DISSERTATIO ACADEMICAV

£oca quadam difficiliora' EpnftohvPanli ad Galatas ■

Exbibens ,,Cujus-

Fartis Poftenoris Secrionem Primarrr,-

Conf. Facult. Philof. lleg. Acaif. AboenfisrpublicQ- examinir ojfentnt''

fIOHANNES BONSDORFF,Lingyv. Sacrarum Docens & Amanuenh Confift, Acad

£r

G.USTAVUS JDOLPHUS BRUNOIT,-Stip, Segercrantz, Wiburgenfis v

ln. AudiU Mik. die 2 Maj. A MDCCXCVIII,

Horis ante meridiem confvetis_-

ARO..JE s Typis Fre^ncke llianis..

Cap. III: v. 15-18-AJVaOj;" y.ctrcc avffrQunov yeyoo, qxicrr ctvSgcctfs Ueiivfofievp

Siafjvjcp ovifenr cefyersi r, e-nihocroi^ceTciJ (rcc te A/SfoJ»/*------- <?j- kbrt '~X.Qi-.rv) tcvtc os Aeyco k. r. A.

Apoftolum, quum apud Galatas Evangelii traden-di gratia verfaretur, Lcgem Mofaicam cum

fuis ritibus penitus abrogatam docuisTe, qui e Ju-da?is ad faera tranfierant Chriftiana, ferre non pot-erant; & quamvis Paulo prsefente cithil tale fjgnifi-caffent, non tarnen poft ejus difceffum defuere, quimajorum fuorum inftitutis plus jufto adhaerentes, &propterea fervidiffimo in Religionern Mofaicam" ftu>dio acri, fidem docrrinae Apoftoli labefaclare, ritus-que Mofaicos novas doctrinae adfuere non vereren-tur. Contra eos igitur in hac Epiftola difputans A-poftolus, quae ex adverfariorum parte objici poffenf*& foierent dubia, diligenter refolvit, fuamque de ab-rogatione Legis Mofaicse docTrinam, variis argu-mentis , ' ex ipfa inprimis natura & indole LegutaMofaicarum petitis, communitam fiftit; quorum ne-

D> qu&

22que illud* fpernendum eft, quod katef in exereplo"cv&fWTnvw verfibos 15-38. propofitor in quq explican-do & quoad nexura confUtuend.o, cum delufi nobisvideantur Interpretes, noftra jam verfabitur opera.

Non quidem negatum volumus, particulam o.tys.c-in cujus vera & genuina notione indaganda maximaineft poteftas, apud Graecos Scriptores vim habcrcadverfativam, ita vt eommode Latinorum voeula ta-rnen, attamm exprimi poflit; eandera vero notlonemhuic loco inferre, neque fvadent Lingvae rationes,; necpermittit contextus. Hie enim verfus, quamvis cer-to refpecTu cum iis,qnse in oratione 'Paulina praeces-ferant, cohaereat, novam incipit argumentationem,-ita vt 6\JLo£<r, admifla notione adverfativa, non habeat,quo poftit referri. -- Neque ex noftra iententia vimhujus particulae affecuti videntur Interpretes, qui camtw: vel Latinorum, übi a majori ad minus fifc argu-mentatio, refpondere conjiciunt (ol)t **<*■ enim habebi-stLvoLKoXsrov,cogitatione faltern hoc moclo fupplendum:veS hominis ratnm pacTum nemo irritum deciarat,mult.o tninus pacJa Dei' cum hominibus irrita declararipoffunt. Taiem vero oLvanoKsTicLv , etfi Paulo hnud-Biiaqnaftl infoiitara, quin potius admodum- familia-rem, hoc in. ioco admittere, coiiiextus & orationis

feries,.

itt) GROTIUS in Annoi. ac! Nov. Teft. & FLODERUS-nofter io Verfione Svecana fek-ctorum ex Paulinis Epiito-lis locorum ; DitTertatiouibus Acadermcis in Exa-nien ii»vocata- P_irt, XV*

23feries, vt mox videbitnr, quam maxime recJamatCDubito etjam,an ex Graecismo probari unquam pot-erit, particulam of-twcr ita, vt tm: vel Latinorum re-fpondeat, adhiberi; loca certe Novi Teftamenti, qui-bus faepius commemorata particula occurrit, hancomnino refpuunt fignificationem. Qnod idem de lo-eo i Cor. XIV: 7, in quo praefidium huic interpre«tationt quasri folet, valebit (/3). Cum enim contex-tus loci laudati npertiftime prodat, voculam 6\jlm&v, 7. ad o-jTK K<it vjfjmv v. 9. effe referendarn, aliam ex-pticationem vix ac ne vix quidem patitur illud Qfiwcr,quam vt fynonymum fit t«: «Ws^, cvi faepe, ad fi-miiitudinern indicandam, ju/igi folet ro: o'jtw. Atquehanc notionera particulae ouaa, in noftro etjam Ipcoefle genuinarn, graves evincunt rationes. Dicat ve-ro aliq-uis, pro aycm inToco commemorato legendumelTe o'J.rfro- (i. g, ofvto(wcr) (y), adeoque interpretationinoftrae ex allato loco nullarn accedere vim, ne is qui-dem, cum omnes Codd. MSC. vulgo receptam tue-tmtur lecTionem, regulas Criticas fibi habet perfpe-cTas. Si iilo in ioco, contra Codicum aucToritatem,

D 2 tex-

(/3) Vim argiuneßtationis Pauljnas ita dedit FLODERUS1. c,: "ne res quiciem inanwuae, quae acl aliuc! paratie noafri-nt, quam vt fonent. &c tujniant, nlli funt ufui, nili di-ftmauui Sc fignifiC3ntem fonum dederintj quanto ergomJLgts hriprobandus efi iuanis vocum iir.pstus i-n Chri-itiauo hominc,"

(y) opvtr in utrociue ioco kgendum efie ceufent WHITBT& ALBERTI.

24textum. Mutare conceditur, nee in. noftro: mu.atio.-..nern quisquam denegabit; at neutro.in loco mutatio--ne eft opus, quoriiam, particula ojxoxt: apud profanos..Au6.ores.ip notione fimilitudinis pasfiin occurrit (_f).— Quamigifcur particulas* oilw. vindicavimus flgnifi--cationem, Lingvse genio non repugnare,, ex ailatisconftare arbitramiir; cam contextui quoque optimeconvenire, jam.erit demonftrandum. Contextus. ve-ro fine omni dubio poftulat, verfum 15, quocompa-rationis idea continetur, ad verfura 17, qui conclu--fionem involvit,.immediate effe referendum (s). Com--ma autern 16. quod attinet, parenthefeos loeo haben-.dum. exiftimaraus,. quem interponit- Paulus, ratione.-objeclionis ab adv.er.fariis, fuis exfpectatae , cvi, nememoria Apoftoli excideret, ftatim refpondendum ju-dicavit (%). Poterant nempe Judaizantes exemplo,,quo ad fuam.rem. confirmandam ufurus jam effet A->.

pofto--

(<f) KYPK.E (iu-Obferv. Sacris) plura collegit exempla.(<?) .Quod ftatuit Vener. KOPPE (in altera,Ed. Novi Teft.)>,

exemplum.: fuperius (v.. 15), cpmmate .16. transferri adpromisfiones Dci Abiahamo bictas, atque particulam <fg,per fimiiiter vero. effc vertendamj id, fi vel, maximeLingv_e ratioriibus effet cpnfentaneum, repugnalite tarnen.,lpci contextu, app.oban non poteli..

(£) Hujusmodi parenthefes.apud Paulum faspe funt obviae,.,nee a ftilo " abhorrent; Epiitolari _ in.o-ipfa illa particula<?., quemadmodum etjam ytxq,. fcepisfime eft indicio, ca.quae fequuntur,. per transenuam quafi^ in orationera Pau^-l\nam irrepfiffe, .

25opponer.e., rp. S7rxyys7<j,wj tb A&pxauf fe~

cundum Scripturam veteris Ttftamenti, ad judivos.f,.Tovcr vtto.. vouqv: 0v.T0.t7 tanturn p.ertinere,.. feq.ue, adeo,,cum ritus obfervarent-Judaicos in; ufum, eorum la—tos, nulla r.atione effe reprehendendos„neQ dicipofte,.,eos hac vice-irritam. declarare -rw moLyysXioLv. Apo—ftblus igitur nofter, quumj ha?c-fibi objicL pofte vide—ret, mox locum Veteris Teftamenti. (Genef XXII :1%) (</)), ad quem recipiebanfc fe aut recepturos- fore-credehat, quoad genuinum fuum fenfum. eruit,. fcilicet.ro.:.yi. non, efle int.elligeudum de-pofteris Abrahaml;quibusvis, adeoque ad ■Judseos non efie reftringen-.-dum, fed de uno ex pofteris ejus, oV (pro d) £«*.- %si---SW. Q). Hac. vero. parenthefi interjec^ta.. facdum. fuit^

D 3.. ut-

(>?) Daus promiferat; Abrahamo j, omnes terras " gentes" "Q:;(Genef. XVIII: 18.)veL**p (Geneh.Xll; 3.) vel.sp. .a;(Ge- ■

nef, XXJI: 18.) feliccs; futuras* in iisautem formuiis nulla;eft quaerenda. diveriitas, Adlocum vero Geneh.XXll: 18...Paulus, hie inprimis. refpexi.ife videfur,

($; iitGrammaticam loci Moiaici ■ iuterpretationem-paulinaiiij,quoad. vm.fuarn, piobandi . non . eit fubtiliter adeo in-quirendum, Paulum quidem fugeie non p,otuit, HebrasorumJ,**is, cvi refpondet ro: <rT-r.f/.ja 2 .etjam de omnibus pofte-ris (cfr. Genef.. XV: 18.. XXil: 17),collcdive ufurpari.Quo fenfu npud ipfum 1-aulum Rom., IV: 15.. occurrere.animadvertimus , nee. unquam in plurali: forma,, niii ad..lemina. frugum. indicanda: (1< Sam.. VIII: 15.. adbiberi 3.,a.tque adeo locum illum " Moiaicum,, Granimadca,. non ob-ftaixte. ratione,de poiteris. Abiahami, ppile. in.teUigi._; at~~

26ut Paulus, cum ratione rs: otxocc, quod in verfu 15:praecefferat, fcribere debuiffet ot/Tw xctf 6 vo\iou o\jy.

dxvgoi x. r. K- 0), neglecTa conftrucTione femel ince-pta, ad exemplum illud &v&goothvov, a quo vis argu-menti pendebat, aliter redire non poffet, nifi formu-la tBto th Ksycr. (x), quse in oratione Paulina frepehabet vim continuativam & explanativam, vt recTe

ad

tarnen, cum locum de uno quodam ex pofteris Abraha*mi inteHigendum juberet Pauli divinitus quafl informataniens, id neque genio lingute refragante, locum cornme-nioratum, quem e Grasca verfisne populari uteus indu-clione ailegavit, aliter explicare riec potuit nee debuitApoitolus, quam de Chrjfto, ipfo quidem ex Abrahamonatales ducente, cujus beneficio ielicitas ilia promiffapoffet obtiueri.

(d) Hanc paulo accuratiorem verborum continictionem ob-fervat Apoflolus Rom, VI: 19, quera locum, utpote exquo multum lucis nofirse adfertur interpretatioui, hie ad-fcribere placet: Avßeso7tivoy Aeyos, <J«x rrp atrbeveixv. rtjtr

o~ciP%c<r vjxoov, '-fi^ffTr.e yxq 'naee^trare rx /u_A>j *£ao>v HovAxrr< av.otßccetTiX Key rt\ avcytix cia <xvopaav} cvrco vvv 7tscect-

k. r. A.

(k) Fonuulam liane ita dedit ERASMUS in paraphrafi.Sed vt pvopofitum eonferamus exemptum. -—" Poterii: et-jam, lingucc ratione ialtem non obitante, formula rovrt}e Aeyoo expliea.i, qu.aii eff.t hx vel 7txex\ Vel etjair*,xara rovro <.. Aeyoj, propterea quoqtte , ita quoque, velpari quoque jure fiatuo &c, quod eodem fere recidit ac£vtm KXt,

27ad i Cor. i: ra. obfervafe pAPHELIUS. Hinclocum omnem ita vertendtkn, eile judicanus : "Fra-tres! exemplo e vita commirai defumto ad mearalern 'illuftrandam utar (a). Quemadmodum ne-

mo ratuni femel pacium (_.) irritum declarare pot-eft

(A) Hanc phralin optime expresiilTe nobis videtur ED-VARD, cujus verba in veriionc Theotifca Operis An-glicani ita translata habemus: ''Safjct Itttd) Jtttt etld) (XUSHt ueberemftimmunt. etttee? qcinetncn bet>fpielc^ mmenfcylid)en fad)en reben im§ fc|luj.en,

(?) Qu* Teftamenti notionem vocabulo <j.£-£h-:..<" tribuunt In-terpretes, neque ad loci contextum, nee ad argumenta-tionem Paulinam, quae in eo eft, vt exemplo quodarr.iHuftret, Legern Mofaicain, utpote rtj eirxyyeAicc multojuniorem, hane non pofle irritam declarare, adtendnlenon videntur. Cutn enim Teftamento femel inftitutOj.novas conditiones addere, imo ipfunj Teftamentum irri-ium declarare, in poteftate iit teftatoris, eumque adeo,übi plura ejusdem hominis exftiterint tefiamenta, ad fu-premum iilud inprimis iit attendeudum j hac admiffa iimi-litudine,, contra omnem loci contextum & Pauli fentien-.di rationern fequeretur, ut ¥ eunr Deus utriusque Tefta-menti, fc. rtjcr eTrayyeAiaa &- Lesis Mofaicae iit au_.org,huic jnprimis effet reipiciendum. Porro, cum Deus iitTefiator, & Teftamenta non niii morte Tefiatoris fiantfata, etjam inde efficeretur, neque Legein, Mofaicam^neque prormsfiones Abrahamo davas, unquam poffe ra-tas declarari; quod guam abfonum rh, nemo non intelli-git, — Neque promisii notionem vocabufo tfta&tixt} h. l,ypropter adjc-tum Epitheton xekv§ccptevt\ , vindicaxe aude-

28*eft aut novas conditiones ipfi addere (v} (tenendurtivcro eft:, prorniffionem Abrahamo datarn, ipfi folum &proii ejus fuifTe entmtiatam; non enim Seriptura di-Cit: "& pbfieni iuis" quaii ferixrb efiet de pluribus, fedde uno, "& profi tucc" , qui eft Chriftus); ita jam e-dico, LegetrJMof-icam, quippe quae quadringenta &triginta -anrios . poft Abrahami tempus lata fuit, irri-tam non p-ofte declarare promifiionem ii!aro, refpecTuC'iriiTi, dnturn Abrahamo" -(£). Qua quidem rationedi-fficukat?S,i hj qnas offenderant Interpretes, dubii,quo difquiiitionein illam Pauiinam de ffmPjjLix&to &■fjZcgacrjTi referrent, optime toili pofie nobis videntur.

Setl anfcquam locum huncce mittamus, de com-'putatione annorum CCCCXXX, quos inter prornis-iicnera Abrahar.no fecTsrm & promulgationem LegisMofaicse interjicit Apoftolus, non nihii erit nobis di-cendum. Hirac enim annorum numerum, aucTorita-te textus Hebraei Exod. XII: 40, ad exiiium Ifraeli-

tarurn

_uus*j quare vulgari fccderis fignificationi adht-rere tu-tisiiinum eit, quaniquam certum quoque iit, <|.«,&jj*mj. Sc(7rctyyeAixv vt plurimum eiie fynonyma, Cfr, A£t. III:25-, cum ioco noilro.

(v) ETrtSiaraTo-erxi, quemadmodum eTrireAetv comm. 4, re-fpicere videtur judaizantes, qui ritus Mofaicos do-trinaeChriftianae intexere ftuduerunt.

■(>_.) 17. hcec latet iententja: ita neC vobis cdnve-nitJ. Ritus Mofaicos dn__finre adfuere Chriftianoe, Sub:ffltxyy'sAi%'obfcurius indicatuf' ipfe Chriftiamsmus,

29tarum JjEgyptiacum proprie effe referendum,' eoqaiijpacTo multo ampHus temporis fpatium inter Abra-hamum & Mofen conftituendum (0), conjecTura eft m.Summis aetafcis noftrse Interpretibus (tt) adoptafca ?

<quse quamvis veri quadam fpecie fe commendare vl-deatur, ukeriori tarnen fubjecTa examini, omni pror-ius caret probabilitate. Igitur pauca de commoratio-me JJraelkarum .in JEgijpto.

£ Locus

((.) Annis nempe 215, quos ab <exitu Abrahami ex Ur fiveCharane (ex quo computatio Paulina inftitui folet), admigrationem Ifraelitara.m in iEgyptum effluxiffe inter o-«jneis convenit (collatis Cenef. XII: 4. XXI: 5. XXV:26. XLVII; 9.), fi annos commorationis in ./Egypto 450,adjeceris, longe majus temporis intervallum ex Abraha-mi tempore, cum terram peteret Canaanream, ad latasusque Leges Mofaicas._ nimirum 645. annorunij habebistransa.-tum_

(t?) Venerand. KOPPE fingulari Programmate, Goettinga:1777. typis expreffo, efficere ftudet, Ifraelitas non 215annos, ufc vulgaris fert fententia, fed 430. annos in M-gypto effe commoratos, ejusque opinionis acerrimus de-fenfor & propugnator exftitit 111. MICHAeLIS, qui inrecenfione programmatis, Bibliotheca. fuas Orientali part,XI. inferta, Koppianam fententiam non folum novis cin-xit munimentis, verum etjam, quod mirandum, hypothe*feos probabilitate captus, inventionis gloriarn fibi vindi-care fummopere eft follicitus. Quorum veftigiis pofteainftiterunt DATHE in pentateucho, ROSENMiiLLERjn Scholiis ad Nov. Teft, & Filius in Scholiis ad Ve.tus Teftamentura,

30Locus quidera Exod. XII-: 40, ft vim verbormn"

Mebraei textus. fpetsl.es,.. prima fronte Koppianam fen—tentiam-tueri videtur; repugnantibus■ vero tabulis Ge-nealogicis, innurnerisque aiiis circumftantiis, quaetanti temporis In iEgypto commorationem Ifraeiita-rum plane impoftibiiem arguunt, Hiftoria Mbfaiea vix:ac ne vix quiden.' manebit inconcufta, nifi textumHebraeum loci laudati, ad exemplum Codicis Sama-__tani.& Verfionis LXX, fabeodem-numero peregri—nationern Patriarcharum in terra Canaana-ja .compre--hcndentium (<p), explicare vofueris. Sine uilo enimapparet negotio, feriem generationum fiib* commora--tione Ifraelitar.um in iEgypto, qualis in.Libris Mofei-cis legonda exftat,.. ad' complendos annos 430. mini-nte fufficere; cujus rei ilhiftre eft decumentura^ an»nos Mofis 3-0, cum Ifraeiitas e__ iEgypto-educeret,majorumque fuorum ufque ad Kehat, qui puer-fal-tem cum. Patre fuo Levi & avo Jacobo iEgypturrrimmigravit fGenef. XLVI: ir.), in fummam fubdu-Ifos, ne turn quidem ukra numerum 350. excurrere,multo siinus fepkis commemaratum-numerum 430.

poffe

(f) Ita en-im luibet LXX fecund,- Cod, .Vatticanum: r\ <sa-v.,otroiv.'i\aia rarv vicov- Ia?o>-ii?\~ i)v ■/.arormjiav': cv ftf'ttiPfititT»*&j cv y-i) yyvctctv, er:- Ter^ctv.caiocj-Agi^ TqiccKovrrn (fee, A-iexandrinum: fv 'nctigxKtpoov ctvroi y&j ci 7rocreqerr ctvroov).Sastiaritanus vcro ita- T?n DrYi-aS-il >NY&>m iXD iw3 '0«2 wb

31■poffe -eonftcere (Exod. VI: .i6-_:o.) (u). CorijioiufTtquidem laudati Interpretes» plures generationes irjtabulis ■Geneaiogicis a Mofe .contextis, ad morern Q-rientalium, in Hiftoria, qnoque Evangelica confpici-,endum, deficere; ■Quonam vero vel fpeciofo argu-mento, generationes quasdam inter Kehafum & Am-.ramum Mofis patrem., qtiod volunt luterpretes, omis-£as efle probabile reddetur? Certe ejusmod-. lacunasnulla pr»rfus oftendi poflunt ■vefti.gia, quin potius exakera parte certum eft, onsnia, etjam leviflima Ge-nealogiae Mofaicae rnomenta, intimo fecum cohsererenexu. Percurre .qusefo fine omni partium ftudio i-pfam Hiftoriam commorationis Exod. Cap. 1. , & adifidem pronum erit, non adeo magnum fuiffe interftl-tlum inter Jofephi obitura* & Mofis nativitatem. jNar-rat enim Mofes, Ifraelitas, exftinfta familia Jacobl,numero & multitudine vehementer auelos fuiffe';&propagatos, Regemque iEgypti, qui Jofepho mortuothronum occup&verat (r), hacde canfa .& ne Ipfi a-

E % liquan-

(er) Per fe vero patet, ex allata annorum 550. fumtna haudpaucos annos., quos filii cum patribus vixerant, detra-hendos effe; etenim improbabile eft., imo abfurdum,quem-que horum Patriarcharuttt ultima fua & fenili astate li-beros procreatTe, quin potius viriii fub setate hoc conti*giffe ftatuendum eft. Cfr. PETAVII Rationar. Temp. P.11. p. 99. feqq,

Fuit Joiephus., cum propter fomnia interpretandi facul-tatem, ad J-rsefefturam iEgypti a&ijioveretur, anaos »a»

32Bquando de Ifraelitarum numerofitate effet'metuen~cfum, ad Ifraelitas quovis modo vexandos fuiffe ad-dvuftnm; atque eodem regnante Tyranno, nativitatem;Mofis incidifle, ex collatione primorum Exodi Ca-pitum admodum eft probabile. Quare ne veri: qui-dem ftmile eft, generationes quasdam effe praetermis-fas. Nee facile nobis perfvadere poftumus,. Mofen,in. Aula Pharaonis, übi magnam fuae .gentis fata co-gnofcendi- copiam- habuit, educatum, in Genealogia>Paterna defcribenda adeo fuifte negligentem,, vt neeapita quidem paternae familiae curae haberet diligen*tlus recenfere., Et nonne Mofes, qui 215 annorum.fpatio tres tantum generationes inter Abrahami voca-taonem'&_ Jacobi egrefTum. E Canaan.e, numerat. sequeu '

■ fide.

tus triginta C.Genef..XLl<: 46,*), & exadis- poflhinc fepterraannis- fertilibus duobusque fterilibus, Jacobus ./Egyptumirnmigravit'. Annis igitur. quadraginta 5. quos adVentanteEatre habuit JofephuSj.de fumma. annorum. vitae, quatnad 110. ufque- perduxit,, fubtrattis, efticitur,. Joiephumpoft Patris adventum feptuaginta. annos in iEgypto trans-*cgiffe, fub.quo fempore benigne adinodum, excepti erantHraelitaj^ fine dubio. propter Jotephi in _Egyptum immor-talia. merita. Mortuo> vero. Jofepho ceterisque Jacobi fi-His, e quibus- tertius, ordine,, cvi nomen Levi,, vitamfuam ultra fata. ceterorumextendiffe videtur. (viginti cir-e-iter annos Jofephum.fupervixit), novus ille in iEgypto.exftitit Rex, quem,. quia J-ofepbum non noverat, juyen'\~-\\ fua setate ad. honorem. Regium fuiffe eveftuin. probabi?-le.eft.

33ffde' dignus habendus eft, cum quatuor generatibnes-ihter Jacobum & IVlofen. eomputaverit? —- Urg.ent.vero tantopere viri docti,, omnem omnino- fidem Pu<-perare, Ifraelitas 215«. Annorum intervallo, prout vul-garis fert opinio, ita accreviffe, vt ex Septuagintaviris Migypmms immigrantibus exfurgeret numerus600,000 virorum aetate militari,, cun. fedes repete-rent majorum fuorum Canaaniticas, airque veS eo exeapite psobabile vider-i,. Ifraelitas- per 430:. annorum.fpatium, fub quo in tantam. multkudinem commode& fine miracuio excrefeere potuiflent, in iEgypto re-vera fuifte commoratos. Sed ne fic quidem labefa»clatur, multo minus tollitur vulgaris fententia., Prae-terquam enim quod inllgnem illam & plane extraor-dinariarn Ifraelitarum propagationem*, ad Divinam.promisfionem Abrahamo datar- &. filiis ab eo proxi-me defcendentibus repetitara (Xienef.. XI.II: 15,. 16;XXVI: 4- XXVIII: 14f revocare conveniat,, cujusnei oblitus. videtur MICHAeLIS(y),. quam vero Mo~

E 3: ies-

(11) Eonit MICHAeLIS,. Ifraelitas', fr fides vulgari cojnpu...tationi habenda,. anno quov !s XV o numero f iiffe dupli-catos,, tnoxque fuhjungit: "nUtt tfl .ltmr ytefc (>c. ttetJ*-fcop.pe.unfl) ntcfjt fd&(e<#tert"tn_.e> unn\ootf), unt> idj Ijaf*te.ntir haifpktt t\\\t4 fofienet>er nod) grofern uu-mtl)vunq in eint.elnen- famUien- .u; meiner berufugttn^iv fomten onaefdngenr cdfcin mas. bti) cinfjefnen faV>--ttllieu als auj. efor6erdHa>er faff e'ntrttt, tfV &ep* einero-fij.ug.en; volf. ttld)t p txmx'-w£'., Qu^d propagsuio %i?

34$eS ipio haud obfcure Exod. I: 9, 10. 'dernonftraf |<s-.-fepho motfcua effecTui datarn fuiffe indiesque impler|familia ccrte Jacobi /Egyptum appcllentis, quoad ier-vos & ancilias erat ampiiffima. Conftat enim.Abra-iiamum itinere fuo /Egyptiaco, quo fe, cum familiaiua Cbarane jara acqnifita (Genef. 12: 5.), faniem e-vitaudi gratia contulerat, propter uxoris fuae pulcri-"tudinem, Regis Regnique Procerum liberaiitate ma-cTatum, fervorum & ancillarum, ne dicam pecorum& armentorum copia admodum divitem hinc difces-fnTe (Genef XII: 14. ieqq.), eumque, bello cura Ke-dorlaomero & Regibus ei adfoeiatis non ita multopoft infequente, trecentos & duodeviginti vernas inarmis exercitatos in aciem vaiuiffe producere; quasomnes facultates, Abrahamo mortuo, in filium lfaa-cum haereditatls jure fuiffe translafcas Hiftoria itemteftatur Mofaica (Genef. XXV: 5.}. Tantarn verohaereditatem cum magis magisque temporis lapfu au-xiiTet Ifaac.us, ita vt Philiftaeis, Rege ipforum Abi-melecho id confitente, longe potentior jam geftimare-

tur

.eiitarum non fuiflet extraordinaria. -— Neque Conftathie calculus, ft rem rite perpendas. Vix eninj quartarnautquintarn popr.li partern conficere folent, qui aetateiunt militarij itaque, cum Ifratilitse iEgypto egredienfesnumerum confecerint 600,000 peditum, efficitur, totiuspopuli fummam ad trecentas prope capiaim myriades fur-rexiffe. Cfr. HESS ©efc&ic&te ker %WX%W 4 H%I9anfc 2;t.r ®u§ %t& g&p, p, 133.

35rur (Genef. XXVT: 13-17.), eeirt.ifiimurn prope eft%.Jacobum quoque ((p), praeter fervos & ancilias iaMefopotamia comparatas (Genef. ~KX.XII'J.6. colh Vv74-18 )? infignem fervorum catervam , poft obitura-Patris, fua forte aeeepiffe." Atque his fervorum fti~patus cohortibus, quibus etjam ad innumeros familicefoae greges ducendos indiguit (%); in ./Egyptum cumiiliis fiiis & nepotibus, fine onstii dubio defcenderat'Jaeobus; unde nee mirum videbitur, Ifraelitas, quo~-rum in numerum fervi quoque, utpote circumcifio-nis ritu civium jure, quamvis non pleno donati, -ac-cenfendi funt (^), tarn exiguo temporis fpatia,'perquatuor fcilicet generationes, quot a Jacobo usquead Mofen effluxiffe Exod. -VI: 16-2®., in^

tan»

(£i);E.avus namque, ad vindidiam de fratre Jacobo, obprasrepiam fibi Patris benedi-tionem, fumendam, Patre i-pfo adhuc vivente,.cutn quadringentis hominibus i. c.fervis obviani venerat Jacobo e Mefopotamia redeuntiiGenef. XXXII: 7.

{%) Quantos gregesolim habuerint Orientales. ,vel ex JobtHittoria videre eftj habuit namque is feptem tnillia ovi-um,tria millia camelorum, quingenta paria boum, quingen»tas " afinas, & (proinde) cop.ioiisiimam fervorum familiam.cfr. Job. 1:3.'

(Sp. Abraliamus feipfum oirmesque mares familios fun_, fi-vefervi eifent domi nati iive pretio emti, circumciderat^.idemque face. mos ex mandato JchoVEe, ad ppfteros-quor<rme traniiit Genef,- XVII»

36itaEtam excre-vifie multitudinem. Cni argunientandirationi veiuti cumulus accedit, terraffi /Egyptiaearaantiquiori inprimis tevo fuiffe ftTtililliraam & popn-iofiffimam (w), probabileque videri, fangvineos uxo-yum, quas ■■finguli filiorum IfraeT extra famiMam pa-ternam duxerant, /Egyptum five mox cum JacoboimmigraiTe, five fucCedente tempore poflea appuiis-fe; vt taeea-mus, veri effe fimiliimum fervos & fer-vas haud paueas jure conjugum doraii m faraiiiasIfraetitieas fuiffe inyecTas. Finge igitur, duo aut triamiliia fervorum & anciilarum, Jacobi familiam in /E--gyptum defcendentem fecutas, (quod, nt ex dicTis con-ftat, improbabile non eft,) & intellecTu facillimum e-rit, quod IfraeTitee eadem proportione, qua ColonosAnglicos Americae Septentrionalis propagatos tefta-tur MICHAeLIS Biblioth. Or., annorum 315; incre-verint fpatio. Quibus pofids, corruit quoque fufpi-«To, cvi pertinaciter adeo inhaeret V. KOPPE , im-pofiibile plane e-ffe, pofteros Kebat, quamvis in qua-tuor familias diiTecTos, tempore Molis, numerum o-cTo miliium & fexcentorum virorum, qui menfemexceiTerant, confeeiffe. Imo Levitarum numerus, vtex cenfibus eorum (N.um. I. 111. XXvT.J coiligere ti-

cet,

(it) Teftes hujus rei^ prodeant Auftores Gra.ci & Latini,quorum teftimonia exhibent J, Franc. BUDDEUS HifiEccief. Vet. Tefi. Tom. 1. p. 459 & 60, &ROSENMiiIJi^R Scbol. ad Fet. Teft, Exod. \\\.

37(*oet., refpe&u ceterarum tri.buum valde erat exiguus;<cujus rei vt plures effe poffmt rationes, gravisfima ta-jnen videtur, Levitas, utpote Tabernaculi rainifterio.occupatos, a vita abhorruiffe paftorali.

Argumentis igitur intemis, fi ita loqui fas eft,ab«"undeut nobis poUicemur refutatis, de externis illis^ad qu_e fe recipiunt Antagoniftae, paucis quoque nosexpediamus. Provocant ad aucloritatem FL. JOSE-PHI, Ant. Libro 11. Cap. IX. comm. i. Ifraelitas perquadringentos annos (numero rotundo pro 430.) mt-feriara in Mgyx^tQ expertos perhibentis (._)> fed nt-fcil inde roboris acf nervorum fuse fententiae accederearbitramur, JGSEPHO ipfo ejusdem Libri Cap. XV".tomm. 2. hunc fuum .errorem corrigente (j3). JOSE-PHUS in Antiquitatum Libris oonftciendis, feriemitarrationis Mofaicae, multis iicet ex fuo ingemo in-fperfis & aliunde coileclis, preflb quafi pede eft fecu-tus,ita ut locis nonnullis translator Mofis, isque mi-nime infelix, jure pofiit cenferi; hincque faftum eft,ut, cum.ad Hiftoriam affliftionis, Exodi Cap. primo

>F occur-

(of) Kai TsreaKctrioov pev erw %ecvcv , inquit, eiri ravranj d.?*-vvtrav raitr ra?<,ai7rcoe<,ai<T'avre(pt\cveiYJW yae ci jj.ev su-yv7rriot, roi<r_ 7rcvoi<T e^a7roKe<iai tcvt i7ear\hira<r BeKovrecr,

(/3) KareAi7rov o'e , inquit, rr\v aiyvTTrov /utjvi Tiejj,-7TTr! xctf oexarti xara <TeAr\vr\v, jjtera err\ Teiaxovrx H&j re-"reav.o<ria r\ rov Tteoyovov q/Aw afieapov ei<r rr\v "%avavaiavfASfff' T-r\<T 6s laKojßa eier rt\v atyvmov ye-vc+tevr\<r, oiay.c<jici<j Tteocr ra<J hv.txTtevre evmvrotcr v^eecv.

38©ceiir-rsntem;,, loco a fecus fentiefltibus cornmemora-to enarrandam perveniffet, memoriaque tenerer> Ifra~elitas, juxta oraeuium Genef. XV: 13. enuntiatum,ab ipfo autern Ant. fji.br. fL Cap. X. comm. 3. maleIntellecTum, quadringentorum annorum intervalio in/Egypto- fervituros fare, huic tantisper acquieverifcomputandi rationu Übi vero idem JOSEPHUS,praeeunte narr.atione Mofaica Exod. XII,, de exitU;Ifraeritarum ex /Egypto verba faceret,- inteliigeret-*que, fortasfis ex verfione LXX, quam faepiffime con-fuluifle videtur, annos 430;' Exod". XII: 40, ab- introi-?:u Abrahami in terram Canaanaesm juftis de caufisefte- numerandos, fatius duxit, textum loci Hebraeutßenodare, prout Ant. IJb-. Jl.Cap. XV. comm 2. (quenilocum interpolatum efie fruftra conjicitur), facTum eft».quam Leftores fuos, quomodo anni illi effent com-putandi < incertos relinq.uere. ConGedendum igitureft, JOSEPHUM: olim, quidem,- quadriagenfcorumannorum in /Egypto commorationi. inclinaife, quodex 1. c. evincitur & ex Bifk'.. Ejus< de Bell. Lil\.V\. Cap, IX. jf. 4. uiterius confirmaturj. kd calcuioillo poftea reducTo, per.it vis atcfj&e nervus probandi,.,quem apud JOSEPHUM-deprehendiffe fibi- videntur

fententias;adverfarii.'(y). — Reliqua- deniqueute

<%>}} Quod> ad locum JOSEPHI de Bell. Jud, L. IV[ C.IX..|v 7., cvi mvi.um: quoque tribuit'. MICHAeLIS.>, attinetj.a's_. hia.' quJdfem: recenieri- meretur».

39ut leviter perftringamus ■argurnenta.. loeus ille Jniet»pretum difcordia vexatislimus AcT. JJI: 20, quem ;nteftimonium op-ioionis futae ita interpungendum & ex-■plTcandum cenftt V. K/M JPE, vt anni 450. ibideraoccurrentur, de migranone Ifraeiitarum in /Egyptummtmerentes, comnH.dior.-m tix ac ne y.x quidemadmktet intetpretationeir. VETSTENIANA itla abIfl, MICHAeLIS poftmodum adornata., qua feiiicetanni ilii 450 ad Juoicmn Epocharn toti quanti refe-runtur Q). ACHIORIS Vero v. 10. dequa-dringentorum annorum in /Kgypto commorationete-ftimonium, li mod-o vera eft le_.io (Alexandrmusqnippe annorum numerum c, 1. non exponit), leveadmodum efl &j ex codern fonte, unde JOSEPHI ineandem rem teixtmoma promanaff- fupra indicavl-mus, derivandum. Cum enim oraculo Genef. XV..*13. prasdicfum efle£, Abrahami progeniem in terra a-liena quadringentorum annorum intervallo peregri-naturam fore, fervitumque & affli6iiones paffuram^gui temporum rationes exajptius mire grave ftbi du-xerant, in cam facile adducebantur opinionem, an-nos illos ad commorationem -^gyptiacam folummo-do effe referendos, neqtt<° textu ipfo Hebrseo Exod.

F * Xlh

O) Cfr. MICHAeLIS Animadverfiones in Aft. XIII. 20. &]. Reg. VI. L; ii.primis vero Epiftolam ad SCHLOTZE-RUM mifiam, in Coiledionibus Gottingianis (©Qtttng."tyts l3.ag'.-.Jttt) obviam.

40%tt: 40. eoimm ex mente hanc renuente interpre.a»tionemj verum re&e ad locum Genefeos obferva^t-.onnulli, tres Epochas, peregri.oationis nimirum Pi-feriarcharum in terra Canaan.s.a, fervitutis Ifraelita-rum in .Egypto usq\*e ad mortem Jofephi & fratrum,j& denique af-li&ionis usqne ad exitum,- indigitarhAbrabamuS enim eum filio fuo & nepote Jacobojux-ta oraculum hocce Divinum, pei-egrinus vixit in ter--ra promisfionis (&); ex quo autern Jacobus Mgy--ptum app-uliffet, Abrahami progenies in ftatum fervi-t-utis & mox affli-tionis redafta ,: unde tarnen quarta^generatione (£), quemadmodum oraculo Genef. XV?13-16. praedi-S.um erat, emerferunt^

Appa-

(O efr. Genef. XVII: 8,- XXI: 23, XXIII; 24 5 XXVI: 3',-XLVH: 9: Ebr: Xi: 9.

("£) Omnem quiderri moverunt lapidem MICHAeLIS itt Sup-pfern. Lex. Bebr. p. 429. & ROSENMüLLER &M. ads

Genef. XV: 13-16, vt ex ipfa notione vocabuli *Yrtde longiore temporis duratione 1. centum annorum fecu-lo, inferrenfr commorationem quadringentorum annoruma Jacobi itinere in JEgyptum effe nuttierandumj-. fedfi velmaxime daretur,-*Yn valere fecnhim <■:■ terminum tarnen,i quo oraculi Scriptor hos annos (per rofcunditatem 400pro-430.) eomputandos voluerit, absque omni dubio- A-forahami oetatem conftituere fas eft, Etenim fub hoc tem»-poris Intervallo ciare admodum coniplecritur Moles, nonsnodo fervitutem /Egyptiacam, Verum- quoque peregrina.tionem in terra C?.naan?sa, Quod vero attinet ad D^l *?_%.$>alam eftj, hanephraim perpetuam aniiorunv ic invi-sem

41Apparet igitur ex ha&enus di&is, commoratlb*

Slem Ifraelitarum in iEgypto, ad 430 annorum fpa>tium nulla ratione poffe extendi, quinj fpotius dimi-diam tantum hujus numeri partern ibidem fuiffe con-fumtam, atque adeo computationem Faulinam ad ra-tiones Ghronologicas, hoc quidem in loco effe exa=-.Rifiimam, nihilque, quod temporum offendat feriem,eontinere. Cave tarnen credas, textum MebraeumExod, XII: J4O. mntilum effe atque ad rsit: 0 & Sa-maritanum, qui fub eodem .numero peregrinationemFatriarcharum in terra Canaanaja eomprehendunt (1,),

"__■ n-_. 3 relti".

fubfequeatium feriem innuere,, atque proptcrea poffe cunrLatina phrafi: fecula feculorum penriutari-, uttde tameri*-non confequitur, *ft"l de feculo centum anr:Oi*:um effe in-telljgendum,. ut putat MICHAeLIS /. c. Bibi, Orient,-

(*■*>.) Concedimus libentery Chroi-iologiarti rwi>: 0 & Saman»-tani', in tabulis Geneaibgicis ante & poit dilir/itm. tasque"ad Abrahamum, fufpedtaitt Vidferi, quod ditlindte dcmon-itrav.. 111. MICHAeLIS in Comrrentationibus: de Cbro-nologia Mojis anie dihivium: & a diluvio ad Abruha*mum, Syntagmati Commentt. infertis*, inde tanien non-fequitur, nullarn fidem eorum teftimonio,» cvi ne*.]ite no-ftra fuperftruda eft fententia,' h» I* effe t-ribuenda.r.. -■*»

De confenfu vero LXX. & textus SanuiVani iniquiusforte judicat V. KOPPE hiis verbis " "Confenfus textusSamaritani cuin LXX. now magnn ■vis eft. Aut cnimLXX e Codice Samaritano transtuierunt, <ju>d nuperCl. HASSENCAMPIO (i~ coiftment^ one de PentateucboLXX lnterpretum Graco3 non ex Hebrceo, Jed Samari-

42reftkaettd.um, Quamvis enim fcexcus Hcbraei ea fe_pc (it facies, vt gcnuinam ejus leftro.nem e verfio-nibus hauriendam jobeant r.egufee Cririepej hoc fcamenin loco textum originaiem duce LXX. fupplere, au-dacius certe effet propofitum, inprimis cum, quae in-de fuppleri poffent, gloffematis inftar & explicationis,eaufa adjeela fint, textusque originaiis rite explicatuseandem, falvo faltern contextu, pnriat fententiam,Quid autern impedit, quominus anni peregrioationisAbrahami & fiiiorum ejus in terra promiffa, fub eo-dem numero includantur? Ut enim, bene obfervan-te J. G. CARPZOVIO (Introd, ad Libb. Bibl. V. T.)pofterorum pofTeffio Patribus Genef. XIII: 15, ita hiequoque patrum peregrinatio poftesis tribultur, quopacdo etjam transitum per mare rübrum fibi cum Pa-tribus eommunem faciunt Ifraglitae Pf. LXVI: 6. (S-),

tano tonverfofi aitt adeo noflri Codices Samaritam exverjione LXX Junt interpolatzi'

(.}) Cfr. de qetero Differtatio de annis conmorationisIfraifitariim in JEgypta, Upf-liae Pref. HESSELGREN1767 typis evulgata , übi bene raulta de antiquiotumInterpretum diveriis computandi rationibus le&u occur**_unt dignisfima3 qua? hie relegere nee opus nee vacat.