NGHIÊN CỨUNGHIÊN CỨU KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BÀNG QUANG THẦN KINH Ở BỆNH KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BÀNG QUANG THẦN KINH Ở BỆNH NHÂN TỔN THƯƠNG TUỶ SỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP NHÂN TỔN THƯƠNG TUỶ SỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP

ĐẶT THÔNG TIỂU SẠCH CÁCH QUÃNGĐẶT THÔNG TIỂU SẠCH CÁCH QUÃNG

BS. Cầm Bá Thức và CS

Bệnh viện Phục hồi chức năng Trung ương

ĐẶT VẤN ĐỀĐẶT VẤN ĐỀ • Nước tiểu tồn dư là môi trường cho vi khuẩn phát triển và

gây ra nhiễm khuẩn tiết niệu (NKTN),

• Gething và CS (2000) tỷ lệ NKTN ở BN tổn thương tủy

sống (TTTS) từ 76,9 đến 81,8%,

• H.H.Lương (2002) tỷ lệ này là 85%,

• Gething và CS (2000): NKTN gây viêm thận, suy thận, là

nguyên nhân tử vong hàng thứ hai ở BN TTTS,

• Lapides và CS (1972) đề xuất kỹ thuật thông tiểu cách

quãng “không tiệt khuẩn” nhưng “sạch”.

ĐẶT VẤN ĐỀĐẶT VẤN ĐỀ• Qua nhiều thập kỷ áp dụng, được nhiều tác giả Thế

giới đánh giá là tốt: ít biến chứng, giảm được NKTN,

hạn chế tạo sỏi bàng quang, kiểm soát nước tiểu tốt,

giúp cải thiện chất lượng cuộc sống;

• Thông tiểu sạch cách quãng (TTSCQ) đã được áp

dụng rộng rãi trên thế giới;

• Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị bàng quang thần kinh ở BN TTTS bằng phương pháp đặt TTSCQ.

TỔNG QUANTỔNG QUAN2.1. Thông tiểu sạch cách quãng là gì?- TTSCQ: làm rỗng bàng quang hoàn toàn = đặt một ống

thông sạch qua niệu đạo vào bàng quang, sau đó rút ra ngay và làm nhiều lần/ngày.

- Ống thông sạch: không được tiệt trùng nhưng được rửa sạch tuyệt đối cả trong và ngoài lòng ống;

-   Ống thông không tiệt trùng gây NKTN không? không!. Nguy cơ NKTN chỉ khi có nước tiểu tồn dư trong bàng quang.

- TTSCQ ra đời từ năm 72, đã có nhiều nghiên cứu cho thấy nó là phương pháp tốt nhất và cho đến nay được dùng phổ biến trên thế giới.

TỔNG QUANTỔNG QUAN2.2. Tại sao phải đặt TTSCQ?

2.2.1. Để phòng ngừa các biến chứng

- Nhiễm khuẩn đường tiết niệu

- Sỏi bàng quang

- Phòng bí tiểu tiện

- Phòng suy thận

- Phòng dãn bàng quang

- Phòng hiện tượng tăng co bóp bàng quang

2.2.2. Mục đích: nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và tuổi thọ bệnh nhân.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NCĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NC 2.1. Đối tượng NC: Gồm 31 BN TTTS điều trị tại khoa TTTS

Bệnh viện ĐDPHCNTW từ năm 2008-2011, có bệnh án ghi

chép rõ ràng, đầy đủ các XN;

2.2. Phương pháp NC: Nghiên cứu hồi cứu mô tả cắt ngang,

đánh giá trước và sau điều trị;

2.3. Tiêu chuẩn đánh giá:

- Tổn thương TK theo ASIA (American Spinal Cord Injury

Association);

- Can thiệp: Huấn luyện kỹ thuật đặt TTSCQ

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NCĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NC

• Tốt: BN (hoặc người nhà) thực hiện tốt; không NKTN;

không đau, không chảy máu,

• Trung bình: Thực hiện chưa tốt, đau nhẹ, không chảy

máu, NKTN nhẹ không phải dùng kháng sinh,

• Kém: Thực hiện kém, phải hướng dẫn nhiều lần, đau,

chảy máu, NKTN phải dùng kháng sinh.

• Thất bại: BN Bỏ trị.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.1.Tuổi và giới:

Độ tuổiNam Nữ

Số BN Tỷ lệ % Số BN Tỷ lệ %

10-19 02 6,4 02 6,4

20-29 12 38,7 01 3,2

30-39 04 12,8

40-49 02 6,4 01 3,2

50-59 05 16,3

≥ 60 02 6,4

Nhận xét: Độ tuổi mắc chủ yếu từ 20-49 chiếm 57,9 %, nam nhiều gấp 7,8 lần nữ.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.2.Vị trí tổn thương:

Vị trí tổn thương Số BN Tỷ lệ %

Tuỷ cổ (C) 12 38,7

Tuỷ ngực (T) 13 41,9

Tuỷ lưng (L) 06 19,4%

Nhận xét: TTTS ngực chiếm 41,9 %, tuỷ cổ chiếm 38,7 %.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.3.Phân loại TTTS theo ASIA và kiểu tiểu tiện lúc vào viện:

ASIA

Kiểu tiểu tiện

Phân loại TTTS theo ASIA TổngA B C

Thông tiểu lưu 12 01 09 22Tiểu tự phát 05 02 07Mở thông trên xương mu 02 02Tổng 19 01 11 31

Nhận xét: TTTS hoàn toàn chiếm 61,2 %. Khi vào viện còn thông tiểu lưu là 22 BN (71,0%); Tiểu tự phát là 07 BN (22,6%); 02 BN được mở thông bàng quang trên xương mu (6,4%).

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.4. Liên quan vị trí tổn thương và kiểu tiểu tiện lúc vào viện:

Vị trí TTTS

Kiểu tiểu tiện

Vị trí TTTS Tổng(%)Cổ Ngực Lưng

Thông tiểu lưu 10 07 05 22 (71,0)Tiểu tự phát 01 05 01 07 (22,6)Mở thông trên xương mu 01 01 02 (6,4)Tổng 12 13 06 31 (100)

Nhận xét: Các BN TTTS cổ khi vào viện đang lưu thông tiểu là 10/12 (83,3%); ngực là 07/13 (53,8%); thắt lưng là 5/6 (83,3%).

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.4. Liên quan vị trí tổn thương và kiểu tiểu tiện lúc vào viện

Vị trí TTTS

Kiểu tiểu tiện

Vị trí TTTSTổng(%)Cổ Ngực Lưng

Thông tiểu lưu 10 07 05 22 (71,0)

Tiểu tự phát 01 05 01 07 (22,6)

Mở thông trên xương mu 01 01 02 (6,4)

Tổng 12 13 06 31 (100)

Nhận xét: Các BN TTTS cổ khi vào viện đang đặt thông tiểu lưu là 10/12 (83,3%); ngực là 07/13 (53,8%); thắt lưng là 5/6 (83,3%).

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.5.Liên quan kiểu tiểu tiện lúc vào viện và NKTN:

Kiểu tiểu tiện

NKTN

Kiểu tiểu tiện (Số BN/%)

Tổng(%)

Thông tiểu lưu

Tiểu tự phát

Mở thông trên xương mu

Không NKTN 05 5 (16,3)

Có NKTN 17 07 02 26 (83,7)Tổng 22 (71,0) 07 (22,6) 2 (6,4) 31 (100)

Nhận xét: Tỷ lệ NKTN ở BN lưu thông tiểu, tiểu tự phát và mở thông BQ đều rất cao

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.6.Các biến chứng trong khi điều trị thông tiểu sạch cách quãng

Các biến chứng Số BN Tỷ lệ %

Đau khi đặt thông tiểu 02 6,4

Chảy máu niệu đạo 00

Không có triệu chứng NKTN 22 71,0

NKTN không phải dùng kháng sinh 03 9,6

NKTN nặng phải dùng kháng sinh 06 19,2

Nhận xét: Có 02 BN (6,4%) đau nhẹ khi đặt thông tiểu, 06 BN (19,2%) NKTN nặng; có 03 BN (9,6%) biểu hiện NKTN nhẹ.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.7.Kết quả điều trị:

Tình trạng Số BN Tỷ lệ %

Tốt 20 64,5

Trung bình 05 16,3

Kém 06 19,2

Thất bại (Bệnh nhân bỏ trị) 00

Tổng 31 100

Nhận xét: Có 20 BN (64,5%) đạt kết quả tốt; 06 BN (19,2%) có kết quả kém; không có BN bỏ trị.

BÀN LUẬNBÀN LUẬN4.1. Đối tượng nghiên cứu (Bảng 3.1 và Bảng 3.2):

- Tuổi từ 20-49 chiếm 57,9 % ~ độ tuổi lao động,

- Nam nhiều gấp 7,8 lần nữ ~ NC của C.B.Thức (2008),

McColl CS (Hoa Kỳ, 2002).

- TTTS cổ chiếm 38,7% ~ NC của McColl CS (Hoa Kỳ, 2002).

4.2. Phân loại TTTS theo ASIA (Bảng 3.3): ASIA A là 61,2%,

- C.B.Thức (2008) ASIA A chiếm 52,5%,

- McColl và CS (2002) ở Hoa Kỳ ASIA A là 67,3%, ở Anh và

Canada là 72% (chung là 58,1%).

BÀN LUẬNBÀN LUẬN

4.3. Vị trí tổn thương và kiểu tiểu tiện (Bảng 3.4):

- 22 BN (71%) TTTS khi vào viện đều đang lưu thông tiểu,

do vừa kết thúc điều trị ngoại khoa;

- 7 BN (22,6%) về nhà đã tháo thông lưu và để tiểu tự phát.

- 02 (6,4%) BN được mở thông bàng quang trên xương mu

- Không có sự khác biệt về vị trí tổn thương và kiểu tiểu tiện

(P > 0,05);

- Vấn đề: khám lâm sàng, đo ALBQ, và lập kế hoạch huấn

luyện TTSCQ cho bệnh nhân càng sớm càng tốt.

BÀN LUẬNBÀN LUẬN

4.4. LQ kiểu tiểu tiện lúc vào viện và NKTN (Bảng 3.5):

- 05 BN lưu thông tiểu không NKTN; còn lại đều có NKTN: sốt,

nước tiểu đục, có BC, HC và protein niệu.

- Wyndaele (2002): giai đoạn cấp, chỉ giữ được nước tiểu vô

khuẩn từ 15 đến 20 ngày (không) và 16 đến 55 ngày (có

dùng kháng sinh dự phòng).

- Gething & CS (2002) tỷ lệ NKTN ở BN TTTS từ 76,9 đến

81,8%.

- H.H.Lương (2002), C.B.Thức (2008) cũng cho những kết

quả tương tự.

BÀN LUẬNBÀN LUẬN

4.5. Các biến chứng của TTSCQ (Bảng 3.6):

- 02 BN (6,4%) đau nhẹ do bôi trơn không đủ, động tác thô

bạo. Huấn luyện lại BN đặt tốt và không đau;

- 06 BN (19,2%) NKTN nặng phải uống kháng sinh;

- 03 BN (9,6%) NKTN nhẹ, uống nhiều nước và Vitamin C

liều cao BN ổn định.

- Nguyên nhân NKTN là do thông tiểu không đều, không

tuyệt đối sạch, uống ít nước.

BÀN LUẬNBÀN LUẬN

4.6. Kết quả điều trị (Bảng 3.7):

- Có 20 BN (64,5%) đạt kết quả tốt, không NKTN, kiểm soát

nước tiểu tốt, khô sạch và không có mùi, hoàn toàn hài lòng

khi áp dụng TTSCQ;

- 06 BN (19,2%) kết quả kém hơn, ý thức tự chăm sóc bản

thân kém, phải huấn luyện nhiều lần;

- Không có BN bỏ trị;

- 02 BN đang mở thông bàng quang trên xương mu đề xuất

được chuyển qua sử dụng TTSCQ;

KẾT LUẬNKẾT LUẬN• Độ tuổi mắc từ 20-49 là chủ yếu, chiếm 57,9 %;

• Nam nhiều gấp 7,8 lần nữ;

• TTTS hoàn toàn chiếm 61,2 %;

• Khi vào viện còn lưu thông tiểu là 22 BN (71,0%), tiểu tự

phát là 07 BN (22,6%), 02 BN mở thông bàng quang trên

xương mu (6,4%);

• Có 02 BN (6,4%) đau nhẹ, 06 BN (19,2%) NKTN nặng, có

03 BN (9,6%) biểu hiện NKTN nhẹ;

• Có 20 BN (64,5%) đạt kết quả tốt, 06 BN (19,2%) kết quả

kém, không có BN bỏ trị.

KIẾN NGHỊKIẾN NGHỊ

• Cần tiếp tục có những nghiên cứu về thông

tiểu sạch cách quãng để áp dụng rộng dãi

phương pháp này.

Xin chân thành cảm ơn !