(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

บนทกทางกฎหมายของคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล

การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย ตอการชมนมประทวงในป 2563

22 ตลาคม 25631 ______________________________________________________________________

1. ความเปนมา

เมอวนท 15 กรกฎาคม 2548 พระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 (พ.ร.ก.ฉกเฉน)2 ไดถกบญญตขนโดยฝายบรหาร (ภาคผนวก 1) และมผลบงคบใชเมอวนท 17 กรกฎาคม 2548 หลงจากถกประกาศในราชกจจานเบกษา3 ในเดอนสงหาคม 2548 พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกเสนอตอและไดรบการอนมตจากรฐสภา4

ในชวงแรก พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกปรบใชในบรเวณพนทจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย 5 โดยพนทดงกลาวนนประสบกบความรนแรงในระดบตาง ๆ จากการเผชญหนากบฝายขบวนการตดอาวธ โดยในหวงทศวรรษทผานมา พ.ร.ก.ฉกเฉนนนไดถกใชเพอควบคมสถานการณความไมสงบและการชมนมประทวงในหลายครงหลายคราในประเทศไทย

พ.ร.ก.ฉกเฉนนนมบทบญญตทเปดทางใหมการประกาศใชอำนาจในสถานการณฉกเฉน ภายใตมาตรา 5 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉน นายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอำนาจประกาศ “สถานการณฉกเฉน” และ

1 ขอมลในบนทกทางกฎหมายฉบบน มความเทยงตรง ณ วนท 22 ตลาคม 2563 2 ฉบบภาษาองกฤษ ดไดท: http://210.246.148.76/thaiquest/getFileProxy/comment.aspx?url=%2Fdata%2Fdocument%2Fext810%2F810259_0001.pdf 3 ตพมพในราชกจจานเบกษาเลม 122 ตอนท 58ก วนท 16 กรกฎาคม 2548 4 บรรหาร กำลา, ‘บทวเคราะหการบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ. 2548 กบปญหาความชอบดวยรฐธรรมนญ’, จลนต, พ.ย.-ธ.ค.2551, ท 34, ดไดท: https://www.senate.go.th/assets/portals/93/fileups/272/files/S%E0%B9%88ub_Jun/3journal/b100%20jul_5_6.pdf 5 ICJ, ‘การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย (Implementation Of Thailand’s Emergency Decree)’, กรกฎาคม 2550, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2012/06/Thailand-emergency-decree-report-2011-eng.pdf

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

“ใชกำลงเจาหนาทฝายปกครองหรอตำรวจ เจาทหนาฝายพลเรอน หรอเจาหนาทฝายทหารรวมกนชวยเหลอ ระงบยบยง ปรามปราม ฟนฟ หรอ จดใหมการชวยเหลอประชาชน” นอกจากนภายใต มาตรา 11 ยงกำหนดวานายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอำนาจประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” ในสถานการณท “มการกอการราย การใชกำลงประทษรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน หรอมเหตอนควรเชอไดวามการกระทำทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล และมความจำเปนทจะตองเรงแกไขปญหาใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงท”

ในป 2548 คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล ( International Commission of Jurists หรอ ICJ) ไดออกบนทกทางกฎหมายแสดงขอหวงกงวลตอการตราพ.ร.ก. ฉกเฉน รวมทงเรยกรองใหรฐบาลทบทวนพ.ร.ก. ดงกลาว โดยเฉพาะเหตท พ.ร.ก. นนมบทบญญตทเพ มอำนาจมากขนแตการตรวจสอบ/ความรบผดนอยลง6 ในป 2550 คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดออกบนทกทางกฎหมายทรวบรวมขอมลและวเคราะหทเกยวกบการปรบใชพ.ร.ก.ฉกเฉนในจงหวดชายแดนภาคใต ภายใตกรอบกฎหมายระหวางประเทศ7 ในบนทกทางกฎหมายทงสองฉบบน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดแสดงความกงวลวาบางมาตราของพ.ร.ก.ฉกเฉนโดยเฉพาะมาตรา 4 9 11 12 16 และ 17 และการปฏบตตามบทบญญตเหลานนนไมเปนการสอดคลองกบพนธกรณของไทยภายใตกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ

คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลยงไดเรยกรองใหรฐบาลไทยแกไขพ.ร.ก. ฉกเฉนเพอประกนวาการปรบใชพ.ร.ก.จะเปนไปตามหลกสทธมนษยชนซงไดรบการรบรองภายใตรฐธรรมนญไทย รวมถงพนธกรณทางดานสทธมนษยชนระหวางประเทศของไทย ซงรวมถงกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights หรอ ICCPR) ทประเทศไทยเปนภาค สทธตาง ๆ ทอาจถกลดรอนไป ไดแก สทธทจะไมถกควบคมตวโดยพลการ เสรภาพในการแสดงออก การชมนม และการเคลอนยาย คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลยงเรยกรองใหรฐบาลยกเลกการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉน ในพนททกำลงถกปรบใชโดยทนท เนองดวยกฎหมายภายในประเทศนนเพยงพอ และสามารถนำมากำหนดมาตรการตาง ๆ ภายใตกรอบกฎหมายปกตโดยไมจำเปนตองกระทำการระงบซงสทธใด ๆ ได8

ในวนท 15 ตลาคม 2563 นายกรฐมนตรประเทศไทยไดทำการประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” ในเขตทองทกรงเทพมหานครจนถงวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ. 25639 พ.ร.ก.ฉกเฉนไดถกประกาศใชหลงจากมการชมนมใหญตอตานรฐบาลทนำโดยกลมเยาวชน เกดขนระหวางวนท 13 ถง 15 ตลาคม 2563 ใน

6 ICJ, ‘อำนาจมากขน รบผดชอบนอยลง: พระราชกำหนดสถานการณฉกเฉนฉบบใหมของประเทศไทย (More Power, Less Accountability: Thailand’s New Emergency Decree)’, สงหาคม 2548, ท 9, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2005/08/Thailand-accountability-advocacy-2005.pdf. 7 ICJ, การบงคบใชพระราชกำหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนของประเทศไทย, อางแลว 5 8 เพงอาง; ICJ, อำนาจมากขน รบผดชอบนอยลง: พระราชกำหนดสถานการณฉกเฉนฉบบใหมของประเทศไทย, อางแลว 6, หนา 9. 9 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10227&filename=index

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

กรงเทพมหานคร หลงจากการรวมพลชมนมประทวงเปนชวง ๆ เปนเวลาหลายเดอน สถานการณฉกเฉนทมความรายแรงนนไดถกยกเลกเมอวนท 22 ตลาคม 256310

บนทกทางกฎหมายฉบบนไดทำการสรปขอมลและทำการวเคราะหขอมลโดยคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลเกยวกบการบงคบใชพ.ร.ก. ฉกเฉน ซงถกประกาศใชตงแตวนท 15 ตลาคม 2563 โดยรฐบาลไทยตอการชมนมประทวงตอตานรฐบาล ภายใตกรอบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ บนทกทางกฎหมายฉบบนไดยกขอหวงกงวลอยางยงใน 4 ประเดน ในหวงระยะเวลา 8 วนทพ.ร.ก.ฉกเฉนนนถกบงคบใช ไดแก (ก) อำนาจสถานการณฉกเฉน (ข) การตรวจสอบอยางจำกดของศาล (ค) คมครองทางกฎหมายจากการถกดำเนนคด และ (ง) มาตรการทออกตามพ.ร.ก.ฉกเฉน โดยบทวเคราะหดงตอไปนนนอาจจะเปนประโยชนตอเจาหนาทรฐบาลหรอภาคประชาสงคมทตองการพฒนาการเคารพซงสทธมนษยชนระหวางสถานการณฉกเฉน

2. อำนาจในสถานการณฉกเฉน

ตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง ICCPR สทธบางประเภทจำเปนตองไดรบความคมครองเตมรปแบบ ในขณะทสทธบางประเภทอาจสามารถจำกดหรอลดทอนไดในสถานการณพเศษ โดยการจำกดหรอลดทอนนนกระทำได 2 วธ ประการแรก ขอบทแหงสทธบางประการนนไดเปดชองใหมการจำกดสทธไดโดยชดแจง รวมถงกำหนดสถานการณซงสทธเหลานนอาจถกจำกดได ตวอยางเชน ภายใต ICCPR นน เสรภาพในการแสดงออก การสมาคม การชมนม การโยกยาย สามารถถกจำกดไดเมอมการกำหนดไวในกฎหมาย และเปนไปเพอวตถประสงคทถกกำหนดไวอยางจำกด เชน ความมงคงของชาต หรอการสาธารณสข อยางไรกตามการจำกดดงกลาวจะตองกระทำเมอมความจำเปนอยางเครงครด และไดสดสวนตอวตถประสงคแหงการจำกดสทธ อกทงการปรบใชและผลกระทบจะตองปราศจากการเลอกปฏบต

ประการทสอง คอโดยวธการทเปนไปตามมาตรา 4 ของ ICCPR คอเมอเกดภาวะฉกเฉนสาธารณะอยางรายแรงซงคกคามความอยรอดของชาต ทำใหสทธบางประการนนอาจถกจำกดได แตมาตรการในการเลยงพนธกรณดงกลาวจะถกปรบใชไดเทาทจำเปนตอภยคกคามโดยเฉพาะเจาะจง สภาวะฉกเฉนจะตองถกประกาศอยางเปนทางการ และมาตรการเลยงพนธกรณใด ๆ จะตองแจงใหรฐภาคอนทราบผานเลขาธการสหประชาชาต

มาตรา 4(1) ของ ICCPR บญญตวา

“ในภาวะฉกเฉนสาธารณะซงคกคามความอยรอดของชาต และไดมการประกาศนนอยางเปนทางการแลว รฐภาคแหงกตกานอาจใชมาตรการทเปนการเลยงพนธกรณของตนภายใตกตกานไดเพยงเทาทจำเปนตามความฉกเฉนของเหตการณ ทงน มาตรการเชนวานนจะตองไมขดแยงตอพนธกรณอนๆ ของตนภายใตกฎหมายระหวางประเทศ และไมเปนการเลอกปฏบตเพยงเหตแหงเชอชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา หรอเผาพนธทางสงคม”

10 ยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร ประกาศ ขอกำหนด และคำสงทเกยวของ, 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/mobile_detail.php?cid=4&nid=10280

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

แมวาบทบญญตดงกลาวจะยอมรบใหรฐแตละรฐสามารถใชมาตรการทเปนการเลยงพนธกรณภายใตกตกาได แตกตกาฉบบนอธบายโดยชดแจงวาการเลยงพนธกรณไมสามารถกระทำไดในกรณมาตรา 6 (สทธในชวต) มาตรา 7 (หามทรมานหรอการปฏบตทโหดราย) มาตรา 8 (หามถกเอาตวลงเปนทาส การคาทาส และการถกบงคบใหตกอยในภาวะเยยงทาส) มาตรา 11 (หามถกจำคกเพยงเพราะเหตวาไมสามารถชำระหนตามสญญาได) มาตรา 15 (หลกความชอบดวยกฎหมาย) มาตรา 16 (บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการยอมรบวาเปนบคคลตามกฎหมาย) และมาตรา 18 (เสรภาพทางความคด มโนธรรม และศาสนา) ยงไปกวานน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเคยระบไววา

“หลกกฎหมายบงคบเดดขาด (peremptory norm) ขยายรายการสทธทไมอาจเลยงพนธกรณตามทกำหนดไวในมาตรา 4 วรรค 2 รฐภาคไมวากรณใดไมอาจใชมาตรา 4 ของกตกามาเปนเหตเพออางความชอบธรรมจากการละเมดกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศหรอกฎหมายบงคบเดดขาดภายใตกฎหมายระหวางประเทศได เชน การจบตวประกน การกำหนดโทษแบบเหมารวม การลดรอนเสรภาพโดยพลการ หรอการเบยงเบนหลกการพนฐานวาดวยการพจารณาคดทเปนธรรม ซงรวมถงหลกการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ”11

ยงมสทธอกหลายประการทแมวาจะมไดถกกำหนดใหเปนสทธทรฐภาคมอาจเลยงพนธกรณไดภายใตกตกาฯ แตกลบไดรบสถานะดงกลาว หากจะกลาวโดยเฉพาะเจาะจง ไดแก สทธในการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว (Harbeas Corpus) ซงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางวาเปนสทธทรฐไมสามารถเลยงพนธกรณได12 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตยงไดกลาววาสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยคณะตลาการทเปนอสระและเปนกลาง “เปนสทธสมบรณทไมอาจจะยกเวนได” 13 อกทงองคประกอบตาง ๆ ของสทธในการไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมยงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในฐานะสทธทรฐภาคมอาจเลยงพนธกรณได14

สทธอน ๆ นนรฐภาคอาจเลยงพนธกรณไดเฉพาะภายใตสถานการณจำเพาะบางประการ อกทงยงตองเขาเงอนไขตามทกำหนด ดงทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวไววา “แมปรากฏตามขอเทจจรงวาบทบญญตบางประการถกบญญตไวในมาตรา 4 (วรรค 2) ในฐานะสทธทรฐภาคไมสามารถเลยงพนธกรณได กไมเปนเหตใหสามารถตความไดวารฐภาคสามารถเลยงพนธะกรณภายใตมาตราอนแหงกตกาฯ ไดตามอำเภอใจ แมจะปรากฏวามภยซงคกคามความอยรอดของชาตกตาม” 15 ซงเปนผลใหการใช “มาตรการซงเปนการเลยงพนธกรณตามกตกา

11 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 29: มาตรา 4: Derogations during a State of Emergency’, 31 สงหาคม 2001, CCPR/C/21/Rev.1/Add.11, วรรค 11, ดไดท: https://www.refworld.org/docid/453883fd1f.html 12 เพงอาง, วรรค 15-16. 13 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, M. Gonzalez del Río v. Peru, UN Doc CCPR/C/46/D/263/1987, 2 พฤศจกายน 2535, วรรค 5.2. 14 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 16. 15 เพงอาง, วรรค 6.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

กตกาฯ จำตองมลกษณะเปนขอยกเวนและสามารถบงคบใชเปนการชวคราวเทานน”16 นอกจากนแลว เมอมการประกาศสถานการณฉกเฉนโดยชอบแลว การใชมาตรการตาง ๆ ซงเปนการเลยงพนธกรณภายใตบทบญญตของกตกา ตองไมเปนการทำลายสาระสำคญของสทธนน ๆ การเลยงพนธะกรณเชนวานนจงหมายถงการลดขอบเขตของการบงคบใชสทธเทาทมความจำเปนอยางยงสำหรบการแกไขภยซงคกคามความอยรอดของชาต ตามทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเนนยำวา

“เพยงขอเทจจรงทวาการเลยงพนธกรณภายใตบทบญญตบางประการนนอาจมความชอบธรรมตามความจำเปนเรงดวนของสถานการณ มไดทำใหรฐภาคพนจากหนาทในการอธบายวาเหตใดมาตรการตาง ๆ ซงเปนการเลยงพนธกรณจงถกนำมาใชโดยมอาจหลกเลยงไดตามความจำเปนเรงดวนของสถานการณ ในทางปฏบต หลกการนจะชวยประกนวาไมมบทบญญตใดภายใตกตกาทรฐภาคจะไมตองปฏบตตามโดยสมบรณ ไมวาจะมการเลยงพนธกรณโดยชอบแลวกตาม” 17

นอกจากน ยงดเหมอนวา จนถงปจจบน ประเทศไทยยงมไดทำการแจงแกเลขาธการสหประชาชาตเกยวกบการจำกดสทธทเปนผลมาจากการประกาศสถานการณฉกเฉนในเดอนตลาคม

ในวนท 3 กรกฎาคม 2557 หลงจากทมการประกาศใชกฎอยการศกในวนท 20 พฤษภาคม 2557 รฐบาลไทยไดทำการแจงแกเลขาธการสหประชาชาตวาประเทศไทยจะจำกดสทธภายใต ICCPR บางประการ

“ราชอาณาจกรไทยใชสทธในการเลยงพนธะภายใตวรรคหนงของมาตรา 4 ของ ICCPR โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบพนธกรณภายใตมาตรา 12(1) โดยการประกาศเคอรฟวซงถกยกเลกเมอวนท 13 มถนายน 2557 มาตรา 14(5) เมอคดตามมาตรา 107-112 ของประมวลกฎหมายอาญาและความผดตอความมนคงของรฐตกอยภายใตเขตอำนาจของศาลทหาร มาตรา 19 โดยการหามมใหมการเผยแพรหรอตพมพเนอหาบางประการ โดยเฉพาะเนอหาทยยงใหเกดความแตกแยกและการแบงฝกแบงฝายภายในสงคม เนอหาทไมเปนความจรง หรอมลกษณะเปนการยยงปลกปน และมาตรา 21 โดยการจำกดการรวมตวทางการเมอง”18

ในวนท 24 ธนวาคม 2562 รฐบาลยงไดทำการแจงกบเลขาธการสหประชาชาตวารฐบาลไดยกเลกการจำกดสทธทงหลายแลวนบตงแตวนท 16 กรกฎาคม 256219

16 เพงอาง, วรรค 2. 17 เพงอาง, วรรค 4. 18 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.479.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.479.2014-Eng.pdf 19 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.629.2019.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2019/CN.629.2019-Eng.pdf

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

นอกจากน ในวนท 15 มถนายน 2563 รฐบาลยงไดทำการแจงกบเลขาธการสหประชาชาตวาประเทศไทย จะทำการจำกดพนธกรณภายใต ICCPR บางประการโดยเฉพาะอยางยงมาตรา 12 (เสรภาพในการเคลอนไหว) เนองจากเปนมาตรการฉกเฉนเพอปองกนโรคโควด20

ประเทศไทยยงไดเคยทำการจำกดสทธหลายประการโดยการประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงเพอทจะควบคมการชมนมประทวง รวมถง ในชวงระหวางวนท 7 เมษายน ถง 22 ธนวาคม 255321 และในวนท 22 มกราคม ถง 19 มนาคม 255722

อนง ดวยเหตทวาประเทศไทยมไดทำการแจงตอเลขาธการสหประชาชาตเกยวกบสถานการณฉกเฉนในเดอนตลาคม จงจำตองอนมานวาประเทศไทยนนมไดประสงคทจะทำการจำกดสทธใด ๆ ภายใต ICCPR

ภายใตกฎหมายไทย นายกรฐมนตรสามารถประกาศสถานการณฉกเฉนเปนการช วคราวไดโดยการประกาศใชพ.ร.ก. ฉกเฉน อยางไรกตาม ในมาตรา 4 นนคำวา “สถานการณฉกเฉน” ไดถกนยามไวอยางกวางขวางใหหมายถง

“สถานการณอนกระทบหรออาจกระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชน หรอเปนภยตอความมนคงของรฐ หรออาจทาใหประเทศหรอสวนใดสวนหนงของประเทศตกอย ในภาวะคบขน (...) ซ งจาเปนตองมมาตรการเรงดวนเพอรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต ผลประโยชนของชาต การปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภยของประชาชน การดารงชวตโดยปกตสขของประชาชน การค มครองสทธเสรภาพ ความสงบเรยบรอยหรอประโยชนสวนรวม หรอการปองปดหรอแกไขเยยวยาความเสยหายจากภยพบตสาธารณะอนมมาอยางฉกเฉนและรายแรง”

ภายใตมาตรา 4 ของ ICCPR นนเหตทจะถกใชเพอนำมาจำกดสทธคอสถานการณฉกเฉนทคกคามความอยรอดของชาต แตทวาเหตทถกระบไวในกฎหมายไทยนนมความกวางขวางเปนอยางมากและไมสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ

20 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.194.2020.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2020/CN.194.2020-Eng.pdf 21 Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.375.2010.TREATIES-13 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2010/CN.375.2010-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.105.2011.TREATIES-2 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2011/CN.105.2011-Eng.pdf 22 Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.49.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.49.2014-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.121.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.121.2014-Eng.pdf

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

เมอเรวๆน อำนาจดงกลาวนไดถกนำมาใชโดยนายกรฐมนตรของประเทศไทย หลงจากการรวมพลชมนมประทวงเปนเวลาหลายเดอน ในวนท 15 ตลาคม 2563 พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดใชอำนาจตามมาตรา 5 9 และ 11 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนประกาศ “ประกาศสถานการณฉกเฉนท ม ความรายแรง” ในทองทกรงเทพมหานคร ” จนถงวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ. 256323 อนเนองมาจากการชมนมตอตานรฐบาลทไดเกดขนระหวางวนท 13 ถง 15 ตลาคม 2563 “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” มาจากความในมาตรา 11 ของพ.ร.ก.ฉกเฉน24 โดยหลงจากการประกาศแลว จงมการประกาศขอกำหนดซงประกอบดวยมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉนโดยอาศยอำนาจทระบไวในมาตรา 9 และ 11 ของพ.ร.ก.ตามมาเปนลำดบ (ดตวอยางในภาคผนวก 2 และ 3) 25

การรวมพลชมนมประทวงเกดขนเปนชวง ๆ เปนเวลาหลายเดอน ขอเรยกรองของผประทวงตอตานรฐบาลซงนำโดยเยาวชนประกอบดวย 3 ขอเรยกรองหลก อนประกอบดวย ขอเรยกรองใหนายกรฐมนตรลาออก ใหมการรางรฐธรรมนญใหม และใหมการปฎรปสถาบนกษตรย26

ในวนท 13 และ 14 ตลาคม 2563 ระหวางการชมนมใหญนน มการเผชญหนากบเจาหนาทตำรวจในหลายโอกาส แตมรายงานวาการชมนมโดยรวมนนถอวาเปนการชมนมโดยสงบ โดยในชวงจงหวะหนง ผชมนมไดตะโกนและชสามนวในขณะทขบวนเสดจของพระราชนเคลอนทผานกลมผชมนม ซงตอมาเหตการณดงกลาวถกอางองถงในฐานะหนงสาเหตในการประกาศสถานการณฉกเฉน27 พ.ร.ก.ฉกเฉนทถกประกาศออกมาเพอระงบการชมนมมผลตงแตเวลา 4.00 น. ของวนท 15 ตลาคม 2563 และทนทหลงจากการประกาศใชพ.ร.ก.ดงกลาวนนผประทวงอยางนอย 22 คน รวมถงแกนนำ ถกจบกมตว28

23 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10227&filename=index 24 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร (ฉบบท 2), 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/903035 25 เชน ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index (ภาคผนวก 2) และประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index (ภาคผนวก 3) 26 Bangkok Post, ‘Protesters reiterate 3 key demands’, 9 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/1998947/protesters-reiterate-3-key-demands 27 Aljazeera, ‘Thai protesters clash with police, shout at king’s motorcade’, 14 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.aljazeera.com/news/2563/10/14/thai-protesters-clash-with-police-call-out-kings-motorcade; Aljazeera, ‘Clashes at Thailand anti-government protests in Bangkok’, 14 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.aljazeera.com/news/2563/10/14/thailand-protesters-set-off-on-มนาคม-in-bangkok; BBC, ‘Thai protests: Tens of thousands gather again in mass defiance of government’, 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bbc.com/news/world-asia-54548988 28 Thai PBS, ‘ใครบาง? ถกจบมอบ 13-14 ตลา’, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://news.thaipbs.or.th/content/297402

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร ลงวนท 15 ตลาคม 2563 ไดอางองถงสถานการณทม “บคคลหลายกลมไดเชญชวน ปลกระดม และดำเนนการใหมการชมนมสาธารณะโดยไมชอบดวยกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะขนในกรงเทพมหานคร โดยใชวธการและชองทางตาง ๆ กอใหเกดความปนปวนวนวายและความไมสงบเรยบรอยของประชาชน มการกระทำทกระทบตอขบวนเสดจพระราชดำเนน มเหตอนควรเชอไดวามการกระทำทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล อนมใชการชมนมโดยสงบทไดรบการรบรองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทงยงกระทบโดยตรงตอสมฤทธผลของมาตรการควบคมการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 อนสงผลกระทบโดยตรงตอความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศทอยในภาวะเปราะบาง” ดวยเหตน นายกรฐมนตรจงไดประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ดวยเหนวามความ “จำเปนอยางยงทจะตองมมาตรการเรงดวนเพอแกไขกรณดงกลาวใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงทเพอใหมการปฏบตตามกฎหมายและรกษาความสงบเรยบรอยและประโยชนสวนรวม” 29

ตามทระบไววาไมมตวชวดทแนชดวารฐบาลมเจตนาทจะเลยงพนธกรณของตนอยางเปนทางการจากพนธกรณในการเคารพสทธใด ๆ ภายใต พ.ร.ก.น เนองจากรฐบาลมไดแจงการเลยงพนธกรณดงกลาวใหแกเลขาธการสหประชาชาตทราบ ตามทรฐเคยกระทำภายใตสสถานการณในชวงทศวรรษทผานมา30 สงผลใหเกดขอสงสยวาการเลยงพนธกรณพนฐานภายใตการประกาศสถานการณฉกเฉนเมอวนท 15 ตลาคม ทผานมานน เขาขายมาตรฐานการ “คกคามความอยรอดของชาต” ตามทไดถกระบไววาเปนเงอนไขการเลยงพนธกรณตามมาตรา 4 ของ ICCPR หรอไม อยางไรกตาม ถอยคำหรอภาษาทใชในประกาศมคำวา“ความสงบเรยบรอยของประชาชน” และ “ความม นคงของชาต” ซงเปนพนฐานสำคญในการปรบใชมาตราการพเศษอนไปสการจำกดการใชสทธมนษยชนได แตทวา ตามหลกการจำนวนมากซงอธบายเกยวกบสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานตาง ๆ ตอการจำกดการใชสทธนน คำวาความสงบเรยบรอยของประชาชนและความมนคงของชาตตางถกกำหนดโดยชดแจงวาการจำกดสทธดานตาง ๆ จะกระทำไดกแตอาศยหลกความจำเปน ความไดสดสวน และถกกำหนดโดยกฎหมายดวย การจำกดดงกลาวอยภายใต ICCPR มาตรา 12(3) เสรภาพในการโยกยาย มาตรา 18 (3) เสรภาพในการแสดงออกทางศาสนาหรอความเชอของบคคล มาตรา 19 (2และ3) เสรภาพแหงการแสดงออกและเผยแพรขอมลขาวสาร มาตรา 21 เสรภาพในการชมนมโดยสงบ และ มาตรา 22 (2) เสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม ทงน นอกเหนอจากทตองพจารณาวาการจำกดสทธใด ๆ นนจำตองทำโดยความจำเปนอยางยงยวดเพอวตถประสงคทถกกำหนดไวโดยชอบดวยกฎหมาย เชน ความสงบ

29 ประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในเขตทองทกรงเทพมหานคร, อางแลว 23 30 Thailand: Notification under Article 4(3), C.N.479.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.479.2014-Eng.pdf; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.194.2020.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2020/CN.194.2020-Eng.pdf ; Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.375.2010.TREATIES-13 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2010/CN.375.2010-Eng.pdf; and Thailand’s Notification under Article 4(3), C.N.49.2014.TREATIES-IV.4 (Depositary Notification), ดไดท: https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2014/CN.49.2014-Eng.pdf.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

เรยบรอยของประชาชนและความมนคงของชาตแลว การจำกดเหลานนยงจำตองไดสดสวนและยดโยงกบหลกความชอบดวยกฎหมายรวมถงการปราศจากการเลอกปฏบตดวย31

3. การตรวจสอบอยางมขอจำกดของศาล

ไมวามาตรการฉกเฉนซงมผลเปนการจำกดหรอแทรกแซงสทธมนษยชนจะไดทำการเลยงพนธกรณอยางเปนทางการหรอไมกตาม มาตรการเหลานนตองถกตรวจสอบไดโดยฝายตลาการ32 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวยำอยเสมอวาศาลควรมอำนาจตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของประกาศสถานการณฉกเฉน รวมทงมาตรการทบงคบใช33 ทงน อำนาจของตลาการในดานนมความสำคญอยางยงเนองดวยอำนาจพเศษบางประการตามมาตรา 9 และมาตรา 11 นนไดถกกำหนดไวอยางกวางขวางจนทำใหสามารถนำไปสการใชอำนาจโดยพลการไดอยางงายดาย

แตทวา มาตรา 16 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนไดจำกดสทธในการยนคำรองตอศาลปกครอง โดยกำหนดวา:

“ขอกาหนด ประกาศ คาสง หรอการกระทาตามพระราชกาหนดนไมอยในบงคบของกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง และกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง”

ศาลปกครอง ซงมเขตอำนาจครอบคลมการกระทำของเจาหนาทและหนวยงานท ใชอำนาจทางปกครอง ไดตความพ.ร.ก.ฉกเฉนในทางทจำกดมใหหนวยงานของตนนนสามารถทบทวนความชอบดวยกฎหมายของมาตรการทถกบงคบใชตามพ.ร.ก.ได ยกตวอยางเชน ในวนท 26 มนาคม 2563 มนกกจกรรมไดทำการฟองรองตอศาลปกครองโดยเรยกรองใหมการดำเนนคดกบรฐบาลไทยเนองจากการบงคบใชกฎผานแดนฉบบใหมทเรยกรองใหผมสญชาตไทยจำตองมเอกสารจากสถานทตและใบรบรองแพทยสำหรบเดนทางทางอากาศมายงประเทศไทย โดยเปนสวนหนงของมาตรการทใชสำหรบการควบคมโรคโควด-19 และทำใหพลเมองชาวไทยจำนวนมากนนไมสามารถทจะเดนทาง

31 ดเพมเตม: หลกการ Siracusa เกยวกบการจำกดและการลดรอนมาตรการในกตกาสากลวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (the Siracusa Principles on the Limitation and Derogation of Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights), Annex, UN Doc E/CN.4/1984/4, 1984, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/1984/07/Siracusa-principles-ICCPR-legal-submission-1985-eng.pdf 32 ICJ, ‘Geneva Declaration on Upholding the Rule of Law and the Role of Judges and Lawyers in Times of Crisis’, หลกการท 1, and Commentary, หนา 1-15, ดไดท: https://www.icj.org/wp-content/uploads/2011/05/ICJ-genevadeclaration-publication-2011.pdf 33 ไดแก ในขอสงเกตเชงสรปตอประเทศโคลมเบย คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดเนนยำวา “บทบญญตในรฐธรรมนญและในกฎหมายควรจะประกนวาการปฏบตตามหลกการในมาตรา 4 ของกตกาสากลนน ตองไดรบการตดตามทบทวนโดยศาล” เชนเดยวกนในกรณประเทศศรลงกา คณะกรรมการไดแสดงความกงวลวา “ศาลนนไมมอำนาจทจะตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการประกาศสถานการณฉกเฉน รวมถงมาตรการตางๆทถกใชในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉน” ด: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอสงเกตเชงสรปon Colombia, CCPR/C/79/Add. 76, วรรค38 and วรรค 23; คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอสงเกตเชงสรปตอประเทศศรลงกา, CCPR/C/79/Add.56, วรรค 13.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

กลบมายงประเทศได ในวนท 2 เมษายน 2563 ศาลปกครองกลางไดปฏเสธทจะรบคดดงกลาวไวพจารณาโดยใหเหตผลวา ภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉน34 มาตรการทถกกำหนดนนไมอยภายใตอำนาจของศาล35 อนง เปนทนาสนใจวาในป 2553 ศาลรฐธรรมนญไดมคำวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 9/2553 วนจฉยวามาตรา 16 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนนนไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ อกทงยงชวาแมวาจะไมสามารถนำคดมาฟองรองยงศาลปกครองได แตผไดรบความเสยหายยงสามารถนำคดเขาสกระบวนการพจารณาของศาลยตธรรมได36

เหตนนกกจกรรมดงกลาวจงแสวงหาชองทางอนในการดำเนนคดและไดนำคดไปฟองยงศาลแพง อยางไรกตามในวนท 5 เมษายน 2563 ศาลแพงกรงเทพไดยกฟองคดดงกลาวดวยเหตทวาคำสงนนไดถกออกโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ฉกเฉนทใหอำนาจแกจำเลยในฐานะนายกรฐมนตร โจทกไมไดถกโตแยงสทธ37 แนวคำพพากษาดงกลาวนนไมเหมอนกบคำพพากษาของศาลแพงในชวงป 2557 นก โดยในคดระหวางรฐบาลและคณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงปฏรปประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบรณแบบอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (กปปส.) นน ศาลแพงมคำพพากษาวา แมวารฐบาลจะมอำนาจในการบงคบใชพ.ร.ก.ฉกเฉน ศาลมอำนาจทจะกำหนดมใหรฐบาลบงคบใชขอกำหนดบางประการทไดออกโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ดงกลาวตอผชมนมตอตานรฐบาล เนองจากขอกำหนดดงกลาวนนละเมดสทธของผชมนม ขอกำหนดเหลานรวมถงการหามชมนมตงแต 5 คนขนไป และการใหผชมนมสามารถจราจรบนเสนทางคมนาคมได นอกจากน ศาลยงชวารฐบาลนนจะตองไมออกคำสงใหมการใชกำลงหรออาวธเพอทจะสลายการชมนมโดยสงบ38

ในวนท 20 และ 21 ตลาคม 2563 นกการเมองรวมถงผชมนมจำนวนหนงไดทำการยนเรองตอศาลแพงเพอขอใหศาลทำการเพกถอนการประกาศสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงในทองทกรงเทพมหานคร เพกถอนประกาศและคำสงทเกยวของ รวมถงขอคมครองชวคราว39 ในวนท 22 ตลาคม 2563 ศาลแพงรบคำฟองโดยไดกลาวถงมาตรา 16 แหงพ.ร.ก. ฉกเฉนและอำนาจของตนภายใตรฐธรรมนญในการทจะพพากษาคดทงปวงเวนแตคดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอำนาจของศาลอน40อยางไรกตามสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงนนไดถกยกเลกกอนท

34 แรกเรมกฎดงกลาวออกโดยสำนกงานการบนพลเรอนแหงประเทศไทย ในประกาศลงวนท 19 มนาคม 2563 ดไดท: http://www.mfa.go.th/main/contents/files/news3-20200329-164122-910029.pdf ตอมาในวนท 20 มนาคม 2563 พ.ร.ก.ฉกเฉนนนไดออกมาตรการทกำหนดเงอนไขในลกษณะเดยวกนไว 35 กรงเทพธรกจ, ‘ศาลปกครองกลาง ไมรบฟองปมประกาศ Fit to Fly สกดโควด-19 สำนวนสอง’, 21 เมษายน 2563, ดไดท: https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/874190. 36 วนจฉยศาลรฐธรรมนญท 9/2553, ดไดท: https://english.constitutionalcourt.or.th/occ_web/download/article/file_import/center-law9_53.pdf 37 ไทยโพสต, ‘ศาลแพงยกฟอง รองขามประเทศ รฐทำได FitToFly’, 5 เมษายน 2563, ดไดท: https://www.thaipost.net/main/detail/62089. 38 Bangkok Post, ‘Court rules to protect protesters’, 20 February 2014, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/politics/395975/court-rules-to-protect-protesters 39 Voice Online, ‘'เพอไทย' ยนศาล หวงเพกถอน 'พ.ร.ก.ฉกเฉน' ไรความชอบธรรม ละเมดผชมนม’, 20 ตลาคม 2563, ดไดท: http://www.voicetv.co.th/read/e-2nAURQQ 40 ศาลแพง, คดหมายเลขดำท พ 5363/2563, 22 ตลาคม 2563.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ศาลจะไดทำการไตสวนคำขอคมครองชวคราว แตทวาทนายความของผฟองขางตนยงคงยนยนวาจะมการฟองรองดำเนนคดตอศาลตอไปเพอเพกถอนผลของสถานการณฉกเฉนและเพอใหไดรบการเยยวยาอนเนองมาจากการถกละเมดสทธมนษยชนในระหวางทมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉนถกบงคบใช41

สทธในการเขาถงการเยยวยาเมอถกละเมดสทธมนษยชนอยางมประสทธภาพถอเปนหลกกฎหมายทวไป (General Principle of Law) และถกรบรองไวในมาตรา 2(3) ของ ICCPR การเยยวยาอยางมประสทธภาพตองสามารถเขาถงไดทกเวลา แมกระทงระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉน42 ตามทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดยนยนในคำประกาศเจนวา (Geneva Declaration) และตามทไดมการรบรองไวตามมาตรฐานสากลวา

“ฝายบรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการไมควรอางเอาวกฤตการณไมวาในกรณใด ๆ เปนเหตแหงการจำกดสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรม การเยยวยาโดยองคกรตลาการอยางมประสทธภาพ และการไดรบการชดเชยอยางเตมทของเหยอ และ/หรอ ญาตของของเหยอการละเมดสทธมนษยชน การใชมาตรการใด ๆ อนมผลเปนการตดเขตอำนาจของศาลทวไปในการพจารณาคดหรอในการเยยวยากรณการละเมดสทธมนษยชนถอเปนการทำลายหลกความเปนอสระของฝายตลาการและหลกการพนฐานของหลกนตรฐ/นตธรรม (Rule of Law)”43

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดกลาวในขอสงเกตทวไปท 29 เกยวกบสถานการณฉกเฉนวา

“แมวารฐภาคจะอยในระหวางสถานการณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนทจะตองกำหนดมาตรการอยางเขมงวด แตกอาจจะปรบเปลยนขนตอนการไดรบการเยยวยาจากศาลหรอการเยยวยาแบบอน ๆ ได แตรฐภาคดงกลาวยงคงตองปฏบตตามพนธกรณพนฐานภายใตมาตรา 2 วรรค 3 ของ ICCPR ในการใหการเยยวยาอยางมประสทธภาพ”44

41Bangkok Post, ‘Prayut lifts state of emergency’, 23 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2006623/prayut-lifts-state-of-emergency; The Active, ‘ทนาย นศ.ยน เดนหนาฟอง แมยกเลกประกาศฯ’, 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://theactive.net/news/20201022-5/?fbclid=IwAR2l47k22F5Tx-uK7vNJHTqb1_4g3oIa2-JvsFqPev9AdCuLqYHgXE_nhQs 42 ด ICJ, ‘Practitioners Guide no. 2: the Right to Remedy and Reparation, ดไดท: at https://www.icj.org/the-right-to-a-remedy-and-reparation-for-gross-human-rights-violations-2018-update-to-practitioners-guide-no-2/; Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law, E/CN.4/Res/2005/35, หลกการท 1-3; UN Human Rights Committee, ขอคดเหนทวไปท 29, U.N. Doc. CCPR/C/21/Rev.1/Add.11, 2001, วรรค 14. 43 ICJ, Geneva Declaration on Upholding the Rule of Law and the Role of Judges and Lawyers in Times of Crisis, หลกการท 11, and Commentary หนา 181-196, https://www.icj.org/wp-content/uploads/2011/05/ICJ-genevadeclaration-publication-2011.pdf 44 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 14

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

4. การงดเวนโทษในทางกฎหมายจากการถกดำเนนคด

หากการละเมดสทธมนษยชนเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรงหรอเปนอาชญากรรมภายใตกฎหมายระหวางประเทศ รฐตาง ๆ มหนาทในการสบสวนสอบสวนอยางรวดเรว รอบคอบ และเปนกลาง และนำผกระทำความผดเขาสกระบวนการพจารณาคดทเปนธรรม45 หนาทดงกลาวถกระบไวใน ICCPR46 อนสญญาตอตานการทรมาน (มาตรา 7) และไดมการใหรายละเอยดในเรองนไวในหลกการตอตานการยกเวนโทษชดปรบปรงลาสดของส หป ร ะ ช าช าต ( UN Updated Set of Principles for the protection and promotion of human rights through action to combat impunity)47 หนาทเหลานจะตองไดรบการเคารพโดยเฉพาะอยางย งในกรณการทรมาน และการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอยำยศกดศร การบงคบใหบคคลสญหาย การวสามญฆาตกรรม และอาชญากรรมรายแรงอน ๆ เชนเดยวกบทระบในหลกการตอตานการยกเวนโทษขางตน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดอธบายไววา

“หากการสบสวนสอบสวน (...) เผยใหเหนถงการละเมดสทธบางประการทไดมการรบรองไวในกตกาสากลฯน รฐภาคมหนาทตองประกนวาผกระทำใหเกดการละเมดจะไดรบโทษอยางเปนธรรม เชนเดยวกบความลมเหลวในการสบสวนสอบสวน ความลมเหลวในการนำตวผกระทำความผดมาลงโทษสามารถเปนการละเมดกตกาฯฉบบนไดในตวของมนเอง หนาทในการนำตวผกระทำความผดมารบโทษนเปนหนาทของรฐ โดยเฉพาะอยางยงในกรณมการกระทำสงทเปนความผดทางอาญาทงตามกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ เชน การทรมาน และการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำยศกดศร (มาตรา 7) การสงหาร[โดยเจาหนาทรฐ]โดยรวบรดตดตอนหรอตามอำเภอใจ (มาตรา 6) และการบงคบใหบคคลสญหาย (มาตรา 7 และ 9 และบอยครงกรวมถงมาตรา 6 ดวย) (...) ดวยเหตน ในการทเจาหนาทราชการหรอตวแทนของรฐกระทำการละเมด (สทธดงกลาว) นน จงไมอาจปลอยใหผกระทำความผดใหหลดพนจากความรบผดสวนบคคลได เชนทไดกระทำผานการนรโทษกรรม และการใหความคมครองทางกฎหมาย และการชดใชคาเสยหายตามกฎหมายกอนหนาน นอกจากน ยงไมมสถานภาพทางการใด ๆ ทให

45 สำหรบคำอธบายโดยละเอยดเกยวกบกฎหมายและแหลงของกฎหมายการยกเวนโทษ ด: ICJ Practitioners Guide Number 7, ‘International Law and the Fight against Impunity’, 2015, ดไดท: https://www.icj.org/international-law-and-the-fight-against-impunity-icj-practitioners-guide-no-7-now-available-in-english/ 46 มาตรา 2(3) ของ ICCPR เชนทไดถกอธบายไวโดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 31: The Nature of the General Obligations Imposed on State Parties to the Covenant’, CCPR/C/21/Rev.1/Add.13, พฤษภาคม 2004, วรรค 18, ดไดท: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CCPR%2fC%2f21%2fRev.1%2fAdd.13&Lang=en 47 หลกการตอตานการยกเวนโทษชดปรบปรงลาสดของสหประชาชาต (Updated Set of Principles for the protection and promotion of human rights through action to combat impunity), UN DOC E/CN.4/2005/102/add 1, 8 กมภาพนธ 2005, recommended by the UN Commission on Human Rights, Resolution 2005/81, ดไดท: https://undocs.org/E/CN.4/2005/102/Add.1.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ความชอบธรรมในการใหความคมกนความรบผดตามกฎหมายแกบคคลทถกกลาวหาวากระทำการละเมดสทธเหลานน อกทงอปสรรคทางกฎหมายอน ๆ เชน บทบญญตทเกยวกบความรบผดตามกฎหมาย ไดแก การกลาวอางถงการปฏบตตามคำสงของผบงคบบญชา หรอการกำหนดอายความทสนอยางไมสมเหตสมผล กสมควรทจะถกตดออก (...)”48

อยางไรกตาม มาตรา 17 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนกลนจำกดความรบผดของเจาหนาท ไมวาจะเปนเจาหนาททหารหรอพลเรอน ระหวางสถานการณฉกเฉนเปนอยางมาก มาตรา 17 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนระบวา:

“พนกงานเจาหนาทและผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เนองจากการปฏบตหนาทในการระงบหรอปองกนการกระทาผดกฎหมาย หากเปนการกระทาทสจรต ไมเลอกปฏบต และไมเกนสมควรแกเหตหรอไมเกนกวากรณจาเปน แตไมตดสทธผไดรบความเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายจากทางราชการตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท”

แมวาจะมการยนยนสทธในการเรยกรองคาเสยหายจากการกระทำความผดทางละเมดโดยหนวยงานของรฐ ซงเปนสวนหนงของสอทธในการไดรบการเยยวยาอยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม เปนทชดเจนวามาตรา 17 นนจำกดความรบผดของบคคลทปฏบตหนาทภายใตกฎหมายฉกเฉนและขอกำหนดตาง ๆ โดยวธการใหการงดเวนโทษทางกฎหมาย

เทาทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลรบทราบนนพบวาในคดสวนใหญซงรวมถงคดทผเสยหายและหรอครอบครวของผเสยหายนนไดรบคาชดเชยในรปแบบของคาชดเชยทเปนตวเงนจากหนวยงานรฐบาล จะพบวาเจาหนาทของรฐทถกกลาวหาวากระทำการละเมดสทธมนษยชนนนมกจะมไดถกนำตวมาเขาสกระบวนการยตธรรม49

48 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 31, The Nature of the General Obligations Imposed on State Parties to the Covenant’, CCPR/C/21/Rev.1/Add.13, พฤษภาคม 2547, วรรค 18, ดไดท: http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2FPPRiCAqhKb7yhsjYoiCfMKoIRv2FVaVzRkMjTnjRO%2Bfud3cPVrcM9YR0iW6Txaxgp3f9kUFpWoq%2FhW%2FTpKi2tPhZsbEJw%2FGeZRASjdFuuJQRnbJEaUhby31WiQPl2mLFDe6ZSwMMvmQGVHA%3D%3D หลกการท 8 ของแนวทางพนฐานสหประชาชาตวาดวยการใชกำลงและอาวธปน (United Nations Basic Principles on the Use of Force and Firearms) ยงระบวา: “ในกรณทเปนขอยกเวนเชนความไมมนคงทางการเมองภายในประเทศหรอกรณทมสถานการณฉกเฉนอนใดนนอาจจะสามารถนำมาใชเปนเหตในการไมปฏบตตามแนวทางพนฐานฉบบนได” 49 ตวอยางเชน ในเขตจงหวดชายแดนภาคใตซงมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงตงแตป 2548 เมอวนท 16 ตลาคม 2559 ศาลปกครองสงสดมคำสงใหกองทพไทยและกระทรวงกลาโหมจายคาเสยหายแกโจทกทงสอง ไดแก นายอสมาแอ เตะ กบนายอามซ มานาก เนองจากศาลพพากษาวาโจทกทงสองถกเจาหนาททหารทำรายรางกายในระหวางถกควบคมตวโดยมชอบดวยกฎหมายเปนเวลาเกาวน -- ซงเกนกวาเจดวนตามทกฎอยการศกอนญาต ในป 2551 ทงสองคนถกจบกมภายใตกฎอยการศกและมการรองเรยนวาถกซอมทรมานเพอใหรบสารภาพในคดเกยวกบความมนคงแหงชาต จนถงปจจบน ยงไมมการนำตวผกระทำความผดมาลงโทษ ด ประชาไท ‘ศาลปกครองสงสดพพากษาจายเงนทดแทน น.ศ. ยะลา หลงถกจบกมเกนกำหนด-ซอมทรมาน’ 19 ตลาคม พ.ศ. 2559 ดไดท: http://prachatai.com/journal/2016/10/68437 ในอกคดหนง ศาล

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ในป 2548 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตระหวางทกำลงทำการพจารณารายงานการปฏบตตามพนธกรณของประเทศไทยในรอบแรกตามมาตรา 40 ของ ICCPR ไดแสดงความหวงกงวล “โดยเฉพาะอยางยงความกงวลทพ.ร.ก.ฉกเฉนซงใหเจาหนาทบงคบใชสถานการณฉกเฉนไดรบยกเวนจากการรบโทษตามขนตอนในทางกฎหมายและทางวนย ซงเปนการใหปญหาการลอยนวลพนผดรนแรงขน”50 ในป 2560 คณะกรรมการยงไดแสดงความกงวลตอ “การสบสวนสอบสวนทดำเนนไปอยางลาชา (....) รวมถงกรณการยงพลเรอนระหวางความรนแรงทางการเมองในป 2553” ซงอยในพนททมการประกาศใชสถานการณฉกเฉน51

5. มาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉน

มาตรา 9 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉนใหอำนาจนายกรฐมนตรในการออกขอกำหนดในกรณทมความจาเปน “เพอแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรว หรอปองกนมใหเกดเหตการณรายแรงมากขน” ในบรบทของการชมนมประทวงนน ไดมการออกขอกำหนดภายใตมาตรา 9 ไดแก การหามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ ตงแต 5 คนขนไป การหามการทำใหแพรหลายซงสออนใดทมขอความอนอาจทำใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสาร และการหามใชเสนทางคมนาคมหรอยานพาหนะ52

เมอมการประกาศ “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง” เพอควบคมการชมนมประทวง นายกรฐมนตรและเจาหนาททไดรบมอบหมายนน53 จะไดรบอำนาจมากขนในการออกขอกำหนดภายใตพ.ร.ก. ฉกเฉนตามทถกกำหนดไวในมาตรา 11 และ 12 ซงเปนอำนาจทมากกวามาตรการทถกกำหนดในมาตรา 9 การจำกดสทธทสามารถนำมาบงคบใชไดภายใตมาตรา 11 และ 12 ไดแก อำนาจในการจบกมและควบคมตวบคคลทสงสยวาจะเปนผรวมกระทำใหเกดสถานการณฉกเฉน หรอเปนผใช ผโฆษณา ผสนบสนนการกระทำเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทำใหเกดสถานการณฉกเฉน อำนาจในการออกคำสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาท การออกคำสงยดหรออายดอาวธ สนคา เครองอปโภคบรโภค เคมภณฑ หรอวตถอนใด และการประกาศหามมใหกระทำการใด ๆ

ปกครองมคำสงใหสำนกนายกรฐมนตรชดใชคาเสยหายใหแกครอบครวของนายอสฮาร สะมาแอ เปนเงน 500,000 บาท หลงจากทมการรองเรยนวาเขาถกซอมทรมานและสงหารในขณะทถกควบคมตวโดยเจาหนาททหารในเดอนกรกฎาคม 2550 อยางไรกด จนถงปจจบนยงไมมเจาหนาททหารหรอบคคลอนใดถกฟองคดจากเหตการการเสยชวตของนายอสฮาร สะมาแอ ด ประชาไทย ‘Compensation but no prosecution over death of Deep South torture victim’ 22 สงหาคม 2558 ดไดท: https://prachatai.com/english/node/5408?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+prachataienglish+%28Prachatai+in+English%29 50 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต: ประเทศไทย’, CCPR/CO/84/THA, 8 กรกฎาคม 2548, วรรค 13. 51 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปจากการทบทวนรายงานตามรอบของแระเทศไทย รอบท 2’, 25 เมษายน 2560, วรรค 21. 52 ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 53 มาตรา 7, วรรค 3-6, พ.ร.ก.ฉกเฉน

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

หรอสงใหกระทำการใด ๆ เทาทจำเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน54

อนง ขอมลจากศนยทนายความเพอสทธมนษยชนพบวา ตงแตวนท 13 ถง 22 ตลาคม 2563 มผถกจบกมเปนจำนวนอยางนอย 90 ราย สวนใหญนนถกจบกมในขอหาละเมดพ.ร.ก. ฉกเฉนวาดวยการหามชมนม ผถกจบกม 6 รายถกปลอยตวโดยไมแจงขอกลาวหา55

ทงน ผ ใดฝาฝนขอกำหนด ประกาศ หรอคำส งท ออกตามพ.ร.ก.ฉกเฉนนนสามารถถกลงโทษไดตามบทบญญตในมาตรา 18 ซงระวางโทษจำคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกน 40,000 บาท หรอทงจำทงปรบ

ดวยเหตน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลจงใหขอแสดงและเนนยำถงความกงวล รวมทงขอเสนอแนะทไดใหแกรฐบาลไทยมาตงแตป 2548 เกยวกบพ.ร.ก.ฉกเฉน โดยเฉพาะตอมาตรา 9 11 และ 12 ทเกยวกบมาตรการตามพ.ร.ก.ฉกเฉน ซงสามารถถกนำมาใชโดยนายกรฐมนตรในชวง “สถานการณฉกเฉนทมความรายแรง”ได

5.1 คำจำกดความทคลมคอและอำนาจอยางกวางขวาง

หลกความชอบดวยกฎหมาย (Principle of Legality) ถอเปนพนฐานของหลกกฎหมายทวไปและหลกนตธรรมซงสามารถปรบใชไดกบทกระบบกฎหมายทวโลก โดยหลกดงกลาวประกอบดวยหลายขอยอย ซงรวมถง หลกความแนนอนและความชดเจนทางกฎหมาย (lex certa) หลกกฎหมายไมมผลยอนหลงของความผด ซงหมายความวาความผดตองถกกำหนดไวโดยชดเจนและถกอธบายในกฎหมายกอนทบคคลจะถกลงโทษตามความผดดงกลาว (lex previae) รวมถงหลกการปรบใชกฎหมายอาญาโดยเครงครด (lex stricta) หลกการทงหมดถกสะทอนในมาตรา 15 ของ ICCPR รวมถงแหลงอน ๆ หากหลกความชอบดวยกฎหมายไมไดรบการเคารพ บคคลทกฎหมายบงคบใชจะไมสามารถประพฤตตนใหสอดคลองตอกฎหมายซงไมไดถกบญญตไวโดยชดเจนได และทนายความรวมถงผมสวนเกยวของอน ๆ อาจมาสามารถประเมนกฎหมายเหลานนเพอประกนวาไดมกฎหมายดงกลาวสอดคลองกบกฎหมายในภาพรวม

อำนาจในสถานการณฉกเฉนนนมลกษณะทไมเปนไปตามหลกการขางตนในทกรปแบบ

พ.ร.ก.ฉกเฉนประกอบดวยบทบญญตหลายประการซงคลมเครอและกวางขวางมากจนดเสมอนวามอบอำนาจทไมมขอบเขตจำกดแกนายกรฐมนตร มาตรา 11(6) ใหอำนาจนายกรฐมนตรในการ “ประกาศหามมใหกระทาการใด ๆ หรอสงใหกระทาการใด ๆ เทาทจาเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน”

เนองจากกฎหมายมไดกำหนดการกระทำใด ๆ ทมาตรานจะครอบคลมอนไว มาตรานยงอาจรวมถงการกระทำทอยนอกเหนอจากอำนาจของนายกรฐมนตร ขอบทนจงมลกษณะคลมเครอและกวางจนเกนไป อกทงละเมด

54 ประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index 55 ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน, ‘สถตผถกจบกม-ดำเนนคด ตงแตการชมนม #คณะราษฎร 13 ต.ค.’, ขอมล ณ วนท 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.tlhr2014.com/?p=22156

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

หลกความชอบดวยกฎหมาย และเนองจากการไมปฏบตตามนนเปนความผดทางอาญา การปรบใชบทบญญตนจงอาจนำไปสการลงโทษฐานความผดทไมถกกำหนดในกฎหมายมากอน อนเปนการละเมดมาตรา 15 ของ ICCPR

ตามประกาศลงวนท 15 ตลาคม พ.ศ. 2563 (ภาคผนวก 3) ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง สามารถใชอำนาจตาง ๆ ตามทไดกลาวมาขางตนในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงเพอหยดยงการประทวงในเขตกรงเทพมหานครได56

5.2 การจบกมและคมขงโดยพลการ

สทธในเสรภาพและสทธทจะไมถกควบคมตวตามอำเภอใจไดรบการคมครองไวในมาตรา 9 ของ ICCPR ซงบญญตวาบคคลจะถกจบกมหรอคมขงตามอำเภอใจ/โดยพลการมได

มาตรา 11 และ 12 ของพ.ร.ก.ฉกเฉนและประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563 (ภาคผนวก 3)57 ไดใหอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการจบกมและควบคมตวบคคลใดไดเปนในเบองตนเปนเวลา 7 วนซงอาจตอเวลาตอไปไดอกรวมทงสนไมเกน 30 วน

การควบคมตวโดยไมมการตงขอหาถอเปนการควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครอง (administrative detention) และโดยปกตถอวาตองหามตามกฎหมายระหวาง แมวาจะมขอยกเวนอยบางในกรณทจำกดเปนอยางยง การควบคมตวดงกลาวเปนมาตรการพเศษขนมาแทนทระบบยตธรรมทางอาญาปกต จากประสบการณคณะกรรมการนตศาสตรสากลเหนวาการควบคมตวโดยอำนาจทางปกครองนนมกนำไปสการละเมดในรปแบบอน ๆ ไดแก การทรมาน การประตบตทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอยำยศกดศร และการบงคบใหสญหาย เนองจากการควบคมตวเชนวาน นมไดมการกำหนดหลกประกนทางกฎหมายเพ อการค มครองผ ถ กควบคมตวเหมอนเชนในกรณปกต คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลเหนวา การควบคมตวบคคลโดยอาศยอำนาจของฝายปกครองจะถอวาชอบดวยกฎหมายกตอเมอการกระทำดงกลาวนนถกใชในลกษณะเปนมาตรการชวคราวระหวางทมการเลยงพนธกรณโดยชอบภายใตการประกาศสถานการณฉกเฉน และตองกระทำเพยงเทาทจำเปนอยางยงเพอแกไขภยคกคามพเศษ สอดคลองกบทระบไวในมาตรา 4 ICCPR ซงหมายความถงกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญาทวไมสามารถจดการตอภยคกคามความมงคงทกำลงเกดขนจรงได ในหลายกรณสวนใหญ ลำพงความผดทางอาญาปกต เชนการพยายามหรอการสมคบคดกนกระทำความผด กถอวาเพยงพอแลวในการปกปองความมนคง

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ในความเหนทวไปท 35 ชวาในบรบทของการควบคมตวโดยอำนาจทางปกครอง

“ในขณะทรฐภาคใชวธการคมขงเพอความมนคง (บางครงรจกภายใตชอ การควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครอง หรอการกกขง) โดยมไดมการมไดมการใครครวญเกยวกบการดำเนนคดตอขอหาทางอาญา คณะกรรมการพจารณาวาการควบคมตวดงกลาวนนแสดงถงความเสยงอยางรายแรงของการถกจำกด

56 ขอ 5, ประกาศตามมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10241&filename=index (ภาคผนวก 3) 57 เพงอาง, ขอ 1

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

เสรภาพตามอำเภอใจ นอกจากนการควบคมตวดงกลาวมกนำไปสการควบคมโดยอำเภอใจ เนองจากมมาตรการอนมประสทธภาพอน ๆ รวมถงกระบวนการยตธรรมทางอาญา ทถกใชเพอแกไขภยเชนวา ถา ภายใตสถานการณทเปนขอยกเวน ภยคกคามในปจจบน ทเกดขนโดยตรง และหลกเลยงไมไดถกหยบยกขนมาเปนเหตในการสรางความชอบธรรมแกการควบคมตวผทกอภยดงกลาว ภาระการพสจนตองตกอยกบรฐภาคในการทจะตองแสดงใหเหนวามบคคลเปนผกอภยคกคามดงกลาว และไมสามารถหามาตรการอนมาปรบใชเพอแกไขได นอกจากนภาระการสจนจะเพมขนเรอย ๆ ไปพรอมๆ กบระยะเวลาของการควบคมตว”58

นอกจากน คณะกรรมการสทธมนษยชนยงไดยนยนวา

“การจบคมหรอคมขงเพอจะลงโทษดวยเหตแหงการใชสทธโดยชอบตามทไดรบการรบรองโดยกตการะหวางประเทศนนถอวาเปนการจบคมหรอคมขงโดยพลการ การใชสทธในทน รวมไปถง เสรภาพในการแสดงความคดเหนและการแสดงออก (มาตรา 19) เสรภาพในการชมนม (มาตรา 21) (….)”59

เหตในการจบกมและควบคมตว

มาตรา 11(1) ของพ.ร.ก.ฉกเฉน กำหนดให บคคล “ทสงสยวาจะเปนผรวมกระทาการ” หรอเปน “ผใช ผโฆษณา ผสนบสนนการกระทาเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทา” ใหเกด “สถานการณฉกเฉน” อาจถกจบกมและควบคมตว ถาการควบคมตวดงกลาวนนจาเปนเพอปองกน “เหตการณรายแรง” หรอเพอให “เกดความรวมมอในการระงบเหตการณรายแรง”

คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลมความกงวลวาเหตเหลานถกบญญตโดยใชขอความทกวางขวางและคลมเคลอซงอาจเปดโอกาสใหเกดการละเมดได เหตเหลานอาจสงผลใหมการจบกมและควบคมตวบคคลทไมมความเชอมโยงใกลชดกบภยคกคามทเกดขน และอาจถกนำไปใชเพอปราบปรามการใชสทธตามกฎหมายทเกยวกบเสรภาพในการแสดงออก สมาคม และชมนม

ในความเปนจรงแลว นอกจากผ นำการชมนมและผ ชมนมโดยสงบแลว บคคลผ ถกควบคมตวในเขตกรงเทพมหานครเนองจากกระทำการฝาฝนพ.ร.ก.ฉกเฉนยงรวมถงบคคลผมสวนเกยวของนอยมากกบ “ภยความมนคง” ทกลาวอาง เชนลกจางกจการใหเชาเครองขยายเสยงและผสอขาว

วนท 15 ตลาคม 2563 ลกจางหกคนของกจการใหเชาเครองขยายเสยงซงมการรายงานวาเปนผใหเชาเครองขยายเสยงแกผจดการชมนม ไดถกควบคมตวฐานกระทำการฝาฝนพ.ร.ก.ฉกเฉน พวกเขาถกนำตวไปทกองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดน ภาค 1 ในจงหวดปทมธานซงเปนสถานททถกกำหนดใหใชในการควบคมตวตามพ.ร.ก.ฉกเฉน และเปนสถานทเดยวกบทผชมนมคนอน ๆ ถกควบคมตว

58 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 35: มาตรา 9 (Liberty and security of person)’, CCPR/C/GC/35, 16 ธนวาคม 2557, วรรค 15 59 เพงอาง, วรรค 17

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

วนท 16 ตลาคม 2563 ผสอขาวจากสำนกขาวประชาไท ซงเปนสอออนไลน ถกควบคมตวในขณะทเขากำลงถายทอดสดเหตการณการสลายการชมนมในกรงเทพฯ แมวาเขาจะไดสวมใสปลอกแขนทออกโดยสมาคมผสอขาวแหงประเทศไทยแสดงตววาเขาเปนสอมวลชน ในเทปการถายทอดสดไดแสดงใหเหนวาผสอขาวทานนได ถามเจาหนาทตำรวจวาเขาสามารถยนทจดไหนเพอรายงานขาวกอนทเขาจะถกควบคมตว เขาถกนำตวไปท กองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดน ภาค 1 ในจงหวดปทมธานซงเปนสถานททถกกำหนดใหใชในการควบคมตวตามพ.ร.ก.ฉกเฉน อยางไรกด เขาไดรบการปลอยตวไมกชวโมงหลงจากการจบกม โดยเขาถกเปรยบเทยบปรบเปนเงนจำนวน 300 บาทในขอหา “ขดขนคำสงเจาพนกงาน” ตามมาตรา 368 ประมวลกฎหมายอาญา60

การกำกบควบคมโดยตลาการ

ICCPR กำหนดใหมการตรวจสอบการใชอำนาจควบคมตวผถกจบโดยฝายตลาการทงภายหลงการจบกม (มาตรา 9(3)) หรอเมอใดกตามทไดรบการรองขอโดยผถกจบกมผานกระบวนการนำตวผถกจบกมมาปรากฏตอหนาผพพากษา (Habeas Corpus) หรอกระบวนวธพจารณาทคลายกน (มาตรา 9(4))

บทบญญตในมาตรา 12 กำหนดใหพนกงานเจาหนาทตองทำการรองขอตอศาลเพอดำเนนการจบกม แตภายใตพ.ร.ก.นนยงไมชดเจนวาผถกจบกมจะตองถกนำตวไปปรากฏตอศาลหรอไม ในทางปฏบต ในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยซงอย ภายใตประกาศสถานการณฉกเฉนมาต งแตป 2548 นน แมวาจะมการกำหนดใหศาลมอำนาจตรวจสอบทกขนตอนของกระบวนการ ซงรวมถงการขอขยายระยะเวลาในการควบคมตว แตตามกฎของกองอำนวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร หรอ กอ.รมน. ภาค 4 กำหนดวาไมจำเปนตองนำตวผถกควบคมตวไปยงศาลเวนเสยแตวาศาลมคำสงใหกระทำเชนนน61 ซงถอเปนการละเมดสทธของผถกควบคมตวในการถกนำตวไปยงศาลโดยพลน ตามทถกรบรองไวในมาตรา 9 (3) ของ ICCPR เชนทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตไดอธบายวา

“บคคลผถกควบคมตวจะตองถกนำตวมาปรากฏตอหนาศาลหรอพนกงานเจาหนาทอนทกฎหมายกำหนดใหเปนผใชอำนาจตลาการ การมาปรากฏตวของผถกควบคมตวในการพจารณาคดนนเปดโอกาสใหมการไตสวนเกยวกบการดแลผทถกควบคมตวในระหวางถกคมตวและอำนวยความสะดวกแกการสงตวไปยงสถานทฝากขงหากมคำสงเชนนน ดงนนมาตรการนจงมประโยชนในการปกปองสทธในความปลอดภยของบคคลและสทธทจะไมถกกระทำทรมานหรอและการกระทำอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำยศกดศร ในการพจารณาคด[ภายหลกการจบกมหรอควบคมตว]หรอการพจารณาคดนดหลงจากนนซงผพพากษาจะมโอกาสตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายและความจำเปนของการควบคมตว บคคลผถกควบคมตวยอมมสทธไดรบ

60 Prachatai, ‘Prachatai reporter arrested while covering police crackdown’, 16 ตลาคม 2563, ดไดท: https://prachatai.com/english/node/8848 61 ขอ 6.3, Regulation of ISOC Region 4 Concerning Guidelines of Practice for Competent Official as per Section 11 Of the Emergency Decree on Government Administration in States of Emergency B.E. 2548 (2005), 17 มกราคม 2562.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

การชวยเหลอทางกฎหมาย ซงโดยหลกแลวตองกระทำโดยบคคลทผถกควบคมตวเปนผเลอก (counsel of choice)”62

สทธของผถกควบคมตวทจะตองถกนำตวไปปรากฏตอศาลหรอพนกงานฝายตลาการโดยทนทน นเปนหลกประกนวาการควบคมตวนนชอบดวยกฎหมายและมความจำเปน การไมนำตวผถกควบคมตวไปปรากฏตอศาลจะสมเหตสมผลกตอเมออยในสถานการณรายแรงทไมอาจไปพบศาลได เชน เพราะกระบวนการตลาการลมสลายลงเนองจากสถานการณฉกเฉนทเกดขน แตสถานการณดงกลาวนนมไดเกดขนในประเทศไทย

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตวางหลกไวอยางชดเจนวาระยะเวลา 48 ชวโมงคอระยะเวลาสงสดของการคมตวโดยปราศจากการตรวจสอบทางตลาการ ในป 2548 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตจงไดกลาวไวในขอสงเกตเชงสรปเกยวกบประเทศไทยระหวางการพจารณาพ.ร.ก.ฉกเฉนวา “การควบคมตวใดๆเกน 48 ชวโมงโดยปราศจากความคมครองภายนอกนนไมสามารถกระทำได” 63

ตามขอมลทคณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบ สทธท จะถกนำตวไปศาลโดยพลนยงคงไดรบการคมครองในบรบทของการชมนมในเขตกรงเทพมหานคร ซงแตกตางจากสถานการณในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต อยางไรกด คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบขอมลจากทนายความวานอกจากการควบคมตวผตองหาตามหมายจบตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาทวไปแลว ผถกควบคมตวบางสวนถกควบคมตวเนองจากมการกระทำความผดซงถกชวาเปนความผดซงหนา ทำใหถกควบคมตวโดยไมมหมายจบ และ/หรอ ไมไดมการแจงขอกลาวหา กอนทผถกควบคมตวจะถกนำตวไปศาลเพอไตสวนความชอบดวยกฎหมายของการจบกมตวภายใน 48 ชวโมง อยางไรกตาม คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลขอเรยกรองใหรฐบาลประกนวาบคคลผถกจบกมภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนทกคนมสทธทจะถกนำตวไปศาลโดยพลน ทงนรวมถงการควบคมตวในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ซงตามกฎของกอ.รมน.ภาค 4 นนไมบงคบใหตองกระทำดวย64

นอกจากขอบททกำหนดใหตองนำตวผถกจบคม/คมขงมาตอปรากฏตวตอหนาศาลหลงจากถกจบกมตวโดยอตโนมตแลว ผถกจบกมตวทกคนยงมสทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมตลอดเวลาเพอตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตวโดยวธการขอใหศาลนำตวผถกควบคมตวมาปรากฏตวตอหนาศาลหรอโดยผานทางกระบวนการอนภายใตมาตรา 9(4) แหง ICCPR65 สทธดงกลาวปรบใชกบการควบคมตวหรอกกขงทกประเภทโดยการกระทำของเจาหนาทรฐหรอตามทรฐใหอำนาจไว ไดแก การควบคมตวอนเกยวเนองกบคดอาญา การคมขงทางการทหาร การควบคมตวเพอความปลอดภย การควบคมตวเพอตอตานการกอการราย การกกขงในโรงพยาบาลโดย

62 ดเพมเตม: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 35, วรรค 34 และ 15 63 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอสงเกตเชงสรปของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต: ประเทศไทย’, CCPR/CO/84/THA, 8 กรกฎาคม 2548, วรรค 13. ในขอคดเหนทวไปท 37 นน คณะกรรมการระบวา “48 ชวโมงนนโดยทวไปแลวเพยงพอตอการเดนทางและเพยงพอตอการเตรยมการใหมการรบฟงโดยฝายตลาการ ความลาชาใดๆเกนกวา 48 ชวโมงจะตองเปนไปในกรณทเปนขอยกเวนเทานนและนำมาใชไดภายในสถานการณจำกด” 64 ระเบยบกอ.รมน.ภาค 4, supra note 61. 65 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 35, วรรค 40

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ไมสมครใจ การกกกนคนเขาเมอง การควบคมตวเพ อสงผ รายขามแดน หรอการจบกมโดยปราศจากเหต66 กระบวนการดงกลาวตองไดรบการประกนแมในระหวางเวลาทมสถานการณฉกเฉนทกระทบตอความดำรงอยของชาต67 หลกการนไดรบการบญญตไวในมาตรา 90 แหงประมวลวธพจารณาความอาญา ซงควรถกนำมาบงคบใชโดยอนโลมภายใตการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉน

อยางไรกด หลกการดงกลาวไมไดถกบญญตไวโดยชดแจงในมาตรา 12 พ.ร.ก.ฉกเฉน คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดรบรายงานวาไดมการรองขอใหใชมาตรา 90 ในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย แตมการรายงานวาในคดสวนใหญทมการรองขอตอศาลใหไตสวนความชอบดวยกฎหมายของการควบคมต วภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนหรอกฎอยการศกเจาหนาททรบผดชอบมกจะปลอยตวผถกจบกมหรอควบคมตวทนททมการรองขอตอศาล ทำใหศาลมไดตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายตามทรองขอ และจำตองมคำสงยกคำรองเนองจากบคคลดงกลาวไมไดถกควบคมตวโดยเจาหนาทรฐแลว68 ทงน กระบวนการดงกลาวยงไมเคยถกรองขอใหบงคบใชในบรบทของการชมนมในเขตกรงเทพมหานครในครงน

สถานทควบคมตว

มาตรา 12 พ.ร.กฉกเฉนกำหนดอยางชดเจนวาบคคลทสญเสยเสรภาพภายใตพ.ร.ก. ฉกเฉนนจะไมถกควบคมตวใน “สถานตำรวจ ทคมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจำ” ปกต บทบญญตนนากงวลอยางมาก และเพมความเสยงการถกละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง หากบคคลถกควบคมตวไวในสถานทซงไมไดรบการรบรองอยางเปนทางการและไมมการกำหนดขนตอนและความคมครองสำหรบผถกควบคมตว การกระทำดงกลาวยงไมสอดคลองกบพนธกรณของประเทศไทยตามมาตรา 7 และ 10 ของ ICCPR อนสญญาตอตานการทรมาน และมาตราฐานตาง ๆ ทถกระบในขอกำหนดมาตรฐานขนตำขององคการสหประชาชาตในการปฏบตตอผตองขงหรอขอกำหนดแมลเดลา ทถกรบรองโดยขอมตสมชชาใหญแหงสหประชาชาตในป 255869

วนท 16 และ 17 ตลาคม พ.ศ. 2563 ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ไดออกประกาศเพอกำหนดสถานททสามารถใชกบตวบคคลทสงสยวาจะเปนผ

66 เพงอาง 67 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 29, วรรค 14 และ 16: “(…) เพอทจะปกปองสทธอนไมสามารถหลกเลยงพนธกรณได สทธในการดำเนนคดในศาลเพอทจะเปดโอกาสใหศาลพจารณาโดยไมลาชาเกยวกบความชอบดวยกฎหมายของการคมขงจะตองไมถกลดทอนโดยการตดสนใจของรฐทจะหลกเลยงพนธกรณตามกตกา” 68 ทวพร คมเมธา, ‘10 ปกบการซอมทรมาน 10 ปของความยตธรรมทหายไป’, ประชาไท, 8 มกราคม 2558, ดไดท: https://prachatai.com/journal/2015/01/57307; ประชาไท, ‘ศาลปตตาน ยกคำรองขอไตสวน ตม.จบกมแรงงานพมาอาสาสอนเดกไมชอบดวยกฎหมาย’, 24 สงหาคม 2561, ดไดท: https://prachatai.com/journal/2018/08/78418 69 มตท 70/175, 17 ธนวาคม 2558, ดไดท: https://undocs.org/A/RES/70/175. กฎขอท 122 กำหนดไวชดเจนวาการคมครองสวนใหญภายใตกฎแมนเดลานนบงคบใชกบผถกจบกมหรอคมขงโดยไมไดมการตงขอหา

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

รวมชมนม ไดแก 1. กองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 จงหวดปทมธาน 2. กรมทหารราบท 21 รกษาพระองค คายนวมนทราชน จงหวดชลบร และ 3. กองบญชาการชวยรบท 1 คายพนสบดศรอทย จงหวดชลบร70

ไดมการรายงานวามอยางนอยมหนงกรณทสทธในการเขาถงทนายความทตนเองเลอกในทนท ตามทถกรบรองไวในมาตรา 9 และ 14 ของ ICCPR และสทธทจะไดรบการเขาเยยมโดยญาต ไดถกละเมดในสถานทควบคมตวทถกกำหนดขางตน โดยเมอวนท 17 ตลาคม 2563 โครงการอนเตอรเนตเพอกฎหมายประชาชน (iLaw) ซงเปนองคกรพฒนาภาคเอกชนทสงเกตการณการชมนมและผลกดนการปฏรปกฎหมายในประเทศไทย รายงานวา หลงจากทมการสลายการชมนมทสแยกปทมวนซงเปนยานการคาในเขตกรงเทพมหานครชนในเมอวนท 16 ตลาคม 2563 นน ผชมนมหลายคนถกควบคมตวและถกนำตวไปทกองบงคบการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 โดยพนกงานเจาหนาททประจำอย ท สถานท ควบคมตวไมอนญาตใหทนายความหรอญาตเขาพบผถกควบคมตว หลงจากมการเจรจาทนายความจงไดรบอนญาตใหเขาพบกบลกความของตน แตมรายงานวาญาตไดรบอนญาตใหเขาพบผถกควบคมตวไดเฉพาะในเวลาทำการเทานน71

อำนาจในการออกคำสงเรยกบคคลมารายงานตว

มาตรา 11(2) มอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการ “ออกคาสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาทหรอมาใหถอยคาหรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดทเกยวเนองกบสถานการณฉกเฉน” คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลไดเคยแสดงความหวงกงวลวาการออกคำสงเรยกบคคลใด ๆ จะตองมเหตอนควรและจะตองไมเกดมาจากการเพงเลงคนกลมใดกลมหนงเนองจากลกษณะจำเพาะของพวกเขา เชน เชอชาต ศาสนา ความเหนทางการเมอง อกทงควรมแตเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายและเจาหนาทตลาการทวไปเทานนทจะสามารถออกคำสงเรยกประชาชนทวไปมาสอบถามได

ทงน ในวนท 16 ตลาคม 2563 ผ บญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกประกาศมอบหมายใหเจาหนาททหาร ตำรวจ หรอเจาพนกงานทางปกครองทมตำแหนงตามทกำหนด มอำนาจในการออกคำสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวหรอมาใหถอยคำกบตน72 เปนผลใหในระหวางทมการประกาศสถานการณฉกเฉนรายแรงในเขตกรงเทพมหานคร เจาหนาททหารหรอเจาพนกงานทางปกครองซงอาจมใชเจาหนาททถกฝกอบรมการบงคบใชกฎหมายหรอเจาหนาทฝายตลาการสามารถออกหมายเรยกบคคลมาสอบปากคำได

70 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 1/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563; ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 6/2563, ลงวนท 17 ตลาคม 2563 71 iLaw, โพสตตอสาธารณชนบน Twitter, 17 ตลาคม 2563, ดไดท: https://twitter.com/iLawFX/status/1317167762578366466 (accessed on 22 ตลาคม 2563) 72 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 5/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

5.3 เสรภาพในการแสดงออก ชมนม และสมาคม

พ.ร.ก.ฉกเฉนมอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาท ในการออกขอกำหนดเพอจำกดสทธในเสรภาพในการแสดงออก อนรวมถงการแสวงหา การรบมา และการสงตอขอมลขาวสาร และความคดเหนทกชนด อนถกรบรองในมาตรา 19 ของ ICCPR และสทธเสรภาพในการชมนม ซงไดรบการประกนไวในมาตรา 21 ของ ICCPR

เสรภาพในการแสดงออก

มาตรา 19 ของ ICCPR คมครองเสรภาพในการแสดงออกและขอมลขาวสาร เหตสำหรบการจำกดสทธทระบในมาตรา 19(3) นนมอยอยางจำกด โดยกำหนดวาการจำกดสทธดงกลาวไมวากรณใดตองมความจำเปนและไดสดสวนตอการเคารพตอสทธของบคคลอน หรอตอความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอย หรอการสาธารณสข หรอศลธรรมอนด73 ถงกระนน “เมอรฐภาคจำกดเสรภาพในการแสดงออก มาตรการจำกดสทธองกลาวตองเปนการไมทำลาย[สาระสำคญของ]สทธดงกลาวเสยเอง”74 โดยจะตองมการสนนษฐานวาสทธในเสรภาพการแสดงออกยงคงดำรงอยเวนเสยแตวามความเชอมโยงโดยตรงระหวางคำพดทกลาวออกมาหรอเขยนกบขอกงวลอนชอบธรรมเกยวกบความมนคง รวมทงไมมวธการอนทเพยงพอนอกจากการจำกดสทธดงกลาว

หลกการโยฮนเนสเบรกเกยวกบความมนคงของชาต เสรภาพในการแสดงออกและการเขาถงขอมลขาวสาร (Johannesburg Principles on National Security, Freedom of Expression and Access to Information) ไดกำหนดแนวทางทมประโยชนเกยวกบความสมพนธระหวางเสรภาพในการแสดงออกกบความมนคงของชาต ไววา

“ขนอยกบ (…) การแสดงออกอาจถกลงโทษในฐานะทเปนภยตอความมนคงของชาตไดถารฐบาลสามารถแสดงใหเหนวา

ก. การแสดงออกมจดประสงคเพอยยงปลกปนความรนแรงทใกลจะเกดขน

ข. มความเปนไปไดในการยยงปลกปนความรนแรงดงกลาวและ

ค. มความเชอมโยงโดยตรงและทนทระหวางการแสดงออกนนกบความเปนไปไดทจะเกดหรอการเกดความรนแรงดงกลาว”75

73 ขอ 19 ของ ICCPR: “การใชสทธ (…) ของขอนตองมหนาทและความรบผดชอบพเศษควบคไปดวย การใชสทธดงกลาวอาจมขอจำกดในบางเรอง แตทงนขอจำกดนน ตองบญญตไวในกฎหมายและจำเปนตอ (ก)การเคารพในสทธหรอชอเสยงของบคคลอน (ข) การรกษาความมนคงของชาต หรอความสงบเรยบรอย หรอการสาธารณสข หรอศลธรรมของประชาชน” ดเพมเตมไดท: คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 34: มาตรา 19: Freedoms of opinion and expression’, CCPR/C/GC/34, 12 กนยายน 2554, วรรค 34. 74 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 34, วรรค 21 75 หลกการท 5 ของหลกการโยฮนเนสเบรก ดเพมเตมบทนยามในหลกการท 2 “การจำกดใดใดทอางหลกการของความมนคงของรฐนน จะถอวาไมชอบนอกเสยจากวาเปาหมายทแทจรงและผลกระทบทพสจนไดนนเปนไปเพอทจะปกปองบรณภาพแหงดนแดนจากการใชกำลงหรอการขเขญวาจะใชกำลง หรอประสทธภาพในการตอบโตการใชกำลงหรอการขเขญวาจะใชกำลง

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

มาตรา 9 (3) แหงพ.ร.ก.ฉกเฉนใหอำนาจแกรฐบาลในการ

“หามการเสนอขาว การจาหนาย หรอทาใหแพรหลายซงหนงสอ สงพมพหรอสออนใดทมขอความอนอาจทาใหประชาชนเกดความหวาดกลวหรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทาให เกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงในเขตพนททประกาศสถานการณฉกเฉนหรอทวราชอาณาจกร”

เพอควบคมการชมนมประทวง เมอวนท 16 ตลาคม พ.ศ. 2563 ผบญชาการตำรวจแหงชาตในฐานะหวหนาผ ร บผ ดชอบในการแกไขสถานการณฉ กเฉ นท ม ความรายแรงไดออกประกาศหามใช “วทยโทรคมนาคม โทรศพทเคลอนท เครองมอสอสาร อปกรณอเลกทรอนกส หรออปกรณใด ๆ ทสามารถเสนอขาวหรอทำใหแพรหลายซงภาพเสยงหรอขอความอนอาจทำใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสาร ทำใหเกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนในทวราชอาณาจกร”76 หากพบวากระทำผดผกระทำผดอาจตองรบโทษจำคก คำสงเชนวานนละเมดอยางชดเจนตอหลกการทวาการจำกดสทธไมวาในกรณใดจะตองมความจำเปนและไดสดสวนตอวตถประสงคเพอรกษาความสงบเรยบรอย เนองจากมาตรการดงกลาวอาจถกใชเพอการหามการสงตอขอมลขาวสารหรอการแสดงออกทงหมดอยางเดดขาดโดยไมคำนงถงเนอหา ทงน การหามการใชอปกรณสอสารทงหมดอยางรวบรดไดจงมอาจกระทำได

อนทจรงแลว ไดมกรณทเจาหนาททำการเตอนผชมนมวาการใชสอโซเชยลมเดยเพอกระตนหรอชกชวนใหบคคลอนเขารวมการชมนม การถายเซลฟ หรอการเชคอน และโพสตลงสอสงคมออนไลนนนถอเปนการละเมดกฎภายใตสถานการณฉกเฉน ในขณะทผคนมากมายไดใชวธการอพโหลดรปภาพของตนเองหรอรปภาพการชมนมบนสอสงคมออนไลนเพอแสดงความเหนหรอจดยนของพวกเขา77 เมอวนท 16 ตลาคม พ.ศ. 2563 หวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกคำสงใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต และกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมทำการตรวจสอบสำนกขาวสสำนกขาวและใหระงบการออกอากาศรายการ หรอระงบการทำใหแพรหลาย หรอลบขอมลคอมพวเตอรในกรณพบวามการละเมด พ.ร.ก. ฉกเฉน78 เม อวนท 19 ตลาคม พ.ศ. 2563 รฐมนตรวาการกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมไดให

ไมวาจะเปนภยจากบคคลภายนอกไดแกภยทางการทหาร หรอภยจากภายใน ไดแกการยวยใหใชความรนแรงเพอทจะลมลางรฐบาล” 76 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 4/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563; ขอ 2, ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 แหงพ.ร.ก.ฉกเฉน, 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 77 Nikkei Asia, ‘Thailand imposes 'selfie rules' to discourage young protesters’, 18 ตลาคม 2563, ดไดท: https://asia.nikkei.com/Politics/Turbulent-Thailand/Thailand-imposes-selfie-rules-to-discourage-young-protesters 78 Khaosod English, ‘Gov’t Orders Censorship Of 4 Media Sites, Reports Say’, 19 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.khaosodenglish.com/politics/2563/10/19/govt-orders-censorship-of-4-media-sites-reports-say/

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

สมภาษณแกส อมวลชนวาทางกระทรวงจะดำเนนการรองทกขกลาวโทษแกเจาพนกงานตำรวจตอผใชสอสงคมออนไลนซงละเมดคำสงภายใตสถานการณฉกเฉน รวมถงสำนกขาวบางสำนก รฐมนตรกลาวตอวามผกระทำผดตอพ.ร.ก.ฉกเฉนเกอบสามแสน URL79 เมอวนท 20 ตลาคม 2563 ยงมรายงานวาศาลอาญาไดมคำสงใหวอยซทวระงบการเผยแพรขอมลทางทกชองทางออนไลน เนองจากพเคราะหแลวเหนวาวอยซทวไดเผยแพรขอมลเทจเกยวกบการชมนม ซงละเมดพ.ร.ก.ฉกเฉน80 แตตอมา วนท 21 ตลาคม 2563 คำสงดงกลาวนนถกยกเลกโดยศาลเดยวกน โดยใหเหตผลวาผรองใหขอมลไมครบถวน ไมแสดงใหชดเจนวาเปนการขอปดสอทงชองทางทำใหศาลไมรขอเทจจรงอนถกตอง และเขาใจวาเปนการปดกนเฉพาะเนอหาบางสวนทคดนำเสนอตอศาล81

คณะกรรมการนกนตศาสตรสากลมความเหนวาประกาศดงกลาวไมสอดคลองกบมาตรา 19 แหง ICCPR เนองจากไมไดสดสวนและอาจถกนำไปใชเพอลดรอนการแสดงออก การแลกเปลยนความคดเหนผานสอ และการสอสารมวลชน ทกระทำโดยชอบและไดรบการคมครองตาม ICCPR

เสรภาพในการชมนมและสมาคม

เสรภาพในการรวมชมนมโดยสงบไดรบการคมครองภายใตมาตรา 21 ของ ICCPR และเหตแหงการจำกดสทธนกเปนเหตเดยวกนกบเหตตาง ๆ ทระบไวในมาตรา 19 ขางตน ในการน คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนยำในความเหนทวไปเกยวกบสทธในการชมนมโดยสงบ วา

“ในขณะทสทธในการชมนมโดยสงบอาจถกจำกดไดในบางสถานการณ ภาระความรบผดชอบในการแสดงเหตผลอนสมควรตอการจำกดสทธนนยอมตกอยกบเจาหนาทรฐ เจาหนาทรฐตองแสดงวาการจำกดสทธเชนวานนชอบดวยหลกความชอบดวยกฎหมาย ความจำเปนและไดสดสวนตอเหตแหงการจำกดสทธ เหตใดเหตหนงตามทไดระบไวในมาตรา 21 (...) หากรฐไมสามารถอธบายความชอบธรรมในการจำกดสทธดงทไดกลาวมา ยอมตองถอวาเปนการละเมดมาตรา 21 ทงน การจำกดสทธไมวาในกรณใด ๆ ควรพจารณาถงวตถประสงคในการอำนวยความสะดวกในการใชสทธ มใชเพอการจำกดสทธโดยไมจำเปนและไมไดสดสวน การจำกดสทธตองไมเลอกปฎบต ไมทำใหทำลายสาระสำคญของสทธ หรอตองไมถกใชหามปรามหรอกอใหเกดความกลวในการใชสทธ”82

79 Nation, ‘Social media users violating emergency orders will be reported to police: ministry’, 19 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.nationthailand.com/news/30396428 80 Thai PBS, ‘Court orders Voice TV shut down’, 20 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.thaipbsworld.com/court-orders-voice-tv-shut-down/ 81 Benar News, ‘Thai Court Revokes Order to Shut Down Voice TV: Lawyer’, 21 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.benarnews.org/english/news/thai/more-protest-10212020180758.html 82 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ‘ขอคดเหนทวไปท 37: Article 21: right of peaceful assembly’, CCPR/C/GC/37, 17 September 2563, วรรค 36. มาตรา 21 ของ ICCPR บญญตวา สทธในการชมนมโดยสงบยอมไดรบการรบรอง การจำกดการใชสทธนจะกระทำมไดนอกจากจะกำหนดโดยกฎหมายและเพยงเทาทจำเปนสำหรบสงคม

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

นอกจากน

“การจำกดสทธในการชมนมโดยสงบตองอยบนพนฐานของการพจารณาการกระทำของผชมนมและการชมนมโดยแยกตางหากจากกน หรอโดยพจารณาเปนรายกรณไป การวางขอจำกดตอการชมนมโดยสงบอยางกวางขวางเพอใหครอบคลมทกกรณจะถกสนนษฐานไวกอนวาเปนการกระทำทไมไดสดสวน”83

นอกจากน หากรฐประกาศเลยงพนธกรณในระหวางทไดมการประกาศสถานการณฉกเฉน ซงประเทศไทยยงมไดกระทำตามตามขนตอนตามทไดกลาวไปแลวนน

“รฐภาคตองไมเลยงพนธกรณเกยวกบสทธในการชมนมโดยสงบหากวารฐภาคสามารถบรรลถงวตถประสงคเชนเดยวกนไดโดยใชเพยงการจำกดสทธ (restriction) ตามบทบญญตมาตรา 21 ในกรณรฐเลยงพนธกรณของตนตามทกตกา ฯ กำหนดไว เชน ในการชมนมใหญทมการใชความรนแรง การเลยงพนธกรณดงกลาวตองสามารถแสดงใหเหนไดวาเหตการณดงกลาวกอใหเกดภยคกคามตอความอยรอดของชาตอกทงมาตรการตาง ๆ ทสงผลเปนการเลยงพนธกรณภายใตกตกา ฯ นน จำเปนตองนำมาบงคบใชอยางเครงครดเนองจากเหตแหงความจำเปนเรงดวนของสถานการณและสอดคลองกบเงอนไขทงหลายตามมาตรา 4”84

มาตรา 9(2) ของพ.ร.ก.ฉกเฉนมอบอำนาจใหพนกงานเจาหนาทในการออกขอกำหนดหามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ หรอกระทำการใด ๆ อนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย ในการใชอำนาจเชนวาน ควรจะตองมขดเสนแบงทชดเจนระหวางการชมนมโดยชอบและโดยสงบ และการชมนมซงอาจยยงปลกปนใหเกดความรนแรงหรอเปนภยคกคามตอความมนคง แตในความเปนจรงแลว อำนาจตามมาตรานกลบถกใชเพอหามการชมนมสาธารณะอยางสงบของประชาชนทงหมด โดยเฉพาะการชมนมทมผแสดงความคดเหนขดแยงกบรฐบาลหรอวพากษวจารณรฐบาล

เพอยบยงการชมนมประทวงเพอตอตานรฐบาล ไดมการประกาศโดยอาศยอำนาจตามพ.ร.ก.ฉกเฉนหามมใหมการมวสมกน ณ ทใด ๆ ตงแต 5 คนขนไปหรอกระทำการใดอนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย85 เมอพจารณาประกอบกบประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงแลว การกระทำขางตน หมายรวมถงการรวมตวกนซงขดขวางการจราจร การขดขวางทางเขาออกอาคารใด ๆ การใชความรนแรง การฝาฝนคำสงเจาพนกงานเกยวกบการชมนม หรอการใชเครองเสยง86

ประชาธปไตย เพอประโยชนแหงความมนคงของชาต หรอความปลอดภย ความสงบเรยบรอย การสาธารณสข หรอศลธรรมของประชาชนหรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน” 83 เพงอาง, วรรค 38 84 เพงอาง, วรรค 36. 85 ขอ 1, ขอกำหนดออกตามความในมาตรา 9 ประกอบมาตรา 11 พ.ร.ก.ฉกเฉน ลงวนท 15 ตลาคม 2563, ดไดท: https://thailand.prd.go.th/ewt_news.php?nid=10240&filename=index 86 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 4/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ประกาศเหลานนาจะมเนอหาทไมสอดคลองมาตรา 21 แหง ICCPR ซงคมครองการชมนมโดยสงบไมวาจะเกดขนทใด รวมถงการชมนมเพอแสดงออกซงความเหนหรอเรยกรอง “สงทยงมความเหนขดแยง” และการชมนมท “โดยขนาดและธรรมชาตแลวการชมนมจะมกกอใหเกดความไมสะดวก เชนกนกดขวางยานพาหนะหรอทางเทา หรอกจกรรมทางเศรษฐกจ เปนตน”87

อยางไรกด การชมนมในประเทศไทยยงคงเกดขนอยางตอเนองภายหลงการประกาศหามรวมถงความพยายามในการหามปรามโดยเจาหนาท ไดมการออกประกาศตามพ.ร.ก.ฉกเฉนเพอหามการใชถนนบางสาย ระบบการขนสงทางรางไฟฟาทงหมด สถานรถไฟฟา BTS และสถานรถไฟฟาใตดน MRT บางสถาน ทาเรอ และทางเดนลอยฟา (Skywalk) ในบรเวณทมการวางแผนชมนม การกระทำเหลานเปนการขดตอพนธกรณทประเทศไทยจำตองอำนวยความสะดวกในการใชสทธในเสรภาพในการชมนมโดยสงบ88 อกทงผบญชาการตำรวจแหงชาตยงออกประกาศหามไมใหนำยานพาหนะทมลกษณะเปนเวท หรอมการตดตงเครองเสยง รถสขา และรถขนสงสงอปโภคบรโภคเขาไปยงสถานทชมนม89

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตอธบายวารฐภาคเชนประเทศไทยมหนาทในการอำนวยความสะดวกการใชเสรภาพในการชมนมโดยสงบไมเพยงเฉพาะแตในสถานทชมนมเทานนแตยงรวมไปถงการอำนวยความสะดวกใหแกกจกรรมอน ๆ ทเกยวของกบการชมนมโดยสงบ ความวา

“พนธกรณของรฐภาค จงขยายไปถงการคมครองการกระทำตาง ๆ เชน การเคลอนยายทรพยากรของผชมนมหรอผจดการชมนม การวางแผน การเผยแพรขอมลเกยวกบกจกรรมทกำลงจะเกดขน การเตรยมการหรอการเดนทางไปยงสถานทจดกจกรรม การสอสารระหวางผชมนมกอนหรอระหวางการชมนม การแพรภาพแพรเสยงของการชมนมหรอจากสถานทชมนม และการเดนทางกลบจากการชมนม”90

ระหวางวนท 13 ถง 22 ตลาคม พ.ศ. 2563 มผชมนมอยางนอย 90 คนถกจบกม โดยสวนมากเปนการจบกมในขอหาฝาฝนคำสงหามการชมนม91 ในวนท 16 ตลาคม 2563 ตำรวจไดใชกำลงเขาสลายการชมนมโดยสงบของผชมนมหลายพนคนซงรวมถงเดกนกเรยนจำนวนมาก ณ บรเวณแยกปทมวนในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชปนนำแรงดนสงฉดนำผสมสฟาและสารกอใหเกดการระคายเคองทไมเปดเผยชนด92

87 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 37, วรรค 6-7 88 เชน คำสงหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ท 2/2563 และ 3/2563 ลงวนท 16 ตลาคม 2563 89 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 2/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563. 90 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, ขอคดเหนทวไปท 37, วรรค 33. 91 ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน, ‘สถตผถกจบกม-ดำเนนคด ตงแตการชมนม #คณะราษฎร 13 ต.ค.’, ขอมล ณ วนท 22 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.tlhr2014.com/?p=22156 92 Human Rights Watch, ‘Thailand: Water Cannon Used Against Peaceful Activists’, 17 ตลาคม 2563, ดไดท: https://www.hrw.org/news/2563/10/17/thailand-water-cannon-used-against-peaceful-activists

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

5.4 ความเปนสวนตวและเสรภาพในการโยกยาย

สทธในความเปนสวนตวไดรบการรบรองไวในมาตรา 17 ของ ICCPR เสรภาพในการในการโยกยายยอมไดรบการคมครองภายใตมาตรา 12

มาตรา 11(4) ใหพนกงานเจาหนาท “ออกคาสงตรวจคน รอ ถอน หรอทาลายซงอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจาเปนในการปฏบตหนาทเพอระงบเหตการณรายแรงใหยตโดยเรวและหากปลอยเนนชาจะทาใหไมอาจระงบเหตการณไดทนทวงท” ในวนท 15 ตลาคม 2563 หวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรงไดออกประกาศใหอำนาจแกพนกงานเจาหนาท ซงมทงเจาหนาทฝายพลเรอนและฝายทหาร ในการ “ตรวจคนอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจำเปนในการปฏบตหนาท”93

มาตรา 11 (5) ยงขยายอำนาจของพนกงานเจาหนาทในการออกคาสงตรวจสอบจดหมาย หนงสอ สงพมพ โทรเลข โทรศพท หรอการสอสารดวยวธการอนใด

ทงน อำนาจบางประเภทเชนอำนาจในการตรวจคน ยด ทำลายบานเรอน และตรวจสอบชองทางการสอสารนนถอเปนการแทรกแซงลวงลำอยางรายแรงตอสทธในความเปนสวนตว รวมถงครอบครว ทอย อาศย หรอการตดตอสอสาร ทบญญตในมาตรา 17 ของ ICCPR อกทงการลวงลำเหลานยงไมจำเปนทจะตองไดรบอนญาตจากตลาการตามทกำหนดโดยรฐธรรมนญ หรอโดยผมอำนาจอสระอน ๆ

พ.ร.ก.ฉกเฉนยงมอบอำนาจอยางมากมายไวในมาตรา 9 และมาตรา 11 ใหพนกงานเจาหนาทสามารถจำกดและระงบสทธบางสวนของเสรภาพในการโยกยายไดโดยอนญาตใหรฐบาลอพยพประชาชนออกจากพนท มอบอำนาจใหนายกรฐมนตรหามมใหพลเมองผใดเดนทางออกไปนอกราชอาณาจกร รวมถงสงการใหคนตางดาวออกไปนอกราชอาณาจกรซงถอเปนการละเมดมาตรา 12(2) ของ ICCPR ซงประกนสทธของบคคลทกคนในการเดนทางออกนอกประเทศของตน ทงน รฐจะมภาระหนกหนวงในการอธบายการจำกดสทธดงกลาวดวยเหตผลดานความมนคงทเกยวของและกำลงจะเกดขน อกทงมาตรการดงกลาวจำตองอยภายใตกลไกทมประสทธภาพทสามารถถกใชในการโตแยงการตดสนใจเชนนนดวย

ขอเสนอแนะ

1. ประกาศ ขอกำหนด การตดสนใจ หรอการกระทำของเจาหนาทท ใชอำนาจภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนระหวางสถานการณฉกเฉนรายแรงควรจะไดรบการทบทวนโดยศาล ซงรวมถงศาลปกครอง เพอประกนวาผท รบผลกระทบนนจะมสทธในการเขาถงการเยยวยาทมประสทธภาพ

2. เจาหนาททงหลายททำหนาทในการบงคบใชกฎหมายไมควรทจะไดรบการคมครองมใหถกดำเนนคดทางกฎหมายได หากไดกระทำความผดทางอาญาในระหวางทปฏบตหนาท

93 ประกาศหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉนทมความรายแรง ฉบบท 3/2563, ลงวนท 16 ตลาคม 2563.

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

3. ผประทวงทถกดำเนนคดหรอมความเสยงวาจะถกดำเนนคดภายใตพ.ร.ก.ฉกเฉนเนองจากบคคลเหลานใชสทธในเสรภาพการแสดงออกและการชมนมตามทไดรบการรบรองไวในกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายไทยนน ตองไมถกดำเนนคดหรอปลอดจากความเสยงวาจะถกดำเนนคดอนเนองมาจากการกระทำดงกลาว

4. ทำการยกเลกหรอแกไขพ.ร.ก.ฉกเฉนเพอประกนวาพ.ร.ก.นนจะมความสอดคลองกบพนธกรณทางกฎหมายระหวางประเทศของประเทศไทย ซงรวมถง

▪ ใหมการประกนวาการประกาศใชพ.ร.ก.ฉกเฉนนนจะตองเปนไปตามมาตรฐานการคกคามความอยรอดของชาต

▪ ประกนวาการจำกดการใชสทธซงไดรบการประกนในทางระหวางประเทศใด ๆ นนจะตองมไดถกทำในลกษณะทเปนการเลอกปฏบต ทำแคในหวงเวลาทจำกด อกทงมความจำเปนและไดสดสวนอยางเครงครดตอภยนอนตรายทเกดขน

▪ หลกเลยงการใชอำนาจตามมาตรา 11(6) ซงใชคำทเปดกวางและคลมเคลอโดยใหอำนาจนายกรฐมนตรในการออกคำสงใหบคคลใด ๆ กระทำการอยางหนงอยางใดได

▪ เคารพกลไกการปองกนตามมาตรา 9 ของ ICCPR และยตการควบคมตวโดยใชอำนาจทางปกครองในทกรปแบบ

▪ ยนยนวาบคคลใดทถกจบกมตวจะตองถกนำตวไปปรากฏตวตอหนาผพพากษาโดยเรว และผถกควบคมตวทกคนรวมท งตวแทนของพวกเขามสทธท จะโตแยงความชอบดวยกฎหมายของการควบคมตว (habeas corpus) ตอศาลปกต

▪ ผถกควบคมตวจะตองถกควบคมตวไวในสถานททไดรบการรบรองอยางเปนทางการใหเปนสถานทควบคมตว และมการกำหนดขนตอนและความคมครองใหกบผถกควบคมตวตามมาตรา 7 และ 10 ของ ICCPR และขอกำหนดแมลเดลา

▪ ประกนวาผถกควบคมตวมสทธท จะเขาถงทนายความทตนเลอกไดในทนท มสทธทจะบอกกลาวกบครอบครวเกยวกบการถกจบกม และไดรบความชวยเหลอทางการแพทย รวมถงไดรบการเยยมเยยนจากครอบครว

▪ ประกนวาหนวยงานบงคบใชกฎหมายเทานนทควรมอำนาจในการออกคำสงเรยกบคคลมารายงานตวไดภายใตพ.ร.ก. โดยตองเคารพสทธของบคคลนนในการทจะไมใหการใด ๆ

▪ หลกเลยงการใชอำนาจภายใตบทบญญตของพ.ร.ก.ฉกเฉนซงกำหนดไวอยางกวางขวางและคลมเครอในเรองของการจำกดสทธเสรภาพในการแสดงออกและการชมนม และ

▪ ทบทวนอำนาจพเศษทกระทบตอเสรภาพในการโยกยายและสทธในความเปนสวนตวและในทรพยสน

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ภาคผนวก 1

พระราชกาหนด

การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘ ____________________________

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๘

เปนปท ๖๐ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา

โดยทเปนการสมควรปรบปรงกฎหมายวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน

พระราชกาหนดนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของ บคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๑ มาตรา ๓๕ มาตรา ๓๖ มาตรา ๓๗ มาตรา ๓๙ มาตรา ๔๔ มาตรา ๔๘ มาตรา ๕๐ และมาตรา ๕๑ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๒๑๘ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชกาหนดขนไวดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชกาหนดนเรยกวา “พระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘”

มาตรา ๒ พระราชกาหนดนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ ใหยกเลกพระราชบญญตวาดวยการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ. ๒๔๙๕

มาตรา ๔ ในพระราชกาหนดน

“สถานการณฉกเฉน” หมายความวา สถานการณอนกระทบหรออาจกระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชนหรอเปนภยตอความมนคงของรฐหรออาจทาใหประเทศหรอสวนใดสวนหนงของประเทศตกอยในภาวะคบขนหรอมการกระทาความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา การรบหรอการสงคราม ซงจาเปนตองมมาตรการเรงดวนเพอรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต ผลประโยชนของชาตการปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภยของประชาชน การดารงชวตโดยปกตสขของประชาชน การคมครองสทธเสรภาพ ความสงบ

เรยบรอยหรอประโยชนสวนรวม หรอการปองปดหรอแกไขเยยวยาความเสยหายจากภยพบตสาธารณะอนมมาอยางฉกเฉนและรายแรง

“พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ผซงนายกรฐมนตรแตงตงใหปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดน

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

มาตรา ๕ เมอปรากฏวามสถานการณฉกเฉนเกดขนและนายกรฐมนตรเหนสมควรใชกาลงเจาหนาทฝายปกครองหรอตารวจ เจาหนาทฝายพลเรอนหรอเจาหนาทฝายทหารรวมกนปองกน แกไข ปราบปราม ระงบยบยง ฟนฟหรอชวยเหลอประชาชน ใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศสถานการณฉกเฉนเพอบงคบใชทวราชอาณาจกรหรอในบางเขตบางทองทไดตามความจาเปนแหงสถานการณในกรณทไมอาจขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรไดทนทวงทนายกรฐมนตรอาจประกาศสถานการณฉกเฉนไปกอน แลวดาเนนการใหไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรภายในสามวน หากมไดดาเนนการขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรภายในเวลาทกาหนด หรอคณะรฐมนตรไมใหความเหนชอบ ใหการประกาศสถานการณฉกเฉนดงกลาวเปนอนสนสดลง

การประกาศสถานการณฉกเฉนตามวรรคหนง ใหใชบงคบตลอดระยะเวลาทนายกรฐมนตรกาหนด แตตองไมเกนสามเดอนนบแตวนประกาศ ในกรณทมความจาเปนตองขยายระยะเวลา ใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศขยายระยะเวลาการใชบงคบออกไปอกเปนคราว ๆ คราวละไมเกนสามเดอน

เมอสถานการณฉกเฉนสนสดลงแลว หรอเมอคณะรฐมนตรไมใหความเหนชอบหรอเมอสนสดกาหนดเวลาตามวรรคสอง ใหนายกรฐมนตรประกาศยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉนนน

มาตรา ๖ ใหมคณะกรรมการบรหารสถานการณฉกเฉนคณะหนง ประกอบด วยรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม เปนรองประธานกรรมการ ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวงการตางประเทศ ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงยตธรรม ผอานวยการสานกขาวกรองแหงชาตอยการสงสด ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ ผบญชาการตารวจแหงชาตอธบดกรมการปกครอง และอธบดกรมปองกน และบรรเทาสาธารณภย เปนกรรมการ และเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตเปนกรรมการและเลขานการ มอานาจหนาทตดตามและตรวจสอบเหตการณทเกดขนทงภายในและภายนอกประเทศท อาจเกดสถานการณฉกเฉนเพอเสนอแนะตอนายกรฐมนตรในกรณทมความจาเปนตองประกาศสถานการณฉกเฉนตามมาตรา ๕ หรอสถานการณทมความรายแรงตามมาตรา ๑๑ และในการใชมาตรการทเหมาะสมตามพระราชกาหนดนเพอการปองกน แกไขหรอระงบสถานการณฉกเฉนนน

ความในมาตราน ไมกระทบกระเทอนการใชอานาจของนายกรฐมนตรตามมาตรา ๕ ในการประกาศสถานการณฉกเฉนเมอมเหตการณจาเปนเรงดวนอนอาจเปนภยตอประเทศหรอประชาชน

มาตรา ๗ ในเขตทองทท มการประกาศสถานการณฉกเฉนตามมาตรา ๕ ใหบรรดาอานาจหนาท ของรฐมนตรวาการกระทรวงใดกระทรวงหนงหรอหลายกระทรวง หรอทเปนผรกษาการตามกฎหมายหรอทมอยตามกฎหมายใดกตาม เฉพาะในสวนทเกยวกบการอนญาต อนมตสงการ บงคบ บญชา หรอชวยในการปองกน แกไข ปราบปราม ระงบยบยงในสถานการณฉกเฉนหรอฟนฟหรอชวยเหลอประชาชน โอนมาเปนอานาจหนาทของนายกรฐมนตรเปนการชวคราว เพอใหการสงการและการแกไขสถานการณเปนไปโดยมเอกภาพ รวดเรว และมประสทธภาพ

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

การกาหนดใหอานาจหนาท ของรฐมนตรตามกฎหมายใดท งหมดหรอบางสวนเปนอานาจหนาท ของนายกรฐมนตรตามวรรคหนง ใหเปนไปตามประกาศทคณะรฐมนตรกาหนด

ใหนายกรฐมนตรมอานาจแตงตงบคคลเปนพนกงานเจาหนาท เพอปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนและเพอปฏบตงานตามกฎหมายทไดรบโอนมาเปนอานาจหนาทของนายกรฐมนตรตามวรรคหนง โดยใหถอวาบคคลทไดรบแตงตงเปนพนกงานเจาหนาทเปนผมอานาจตามกฎหมายนน ในการนนายกรฐมนตรอาจมอบหมายใหสวนราชการหรอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายนนยงคงใชอานาจหนาทเชนเดมตอไปกไดแตตองปฏบตงานตามหลกเกณฑทนายกรฐมนตรกาหนด

ในกรณทนายกรฐมนตรแตงตงขาราชการพลเรอน ตารวจหรอทหารซงมตาแหนงไมตากวาอธบดผบญชาการตารวจ แมทพ หรอเทยบเทาเปนพนกงานเจาหนาทและกาหนดใหเปนหวหนาผรบผดชอบในการแกไขสถานการณฉกเฉน ในพนทและบงคบบญชาขาราชการและพนกงานเจาหนาท ในการนใหการปฏบตหนาทของสวนราชการและขาราชการทเกยวของ รวมทงพนกงานเจาหนาทเปนไปตามการสงการของหวหนาผรบผดชอบนน เวนแตการปฏบตหนาททางทหารใหเปนไปตามกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบเกยวกบการใชกาลงทหารแตจะตองปฏบตใหสอดคลองกบแนวทางการดาเนนการทผซงไดรบแตงตงเปนหวหนาผรบผดชอบกาหนด

ในกรณทมความจาเปน คณะรฐมนตรอาจใหมการจดตงหนวยงานพเศษเปนการเฉพาะเพอปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนเปนการชวคราวไดจนกวาจะยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉน

นายกรฐมนตรอาจมอบหมายใหรองนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรคนหนงหรอหลายคนเปนผใชอานาจตามวรรคหนง วรรคสาม หรอวรรคสแทน หรอมอบหมายใหเปนผกากบการปฏบตงานของสวนราชการทเก ยวของ พนกงานเจาหนาทตามวรรคสาม หวหนาผรบผดชอบตามวรรคส และหนวยงานตามวรรคหาไดและใหถอวาเปนผบงคบบญชาหวหนาผรบผดชอบ ขาราชการและพนกงานเจาหนาททเกยวของ

มาตรา ๘ เพอประโยชนในการประสานการปฏบตงานในพนททประกาศสถานการณฉกเฉนใหเปนไปดวยความเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพเหตการณและความเปนอยของประชาชนในเขตพนท นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายอาจมคาส งแตงตงคณะบคคลหรอบคคลเปนทปรกษาในการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาทหรอเปนผชวยเหลอพนกงานเจาหนาท ในการปฏบตหนาทตามพระราชกาหนดนได

ใหบคคลทไดรบการแตงตงตามวรรคหนงไดรบความคมครองเชนเดยวกบการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท ทงนตามขอบเขตการปฏบตหนาททไดรบแตงตง

มาตรา ๙ ในกรณทมความจาเปนเพอแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรวหรอปองกนมใหเกดเหตการณรายแรงมากขน ใหนายกรฐมนตรมอานาจออกขอกาหนด ดงตอไปน

(๑) หามมใหบคคลใดออกนอกเคหสถานภายในระยะเวลาทกาหนด เวนแตจะไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท หรอเปนบคคลซงไดรบยกเวน

(๒) หามมใหมการชมนมหรอมวสมกน ณ ทใด ๆ หรอกระทาการใดอนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอย

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

(๓) หามการเสนอขาว การจาหนาย หรอทาใหแพรหลายซงหนงสอ สงพมพหรอสออนใดทมขอความอนอาจทาใหประชาชนเกดความหวาดกลวหรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทาให เกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความมนคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงในเขตพนททประกาศสถานการณฉกเฉนหรอทวราชอาณาจกร

(๔) หามการใชเสนทางคมนาคมหรอการใชยานพาหนะ หรอกาหนดเง อนไขการใช เสนทางคมนาคมหรอการใชยานพาหนะ

(๕) หามการใชอาคาร หรอเขาไปหรออยในสถานทใด ๆ

(๖) ใหอพยพประชาชนออกจากพนททกาหนดเพอความปลอดภยของประชาชนดงกลาว หรอหามผใดเขาไปในพนททกาหนด

ขอกาหนดตามวรรคหนง จะกาหนดเงอนเวลาในการปฏบตตามขอกาหนดหรอเงอนไขในการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท หรอมอบหมายใหพนกงานเจาหนาทกาหนดพนทและรายละเอยดอนเพมเตม เพอมใหมการปฏบตทกอใหเกดความเดอดรอนแกประชาชนเกนสมควรแกเหตกได

มาตรา ๑๐ เพอประโยชนในการแกไขปญหาในพนททเกดสถานการณฉกเฉนใหสามารถกระทาไดโดยรวดเรว นายกรฐมนตรอาจมอบอานาจใหพนกงานเจาหนาทผซงไดรบการแตงตงเปนหวหนาผรบผดชอบตามมาตรา ๗ วรรคส เปนผ ใช อานาจออกขอกาหนดตามมาตรา ๙ แทนกไดแตเม อดาเนนการแลวตองรบรายงานใหนายกรฐมนตรทราบโดยเรว และถานายกรฐมนตรมไดมขอกาหนดในเรองเดยวกนภายในสสบแปดชวโมงนบแตเวลาทพนกงานเจาหนาทออกขอกาหนดใหขอกาหนดนนเปนอนสนผลใชบงคบ

มาตรา ๑๑ ในกรณทสถานการณฉกเฉนมการกอการราย การใชกาลงประทษรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน หรอมเหตอนควรเชอไดวามการกระทาทมความรนแรงกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล และมความจาเปนทจะตองเรงแกไขปญหาใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงทใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศใหสถานการณฉกเฉนนนเปนสถานการณทมความรายแรง และใหนาความในมาตรา ๕ และมาตรา ๖ วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม

เมอมประกาศตามวรรคหนงแลว นอกจากอานาจตามมาตรา ๗ มาตรา ๘ มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐ ใหนายกรฐมนตรมอานาจดงตอไปนดวย

(๑) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจจบกมและควบคมตวบคคลทสงสยวาจะ เปนผรวมกระทาการใหเกดสถานการณฉกเฉน หรอเปนผใชผโฆษณา ผสนบสนนการกระทาเชนวานน หรอปกปดขอมลเกยวกบการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉน ทงนเทาทมเหตจาเปนเพอปองกนมใหบคคลนนกระทาการหรอรวมมอกระทาการใด ๆ อนจะทาใหเกดเหตการณรายแรง หรอเพอใหเกดความรวมมอในการระงบเหตการณรายแรง

(๒) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาทหรอมาใหถอยคาหรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดทเกยวเนองกบสถานการณฉกเฉน

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

(๓) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงยดหรออายดอาวธ สนคา เครองอปโภคบรโภค เคมภณฑหรอวตถอนใด ในกรณทมเหตอนควรสงสยวา ไดใชหรอจะใชสงนนเพอการกระทาการหรอสนบสนนการกระทาใหเกดเหตสถานการณฉกเฉน

(๔) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงตรวจคน รอ ถอน หรอทาลายซงอาคาร สงปลกสราง หรอสงกดขวาง ตามความจาเปนในการปฏบตหนาทเพอระงบเหตการณ รายแรงใหยตโดยเรวและหากปลอยเนนชาจะทาใหไมอาจระงบเหตการณไดทนทวงท

(๕) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงตรวจสอบจดหมาย หนงสอ สงพมพโทรเลข โทรศพทหรอการสอสารดวยวธการอนใด ตลอดจนการสงระงบหรอยบยงการตดตอ หรอการสอสารใด เพอปองกนหรอระงบเหตการณรายแรง โดยตองปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดไวในกฎหมายวาดวยการสอบสวนคดพเศษโดยอนโลม

(๖) ประกาศหามมใหกระทาการใด ๆ หรอสงใหกระทาการใด ๆ เทาทจาเปนแกการรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน

(๗) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจออกคาสงหามมใหผใดออกไปนอกราชอาณาจกร เมอมเหตอนควรเชอไดวาการออกไปนอกราชอาณาจกรจะเปนการกระทบกระเทอนตอความมนคงของรฐหรอความปลอดภยของประเทศ

(๘) ประกาศใหพนกงานเจาหนาทมอานาจสงการใหคนตางดาวออกไปนอกราชอาณาจกร ในกรณทมเหตอนควรเชอไดวาเปนผสนบสนนการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉนทงนโดยใหนากฎหมายวาดวยคนเขาเมองมาใชบงคบโดยอนโลม

(๙) ประกาศใหการซอ ขาย ใชหรอมไวในครอบครองซงอาวธ สนคา เวชภณฑเครองอปโภคบรโภค เคมภณฑหรอวสดอปกรณอยางหนงอยางใดซงอาจใชในการกอความไมสงบหรอกอการรายตองรายงานหรอไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทหรอปฏบตตามเงอนไขทนายกรฐมนตรกาหนด

(๑๐) ออกคาสงใหใชกาลงทหารเพอชวยเจาหนาทฝายปกครองหรอตารวจระงบ เหตการณรายแรง หรอควบคมสถานการณใหเกดความสงบโดยดวน ทงนในการปฏบตหนาทของทหารใหมอานาจหนาทเชนเดยวกบอานาจหนาทของพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนโดยการใชอานาจหนาทของฝายทหารจะทาไดในกรณใดไดเพยงใดใหเปนไปตามเงอนไขและเงอนเวลาทนายกรฐมนตรกาหนด แตตองไมเกนกวากรณทมการใชกฎอยการศก

เมอเหตการณรายแรงตามวรรคหนงยตลงแลว ใหนายกรฐมนตรประกาศยกเลกประกาศตามมาตรานโดยเรว

มาตรา ๑๒ ในการจบกมและควบคมตวบคคลทตองสงสยตามประกาศในมาตรา ๑๑ (๑) ใหพนกงานเจาหนาทรองขอตอศาลทมเขตอานาจหรอศาลอาญาเพอขออนญาตดาเนนการ เมอไดรบอนญาตจากศาลแลว ใหพนกงานเจาหนาทมอานาจจบกมและควบคมตวไดไมเกนเจดวนและตองควบคมไวในสถานททกาหนดซงไมใชสถานตารวจ ทคมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจา โดยจะปฏบตตอบคคลนนในลกษณะเปนผกระทาความผดมไดในกรณทมความจาเปนตองควบคมตวตอเพอประโยชนในการแกไขสถานการณฉกเฉน ใหพนกงานเจาหนาทรองขอตอศาลเพอ

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ขยายระยะเวลาการควบคมตวตอไดอกคราวละเจดวน แตรวมระยะเวลาควบคมตวทงหมดตองไมเกนกวาสามสบวน เมอครบกาหนดแลว หากจะตองควบคมตวตอไป ใหดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ในการดาเนนการตามวรรคหนง ใหพนกงานเจาหนาทจดทารายงานเกยวกบการจบกมและควบคมตวบคคลนนเสนอตอศาลทมคาสงอนญาตตามวรรคหนง และจดสาเนารายงานนนไวณ ททาการของพนกงานเจาหนาท เพอใหญาตของบคคลนนสามารถขอดรายงานดงกลาวไดตลอดระยะเวลาทควบคมตวบคคลนนไว

การรองขออนญาตตอศาลตามวรรคหนง ใหนาบทบญญตเกยวกบวธการขอออกหมายอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๑๓ สงของหรอวสดอปกรณทประกาศตามมาตรา ๑๑ (๙) หากเปน เครองมอหรอสวนหนงของเครองมอทใชในการสอสาร นายกรฐมนตรอาจประกาศใหใชมาตรการดงกลาวทวราชอาณาจกรหรอในพนทอนซงมไดประกาศสถานการณฉกเฉนเพมขนดวยกได

มาตรา ๑๔ ขอกาหนด ประกาศ และคาสงตามมาตรา ๕ มาตรา ๗ มาตรา ๘ มาตรา ๙ มาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๕ เมอมผลใชบงคบแลว ใหประกาศในราชกจจานเบกษาดวย

มาตรา ๑๕ ใหพนกงานเจาหนาทหรอผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา และมอานาจหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอตารวจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทงนตามทนายกรฐมนตรประกาศกาหนด

มาตรา ๑๖ ขอกาหนด ประกาศ คาสง หรอการกระทาตามพระราชกาหนดนไมอยในบงคบของกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง และกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

มาตรา ๑๗ พนกงานเจาหนาทและผมอานาจหนาทเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชกาหนดนไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เนองจากการปฏบตหนาทในการระงบหรอปองกนการกระทาผดกฎหมาย หากเปนการกระทาทสจรต ไมเลอกปฏบตและไมเกนสมควรแกเหตหรอไมเกนกวากรณจาเปน แตไมตดสทธผ ไดรบความเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายจากทางราชการตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

มาตรา ๑๘ ผใดฝาฝนขอกาหนด ประกาศ หรอคาสงทออกตามมาตรา ๙ มาตรา ๑๐ มาตรา ๑๑ หรอมาตรา ๑๓ ตองระวางโทษจาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๙ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชกาหนดน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

พนตารวจโท ทกษณ ชนวตร

นายกรฐมนตร

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ภาคผนวก 2

(คำแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษ)

ภาคผนวก 3