stagnatu pichu[lu].198. Item sichu unu di ramu russu pichu[lu].199. Item certi carrabi.200. Item certi cannati di terra.201. Item scutelli di piltru dui.202. Item candileri unu pichulu.203. Item caxa una pichula.204. Item jarri di terra dui.205. Item cuncumu unu et cugnata una pignu per v carlini,

Page 108: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots870 871

206. Item conca una et bachili tri rupti.207. Item conca una rupta.208. Item conca una pichula.209. Item dui sartani.210. Item cuncumi tri.211. Item cuncumu unu ruptu pichulu.212. Item barrili quatru rupti.213. Item stivali paru unu vechi.214. Item tilaru unu vechu.215. Item caxi tri vechi.

fol. 2015v216. Item jarra una pichula.217. Item saccu di lectu unu di cannavazu pichulu.218. Item monara una grandi di brunzu.219. Item monara una pichula rupta.220. Item saccu unu pichulu di lectu.221. Item bilanci paru unu mezani.222. Item lumineri di rami unu.223. Item pectini dui di linu.224. Item cannistru unu cum lu coperchu.225. Item barili quatru vechi.226. Item cardi tri di linu.227. Item quartara una grandi virdi.228. Item serra una pichula.229. Item limbu unu virdi.230. Item chincu pezi di tavuli.231. Item flascu unu di rami pichulu.232. Item isbriga una.233. Item crivi sey.234. Item sartani dui.235. Item pignati di rami dui.236. Item bachili unu pichulu di rami russu.237. Item mortarelli pichuli di metallu dui.238. Item magilla una.239. Item campana per culari acqua rosa una pichula.240. Item conca di rami una grandi.241. Item caldara una grandi.242. Item cuncumu pizhulu unu ruptu.

243. Item conca una grandi rupta.244. Item caldarelli dui pichuli.245. Item tavula vecha una.246. Item bachili tri pichuli.247. Item sartania una.248. Item conca una di rami.249. Item conki dui di rami.250. Item conca una rupta.251. Item sichu unu ruptu.252. Item balanci di rachina paru unu.253. Item maski dui vechi.

fol. 2016r254. Item vucti dui di vinu plini.255. Item bilanci paru unu grandi.256. Item cacza una di acqua.257. Item imbutu di lignu unu.258. Item tina una di unu chintinaru.259. Item tinelli dui di una bucti.260. Item sichu unu grandi.261. Item tabuleri di taberna unu.262. Item firmaturi quatru.263. Item jarri di oglu catalaniski quatru.264. Item dui peczi di tavuli di navi.265. Item travecti pichuli.266. Item scala una vecha.267. Item carratelli chincu vechi.268. Item alcuni peczi di tavuli.269. Item bucti volti undichi.

Une petite maison, ruga di Furnaci, au Cassaro.Une boutique aux Lattarini.Une maison avec une boutique au Cassaro, platea Marmorea, dans la “vanella” de Giacomo de Crastono.Res invente in apotheca:270. Item cuctuni pisaniscu rotula dui uncie v.271. Item filazolu di biluntinu mazi xi.272. Item cuctuni blancu di Lipari uncie v.273. Item filu blancu subtili uncii VII et meza.274. Item sajoli para dui.

Page 109: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots872 873

275. Item tuppa cathalanisca una.276. Item liveri112 dui di livera una l’una novi.277. Item bucculi di chingi duzani dui.278. Item forfichi pichuli para vii.279. Item chappi di ferru v.280. Item virrini xiii.281. Item anelli di statia vi.282. Item buxuli di specii dui.283. Item bucculi pichuli xvii.

fol. 2016v284. Item virzy di lu comuni uncii vii et meza.285. Item tuppa una cum una cathina.286. Item juvecti miglara dui et resti quatru.287. Item bolu rotula tri.288. Item mantichu novu unu.289. Item massa di rami nova rotula vii et mezu.290. Item fazoli di ligari girgintani viiii.291. Item pectini pincti di Lixandria vii.292. Item agugli di testa mezani quatruchentu.293. Item ferri di biluctuni januyski grandi chinquanta sey.294. Item agugli di cuytusu septanta unu.295. Item ferri di lesina octanta sey.296. Item chappecti di spiruni trechentu trenta sey.297. Item tachi di imbruccari septanta v.298. Item tachi longi di tuppi chinquanta sey.299. Item chiminu dulchi rotulu unu.300. Item filu di balestra septanta octu.301. Item sena liveri quatru et uncia una.302. Item pulveri di blankectu rotulu unu et mezu.303. Item pectini cathalaniski octanta sey.304. Item tachi copputi duy chentu et xvii.305. Item pulveri di tutia uncii tri.306. Item semenza di vermi livera una.307. Item colla turchisca rotulu unu et uncii x.308. Item turbictu vechu uncii sey.309. Item finochu barbariscu vechu rotulu unu et mezu.

112 Corrigé sur lib.

310. Item pulveri di inchensu uncii quatru.311. Item bussuli di tiriaca tri.312. Item forfichi vechi paru unu.313. Item di tila virdi nova palmu unu et mezu.314. Item cuctuni filatu grossu uncii sey et meza.315. Item galla uncie chincu.316. Item agugli di cuytusu iiii chentu quaranta una.317. Item cancari mezani para xxv.318. Item stagnu novu uncii v et mezu.319. Item candileri di li galey dui.320. Item scupecta una.321. Item firmaturella sarachiniski quatru.322. Item filu di rami subtili mazi quatru.323. Item cannavecti pichuli dui.324. Item fitenti uncia meza.325. Item spica romanisca rotulu unu et uncia i et meza.

fol. 2017r326. Item verzi di lu trisu uncii x.327. Item pulveri di indacu uncii vii.328. Item buracha uncie xii.329. Item mumia uncii iiii.330. Item [blanc].331. Item machi liveri dui.332. Item castagnola vecha uncii x.333. Item pectini grandi pincti xxiiii.334. Item yaburrasa uncii tri et meza.335. Item pocu di indacu tristu uncii ii.336. Item filu di balestra rutella octanta.337. Item dadi napulitani mezepti xii.338. Item marticu di lu suptili rotula dui.339. Item sublimatu uncia meza.340. Item nuchi muscata rotulu mezu.341. Item alayana vecha rotulu.342. Item ferri di biluctuni ginuisi c.343. Item mirra uncii iiii.344. Item patrinostri di naccari rotulu i et uncii tri et meza.345. Item maglecti di rami cccc.346. Item spagu rotulu unu et mezu.

Page 110: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots874 875

347. Item spagu subtili uncie tri et meza.348. Item cancari di Trapani para chinquanta.349. Item strevi inaurati paru unu.350. Item frinzi nigri palmu unu.351. Item bussuli di muscu sey.352. Item strigli ginuiski iii.353. Item firmaturi di Trapani tri.354. Item chova di ferrari di Trapani cc et xxv.355. Item morsi vechi dui.356. Item ferri di abuctunari quaranta dui.357. Item tachi blanki miglara ii et septichentu chinquanta.358. Item parchimi[ni] chavarellini tri.359. Item cannavazi di Birgugna canni dui et meza.360. Item dublecti di Trupia canni ii et palmi tri et mezu.361. Item chingi di cavallu duzana una et meza.362. Item parchimini cathalaniski dui.

fol. 2017v363. Item spagu di Seragusia rotula xx et uncii novi.364. Item cucharelli di stagnu x.365. Item scandagli di Seragusia mezani rotula xxiiii.366. Item cordi di saccodimi rotula xiiii.367. Item virrini xvi.368. Item cannami tristu rotula sey.369. Item tuppu rotulu unu.370. Item spagu gaytanu rotula sey et mezu.371. Item carta regali per opera di chanellari rotula tri et uncii vii.372. Item cancari grossi missini[si] rotula iiii.373. Item burdu di Lixandria canna i.374. Item juecti miglara x.375. Item forfichi di li galey mezani duzani tri et meza.376. Item burdu calabrisi palmi tri.377. Item scrignectu di Missini di palmi unu et mezu unu.378. Item chinti di sita russi vechi dui.379. Item plumbu rotula xxv et uncii tri.380. Item forfichi grandi paru unu.381. Item sita di curthini trista livera una et uncii viiii.382. Item laczi pinti.383. Item filu di Malfi uncia una.384. Item curdelli di auru mactu vechu canni xv.

385. Item bilanzepti pichuli dui.386. Item blankectu rotulu unu et mezu.387. Item aczunzu vechu uncie iii.388. Item sartania grandi nova una di rotula iii et uncii iii.389. Item ismaltu liveri dui.390. Item buccarami canna I et palmi sey et mezu.391. Item tila cuctunigna larga palmi septi, palmi v et terzu.392. Item sagui draguni finu di uncia quarti tri.393. Item bucculi di cauzari cc chinquanta.394. Item tachi blanki coputi m et cccc chinquanta.395. Item tachi jalni ccccc chinquanta.396. Item sita costa rotula iiii et uncii viii.397. Item chova barcalori rotula iii et uncii iii.398. Item cancari mezani para viiii.399. Item stupparoli novi chentu.400. Item flazolu subtili.

fol. 2018r401. Item ochali di lignu xxv.402. Item dadi mezepti viii.403. Item curdella tinta peza una.404. Item pali di ferru chincu.405. Item fili di feru rotula xvii et uncii iiii.406. Item pichi greca rotula vi et mezu.407. Item rasa rotula tri.408. Item sulfaru rotula xxxvi.409. Item mugra rotula trenta tri et mezu.410. Item alcuni pezu di pisu.411. Item bilanci mezani para dui.412. Item marzapani grandi mezani et pichuli chinquanta.

______________________________

cccxvi. 1432 février 4, Palerme; inventaire des biens de feu Roffinus de Galato, c. P. [“massaro”], au bénéfice de ses tantes, Janina et Omnibeni; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 379v-380r.

fol. 381rUn “cortile” de deux maisons et une maison au Seralcadi.Six bœufs de labour.

Page 111: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots876 877

1. Item carpitam unam.2. Item lintheamina duo parva et tristissima.3. Item caldaream unam parvam usitatam.4. Item caxonum unum fractum.5. Item bancum unum de lecto vetus.6. Item cannariam unam.7. Item saccum unum de lecto.8. Item plomacium unum de lecto.

fol. 381v9. Item mataracium unum vetus.

______________________________

cccxvii. 1432 février 21, Palerme; inventaire testamentaire et legs de Janna de Mursia, tenancière du “fondaco” de Cefalà, qui constitue son héritier universel le marchand Adinolfus de Fornaio; Asp, Nd G. Maniscalco 342, fol. 385v-387r; publié partiellement dans G. Bresc-Bautier, H. Bresc, Fondaco et taverne cit., p. 106.

fol. 386rLegs à Tiresia de Mursia, sa sœur: 1. … in mataracio uno,2. sacco unu de lecto,3. pari uno lintheaminum alborum,4. cultra una alba,5. carpita una,6. pari uno trispidum de lecto et tabolis quatuor,7. tunica una coloris viridis infoderata tela alba cum manicis de

agninis nigris et in quadam alia tunica coloris viridis et in alia coloris viridis usitata,

8. et in omnibus interulis corporis ipsius testatricis, 9. ac in cannis duodecim tele,10. caldaria una de here et toga una panni lucubri.

fol. 386vLegs à Antonius Baxeli:11. zonam unam de predictis cum cincto rubeo de illis duobus

quas ipsa testatrix habet,12. necnon bursam unam de villuto viridi cum auro.

Legs à Catherina, femme de Ferrandus de Segovia:13. scrineum unum catalaniscum depictum.

Legs à Graciosa, fille d’Antonia de Cammarata:14. omnia et singula vela sur persone et burziam unam de villuto

blevi cum auro et nomine Jhesu.15. In primis caxeam unam magnam penes magnificum dominum

Johannem de Abbatellis, militem, cum bonis infrascriptis, videlicet:

16. cultra una alba ad telas quatuor,17. lintheamine uno albo magno,

fol. 387r18. toga una panni Mustivuleri cum manicis infoderatis villuto

nigro,19. dublecto uno usitato,20. toga una panni Mustivuleri infoderata panno rubeo,21. bucculerio uno catalanisco,22. chirvelleria una,23. pari uno caligarum de Flandina ipsius Antonii.

In fundaco castri Chifale:24. casseas quinque,25. lectos quinque fornitos et, ultra ipsos lectos,26. mataracium unum,27. travirseria duo,28. cultricham unam de pluma,29. carpitam unam,30. lintheamina ii.31. Item cannas duodecim tele grosse.32. Item cannas novem tele subtilis,33. caldareas tres,34. padellas duas,35. spitos decem,36. bacilia sex,37. mensalia duodecim tam usitata quam nova,38. tobalias de manu et de facie octo vel circa,39. guardanappos decem,40. clamidem unam coloris nigri infoderatam cindato zanello,

Page 112: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots878 879

41. tabolas tres pro comedendo cum suis trispidibus,42. equos duos de barda cum cordibus, bisaciis et securi.43. Item copertam unam de perchia de serico.44. Item suprachelum unum de lecto veterem.45. Item gasseream unam.46. Item stagnatas tres de piltro.47. Item yconam unam.48. Item barilia septem plena tonnina.49. Item nonnulla alia stivilia.

______________________________

cccxviii. 1432 novembre 28, Palerme; inventaire des biens de Josep Cacu conservés dans la maison d’Honoratus de Gaudio113, juif, c. P.; Asp, Cp, Esecuzioni e missioni, 3987, fol. 75bisr-75bisv; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 154.

fol. 75bisr1. Imprimis bona involuta in quodam lintheamine:

Livres, estimés dix-huit taris.2. Item paria duo planellorum, t. ii g. x.3. Item toga una panni firreri cum lazectis de serico muliebris, t.

xii. 4. Item bancale unum de lana pictum, t. vii.5. Item cortinecta una tele rubei, t. iiii.6. Item marzapanectum unum pictum, g. v.7. Item bucale unum de here, t. ii.8. Item coxinum unum de tela plenum pluma, g. x.9. Item scutella una de piltro, g. x.10. Item salcerie due de piltro, g. x.11. Item mortare unum de mitallo cum suo manupulo, t. iiii.12. Item caldaronum unum vetus, t. iii.13. Item caldaronectum unum parvum, t. i g. x.14. Item pecia tria de here, g. x.15. Item vucale unum de here, t. ii.16. Bona inventa in quodam alio scrineo:17. In primis sicleum unum de here cum sua corda, t. iiii g. x.

113 Ce dernier, connu comme marchand de draps en 1432 et en 1436, a aussi acheté une Bible hébraïque; Asp, Nd G. Mazzapiede 838; 22.8.1429.

18. Item caldaronum unum vetus, t. i g. x.19. Item marzapania duo depicta, g. x.20. Item concuchella una de here, t. i g. x.21. Item taglerii duo de terra, t. ii g. x.

fol. 75bisv22. Item cultra una vetus listata infoderata de rubeo, t. vi.23. Item coxinum unum de lecto plenum pluma, g. x.24. Item coxina duo pro sedendo plena pluma, t. i.25. Item lomeria una de here, t. i g. x.26. Item padella una, t. i.27. Item coffe tres vacue, t. i g. x.28. Item cocurbite quatuor pro retinendo vinum, t. i g. x.29. Item cayula una de seta virdi cum quadam tobaliola, g. x.30. Item bucale unum de here cum uno alio parvulo, t. i g. x.31. Item maraxium unum domaskinum, g. v.32. Item candelabrum unum de mitallo, t. i g. x.33. Item intus quodam sacculo pipi circa uncie due.34. Item candelabrum parvulum de mitallo, g. v.35. Item cuxinellum panni de brevi chilistrini a la lanbersa, t. viiii.36. Item tobaliolas quinque parvulas veteres, t. ii g. x.37. Item par unum de coxinectis depictis cum seta laceratis, g. xv.38. Item cayule tres in qua est una de seta lacerate, g. xv.39. Item pelle una de agninis, g. x.40. Item cuxinellus unus parvulus, g. v.41. Item certa quantitas zinzipare circa uncia una, g. v.42. Item certa quantitas filati suctili unciarum trium et dimidie,

t. i.43. Item tobalie due cum tribus peciis de cannavacio, t. i g. x.44. Item certa quantitas cuctoni tam filati quam sani precii nullius.45. Item camisia una parvula muliebre, g. xv.46. Item fermature due parvule de Venecia cum uno intaglatorio

de buctonis et plana una cum una buxulecta de osso rubea et pectini uno necnon petra una pro lixando panos, t. ii g. xv.

47. Item par unum de bilanciis cum una ystoria de Sera, g. x.48. Item corda sive sacodima,49. Item lintheamen unum laceratum, t. i.

Summa unc. iiii t. xvi.______________________________

Page 113: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots880 881

cccxix. 1433 février 2, Trapani; inventaire testamentaire des biens du noble et égrège maître Petrus Fica, docteur en arts et médecine114, qui institue son héritière universelle l’honorable Constancia, épouse de l’honorable Johannes de La Rocca, sa fille, et, si elle ne respecte pas son testament, à la Fabrique de San Domenico de Trapani; Ast, Notaio A. Zuccalà 8532, fol. 142v-148v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., pp. 154-159.

fol. 142v-fol. 144Livres.

fol. 144rItem infrascripta suppelectilia domus et primum camere aliarum domorum, videlicet:1. mataracia tria usitata.2. Item traverseria duo.3. Item cussinectos duos de capiccio.4. Item cultras duas usitatas.5. Item cultram unam veterem.6. Item bidemum unum album.7. Item carpitas tres pictas. 8. Item tappetos tres romaniscos.9. Item cultram unam de cindato veterem.10. Item faciem unam de antelecto.11. Item saccum unum de lecto.12. Item tabolas septem et trispides tres de lecto.13. Item arcubancum unum pictum.14. Item cassonum unum de capicio.15. Item cassectam unam de abieto de capicio.16. Item cassiam unam magnam de nuce.17. Item cassias alias duas de abieto magnas.18. Item tabolas septem et trispides duos de lecto in antecamera.19. Item bancum unum de antelecto.20. Item scrineum unum de chipresso.21. Item bancum unum de sedendo.

114 Maître Petrus de Fica, phisicus, était sans doute un familier du châtelain du Sacré palais de Palerme, le noble catalan Tristaynus Nartalis, et le témoin de la transcription du testament de sa femme Margarita le 24 novembre 1405; Brp, Tabulario di Santa Maria di Monreale 196.

22. Item bankectum unum.23. Item tabolam unam cum trispidibus de tenendo libros.24. Item tabolam unam aliam de comedendo cum trispidibus de

chipresso.25. Item tabolam unam aliam cum trispidibus de chipresso de

comedendo incancaratam.26. Item bancum unum de sedendo et comedendo.27. Item bancum unum alium de sedendo.28. Item segie tres de chipresso altas.29. Item segiam unam aliam de chipresso bassiam.30. Item segiam unam aliam de nuce.31. Item fuconum unum de ferro novum quatratum ponderis

rotulorum trigintaduorum novum.32. Item caldariam unam capacitatis quartariarum duarum.33. Item concam unam eiusdem capacitatis.34. Item ollas duas ereas.

fol. 144v35. Item sartaginem unam.36. Item croccum unum ferreum.37. Item vera duo.38. Item tripodium unum ferreum.39. Item cuncumum unum ereum.40. Item gractarolam unam ferream.41. Item scutellas tres, plactellam unam et salcerias duas de

piltro.42. Item stagnatam unam aque de piltro et ferratam unam de

brunzo.43. Item bacilia tria erea, duo copputa et unum planum.44. Item dubleria tria magna ad unum toccum nova.45. Item dubleria duo alia nova, unum in terra Trapani et aliud

in terra Sacce.46. Item dubleria tria alia usitata.47. Item tobalias duas de capite.48. Item tobaliam unam largam de manibus.49. Item choppam unam muliebrem de Florencia de viridi

infoderatam cindato per totum.50. Item mantictum unum muliebrem eiusdem panni infoderatum

dossis.51. Item clamidem unam muliebrem panni de grana.

Page 114: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots882 883

52. Item capuceum unum muliebrem infoderatum cindato chilestro de equitando.

53. Item dublectum unum muliebre novum non sutum.54. Item stracios fili copti de mannis viginti unum.55. Item peccias viginti duas fili crudi de mannis.56. Item stracios sexdecim fili copti de stuppa.57. Item peccias sex fili crudi de stuppa.58. Item choppam unam masculinam de chilestro infoderatam

agnina nigra.59. Item clamidem unam masculinam de chamillocto infoderatam

panni de viridi.60. Item clamidem unam aliam masculinam coloris argentini.61. Item gramaglam unam coloris nigri.62. Item choppam unam masculinam de catalanisco coloris

argentini infoderatam panno.63. Item clamidem unam de chamillocto veteri masculinam

infoderatam panno nigro catalanisco.64. Item choppam unam magnam panni usteda coloris nigri

infoderatam variis usitatam.65. Item clamidem unam masculinam de Brevi cum scapuchino

infoderatam bideni viridi.66. Item scappuchinum unum aliud unfoderatam panni de

Florencia.67. Item jupponos tres, duos de tela, unum de tela, alium nigrum

et reliquum de usteda.68. Item paria duo de caligis usitata, unum coloris nigri et aliud

coloris chilestri.69. Item paria tria de stivalis, unum de bickina et alia de dainis.70. Item paria duo de bugis de corio et par unum de bertolis de lana.71. Item zonas duas de seta munitas argento.

fol. 145r72. Item paria duo de calcaribus deauratis.73. Item paria duo alia de calcaribus ferreis.74. Item ensem unam et bucculerium unum.75. Item bazalardum unum munitum argento deaurato.76. Item bazalardum unum alium cum crispello argenti deaurati.77. Item bazalardum unum alium veterem.78. Item palam unam ferream et securim unam ferream.79. Item zapponum unum.

80. Item candelabra quatuor de brunczo.81. Item candelabrum unum alium de brunczo.82. Item lanternam unam.83. Item claves quatuor cum eorum firmaturis.84. Item firmaturas115 duas frandinisas.

Deux mules.85. Item sellas duas et frena duo.86. Item par unum de capiczaglis.87. Item pasturam unam de ferro.88. Item jarras catalaniscas et girbinas viginti quinque, quarum

tres sunt plene ordeo et quatuor sunt plene furmento.89. Item vegetes duas magnas plenas ordeo.90. Item vegetes duas plenas vino rubeo.91. Item vegetem unam et carratellum unum plenos vino albo.92. Item vegetem unam aliam plenam vino albo.93. Item vegetem unam aliam cum vino pedis.94. Item vegetem unam vacuam.95. Item quartarolam unam vacuam.96. Item carratellum unum vacuum.97. Item barrilia duo de vino et barrilia duo de aqua.98. Item lectum unum fornitum cum arcubanco pro eius familia.99. Item tabolas vigintiquatuor de abiete et fago.100. Item tabolas duas longas de abiete.101. Item gasseriam unam magnam planam.102. Item certa vasa vitrea.103. Item specula duo, unum magnum et alium parvum.104. Item calamaria tria.105. Item fiolas duas magnas.106. Item fiolas duas alias cum earum imbestis.107. Item speccies duas vitri pro aquibus fortibus componendis.

Un carat de la nef de Lanzonus Fardella116. Un carat de la nef de Johannes Navarra117.Un carat de la nef d’Artalis Tuscanus118.Des créances.

115 Correction sur: firraturas. 116 Fils d’Antonio Fardella et, comme lui, armateur et, après lui, vice-amiral

de Trapani; C. Trasselli, Mediterraneo e Sicilia all’inizio dell’epoca moderna (Ricerche quattrocentesche), Pellegrini, Cosenza, 1977, p. 22.

117 Giovanni Navarra, de Trapani, armateur et corsaire; C. Trasselli, Mediter-raneo e Sicilia cit., pp. 95 et 145.

118 Artale Toscano, armateur; C. Trasselli, Mediterraneo e Sicilia cit., p. 95.

Page 115: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots884 885

fol. 145v108. Item a Bartomo de Bonanno t. sex et cassiam unam sibi de-

positatam. 109. Item dixit habere quatuor taccias rotundas cum fundo bullato

de argento et coclarellos de argento.Une esclave blanche, Caterina, et ses deux enfants, un garçon, Bonavintura, et une fille, Francisca.110. Item dixit habere in eius cassia unc. auri vigintiquatuor in

carlensibus argenteis et peccia auri vigintiduo, videlicet in ducatis, florenis et genuynis.

111. Item par unum de paternostris de juyctis ad lentes.112. Item par unum de paternostris de juyctis nigris grossis.113. Item par unum alium de paternostris de corallis de argento

cum crucifisso uno deaurato et buctono uno grosso de perulis.114. Item par unum alium de paternostris de corallis.115. Item marsupium unum panni de seta cum auro.116. Item par unum alium de paternostris de curallo.117. Item marsupium unum panni de seta viridi.118. Item cayulam unam de auro.119. Item anulum unum auri cum lapide de saphino.120. Item anulum unum alium auri cum lapide de balasso.121. Item anulum unum alium cum lapide de jacintho et anulum

unum alium sine lapide.122. Item catinellam unam de argento filato minuto cum frustris

duobus coralli ingastatis in argento de portando in collo et frustrum unum longum

123. Item cruchictas duas coralli et frustrum unum longum coralli ingastatos in argento.

124. Item cruchictam unam argenti.125. Item par unum parvum de paternostris de juyctis grossis et

corniolis rotundis.126. Item frustra duo argenti fini non laborati.127. Item frustrum unum aliud argenti bassi non laborati.128. Item piperis rotulum unum cum dimidio.129. Item pisam unam cum dimidia lini de mannuciis.130. Item rotulum unum cuctoni filati.131. Item rotulum unum alium cuctoni non filati.132. Item cassectam unam ginuyscam, in qua apportatur aurum

filatum, plenam certis frustris coralli.

133. Item scrineum unum ferratum de capicio.134. Item scrineum unum aliud ligni.135. Item casseam unam de chuppo cum certis libris et scripturis

existentibus /fol. 146r/ penes domnum Paulum de Skifato in terra Sacce.

136. Item dixit habere penes dictum testatorem mortarium unum de mitallo cum eius pestello de ferro.

137. Item jarram unam aque quartariarum quinque.138. Item mortarium unum marmoreum.139. Item cassonum unum plenum lamis et aliis ferramentis.140. Item choppas duas panni de burello corporis dicti testatoris.141. Item chancas duas, quamlibet palmorum triginta, in ecclesia

Sancti Augustini.142. Item certum lignamen diversarum mensurarum in posse

Johannis Bergugnoni, de quibus apparent due apodixe, una penes dictum testatorem et altera penes dictum Johannem.

Un cens.143. Item dixit habere bisaccias duas novas et ritonos tres cum

eorum cordis.______________________________

cccxx. 1433 mars 30, Palerme; inventaire des biens de feu Pinus de Abrucza [éleveur], mari de Pina, au bénéfice de son héritier universel, Jordanus de Firreriis; Asp, Nd A. Candela 576, fol. 13r-19r.

fol. 13vIn domo habitacionis: 1. mataracia duo de burdo xilandrato plena lane usitata.2. Item mataracia alia duo cum facie de purpurigno, unum cum

butane tele ysarkie, et aliud cum butane de burdo maltense, plena lane usitata, quod dicta Pina asseruit apportasse in dotem dicto quondam Pino.

3. Item cortinam unam cum facie de serico et cum retis de spago albo usitatam quam dicta Pina asseruit apportasse in dotem.

4. Item cultras duas alias, quarum una est ad telas quatuor laborata ad ritisfussam, quam dicta Pina asseruit apportasse in dotem et reliqua est ad telas tres, vetustissima plana.

5. Item carpitas quatuor diversorum telarum, qualibet ad duos frustros.

Page 116: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots886 887

fol. 14r6. Item carpitam aliam depictam diversorum colorum quasi novam

consistentem in duobus frustris quam dicta Pina asseruit apportasse in dotem.

7. Item avantilectos quatuor depictos quasi novos, sed unus ipsorum est usitatus et vetus.

8. Item carpitam aliam vetustissimam et laceratam.9. Item traverserium unum vetustissimum plenum lane.10. Item strapuntinum unum vetustissimum quasi laceratum

plenum lane.11. Item paria duo plumacellorum alborum cum buctachellis et

ritichellis laboratis ad tirarellum plena lane. 12. Item plomacellos tres, videlicet unum cum facie de panno di-

versorum colorum laboratum ad scacki, et alia vero duo de burdo maltense, plena lane.

13. Item avantilectos duos usatissimos laboratos ad usum de Cas-trojohanne.

14. Item traverserium unum de burdo purpurigno plenum plume usitatum.

15. Item saccum unum de lecto cum eius facie de burdo maltense et butana de cannapacio plenum palee.

16. Item thobalias sex de lecto cum tribus trispidis.17. Item bancatos tres.

fol. 14v18. Item bancum unum ad duos caxonos.19. Item caxiam unam de abito veterem.20. Item caxias duas neapolitanas usitatas.21. Item scrinea duo neapolitana depictata cum aliquibus figuris.22. Item tele circa cannas quinque ad duos toccos.23. Item thobaliam unam mensalem, quam dicta Pina asseruit

fuisse domine Rose, matris dicte Pine.24. Item frustum unum fustayni circa cannam unam cum dimidio.25. Item fustaynum unum usitatum corporis dicti defuncti.26. Item frustrum unum tele circa palmos quatuor.27. Item capucheum unum coloris azoli oscuri corporis dicti defuncti.28. Item marczapanum unum, in quo inventa fuerunt bona in-

frascripta, videlicet: 29. marzupeum unum de villuto rubeo cum quodam lacio de se-

rico viridi.

30. Item caiolam unam sete violate cum eius abbatianni de oro.31. Item cordonem unam de serico violatum cum aliquibus postis

de oro filato et cum duobus buctonibus pendentibus de serico.32. Item faczolos duos de serico albos.33. Item thobaliam una de serico parvam circumdatam de oro et

serico rubeo.34. Item plomacium unum de burdo maltense usitatum plenum

lane.35. Item par unum de paternostris de corallo cum crucepta de

argento deorato cum ymaginibus sacri crucifixi domini nostri Jhesu Christi ex una parte et ex altera parte cum ymagine gloriose Virginis Marie necnon cum postis xlvii de paternostris de argento deorato.

36. Item thobaliam unam de ycona cum facie de cindato rubeo laceratissimam.

fol. 15r37. Item rotulos duos de filo de stuppa.38. Item yconas duas consistentes in frustris sex cum diversis

ymaginibus veteribus.39. Item thafariam unam.40. Item thobalias duas mensales cum listis de bombici sarco in

suis capitibus, unam videlicet magnam et reliquam parvam.41. Item frustros filati cannarum decem.42. Item rotulum dimidium de mannis calabrensis sive de Castro-

johanne.43. Item saccum unum de burdo xilandrato, in quo inventa sunt

bona infrascripta, videlicet: 44. uncie octo cuctoni filati suptilis.45. Item thobaliam unam de capite usitatam cum listis de bonbice

ysarco.46. Item scalam unam ad scalonos octo.47. Item palium unum de ycona depictum modici valoris.48. Item mandrictum unum.49. Item mundellos tres.50. Item frustrum unum libre.51. Item birrugium unum.52. Item inbutum unum de here.53. Item cannatas magnas sex ad opus taberne.54. Item pistonem unum de ligno.

Page 117: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots888 889

In alia domo: 55. In primis strapuntinum unum veterem plenum lane cum uno

traverserio de burdo calabrense plenum lane.56. Item plomacios duos, unum de burdo purpurigno, et alterum

de burdo maltense.57. Item lintheamina duo alba ad telas /fol. 15v/tres pro quolibet

usitata.58. Item thobaliam unam mensalem usitatam cum listis de bon-

bice ysarco,quequidem bona asseruit dicta Pina fuisse et esse dicte matris sue.

59. Item thobalias duas mensales usitatas cum listis de bonbice ysarco.

60. Item dublectum unum corporis dicte Pine usitatum.61. Item oritergia duo existencia in unum toccum cum listis de bonbice

ysarco.62. Item faciatam unam de burdo maltense circa cannas duas.63. Item thobaliam unam de capite.64. Item interulam unam muliebrem.65. Item mantictum unum coloris nigri.66. Item carpitam unam listatam diversis coloribus existentem in

duobus frustris secundum usum Castrijohannis.67. Item scrignitellum unum ferratum, intus quem inventa fuerunt

bona infrascripta, videlicet:68. par unum paternostrorum de juecto cum quodam anulo de

argento deorato, intus quem est quedam lapis rubea.69. Item anulum unum de argento deorato cum quadam lapide

coloris chilestri.70. Item fidem unam de oro.71. Item zonam unam de coyro nigro cum plactonibus de here seu

de actuni cum quodam marzupium119 ligatum in eadem. 72. Item coclarellas duas de argento, unam videlicet fractam in

circuitu.73. Item buxulas duas pro ponendo species de ligno rubeo.74. Item thobalias duas albas de capite.

fol. 162r75. Item caiolam unam de villuto rubeo quasi isfachata cum eius

abbatianni de oro.

119 Lire: marzupio.

76. Item thafarias duas, quarum una est depictata.77. Item speculum unum magnum. 78. Item marchium unum et martellum unum ad opus firrandi.79. Item paria duo pectinorum ad opus pectinandi stuppam.80. Item plactas tres de Mursia magnas.81. Item plactas septem de Mursia parvas.82. Item salcerias quinque de Mursia.83. Item lembum unum alium de terra.84. Item plactas duas de terra pisanisca.85. Item scutellam unam magnam de Mursia.86. Item rotulos circa septem stuppe.87. Scrineum unum neapolitanum usitatissimum.88. Item caxiam unam veterem de nuce, intus quam inventa

fuerunt bona infrascripta, videlicet:89. imprimis guardanappos tres, videlicet duo ad unum toccum

cum listis de bonbice ysarco.90. Item thobalias tres mensales, quarum due sunt ad unum

toccum novas listatas de cuctono ysarco et relique usitate listate eodem modo.

91. Item thobalias tres de facie cum listis de bonbice ysarco.92. Item oritergia tresdecim, quarum quatuor sunt ad unum

toccum nova et alia octo sunt usitata de quibus octo tria sunt nigra.

93. Item interulas duas muliebres.94. Item interulas sex corporis dicti defuncti.95. Item bracas novem.

fol. 16v96. Item toccum unum thobaliarum de capite quatuor cum listis

de bonbice.97. Item faciatas duas de burdo maltense a lu jectu de Marsala

circa cannarum duorum pro qualibet.98. Item lintheamen unum novum album ad telas tres sutum ad

anca de musca.99. Item thobaliam unam de barba cuctunignam pro suis pindagiis.100. Item thobalias duas de capite cum listis de bonbice ysarco.101. Item thobaliam aliam albam de facie magnam,102. Item thobalias quatuor mensales, due cum listis de bonbice

ysarco laboratas ad dui fachi, quarum due sunt ad unum toc-cum et relique listate cum listis de bonbice.

Page 118: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots890 891

103. Item thobaliam unam de barba magnam cum listis de bonbice ysarco in capitibus.

104. Item guardananappum unum cum listis de bonbice ysarco parvulis in capitibus.

105. Item thobaliam unam de serico neapulitanum pro ycona.106. Item par unum lintheaminum alborum ad telas tres pro

qualibet cum ritichellis in medio laboratorum ad cannistrellu.107. Item frustos duos tele fustayni albi. 108. Item chomias tres.109. Item padellas tres de here, duas parvas et unam magnam. 110. Item tripodos tres equales.111. Item tigamum unum de here parvulum.112. Item spitos octo tam magnos quam parvulos.113. Item caldaronella duo de here, unum magnum et reliquum

parvum.

fol. 17r114. Item cathenam unam de ferro ad opus fucularii.115. Item coclariam unam de ferro pirchatam.116. Item caldarias quatuor de here, unam parvam et reliquam

magnam.117. Item cuncumum unum de here.118. Item bulzunectum unum de here parvulum.119. Item croccum unum de ferro ad quatuor granfos.120. Item concas duas de here, unam parvam et reliquam magnam.121. Item bacilia quatuor de here copputa, quorum unum est

magnum plus quam aliis.122. Item firratam unam de here parvulam.123. Item bacile unum magnum de here spasum.124. Item siclos duos de here magnos ad opus taberne.125. Item bucale unum de actono.126. Item plactas quinque magnas de piltro.127. Item stagnatas quinque de piltro, quarum due sunt parvule

et relique magne.128. Item picherios duos de piltro.129. Item flascos duos de piltro.130. Item bucalia duo de actono.131. Item scutellas novem de piltro.132. Item chanectam unam.133. Item taglerios duos de piltro.

134. Item salcerias quatuor de piltro, duas videlicet magnas et reliquas parvas.

135. Item candelabros tres de actono.136. Item thabolas duas magnas de abito.137. Item paria duo trispidum de mensa.

fol. 17v138. Item lamperium unum de here cum suo catinello.139. Item custanas duas.140. Item barrilia duo vacua.141. Item chabironum unum.142. Item lanciam unam maniscam cum suo ferro.143. Item par unum birtularum magnarum.144. Item bisacias tres usitatas.145. Item gagiam unam ad opus capiendi mures.146. Item quartarias duas magnas de mensura.147. Item runcas duas.148. Item plactas duas magnas de Mursia, unam videlicet cuppu-

tam et alteram spasam.149. Item gractarolam unam de ferro.150. Item pisas sex de lino calabrense.151. Item cannistros quatuor magnos, scilicet unum cum suo

copercho ad opus retinendi panem.152. Item frenos duos.153. Item tumminum unum.154. Item jarrectas quatuor ad opus reponendi oleum.155. Item astas pro cortina quinque.156. Item par unum bilancziarum.157. Item flascos tres de torno magnos.158. Item flascos duos de dugis ad barriloctos.159. Item cardos duos.160. Item par unum bilancziarum ad opus ponderandi uvas cum

pisa de marmora et cum duobus muxinis.161. Item ligonem unum.162. Item czapponum unum.163. Item securas tres.164. Item fesium unum.165. Item serram unam.

Page 119: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots892 893

fol. 18r166. Item chistam unam plenam stuppe.167. Item cannistrum unum plenum stuppe.168. Item cofinum unum parvum plenum stuppe.169. Item circa uncie novem de stuppa pictinata.170. Item inbutum unum plenum de vergis.171. Item carratellos duos vacuos.172. Item vegetem unam cum certa quantitate aceti.173. Item tinellos tres.174. Item par unum ocrearum de dayno.175. Item thabolam unam mensalem de abito.176. Item frustras quatuor tabolarum.177. Item cribos quatuor.

In alia domo, prope coquinam, inventa fuerunt bona infrascripta: 178. Item saccum unum plenum biscoti.179. Item sicleum unum de here cum quadam fune legatum.180. Item caldarias duas de here, unam videlicet absque manico

et aliquam parvulam.181. Item isbrigam unam.182. Item vegetem unam vacuam.183. Item ridenas tres.184. Item sellam unam.185. Item taciam unam de argento.186. Item coffam unam.187. Item magillas duas, quarum una est vetustissima.188. Item thafarias sex, duas magnas et reliquas parvas.189. Item cannatas de terra xxiv.190. Item quartarias undecim, tres virides et reliquas albas.191. Item caxias tres veteres et albas.

fol. 18v192. Item lembum unum.193. Item bancum unum.194. Item vegetem unam ad opus portandi uvas.195. Item barrile unum pro deferendo uvas.196. Item taglerios quinque de ligno, unum magnum et reliquos

parvos.197. Item jarram unam cathalaniscam.

In coquina:198. Item virnicatos tres.199. Item murtarium unum de ligno cum suo pistono.200. Item taglerios octo de ligno.201. Item thabolam unam de abito.202. Item carpitam unam ad listas rubeas existentem coram

januam dicte coquine veterem.203. Item barrile unum vacuum pro reponendo tonninam.204. Item ollas quatuor de terra.205. Item cuclarios tres pro maccaronibus.206. Item gractaloram unam afixam in ligno. 207. Item strapuntinum unum.208. Item czappullam unam.209. Item gavitam unam.210. Item mundellum unum.211. Item bacilectos tres rotundos.212. Item lamperium unum de here parvulum.213. Item carrabas octo de vitro.214. Item maraxios tres.

Bona inventa in quadam taberna defuncti sita ibidem:215. Item tabolam unam mensalem cum suis trispidibus.216. Item barrilia quinque ad opus apportandi uvas.217. Item vegetem unam vacuam.218. Item carratellos duos.219. Item lanciam unam maniscam cum suo ferro.220. Item bancos duos ad opus taberne.221. Item thabolas duas, quorum una est de castagna et reliqua

de rubulo.

fol. 19r222. Item trabes duas. 223. Item fucularium unum de ligno magnum.224. Item frustras tres trabarum.225. Item bancum unum rotundum.226. Item quartuchium unum, medium unum, tercium unum ad

opus mensurandi vinum.227. Item dicta Pina uxor asseruit dedisse ad curandum cannas

duodecim tele.

Page 120: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots894 895

228. Item dicta Pina uxor asseruit dedisse cannas duodecim tele absque stamma ad tessendum.

Une mule et un cheval.En gage:229. Item cultras duas albas.230. Item caldariam unam de mandra.231. Item tripodum unum magnum et nonnulla alia bona.232. Item gunnellas duas et mantum unum corporis ipsius Pine

coloris pagonacii et alterius coloris brevi.233. Item tacias duas de argento pro unc. duabus.234. Item cultellum unum guarnitum de argento pro t. vi.235. Item mantictum unum frappatum coloris rosati.

Cinq maisons, dont deux sans étage, à l’Albergheria. Une vigne, “contrada” Ciacculli.______________________________

cccxxi. 1433 mai 17, Palerme; inventaire des biens de feu Nicolaus de Stilla, autrefois communs avec Garita, sa veuve, et ses fils, Antonius, majeur de vingt ans, et Barona, âgée de huit mois; Asp, Notaio ignoto Spezzone 109, fol. 5v-6v.

fol. 6rUne vigne, “contrada” Sant’Elia [de Aquilea].Un tènement de maisons, en partie à étage et en partie sans étage, à l’Albergheria.Une jument et sa pouliche.1. Item mataracia duo vetustissima cum eorum facie de burdo

purpurigno et butana lacerata de xilandrato plena lane.2. Item travirserium unum vetustissimum de burdo maltense

plenum lane.3. Item par unum lintheaminum de tela alba parvulorum ad

duas telas et dimidiam pro quolibet ipsorum lintheaminum, veterorum.

4. Item lintheamen unum aliud de tela alba vetus ad telas quatuor cannarum octo.

5. Item cultram unam de tela alba laborata ad undas ad telas quatuor vetustissimam et laceratam.

6. Item carpitam unam de lana albam ad duas fardas veterem.

7. Item dimidiam cortinam cum eius faciata laborata de serico veterem cum eius reti plano.

8. Item aliam dimidiam cortinam predicte consimilem quam habet in pignus dominus Franciscus de Januense panormitanus canonicus, altre ex beneficialibus dicti altaris120, pro uncia una t. tribus pro jure census dicte domus debitis.

9. Item tobalias duas de mensa veteres, unam ex eis magnam et aliam parvam cum listis de bonbice sive coctono sarco pisanisco.

10. Item tobaliam unam aliam albam de barba cum listis de cuctono sarco pisanisco.

11. Item tobaliam unam aliam albam cum listis de serico.12. Item coxinos quatuor, duos albos sanos et alios duos sfilatos

laboratos.

fol. 6v13. Item clamidem unam nigram de panno corporis dicti defuncti.14. Item tabolas quatuor de abiete cum trispidibus duobus de

lecto.15. Item bancatum unum de lecto vetus.16. Item bancum unum ad tres caxonos vetustissimum.17. Item tecas sive caxias duas vetustissimas.18. Item bancos duos de sedendo de lignaminibus veteres.19. Item bancum alium rotundum de mensa vetustissimum.20. Item pictarram sive jarram unam capacitatis salmarum

duarum.21. Item caldarias duas de ere, unam magnam et aliam parvam,

semiruptas.22. Item concam unam de ere parvam veterem.23. Item bacile unum de ere jallo.24. Item tripodem unum, patellam sive sartaginem121 unam,

cuccumum unum et spitum unum.25. Item stagnatas duas parvas de piltro, unam de vino et aliam

de aqua.26. Item cannistrum unum magnum et alium parvum et tres

cribos.______________________________

120 De Saint-Élie, autel auquel le tènement de maisons verse un cens.121 En interligne: sive sartaginem.

Page 121: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots896 897

cccxxii. 1433 novembre 13, Caltavuturo; inventaire du château de Caltavuturo, accompagnant la remise du château et de la “terre” au comte Antonio Rosso Spatafora122 par les commissaires de la Cour royale, l’argousin Georgius de Sancto Stephano et l’officier du Protonotaire Antonius de Markisio; Asti, Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté; publié dans R. M. Bucellato Dentici, La terra e il castello di Caltavuturo (sec. xv), dans Mediterraneo medievale, Scritti in onore di Francesco Giunta a cura del Centro di studi tardoantichi e medievali di Altomonte, i, Rubettino, Soveria Manelli, 1989, pp. 189-212.

Deux mulets de bât avec leur équipement, cum furnimentis infrascriptis, videlicet:1. bardis tribus, cordis tribus, bisaciis tribus, capistris et

chinchanis ac ritonibus novem.2. Item sella una sardisca cum fornimentis suis que erat dicti

quondam comitis.3. In primis bonbardi pichuli di ferru octu.4. Item balestri di tornu octu.5. Item balestra di sanphonia una.6. Item balestri di pedi septi.7. Item coyrazi tri vechy.8. Item bacinecti tri vechy ad bavera.9. Item pavisi quatru vechy.10. Item rotelli dudichi.11. Item tileri di balestri dui senza fusti.12. Item bancatu unu plinu di vilictuni senza ferri e senza pinni.13. Item sanphonii quatru.14. Item martinectu unu.15. Item trumbecta una vecha.16. Item chova di porta sakettu unu.17. Item licteri quatru.18. Item carrabella una di huri.19. Item pali di ferru quatru.20. Item fesi ructu unu.21. Item tagloli di lignu chincu.

122 Fils de Beatrice Rosso et du comte Tommaso Spatafora, il hérite de la “terre” et du château de Caltavuturo à la mort de son cousin, Raimondo, fils légitimé du comte Enrico Rosso, son oncle et frère de la comtesse Beatrice, dont il était l’héritier substitutif. Il sera président du Royaume en 1446, 1452 et 1456.

22. Item chirki dui, unu cum lu croccu senza panca e l’altru ysfornutu.

23. Item zappi dui vechy cum li marrugi.24. Item fesi unu sanu cum lu marruiu.25. Item cognata una vecha.26. Item balestri di pedi quatru.27. Item pavisi dudichi.28. Item targuni chinque.29. Item lanzi maniski octu.30. Item lanzi longhi vigintiquatru di li quaIi dui su senza ferru.31. Item filu di balestra rotelli chinquanta.32. Item tavuli di abitu octu.33. Item tavula una di mensa cum li soy trispi usati.34. Item bancu unu di tavula appedi ad opu di la cridenza.35. Item frumenti salmi septi e meza.36. Item barrili unu di sardi.37. Item simbili unu cum certa lana dintra.38. Item licteri di lectu altri quatru cum dui bancati.39. Item travu di abitu unu pichulu.40. Item bucti di tractura plini di vinu in numero vintitri.41. Item bucti dui grossi di caputa di bucti chincu a raxuni di

tractura plini.42. Item bucti una meza plina di vinu.43. Item carratellu unu plinu di vinu.44. Item carratellu unu di achitu quasi plinu.45. Item bucti fracti dui ad opu di tini di li quali ad una chi est

meza salma di farina.46. Item bucti vacanti tri.47. Item trispi di mensa paru unu.48. Item scali dui maniski.49. Item magilla una di far pani.50. Item matarazu unu pichulu vechu.51. Item paru unu di linzola blanki pichuli usate.52. Item carpite quatru usate53. Item caldara una di rami russa grandecta cum dui maniki,

ructa a lu labru.54. Item cuncumu uni di rami grandi usatu senza coperchu ructu

a lu fundu.55. Item scutelli di stagnu infru usate et rupte chinque.

Page 122: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots898 899

56. Item placti di stagnu pichuli di pusari usati et vechi chinque.57. Item plactu unu grandi di stagnu vechu et ructu.58. Item sichu unu di rami russa cum lu so manicu et anellu.59. Item picheri di piltru unu vechu60. Item chirchi novu di cherru vinti.61. Item sinbili dui altri usati.62. Item serra una grandi rupta.63. Item barrili unu, lanterna una e utri sidichi.64. Item tavula una di manciari di abitu incarcarata.65. Item molinu unu sardiscu, videlicet la tina et li petri.66. Item una rota di chintimulu cum la petra suptana.67. Itern li ferri di una seia di axamentu.68. Item mola una de ammolari.69. Item caxuni di armi dui chavati e unu altru caxuni intru li

quali foru trovati li armi infrascritti, videlicet:70. In primis elmectu unu fornitu cum una rosa cum li armi di lu

dictu condam conti Henricu Russu123.71. Item coyraza una blanca fornita.72. Item spallaza unu dextra.73. Item paru unu di brazali senza mustra.74. Item paru unu di guanti.75. Item una altra spallaza sinistra.76. Item paru unu de grevis seu de gamberi.77. Item coyraza una coperta di fustaynu cum li soi maniki e

fauda.78. Item birricta una di ferru antiqua.79. Item goriarina una blanca.80. Item babera una ad opu di elmetu.81. Item spallazi chinque, videlicet dui dextri et dui sinistri.82. Item camagli dui.

Trente-huit salmes de froment.______________________________

cccxxiii. 1433 décembre 23, Trapani; inventaire des biens de feu Minachamus Romanu, décédé intestat, au bénéfice de ses neveux, Misuda, Brachonus et Gaudiosa, fils de son frère; Ast, Notaio Miciletto 8588, fol. 30v-31r; signalé par C. Trasselli, Sulla

123 Enrico Rosso, comte de Sclafani, oncle d’Antonio.

diffusione degli ebrei e sull’importanza della cultura e della lingua ebraica in Sicilia, particolarmente in Trapani e Palermo nel secolo xv, « Bolletino del centro di studi filologici e linguistici siciliani », ii, 1954, pp. 376-383, p. 378; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 160.

fol. 30vLivres.1. Item quandam bossulam ordinis cum ordine intus eam

existente.2. Item quandam bossulam reponendi argentum vivum.3. Item cortices tres unius marci, unam intus aliam.4. Item borniam unam.5. Item pergamena quatuor.6. Item certum indacum ligatum intus quandam cartam bombicis.7. Item capucea duo, unum videlicet panni coloris nigri novum et

alium panni de catalanisco coloris nigri vetustum.8. Item gipponum unum album.9. Item clamides duas panni de catalanisco coloris bruni, una

videlicet novam et aliam veterem.10. Item togam unam panni de [blanc] coloris nigri infoderatam

panno blavo.11. Item gunellam unam panni de catalanisco coloris nigri. 12. Item gipponum unum vetustum album.13. Item paria duo de mutandis, videlicet cammisias duas et

brakas totidem.14. Item virgam unam magnam de balanciis.15. Item quandam bossulam cum certis rebus intus eam.16. Item concam unam eris magnam et perforatam ac veterem.17. Item bankectum unum vetustum.18. Item sichum unum eris cum eius veste.19. Item jarram unam aque ruptam.20. Item tabulam unam de cupresso cum duobus trispibus.21. Item par unum de portis.22. Item vegetes duas stimpagnatas.23. Item cuncumum unum eris vetustum.24. Item pecia decem lignaminis.25. Item tabulam unam magnam.26. Item jarras duas reponendi oleum ruptas.

Page 123: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots900 901

27. Item bankectum unum parvum vetustum.28. Item tabulas de duzana sex, quinque novas et reliquam

veterem..29. Item portellas de navi duas.30. Item scrignectum unum cum quodam libro vetusto et certis

scripturis.31. Item par unum de stivalis coriaminis hircini.32. Item lampadam unam cum eius catinella.33. Item marczapani tres depicti.34. Item quendam fundum cuiusdam mortarii de metallo.35. Item bacile unum eris jalni vetustum et perforatum.36. Item cassiam unam veterem.37. Item cassectam unam de capicio cum certis quaternionibus

intus ea.38. Item dublerium unum vetustum. 39. Item certam quantitatem fili.40. Item certam setam ligatam in quodam fassio.41. Item faciem unam mataraczi de purpurigno.42. Item toccum unum parvum de purpurigno.

Un livre.43. Item 124 mensale unum novum.44. Item par unum lintheaminum alborum.45. Item cultram unam albam.46. Item butanam unam vetustam de mataraciis.47. Item par unum de yannulis cum pectine aureo.48. Item bursam unam de villuto rubeo.49. Item paria duo de cussinectis isfilatis.50. Item par unum aliud de cussinectis isfilatis cum giris de

cindato rubeo. 51. Item cussinectum unum […]

fol. 31r[…]

52. Item tobaliam unam de collo.53. Item taciam unam de argento pignoratam olim dicto quondam

[ ] t. decem.54. Item cassiam unam magnam de chuppo veterem.

124 Rayé: tobaleam unam de mensa sive.

55. Item gin[zul]am unam anticam125 de ere veterem.56. Item tenellum unum parvum.57. Item ferrum unum de manuvallis de molendino.58. Item testeriam unam de seta.59. Item carratellum unum cum certo vino.60. Item carratellum alium cum certo aceto.61. Item paria duo de chirchellis in posse Stere, judee, uxoris

Sadie de Salomone pignoris nomine existentia pro t. viginti septem, ut ipsa Stera asserit.

62. Item taciam unam de argento in posse Machalufi de Actuni pignoris nomine existentem ut ipse Machalufus asserit pro t. tribus et g. decem.

63. Item guardacorem unum panni de grana, jamilloctum unum coloris celestis et clamidem unam muliebrem in posse Salomi de Sasia pignoris nomine existentes pro t. viginti tribus, ut Salomus ipse asserit.

64. Item cultram unam de seta rubea et jalna veterem.Un tènement de maisons, “contrada” Santa Margherita.______________________________

cccxxiv. 1434 février 22, Termini; inventaire des biens de feu Dominicus Serra126 [catalan], mort de mort violente, noyé, au bénéfice d’Alamanna, sa veuve, tutrice de Jacobus, leur fils; Asti, Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., p. 160.

1. … matharacia duo cuctunigna et traverseria duo usitata, extimata unc. ii.

2. Item cultram unam albam a tuctilavuri usitatam, extimatam unc. ii.

3. Item lintheamina tria de mannis usitata, extimata t. xxiiiior.4. Item matharacium unum veterem laceratum parvulum,

extimatum t. vii ½.5. Item cortinam unam albam usitatam, extimatam t. xv.6. Item coxinella alba quatuor usitata, extimata t. xii.7. Item tobalias duas ad ramum de mensa, extimatas t. xii.

125 Lecture incertaine.126 Il est le fils de Jaimus Serra, catalan, habitant de Termini, qui fait testament

le 14 octobre 1412; Asti, Notaio G. Bonafede 12829.

Page 124: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots902 903

8. Item guardanappos duos ad ramum, extimatos t. vi.9. Item thobalias duas mensales usitatas, extimatas t. iiiior.10. Item thobalias duas de facie veteres, extimatas t. i g. x.11. Item jupparellum unum usitatum et par unum ocrearum dicti

quondam, quos assignati fuerunt ecclesie Sancti Andree ubi dictus fuit sepultus.

12. Item choppam unam veterem infoderatum de gamillino, extimatam t. vi.

13. Item cultram unam veterissimam et laceratissimam, extimatam t. i.

14. Item antelectum unum de lana, extimatum t. ii.15. Item caxiam unam de chuppo, extimatam t. vii.

Deux livres.16. Item caxonem unum ad tres caxonos veterem, extimatum t. iiii.17. Item coquarellas tres archimustratas, extimatas t. iii.18. Item scrignectum unum de ligno parvulum, extimatum g. x.19. Item par unum de paternoster de curallis, extimatum t. […].20. Item par unum paternostrorum de johectis, extimatum t. […].21. Item cayulam unam de serico cum listis de auro, extimatam t. iiii.22. Item channakellam unam perlarum minutarum et chapellectum

unum, extimata t. iii.23. Item tabulam unam de mensa veterem, extimatam t. i.24. Item carratellos duos, extimatos t. vi.25. Item chintum unum baliste sine panca, extimatum t. i.26. Item caldarellam unam, extimatam t. iiiior.27. Item tripodem unum, extimatum t. i g. x.28. Item spitum unum, extimatum g. x.29. Item cultram unam veterem neapolitanam, que est in posse

Masi de Talento pro t. octo et g. x, olim pignoratam per dictum quondam.

30. Item ensem unum, quem habet in pignore venerabilis dominus Leonardus de Ruzolono127 pro t. i g. x.

31. Item barrilia tria vacua tonnicci, extimata g. xv.32. Item trunchectum unum et lesenas duas, extimata t. i.33. Item parassides duas et salcerias duas et gractarolam unam,

extimatas t. i.34. Item fidem unam et anulos tres de argento, extimatos t. iiii.

127 Chanoine de la Cathédrale de Palerme et archiprêtre de Termini; Asp, Notaio ignoto Spezzone 109; 4 juillet 1433; et Asp, Nd U. Sinibaldis 763; 24.8.1444.

35. Item speciarolam unam, extimatam g. x.36. Item infra cannatas, taglerios, scuellas de terra et oglarolos,

extimatos g. x.Ses dettes.37. Item carpetam unam veterem laceratam, extimatam t. i.38. Item tabulam unam de abito veterem, extimatam g. x.

Une petite maison sans étage, quartier Chaltigegue.Une terre à vigne et une terre, “contrada” Incallisi.______________________________

cccxxv. 1434 avril 19, Monte San Giuliano; inventaire des armements du château de Monte San Giuliano, rédigé après le décès de Bernardus de Cardillis, son châtelain; Archivio del Comune di Erice, Notaio Solito, folio non numéroté, partiellement effacé.

1. Item decem lancias longas ferratas et unam lanciam sine ferro.2. Item unum crocum de balista.3. Item unum crocum de balista.4. Item unum spitum.5. Item balistas undecim.6. Item aliam balistam fractam.7. Item martinectum unum.8. Item duas sanfonias.9. Item chircum unum ferreum de chippo bunbarde.10. Item maciam unam de ferro.11. Item unam astam.12. […]13. Item unum ferrum de lancia novum. 14. Item duas chachias de armis.15. Item unam taglam inberniczatam.16. Item quinque chircos ferreos pro ferendis petris de bunbarda.17. Item pavisios decem et octo cum armis condam magnifici

domini Johannis de Calatagirone.18. Item pavisios novem cum armis regiis que erant in castro.19. Item lancias maniscas viginti duo.20. Item coyraciam unam copertam isfractam.21. Item tres cappellinas.22. Item tria peccia ferrea.

Page 125: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots904 905

23. Item unum dimidium gurjali.24. Item paria duo de armis cossie.25. Item paria quatuor de braczalibus talia qualia.26. Item duo paria cum dimidio de spallaccis talia qualia.

[…]______________________________

cccxxvi. 1434 juin 23, Palerme; inventaire des biens de feu maître Antonius de Janlombardo, au bénéfice de son fils, le prêtre Andreas de Janlombardo; Asp, Nd N. Aprea Spezzone 107N, fol. 421v-422v.

fol. 422rUne vigne aux Colli.Cinq maisons, dont un à étage et deux sans étage, à la Kalsa.1. Item mataracium unum usitatum.2. Item cultram unam ad undam usitatam.3. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.4. Item traverserium unum usitatum.5. Item carpitam unam veterem.6. Item tabolas quinque de lecto.7. Item par unum trispidum de lecto.8. Item bancale unum ad duos caxonos.9. Item caxiam unam.10. Item caxiam unam pro stipo.11. Item concam unam de here.12. Item bacile unum de here.13. Item cuncumos duos de here, unum magnum et alium parvum.14. Item padellas duas.15. Item spitos duos.16. Item plactam unam magnam de piltro.17. Item plactellos tres parvos de piltro.18. Item scutellas tres cupputas de piltro.

fol. 422v19. Item guardacarni unum de piltro.20. Item thuminum unum ad opus mensurandi frumentum.21. Item mensalia duo, unum magnum et alium parvum. 22. Item taciam unam de argento, pignoratam ut dixit pro unc.

una t. tribus.

23. Item tobalias duas de serico.24. Item mortare unum de mitallo parvum cum eius pistono.25. Item siclea dua.26. Item tenam unam cum duobus apparatoriis.27. Item vegetes vacuas xvi.28. Item vegetes duas plenas vino tristi.29. Item bancos duos grossos.30. Item manicam unam de here.31. Item clamidem unam panni corporis defuncti.32. Item togam unam corporis eiusdem defuncti.

______________________________

cccxxvii. 1434 septembre 17, Palerme; inventaire des biens de feu maître Antonius Cagninu [charpentier], au bénéfice de sa veuve, Nora, enceinte, et de sa fille, Oliva; Asp, Notaio ignoto Spezzone 101N, fol. 2r-3r.

fol. 2v1. In primis mataracii unius veteris cum faciata a lu jectu di

Marsala. 2. In primis cortine unius cum faciata de serico.3. Item traverserii unius ad dictum jectum.4. Item paris unius lintheaminum alborum usitatorum.5. Item carpete unius veteris.6. Item tabolarum trium de lecto.7. Item banci unius de lecto fracti.8. Item mensaliorum duorum.9. Item caxiarum duarum de abeto.10. Item plancas duas.11. Item telaris unius.12. Item plancas duas magnas.13. Item serre unius.14. Item diripture unius.15. Item dripture unius sine ferro.16. Item maczole unius.17. Item plane unius.18. Item mugralis unius.19. Item gladiorum duorum.20. Item scurbie unius.

Page 126: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots906 907

21. Item cartaboni unius.22. Item maczole unius.23. Item serre unius. 24. Item plane unius.25. Item marchi unius.26. Item mazole unius.27. Item parorum duorum caxiarum.28. Item compassi unius fracti.29. Item virrinarum quatuor.30. Item toge unius panni rubei corporis defuncti pignorate, ut

dixit.31. Item zone unius de argento et berreti unius et caxie unius in

posse cuiusdam Bertrandi Perixii. 32. Item axie unius pignorate, ut dixit, magistro Tommeo pro t.

uno g. decem. 33. Item certorum ferramentorum pignoratorum in posse

cuiusdam judey.34. Item paris unius plomazellorum pingnoratarum cuidam

Agathe pro t. quatuordecim, ut dixit.Trois maisons sans étage à l’Albergheria.______________________________

cccxxviii. 1434 octobre 16, Palerme; inventaire des biens de feu maître Robertus de Princhipato [forgeron], au bénéfice de ses héritiers, Jaymus, Johannes et Michael, nés de son premier mariage, avec feu Garita, et Matheus, né de Garita, sa deuxième épouse; Asp, Notaio ignoto Spezzone 101N, fol. 42v-46v.

Biens du premier mariage: la moitié d’une maison à étage, en quatre corps, et une autre maison à la Ruga nova.Deux boutiques à Ballaro. Une terre à Lu Ninu.

fol. 43v1. Item mataracium unum purpurignum cum butane issilandrata

usitatum.2. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.3. Item cultra una alba usitata laborata ad undam ad fardas

quatuor cum dimidia.

4. Item cultra una alia laborata ad omnes labores ad fardas quatuor cum dimidia.

5. Item palius unus de cona de cindato rubeo cum frontale de frixo.

6. Item par unum plomazellorum de cindato rubeo cum ritichellis sete viridis usitatorum.

7. Item par unum plomazellorum alborum usitatorum.8. Item cultrichella una usitata de cindato rubeo et jalno.9. Item par unum plomazellorum veterum plenorum.10. Item guardanapia duo ad ramum ad unum filum.11. Item mensalia duo ad ramum ad unum filum.12. Item mensale unum aliud vetus.13. Item mensale unum aliud usitatum.14. Item guar[da]napium unum vetus.15. Item linteamina tria usitata.16. Item scrignitellus unus ferratus.17. Item caxonus unus musiatus usitatus.18. Item scrineus unus ferratus usitatus.19. Item caxia una de chuppo vetus.20. Item scrineus unus napolitanus scassatus.21. Item ycona una cum suo scanello.22. Item caldarea una magna de here.23. Item conca una mediana de here.24. Item bacilia duo de here mediana spasa.25. Item scrineus unus vetus.26. Item bacilia duo parva de here.27. Item scutella una cupputa de piltro.28. Item scutelle ii de piltro coppute mediane.29. Item stangnata i de piltro pro aqua.30. Item bucalia ii de brunzo.31. Item bachilectum i parvum de here.32. Item olla i de here.

fol. 44r33. Item mortare unum de marmore.34. Item cuncumus unus de here magnus.35. Item tripodis unus.36. Item cuncumellus i de here parvus;37. Item par unum chirchellarum de argento et perulis.38. Item stangnata una de piltro pro vino.

Page 127: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots908 909

39. Item ismalta una de argento deorato.40. Item cruchecte due de argento deorato cum canella de argento.41. Item gaspe due de argento.42. Item pecie xxvi de argento pro guarnimento zone.43. Item suprachelus unus de serico laceratus.44. Item pecium unum cristalli.45. Item caldarellam unam de here fractam.46. Item scutelle vi de piltro.47. Item salcerie tres de piltro.48. Item placta una de piltro spasa.49. Item maylla i.50. Item isbriga i.51. Item bancus i parvus.52. Item tabola una de mensa cum suis trispidibus.53. Item daga i.54. Item carpeta i invayrata.55. Item antilectum i vetus.56. Item antilectum i laceratum.57. Item tobalie due de barba, una cum ritichellis et alia lacerata.58. Item ferrata i de here.59. Item tobalia una de facie cum listis.60. Item tobalia i de facie alia.61. Item mensale unum i usitatum.62. Item padella una parva.63. Item sella i.64. Item jarra i.65. Item scutelle iiii de piltro.66. Item par unum bilanciarum cum eorum pisa.67. Item vegetes quatuor vacue.68. Item bancus i.69. Item pecia duo lignorum.70. Item tena i magna cum eius apparatorio.71. Item sicleus i magnus cum eius corda.72. Item tabole vii.73. Item fides i de argento.74. Item annuli tres de argento cum lapidibus de vitro.

fol. 44vBiens du deuxième mariage:

75. In primis mataracia tria usitata, duo cum faciata de purpurigno et aliud a lu gectu di Marsala.

76. Item traverseria tria, unum purpurignum et duo a lu gectu di Marsala.

77. Item saccus unus de lecto.78. Item tabole viii de lecto.79. Item tripides iii de lecto.80. Item caxonus unus ad duos caxonos cum eius scannello.81. Item par unum lintheaminum alborum cum ritichellis.82. Item par i aliud lintheaminum alborum.83. Item par aliud lintheaminum alborum usitatorum.84. Item cultra i alba ad ritisfussa usitata ad fardas iii.85. Item cultra i alia alba ad omnes labores ad fardos iiii.86. Item palius i de cona panni de serico chilestri cum frontale

deumaskini nigri.87. Item par unum plomacellorum alborum.88. Item par unum aliud plomacellorum laboratorum cum

ritichellis sete viridis.89. Item tobalie iiii albe de facie ad unum toccum. 90. Item scrineus unus viridis napulitanus vetus.91. Item scrineus unus alius napulitanus fractus.92. Item scrineus i alius napulitanus.93. Item caxecta i parva.94. Item caldaria i de here usitata.95. Item conca i de here usitata.96. Item bacile i de here spasum.97. Item bacile i de here copputum.98. Item caldaria i parva.99. Item bacilia ii parva de here.100. Item padella i.101. Item jarra i pro farina.102. Item lancea i.103. Item lamperius i de here.104. Item coperta i de percha de serico.105. Item tobalie iiii de facie.106. Item mensale i usitatum.107. Item tobalie iiii de manu.108. Item tobalia i de barba.109. Item tobalie ii de facie.

Page 128: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots910 911

110. Item tobalia i alia de facie.111. Item frixa i.

fol. 45r112. Item cultrichella i.113. Item tunica i panni bruni corporis secunde uxoris.114. Item clamis una eiusdem corporis.115. Item tunica i corporis defuncti panni chilestri infoderata de

panno nigro.116. Item diploydes duo, unus de panno et alius niger.117. Item par i ocrearum de bekinis.118. Item berretum i rosatum.119. Item cortena i usitata cum faciata de serico.120. Item cultra i de cindato lacerata pro suprachelo.121. Item aste iiii pro cortina.122. Item tabola i de mensa cum suis trispidibus.123. Item chere ii.124. Item pecium i de fustayno nigro.125. Item interule tres nove corporis defuncti.126. Item canne xii tele in tilaro non tessute.127. Item rotulus unus cum dimidio filati pro trama.128. Item cannistri iii.129. Item crivi ii.130. Item cannistrus i.131. Item olla i de here.132. Item caldaronus i de here.133. Item campana i pro aqua rosa.134. Item focularius i de ligno.135. Item manganum i.136. Item scrignitellus i ferratus.137. Item stangnate iiii de piltro fracte. 138. Item plactelli iiii de piltro.139. Item quartaria i viridis fracta.140. Item scutelle vi de piltro.141. Item salcerie vi de piltro.142. Item placte due de Mursia.143. Item placte ii de piltro magne.144. Item placte ii de piltro parve.145. Item pecia duo filati crudi.

146. Item candelabrum i de brunzo.147. Item spiti duo.148. Item vegetes novem plene vino musto.149. Item vegetes ii.150. Item banca ii.151. Item bancus i rotundus.152. Item tabolerius unus.153. Item sicleus i cum corda.154. Item par i bilanciarum cum eius pisa.155. Item truppella iiii.156. Item paria duo tabolarum.

fol. 45v157. Item vegetes xii plene vino musto.158. Item tena i parva cum apparatorio.159. Item veges i vacua.160. Item carratelli ii vacui.161. Item mensalia iii ad ramum.162. Item barlire i ad opus tramutandi cum eius sacco.163. Item cartella i.164. Item corda i.165. Item certi marruni.166. Item zappe ii.167. Item certa quantitas carboni.168. Item tabola i calabrensis.169. Item chabroni iiii.170. Item certa quantitas uvarum.171. Item cantare i oley.172. Item zona i de argento super chinto viridi in peciis xx.173. Item catinella i de argento cum tribus clavibus de argento.174. Item par i de paternostris de corallis.175. Item granfe ii de corallis.176. Item certa quantitas perularum comunium inter primum et

secundum matrimonium.177. Item cuncumus i de here.178. Item tripodis i.

Une maison, ruga Sancti Johannis; le tiers d’une autre, à étage, ruga Catalanorum.Des cens.

Page 129: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots912 913

fol. 46rBona reperta in apotheca ferrarie:179. In primis mole tres.180. Item par i mantichorum.181. Item caxie ii de abeto.182. Item bancus i de limari.183. Item barlire i vacuum.184. Item incudis i magna.185. Item incudes tres parve.186. Item statera i cum eius romano.187. Item paria octo tinalgliorum.188. Item par unum tinagliorum.189. Item claveri vi.190. Item macie due.191. Item martelli ii.192. Item manuali ii.193. Item spiti iii.194. Item luna i. 195. Item inburdituri i.196. Item campana i de baccis.197. Item frenus i de mula.198. Item petra una de aqua.199. Item modalum i de maniki de cultelly.200. Item bacinecta ii.201. Item stampa i.202. Item spinuli xviii.203. Item stampe xii.204. Item ancudis i parva.205. Item statera I parva sine romano. 206. Item tileria duo de ballista.207. Item serra I.208. Item macia I de ferro fracta.209. Item lame ensarum xviii.210. Item ferra duo lanzoni.211. Item xifa duo lapidum.212. Item sella i.

Deux roncins et une mule.

fol. 46v213. Item barlire unum ad opus […] de ferro.

214. Item ferra v magna perforata […].215. Item certa ferramenta fracta […].216. Item chippus unus pro faciendo […].

______________________________

cccxxix. 1435 février 11, Termini; inventaire de feu noble Donatus de Salamone128 au bénéfice de ses fils, Antonius et Franciscus; ASTI Notaio G. Bonafede 12833, fol. non numéroté.

Un tènement de maisons, quartier Chaltigegua.Une étable près du vallatum.Deux magasins à la Porta di Mare; quatre autres à la Marine, dont un découvert, un autre démoli. Deux vergers et la moitié d’un autre, “contrada” Monte.Deux maisons ruinées au Borgo.Une boutique à Castronovo.Une maison et un cens à Polizzi.Le quart d’un paroir, “contrada” Molini, à Polizzi.Une terre à Polizzi, “contrada” Dirrupi blanki (Diruppo bianco, N. de Polizzi).Une source à Polizzi, “contrada” Sarraceni.Bona mobilia:1. Imprimis cultram unam veterem de burdo infoderatam tele

sarce.2. Item cultram unam albam veterem ad filellu.3. Item cultrichellam unam aliam veterem albam.4. Item faxiam unam de serico infoderatam zindati rubei.5. Item par unum mantichis de fuculario.6. Item traverserium unum veterem plenum pennis.7. Item dyploydes duos veteres de fustayno nigro.8. Item tunicam unam coloris blevis veterem.9. Item unam clamidem infoderatam coloris blevi infoderatam

panni blevi.10. Item clamidem unam aliam coloris blevi.

128 Vice-secret de Polizzi de 1402-1403 à 1408-1409, vice-portulan de Termini en 1408-1409 et de 1413 à sa maladie, en 1421, capitaine de Termini en 1418-1419, entrepreneur de “massaria”, producteur et exportateur de froment et de fromage, à destination en particulier de l’armée d’Alphonse le Magnanime au siège de Naples.

Page 130: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots914 915

11. Item choppam unam veterem coloris nigri infoderatam de agnina.

12. Item choppam unam veterem de zindato laceratissimam.13. Item bancale unum frandinensem coloris viridis cum aliquibus

figuris.14. Item pecia duo panni rubei de Poria vetera, ex quibus unum

camulatum et reliquum [blanc].15. Item par unum caligarum veterum.16. Item ensem unum, cultellacium unum et dagam unam.17. Item marzapanectos duos de sayolis cum eorum pisonibus.18. Item coctam unam de Belvi infoderatam de marturis quasi

spilatis.19. Item caxiam unam magnam de chuppo, in qua sunt bona

supradicta.20. Item carrabbas duas cum inbestiis.21. Item pecium unum blandonis.22. Item jaccum unum de serico coloris celestri infoderatum tele

albe.23. Item suprachelum unum album laceratum et perfuratum.24. Item cortinam unam in quinque peciis.25. Item caxiam unam nucis comunem.26. Item caxectam unam parvulam chuppi.27. Item caxiam unam aliam nucis cum quaternionibus et scriptu-

ris.28. Item matharacium unum laceratum.29. Item mataracium unum aliud vetus laceratum.30. Item traverserium unum vetus plenum lane.31. Item tappitellum unum.32. Item cultram unam albam veterem.33. Item cultram unam de tela jalna et rubea veterem.34. Item caxiam unam nucis veterem.35. Item scrignectum unum firratum veterem.36. Item par unum ocrearum.37. Item par unum de bugis.38. Item pilleum unum palee.39. Item flascum unum eris de aqua rosa.40. Item lamperium unum cum lampade.41. Item quoquarellas quatuor argenti.42. Item caxonem unum ad tres caxonos de abito.

43. Item tabulerium unum de tabulis.44. Item licteriam unam.45. Item astas tres cortine.46. Item concam unam eris magnam.47. Item caldariam unam comunem.48. Item caldaronem unum parvulum.49. Item ollas duas mitalli, unam comunem et aliam parvulam.50. Item ollas duas eris veteres.51. Item cuncumum unum magnum novum eris.52. Item cuncumos duos veteres.53. Item cuncumos duos parvulos veteres.54. Item bacilia duo parva fracta.55. Item birrinam unam parvam.56. Item flascos duos de piltro magnos.57. Item flascum unum de piltro comunem.58. Item stagnates duas, unam de vino et aliam aque. 59. Item palam unam ferri.60. Item ferros tres de chintimulo parvos.61. Item firmaturam unam sine nare veterem.62. Item catinacium unum.63. Item par unum de mollectis de ferro.64. Item spitos duos ferri.65. Item cochariam unam de ferro veterem et fractam.66. Item cathinam unam longam cum firmatura.67. Item flascum unum ligni.68. Item penarelam unam.69. Item pecios tres plumbi circa rotulos duos.70. Item cultellum unum vinee invalidum.71. Item flascum unum magnum de torno fractum et inpicatum.72. Item paria duo trispidum cum eorum tabulis de mensa.73. Item rotellas tres.74. Item lanceas tres longas, quarum una est sine ferro. 75. Item lar unum ferri magnum.76. Item licteriam unam parvulam.77. Item candilerios duos ferri.78. Item caxonem unum alium de abito.79. Item par unum rotinorum.80. Item funem unum.81. Item securim unam.

Page 131: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots916 917

82. Item vegetes sex et carratellos duos vacuas.83. Item jarras tres olei vacuas et fractas.84. Item jarram unam aque fractam.85. Item flascos duos de torno ystimpagnatos.86. Item sartaginem unam veterem.

Un âne.Des moutons et des juments en société. Une jument et un roncin. Un mulet.Un esclave et deux femmes esclaves. Sept vaches.87. Item statelam unam, que asseritur est in posse Merdoc judei.88. Item caldariam unam de fractam, que est in posse notarii

Juliani de Bonafide.89. Item firmaturam unam bonam.90. Item caldariam unam magnam de mandra existentem in posse

dicti Merdochi judei.91. Item malleum unum et par unum de tinaglis. 92. Item cultelleriam unam cum uno gladio, que est in posse dicti

Merdoc judei.93. Item bonectas duas, unam laceratam et aliam usitatam.94. Item bancale unum vetus cum certis figuris.95. Item sellam unam et frenum unum de mulo.96. Item par unum bilanciarum.97. Item vegetem unam in posse Lemmi de Parella vacuam.98. Item vegetem unam vacuam que est in posse dicti Francisci

de Salamone.99. Item sichum unum eris.100. Item serram unam et vegetem unam.101. Item croccum unum cum pecio catene.102. Item par unum de mollectis machinandi sal.103. Item par unum de molis de chintimulo.104. Item par unum de molis comunem.105. Item jarras tres olei que sunt in posse Petri Badami et tians

duas et tabulerium unum casei in posse dicti Petri. 106. Item barrilia tria tonnicii vacua.107. Item discum unum et bancum unum que sunt in magaseno

Maritime.108. Item certas jarras olei vacuas que sunt in posse nobilis

Rogerii de Salamone.

109. Item certa stivilia que sunt in mandra in posse Johannis de li Paglara, que bona nescivit declarare.…

110. Item statiam unam parvam que est in posse dicti Francisci de Salamone.

______________________________

cccxxx. 1435 février 17, Trapani; inventaire de la dot de Disiata, fille de maître Thomasius Scrignus et d’Antonia et épouse de Jaconus de Cuctono, habitant de Trapani; Ast, Notaio G. Scanatello 8549, fol. 39v-40v.; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 66-67.

fol. 39v1. In primis mataraccia tria de purpurigno, facie et butana plena

lana.2. Item traverserium unum de purpurigno.

fol. 40r3. [...] cultram aliam albam laboratam […].4. Item cultram aliam albam laboratam ad [...]cannarum triginta.5. Item cortenam unam albam cannarum viginti trium et altitudinis

palmorum septem.6. Item par unum de cussinectis panni de seta pictata viridi et

rubea cum pindaglis de seta viridi et auro plenis penna.7. Item par unum de cussinectis albis isfilatis plenis penna.8. Item par aliud de cussinectis albis infrinzatis filo albo plenis

penna.9. Item dubleria quatuor ad unum toccum cannarum decem cum

listis de cuctono.10. Item guardanappos octo ad unum toccum cannarum decem

cum listis de cuctono.11. Item tobalias sex albas de facie ad unum toccum.12. Item manutergias septem et duas tobalias de ore ad unum

toccum.13. Item tobalias albas de supracolli undecim ad unum toccum.14. Item tobalias tres de seta.15. Item choppam unam parmi florentini coloris viridi cum manicis

et collario infoderatis villuto seu sayduni villuctato rubeo.

Page 132: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots918 919

16. Item par unum de manicis de sayduni nigro villuctato corporis dicte sponse.

17. Item guarnachiam unam de jammillocto milinyano veterem.18. Item tobalias de seta ligandi tres et unam de cuctono.19. Item supracollum unum de cuctono.20. Item aguglam unam ligandi de argenta cum corunecta

deaurata et lapide vitreo.21. Item cayulas duas de seta viridi cum corunectis de auro.22. Item par unum de paternostris de juyetis rotundis mixtis

cum paternostris de curallo cum unica cruchicta de argento deaurata et buctono uno rotundo de perulis.

23. Item channakectam unam de perulis de postis viginti duabus cum unica corchula de curallo guarnita de argenta et perulis.

24. Item scurrionum unum de perulis cum postis sexaginta septem de perulis ac buccula et murdenti de argento deaurato super cinto de sabasto.

25. Item scrignoctum unum ferratum.26. Item scrineum unum pictatum cathalaniscum.27. Item segiam unam de chipresso.28. Item cultrichellam unam albam laboratam ad riti.29. Item tobaliam unam de colla usitatam albam.30. Item manutergias tres usitatas cum listis de cuctono.31. Item cassias duas usitatas unam de chuppo et aliam de abbito.

Deux onces vingt et un taris et un gillat en espèces.______________________________

cccxxxi. 1435 août 30, Palerme; inventaire des biens de feu Ninus Scursuni, au bénéfice de Nuncia, sa veuve et son héritière universelle129; Asp, Nd G. Traversa 777, billet glissé entre les fol. 535 et 536, et non recopié.

fol. 1rUne maison sans étage, un “cortile” de maisons et deux autres maisons au Seralcadi; une autre maison, de la dot de Nuncia, “contrada” de Sant’Antonio à Porta Termini.

129 Il a fait testament le 24 juillet 1435 en faveur de donna Nuncia; Asp, Nd G. Traversa 755.

fol. 1v 1. Item mataracia quatuor usitata cum tribus traverseriis

veteribus.2. Item cultras tres albas veteres.3. Item cortinam unam albam usitatam et veterem.4. Item carpitas tres.5. Item avantilecti iii ½.6. Item paria sex lintheaminum veterorum.7. Item tobalias xx de facie veteres.8. Item tobalias xx infra tobalias de serico et de mensa et guarda-

nappia veteres. 9. Item paria quatuor plumacellorum alborum computato uno

pari laboratorum ad acum usitatorum.

fol. 2r10. Item tabolas quinque de lecto.11. Item bancum unum de lecto.12. Item caxonum unum ad tres caxonos.13. Item cassias sex de abito, tres bonas et tres tristes.14. Item tabolas duas pro comedendo cum trispidibus usitatas.15. Item caldareas septem infra grandi et pichuli et miczani,

veteres.16. Item bacilia quinque de here.17. Item padellas tres de here.18. Item sicleos duos de here.19. Item concas duas.20. Item spitos sex de ferro.21. Item flasconem unum de piltro.22. Item cuncumos quinque de here.23. Item mortaria duo de marmore.24. Item cannistria quatuor.25. Item scrignitella quinque.26. Item tumminos, unum de frumento et alium vetus.27. Item mundellos duos.28. Item stipum unum.29. Item jarram unam ad mecza salma.30. Item tagias130 duas de argento.

130 Lire: tacias.

Page 133: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots920 921

31. Item coclerellam unam de argento.32. Item scalas duas fractas.33. Item mantum unum pro persona defuncti.34. Item choppam unam pro persona defuncti.35. Item choppam unam persone dicte Nonne de nigro. 36. Item tres gunellas alias veteres.37. Item mantos duos muliebres veteros.38. Item pilliciam unam.39. Item plumacia sex de penna veteres.

fol. 2v40. Item coffas tres.41. Item criva quatuor.42. Item mayillam unam.43. Item scanatorium unum.44. Item certi orgagni de terra.45. Item lamperia tria de here.46. Item yconas tres.47. Item par unum paternostri de corallo.48. Item paria duo paternostri nigra.49. Item cannas xi de tela.50. Item copertorium unum legatum suo nepoti.

______________________________

cccxxxii. 1436 février 15, Palerme; inventaire des biens de feu maître Franciscus Candela [cordonnier], [au bénéfice de son héritier universel, Antonius de Candela131]; Asp, Nd U. Calandrinis 836, fol. 37v-38r.

fol. 37vUne boutique à la porte du Cassaro. 1. Item paria furmarum magnarum xiiii.2. Item paria furmarum parvarum xv.3. Item frustra duo solie parve.

fol. 38r4. Item trunchectus unus.

131 Cf. le testament de maître Franciscus, le 1er décembre 1435; Asp, Nd U. Calandrinis 836, fol. 12r.

5. Item coffa una tristissima.6. Item caxecta una parva nullius valoris.7. Item scala una.8. Item candela una de ferro.9. Item olla una parva.10. Item lesina una.11. Item ficcagla una.12. Item ferlicia duo.13. Item mataracium unum tristissimum et laceratissimum.14. Item securis una.15. Item mortarius unus de marmore. 16. Item plomacia duo tristissima.17. Item frustra sex tabolarum.18. Item spitus unus parvus de ferro.19. Item tripodus unus fractus.20. Item taglerium unum de ligno.21. Item tabola una ad opus taglandi solas.

______________________________

cccxxxiii. 1436 février 26-mars 10, Risalaimi, Màrgana, Palerme; inventaire des biens de la Magione des Teutoniques de Palerme dressé par le noble Mianus de Gangio, argousin royal et commissaire ad hoc, après la mort du vénérable frère Johannes Frec132, précepteur, sur l’ordre d’Alphonse v, qui a conféré la Magione au religieux don Antonius Olzina133, de l’ordre de Saint-Jacques de l’Épée; Asp, Notaio ignoto Spezzone 273, fol. 3v-10v; la notice de ses livres est publiée dans H. Bresc, Livre et société cit., pp. 161-162.

fol. 7và Risalaymi: In domibus ipsius loci existentibus, que bona sunt hec, videlicet:

132 Sur Johann de Frechen, originaire de Cologne, commandeur, K. Toomaspoeg, Les Teutoniques en Sicile cit., p. 281.

133 Secrétaire du roi, précepteur de Saint-Jacques-de-l’Épée, il cherche un établissement en Sicile, qu’il trouvera en 1448 quand il sera autorisé à peupler la commanderie de son ordre à San Calogero, près d’Augusta; Aca, Canc. 2860, fol. 132r; sur cette tentative d’accaparement des biens de la Magione, K. Toomaspoeg, Les Teutoniques en Sicile cit., pp. 282-283.

Page 134: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots922 923

fol. 8r1. licteria una.2. Item mataracia duo usitata.3. Item travirseria duo.4. Item par unum lintheaminum.5. Item cultra alba una, carpita una.6. Item bendi unu de carpita.7. Item mensalia duo.8. Item guardanappus unus.9. Item tabola una de mensa cum trispidibus.10. Item tabole de nuce quatuordecim.11. Item bancki duo de lignu.12. Item caxie due de stipu.13. Item caldaria una communis ad opus massarie.14. Item caldaronus unus parvus.15. Item bachilectu unum pichulu spasu.16. Item czappe tres.17. Item czapponus unus fractus.18. Item trapedes una fracta.19. Item pala una de ferro.20. Item tabole quatuor de nuce.21. Item tinelli tres.22. Item surriaca una de massaria.23. Item falces tres.24. Item fauchiglonus unus.25. Item cullaru unu de cani, 26. auchinus unus, 27. gradigla una, 28. padella una, 29. spitus unus, 30. scutelle de piltro quatuor, 31. salcerie sex.32. Item placte tres de piltro comunes, 33. plactus unus parvus, 34. saleria una, 35. stagnata una.36. Item tafarie due de ligno.37. Item quartarie due vini.38. Item thuminus unus ad opus frumenti, 39. magilla una.

Bona existencia in paratore et molendino, videlicet lu Paraturi134 appuntu cum:40. una caldaria magna, 41. bancki duo, 42. veges una vacua, 43. malleus unus, 44. scarpellus unus, 45. caudarecta una 46. et molendinum appuntu.

Bona existencia in dispensa:47. Imprimis vegetes tres plene bono et optimo vino.48. Item veges una cum uno carratello vino familie, vegetes

quinque vacue.49. Item carratellus unus vacuus.50. Item caputa duo ad opus carrocii, 51. ritoni septem.52. Item quartarolus unus vacuus.53. Item veges una stimpagnata [cum] uno timpagno.

Bona massarie:54. Imprimis frumentum seminatum in magisiis salme sex et

thumini sex.55. Item ordey salme quatuor et thumini quatuor seminati in

restuchiis. 56. Item vomare tres, 57. juga tria fulcita cum cornarolis, 58. secures due, una de smarrari et alia de avactiri.59. Item czapulle due.60. Item virrine due grosse et alia mediana, 61. axa una, 62. axonus unus appinna, 63. caldaronus unus, 64. magilla una, 65. fachigloni tres, 66. barbuxie quatuor, 67. par unum de cathenis,

134 Moulin Paratore; Carta Idrografica della Sicilia, fol. 258, n° 129.

Page 135: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots924 925

Seize bœufs, 68. coyrum unum bovis.

Un poulain, un cheval,69. sacki duo de cannavacio.

fol. 8v°In castro Margane:

fol. 9rBona ecclesie:70. calix de argento deorato cum patena et corporale.71. Item calix una de piltro.72. Item vestimentum unum cum casubula de auro vetustissimo

et lacerato.73. Item alium vestimentum cum casubula alba,74. altare furnitum cum tobaliis, palleo et altarellis.

Livres.75. Item campanelle due.76. Item par unum de ampulluciis de piltro.77. Item sicharellus unus pro aqua benedicta.78. Item candilerium unum de mitallo.79. Item firmatura una magna murisca.80. Item caxia una de cipresso, intus quam sunt bona predicta.81. Item cuxinellus de auro lacerato et vetustissimo.82. Fovea una, intus quam est certa quantitas ordey nondum

misurati.

Bona existencia intus cammeram domini Stephani135:83. licteria una de ligno nova, 84. mataracium unum bonum ad lavuri mautisi, 85. par unum linteaminum alborum usitatorum.86. Item cultra una alba usitata.87. Item cortina una accissu alba.88. Item bancus unus antelectum ad duos caxonos.89. Item caxia una de abito.90. Item discus unus pro scribendo cum armario,

135 Probablement Stephan Seguenstoc, lieutenant à la tête de la Magione de 1435 à 1441; cf. K. Toomaspoeg, Les Teutoniques en Sicile cit., pp. 371-372.

91. caxecta una depicta cum duabus figuris.92. Item scrineum unum ferratum.93. Item caxectam unam de pupleo.94. Item ballista una de fusto de sanfonia, balista una tristis parva

cum corda, baliste quatuor sine corda.95. Item baliste tres scavallate.96. Item sanfonia una.97. Item cintus unus sanus et bonus.98. Item cincti tres fracti, coccani tres. 99. Item macie tres di armi.100. Item tabule quatuor calabrenses fracte.101. Item candileri duo de mitallo fracti, 102. murtare unum de mitallo parvum.103. Item bacilectum unum parvum.104. Item canne tres albaxii albi parati.105. Item mensale unum cum eius guarda/fol. 9v/nappo.106. Item manutergia tria, cuxini duo albi.107. Item alia mensalia tria lacerate136.108. Item tobalie quinque lacerate.109. Item coppa una.110. Item scrignectus unus ferratus.111. Item enses quatuor ungariske.

Bona existencia in camera preceptoris: 112. licteria una circumdata bancis.113. Item mataracia duo de burdo xilandato veteri cum uno traverserio.114. Item par unum lintheaminum115. Item cultra una alba ad unda.116. Item carpita uuna alba tristis.117. Item cipus137 unus albus desuper lecto vetus, 118. bancus unus de nuce rotundus.119. Item bancus unus ad duos caxonos.

Bona in antecamera: 120. licteria una, 121. mataracium unum cum facie burdi Castrijohannis et butana

cannapacii albi,

136 Lire: lacerata.137 Lecture confirmée, sens incertain.

Page 136: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots926 927

122. traverserium unum burdi purpurigni plenum lana.123. Item par unum lintheaminum. 124. Item cultra una de tila blevi et rubeo infoderata tele blevi.125. Item tabule due de nuce.126. Item bancus unus antelectum.127. Item licteria una intus aliam cameram Johannis Tudiscu

cum mataracio triste.

Bona in camera famulorum, videlicet sale:128. licteria una, mataracium unum purpurignum cum butane

burdi siracusani veteris cum traverserio pleno lane.129. Item par unum lintheaminum.130. Item tabole due de nuce, 131. tabola una veneciana, 132. caxecta una de abito parva, 133. tornus unus magnus pro balistis.134. Item serra una magna et alia mediocris et alia comunis.135. Item alia serra fracta.136. Item unum par de tinaglis de firraru grossi.137. Item baliste de sanfonia due, quarum una est cum corda.138. Item baliste tres cum cordis.139. Item balista una sine nuce et corda.140. Item targy quatuor.141. Item pavisi unu.142. Item alie tabole due de nuce stricte, certa frustra lignorum

subtus cubile.143. Item trabis una parva, 144. castane due, 145. incudis una ferrea magna.146. Item bacile unum fractum de here spasu.147. Item pisa una uvarum.148. Item campana super turri.

Bona in sala magna:149. Imprimis tabole due de mensa cum trispitibus.150. Item par unum de trispuli cum una tabola de abito.151. Item scrineus unus neapolitanus.

fol. 10r152. Item caxia una ad duos caxonos pro sedendo.153. Item fuculare unum ferreum magnum.154. Item chierie due de nuce.155. Item chieria una de abito.156. Item bacilia duo copputa stagni, una138 pro vino et una pro

aqua, 157. bonbardecta una parva pro retinendo in manu cum marrugio.158. Item bonbardecta una parva de ferro.159. Item lomeria una de ferro magna.160. Item trabis una de abito.161. Item serra una comunis, 162. axia una ad capistrum.163. Item runca una.164. Item tabolerium unum pro ludendo parvum.165. Item lingua una de porchi ad brocca.166. Item brogna una.167. Item achia una guarnita.

Bona in coquina:168. bremectum unum parvum, 169. olla una de here magna.170. Item cuncumus unus de here comunis, 171. padella una de ferro.172. Item padella una de here.173. Item tripodi dui et una frasca, 174. spiti duo.175. Item tisterius unus de here.176. Item cathena una ferrea pro ollis, 177. mortare unum de petra.178. Item mortare unum de ligno, 179. placti de piltro tres. 180. Item plactelli parvi plani quinque et unum spasu.181. Item scutelli octo, 182. salcerie septem, 183. caldarella una.184. Item caudarella una,

138 Lire: unum.

Page 137: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots928 929

185. quartara una virdi.186. Item zappulla una, 187. securis una parva, 188. incudis una parva pro ferrando,

In panectaria:189. magille due.190. Item vegetes due grosse pro retinendo farinam, securis una

parva. 191. Item caldaria una magna, 192. caldaronus unus fractus, 193. chintimulu unu, 194. caldarie due magne de mandra, 195. mola una pro amolando gladios, 196. zappe sex bone, 197. zappuni duo, 198. macza una de ferro, 199. pali de ferro duo, 200. fesi unus magnus, 201. pala una de ferro, 202. picuni quatuor, 203. vomara una vetus, 204. tina una de mandra.205. Item striva una de ferro grossa et una pichula, 206. fesi unu smarrugiatu, 207. cordi dui novi di carricari, 208. scarpellus unus magnus,209. cribi duo de ayra tristes, 210. coyrum unum de vacca in dui fardi, 211. surrace due, 212. pecie cii casey, 213. vegetes tres stimpagnate ad opus stipi, 214. casicavalli para xx, 215. caxonus unus fractus, 216. zappule sex,

fol. 10v217. scala una de abito.

Item in cortili una magna quantitas celamidarum.

Item in dispensa: 218. vegetes plene bono vino octo.219. Item vegetes tres cum certa quantitate aceti.220. Item vegetes parvule iiii vacue et cum aceto in aliquali, 221. jarra una magna, 222. quatuor mizarole, 223. scarpelli parvi duo, 224. inbutus unus ferri albi et alter de ligno, 225. flaski duo magni, 226. libani duo de cannapo grossi, 227. veges una vacua.228. Item frumenti salme due vel circa.229. Item timpagni rusticki di bucti sex.230. Item rota una de chirki.231. Item alia stramacia lignaminum.232. Item firmatura una magna.

Item in porta castri:233. lanci xx.

Scivilia massarie existencia intus domum curatuli in massaria:234. imprimis vommere septem, 235. juga septem furnita, 236. barbuxie quinque, 237. securis una magna.238. Item axia una, 239. axuni unum ad picum.240. Item caldaria una.241. Item scarpellus unus,242. sgurbia una ructa.243. Item thumini duo de ligno, 244. magilla una, 245. tinelli duo, 246. veges una de carrocia, 247. virrini duo parvi, 248. guida et antiguida, 249. par unum de cancellis, 250. paria tria de cathenis.

Page 138: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots930 931

251. Item alia cathena que actatur penes magistrum.252. Item intus foveam dicti magaseni, certa quantitas frumenti

non misurati.Dix-neuf bœufs, un bouvillon, deux ânes, une jument et un poulain. Soixante-dix vaches, vingt-cinq veaux, trois jeunes veaux, un taureau.

fol. 10vScivilia mandre vaccarum: 253. caldaria una magna,

fol. 11r254. caldaronus unus, 255. zapponus unus, 256. securis una, 257. bacile unum, 258. czappa una, 259. tabolerium unum, 260. licterius unus.

Item in stabulo cortilis: 261. scala una parva, frustra octo lignorum magnorum et alia

bona mandre ovium.Cent quatre-vingts moutons, de messire Stephanus, 262. tina una de lacti, 263. tabolerium unum, 264. caldaroni duo.265. Item bacile unum, 266. casicza una, 267. magilla una, 268. runca una tristis, 269. frumenti salme xxi, 270. stacia una.

Trente-quatre chevaux marqués, mâles et femelles, à la garde de Guillelmus de Gulino, avec l’étalon. Six poulains non marqués, un petit poulain, deux mulets scarni.

Le 10 mars:Intus sacram domum Mansionis, bona omnia infrascripta, videlicet:bona et jocalia ecclesie sunt hec, videlicet:

271. calici de argento deorati cum eorum patenis et corporali quinque.

272. Item crux una de cristaldo cum pede argenteo deorato.273. Item tabernaculum unum ubi sunt alique reliquie sancto-

rum de argento deorato in quo est figura sancte Barbare.274. Item crux una de argento fracta.275. Item thoripulum unum de argento. 276. Item ammictus unus cum fruntale de perlis cum uno agnus

Dei in medio et cum ysmaltis duabus magnis et tribus parvis. 277. Item casubula una de zittoni invilluctato coloris chilestri

infoderata de cindato rubeo fornita cum stola, vestimento et aliis.

278. Item casubula una de villuto rubeo violata et aliis coloribus cum eius frinxis depictis auro et aliis rebus fornita cum vesti-mento et aliis necessariis.

fol. 11v279. Item vestimentum unum cum casubula cindati usitati rubei,

videlicet di cultra furnitum.280. Item vestimentum unum album usuale.

Livres. 281. Item surpillicia una alba, cappa una de cuiro vetustissimo

jalno infoderata tela jalna.282. Item cappa una nigra de czatoni raso cum eius frinxis de

auro cum buctono uno de cristaldo ex parte posteriori.283. Item cappa una cindati rubei et jalni veteri.284. Item tunichelle quatuor de seta, scilicet due diversorum

colorum et alie due de cindato rubeo et jalno veteres.285. Item palleum unum magnum altaris magni de panno serico

fulcito de auro veteri cum suo fruntaglo laborato de auro cum listis de seta viridi et violata.

286. Item palleum unum altaris magni de cindato sive soctoni raso nigro cum scutis armorum Domus cum eius fruntale eiusdem coloris istanni.

287. Item pallium unum altaris de tela chilestra cum figura Trinitatis et cum scutis armorum Domus.

288. Item pallia sex alia de tela depicta diversorum colorum.289. Item pannus unus de tela cum cruce in medio qui ponitur

super mortuis.

Page 139: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots932 933

290. Item casubula una de cindato violato veteri infoderata de tela.

fol. 12291. Item tobalia una allistata pro cruce.292. Item tobalia una magna pro altari cum frinzis de seta nigra

et alba in capitibus.293. Item tobalia una magna cum listis de seta.294. Item tobalia una cum listis de seta parva.295. Item tobalie due usuales.296. Item tobalia una pro ligio murisca.297. Item cuxinelli pro altari duo de seta et duo de tela russa

vechi.298. Item tobalia una alba pro altari cum ritichellis in uno capite.299. Item tobalia una cum listis sarckis.300. Item alia tobalia.301. Item casubule due nigre lacerate.302. Item scrignecti duo cum quodam marczapano cum reliquiis.303. Item candileri de brunzo quinque.304. Item candileri de ligno deorato pro altari magno quatuor.305. Item candileri parvi de ligno depicto octo.306. Item candileri magni de ferro pro mortuis quatuor.307. Item caxie due de nuce magne.308. Item caxia una de pupleo magna vetus.309. Item ligyus unus.310. Item scala de castagna una.311. Item bancus unus pro sedendo parvus.312. Item jarra una vacua cathalanisca invistuta.313. Item culonne due de marmora cum balata de marmora.314. Item altaria ad presens sunt furnita paleis et tobaleis.

Item intus sacristiam retro altare:315. imprimis blanduneri quatuor pro serviendo.316. Item missa duo veteri et duo inaurati.317. Item blanduneri duo pro serviendo in altari asserta fore

portata per dominum Johannem de Alamania.318. Item paria tres de anpulluciis de stagno.319. Item campanelle quatuor de mitallo.320. Item firrecii tri pro stando ante figuram sanctorum pro

ponendo candelas.

321. Item candileria duo parva de brunzo.322. Item candilerium unum de here inauratum.323. Item thuripulum unum de here, sicheum unum de here pro

usu ecclesie.324. Item candilerium unum cum tribus angelis.

Bona in dispensa:325. vegetes plene vino bono decem et septem et carratellus unus.326. Item vegetes de pede due.327. Item vegetes vacue xxxx, 328. manica una de here pro includendo vinum, 329. palus unus ferreus grossus, 330. czappi dui.331. Item fesi unu, 332. czappulli sex.333. Item certa quantitas ferri ructi, 334. conceria tria de carrocio, 335. thuminus unus stimpagnatu,

fol. 12v 336. capu unu di carruza, 337. tabole due de abito ad opus palmenti.338. Item pecias sex de lami de ferro de carrocio.339. Item virrina una magna.340. Item buxure tres de carrocio ructe, 341. lanczonus unus, 342. anchinus unus, 343. fusus unus de carrocia, 344. pecium unum de spito grossum, 345. posti di bucti xv vel circa.346. Item birrugius unus.347. Item quartarie due, 348. simbili novu unu. 349. Item certa quantitas de libanu de yalfa, 350. gavita una.351. Item barrilia sfaxati et sani duocecim.352. Item barrile unum plenum aceto.353. Item juga duo parva ad opus vine.354. Item alia quatuor.355. Item aliud jugum.

Page 140: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots934 935

356. Item finestra una vecha di tila inchirata, 357. tinellus unus parvus, 358. incudes due magne, 359. tinelli duo de carrocia, 360. tinellus unus magnus.361. Item scalecta una parva.362. Item runcki dui ructi.363. Item runchigli tri, 364. flascones due magni de ligno.365. Item certa stramacia, dugi, timpagni et autri cosi.366. Item in putheis sichi quatuor.367. Item pali dui di lignu cum ferru per plantari ligna.368. Item libanu novu unu.

Bona reperta in reposito:369. in primis tacie due de argento magne370. Item tacie due parve, una sana et alia ructa.371. Item flascones tres de ferro fracti, 372. picherii quatuor de piltro pro aqua.373. Item stagnati duo de piltro.374. Item quartara una de here magna cum copercho, 375. conca una de ere, 376. salerie quatuor de piltro, 377. inbutus unus de here, 378. candilerium unum de brunzo ructo parvo.379. Item candileria quatuor de ferro stagnato. 380. Item murtare unum de mitallo cum pistone.381. Item candilerium unum de mitallo cum figuris ad modum

vitis.382. Item alia figura mitalli pro candilerio383. Item vommera una rupta.384. Item palus unus ferreus ructus.385. Item lomeria una de here spasa.386. Item caxie due pro stipo veteres.387. Item tobalie de mensa due nove.388. Item due alie tristes cum quatuor guardanappis.389. Item tres guardanappi parvi.390. Item alia tobalia di seta di mensa, 391. securis una.392. Item cannistri duo.

fol. 13393. Item cufini dui di pani.394. Item saccus unus, pala una de ferro.395. Item bisacia una ructa.396. Item statera una cum suo romano.397. Item corda una, 398. czapponus unus sine marugio novus, 399. tinelli tres fracti pro pane cum cuperti.

Bona reperta in coquina:400. in primis bremi unum magnum cum manico, aliud mediocre

cum manico.401. Item aliud parvum cum manico perforatum.402. Item olla una de mitallo magna.403. Item bremi aliud ferratum.404. Item punczunectum unum parvum de mitallo cum manico.405. Item mataracium unum.406. Item carpite due.407. Item lintheamen unum, 408. olla una magna de mitallo sine manico.409. Item olla una de terra.410. Item caldaria una magna sive caldaronus.411. Item alia parva, alia plus parva, 412. cucumus unus de here magnus, 413. padella una de arrustu facta ad canali, 414. gradigle due, parva et magna, 415. padella una magna.416. Item due mediocres.417. Item una parva, 418. capza una de here perforata, 419. cuchari tri di rami.420. Item tripodis una.421. Item spiti tres, 422. partituri unu di carni, 423. placti tri di piltru magni, placti septi mediocres, placti tres

parvi, 424. scutelle cum labii quatuor, scutelle ritunde sex.425. Item septem salcerie.426. Item salcerie magne quatuor.

Page 141: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots936 937

427. Item alii placti duo.428. Item unus maior omnibus aliis.429. Item gractarola una, 430. palecta una, 431. mantichi par unum, 432. cathene supra ignem due, 433. mortaria de marmora duo.434. Item par unum molarum pro aruca.435. Item culona una marmorea torta, 436. culonni dui ructi, 437. cappitellu unu grandi pintu, 438. cappitelli dui grandi, 439. munimentu unu di marmora cum figuris, 440. tinellus unus.

Bona magaseni a lu lordu:441. tonnicii necti terzaroli quatuor, buttichella una, barrili va-

canti xviii.442. Item jarre vacue septem.443. Item croccus unus, 444. vegetes quatuor de sapo cum /fol. 13v/ casitallis, 445. custane tres de abito, 446. jarrecta una de marmora, 447. scalecte due parve, 448. sacki novem, 449. certa quantitas casey et casicavalli, 450. thuminus unus sine ferro, 451. tinellus unus, 452. tabula una de abito.453. Item carrocia duo extra.

Bona in magaseno magno in cortili:454. certa quantitas ordey, 455. certa quantitas frumenti, 456. thumini duo, 457. tina una ad opus calcandi uvas, 458. czapponus unus, 459. surraca una, 460. fusi tres de carrocio,

461. magilla una vetus, 462. crivu unu de ayra, 463. suryaca una cum laczu di stragula, 464. jarra una magna, 465. criva tri di frumentu, 466. mataraciu unu vetus cum traverserio, 467. plomacii duo, 468. cultre due usitate, 469. caxie tres scassate, 470. vegetes octo scassate, 471. tabuli chinque de abitu ructi et sani, 472. bucti dui grandi di carrocza, 473. rituni xviii 474. et una corda.

Dans l’étable:La jument (chyacca) du précepteur cum sella et freno donnée à l’ar-gousin par messire le vice-roi139, à ce qu’il assure, et à messire Anto-nius pour son travail. Un cheval bai en possession de messire Corradus Theufel140 dans la “massaria”.Un mulet cum sella et freno, Un mulet de bât et quatre chevaux. Un cheval déclaré être de messire Stephanus cum sella et freno.

In cammera in introytu cortilis:475. licteria una, 476. mataracium unum cum traverserio, 477. sella una de armis in posse magistri Jannini pro actando,478. caxonus unus ante lectum ad tres bancos.479. Item saccus unus de lecto.

In cammera Bartholomei ante ecclesiam:480. Item mataracium unum, 481. traverserium unum, 482. carpita una.

139 Ruggero Paruta, vice-roi de 1435 à 1438.140 Conrad Theufel, trésorier de 1424 à 1428; K. Toomaspoeg, Les Teutoniques

en Sicile cit., p. 373.

Page 142: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots938 939

483. Item cultra una tristis, 484. par unum lintheaminum.485. Item caxia una de nuce, 486. bancus unus rotundus, 487. caxonus.

In cammera locumtenentis:488. picherium unum argenteum essertum fore pignore a magis-

tro Masio Labati cum una tacia pro ducatis xx, 489. figura una mitalli pro candilerio. 490. Item habuit omnes scripturas, bullas infra reperta in domo.491. Item mataracia duo, unum burdi purpurigni in facie et aliud

burdi jalni cum traverserio, 492. par unum lintheaminum, 493. bancale unum panni de vayri, videlicet di lu Contatu, 494. caxonus unus ad duos caxonos, caxia de abito cum [blanc].

______________________________

cccxxxiv. 1436 mars 7, Trapani; inventaire et partage des biens de feu Johannes de Mariranga141 entre Narcisus de Bordils142, second mari d’Altadonna, veuve de Johannes, et Johanna, fille de feu Johannes et d’Altadonna; Ast, Notaio G. Miciletto 8587, fol. 155r-155v.

Une vigne et un tènement de terres dites de Jamboi (Monte Giamboi, E. d’Erice) au terroir de Monte San Giuliano.Un tènement de terres dit la Cantara au terroir de Monte San Giuliano.Un autre tènement de terres dit li Ruccacci di li Bandini au terroir de Trapani, « contrada » Migalijafari (Guarrato, S. de Paceco).Une vigne et l’usage d’une tour, “contrada” Jardinelli, au terroir de Trapani.Des maisons et l’usage du “cortile” à Trapani, “contrada” la Cona.1. Item par unum lintheaminum alborum ad duas fardas cum

ritichellis in medio.2. Item par unum lintheaminum ad chugirias.

141 Ou Mararanga, d’une famille d’officiers, en particulier vice-portulans, il a été jurat en 1413-1414; Asp, Canc. 49, fol. 123r.

142 Marchand catalan fixé à Trapani, jurat en 1441.

3. Item paria dua de cussinectis, unum videlicet de villuto rubeo et reliquum isfilatorum alborum.

4. Item dubleria duo cannarum quinque.5. Item guardanappos tres cannarum quinque.6. Item manutergia octo.7. Item cultram unam albam laboratam ad rosas.8. Item mataracia tria et traverserium unum de purpurigno.9. Item tobalias de collo quatuor.10. Item tobalias de capite decem.

Item jocalia subscripta, videlicet:11. imprimis choppam unam de villuto rubeo cum manicis

infoderatis de foinis.12. Item zonam unam parvam munitam argento deaurato.13. Item channacam unam parvam de perulis.14. Item silicum unum parvum cum postis octo et cannolis sex de

argento deaurato.15. Item par unum de paternostris de perulis et jovictis.16. Item par aliud de paternostris de curallo et argento deaurato.17. Item mantictum unum panni de Florencia coloris viridis

infoderatum cindato rubeo.18. Item fidem unam et anulos duos auri.19. Item taciam unam de argento.20. Item uncias duas vel circa perularum remanencium ex quodam

silico vendito.21. Item unc. quindecim in pecuniis de liquido proventis tam ex

pecuniis repertis in posse dicti quondam Johannis et in eius domo quam ex precio nonnullorum bonorum venditorum per eandem Altadonnam.

Une esclave blanche, Marina.Une certaine quantité de froment et d’orge et dix onces en espèces.______________________________

cccxxxv. 1436 juin 6, Trapani; inventaire des biens de feu le noble Franciscus Ventus143, au bénéfice des nobles messire Henricus

143 Jurat en 1420-1421 (Asp, Proton. 23, fol. 28v) et en 1423-1424 (Asp, Canc. 55, fol. 45v), il est aussi consul des Génois à Trapani et armateur en course; C. Trasselli, Mediterraneo e Sicilia cit., p. 34.

Page 143: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots940 941

de Septemsolidis144, docteur en lois, et Franciscus de Addamo145, tuteurs, avec le noble Johannes de Ferro146, de Rosella, fille et héritière dudit Franciscus; Ast, Notaio G. Scanatello 8549, fol. 124r-124v et fol. 134r et 137v; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 71-74.

fol. 124r1. Imprimis taccias de argento tredecim, videlicet quatuor magnas

a la franchisca et unam parvam, ponderis librarum duarum et unciarum undecim.

2. Item taccias spasas ingradatas duas a Mumpileri deauratas, ponderis libre unius et unciarum quinque.

3. Item quatuor parvas cum fundo stricto a la franchisca, ponderis libre unius et unciarum octo et dimidie.

4. Item duas rotundas ponderis […].

fol. 124v5. […] ponderis libre unius et uncie […] 6. Item [zonam de argento… supra] cinto de seta viridi […] ponde-

ris libre unius et unciarum octo.7. Item zonam unam aliam de seta jalna deauratam cum plactonis

quinquaginta septem et buccula et murdenti ponderis libre unius et uncie unius.

8. Item zonam aliam de argento supra cinto de seta diversorum colorum cum plactonis quinque et barrectis quatuor ac buc-cula et murdenti deaurati ponderis unciarum sex et quarta-rum duarum et dimidie.

9. Item zonam unam aliam de argento supra cinto de seta chiles-tra cum buccula et murdenti ac unico placto [...] ponderis un-ciarum duarum et dimidie.

144 L’un des pivots de l’administration municipale de Trapani: signalé comme docteur en lois et juge en 1420-1421, en 1420-1423, en 1424-1425, en 1426-1427, en 1430-1431 et en 1441-1442, jurat en 1422-1423 (Asp, Canc. 54, fol. 81v), juge des premiers appels en 1421-1422, en 1425-1426, en 1428-1429, en 1431-1432 en 1440-1441 et encore en 1442-1443; F. Titone, I magistrati cittadini cit., p. 267.

145 Francesco de Adamo, de Trapani, finance en 1422 de concert avec Francesco Vento et Antonio Fardella un brigantin de course; C. Trasselli, Mediterraneo e Sicilia cit., p. 34.

146 D’une maison féodale de Marsala et de Trapani, il sera capitaine de Trapani en 1445.

10. Item zonam aliam de argento supra cinto de seta viridi cum duo-decim plactonis et buccula ponderis [uncie] unius et dimidie.

11. Item147 zonam aliam de argento nig[ro] supra cinto de seta viridi cum plactonis quatuor et buccula ponderis unciarum trium et dimidie.

12. Item cuclarellas septem de argento, sex magnas et unam par-vam ponderis unciarum septem et duarum quarti et dimidie.

13. Item puctanellas duas de perulis ponderis uncie unius et unius quarti et dimidie pro ut existunt.

14. Item par unum de paternostris de perulis partutis cum iuyetis cum postis octuaginta una et buctono uno ponderis unciarum duarum et unius carleni et dimidii.

15. Item buctonos octo de perulis ad capitinali cum ysmaltis adac-quatis148 ponderis unciarum trium et dimidie.

16. Item buctonos triginta tres de perulis parvos ponderis uncie unius.

17. Item buctonos argenti ad nuchilli decem et septem et duos dimidios ponderis uncie unius.

18. Item choppam unam de sayduni villuctati diversorum colorum infoderatam dossis de vayris.

19. Item sigillos duos de auro cum lapitibus de nicculo quorum unum est fractum ponderis trium quartarum uncie.

20. Item anulos auri sex cum lapitibus et peruIis ponderis carlenorum sex.

21. Item sigillum unum argenti et tres anulos argenti ponderis dimidie uncie.

22. Item gunnam unam de villuto rubeo cum manicis infoderatis vayris ac vayris in fimbreis et maglectis de ramo seu here.

23. Item mantictum unum panni de Florencia coloris bruni veterem.

24. Item rindellum unum.25. Item coronam unam de argento deauratam ponderis unius

libre et unciarum duarum.26. Item caledam unam de argento cum buctonis et campanellis

ponderis unciarum quinque et unius quarte et dimidie.27. Item chaveram unam seu catinellam unam de argento de

clavibus ponderis unciarum duarum et dimidie.

147 Rayé: chinturam.148 Rayé: ki pisaru unc. tri t. ii.

Page 144: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots942 943

28. Item certam quantitatem frisorum de auro ponderis unciarum septem et dimidie quarte.

29. Item cultram unam de seta cum fundo de auro.30. Item ysmaltos duos magnos cum perulis et lapitibus ponderis

unciarum trium et unius quarti et dimidie.31. Item pedem unum de curallo cum certis paternostris ponderis

unius quarti uncie.32. Item michichalam unam de cristallo.33. Item puctanellam unam de perulis de postis quindecim et fiIis

duobus cum sex ysmaltis ponderis uncie unius et carlenorum quatuor et dimidii.

34. Item buctonos quindecim parvos de perulis rotundos ponderis unius uncie et unius carleni.

35. Item certos peccios curallorum ponderis unciarum viginti unius.

36. Item cultram unam albam laboratam ad laczu de fardis sex.37. Item cultram aliam albam laboratam ad riti ad fardas sex.38. Item par unum lintheaminum alborum ad fardas duas cum

puntupisulo in medio longitudinis cannarum duarum et palmorum septem.

39. Item par unum lintheaminum ad chugirias longitudinis cannarum duarum et palmorum trium.

40. Item cortenam unam albam veterem.41. Item cultras quinque usuales albas videlicet unam laboratam

ad undas de fardis quatuor, aliam ad felli [di miluni].

fol. 134r42. […] de seta vetus […].43. Item tobali[…] 44. […] unum de alcandora de seta listatis.45. Item gunnellam unam panni de scarleto corporis Roselle.46. Item jurneam unam panni de sayduni villuctato infoderatam

tela nigra cum frappis rubeis et albis.47. Item gunnam unam panni de mustivaleri coloris misci cum

manicis infoderatis sayduni villuctato nigro.48. Item mantictum unum panni de Mustivaleri coloris miski

infoderatum cindato rubeo cum laccio de auro filato et aguglecta de argento.

49. Item par unum de lintheaminibus albis magnis usitatis.

50. Item par aliud lintheaminum alborum usitatorum.51. Item tappitum unum magnum ante lecto cum armis de Vento.52. Item tappitella duo romanisca parva usitata.53. Item tappitella quatuor romanisca parva nova.54. Item tappitellum aliud novum positum super monumentum

dicti quondam Francisci.55. Item chalonum unum vetus laceratum cathalaniscum ad

arma de Vento.56. Item choppas duas panni de Londres, unam coloris misci info-

deratam dossis vetustissimi et aliam coloris nigri infoderatam agnina corporis eiusdem quondam Francisci.

57. Item mantum unum panni de Bervi coloris chilestri corporis quondam Francisci predicti.

58. Item alios mantos duos panni nigri corporis eiusdem, videlicet mantum unum rotundum et unam gramaglam.

59. Item copertorium unum de perchia ad chugirias.60. Item birrectum unum panni de grana ad agugla.61. Item birrectum unum panni nigri de Mustivaleri.62. Item cassectam quatuor de nuce de capicio.63. Item scrignocta quinque ferrata, videlicet unum longum et alia

quadrata.64. Item scrignoctum unum deauratum cathalaniscum.65. Item cassectam unam aliam de capicio veterem.66. Item arcubancum unum timpagnatum.67. Item cassias duas magnas de chuppo cum timpagnis de nuce.68. Item cassiam unam de abbito veterem.69. Item cassiam unam de chipresso.70. Item clamidem unam panni de grana corporis Bartholomie,

uxoris dicti quondam Francisci.71. Item gunnam unam panni de Bervi coloris chilestri.72. Item gunnam aliam panni de Bervi mistam corporis dicte Bar-

tholomie.73. Item gunnam aliam panni de Bervi coloris viridis corporis

eiusdem Bartholomie.74. Item gunnam aliam panni blavi corporis dicte Bartholomie.75. Item par unum manicarum de sayduni villuctato corporis Bar-

tholomie predicte.76. Item jorneam unam parvam panni de sayduni villuctato info-

deratam cindato jalno frappatam corporis quondam Iohannel-li, filii dicti quondam Francisci.

Page 145: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots944 945

77. Item choppam unam panni de scarleto infoderatam tela nigra cum manicis a chucca corporis quondam Allegrancie, prime uxoris dicti Francisci.

78. Item gunnam unam panni coloris viridis corporis dicte Ru-selle.

79. Item gunnam aliam chilestram corporis dicte Roselle.80. Item choppam unam panni cathalaniski corporis dicte Roselle.81. Item guarnachias duas dicte Roselle.82. Item mantictum unum parmi de scarleto frappatum, infodera-

tum, cindato nigro et collarium infoderatum sayduni villuctato nigro.

83. Item guardacore unum panni de camuca dicte quondam Alle-grancie.

84. Item par unum manicarum a trumbi panni de scarleto frappa-tarum dicte quondam Allegrancie.

85. Item dubleria duo nova ad unum toccum cannarum quinque et palmorum duorum parum usitata.

86. Item guardanappos quatuor.

fol. 134v87. Item […].88. Item unum lamperium cum eius lampade.89. Item [...] unum vetustissimum.90. [Item] manutergias duas usitatas.91. Item parium de cona de villuto rubeo brucato de auro.92. Item bacile unum de brunzo planum.93. Item par unum de sturmiis pictatis et pulcris plenis burra.94. Item par aliud de sturmiis usitatis.95. Item scrignum unum de here d[...] seu reponendi vasa argentea

seu de piltro.96. Item plactam unam fornitam cum suo faldagio.97. Item bacinectum unum a bavera.98. Item par unum de braczalis.99. Item par unum de spallaciis.100. Item chanectam unam.101. Item par unum de socularibus seu cauzariis de ferro.102. Item frusta [...] panni blankecti.103. Item scrignocta duo de ligno picta.104. Item paria octo forficum de casa.

105. Item duodecim frusta de virgis de azaro.106. Item cugnum unum de ferro.107. Item fachatam unam de lecto veterem de purpurigno.108. Item saccum de lecto cum tabulis et trispitibus.109. Item gassiram unam de iunco.110. Item aliam dimidiam gassiriam de iunco.111. Item budam unam magnam pilosam veterem.112. Item plactas quatuor de piltro novas.113. Item salcerias quinque de piltro novas.114. Item candilerium unum de brunzo parvum.115. Item par unum de musis de ferro.116. Item gulfarum unum de navi.117. Item saccum unum de lecto de cannapacio parvum.118. Item mataracia duo parva, unum de burdo et aliud virgatum.119. Item bankectum unum de axo.120. Item scutellas sex de piltro veteres.121. Item salcerias tres magnas de piltro novas.122. Item plactellos quatuor de piltro veteres.123. Item placta quinque de piltro, duo magna, duo mediana et

unum parvum.124. Item ollam unam de mitallo a pedi.125. Item lavagium unum sive bulzunectum unum de mitallo cum

manico de ferro.126. Item ollas tres de here.127. Item cuncumum unum de here.128. Item padellas seu sartaginas duas de here. 129. Item concas duas veteres de here.130. Item bacilia quinque de here, duo plana et tria rotunda.131. Item stagnatas de vino magnas tres de piltro.132. Item aliam stagnatam de piltro de vino.133. Item stagnatas duas sive picherios de piltro.134. Item calamare unum de piltro.135. Item flascos duos novos copertos corio.136. Item buctiglam unam. 137. Item statiam unam cum eius romano de brunzo.138. Item mercum unum de ferro.139. Item zappam unam veterem.140. Item zapponos duos.141. Item magaglonum unum.

Page 146: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots946 947

142. Item cugnatam unam.143. Item virgam unam de ferro pro cavando foveas.144. Item spita seu veru duo, unum magnum et alium medianum

de ferro.145. Item caldarias tres magnas de here et unam parvam ac eciam

aliam unam parvam fractam.146. Item clavim unam muriscam veterem.147. Item cannistra parva et vetusta sex, quorum unum est

fractum.148. Item cannista quinque vetusta rusicata di surchi.149. Item frusta duo candileris de brunzo.150. Item speculum unum de abolio.151. Item dagam unam absque fodaro.152. Item catinacium unum absque naso et firmitura.153. Item landonum unum de ferro.154. Item par unum de tinaglis.155. Item martellum unum ferrandi.156. Item par unum forficulorum.157. Item scrineum unum neapolitanum vetus fractum.158. Item tabolam unam comedendi de chipresso imbastatam.159. Item aliam tabolam de chipresso comedendi magnam.

fol. 135r160. Item bancale […].161. [...] salcerias quatuor de piltro […]. 162. Item in sala […] sedenda de pedibus sex.163. Item bankectum unum timpagnatum et alia scanna duo

sedendi.164. Item plactas duas magnas de Malica et plactellum unum.165. Item casiriam unam de Malica novam.166. Item lancias duas longas.167. Item lancias quatuor de cortina.168. Item mortarium unum de marmura.169. Item peccia duo coriaminis vitillini conciati.170. Item mataraczectum unum serve.171. Item licteram unam intus aliam domunculam superiorem.172. Item bancale unum absque coperchio.173. Item segias quatuor quarum una est de chipresso.174. Item rotellas [...] ad arma de Vento.175. Item bancum unum sedendi ad tres pedes.

176. Item segiam unam de axo.177. Item tagleria duo magna de ligno.178. Item bunectam unam de corio veterem.179. Item peccium seu frustrum unum cortine vetustissime.180. Item par unum trispidum de lecto absque pedibus.181. Item jarras duas cathalaniscas retinendi oleum.182. Item gradam unam de ligno pro claudendo scalam sale.183. Item tabolam unam appensam pro retinendo caseum.184. Item palum unum de ferro.185. Item pedem unum de porco de ferro.186. Item duo piconos de ferro magnos.187. Item birrinam unam magnam de navi.188. Item pedem unum seu gradum unum de ferro pro vultando

spitos.189. Item vegetes octo plenas vino de quibus alique sunt iniciate

ad bibendum.190. Item vegetes quinque vacuas.191. Item vegetem unam plenam achitaczo, scilicet aceto non per-

fecto.192. Item alias vegetes duas cum certo vino non bono.193. Item alias vegetes vacuas tres tristes.194. Item jarram unam de aqua parvam.195. Item bancale unum vetustissimum ad duas cassias.196. Item cassaccias quatuor veteres modici valoris.197. Item barrilia quinque reponendi vinum.198. Item barrilia duo de aqua.199. Item tinellum unum vetustissimum.200. Item imbutum unum de virgis.201. Item palas quinque de ligno.202. Item bromaturam seu coclariam unam de ferro.203. Item caczolam unam murandi.204. Item bancum unum sedendi timpagnatum ex parte anteriori.205. Item pedem unum cassecte timpagnatum veterem et tristem.206. Item scuras quinque.207. Item bumbardam unam cum eius chippo.208. Item biskillos duos vendemeandi magnos et cartellam unam.209. Item mannarisi unum.210. Item canniccios duos retinendi frumentum veteres.211. Item tabulas quinquagintaseptem de abbito.212. Item tabulas quatuor de castagna.

Page 147: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots948 949

213. Item mercum unum de ferro.214. Item trabectos duos de castagna.215. Item cusulzum unum.216. Item duos quartos cusulzorum.217. Item arcubancum unum vetustissimum et putridum.218. Item taglerium unum de ligno parvum.219. Item catinam unam de ferro lavandi vegetes.220. Item bucculerium unum vetus.221. Item par unum de traversis de ferro parvum.222. Item briglam unam de mula.223. Item strevam unam veterem.224. Item juga duo nova.225. Item lancias tres de cortena tales quales.226. Item scalam unam de castagna.227. Item cribum unum de aera vetustum.228. Item sichum unum hereum de gisterna.229. Item trabectos duos de castagna.230. Item quartarolum unum veterem et putridum qui fuit mellis.231. Item morsum unum de mula.232. Item jarras quatuor reponendi oleum inventas intus molen-

dinum de quibus tres sunt gerbine.233. Item artificium molendini.234. Item buctarellum unum de abbito novum.235. Item tabulas duas de castagna.

fol. 135v236. Item corium unum putridum.237. Item sc[…] ad plaz[…].238. [...taglam] ad duas plegias. 239. Item taglam unam novam unius plegie.240. Item coppos duos tales quales.241. Item coyraccias quatuor copertas cannapacio tales quales.242. Item candilerium unum cathalaniskum.243. Item fuconum unum de brunzo.244. Item rampagullum unum seu ferrum unum del[.... ]. 245. Item chancas octo de abbito existentes intus ecclesiam Sancti

Spiritus duos parvos.Un esclave noir, Julianus.Un autre esclave, Julianus, né dans la maison et qui a promis dix onces pour son affranchissement.

Une esclave. Des bêtes dans une “mandra”.Treize saumées semées et un certain nombre de bœufs, de bouvillons et les outils de la “massaria”.Des ruches à Bordino.246. Item certas tenas, tinellos et vegetes veteres in vineis dicti

quondam Francisci.Un crédit de quatorze florins sur Joseph Sivena, forgeron juif, pour le prix d’une mule.Une mule de selle, quatre roncins de bât et une jument.Cinq salmes et un demi “tummino” d’orge.247. Item certam quantitatem frumenti in granaro domorum dicti

quondam Francisci.Un tènement de maisons, “contrada” San Francesco. Une maison dans la même “contrada”.Une boutique, “contrada” Santo Spirito.Un tènement de quatre maisons avec un “cortile” dans la même “contrada” près du grand hôtel de Franciscus.L’hôtel, hospicium magnum, où habitait ledit Franciscus.Un magasin où sont certains tonneaux et une boutique, “contrada” San Lorenzo.Une boutique ou magasin dans la même “contrada”.Une boutique à étage dans la même “contrada”.Un magasin détoituré, “contrada” de lu Paradisu. Des cens.

fol. 136Une vigne, contrata Sancti Jacobi de la Chicta (Xitta).Une pièce de xara, “contrada” San Cusumano.Une vigne, “contrada” Pani Perdutu, avec des maisons, de cuves et des cuviers et un puits. Une vigne de six milliers de pieds, dans la même “contrada”.Une vigne, contrata di Jachanti, avec maisons et fosses.Quatorze charruées, pariclatas, ou environ, “contrada” Bordino avec des maisons et une “massaria”.Une autre charruée dans la même “contrada”.Certains biens immeubles et des cens à Sciacca et à Castelvetrano.______________________________

Page 148: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots950 951

cccxxxvi. 1436 septembre 11, Corleone; legs et inventaire testamentaire des biens de Petrus Sardus, habitant de Corleone, au bénéfice de Gilifortis de Sardo, son petit-fils et héritier universel, fils de feu Chiccus Sardus, son fils; Asp, Nd5 G. Pittacolis 40, fol. 16r-18r.

fol. 16rDeux maisons, l’une à étage et l’autre sans étage, et un jardin au quartier Sant’Agostino, une taverne près de San Martino. Une vigne, “contrada” Piano della Corte.

fol. 16vCent moutons, deux bœufs, une jument et une pouliche, deux roncins.

fol. 17rLegs à sa femme, Sibilia de la Franca:Un rez-de-chaussée (catogium) de sa maison.1. Item tunicam unam panni blevi persone dicte Xibile, 2. salmam unam frumenti, 3. caldaronum unum, 4. padellam unam parvam, 5. tunicam unam de dolo, peciam unam albaxii, 6. pelliciam unam novam, 7. par unum lintheaminum alborum 8. et carpitam unam.9. In primis vegetes sex in taberna vacuas.10. Item vegetes alias iiiior cum uno carratello, 11. quartarolos tres.12. Item caldariam unam magnam, 13. caldaronum unum, 14. padellas duas, 15. catenam unam, 16. bacilia iiiior, 17. concam unam, 18. maxillam unam.19. Item caxiam unam, 20. caxiam unam aliam, 21. caxiam unam aliam, 22. stagnatas tres de piltro, 23. platas de stagno x,

24. incisoria duo de ligno, 25. platam unam de terra magnam, 26. taciam unam de argento, 27. tabulam unam comedendi, 28. tabulerium unum rotundum, 29. chieram unam, 30. scrignum unum ad suos caxonos de chupresso, 31. scagna duo de lecto, 32. mataracia duo, 33. plumacia duo de lecto, 34. lintheamen unum sarrachiniskum, 35. chappam unam cortine, 36. saccum unum de lecto, 37. cultras duas, 38. barracamenos duos, 39. carpitas duas, 40. drapellos duos, 41. par unum et dimidium lintheaminum alborum, 42. mataracia duo parva, 43. sellam unam, 44. frenos duos, 45. mensalia duo divisa, 46. pecias duas albaxii grizas, 47. trispides tres de lecto.

fol. 17vLegs à Advenans, sa petite-fille, femme de Michael Zimbardi:un verger (locus), “contrada” Belvidiri.48. Item carpitam unam, 49. udicam unam 50. et tunicam unam de dolo.

______________________________

cccxxxvii. 1436 novembre 22, Palerme; inventaire des biens de feu maître Antonius de Cannariato, barbier, au bénéfice de ses héri-tiers universels, Thomeus, Johannes Bernardus et Johannellus, ses fils, et le posthume à naître de sa veuve, Catherina, leur tu-trice; Asp, Nd G. Traversa 778, fol. 170v-175r.

Page 149: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots952 953

fol. 171rUn tènement de maisons à étage et une maison sans étage à la Kalsa, deux boutiques à la Feravecchia.Une terre, “contrada” Falsomiele.

fol. 171v1. Item mataracia duo usitata burdi purpurigni cum uno traver-

serio.2. Item tabolas quinque de lecto et duas de duczana.3. Item par unum trispidum de lecto.4. Item bancatum unum de lecto cum suo scanello.5. Item cultram unam albam ad ritisfusa veterem.6. Item chalonam unam albam usitatam.7. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum.8. Item avantilecti duos veteres.9. Item carpitam unam veterem.10. Item faciem unam strapuntini veterem.11. Item scrinea duo neapolitana vetera.12. Item tobaleas quinque de facie cum listis sarkis in uno tocco.13. Item tobaleas septem de barba.14. Item tobaleam unam de manibus.15. Item par unum plomacellorum de czindato rubeo veterum.16. Item birrictam unam de villuto violato veterem.17. Item par unam caligarum solatarum panni nigri.18. Item tobaleolam unam de ycona.19. Item tobaleas tres de capite in uno tocco.20. Item tobaleam unam aliam de barba.

fol. 172r21. Item dagam unam.22. Item yconam unam veterem.23. Item jupparellum unum.24. Item stagnatas duas de piltro pro ponendo vinum.25. Item stagnatam unam aliam parvam de piltro pro vino.26. Item salcereas sex magnas de piltro.27. Item scutellas seu platellas sex de piltro magnas.28. Item scutellam unam de piltro parvam.29. Item scutellam unam magnam de piltro.30. Item plactellam unam de piltro magnam.31. Item plactellum unum de piltro magnum.

32. Item spatam unam.33. Item baczalardum unum.34. Item bruckerium unum.35. Item channacam unam.36. Item tercium unum pro mensurando vinum.37. Item taglerios et scutellas de terra pecias quinque.38. Item plactellas tres de Mursia.39. Item taglerium unum de ligno.40. Item par unum ocrearum de bickina ad duas solas.41. Item zupparellum unum vetus.42. Item ronconum unum.

fol. 172v43. Item fuculare unum de ligno.44. Item taciam unam de argento.45. Item coclarellas tres de argento.46. Item lacios duos de serico cum quatuor aguglectis de argento

nigris.47. Item firmaturellas duas sarachiniscas.48. Item scrignum unum cum lancectis ferreis barberii et rasoli.49. Item zonam unam de coyro in duobus peciis in peciis septem

argenti computato buccula et mordente.50. Item par unum paternostri parvum de joyectis et curallis.51. Item palium unum de ycona de czindato straczatum.52. Item gagiam unam de surchi.53. Item bancum unum ad tres caxonos.54. Item pignatas tres de terra.55. Item virnicatum unum de ligno.56. Item tres pecios perchie de ligno.57. Item cappellos duos de palea nigros et unum de lana.58. Item cannatas duas de terra de Mursia.59. Item maraxios tres.60. Item cassiam unam de chuppo.61. Item bickinam unam albam magnam.62. Item cannatas quatuor de terra.

fol. 173r63. Item flascones […].64. Item flasconem unum de piltro.65. Item spitos duos.

Page 150: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots954 955

66. Item candelas duas de ferro.67. Item vocalem unum de here.68. Item par unum spironorum.69. Item tabolam unam de mensa cum suis trispidibus.70. Item caldarellam unam de here.71. Item caldaronum unum de here.72. Item cuncumum unum de here.73. Item padellam unam de here.74. Item serram unam.75. Item mayillam unam veterem.76. Item cannistrum unum veterem.77. Item crivos duos.78. Item cassias tres veteres scassatas.79. Item mundellum unum pro mensurando frumentum.80. Item lanternam unam.81. Item axiam unam.82. Item martellum unum.83. Item scarpellum unum.84. Item virrinam unam magnam et unam parvam.85. Item tabolas duas.

fol. 173v86. Item concam unam de here.87. Item duas vegetes vini non tramutati existentes in domo dicto

defuncti.88. Item vegetem unam cum certo acheto.89. Item quartarolum unum cum certo pede.90. Item bacilia duo.91. Item par unum ocrearum de dayno veterum.

Bona inventa in apotheca defuncti.92. Item bacilia tria.93. Item chierias quatuor.94. Item tabernaculum unum.95. Item speculum unum usitatum.96. Item molas duas cum eorum xifis.97. Item sicleum unum de here pro lavando capite.98. Item bancos duos.99. Item par unum bilanciarum pro ponderando uvas cum eius

pisa.

100. Item rasolos sex.101. Item unam petram de afilari rasoli cum oleo.102. Item par unum tinagliorum pro xippando gangias.103. Item martellum unum.

fol. 174r104. Item limas duas.105. Item mullectum unum.106. Item paria sex forficum.107. Item virrinam unam magnam.108. Item scarpellum unum.109. Item spinochiam unam.110. Item petras de afilari cultelli cum aqua duas.111. Item cannavectos duos.112. Item candilerium unum magnum de ferro.113. Item caldaronos duos muratos.114. Item sicleum unum magnum.115. Item unam manicam de here.116. Item czapponum unum.117. Item padellam unam parvam.118. Item barrile unum pro tramutando.119. Item tumminum, mundellum et dimidium mundellum pro

mensurando ordeum.120. Item sicleum unum parvum.121. Item tabolarium unum pro taberna.122. Item trabes quatuor de rubulo.

fol. 174v123. Item tenam unam pro pistando uvas.124. Item apparatoria duo.125. Item vegetem unam vacuam.126. Item vegetes undecim vini non tramutati.127. Item vegetem unam et dimidiam vini pedi non tramutati.128. Item vegetem unam cum certo acheto.129. Item tabolas duas de rubulo.130. Item tinellum unum.131. Item palam unam de ligno.132. Item tobaleas duas de serico.133. Item tobaleas duas de barba.

Page 151: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots956 957

134. Item caxectas duas veteres.135. Item mensuras pro mensurando vinum.136. Item trunchectum unum.137. Item chinturam de coyro.

fol. 175r138. Item furchellam unam de apendiri bachili.139. Item cutem unam seu petram de affilari.140. Item thuminos decem ordey.141. Item cannicium unum parvum.

______________________________

cccxxxviii. 1437 mai 13, Corleone; inventaire dotal de Tissa, épouse de Cola Conduleus; Asp, Nd5 G. Pittacolis 40, fol. 112v-113v.

Deux maisons, l’une à étage et l’autre sans étage, à Corleone.

fol. 113r1. Item saccum unum de lecto usitatum inextimatum.2. Item mataracium unum usitatum.3. Item trispides tres de lecto cum cannaria et tabula.4. Item bancum unum ante lectum usitatum.5. Item caxias duas usitatas.6. Item scrignectum unum.7. Item plumacium unum de lecto.8. Item paria duo linteaminum alborum usitatorum.9. Item cultram unam usitatam.10. Item barracamen unum jalnum et nigrum novum.11. Item barracamen unum usitatum.12. Item carpitam unam albam.13. Item carpitam unam albam usitatam.14. Item drapellos duos novos.15. Item drapellos tres usitatos.16. Item mensale unum novum.17. Item mensalia duo usitata.18. Item tuvaglonum unum magnum novum.19. Item manutergia sex in pecia nova.20. Item tuvaglunectos v in pecia.21. Item plumacectos albos tres et i disfactum.

22. Item cortenam unam cum listis de serico usitatum.23. Item diploydem unum in pecia.24. Item diploydem unum alium usitatum.25. Item diploydem unum alium de filo.26. Item camisias tres muliebres.27. Item faciolos tres de cuctono.28. Item udicam unam usitatam.29. Item cayulam unam de auro usitatam.30. Item cayulam unam panni serici.31. Item cayulam unam serici violati.32. Item chimias iiiior in pecia.33. Item buctuneriam unam argenti de corchulis in numero xxxxiiii.34. Item restam unam de anbris paternostrarum.

fol. 113v35. Item dimidiam unciam perularum.36. Item ysmaltas tres de argento.37. Item acus duos de argento.38. Item caldaronos tres usitatos.39. Item bacile unum de ramo jalno.40. Item padellam unam.41. Item pignatam unam de ramo.42. Item cugnatam unam.43. Item catenam unam de ferro.44. Item candelam unam de ferro.45. Item spiti duo.46. Item gratarola.47. Item manganellum unum magnum.48. Item virgam unam de ferro.49. Item par unum petinorum de lana.50. Item turchitorium unum de lana.51. Item mercos duos de ferro.52. Item mayillam unam magnam.53. Item bancum unum rotundum usitatum.54. Item vegetes duas vacuas usitatas.55. Item bacile unum de ramo usitatum parvum.56. Item incisorios de ligno tres.57. Item panatorium unum usitatum.58. Item tamisios duos.

Page 152: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots958 959

59. Item tria frustra de Mursia.60. Item de farina salmam unam cum dimidia.61. Item tunicas duas usitatas.62. Item tobalias tres de barba.

______________________________

cccxxxix. 1437 novembre 19, Corleone; inventaire de la dot de Rota, veuve de feu Antonius de Milacio alias Pizu, et épouse d’Antonius de Montealto, calabrais, habitant “à présent” de Corleone; c’est la moitié des biens indivis avec Matheoctus, son fils, né de feu Georgius Burgarellus, et héritier de feu Johannes, frère de Matheoctus; Asp, Nd5 G. Pittacolis 41, fol. non numéroté.

1. Et primo medietatem unam saconis de lecto de filo usitati in presenti,

2. mataracii unius de lecto purpurigni in presenti,3. plumaciorum duorum de lecto,4. linteaminum trium alborum usitatorum,5. barracaminum duorum usitatorum,6. carpite unius usitate,7. drapellorum duorum usitatorum,8. cortene unius cum listis de serico usitate,9. linteamen unum de serico,10. camisiarum duarum,11. diploydorum duorum,12. mensalium duarum novarum,13. mensalium duarum usitatarum aliarum.14. guardanapporum quatuor usitatorum,15. manutergiorum novem in pecia novorum,16. manutergiorum duorum usitatorum,17. plumaciorum quatuor alborum usitatorum,18. caxie unius usitate,19. banci unius de lecto,20. mayille unius usitate,21. caldaroni unius usitati,22. padelle unius usitate,23. candele unius de ferro,24. cugnate unius,25. vini unius vegetis cum vegete,

26. axe unius carpintarie,27. serre unius,28. axoni unius, 29. cultellorum trium,30. bankecti unius facti ad peduum149,31. tumuli unius ordei de ligno,32. salme unius frumenti cum cannicio,33. czapulle unius,34. virrine unius,35. runchigli unius ad opus putandi,36. cone unius cum tabernaculo.

Une maison à étage, ruga de Plano.Une vigne, “contrada” Raviolo (S.-O. de Corleone).Une petite maison.______________________________

cccxl. 1437 novembre 24, Corleone; inventaire de la dot apportée personnellement par Blanca, fille de feu Bectus de La Vayra, habitante de Corleone, à son époux, Antonius150, fils de feu Pinus de Pace, alias de Calatafimi, habitant de Corleone151; Asp, Nd5 G. Pittacolis 41, fol. non numéroté.

1. In primis saconum unum de lecto usitatus, extimatus t. xxiiiior. 2. Item mataracium unum purpurignum usitatum, extimatum

unc. duas.3. Item mataracium unum alium purpurignum usitatum, unc. i

t. xviii°.4. Item plumacia duo cutoni plena pluma usitata, extimata t. xxiiiior.5. Item cultram unam albam ad omnes labores usitatam,

extimatam unc. ii t. vi°.6. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum, extimatum

t. xv.7. Item par unum alium lintheaminum alborum usitatorum, ex-

timatum t. xv.

149 Lire sans doute: pedes.150 Antonius, fils de Pinus et frère de Marcus, Crimonisius, Perna, Caterina et

Garita, a fait son testament le 6 novembre; Asp Nd5 E. Pittacolis 51; il est décédé sans doute peu après, laissant Blanca enceinte.

151 Pinus est attesté comme entrepreneur de “massaria” encore le 11 octobre 1435; Asp, Nd5 N. Pittacolis 39.

Page 153: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots960 961

8. Item par unum lintheaminum alborum usitatorum, extimatum t. xv.

9. Item barracamen unum usitatum, extimatum t. x.10. Item barracamen unum alium usitatum, extimatum t. x.11. Item carpitam unam albam cum listis nigris usitatam,

extimatam t. xiii.12. Item drapellum unum usitatum, extimatum t. xiii.13. Item drapellos duos alios usitatos, extimatos t. vi.14. Item cortinam unam de serico usitatam, extimatam unc.

quinque.15. Item celum unum de lecto cum serico usitatum, extimatum

t. vi.16. Item mensalia duo usitata, extimata t. xv.17. Item mensale unum usitatum, extimatum t. iiiior.18. Item manutergia novem in pecia, extimata t. xviii°.19. Item diploydem unum usitatum, extimatum t. xii.20. Item curugia grossa in pecia, extimata t. ii°.21. Item camisias in numero quinque inestimatos de voluntate

doctantis.22. Item plumaciectos duos ysfilatos, extimatos t. viii°.23. Item plumaciectos duos alios planos, extimatos t. viii°.24. Item cayula una serici viridi, extimata t. iii.25. Item cayula una damaskina, extimata t. iii.26. Item restam unam paternoster cum cristaldis et joectis,

extimatam t. iiiior.27. Item restam unam paternoster de curallis cum pecio de

argento et dintigleriis, extimatam t. xviii°.28. Item restam unam de argento ponderis unciarum quinque,

extimatam t. xx.29. Item anulum unum vocatum la fidi de auro, extimatum t. vi.30. Item anulum unum de auro cum lapide chilestra, extimatum

t. viii°.31. Item anulum unum de argento, extimatum t. i g. x.32. Item acus una de argento cum perulis, extimata t. i g. x.33. Item trispides quatuor cum cannaria et tabula, extimati t. vi.34. Item bancum unum ad duos caxonos, extimatum t. x.35. Item caxiam unam de apeto usitatam, extimatam t. iiiior.36. Item caxiam unam de nuce fractam, extimatam t. iii.37. Item scrignum unum neapolitanum, extimatum t. iiiior.

38. Item caxiam unam aliam de nuce usitatam, extimatam t. iiiior.39. Item gunam unam de Florencia coloris incanilati usitatam,

extimatam t. xxiiiior.40. Item tobaliam unam de cona de serico, extimatam t. iii.41. Item bacile unum magnum de ramo jalno, extimatum t. vii g. x.42. Item alia bacilia tria jalina, extimata t. xii.43. Item concam unam de ramo rubeo magnam, extimatam t. xv.44. Item stagnatam unam de piltro magnam, extimatam t. v.45. Item stagnatas duas parvas de piltro, extimatas t. iii.46. Item unum cuncumum parvum, extimatum t. i g. x.47. Item bucale unum de ramo jalno, extimatum t. i g. x.48. Item quartariam unam de ramo rubeo, extimatam t. xv.49. Item concomum unum de mandra, extimatum t. iiiior.50. Item caldaronum unum de mandra, extimatum t. viii.51. Item caldariam unam magnam capacitatis lagenarum quinque,

extimatam t. xx.52. Item caldarectam unam aliam de here, extimatam t. xviii°.53. Item caldaronectum unum, extimatum t. iii.54. Item punzinoctum unum parvum de ramo, extimatum t. ii°.55. Item padellas duas de ramo, extimatas t. v.56. Item thuminum unum de ligno mensurandi frumentum.57. Item pasturas duas de ferro pro jumento, extimatas t. v.58. Item brigulam unam de [blanc] seu frenum, extimatam t. ii°.59. Item zappam unam, extimatam t. i g. x.60. Item zapponum unum, extimatum t. ii°.61. Item cugnatas duas usitatas, t. ii°.62. Item zappullam unam usitatam, extimatam g. x.63. Item rotulos iiiior de ferro, extimatos t. ii°.64. Item catenam unam de ferro, extimatam t. ii°.65. Item mortarios de marmore duos, extimatos t. iii.66. Item incisorios de ligno duos cum certis peciis de Mursia in

numero duorum inestimatum.67. Item tilarium unum fornitum, extimatum t. vi.68. Item vinum duarum vegetum cum fustibus, extimatum unc.

duas.69. Item vegetes tres vacuas, extimatas t. xv.70. Item mayillam unam usitatam, extimatam t. iii.71. Item ysbrigam unam de nuce, extimatam t. v.72. Item tabulam unam comedendi ad trispidibus, t. vi.

Page 154: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots962 963

73. Item bancum unum rotundum de rugulo, inestimatum.74. Item mayillam unam parvam, extimatam t. ii°.75. Item cardum unum, extimatum t. ii°.76. Item par unum pectinorum inestimatum.77. Item cannas duas tele, extimatas t. iiiior.

Une vigne, Piano della Corte.Une maison, quartier San Giuliano.______________________________

cccxli. 1438 janvier 30, Palerme; inventaire des biens de feu maître Simon de Siniscalco, barbier, c. P., au bénéfice de son fils mineur et héritier universel, Bartholomeus, place sous la tutelle de sa veuve, Chicca, durant son veuvage, puis de maître Michael de Lunissi, chirurgien, quand elle se remarierait; Asp, Nd P. Goffredo 1076, numérotation effacée.

Quatre maisons, dont deux sans étage, à l’Albergheria, ruga de Pergulis, et deux autres, sans étage, dans le même quartier.1. Item vegetes octo plenas vino minus in eisdem capta prius

chima quartariis xvi.2. Item cortenam unam albam cum fachiata de serico.3. Item mataracia duo plena lana cum fachiata de purpurigno et

butana de burdo januense usitata.4. Item aliud mataracium de burdo januense usitatum plenum

lana.5. Item traverseria duo laborata a lu gectu di Marsala plena lana.6. Item par unum lintheaminum alborum cum riticellis in medio

novorum.7. Item paria duo lintheaminum alborum usitatorum.8. Item cultram unam usitatam laboratam ad omnes labores ad

quatuor telas.9. Item par unum plomacellorum alborum cum riticellis et

pendaglis.10. Item paria duo plomacellorum de cindato rubeo rifrizato,

unum ipsorum cum pendaglis de serico et aliud nondum expeditorum.

11. Item carpitas duas usitatas laboratas ad listas.12. Item carpitam unam aliam novam.13. Item tabolas de lecto quinque venetas cum duobus trispidibus.14. Item bancum unum de lecto de ligno cum eius scannello.

15. Item cultram unam albam vetustissimam.16. Item togam unam panni de Mustuvelerio foderatam de panno

novam corporis dicti defuncti.17. Item togam unam aliam coloris pagunaci foderatam de panno

gammilino veterem corporis eiusdem defuncti.18. Item cappellum unum de palea cum laceo de serico.19. Item diploidem unum de fustaniis cum manicis de scarleto

novum.20. Item diploidem unum alium usitatum de fustaniis cum manicis

de Florencia viridi.21. Item par unum caligarum rubearum novarum.22. Item par unum aliud caligarum de blankecta novarum

soleratarum.23. Item par unum caligarum de blankecta novarum.24. Item par unum ocrearum usitatarum de bickina.25. Item zonam unam de argento super cinto rubeo consistentem

in xxti plactonis ac eciam in buccula et mordente.26. Item zonam unam aliam de argento consistentem in xv

plactonis computatis buccula et murdente super cinto de serico coloris viridis et molati.

27. Item taceam unam de argento cum septem bullis in fundo.28. Item fidem unam de auro et duos anulos de auro, unum cum

lapide et alium cum una perla.29. Item cayulam unam de auro et serico celestri ac abatiyanni de

serico rubeo.30. Item cayulam unam de serico gammilino cum eius cordella de

serico rubeo et auro.31. Item marsupium unum novum de serico de Missina.32. Item scrignectum unum ferratum.33. Item caxonum unum ad duos caxonos de ligno cum duobus

tuppis novis.34. Item tobalea duas de barba.35. Item dublectum unum muliebre.36. Item tobaleas quatuor cum riticellis ad unum toccum de

capite.37. Item mensalia duo ad unum toccum nova laborata ad juriulena.38. Item mensale unum usitatum.39. Item cuctectum unum de grana vetustissimum cum vayris in

pede muliebrem.______________________________

Page 155: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots964 965

cccxlii. 1438 mars 8, Trapani; inventaire des biens de feu dame Pagonissa, veuve de messire Jaymus Roure152, au bénéfice du noble Gilbertus Roure, héritier universel de Pagonissa, rédigé avec l’accord du frère de messire Jaymus, le noble messire Antonius Roure; Ast, Notaio Miciletto 8598, fol. 22v-23v; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 78-82.

fol. 22v1. Imprimis scrineos quinque catalaniscos depictos.2. Item bancale unum ad duas cassias.3. Item licteriam unam.4. Item cortenam unam albam.5. Item fachatam unam de purpurigno.6. Item saccum unum de lecto.7. Item indumentum unum muliebre de seta laceratum.8. Item placta duo de piltro.9. Item candelabra duo de brunzo.10. Item indumentum unum laceratum de jamillocto coloris

celestis.11. Item pisam unam lini alexandrini. 12. Item certum filum intus quendam saccum.13. Item par unum de planellis.14. Item aguglectas duas de argento, certam quantitatem

perularum grossarum ponderis uncie unius et carlenorum quinque.

15. Item buctunellos duos de perulis.16. Item unc. unam et g. quindecim in pecunia.17. Item certos corniolos, ismaltos et peccia seu frusta quedam

minuta argenti intus quendam peciam ligatam.18. Item conam unam cum eius armario et quodam pallio ornato

cum quibusdam perulis.19. Item tapetum unum romaniscum novum.20. Item bancatum unum depictum flandrense.21. Item par unum de cussinectis de seta.22. Item togam unam parvam virilem panni [blanc] coloris albi

cum barris panni rubei.23. Item par unum de cussinectis isfilatis.

152 D’origine catalane, il est consul des Catalans à Trapani; cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 419.

24. Item par unum de manicis de seta una coloris nigri et reliqua coloris nigri et rubei.

25. Item capuceum unum panni [blanc] coloris nigri frappati.26. Item copercherium unum.27. Item indumentum unum muliebre coloris nigri panni [blanc].28. Item diploidem unam de seta vetustam coloris nigri.29. Item mantictum unum panni de Florencia coloris nigri cum

certis maglectis infoderatum cindato nigro.30. Item speculum unum parvum.31. Item tobaliam unam de seta.32. Item tobaliam unam ligandi.33. Item indumentum unum muliebrem de saiduni coloris nigri

cum fimbriis panni albi.34. Item cultram unam albam laboratam labore suctili.35. Item par unum lintheaminum alborum cum puncto pisulo in

medio.36. Item diploidem unam de fustaino nigro.37. Item nonnulla bona intus quendam scrineum modici valoris.38. Item cassiam unam de capicio.39. Item quendam aliam cassectam intus quam sunt subscripta

bona, videlicet:40. imprimis par unum caligarum muliebrum panni rubei.41. Item interrula una murisca de tela alba.42. Item mantictum unum de [blanc] coloris nigri infoderatum de

vairis, ut vulgariter dicitur factum a la catalanisca.43. Item bustum /fol. 23r/ unum cammisie ad punctu pisulu.44. Item cayule quinque de seta isfilate.45. Item zonam unam cum buccula et mordente et chappectis

septem de argenta deaurato ponderis [blanc].46. Item travirserium unum de seta ut vulgariter dicitur a lu

culuri di la miliniana.47. Item certum filum album.48. Item tobaliam unam pilosam magnam.49. Item mantictum alium catalaniscum panni de [blanc] coloris

[blanc] infoderatum cindato viridi.50. Item cayulam unam de auro filato vetustam.51. Item bustum alium cuiusdam interule muliebris listatum de

seta.52. Item certum punctu pisula.

Page 156: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots966 967

53. Item palmos decem tele albe suctilis.54. Item tobalias duas magnas et albas ad unum toccum.55. Item tobalias quatuor ad unum toccum, quarum tres sunt

parve et reliqua magna.56. Item par unum de manicis ad asta de jamillocto coloris celestis.57. Item tobalias sex de cuctono cum listis rubeis.58. Item flabellum seu muscalorum unum ornatum perulis et

ismaltis.59. Item par unum de cussinectis de seta imburdatis auro cum

certis perulis.60. Item quandam aliam cassectam de capicio cum rebus

subscriptis intus eam, videlicet:61. imprimis candelabris duobus de brunzo.

Livres.62. Item certo cuctono filato et certis rebus modici precii et valoris.63. Item daga una.64. Item bussulis duabus.65. Item marzapanecto quodam cum quibusdam rebus minimis

intus.66. Item cassecta una parva.67. Item lampadem unam alexandrinam.68. Item nonnullas res modici precii et valoris intus dictum

bancale.69. Item par unum de balanciis parvum.70. Item pallium unum de altari panni de seta diversorum colorum.71. Item tapetum unum aliud romaniscum magnum.72. Item par unum lintheaminum alborum parvorum.73. Item farczatam unam catalaniscam coloris celestis.74. Item togam unam virilem panni de Mustiviuleri coloris burelli

infoderatam agninis laceratam.75. Item tobaliam unam parvam.76. Item cultram unam parvam veterem.77. Item dublere unum vetustum.78. Item paria duo de cussinis de corio rubeo.79. Item bisacciam unam.80. Item scrignectum unum ferratum.81. Item scrignectum alium ferratum plenum quibusdam rebus

minimis seu straciis.82. Item scrignectum alium ferratum plenum similiter similibus

rebus.

83. Item scrignectum alium ferratum intus quem sunt nonnulli cutruffi vitrei, unicus scrineus parvus de ebore, nonnulli cornioli et certe minime res.

84. Item scrignectum alium neapolitanum cum unico cussinecto isfilato et unica plactella de piltro.

85. Item saccum unum plenum quibusdam, ut vulgariter dicitur, stracci.

86. Item scrignectum alium deauratum cum quibusdam rebus modici valoris et precii.

87. Item cassiam unam cum aliquibus, ut vulgariter dicitur, stracci et gladiis duobus.

88. Item bancale aliud ad duas cassias intus quod sunt bona hec, videlicet:

89. imprimis cortena una de tela coloris celestis.90. Item cultra una lacerata.91. Item cultra alia lacerata et cortena alia tele nigre et nonnulle,

ut vulgariter dicitur, stracie.92. Item radenam unam.93. Item saccum unum cum quodam pari de cussenectis isfilatis

et quodam pari bracarum.94. Item fassiam unam de fustaino.95. Item certum cuctonum, certam stuppam et nonnullas alias

res minimas modici precii et valoris.96. Item scrineum unum parvum neapolitanum.97. Item saccos duos parvos cum quibusdam, ut vulgariter dicitur,

stracci intus.98. Item scrineum alium neapolitanum cum certo filo intus.99. Item marassiam unam.100. Item urinale unum.101. Item diploidem unam parvam et vetustam de seta coloris

nigri.102. Item bussulam unam eris et certum cuctonum.103. Item licteriam unam.104. Item mataracium unum de purpurigno.105. Item cortina una parva in parte de seta vetustam.106. Item par unum de paternostris de juvectis cum buctonis

aureis quatuordecim et unico buctono de perulis.107. Item par aliud de paternostris nigris intaglatis rotundis nu-

mero quindecim et buctonis aureis decem et cruce una parva.

Page 157: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots968 969

108. Item channacam unam de perulis ad postas duodecim cum buctonis tredecim aureis et unica nusca affixa dicte channake cum quatuor perulis grossis.

109. Item par unum de chirchellis imperulatis.110. Item fidem unam de auro.111. Item anulos duos de auro cum certis perulis.112. Item caldarias duas parvas de ere.113. Item cuncumum unum ereum.114. Item cardum unum.115. Item cannatas tres hauriendi aquam de [blanc].116. Item cassias tres vetustas, quarum due sunt sine coperchio.117. Item cultram unam de seta cum butana lacerata.118. Item cultram aliam albam de tela laboratam ad scaccos.119. Item fuconum unum de ferro.120. Item tabulam unam comedendi.121. Item par unum de trispis.122. Item sedes duas.123. Item ensem unum cum chappectis et gaspa deauratis.124. Item stagnatas duas magnas.125. Item bacile unum parvum de ere.126. Item tabulam aliam comedendi.127. Item caldarias duas alias de ere, unam magnam et reliquam

comunem.128. Item ollas tres de metallo, duas magnas et reliquam parvam.129. Item sartaginem unam de ere.130. Item stagnatam aliam magnam.131. Item plactum unum magnum de piltro.132. Item plactellas duas alias de piltro.133. Item par unum [blanc] deaurati de ligno.134. Item gradiculam unam.135. Item sartaginem aliam de ere.136. Item plactum unum alium magnum de piltro.137. Item tumminum unum.138. Item mayllam unam et isbrigam unam.139. Item scrineum unum alium ferratum.140. Item sellas duas.141. Item candelabrum unum aliud magnum de brunzo.142. Item arcubancum unum alium.143. Item vegetes duas vacuas.144. Item carratellos quatuor.

145. Item quartalorium unum.146. Item jarram unam.147. Item /fol. 23v/ scannum unum.148. Item artificium unum molendini fornitum.149. Item mantum unum muliebrem panni de Florencia coloris

bruni.150. Item togam unam panni de San Laurenzu muliebrem coloris

nigri.151. Item dimidiam jurneam infantium.152. Item certas perulas minutas ponderis carlinorum septem.153. Item aliam dimidiam unciam perularum.154. Item restas duas de paternostris de curallo minutis cum

jovictis ponderis unciarum quatuor.155. Item certa pecia de corniola.156. Item certa pecia de curallo ponderis unciarum duarum et

trium quartarum.157. Item paternostros duodecim sex de perulis et sex de ambra.158. Item certa alia pecia de curallo paternostros ruptos et ambra

rupta, catenacium unum de ginginera parvum et nonnullas alias res modici valoris.

159. Item tres buctunellos de perulis minutis.160. Item certa pecia argenti ponderis unciarum novem.161. Item lapides quatuordecim de [blanc].162. Item michichalam unam de cristallo.163. Item frisium unum de auro dictum abbati yanni.164. Item dublerium unum, guardanappum unum parvum et ma-

nutergium unum laceratum.165. Item cultram unam albam laboratam ad felli di miluni.166. Item cultram aliam albam laboratam ad buctunelli.167. Item jorneam unam panni de [blanc] coloris viridis infoderati

tela alba.168. Item gunnellam unam muliebrem panni de [blanc] coloris

blavi vetustisimam.169. Item togam unam panni de [blanc] coloris blavi et blankecti

cum lunis.170. Item jorneam unam parvam de fustaino albo.171. Item mantum unum panni de [blanc] coloris nigri laceratum.172. Item travirserium unum de tela et fustaino purpurigno.173. Item cannas tres et dimidiam de punctupisulu.174. Item alias cannas duas de punctupisulu.

Page 158: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots970 971

Les deux tiers d’un hôtel (hospicium magnum), « contrada » Palacii.Un esclave.175. Item choppam unam muliebrem de villuto viridi infoderatam

de vairis.176. Item plactas duas de argento ponderis unciarum decem et

novem.177. Item jorlandam unam de argenta deaurato cum certis lapi-

dibus et perulis.178. Item candelabrum unum de curallo cum pedibus et cannolis

de argento deaurato.Une jument.Un roncin. 179. Item travirserium unum panni de auro de Lucca cum octo

buctonis de perulis et par unum de cussinectis eiusdem panni cum sedecim buctonis de perulis, quorum unum habet pigno-ris nomine Artalis Tuscani pro uncia una.

Un livre d’office. 180. Item capuceum unum panni de [blanc] coloris viridis clari

cum bullis octo et bullectis aliquibus de argento.181. Item coctam unam panni de [blanc] coloris nigri infodera-

tam tela alba et cum manicis infoderatis de vairis imbordutam argento deaurato.

182. Item cultram unam aliam ad quatuor telas laboratam ad buctunelli.

183. Item cultram aliam ad quinque telas usitatam laboratam ad undas.

184. Item cannas septem de dubleriis.185. Item par unum lintheaminum alborum ad quatuor telas lon-

gitudinis palmorum viginti.186. Item guardanappos quatuor novos cum listis serkis longitu-

dinis cannarum quatuor et dimidie.187. Item manutergia septem ad tres toccos cum listis serkis.188. Item faccitergia quatuor ad unum toccum longitudinis can-

narum quatuor.189. Item manutergia octo ad tres toccos cum listis serkis.190. Item dublerium unum cum listis serkis longitudinis canna-

rum trium.191. Item rotulos duos de filo.192. Item toccum unum de tela alexandrata nigra palmorum sex.

193. Item tobaliam unam albam laboratam ad chugirias cum listis de seta et auro vetustam.

194. Item glimpam unam de burdo.195. Item rotulos de filo duodecim.196. Item saleriam unam de argenta deaurato cum certis lunis

ponderis unciarum octo et quartarum trium.197. Item taciam unam de argenta ruptam ponderis unciarum

[blanc] quam habet pignoris nomine pro salma una frumenti notarius Nicolaus de Ferrario.

198. Item scutellam unam de argento mercatam merco Neapolis ponderis unciarum octo et quartarum trium.

199. Item scutellam unam aliam de argento ponderis unciarum decem dempto carlino uno.

200. Item argentum unius chirnerie et unius acus ponderis [blanc].201. Item maccagnanum unum cum certis perulis ponderis uncie

unius et quarte.202. Item certa pecia de ambra cum buctonis duodecim de perulis.203. Item linguam unam de serpi munitam argento.204. Item anulum unum de auro cum quodam diamante contrafacto.205. Item crucectam unam de ambra cum quatuor perulis grossis

et catinella una de auro.206. Item pomum unum de ense de cristallo.207. Item buctonum unum de auro filato.208. Item buctonos quinque de silico de auro ponderis carlinorum

septem.209. Item certos buctonos de argento deaurato cum duabus buc-

culis et campanella una ponderis unciarum duarum et dimidie.210. Item buctonum unum de auro ponderis carlini unius.211. Item par unum de manillis de argenta deaurato ponderis

unciarum trium et carlinorum trium.212. Item par unum de paternostris de curallo et ambra ponderis

unciarum quinque et quarte.213. Item zonam unam de argento deaurato cum buccula mordenti

et quatuor chappectis ponderis unciarum quinque.214. Item anulum alium de auro cum lapide de granata nigillatum.215. Item anulum alium de auro absque lapide.216. Item anulum alium de corniola.217. Item anulum alium de auro nigillato absque perulis et lapide.218. Item anulum alium de auro cum lapide turquisca.

Page 159: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots972 973

219. Item anulum alium de auro cum lapide rubeo jaspide.220. Item anulum alium de auro cum lapide nigro cavato signante

figuram hominis.221. Item buxulectam unam de ebore depictam et deauratam.222. Item nonnulla frustra argenti ponderis unciarum sex.223. Item channacam unam cum sex peciis auri munitam lapidi-

bus et perulis et una crucecta de ambra munita auro.224. Item frontaglum unum cum ismaltis septem et postis quinde-

cim de perulis ponderis unciarum duarum minus una quarta.225. Item unam aliam channacam de perulis divisam cum paternos-

tris nigris et quandam nuckectam de naccaris munitam auro.226. Item certos lapides precii tarenorum duorum.227. Item buctonos quinque de perulis quatuor magnos et unum

parvum cum quodam lacio de seta et auro et aguglecta una de argento.

228. Item octo laccios de seta nigra cum eorum aguglectis de argento deaurato.

229. Item certos alios lapides de corniola cum aliquibus frustis de argento minutis.

230. Item bursas duas laboratas ad aguglam.231. Item cinctum unum de seta et auro filato.232. Item frusta duo de saiduni villuctato nigro.233. Item frustum unum de cindato viridi et aliud de cindato

rubeo.234. Item cummiam unam de capitibus de seta et auro.235. Item tobaliam unam de seta imbordutam seta et auro cum

armis dicti exponentis.236. Item faczola sex de seta et cuctono cum capitibus de auro.237. Item alia duo faczola, unum coloris jalni et aliud albi.238. Item paria duo de alcanduri de seta.239. Item firmaglum unum cum quatuor perulis et quodam

ismalto in medio.240. Item channacam unam aliam cum certis [blanc] et liliis auri

ponderis uncie unius et carlinorum trium.241. Item anulos duos alios de auro, unum cum lapide ismiraldo

et reliquum cum quodam pecio unicorni.242. Item tobaliam unam de seta vetustam et certa vela catalanisca.243. Item tobaliam unam aliam de seta nigra cum listis de auro.

244. Item certa frusta de drappo de auro, cayulam unam de auro et curdonum unum de seta et auro filato.

245. Item certa alia frusta de cindato et tela et de cordellis et filo et cayulis.

246. Item barnusium unum nigrum barbariscum.247. Item bursam unam magnam de seta et auro filato.

______________________________

cccxliii. 1438 avril 3, Trapani; inventaire des biens de feu Fran-ciscus Ingombau153, au bénéfice de sa veuve, Elisabeth, et de son frère, Perus Ingombau154, tuteur des fils posthumes, ses héritiers universels; Ast, Notaio G. Miciletto 8588, fol. 29r-30 v; publié dans A. Sparti, Fonti per la storia del corallo cit., pp. 83-86.

fol. 29r1. Imprimis mataracia tria cum facie et butana de purpurigno

plena lana.2. Item paria duo lintheaminum alborum usitata.3. Item cultram unam albam magnam sutam seu laboratam ad

rete suctile.4. Item cultram aliam albam sutam seu laboratam ad rete parum

grossam.5. Item travirserium unum panni de seta et auro cum buctonis

sex de perulis et pindaglis de seta viridi.6. Item par unum de cussinectis panni de seta alba et auro.7. Item aliud par de cussinectis de camuca coloris celestis cum

buctonis de perulis viginti octo.8. Item par aliud de cussinectis albis isfilatis.9. Item dubleria duo nova magna ad unum toccum.10. Item guardanappos quinque novos ad unum toccum.11. Item guardanappos duos parum usitatos.12. Item manutergia sex et oritergia duo ad unum toccum cum

listis iserkis.13. Item tobalias […].

153 Francesc Gombau, marchand catalan installé à Trapani depuis 1420 au moins; cf. H. Bresc, Un Monde méditerranéen cit., p. 422.

154 Il apparaît comme marchand en 1421, sous le nom de Periconus, et il sera jurat en 1442-1443; Asp, Canc. 79, fol. 61r.

Page 160: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots974 975

fol. 29v […] de facie quatuor […].

14. Item cortena […].15. Item cultram unam albam usitatam laboratam […].16. […] duo de cuctono filato.17. Item cannas quinque tele suctilis […] ad unum toccum.18. Item cannas tres tele suctilis pa[…] pleg[…] ad unum toccum.19. Item manutergia sex grossa ad unum toccum.20. Item […] usitatum.21. Item toccum unum tele suctilis cannarum quatuor.22. Item toccum aliud tele grosse cannarum quinque et palmorum

sex.23. Item tobalias de […] ad unum toccum usitatas.24. Item manutergia duo grossa usitata ad unum toccum.25. Item guardanappum unum cum listis iserkis.26. Item dublerium unum usitatum.27. Item tocca due tele grosse de tuppis cannarum quinque.28. Item cultrichellas duas albas, unam sutam ad lacium et

reliquam ad rete.29. Item quoddam pecium cuiusdam drappi tele et auri vetustis-

simi.30. Item stracios sedecim fili de tuppis.31. Item stracios triginta tres fili de stuppa.32. Item stracios undecim fili suctilis.33. Item sexaginta quinque mannas lini barbarici.34. Item dimidiam pisam lini alexandrini.35. Item certas mannas lini gayetani.36. Item dublerium unum vetus.37. Item tobaliam unam de capite.38. Item gunnam unam virilem panni Mustuvileri coloris bruni

vetustam infoderatam agninis nigris.39. Item saccum unum virilem panni de Londres vetustum

infoderatum panno nigro.40. Item mantum unum virilem panni de Londres infoderatum

panno nigro.41. Item togam unam virilem panni de grana infoderatam in

fimbriis de marturis.42. Item diploides tres vetustas de fustaino albo.43. Item pecia tria et stracios sex fili de tuppis.

44. Item stracios septem fili de stuppa.45. Item stracios sex fili de mannis.46. Item uncias tres fili crudi.47. Item carpitam unam de lana155 cardata alba.48. Item rotulos quatuor de mannis.49. Item pisam unam de stuppa lini alexandrini pectinati.50. Item saccum unum cum quadam diploide de fustaino albo et

pari uno caligarum.51. Item conam unam cum eius armario et lamperio.52. Item stagnatas duas de piltro tenendi vinum et duas alias

tenendi aquam.53. Item par unum de sturmiis de corio.54. Item ensem unum.55. Item par unum aliud lintheaminum alborum usitatum.56. Item dublam unam.57. Item quinque dimidias dublas.58. Item dimidium florenum de Aragonia.59. Item florenum unum de Florencia et carlinum unum.60. Item arcubancum unum ad duas cassias.61. Item cassias duas magnas musiatas.62. Item cassiam unam de chuppo.63. Item cassectam unam de capitio de nuce.64. Item bankictum unum.65. Item pelles duas de marturis conciatas.66. Item ferratam unam parvam de ere.67. Item marczapanes tres albos.68. Item quoddam frustrum de munjui.69. Item plactellas duas de piltro, una magnam et reliquam

comunem.70. Item scutellas quinque et salcerias quinque de piltro novas.71. Item bacilia duo plana de ere jalno.72. Item bacilia duo cupputa de ere jalno.73. Item tafarias duas de vitro domaskino, unam magnam et

reliquam parvam.74. Item cannatam unam de ere romaniatam.75. Item candelabra duo, unum de ferro magnum et reliquum

parvum de ere.

155 Correction sur: tela.

Page 161: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots976 977

76. Item tiganum unum de metallo.77. Item cussinectos duos albos parvos.78. Item antelectum unum de purpurigno.79. Item saccum unum de lecto.80. Item trispos tres de lecto et tabulas [blanc]. 81. Item pilleos duos, unum de palia et reliquum de feltra.82. Item flaskectum unum de vitro domaskino et morassias sex

parvas de vitro domaskino.83. Item brankectam unam de curallo.84. Item tacias quatuor de argento ponderis unciarum [blanc]. 85. Item balistam unam quam Bernardus Ingombau asseruit

eundem quondam Franciscum accomande nomine habuisse.86. Item barrile unum plenum terragio de corallo.87. Item tenam unam et tenellos duos vendemeandi.88. Item vegetem unam plenam vino rubeo.89. Item vegetes duas vacuas.90. Item carratellum unum et quartalorium unum vacuos.91. Item lintheamen unum usitatum.92. Item bidemes duos albos.93. Item tappetum unum romaniscum magnum.94. Item tappetum aliud romaniscum parvum.95. Item bancatum unum flandrensem.96. Item sichum unum parvum de ere.97. Item coppum unum cum eius ventagla.98. Item mortarium unum parvum de metallo cum eius manico.99. Item caldaronum unum de ere cum eius coperchio.100. Item sartagines tres de ere, duas sanas et unam ruptam

parvam.101. Item spitos tres de ferro.102. Item plactas duas de piltro ruptas.103. Item scutellam unam de terra depictam.104. Item tagleria tria parva de ligno.105. Item buctiglam unam parvam de corio.106. Item corraciam unam.107. Item tagleria duo magna de ligno.108. Item carpitam unam albam catalaniscam de burra eum listis

blavis.109. Item cannistrum unum cum suo coperchio tenendi panem.110. Item cannistrum unum aliud magnum discopertum.

111. Item quoddam pecium unius chaloni.112. Item guardanappos duos et manutergium unum vetustos.

Un âne cum eius barda.113. Item quartarias quatuor de creta.114. Item segias tres.115. Item bancos tres.116. Item mayllam unam et sbrigam unam.117. Item travirserium unum vetustissimum plenum penna.118. Item mataracium unum parvum laceratum.119. Item tripodam unam de ferro.120. Item gradiglam unam de ferro.121. Item caldarias duas eris, unam magnam et reliquam parvam.122. Item focularium unum de ferro catalaniscum.123. Item candelas tres de ferro catalaniscas.124. Item cuncumos duos de ere.125. Item fuconum unum parvum de ferro.126. Item strapuntina duo de lecto servorum vetusta.127. Item lintheamen unum vetustum ad duas telas de eodem

lecto servorum.128. Item carpitas duas de eodem lecto vetustas.129. Item tabulas de abiete quinque.130. Item tabulam unam comedendi de cupressu et par unum de

trispis.131. Item mortarium unum de marmore cum eius manico.132. Item plactas de piltro quinque usitatas.133. Item scutellas de piltro septem usitatas.134. Item salcerias de piltro quatuor usitatas.135. Item taglerium unum de Malca de terra.136. Item cannatam unam de terra.137. Item dublerium unum et guardanappum unum vetustos.138. Item trispum unum parvum.139. Item tractos quatuor vetustos.140. Item stracium unum de filo de stuppa.141. Item bancatum unum.142. Item jarrectam unam stagnatam.143. Item ollas duas […]

Page 162: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Documents CCV-CCCXLIIIUne maison de mots978 979

Item similiter in eadem apotheca et in posse dicti Peri existentia et remanentia bona hec, videlicet: 173. imprimis ampullectas duas de argento.174. Item coclarellas undecim de argento, quarum due habent

manicum de curallo.175. Item buctonos quadraginta et dimidium de argento filato.176. Item taciam unam parvam et campanellas quatuor de

argento.177. Item virgam unam de argento.178. Item catinellam seu claveriam unam de latere cum clavibus

tribus et buctono uno de argento.179. Item fidem unam de argento deaurato.180. Item anulos quinque cum certis lapidibus et perulis.181. Item fides duas auri et catinellam unam de latere cum eius

aguglecta de argento.182. Item ismaltum unum magnum argenteum de cayula.183. Item lapidem unum vocatum granata.184. Item anulum unum auri cum lapide granate.185. Item anulum alium de auro cum quinque perulis.186. Item fidem unam aliam auri.187. Item sigillum unum de argento deaurato.188. Item anulos duos de argento simul juntos.189. Item paternostros de curallo quinquaginta novem et

buctonum unum magnum de curallo.190. Item fidem unam aliam de auro.191. Item sigillum unum alium auri.192. Item dublerium unum et guardanappos duos usitatos.193. Item par unum lintheaminum alborum.194. Item cannas undecim cum dimidia de fustaino et tela nondum

curatas. 195. Item cortenam unam de serico et drappo albo.196. Item dimidiam cortenam de seta et drappo albo.197. Item dubleria duo nova ad unum toccum.198. Item par unum lintheaminum alborum ad duas telas.199. Item lintheamen unum aliud ad duas telas cum ritichella in

medio.200. Item par aliud lintheaminum alborum suctilium cum

ritichella in capitibus.201. Item lintheamen unum aliud ad duas telas cum ritichella in

capitibus.

fol. 30r144. [...] palmorum quatuor.145. Item scampulum unum panni […] cannarum trium et

palmorum sex.146. Item panni de grana […].147. Item scampulum aliud parmi de Florencia coloris azoli clausi

cannarum [...] et palmi unius.148. Item scampulum aliud panni de Florencia coloris azoli clausi

cannarum quatuor et palmi unius.149. Item scampulum aliud panni de Florencia coloris viridis

cannarum quinque et palmorum quinque et dimidii.150. Item tele grosse palmum unum.151. Item palmos duos de fustaino albo cardato.152. Item palmum unum et dimidium de fustaino cuctunigno

albo.153. Item palmos septem et dimidium de dublecto.154. Item cannas tres et palmos duos tele.155. Item quatuor pecia de dubla auri falsi.156. Item gidudos, scilicet monetas Tunisii, tredecim.157. Item denaros de Caglari sexaginta septem.158. Item tarenos sex in pecunia.159. Item par unum de forficibus.160. Item par unum de saiolis.161. Item cassectam unam apothece.162. Item imboglia pannorum seu cammisias de tela quinquaginta.163. Item duo imboglia panni rubei ponenda ante portam apothece

pannorum.164. Item palmos novem cannapacii.165. Item saccum unum parvum plenum cuctono.166. Item cassiam unam magnam de abiete cum eius coperchio

incancarato.167. Item balistam unam de leva cum eius martinecto.168. Item carratellum unum cum certo salanitro.169. Item carratellum unum plenum usque ad medium de terragio

de curallo.170. Item gassirias duas novas magnas.171. Item rotulos viginti quinque cannapis cardati.172. Item cassectam unam plenam usque ad medium de bilictonis.

Page 163: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Une maison de mots980

Item similiter in posse eiusdem Peri presentis et hoc confitentis similiter bona hec dependencia ex societate predicte apothece pannorum, videlicet: 202. vegetes duas plenas vino.203. Item vegetes tres vacuas, quartalorium unum vacuum et

pecia sex parva lignaminis de castanea. Un carat de la madrague Palazzo.Vingt-trois cantars d’huile catalane.204. Item similiter ipsa exponens asseruit invenisse in posse dicti

Peri ac in eiusdem Peri posse remansisse et remanere pecia quatuor lignaminis cuiusdam rote molendini, certa pecia lignaminis pro dentibus dicte rote, nec non gulfaria tria de ferro de temone et perna septem magna navis que fuit olim Antonii Infavar, jarras duas catalaniscas plenas murga olei communes inter eandem Bectam pro se et quo supra nomine ex una parte et eundem Perum ex parte altera. Item similiter dicta exponens asseruit ad eius manus et posse pervenisse de bonis communibus inter ipsam et dictum olim eius virum bona hec, videlicet:

205. imprimis par unum lintheaminum cum listis de serico olim datum ad vendendum Muxe de Purfachio.

206. Item toccum unum tele cannarum sedecim parum plus vel minus pro cuius textura ipsa exponens asseruit solvisse tarenos quinque.

207. Item paria duo ocrearum talia qualia sunt. …

208. cassiam unam in qua est certa quantitas coralli. // [...]

_____________________________

Page 164: Geneviève Bresc-Bautier, Henri Bresc · 2016-03-02 · ccv. 1412 février 2, Termini; inventaire testamentaire des biens de Nicolaus de Arloctis, dit de Ciminna, au bénéfice de

Grafica e impaginazioneValeria Patti

StampaFotograF s.n.c. - Palermo

per conto dell’Associazione no profit “Mediterranea”Settembre 2014