ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

အစရငခစာ အကဥးခပ၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလ

အေၾကာကတရား၏ အတျမစ၂၅ ႏစအတြငး မတတမးတငထားေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးမ ႐ြာသားမား၏အသမား

“[၂၀၁၂ ခႏစ] ပဏာမအပစခတရပစေရး မတငခင ပဋပကၡကာလတနးက ျပညသေတြ၊ ေခါငးေဆာငေတြ အမားႀကး ေသခၾကရတယ။ စစပြေၾကာင ရြာသားအမားႀကး ဒကၡသညစခနးေတြ၊ အျခားႏငငေတြက ထြကေျပးကနၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔က ရြာသားေတြအတြက အသကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးေတြ ပဖြငေပးဖ ႔ အစးရႏစရပစလးက အၾကေပးခငတယ။ KNU န ႔ ျမနမာအစးရ ႏစရပစလး တစဥးန ႔တစဥးအၾကားယၾကညမႈ ပတညေဆာကဖ ႔န ႔ ကတေတြမခးဖကၾကဖ႔ ႏစဖြ႔စလးက အၾကေပးတငျပတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေျမးေတြရ႕ မးဆကအခနကရင အဒလ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေတြျဖစေနတာက မျမငခငေတာဘး။”

ေစာစဂ--- (ကား၊ ၂၄ ႏစ)၊ စက--- ရြာ၊ ေရႊကငၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂၀၁၆ ခႏစ၊ နဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

ကရငလ ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သည လ ႔အခြငအေရးအေျခအ ေနႏငပတသကၿပး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမား၏ အသမားက ၁၉၉၂ ခႏစကတညးက မတတမးတငထားချခငးျဖစပါသည။ ၂၅ ႏစျပညသြားၿပးေနာက မတတမးျပစထားေသာ ရြာသားမားတငျပထားသည ၂၅ ႏစအတြငး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈဆငရာ သကေသခခကမားက ကယျပန႔စြာျပန လညဆနးစစသည ဤအစရငခစာအား တငျပခ ျခငး ျဖစ ပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဆယစႏစ ႏစခထက ေကာလြနေသာ ကာလတစခအတြငး မတတမးျပစထားသည ယေန႔ ေအာက ေျခတြငျဖစပြားေနေသာ ဖြ႔ျဖးတးတကေရးလပေဆာငမႈမားမ ျဖစေပၚလာေသာ ခ ြ ျခားဆကဆမ ႈမ ား ၊ စစဘကဆငရာ လပေဆာငမႈမ ျဖစေပၚလာေသာ ဒကၡသညမား ေနရပျပန ျခငးမားစသည ယေန႔လ႔အခြငအေရးဆငရာ ျဖစရပမားက ရြာသားမား တငျပထားသည ၎တ႔၏ အသမားမတစဆင လ႔ အခြငအေရးခ းေဖာကမႈဆငရာသတငးအခကအလကမားအား ဤအစရငခစာမ တငျပႏငချခငး ျဖစပါသည။ ေဒသခမား၏ လျခမႈႏငလြတလပမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလမးစဥတြင ဆကလက ျဖစေပၚေနေသာ အဟန႔အတားမား၊ လ႔ခြငအေရးခးေဖာက မႈမားတားဆးကာကြယရာတြင ေမေပာကခရျခငး၊ ႏႈတဆတ ခရျခငးႏင အႀကမႀကမ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမား ျပနလညရငဆငၾက ေတြ႔ရျခငးစသည ရြာသားမား၏ သက ေသခခကမားက ျပနလညဆနးစစသးသပ ျခငးအားျဖင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနက နားလညသေဘာေပါက ႏငပါသည။

ဤအစရငခစာ ျဖစေျမာကေရးအတြက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သည ၁၉၉၂ ခႏစကတညးက မမတ႔ျပစထားေသာ ေထာငခ ရ သည နမနာအစရငခစာမ ားမ သတငးအခကအလကမားက ျပနလညစေဆာငးရယခရပ ါသည။

ဤအစရငခစာ အကဥးခပသည အဂၤလပဘာသာ၊ ကရငဘာသာ၊ ျမနမာဘာသာမားျဖင ရရႏငသည။ အစရငခစာ အျပညအစကမ အဂၤလပဘာသာ၊ ျမနမာဘာသာ မားျဖင ရရႏငသည။ အစရငခစာ အားလးက www.khrg.org တြင ရယႏငသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ အစရငခစာ မ ၾကမး ၉၄၄ ခက ကနဥးစစစခ ၿပး ေနာကဆးအစရငခစာ ၄၈၉ ခမ သတငးအခကအလကမားအား တကရက ရယအသးျပခပါသည။ ထအစရငခစာမားထတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၁၉၉၂ ခႏစ ႏဝငဘာလ မ ၂၀၁၇ ခႏစ မတလအထ အစဥစေဆာငးရရသည ထတေဝခၿပးေသာ အစရငခစာ ၃၁၂ခႏင မထတေဝရေသးသည အစရငခစာ ၁၇၇ခ ျဖစၾကၿပး ၎တ႔မာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး ၁၁၄ ခအပါအဝင၊ ေဒသတြငး ေနာကဆးရ အေျခအေနတငျပခက ၁၁၆ခ၊ ဓာတပ မတတမးႏင ဓာတပသတငး ၁၀၆ခ စသညတ႔အသးသး ပါဝငခပါသည။

ဤအၿပးသတအစရငခစာမ ပါရသည ေဖာျပခကမားမာ အၾကမးဖကခးေဖာကမႈအမးအစားမား ျဖစၾကေသာ တငးရငး သားႏငဘာသာေရး ခြျခားဆကဆခရမႈမား ျဖစေပၚသည ေနရာ၊ ေနာကခသမငးေၾကာငးႏင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကေဒသမားအတြက အေျခခလအပခကမားႏင ဝနေဆာငမႈမား ရရႏငခြငအား မသကးကၽြ ျပခရျခငးႏင ထပခါတလလ ဆကလကျဖစေပၚျခငး စသညအေၾကာငးအရာမား ပါဝငပါသည။ လ႔အခြငေရးခးေဖာကမႈေနာကခသမငး ေၾကာငး၏ ရလဒအေနျဖင တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈမရပ ပကကြကျခငးစသည ဆးရြားေသာ အျဖစအပကမားေၾကာင တပမေတာႏင ျမနမာအစးရအေပၚ နကနေသာ ယၾကညမႈမရေတာျခငး စသည ဤအၾကမးဖကခးေဖာကမႈအမးအစားမားသညရြာသားမားအတြက ‘အေၾကာကတရား၏ အတျမစ’ က ျဖစတညေစသည အရာပငျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ၂၀၁၂ ခႏစတြင ျပလပလပေသာ ပဏာမ အပစအခတရပစေရးၿပး ေနာကပငးတြင ျဖစေပၚလာေသာ တကယအစစအမနမဟတသညဖြ႔ျဖး ေရးစမကနးဟေခၚေသာ ပဂၢလကကမၸဏမားမတစဆင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ (BGF) ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားမ အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငေနသည စမကနးလပငနးမား၊ ရြာသားမားအေပၚ တရားလကလြတ ေငြေၾကးေတာငးခမႈမား၊ ဒကၡသညမားႏင ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသည (IDP) မားအား မလေနရာျဖစသည မမတ႔၏ ေမြးရပေျမသ႔ ျပနေနရန ဖအားေပးမႈမား စသည ရြာသားမား၏ အခြငအေရးမားက အလြသးစားျပခရမႈမား၊ေခါငးပျဖတခမႈ မ ား စသညအေ ၾကာငးအရာမ ားကလညး ဤအစရင ခစာတြ င အေရးတၾကး ထညသ ြ ငးေဖာ ျပထားပ ါသည။ ရြာသရြာသားမားသည အၾကမးဖက ခ းေဖာကမႈမား ေရာငတမးရနအတြက တကကြစြာ နညးလမးမား ရာေဖြချခငး သ႔မဟတ မမတ႔ ရငဆငၾကေတြ႔ရမည အဆပါခးေဖာကမႈမား ေလာနညးလာေစရနႏင မမတ႔အခြငအေရးရရရနအတြက တကရက ေတာငးဆေနၾကပါသည။ သ႔ရာတြင ရြာသရြာသားမားသည အကအညမေနသည ေျမစာပငမား သ႔မဟတ အဆပါ အၾကမးဖက ခ းေဖာကမႈမားကသာ ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ မတတမးျပစသည ကာလတစေလာကတြင ေတြ႔ရေနရပါသည။ ဤကသ႔ တရားမတမႈရရရနအတြက ရြာသရြာသားမားသည မမတ႔ တန႔ျပနလပေဆာငႏငသညစြမးရညမား၊ ရရခသညေအာငျမငမႈမားႏင ရငဆငၾကေတြ႔ရသည စနေခၚမႈမား အေၾကာငးက ‘အေၾကာကတရား၏ အတျမစ’ ‘Foundation of Fear’ အမညရ ဤအစရငခစာမ အထး မးေမာငးထးေဖာျပထားပါသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားသည ဤအစရငခစာ အကဥးခပတြင ေဖာျပထားပါသည။ ေအာကပါ ေဖာျပထားေသာ အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမားမာ စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငျခငး၊ အၾကမးဖကမႈ၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ တရားလကလြတ အခြနေကာကခမႈ၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငးျခငးႏင ေနရပျပနျခငး၊ ခြျခားဆကဆမႈႏင ပငးျခားထားမႈတ႔ႏင ၿငမးခမးေရးအေပၚ အျမငသေဘာထားမားတ႔ ပါဝငသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ အဓက ရာေဖြေတြ႔ရသည အေရးႀကးေသာ အေၾကာငးအရာမားအေပၚ ျမနမာႏငငအစးရအပါအဝင ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU)၊ ဖြ႔ျဖးေရး စမကနးလပေဆာငသမား၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား စသည အဆပါအဖြ ႔အစညးမားသ ႔ ဤအစရငခစာမ ခငလေသာအၾကျပခကမား ေပးႏငခပါသည။ ထ႔ေၾကာင လကေတြ႔ကငသးမည သမားႏင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ အဓက ပါဝငလပေဆာငသမားသည မမတ႔ လပေဆာငေနသည အခနးက႑ အတြက ျဖစေပၚေနေသာ အေၾကာငးအရာမား နားလညသေဘာေပါကေစရန သာမက မမတ႔ ေရ႕ဆကလပေဆာငရမည တာဝနမားတြင ျပျပငေျပာငးလရန လအပသည အရာမားက သရရနအတြကေသာလညးေကာငး၊ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသရြာသားမား အထးတငျပထားသည ၎တ႔၏ စးရမပပနမားက ကငတြယေျဖရငးေပးရန ေသာလညးေကာငး ‘အေၾကာကတရား၏ အတျမစ’ ‘Foundation of Fear’ အမညရ ဤ အစရငခစာအား ဖတရႈသးသပရန ဧကနမခ အေရးၾကးပါသည။

2 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ဤဓာတပက ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၅ ရကေန႔က ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ ႕နယတြင ရကကးထားျခငး ျဖစသည။ ထဓာတပတြင ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ က ၿငမးခမးစြာဆႏၵထတေဖၚေနရေသာရြာသားမား ထးဘရြာမ နဂါးေမာကရြာသ႔ လမးေပၚတြင ခတကလာေနေသာပက ျပသေနျခငးျဖစသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမား၏ ေျမယာမားက သမးဆညးထားၿပး ႏစရညသးႏမားစကပးထားပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ မ ေျမသမးခရေသာ ေဒသခရြာမားျဖစသည ထးဘရြာ၊ နဂါးေမာကရြာႏငေရအးစငရြာမ ရြာသားဥးေရ ၈၀ ခန႔သည လမးေပၚတြငခတကကာ ၎တ႔ ေျမမားျပနရေရးအတြက ဆႏၵထတေဖၚေနၾကျခငးျဖစပါသည။ တခ႕ေသာရြာသားမားသည ထးဘဆညတညေဆာကမႈေအာကတြင ေရႀကးမႈ၊ ေျမယာပကဆးမႈမားေၾကာင စကခငးေျမမားဆးရႈးရၿပးေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရေသာရြာသားမားပငျဖစသည။ လကရဥပေဒေၾကာငးႏငအည ရြာသား မားသညေအာကပါအတငး ေဖၚျပထားေသာ၎တ႔၏ေတာငးဆ ခကမားက စာရြကၾကးမားေပၚတြငေရးသားေျမႇာကကင၍ခတကၾကရသည။ ရြာသာမား ၏ဟစေၾကြးေနေသာေဆာငပဒမားမာ-‘ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ အလမရ၊ လယသမားဖြ႕ၿဖ းတးတကေရးပါတ အလမရ၊ ငါတ႔မဘဘးဘြားပငအေမြ၊ ငါတ႔ေျမေတြခကခငးေပး’ ျဖစပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

“ဒမကေရစစနစဟာ စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈ၊ လမ းေရးခြ ျခားမႈ န ႔ အခြငအေရးခ းေဖာကမႈေတြ ေပၚေပါကလာေအာင စတငေပးတ ေလာငစာေတြက ျမနမာျပညကေန ခကခငးေပာကကြယသြားေအာင လပႏငတ ပဥၥလကဆရာ မဟတပါ။ ကၽြနေတာတ႔သြားေနတ ေျခလမးမားထက ေျခလမးတစလမးသာ ျဖစပါတယ။ အဓက အဆငမဟတရငေတာငမ လအပတ အဆငတစဆငျဖစတယ။ ဒမကေရစနညးလမးအရ ဖြ႔စညးထားတ အစးရတစရပက ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖ းေရးေကာငစရ႕တာဝနက လာမယ ရကသတပတအတြငးကစၿပး တာဝနလႊေျပာငး ယခရငေတာငမ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ကယအလပက ဆကလပရပါလမမယ။ လအပရင ပၿပးေတာေတာင ယခထက ႀကးစား ၿပး လပရပါလမမယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽ ြ နေတာတ ႔ရ ႕ စတေတြထမ ာ ဒ မကေရစရၿပဆရင အရာအရာတငးဟာ သ႔အလလ ပေကာငးလာမယလ႔ ယဆခကေတြ ရေနၾကတယ။ ဒမကေရစအေျပာငးအလက သြားေနတ ကမာ႔ၻႏငငတငးက ဒအယအဆေတြဟာ မားယြငးတ အရာ ျဖစတအေၾကာငးက သကေသျပခၿပးျဖစေပမယလညး ဒအယအဆေတြဟာ ဆကလကရေနေသးတယ။ ေရ႕ဆကရမညလပငနးမာ ပမ႐နးကနရလမမယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ျမနမာႏငငရ ျပငပက သေတြဟာ မေကာငးတ သတငးေတြက ထပၿပးမၾကားခငေတာဘး။ အလရငေတြန႔ အျခား ေထာကပမႈေပးေနသေတြ အေနန႔ကလညး လ႔အခြငအေရးဆတာထက ဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးေတြက ေထာကပကညဖ႔ ပၿပး ဥးစားေပးလာၾကတယ။ တခ ႕ဆရင တျခားႏငငေတြကပ လးလး ေထာကပၾကေတာတယ။ ႐ြာသားေတြရ႕ အသေတြဟာ ပ ၿပးေတာ ကယေလာငေနဖ ႔ လတယ။ ဒါေပမယ႔ ဒမကေရစအေရး ကၽြမးကငသေတြန ႔ ဖ႔ ြ ၿဖ းေရးသမားေတြရ အသေတြေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ရ႕အသေတြ ေပာကကြယသြားႏငမယ အႏရာယေတြရတယ။ ကၽြနေတာတ႔ေတာငမ ေပာကကြယသြားႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ႐ြာသားေတြရ႕အျမငန ႔ သတ႔ရ႕အေျခအေနေတြက ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ဆကလကၿပး တငျပေနရမာပျဖစပါတယ။ ႏငငတကာရ႕ဖြငဆခကန႔ သတ ႔ရ႕မေဘာငထကေန သြားမာမဟတပ ႐ ႈေထာငအမ းမ းကေန အျပနအလနနားလညထားၾကတ လ ႔အခြငအေရးန ႔ ဂဏသကၡာအေပၚမာ မ ျငမး ၿပး ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ဆကလက တငျပသြားမာပ” ။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ထတႏႈတတငျပခက အစရငခစာ၊ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး။ (၂၀၀၆ ခႏစ ၾသဂတလတြင ထတေဝခသည။)

3အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ေကအနယသတမတထားေသာ ကရငျပညနယႏငျမနမာႏငငအစးရသတမတထားေသာတငးႏငျပညနယ နယနမတ

4 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

အေသးစတရာေဖြေတြ႔ရခကမား

စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈမား

“ဘယသ႕မာမ ေသနတလညး မရဘး။ ယနေဖာငးလညး မဝတထားဘး။ ကၽြနေတာတ႔ အားလးဟာ အရပသားေတြပ။ တပမေတာစစသားေတြကရြာသားေတြေျပးတာ ျမငတာန႕ပစတာပ။ ဒလေတြ ရြာသားေတြ ဆတာသတ႔ ေသခာသတယ။ သတ႔က မေျပးန႔လ႔ ေအာတယ။ ဒါေပမယ ရြာသားေတြက သတ႔က ေၾကာကေတာ ထြကေျပးတာပ။ သတ႔ကလညး ပစတာပ။ လယကြငးထက ျဖတေျပးတ ရြာသားသးေယာကမာ ႏစေယာကက ထပါတယ။ ဖားႀကဃကေတာ ေနာကေကာမာ တညတညမနသြားတယ။ သ႔က ႏစခကထတယ။ ကၽြနေတာညအငယ ပ--- က လကဒဏရာ ရခတယ။ သတ႔မတေဆြေတြ ေသနတမနတာက ရပၾကညေနတ လေတြလညး ေနာကကေတာ ထြကေျပးၾကတယ။ အဒေတာ သတ႔က စစသားေတြက လကပစတယ။ ဗမာစစသားေတြက ေျပာတယ။ ေျပးရင ပစမယ။ အေတာ ပစတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ မတတမးျပစသမ ေရးသားထားေသာ ထတႏႈတတငျပခကအစရငခစာမ ရြာသားတစဥး၏ ေကာကႏႈတတငျပခက၊ ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး၊ (၁၉၉၇ ခႏစ စကတငဘာလတြင

ထတေဝခသည။)

• ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂၅ ႏစတာ အစရငခ တငျပမႈတစေလာကလးတြင စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက တပမေတာ၊ DKBA (ဗဒၶ)ႏင ထအဖြ႔မ အမားအားျဖင အသြငကးေျပာငးခေသာ တပမေတာလကေအာကခ နယျခားေစာငတပမား ျဖစၾကၿပး ၎တ႔မေန၍ အရပသားမားအား အတငးအဓမၼလပအားေပး ခငးေစျခငး၊ အတငးအဓမၼ စစသားစေဆာငးျခငး၊ ေျမျမႇပမငးမားအသးျပျခငးႏင ေကး႐ြာမားက တကခကျခငး စသညတ႔က ရည႐ြယခကရရျဖင စနစတကလပေဆာငခၾကသည။

• ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဆကလက၍ ျဖစပြားေနေသာ စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈမားႏင လမႈအသက အ၀နးမားၾကား တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား တညရေနျခငးေၾကာင ႐ြာသားမားမာ မမတ႔၏ ဘဝလျခမႈအတြက ေၾကာက႐ြ႕ေနေသာ အေနအထားတြငရၿပး ၎တ႔၏ တညရေနမႈမားသည အ႐ြယေရာကသမားအား တပသားသစ စေဆာငးျခငး၊ အတငးအဓမၼ လပအားေပးခငးေစျခငး၊ ေကး႐ြာမားကရည႐ြယခကရရျဖင တကခကျခငးႏင ေျမျမႇပမငး အႏရာယမားစသညတ႔ ျဖစေပၚေစသည။

• တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမားမ သမငးေၾကာငးတစေလာက ကးလြနခမႈမားအျပင စစဘကဆငရာတးခ႕လပ ေဆာငမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၏ သကေရာကမႈမားေၾကာင တပမေတာႏင ျမနမာႏငငအစးရအေပၚ ႐ြာသားမား၏ ယၾကညမႈမာ လြနစြာအားနညးလက ရေနေသးသည။ ထ႔အျပငအျခားေသာ သကေရာကမႈအျဖစ ႐ြာသားမားသည ဘဝရပတညေရးအတြက အလြနခကခပငပနးစြာ ႏစေပါငး ၂၅ ႏစေကာ ႐နးကနႀကးစားခၾကရသည။

• တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင DKBA (ဗဒၶ ႏင အကးျပ) တ႔၏ လ႔အခြငေရးခးေဖာကမႈမားအား ေရာငရားႏငရန ႐ြာသားမားကငသးေသာ နညးလမးမားတြင ထအဖြ႔အစညးမားႏင တက႐ကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး၊ ထြကေျပးတမး ေရာငျခငးႏင ေနရပေျပာငးေရႊ႕ေနထငျခငးတ႔ပါဝငသည။ ႐ြာသားမားအေနျဖင ေဒသတြငးရအာဏာပငမားမတစဆင ေသာလညးေကာငးတရားဥပေဒႏငအည ေသာလညးေကာငး ကာကြယေစာငေရာကမႈ ရရေစရန ႀကးစားမႈမားရ ေသာလညး မမတ႔အေပၚျပနလညတ႔ျပနမႈရမညက ေၾကာက႐ြ႕ေနၾကရေသာေၾကာင တရားမတမႈရရရန ႀကးပမး ရာတြင အတားအဆးမား ရေနေသးသည။

5အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

အၾကမးဖကမႈ။ ။ၿခမးေျခာကမႈ၊ ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈ၊ ညႇဥးပမးႏပစကမႈႏင သတျဖတမႈ

“တစညလး အမ းသမးေတြက ဆြထတၿပး စစသားေတြက အဓမၼျပကငတာပ၊ သတ႔အလညက လပတယ။ တစေယာကက စစသားေတြအမားၾကးန႔ အလညက တစညလးအဓမၼျပကငတယ။ ကၽြနမလညး အကငခရတာပ။ အဓမၼျပကငခရၿပး အပမယဆရင တျခားအမ းသမးေတြ ေအာတအသေတြအျမတမးၾကားေနရတယ။ အလတစညလးလပ ၿပးရင မနကကေတာ ကၽြနမတ႔က ပစၥညးေတြသယခငးၿပး ေတာငေပၚမာ ဆကသြားရတယ။ ေနာအအ--- ဆတအမ းသမးေလးက ကၽြနမအရမးသနားတာပ။ သမကဆရင ညတငး အဓမၼျပကငတယ။ ပစၥညးေတြအေလးၾကးသယဖ ႔အတြကလညး သမကအရမးငယလြနးတယ။”

ေဒၚအဒ--- (မ၊ ၃၂ ႏစ) ကကထျမ႕နယ၊ သထခရင၊ မြနျပညနယေျမာကပငး၊ (၁၉၉၂ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

• ပဏာမအပစအခတရပစေရး ေနာကပငးကာလမားတြင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား ကးလြနေသာ တရားလကလြတသတျဖတမႈႏင ႏပစကညႇဥးပမးမႈမား သသသာသာေလာကသြားခပါသည။ သ႔ေသာလညး ရာဇဝငႏငခ၍ ျဖစပကခေသာ ထကးလြနမႈမားေၾကာင ယေန႔တင ဘဝလျခမႈမရသကသ႔ ခစားေနရလက ရေသးသည။ ထ႔အျပင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား၊ ျမနမာႏငငအစးရႏင ပဂၢလက ကမၸဏမားအေနျဖင ၎တ႔၏ကယက းအတြက အၾကမးဖကၿခမးေျခာကမႈမား ဆကလကျပလပ ေနၾကသည။ ထၿခမးေျခာကမႈမားသည ဆး႐ြားၿပး အၾကမးဖကမႈမားပါဝငသျဖင ေဒသခရြာသားမားအေနႏင အကယ၍ ထကး လြနခရမႈမားအား တငၾကားခပါက လကတ႔ျပနခရမညက အျမတေစ ေၾကာကလန႔ေနရသညအတြက တရားမတမႈရရရန အခြငအေရးက လကလြတဆးရႈးေနရသည။

• ပဋပကၡမား ေလာနညးလာေသာလညး ကား၊မ အေျချပအၾကမးဖကမႈသည သသသာသာ ေလာကသြားျခငးမရေသာ အျဖစမားသည အခြငအေရးခ းေဖာကမႈ တစချဖစသည။ အမ းသမးမား အေနျဖင မမတ႔၏ လမႈအသကအ၀နးမားအတြငး ဘဝလျခမႈမရေၾကာငး ဆကလကတငျပၾကသည။ အေၾကာငးမာပဋပကၡမား ျဖစပြားေနစဥက လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈက စစေရးအရ လကနကသဖြယ အသးျပခၾကၿပး ဤအၾကမးဖကမႈအား ေဒသခရြာသားမားအၾကား ဆကလကကးလြနလက ရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထအမႈမားက အာဏာပငမားက အျပညအဝေဖာထတျခငးမား မရသကသ႔ အျပစကးလြနသမားက ထေရာကေသာ အျပစဒဏေပးျခငးမား မရေသာေၾကာင အမးသမးမားအတြက တရားမတမႈ မရေၾကာငး တငျပၾကသည။

ဤဓာတပက ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ ၂၀၀၂ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ရကကးထားၿပး ဖာပြနခရင မ--- ေကး႐ြာ အတြငး႐ သမ၏ စပါးကးက တပမေတာ စစသားမားမ ၂၀၀၂ ခႏစတြငလာေရာက မး႐ႈ႕ဖကဆးသြားၿပးေနာကကန႐ေနႏငေသာ စပါးအခ႕က လာေရာကရာေဖြေနေသာ ေနာစ--- က ေဖာျပထားပါသည။ မး႐ႈ႕ဖကဆးခရသည စပါးမာ အတငး ၅၀ ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပက ေညာငေလးပငခရင၊ ေကာကၾကးျမ႕နယ၊ ခခ--- ေကး႐ြာမ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ၊ ၁၀ ရကတြင ရကကးထားၿပး ‘ျဖတေလးျဖတ’ ကာလကတညးက ခခ--- ေကး႐ြာတြင ခန ႔မနးေျခအရ ေျမျမႇပမငး ထခကခစားရသ ၁၆ ဥး ႐ခၿပးဟ တငျပေသာ ဥးအ---၏ ပျဖစပါသည။ အသကရငရပတညရန အခကအခမား ႐ေသာေၾကာင ၎တ႔သည စားနပရကၡာမား ရ႐ရနအတြက ကန႔သတထားေသာ ေဒသမားျဖစေသာ ေတာ ေတာင မားအတြငး သ႔ ဆကလက၍ သြားေရာကရာေဖြ ခၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင သတ႔သည ေျမျမႇပမငးမားက တကနငးမသျဖင နာကငခစား ခၾကရသည။ ေျမျမႇ ပမငးထခကခစားရသမားမ သးဥး (ေယာကဖႏစဥးႏင တမတစဥး) သည ၎၏ မသားစဝင မား ျဖစၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

6 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ပညာေရး

“ေလာေလာဆယမာေတာ ျမနမာအစးရက သတ ႔အေနန ႔ ကရငဘာသာက ေဒသခ ကရငေကာငးေတြမ ာ သ င ခ ြ င ျ ပ မ ယ လ ႔ေ ျ ပာ တာ က ၽ ြ နေ တာ တ ႔ ေ တ ြ ႔ ရ တ ယ ။ သ တ ႔ေ ျ ပာ တာေ တာ က ရ င ဘာ သာ က စာသငခနးေတြထမာသငေပးမယ။ အခနပအတနးမဟတဘး [ေကာငးခနျပငပမာမဟတဘး]။ အလေျပာေပမလညးကၽြနေတာတ႔ ေကာငးေကာငးေတြ႔ေနရတာကေတာ ဆရာေတြက ကရငဘာသာက စာသငခနးေတြထမာ မသငဘး။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားထားေသာ ေဒသတြငး ေနာကဆးရ အေျခအေနတငျပခက၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသ၊ (၂၀၁၅ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင လကခရရခသည။)

• ၂၅ႏစေကာကာလအတြငး ျဖစပြားခေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ပဋပကၡမားေၾကာင ျဖစေပၚလာရသည ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးႏင လြတလပစြာ သြားလာခြငအား ကန႔သတ ပတပငမႈမားေၾကာင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ႐ြာသားမားအေနျဖင ပညာသငၾကားႏငရန အခြငအေရး ဆး႐ႈးခရၿပး ပညာေရး အဆငအတနးမာလညး နမကခရသည။ မၾကာေသးမက ေရးထးခသည အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမားႏင ျမနမာႏငငအစးရ၏ ႏငငသားအားလး ပညာသငခြင အခြငအေရးမား ပမရရလာေစရန ႏငငေတာ၏ဘ႑ာက ပမသးစြလာခေသာလညး ျမနမာျပညအေရ႕ ေတာငပငးရ ကေလးမားမာ ေငြေၾကးမတတႏငမ ႈ ၊ မမတ ႔ေကး႐ြာမားႏင အလမးေဝးမႈမားေၾကာင အဆငမ ပညာသငေကာငးမားတြင သငယႏငခြင နညးပါးလကရသည။

• ေငြေၾကးခကခမႈ၊ စားဝတေနေရးအတြက ႐နးကနေနရမႈမားေၾကာင ႐ြာသားမားအေနျဖင ပညာေရးအတြက အခကအခ အတားအဆးမား ၾကေတြ႔ေနၾကရသညမာ ႏစေပါငး ၂၅ ႏစေကာ ၾကာျမငခၿပးျဖစသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရကေလးမားအတြကမ တရားဝငႏင တရားမဝငေပးရေသာ ေကာငးစရတ ကနကေငြမားေၾကာင အခမမသငမေနရ မလတနးပညာေရးမာ လကလမးမမ ျဖစေနၾကသည။ ပဋပကၡမားျဖစပြားေနစဥ ကာလမားတြင ႐ြာသားမားက

• ညႇဥးပမးႏပစကမႈသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ မားက အမႈစစေဆးရာတြငေသာလညးေကာငး၊ အျပစေပးရာတြငေသာလညးေကာငး အသးျပေသာနညးစနစတစရပ ျဖစၿပးထ႔အတြကေၾကာင တရားဥပေဒေဘာငက ေကာလြနေသာ အမႈေပါငးမားစြာ ျဖစပြားေစခသည။

• တရားစရငေရးစနစက လကလမးမမ ျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးက အေကာငအထညေဖာရာတြင အားနညးမႈ မားေၾကာင မားစြာေသာအၾကမးဖကမႈကစၥရပမားတြင ကးလြနသအား အျပစေပးႏငျခငး မရသကသ႔ ခစားရသမားမာ တရားမတမႈက မရရၾကပ ေရငႏႈတပတေနၾကရသည။

ဤဓာတပသည ၁၉၉၂ ခႏစအတြငး တပမေတာ၏လကေအာကတြင ညႇဥးပမးႏပစကမႈက ခခရသည အမးသမးသးဥး က ေတြ႔ဆေမးျမနး ထားျခငး ျဖစသည။ ၎တ႔သည ညႇဥးပမးႏပစကခရသည ရစဥးထတြင ပါဝငေသာ အမးသမး သးဥး၏ပ ျဖစသည။ ထညႇဥးပမးႏပစကမႈတြင မးန႔တ႔ျခငး၊ ရကႏကျခငး၊ မကႏာကေရျဖငပက၍ အျပစေပးျခငးႏင ကယကငးကယတးခငးၿပး ထကငး၏ေဘးတြင လေလာငးခငးျခငးျဖင စတပငးဆငရာ ႏပစကျခငးမား စသညတ႔က ခစားခရသည။ သတ႔ သည ေနာဝ--- (အသက၊ ၅၅ ႏစ)၊ ေနာဇ--- (အသက၊ ၂၆ ႏစ)ႏင ေနာယ--- (အသက၊ ၄၀ ႏစ) တ႔ျဖစၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပ က ဒးပလာယာခရ င ၊ ၾကာအငးဆပ ႀ ကး ျမ ႕နယတ ြင ရကကးထားၿပး KNU အဖြ႔ဝငတစဥး (ဘဥး) မ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာ၊ ၁၆ ရကတြင ျဖတေတာကထားေသာ အငးပငက ေဖာျပထားပါသည။ ရြာသားမားသည ထအပငမ အရြကမားက သြားေကာကစသမးေနေသာ အခနတြင ဘဥးက ၎တ႔က ျခမးေျခာကခသည။ ထ႔အျပင ဘဥးက ရြာသားမားက “လာရတေကာငရရင လာခ လာရင အကနပစသတမယ” ဟ ျခမးေျခာကခသည။ ထ ႔ေၾကာင ရြာသားမား ေမးျမနးခသညမာ “ဒလကနကကင အဖြ႔မာ ေခါငးေဆာငတစေယာကမမရေတာဘးလား၊ သကေတာ ရြာမာပေနပါတယ ဒါေပမယ ဘယသမ သ႔က သြားမတငရၾကဘး။” [ဓာတပ- KHRG]

7အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ပညာေရးစရတအတြက သးသန႔ေငြေၾကးေကာကခမႈမား မၾကာခဏရခ ၿပး ထပမာဏသည ႐ြာသားမားအေနျဖင တတႏငသညထက ပမမားျပားခသည။ အလယတနးႏင အထကတနးပညာေရးမားအား အထးသျဖင လကလမးမမႏငေသာ အေျခအေနမား ရရျခငးမာ ေကာငးမားလေလာကမႈမရျခငးႏင ေကာငးကနကစရတမား ပမျမငမားသည အတြကေၾကာင ျဖစသည။ အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငႏင အစားအေသာက ေလာကငမႈ မရသည အေျခအေနအား ေတြ႔ၾကေနရေသာ ႐ြာသားအမားစအတြက ထကနကစရတမားမာ ႀကးမားေသာ ေငြေရးေၾကးေရး ဝနထပဝနပးႀကးတစ ခပငျဖစသည။

• လနညးစတငးရငးသားမား၏ ကယပငအမးသားစာေပအား သငၾကားႏငခြငမာ ႐ြာသားမားအတြက အဓက ျဖစသည။ ၂၀၁၄ ခႏစမစတင၍ ကရငစာေပဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈက ျမနမာႏငငအစးရေကာငးမားတြငသငၾကားခြငျပ ေသာလညး ပမနေကာငးခနမားၿပးမသာ သငယခြငရၿပး ႐ြာသားမားက ရနပေငြ ေထာကပေပးရသည။ ႐ြာသားမား၏ ထြကဆခကမားအရ အမးသားယဥေကးမႈ လကၡဏာမားအား ထနးသမးရန ေကာငးမားတြငကရငအမးသားသမငး ေၾကာငး၊ စာေပ၊ ယဥေကးမႈႏ င ဘာသာစကားမားက သငၾကားျခငးမ ာအေရးႀကးေၾကာငးေဖၚျပထားပါသည။ ပဋပကၡျဖစပြားေနစဥ ကာလမားက တပမေတာမ ကရငပညာေရးေကာငးမားက ပစမတထား၍ အဓမၼပတေစျခငး သ႔မဟတ အစးရသငရးညႊနးတမးမားကေျပာငးလသငၾကားေစျခငးမားအား အတငးအကပ ျပလပခသည။

• ရာဇဝငႏငခ၍ ျဖစပကခသည မေျဖရငးႏငေသးေသာ ပဋပကၡမားႏင ျမနမာႏငငအစးရ၏ ပညာေရးစနစႏငပတသကၿပး ဆး႐ြားေသာ အေတြ႔အၾကမားေၾကာင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ႐ြာသားမားအေနျဖင ျမနမာႏငငအစးရ သာမက အစးရ၏ေကာငးဆရာမားကပါ အယအၾကညမရခ ၾကေပ။ ထသ ႔ အယအၾကညမရ ျခငးမားအျပင ထေကာငး ဆရာမား၏ အလပအေပၚ အေလးထားမႈႏင ၎တ႔သငၾကားေသာပညာေရးစနစအေပၚ ႐ြာသားမားအေနျဖင ေမးခြနး ထတစရာမား ရခသည။

“ကၽြနေတာတ႔ကေလးေတြက ေကာငးမာ သတ ႔ေတြရ႕မခငဘာသာစကားက ေကာငးေတြမာ ေလလာသငယခြင မရတအတြကေၾကာင အခလကရမာ သတ႔ေတြက အဒဘာသာစကားက မေျပာတတေတာသလ ေရးလညးမေရး တတေတာပါဘး။ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ စာေပယဥေကးမႈေတြဟာ ဖကဆးခရပါတယ။ ဗမာေတြက ကၽြနေတာတ႔ေတြက ဒလနညးလမးန႔ တကၾကတယ။”

ေစာဖအ--- (ကား) ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားထားေသာ ထတႏႈတတငျပခက အစရငခစာ၊ ခလယလာ ေရႊ႕ေျပာငးေနရာခထားရာနယေျမ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/

ကရငျပညနယေျမာကပငး၊ (၂၀၀၀ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ထတေ၀ခပါသည။)

ေကာငးသားမားသည ဖာပြနခရငရ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသည စခနးတြင ၎တ႔၏ စာသငႏစ ၿပးဆးသြားေသာေၾကာင မမတ႔၏ေနအမမား သ႔ ျပနလာခပါသည။ ဤပသည ၂၀၀၉ ခႏစ၊ မတလ ၂၀ ရက တြင တပမေတာ၏ထနးခပမႈေအာကတြငရေသာကားလမးမေပၚတြငေကာငးသား မား လငျမနစြာ ျဖတကးေနစဥ KNLA မ လျခေရးအတြကတာဝနယေနရသည ကေဖာျပထားပါသည။ ပညာေရးေကာငးအေဆာကအဥးမားႏင လျခမႈမား နညးပါးျခငး မားေၾကာင ဤေကာငးသားမားမာ ေကာငးမားသ႔ေရာကရႏင ရနအတြက ဤကသ႔အႏရာယရေသာ ခရးက ျဖတေကာေနၾကရပါသည။ ထအေျခအေနမးသည တပမေတာထနးခပမႈ နယေျမမဟတေသာ ေဒသမားတြင ဆကလကျဖစပြားေနဆ ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

၁၉၉၉ ခႏစ ဒဇငဘာလ/ ၂၀၀၀ ခႏစ ဇနနဝါရလမားတြင တပမ (၆၆) မ ေကးရ ြာမားႏ င ေကာငးမားကမရ ႈ ႔ဖ ကဆးခ ၿ ပးေနာကဖာပြနခရင ၊ လေသာၿမ႕နယအေနာကဘကပငးရ ရြာသးရြာမ အခ႕ေကာငးသားမားအားေကးရြာေကာငး ဆရာတစေယာကမ ေတာေတာငထတြင စာသငၾကား ေပးခသညက ေဖာျပထားသည။ [ဓာတပ- KHRG]

8 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ကနးမာေရး

• ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ ၂၅ ႏစကာလတစေလာက အစရငခစာမားတြင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရရေရး မာလညး အဓကျပနာျဖစသည။ ၁၉၉၀ ခႏစ မ ၂၀၀၀ ခႏစ ကာလမားအတြငး လြတလပစြာသြားလာခြငအား ကန ႔သတပတပငျခငးႏင ေဆးဝါးပစၥညးမား ေရာငးဝယေဖာကကားမႈမားက ပတပငတားဆးမႈမား ျပလပျခငး အားျဖင ႐ြာသားမားမ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ မရရေစရန တပမေတာမ ရည႐ြယခကရရ ျပလပခသည။ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ရရရနအတြက ယခငက ႀကေတြ႔ရေသာ အခကအခမားမာ ပဋပကၡႏင ဆကစပေနေသာ အတားအဆး မားျဖစၿပး ၂၀၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစေရး ကာလေနာကပငးတြင ရငဆငရသည အခကအခမားမာ အေျခခအ ေဆာကအဥးမား ျဖစသည လမးပနးဆကသြယမႈ ခကချခငး၊ ေဝးလေသာေဒသမားတြင ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈဌာနမား မရေသာ အခကအခမား အသြငသ႔ ေျပာငးလသြားသည။

• ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားအေနႏင မမတ႔ပနးေအာငးေနေသာ ေနရာမားမ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား လကလမးမမ ျခငး၊ ေဆးဝါးအေထာကအပမား မရႏင ျခငးတ ႔အား ဆး႐ြားစြာ ခစားၾကရသည။ ႐ြာသားမား၏ လြတလပစြာသြားလာခြငက ကန႔သတပတပငမႈေၾကာင ဖားနာမႈမား၊ အာဟာရခ ႕တမႈႏင ေရာဂါမားေၾကာင ခန႔မနးေျခအရ ေသဆးေသာလဥးေရမာ တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားက တကရက ႏပစက၊ အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ေသဆးေသာ လဥးေရထက ပ၍ မားျပားခသည။

• ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဌာနမား ရရလာေသာအခါတြငလညး ဝနထမးမလေလာကမႈ၊ ေဆးဝါးမလေလာကမႈႏငေဆးခနးဖြငခနမား ပမနမရေၾကာငးက လနာမားမ တငျပခၾကပါသည။ ထ႔အတ အထးသျဖင ၂၀၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစေရး ေနာကပငး ရရလာေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အဆငအတနးႏင ပတသက၍ မေကနပမႈမား ရေၾကာငး ႐ြာသားမားမ တငၾကားမႈမား ရသည။ ကနးမာေရးဝနထမးမား၏ ေလးစားမႈမရ ျခငး၊ သးစြရနထတေပးေသာ ေဆး၀ါးမား၏ ေဘးထြကဆးက းႏင ပတသကၿပး ရငးလငးေျပာဆမႈ အားနညးျခငးႏင ေဆးကသရန ျငငးဆျခငးမားအား ႐ြာသားမားမ ေတြ႔ၾကခစားၾကရသည။

• ရရႏငေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၏ ဝနေဆာငမႈအဆငအတနးမာ အထးသျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကေဒသမားတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အစရငခ တငျပခေသာ ၂၅ ႏစတာ ကာလအတြငး နမကေနဆျဖစ ေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။ ႐ြာသားမားအေနျဖင တငးရငးေဆးဆရာမား၊ တငးရငးေဆးမားက အထးသျဖင ပဋပကၡျဖစေနေသာ အခနကာလမားအတြငးက အားကးခသညနညးတ လကရအခနတြငလညး ကနးမာေရးေစာင ေရာကမႈမရႏငေသာ၊ ဝနထမးမားမရေသာ၊ ေဆးဝါးေထာကပမ ႈ မရႏငေသာေဒသမားတြငလညး ဆကလက အားကးလကရေနေသးသည။

• အခမကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈရေသာလညး ကနးမာေရးအတြက ေငြေၾကးလအပမႈမာ အဓကအခကအခ တစရပအျဖစ တညရေနေသးသည။ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား၏လ႔အခြငအေရးခး ေဖာကမႈမားျဖစသည ေငြေၾကးေျခာကလန႔ေတာငးယမႈမားႏင ႐ြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏ ကယပငအသက ေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအတြက အခနမရျခငး စသညအေၾကာငးမားေၾကာင ႐ြာသားမားမာ ေငြေၾကးလေလာက ေလာကမႈမရသညအျပင အေျခခလအပသည ေဆးဝါးမားကဝယယရနပင ေဆးဖးဝါးခမရသညအေျခအေနအထ ေငြေရးေၾကးေရးဆငရာ အခကအခမားအား ၾကေတြ႔ေနၾကရသည။ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနမားႏငပတသက၍ တစဖကတြင တးတကမႈမား ရေနေသာလညး ႐ြာသားမား၏ တငျပခကအရ အထးသျဖင ေဆးရသ႔သြားေရာကရန ခရးစရတႏင ေဆးဖးဝါးခ စသညေငြေၾကးဆငရာ အခကအခမားႏင ပမဆငးရေသာ လနာမားအား ကသရနျငငးဆနေသာ ေဆး႐ဝနထမးအခ႕ေၾကာင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအား လကလမးမမႏငမႈမား ရငဆငရလကရေသးေၾကာငးသ ရရသည။

9အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

လယကမႈ၊ ေျခာကလန႔ေတာငးယမႈ၊ တရားလကလြတ အခြနေကာကခမႈ

• အခြနေကာကခမႈမားတြင မရငးလငးမႈႏင မတရားမႈမား ရေနၿပး အမးမးေသာ လပေဆာငသအမားအျပား မားျဖစသည တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားကသ႔ေသာ အဖြ႔မား၏ အခြနေကာကခမႈက ၎တ႔အေနျဖင အႀကမႀကမ ေပးေဆာငေနၾကရသညဟ ႐ြာသားမားမ တငျပခ ၾကသည။ ၎တ႔၏ အဆအရ ေပးေဆာငရေသာ အခြနမားမာ ဝငေငြႏင အခ းမညမမႈမားေၾကာင ေငြေၾကးအခကအခမား ထပဆငၾကေတြ႔ၾကရသည။ ထ႔အျပင ႐ြာသားမားအေနျဖင ပဋပကၡျဖစစဥ ကာလမားက တပမေတာႏငနယျခားေစာငတပမား၏ မတရားၿခမးေျခာက ေတာငးယမႈမားက ခစားခရၿပး မတနတဆေပးရေသာ အခြနေငြမားေၾကာင ျမနမာႏငငအစးရ၏ အခြနေကာကယမႈစနစက ဆကလက၍ အယအၾကည ကငးမလကရသည။

• လပေဆာငသအမားအျပား မားျဖစေသာ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပအဖြ႔ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား၏ စစေဆးေရး ဂတမား ဆကလကတညရေနျခငးသည ႐ြာသားမား၏ ကနသြယမႈ၊ လြတလပစြာသြားလာခြင၊ အေျခခကန ပစၥညးမားအားရရႏငမႈႏင စးပြားေရးလပကငျခငးမားအတြက အဓကကေသာ ကန႔သတမႈမားျဖစသည။ ထ႔အျပင ထလကနကကငမား၏ စစေဆးေရးဂတမား ရေနျခငးေၾကာင ႐ြာသားမားေတြ႔ၾကခစားေနရေသာ လ႔အခြငအေရးခး ေဖာကမႈမားျဖစသည ၿခမးေျခာကမႈမား၊ တရားလကလြတဖမးဆးမႈမား၊ အၾကမးဖကမႈမား၊ တရားလကလြတ ဖမးဆး ခပေႏာငမႈ မားအားပမတးပြားလာေစသည။

• ၂၀၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစေရး မတငမကာလမားက လယကျခငး၊ ေျခာကလန႔ေတာငးယျခငးမားက အမားဆး ကးလြနသမာ တပမေတာျဖစၿပး ႐ြာသားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားက ပစမတထား၍ လပေဆာငခၾက သည။ လကနကကငပဋပကၡမားတြင လယကျခငးႏင ေျခာကလန႔ေတာငးယျခငးတ႔အား အျခားအခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ေပါငးစပလကေသာအခါ ျဖစေပၚလာေသာ အကးဆကမားေၾကာင ႐ြာသားမားအေနျဖင ေဘးလြတရာသ႔ တမးေရာငရန နညးလမးက ေ႐ြးခယခၾကရသညအေျခအေနသ႔ ေရာကရခၾကသည။

• ေျခာကလန႔ေတာငးယျခငးႏင ပတသက၍ ၂၀၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစေရးကာလေနာကပငးတြင ေလာနညးသြားသညဟ ဆေသာလညး အာဏာရေသာ အဖြ႔အစညးမား ျဖစၾကသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားက ကးလြနခေသာ ထျပနာမား အေပၚတြင ႐ြာသားမားအေနျဖင တရားဥပေဒအရ အေရးယေျဖရငးႏငရန အတားအဆးမား ရေနေသးသည။

ဤဓာတပသည ၁၉၉၄ ခႏစတြင ေပၚတာတစေယာကအျဖစမ ေရာငရားရန ထြကေျပးလာေသာေၾကာင တပမေတာ လကေျဖာငတပသားတစဥးက အေနာကမ ပစခတချခငးက ခခရေသာ ဖာပြနခရင ရြာသားတစေယာက ၏ ပျဖစသည။ ဤပတြင ၎၏ ညာဘကေပါင အေနာကပငးတြင ကညဆ ဝငသြားခ ၿပး ေပါင၏အေရ႕ပငးပြငထြကသြားခသည။ ထဒဏရာက ကသရာတြင ေမေဆးမေပးပ အစမးလကခပရသည။ သ၏ ပတတးမာ ဝ ါး ျခမး ျပား က အဝတစတ ျဖင ပတထားေသာ ပတတးတစခသာ ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပက ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ၊ ၂၉ ရကတြင သမနဒြတေကးရြာ၊သမနဒ ြတေကးရ ြာအပစ ၊ေကာကရတျမ ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရငမ ရကကးထားၿပး ျမနမာအစးရကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈေပးေသာအဖြ႔မ ေဆာကလပေပးထားေသာ ေဆးခနးတစခက ေဖာ ျပထားပါသည။ သ႔ေသာလညး ေဆးဝါးမားႏင ကနးမာေရးဝနထမးမား ေရာကရလာျခငး မရ ျခငးမ ာ ဤေဆးခနး ေဆာကလပခသညအခနကတညးကပင ျဖစသည။ ဤအခကမားေၾကာင၊ ရြာသားမားမာ ထေဆးခနးမားကအသးျပႏငချခငး မရခပါ။ [ဓာတပ- KHRG]

10 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ဤဓာတပသည ရြာသားမားႏင အတကအခအငအားစမားက အစာငတ ေစရနရညရြယၿပး ရတသမးထားၿပးသားလယ ကြငးက နဝတ (တပမေတာ) မ ၁၉၉၅ ခႏစ ဒဇငဘာလ ေတာငငခရငတြင မးရႈ႕ဖကဆးထားသည ကရကကးထား ေသာပျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပက ေတာငငခရင ၊ သေတာငၾကးၿမ ႔နယ၊ စညပငကေလး ေကးရြာအပစ၌ ၂၀၁၆ခႏစ ေအာကတဘာ ၁၄ ရကေန႔က ရကယ ထားျခငးျဖစသည။ ဤပတြင KNU စစေဆးေရးဂတမားပါရၿပး ရြာမား သ႔ အသးအႏမားႏင စားစရာမားသြားေရာကေရာငးခေနေသာ ဆငကယမားက KNU မ စစေဆးေနေသာေနရာျဖစသည။ အဆပါ KNU စစေဆးေရးဂတမား သည လျခေရးႏငမးယစေဆးမားကအဓကထားစစေဆးျခငးျဖစသည။ ဓာတပတြငရြာမား၌ ေရာငးခရန အရပသားမားသယေဆာငလာေသာ အရကပလငးမားက KNU အခြနေကာကခသတစဥးမ ရကခြဖကဆး ေနပျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား

“အပစရပၿပးတ႔ေနာက ကမၸဏေတြက ဝငလာေတာ႔ ကၽြနေတာတ႔ေတြ ဒေျမကေနထြကသြားေပးရမလျဖစၿပး စနခၚမႈေတြက ပပမားလာတယ။ ကၽြနေတာတ႔က လယသမားေတြဆေတာ႔ ဒအလပမမလပရင ကၽြနေတာတ႔ဘာကလပရမာလ။ သတ႔က ကၽြနေတာတ႔ေျမေပၚမာ စးပြားေရးလပငနးေတြလာလပရင ကၽြနေတာတ႔က ဘယမာသြားေနရမာလ။ တေန႔ကရင ကၽြနေတာတ႔ေနာကမးဆကေတြက ကၽြနေတာတ႔ဓေလ႔ထးစေတြက သေတာ႔မာမဟတဘး။ ဒလသာ ဆကတက ၾကာရညျဖစေနရင ကရငလမ းေတြကနသြားလမ႔မယ။ ၿပးေတာ႔ လငယေတြလညး သဘာဝပတဝနးကငက ျမငေတြ႔ရဘ႔ အခြငအေရးရေတာ႔မာ မဟတဘး။ ဒလသာဆကျဖစေနရင ကၽြနေတာတ႔ဘဝအတြက ေပာရႊငမႈရေတာ႔မာမဟတဘး။ ပၿပးစနေခၚမႈေတြမားလာလမ႔မယ။”

ေစာပပ--- (ကား၊ ၃၇ ႏစ) အ---ရြာ၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၆ ခႏစ နဝငဘာတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

• အပစအခတရပစေရးေနာကပငး လကနကကငပဋပကၡမား ေလာနညးလာခေသာအခါ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမား လပေဆာငရန အေၾကာငးျပ၍ ႐ြာသားမား၏ ေျမယာမားက တပမေတာမ အငအားသးမတရားသမးပကျခငးမား ေလာကလာခသည။ ထ႔အျပင ႀကးမားေသာစမကနးမားက အေကာငအထညေဖာရန အတငးအဓမၼလပအားေပးခငး ေစမႈမား ရပဆငးသြားခသည။ သ႔ေသာလညး ႐ြာသားမားအေနျဖင ဖြ႔ၿဖ းေရးစမကနးႏငပတသကၿပး အၾကမးမဖကေသာ လ႔အခြငအေရးခ းေဖာကမႈမားက ဆကလကရငဆငေနၾကရသည။ ဥပမာအားျဖင ၎တ႔၏ လယယာမားက အဓမၼသမးယျခငးႏင ထခကပကစးေစျခငး စသညတ႔ေၾကာင ဘဝရပတညမႈ အခကအခမား ဆကလကျဖစေပၚေစၿပး စားနပရကၡာ မဖလႈမႈ၊ အလပအကငဆး႐ႈးမႈမားအျပင မမတ႔၏ ေျမယာမား ဆး႐ႈးမႈေၾကာင ဘဝရပတညရန ခကခသည အတြက ျဖစေပၚလာေသာ ေငြေၾကးအခကအခမားႏင စတပငးဆငရာ ထခကမႈမားက ခစားၾကရသည။

• တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏အေထာကအပျဖင လပေဆာငေနေသာ ပဂၢလကကမၸဏမား၏ ဖြ႕ၿဖ းေရး စမကနးမားႏင ပတသကၿပး ႐ြာသားမားက ထတေဖာ တငၾကားမႈမား ျပလပၾကသည။ ဖြ႔ၿဖ းေရးစမကနးမား အေကာငအထညမေဖာမ မားေသာအားျဖင ႐ြာသားမားအား ေဆြးေႏြးတငပငျခငး မရခပါ။ ထ႔အတ ၎တ႔၏ ဆး႐ႈးသြားေသာ လယယာ၊ ပငဆငမႈ၊ စားဝတေနေရးလပငနးမား စသညတ႔ႏငပတသကၿပး ထကတနေသာ ေလာေၾကးေငြမား လးဝမရရသေလာကပင ျဖစသည။ ထ ႔အတြကေၾကာင ႐ြာသားမားအေနျဖင ယခင စစအစးရ အာဏာရခခနက တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင ပဂၢလကကမၸဏမားမ မတရားသမးယထားေသာ ေျမမားႏင

11အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ပတသကၿပးမမတ႔၏ လယယာေျမမားက ျပနလညရယရနႏင ထကတနေသာ ေလာေၾကးေငြမား ရရရနအတြက ထပဂၢလကကမၸဏမားႏင ဥပေဒေၾကာငးအရ ထပတကရငဆငျခငးမားအား အရစြန႔ၿပး လပေဆာငၾကသည။

• ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးအျပာငးအလမားအရ ႐ြာသားမားသည ဖြ႔ၿဖ းေရးစမကနးမားက အေၾကာငးျပ၍ သမးဆညးခရေသာ မမတ႔၏ လယယာေျမမား ျပနလညရရေရးအတြက နညးလမးေပါငးစ အသးျပၿပး ကယကယျပန႔ျပန႔ လပေဆာငလာခၾက သည။ ထသ႔ လပေဆာငမႈ နညးလမးမားတြင အာဏာရသမားထ တငၾကားျခငး၊ ထပတကေျဖရငးျခငး၊ ဆႏၵျပျခငး၊ ေလာေၾကးေငြမား ေတာငးဆျခငးႏင ေကာမတဖြ႔စညးျခငးမား ပါဝငသည။ ဤလပရပမားမာ စစအပခပေရးကာလ အတြငးကဆလင မျဖစႏင႐မမက တရားလကလြတဖမးဆးခရျခငး၊ ႏပစကခရျခငးႏင တျခားေသာအခြငအေရး ခးေဖာကမႈအမးမးျဖင ရငဆငရႏငသည။

• ဖြ ႔ၿဖးေရး စမကနးမား လပေဆာငရာတြင ႏငငေတာအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ၊ တငးရငးသားလက နကကငအဖြ႔မား ႏင ပဂၢလက ကမၸဏမားပါဝငၿပး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အတြက႐ြာသားမားမ တရားမတမႈ ရာေဖြရာတြင အဟန႔အတားျဖစေစရနႏင ၎တ႔အေနျဖင တာဝနယမႈ တာဝနခမႈအား ေရာငလႊႏငရနအတြက ပးေပါငးေဆာင႐ြကၾကသည။ ပဂၢလကကမၸဏမားသည မားေသာအားျဖင ယခငတပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားမ အရာရေဟာငးမား ပငဆငထားသညဟ ႐ြာသားမားမ တငျပထားသည။ ထ႔အျပင ပဂၢလက ကမၸဏမားအေနျဖင ႐ြာသားမားအေပၚ ဥပေဒႏင မညသည အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား လပေဆာငရာတြင ျမနမာႏငငရတပဖြ ႔၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ အကာအကြယမား ရရေလရသည။

• မၾကာေသးမ ႏစမားက စတငၿပး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား၊ ႏငငတကာႏင ေဒသတြငး အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား၊ အျခား လသားခငးစာနာေထာကထားမႈႏင လသားအရငးအျမစ ဖြ႔ၿဖ း တးတကေရး လပေဆာငေနသမားက မမတ ႔၏ စမကနးမားက ျမနမာျပညအေရ ႔ေတာငပငးအထးသျဖင ျမနမာႏငငအစးရ၏ လကလမးမမႏငေသာ ေဝးလေခါငဖားေသာ အရပေဒသမားတြင တးခ ႔လပေဆာငလာခ ၾကသည။ ၎တ႔၏ ေဆာင႐ြကမႈမားသည လသားခငးစာနာမႈ အေထာကအပမားအျပင အသကေမြးဝမးေကာငး သငတနးမား၊ ေရႏငလ ပစစရရေရး၊

ဤဓာတပကေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ ႕နယတြင၂၀၁၅ ခႏစ နဝငဘာလ ၂၅ ရကေန႔က ရကကးထားျခငးျဖစသည။ ထဓာတပသည ေသာကေရခပ-၂ ဆညဟအမညတြငေသာ ထးဘဆည ကျပသထားသည။ ထးဘဆညစ ေဆာကစဥအခါက နအဖ (တပမေတာ/ျမနမာႏငငအစးရ) မ ရြာသား မားအား အဓမၼလပအားေပးအျဖစအသးျပခၿပး ထဆညေဆာကလပမႈ ေၾကာငလညးရြား သားမား၏ေျမယာမား အစဥတစကဆးရ ႈးခ ႔ ၾကရ သည။ အစးရအာဏာပငမားထတငၾကားစာမားေပးပ႔ခ႔ေသာလညး ၂၀၀၈ ခႏစတြင အစးရႏငမတဖကျပ၍ဆညေဆာကလပေရးက တာဝနယခ႔ေသာ ေရႊစြမးအငကမၸဏ (ေအးရားေဝါလ)ထမ ရြာသားအခ႕သာ ေလာေၾကး ေငြရရခသည။ နအဖ (တပမေတာ/ျမနမာႏငငအစးရ) အေနျဖင ရြာသားမား အေပၚ သကေရာကခေသာ ခးေဖါကမႈမားအတြက ၎တ႔၏လပေဆာငမႈ မားအား ေလာေၾကးေပးျခငးသ ႔မဟတ အသအမတျပျခငး မရခပါ။ ရြာသားမား၏အဆအရ ဆညအထကပငးတြင ေရလႊမး မးမႈ ေၾကာငေရႊ႕ ေျပာငး ရမႈမား၊ အမေျမမား ဆးရႈးမႈျဖစခရၿပး ဆညေအာကပငးရ ေဒသခ လထမာလညး ဆညေဆာကလပမႈေၾကာင အသကေမြးဝမးေၾကာငး အခကအခမား ျဖစခရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပက ၁၉၉၇ ခႏစ ၿမတ-ထားဝယခရငတြင ရကကးချခငး ျဖစပါ သည။ ဤဓာတပတြင ရြာသားမား အတငးအဓမၼလပ အားေပးခငးေစျခငးက အစားထးရနအတြက အလညကသြားရန ရြာမေန၍ အလပခြငသ ႔ သြားေရာကေနပျဖစပါသည။ ၎တ႔သည ဘတေဒသ အနးရ ဘတကေျပာ ေၾကးနနးဒင လမးတြင အလပလပရနအတြက ၎တ႔၏စားစရာႏင ပစၥညးကရယာမားက ၎တ ႔ ႏငအတသယ ေဆာငသြားရပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

12 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ေဆး႐ေဆးခနးႏင ေကာငးမားတညေဆာကေရး၊ ကနးမာေရးအသပညာေပး စသည လပငနးမားပါဝငသည။ လပငနး အမားစတြင ထအဖြ႔အစညးမားသညစမကနးမား စတငႏငေရးအတြက ေဒသခ႐ြာသားမားႏင ႀကတငေဆြးေႏြးမႈမား ခြငျပခကရယမႈမား ျပလပခသည။ အကယ၍ မေကနပမႈမား ေပၚေပါကခပါက ထျပနာမားသည အမားအားျဖင ဆကသြယေရးအားနညးခကႏင ႐ြာသားမား၏ လအပခကအေပၚ ကကညမႈမရေသာေၾကာင ျဖစႏငပါသည။

ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးႏင ေနရပျပနျခငး

“သတ႔က [တပမေတာ] ရြာက ႏစခါမးလာရႈ႕တယ။ ပထမတခါက ကၽြနေတာတ႔ရြာႀကးကရ ႈ႕တယ၊ ေနာကတခါ ကၽြနေတာတ႔ဒေနရာမာပ ျပနေဆာကထားတ ရြာအသစကရ ႈ႕တယ။ ဒမာရတလေတြ အကနလး ထငးႏငငက ထြကေျပးၾကတယ၊ ဒါမမဟတ ေတာထေတာငထကထြကေျပးၾကရတယ။”

ေစာစဗ--- (ကား၊ ၄၃ ႏစ)၊ စ၀--- ရြာ၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ၊ ဘားအခရင/ ကရငျပညနယအလယပငး (၁၉၉၈ ခႏစ နဝငဘာလတြင ထတေဝခသည။)

• ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂၅ ႏစတာ မတတမးျပစသည ကာလအတြငး ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတြင ဆကလက ကးလြနလကရေသာ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔မားၾကား ျဖစပြားလကရေသာ လကနကကငပဋပကၡမား၏ အကးဆကမားက ေရာငရားႏငေရးအတြကေနရပေရႊ႕ ေျပာငးေနထငျခငးက ေထာငေပါငးမားစြာေသာ ႐ြာသားမားက နညးလမးတစခအျဖစ အမားဆးကငသးခၾကသည။

• ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမား၏ ေနရပျပနေရးႏင ပတသကၿပး ဘဝလျခေရး၊ လယယာေျမမား ျပနလညလပကငႏငေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား ရရေရးႏင မမတ႔၏ ေနရပျပနေရးအတြက ဆးျဖတခကခမတမႈမား အေပၚတြင အဓကစးရမလကရသည။ ဘဝလျခေရးအာမခခကႏင မမတ႔၏ လယယာေျမမား ျပနလညရရေရးအျပင ပညာေရး၊ ကနးမာေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားရရေရး အာမခခကရၿပး ေနရပျပနေရးအတြကဆးျဖတခကခရာတြင မမတ႔ကယတင ဆးျဖတပငခြငရမသာ အမားစမာ ေနရပျပနေရးအတြက ဆႏၵရၾကသည။

• လကရအေနအထားတြင ေနရပျပနမညဆပါက မမတ႔၏ ဘဝလျခေရးအာမခခကရသညဟ ျပညတြငးေရႊ႔ေျပာငး ဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမားက မယဆၾကပါ။ ဆကလကျဖစပြားေနေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ တကပြမား၊ ႏငငေရးမတညၿငမမႈမားႏင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင အခ႕ေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ အခြငအေရးခးေဖာကႏငမႈမားေၾကာင ၎တ႔၏ ဘဝလျခေရးအတြက စးရမမႈမား ရၾကသည။ အခ႕ေသာ ျပညတြငး ေရႊ႕ေျပာငး ဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမားအေနျဖင တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား၏ တပစခနးမား မမတ႔၏ မရငး ေကး႐ြာေဒသမားမ ဖယရားေပးၿပး မမတ႔ေနရပျပနေသာအခါ စးပြားေရးႏင အသကေမြးဝမးေကာငး လပကငရနအခြငအေရးမားရရမညဆပါက ေနရပျပနေရးအတြက ဆႏၵရၾကသည။

• ႐ြာသားမားအေနျဖင ျမနမာႏငငအတြငး မမတ ႔ဘဝမား ျပနလညရပတညႏငရနႏင အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအား ေရရညလပကငႏငရနအတြက လယေျမမားေပၚတြင လပကငစားေသာကခြငရရရန လအပသည။ ထ႔အတ ကမၸဏမား၊ ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမားအျပငအမနးခငးမားမ ယခင မမတ႔ ထြက ေျပးတမးေရာငေနရသညအခနတြင သမးယထားေသာ မမတ ႔ပင လယယာေျမမားက ျပနလညရယလသည ဆႏၵမားရ သည။ ထသ ႔မဟတပါက မမတ ႔ဘဝရပတညႏငေရးအတြက ႏငငေတာအေနျဖင ထကတနေသာ ေလာေၾကးေငြႏင လပကငစားေသာကႏငမည အစားထးလယယာေျမမားျပနလညေပးအပရနအတြက ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငသမားမ ေတာငးဆထားသည။

• ‘ပငဟရးမဝါဒ’ ကသ႔ေသာ ႏငငတကာမ ကငသးေသာ နညးလမးေကာငးမား ပါဝငသည အမးသား လယယာေျမ အသးခမႈ မဝါဒတြင ႐ြာသားမား၏ အခြငအေရးမားက အေကာငအထညေဖာရန ေရးဆြထားေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငသမား မမတ႔၏ ဆႏၵအရ လ႔ဂဏသကၡာႏငအည ေနရပသ႔ ေဘးအႏရာယကငးစြာ ျပနလာႏငေရးအတြက ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ဤမဝါဒမားႏငအည လပေဆာငရာတြငအားနညးခကမား ရေနေသးသည။

• ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ အစရငခစာမားအရ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမား ေနရပသ႔ ျပနေရးအတြက ျမနမာႏငငအစးရႏင အျခားအဖြ႔အစညးမားျဖစေသာ အစးရမဟတေသာႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ ေဒသဆငရာအဖြ ႔အစညးမား၊ လကနကကငအဖြ ႔မားက လပေဆာငရာတြင အးအမမားေဆာကလပေနရာခေပး သညမအပ ၎တ႔ဘဝရပတညေရးအတြက လယယာေျမမား ျပနလညရရရန တစစတစရာလပေဆာငျခငးမရပါ။

13အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ခြျခားဆကဆမႈႏင ပငးျခားထားမႈမား

“အရငတနးကေတာ႔ ကၽြနေတာ ဒအေၾကာငးေျပာလ႔မရဘး။ တကယေတာ႔ ကၽြနေတာမာ အမားၾကးေျပာစရာရတယ။ ၅၈ ႏစေလာက ကၽြနေတာခစားရတာေတြက ကၽြနေတာမေျပာခ႔ဘး။ ကၽြနေတာတ႔အဒအေၾကာငးေတြကပြငပြငလငး လငးေျပာရင ကၽြနေတာတ႔က လနညးစတငးရငးသားအပစေလ ကၽြနေတာကတစေယာကေယာကကလပၾကမာေၾကက တယ။ ကၽြနေတာတ႔အေျခအေနက ခငဗားသတ႔အတငးပ ကၽြနေတာတ႔အတြက ဘာလၿခေရးမ အာမခခကရတာမဟတဘး။ ကၽြနေတာတ ႔ခစားရတ႔အေၾကာငးကေျပာရငမေကာငးတာတခချဖစလာမာက ကၽြနေတာတ႔ပပငမတယ။ ဒါ႔ေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ခစားရတာေတြက အခအထၿမသပထားေနတာပ။ ကၽြနေတာမာေျပာစရာစကားေတြအမားၾကးရတယ။”

ဥးအ--- (ကား၊ ၅၈ ႏစ၊ မဆလင) သထၿမ႕နယ၊ သထခရင၊ မြနျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနခေသာေတြ႔ဆေမးျမနးခနး)

• ဘာသာေရးလနညးစမား အထးသျဖင မဆလငဘာသာ၀ငမား ႏငခရစယာနဘာသာ၀ငမားအေနႏင မမတ ႔၏ ဘာသာေရးအေဆာကအဥးမားႏင ဘရားစာအပမားက ဖကဆးျခငး၊ မမတ႔ေနရာမားမ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေစ၍ ဗဒၶဘာသာနယေျမမားအျဖစသ႔ ေျပာငးလသတမတျခငး၊ ဗဒၶဘာသာ လပထးလပနညးမားက အတငးအဓမၼလက နာကငသးေစျခငး၊ ဘရားရခးျခငးမား မျပႏငရန ၿခမးေျခာကပတပငျခငးမား စသညခြျခားဆကဆမႈမား ခၾကရသည။ ဘာသာေရးလြတလပခြငက အဓကထပါးေႏာငယကေနၾကသမားမာ တပမေတာႏင DKBA (ဗဒၶ) မ ေျပာငးလခ ေသာအဖြ႔ျဖစသည နယျခားေစာငတပမား ျဖစသည။

• ကရငခရစယာန လမႈအသကအ၀နးမားအား ခြျခားဆကဆျခငးမားအေၾကာငး တငျပသညအစရငခစာမား ေလာနညး သြားသညက ေတြ႔ရေသာလညး ရပတန႔သြားျခငးမရပါ။ အထးသျဖင ေဒသခဗဒၶဘာသာအဖြ႔အစညးမားက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား၏ အကအညျဖင ၎တ႔၏ ဘာသာေရးနယေျမမားအတြငး သ႔မဟတ နးစပရာေနရာမားတြင ဝငေရာက၍ ေစတပထးမား တညေဆာကျခငးမား ျပလပေနၾကသညကလညး ေတြ႔ရရသည။

ဤဓာတပက ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ၊ ၂၆ ရကေန႔တြင ရကယခၿပး ႏ႔ဖးဒကၡသညစခနးမ ျမနမာျပညသ႔ ေနရပျပနမည မသားစ (၃၀) စက ျပသထားျခငးျဖစပါသည။ အဆပါ ႏ႔ဖးစခနးမ ထဒကၡသညမားသည စစဥထားေသာေနရပျပနေရးလပငနးစဥ၏ အစတအပငးအေနျဖင ျမနမာျပညသ႔ ျပနသ ြားေသာ ပထမအဖ ြ ႕ ျဖစ ပ ါသည။ ၎တ ႔၏ပင ဆငမ ႈပစ ၥညးမ ားက ထတပးေန ၿပး ျပနရန အတြက ျပငဆငေန ျခငး ျဖစပ ါသည။ တခ႕မာ ၎တ႔၏မလရြာမား သ႔ျပနသြားၿပး ကနသမားမာ ျမနမာျပညရေနရာေဒသအသးသးသ႔ ျပနသြားၾကသည။ ျမနမာျပညသ႔ျပနလင ထငးအစးရမေပးေသာ ဘတေငြ ၈၀၀၀ က တစေယာကခငးစက ရရမည ျဖစပါသည။ ျမနမာအစးရဖကမ ေထာကပမႈရမရ မေသခာေသာ လညးထငးအစးရဝနထမးေတြမားအလအရ ျမနမာအစးရမ တစအမေထာငက ကပ ၃ သနး ေပးလမမညဟသရသည။ ႏ ႔ဖးစခနးေခါငးေဆာငအေနျဖင ျမနမာေခါငးေဆာငမားမ ၎တ႔က ကညေထာကပေစခငပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

14 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

• ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ မဆလငလမႈအသကအ၀နးမားမာ ႏငငသားျဖစမႈအား အႀကမႀကမျငငးပယခရျခငးျဖင ခြျခားဆကဆျခငးခရေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂၅ ႏစတာ ကာလအတြငး တငျပခေသာ အစရငခစာမားတြင ေတြ႕ရႏငသည။ ႏငငသားျဖစမႈအား ျငငးပယခရျခငးမားေၾကာင မဆလငမား၏ လြတလပစြာ သြားလာခြငႏင မေပးခြငမား ကန႔သတခရၿပး ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ေစာငေရာကမႈမား မရရသညအတြက ေငြေရးေၾကးေရး အခကအခမား ႏငရငဆငရၿပး မမတ႔၏ ေနထငေသာ တငးျပညတြင တငးျပညမေနေသာ မဆလငမားအျဖစသ႔ေရာကေစသည။ မမတ႔၏ ႏငငသားျဖစပငခြငက ျငငးပယခရျခငးမာ အပခပေရးစနစေၾကာင မဟတပ အစးရဝနထမးမား၏ မမတ႔အေပၚတြင ျမနမာႏငငသားအျဖစသတမတရနျငငးဆနမႈေၾကာင ျဖစသညက မဆလငလမႈအဖြ ႔အစညးမားက သေဘာေပါက နားလညၾကသည။

• ေဒသဆငရာ အာဏာပငမားႏင ျမနမာႏငငရတပဖြ႔တ႔အား တငၾကားမႈမား ျပလပရာတြငလညး ၎တ႔၏ လမးႏငကးကြယယၾကညမႈတ႔ေၾကာင ခြျခားဆကဆခရျခငးမားရၿပး အေရးယျခငးတစစတစရာ မရသညအျပင ထသ႔တငၾကား မႈမားေၾကာင မမတ႔အားလကတ႔ျပနျခငးမား သ႔မဟတ မတရားျပလပျခငးမားခရမညက ေၾကာက႐ြ႕ေနၾကရသည။

အထကပါဓာတပက ၂၀၁၆ခႏစ ေမလ ၁၂ရကေန႔က ေတာငငခရင၊ ေရတာရညၿမ႔နယ၊ ေရတာရညေလးေကးရြာအပစ၊ သစခဆပရြာတြင ရကယခ႔ျခငးျဖစသည။ ဤပတြငရြာသားမား၏အမေရ႕တြင စကထထား ေသာဆငးဘတမားက ေဖၚျပထားသည။ ထဆငးဘတတြင မဆလငမားကဆန ႔ကငသညစညးကမးမားစာရငး လပ ျပထားသည။ ထ ဆငး ဘတ၏ေခါငးစဥမာ ဤေနရာသညအစၥလမကးကြယ သမားကငးလြတရာေနရာျဖစရမညဟဆသည။ ထဆငးဘတ တြငမဆလငမားအေပၚ ဆန႔ကငသညစညးကမး ၃ခ ေရးထားၿပး ေဒသခ ဗဒၶဘာသာဝငမားက အသကဝငေအာငလပရမညဟ ဆသည။ ၁- ဤရြာတြငမဆလငမားညအပေနထငခြငမျပ။ ၂- ရြာသားမားသည မဆလငမားထမ ေျမယာ ဝယယျခငး၊ ငားရမးျခငး၊ ၎တ႔အားေရာငးချခငးမျပရ။ ၃- ဗဒၶဘာသာ ဝငမားမဆလငမားက လကထပထမးျမားျခငးမျပရ အခ႕ရြာသားမားက ထဆငးဘတပါအခကမားႏင သေဘာမကကညဟ ေျပာၾကေသာလညး ၎တ႔ အေပၚတြင တစတရာျဖစမညစးရမေသာေၾကာငထဆငးဘတ မားက မျဖတၾကပါ။ ထဆငးဘတက ေဒသခဘနး ၾကးတစပါးက စကထသည ဟေျပာၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

အထကပါဓာတပက သထခရင၊ ဘားအၿမ ႔နယ၊ ဝပေကးရြာ အပစ၊ ဟဟလ---ေကးရြာတြင ၂၀၁၅ ခႏစ၊ စကတငဘာလ ၁၆ရကေန႔က ရကကးချခငး ျဖစသည။ ဤဓာတပတြင ခရစယာနဘရားေကာငးဝငးအတြငး ခရစယနဘရားရခး ေကာငးႏင (ဘယဘကတြင) ကပ လက တညေဆာက ထားေသာ ဗဒၶေစတ (ညာဖကရ အျဖေရာငအေဆာကအဥး) ပကျပထား သည။ ဤေစတက ဆရာေတာဥးသဇနႏင ၎၏ေနာကလကမားက တညေဆာကထားျခငး ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

15အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ၿငမးခမးေရးအေပၚ အျမငသေဘာထားမား

“….တကပြမား အၿပးသတရပစရန ရြာသားအမားအျပားမ ေမာလငၾကေသာလညး ႏစေပါငးမားစြာ ဖႏပျခငး၊ တကပြမားျဖစျခငး၊ ကတမားခ းေဖာကျခငးမားက ၎သည အမနတကယျဖစ မျဖစဆသညကမ သသယျဖစၾကသည။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ထတႏႈတတငျပခက အစရငခစာ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသ အေရ႕ပငး၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကပငး၊

(၂၀၀၄ ခႏစ စကတငဘာလတြင ထတေဝခသည။)

• ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေနထငၾကေသာ ႐ြာသားအမားစ၏ အဆအရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသက၍ ယၾကညမႈမရေၾကာငးႏင အထးသျဖင အပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈပကျပယၿပး တကပြမားျပနလညျဖစလာမညက အလြနတရာ စးရမမႈမားရၾကသည။ ႐ြာသားမား၏အျမငတြင တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား၏ လကရလႈပရား ေနေသာ စစေရးအခငးအကငးမား အထးသျဖင မမတ႔ပတဝနးကငေဒသမားရ တပစခနးမားအား ပမခငမာေအာင ျပလပျခငး၊ တပမား ေနရာလလယျခငးႏင စစေရးေလကငမႈမား၊ ဆကလကလပေဆာငေနသညက ေထာက႐ႈျခငးအားျဖင အပစအခတရပစေရးႏငပတသကၿပး သသယရၾကသည။

• အပစအခတရပစေရးလကမတမား ေရးထးၿပးေနာက တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမားအေနျဖင တပစခနးမားက မမတ႔၏ ပတဝနးကငမ ႐ပသမးသြားမညဟ ႐ြာသားမားက ေမာလငခၾကေသာလညး မမတ႔ ထငျမငခကႏင ဆန႔ကငစြာ စစစခနးအခ႕အား ပမခငမာေအာင ျပလပေနၾကသညက ေတြ႔ရရသည။

• အခ႕ေသာ လ႔အဖြ ႔အစညးမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ပြငလငးျမငသာမႈမရပ ျဖစပကေနေသာ အေနအထားမားက ေဒသခမားအား အသေပး ရငးလငးတငျပျခငးမရသညအတြက မမတ႔ေဒသမားသည အမနတကယ ၿငမးခမးမႈ ရမရက ဆးျဖတရန ခကခေၾကာငး ထြကဆၾကပါသည။

• ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အေကာငအထညေဖာၿပးေနာက အျပသေဘာေဆာငေသာ တးတကမႈမား ရလာေၾကာငးက ႐ြာသားမားက တငျပရာတြင တကပြမား ေလာနညးသြားေၾကာငး၊ လြတလပစြာ သြားလာခြင ေကာငးမြနတးတကလာေၾကာငး၊ စာသငေကာငးအသစမား၊ ေဆးခနးမား၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား လာေရာကကညေၾကာငးႏင ၿခမးေျခာက ေတာငးယမႈမား၊ တရားလကလြတ အခြနေကာကခမႈမားေလာကသြားေၾကာငးမား ပါဝငသည။

ဤဓာတပက ဘားအခရင၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ၊ ဒ---ေကးရြာတြင၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၇ ရကေန႔ ကရကကးချခငးျဖစသည။ ဤဓာတပတြင ဒ---ရြာတြင ယာယရြာသၾကးမား အျဖစေရြးခယ ခရေသာ အျခားရြာ မားမေရႊ႕ေျပာငးခရြာသားႏစဥးအား ေဖၚျပထား ျခငးျဖစသည။ “ကၽြနေတာတ႔ တႏငငလးဆငရာ အပစရပ သေဘာတညခကအေၾကာငးၾကားရတာ အရမးစတ လႈပရားတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေခါငးေဆာငေတြက ေသနတအစား ေဘာပငကငၿပး ၿငမးခမးတ႔ႏငငေရးက လပေစခငတာ။ ႏငငေရးလပဖ႔ ေသနတက အသးျပတာဟာ ရြာသားေတြက ပပနမႈေတြျဖစေစတယ” ဟသတ႔ကေျပာပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤဓာတပက ၂၀၁၄ ခႏစ ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယတြင ရကကးချခငးျဖစပါသည။ ဤဓာတပတြင ဟဗ---ေကးရြာအနးရ တပမ ေတာစစစခနးကေဖၚျပထားပါသည။ ဤဓာတပတြင စစတပစခနးႏင တပနယေျမကဝငေသာ ဟဗ---ေကးရြာအနးရ ေတာငပတလမးေပၚ တြငရကကးထားျခငးျဖစသည။ တပစခနးသစ၊ ကာကြယေရးတပစခနး မား၏ စခနးေရ႕အဝငဂတတစခရၿပးျမနမာစာသားျဖင ဆငးဘတတခရ ကာ ‘စခနးသစ မဆတတမးခစစစခနး’ ဟ ေရးသားထားသည။ ရြာသားမား အေနျဖင ဤဆငးဘတသည ေကာငးမေကာငး၊ သတ႔ခစားမႈက မတငတနး သ႔မဟတ မေဖၚျပႏငၾကပါ။ စခနးသည ရြာႏငနးၿပး ရြာသားမား၏ျခမားမ အသးအႏမားကရ ာေဖြ (ခးယ) ႏငေသာေၾကာင စစသားမားသည ဤေနရာတြငေနရသညက ႏစသကၾကသညဟ ရြာသား မားယဆၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

16 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

အၾကျပတငျပခကမား

ေအာကပါအၾကျပခကမားသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ ကြငးဆငးေလလာမႈ၊ အဓကပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမားႏင မဝါဒေရးရာစညးရးလႈ႔ေဆာေရး တာဝနခ မား၏ အၾကျပခကမားမ စေဆာငးရရေသာ အခကအလကမားက အေျခခထားပါသည။ အစရငခစာ၏ ဖြ ႔စညး တညေဆာကမႈမားအေပၚ တတႏငသမ အေျခခ၍ အၾကျပခကမားက အပစအလကခြျခားၿပး အခ႕ေသာအၾကျပ ခကမားမာ တစခထကပသည အေၾကာငးအရာမား ပါဝငသျဖင ေခါငးစဥအသစမားေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။

ၿငမးခမးေရး၊ လျခစတခမႈႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးမႈ

“ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မာ ကၽြနေတာ သတငးမတတမးျပစေနတ ကာလအတြငး ကၽြနေတာဘာေတြ႔ရလဆရင ႐ြာသားေတြဟာ အရမးေၾကာကရြ႕ေနၾကတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ သတ႔ရ႕အသက ကၽြနေတာမတတမးယတာမႀကက ဘး။ အခ ကၽြနေတာယထားတ သတငးအခကအလကေတြက တပမေတာသသြားရင သတ႔က မေကာငးတာတစခခလပလမမယလ႔ ထငျကပါတယ။”ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ဓာတပမတတမး၊ ၊ ဒးပလာယာခ႐င၊

ကရငျပညနယအေ႐႕ေတာငပငး၊ (၂၀၁၆ ခႏစ ဇြနလတြင လကခရရခသည။)

• တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈအား လကမတေရးထးထားေသာ အဖြ႔အစညးမားအားလး အေနျဖင စာခပတြငပါဝငသည အခကအလကမားအားလးက လကနာရနႏင အထးသျဖင အရပသားမားက ကာကြယေစာငေရာကရနလအပၿပး လကမတမထးရေသးေသာ အဖြ ႔အစညးမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြ မားျပလပရနႏင လကရသေဘာတညခက သ႔မဟတ သးျခားၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကမားတြင လကမတေရးထးႏငရနအတြကထညသြငး စဥးစားသငပါသည။

• ျမနမာႏငငအစးရႏင ကရငအမးသားအစညးအရးအေနျဖင အပစအခတရပစေရးႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ အရပသားမား သရနားလညရန ပမလပေဆာငသငပါသည။ ထ႔အျပင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတေလာကတြင အဓပၸါယျပညဝၿပး ကား၊မ တနးတ အားလးပးေပါငး ပါဝငႏငေသာ အခြငအလမးတစရပက ဖနတးသငပါသည။

• စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးက ယၾကညလကခႏငေစရနႏင အရပသားမား၏ လျခေရးႏငေဘးအႏရာယကငးရငးေရးတ႔က အာမခႏငေစရန လကနကကငေဆာငသမား အထးသျဖင တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား အေနျဖင ေကး႐ြာမား အနးရ စစတပမားႏင စစစခနးမားအား ဖယရားေပးျခငး၊ စစသငတနးေပးျခငးမား ရပတန႔ျခငး၊ ကငးလညျခငးမားႏင ေကး႐ြာမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးနယေျမမားအတြငး သ ႔မဟတ အနးတဝကတြင စစတပမားမ သယယပ႔ေဆာငေရး ျပလပေနမႈမားက ရပတန႔ေပးျခငးအျပင စစအငအားတးခ႕ရန ရည႐ြယခကျဖင ႐ြာသားမား လပကငစားေသာကေနေသာ လယယာေျမမားအား အဓမၼသမးယျခငးမားက ခကခငးရပတန႔ရန လအပပါသည။

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားအေနျဖငေျမျမႇပမငး အသစမား အသးျပမႈအား တားျမစျခငး၊ လကရေျမျမႇ ပမငးမား ရေနေသာေနရာမားက သတမတ၍ ႐ြာသားမားအား လျခ ေရးအတြက သတေပးျခငး စသညတ ႔ ျပလပသငသည။ ေျမျမႇ ပမငးမား ေဖာထတေရးလပငနးမား မစတငမ ေဒသခလမႈ အသကအ၀နးမားအပါအဝင တာဝနရသမားႏင အဓပၸါယရရ ေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပသငသည။ ေဆြးေႏြးျခငး မရပ ေျမျမႇပမငးမားက ေဖာထတျခငးမား ျပလပပါက ပဋပကၡမားႏင ပတသက၍ အတမးအေစာငးမခႏငေသာ ေဒသမားတြင ပဋပကၡမား ပမႀကးထြားေစႏငသည။ ထ႔အျပင ေျမျမႇပမငးမားႏင စစပြမားအတြငးက မေပါကကြပ ကြငးကနေနေသာ လကနကခယမးမးေကာကမားဖယရားရာတြင အႏရာယရ သညအတြက စနစတကေလကငထားၿပး လအပ ေသာပစၥညးကရယာမားက ကြမးကငစြာ အသးျပတတေသာ ပဂၢလမားမ လပေဆာငသငသည။

17အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

တာဝနယမႈ တာ၀နခမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တရားမတမႈ

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာႏင ၎တ႔၏အပခပမႈေအာကတြငရေသာ လကနကကငေဆာငသမားအားလးျပညတြငးႏငႏငငတကာမ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈႏင လ႔အခြငအေရးစခနစညႊနး ဥေပဒမားအား လကနာရနအာမခရမည။ ထ႔အျပင ျပညသမားအေပၚ မတရားကးလြန၍ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကေသာ စစသားသ႔မဟတ အရာရမားအား ၎တ႔ကးလြနသည ရာဇဝတမႈမားက ပြငလငးျမငသာမႈႏင တရားမတမႈရေသာစစမးစစေဆး မႈမားျပလပကာအရပသားတရားရးမားတြင တရားဥပေဒအရ လြတလပစြာ အမႈစရငႏငခြငေပးရမည။

• ျမနမာႏငငအစးရႏင KNU အေနျဖင လ႔အခြငအေရးခ းေဖာကက းလြနျခငး ခရေသာ ႐ြာသားမားအတြက ပြငလငးျမငသာ၍ ထေရာကမႈရေသာ တငၾကားေရးယႏရားမားက အသးျပႏငရနအတြက အာမခစစဥေပးရမည။ ထယႏရားမား၏ အၾကျပခကမားႏင ဆးျဖတခကမားကလညး လကနာရမည။

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအေနျဖင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ တငၾကားလာေသာ အရပသားမား၏ လျခေရးႏင လကတ႔ျပနမႈမားမျပႏငရန ကာကြယ ေစာငေရာကျခငးမားအတြက အာမခရမည။

• တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမားႏင အရာရငယမားအပါအဝင အျခားဝနထမးမားအေနျဖငလ ႔အခြငအေရး၊ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးႏင လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ ဥပေဒမားအား ပမကယျပန႔စြာသေဘာေပါက နားလညလာေစရနအတြက ျမနမာႏငငအစးရႏင ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးေကာမရငမ ကယတငေသာလညးေကာငး ကလသမဂၢႏင အျခားေသာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမား၏ အကအညက ရယ၍ေသာလညးေကာငး သငတနးမား ေပးရမည။

ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးႏင ေနရပျပနျခငး

“တကယလ ႔မား အဒေနရာမာ အႏရာယမရဘးဆရငေတာင တကယကေၾကာကေနတာဆေတာ ကၽြနေတာတ႔ [လယေတြဆက] ျပနမသြားရဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ဘယေလာကေတာငေၾကာကေနတယဆတာ ေျပာမျပတတေတာဘး။ ကၽြနေတာတ႔ျပနမသြားျပနရငလညး ဒႏစစားဖ ႔ဆနမရေတာမာက စးရမမတယ။ ကၽြနေတာတ႔ေတာငယာေတြမာ ျပနသြားၿပးအလပလပႏငရင ေခါငးေဆာငေတြက ကညရာေရာကမယ။ အခေတာ သတ ႔ [ေခါငးေဆာငေတြ] က ကၽြနေတာတ႔က အစားအစာေပးေနရတယ။ ကၽြနေတာတ႔က [သတ႔ေထာကပေပးတအစာေတြက] မစားခငပါဘး ဒါေပမ ကၽြနေတာတ႔ကခကခတ အေျခအေန [ဆငးရမႈ] ထေရာကေနၿပေလ။ ကၽြနေတာတ႔ [ငတမြတမႈက] မခႏငေတာဘး။ ျဖစႏငရင [ကၽြနေတာတ႔ရြာက] ျပနသြားခငပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔စပါးပငေတြၾကညလကရင ရတခငတယ။ ကၽြနေတာတ႔လယကြငးေတြက စပါးပငေတြက ရတဖ႔အတြက ရငးရငးလငးလငးမျဖစေတာဘး[အပငေတြရညထြက လြနၿပး ျမကထေနၿပ]၊ ဒါေပမ ကၽြနေတာတ႔ ဘာမ လပလ႔မရေတာဘး။”

ေစာယယ--- (ကား၊ ၅၃ ႏစ)၊ ဗဗ--- ရြာ၊ ပငကၿမ႕နယ၊ ဘားအခရင/ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ ဒကၡသညမားအားခလ ႈခြငျပေသာတငးျပညမား၊ ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာမဟာမငး ႀကးရးႏင အျခားေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈ အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသည မားႏင ဒကၡသညမား၏ ေနရပသ႔ျပနေရးသည လးဝမမသေဘာဆႏၵ အေလာက ျဖစရမည၊ တကရကျဖစေစ သြယဝက၍ျဖစေစ အတငးအၾကပမျပလပရ၊ လျခ မႈရရမည၊ ေရရညအတြက ဘဝအာမခခကရၿပး ေနရပျပနသမား၏ ဂဏသကၡာကအျပည အဝေလးစားမႈရရမည။ ရကၡာမားႏငရနပေငြမားေလာချဖတေတာကျခငးသည မတရားၿခမးေျခာကမႈတစမးျဖစၿပး ထအေျခအေနမားေၾကာင ေနရပျပနရျခငးမာ မမသေဘာဆႏၵအရ ျပနျခငးျဖစသညဟ မယဆႏငပါ။

• ဒကၡသညမားေနရပျပနေရးက ဆးျဖတခကခသမားမာ ျမနမာႏငငအစးရ၊ ဒကၡသညမားအား ခလႈခြငျပေသာ တငးျပည မား၊ ကလသမဂၢဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးရး သ ႔မဟတ တစျခားေသာအဖြ ႔အစညးမား မျဖစသငပါ၊ ဒကၡသညမားအေနျဖင မမတ႔၏ ဆႏၵအတငး ဆးျဖတရန ျဖစပါသည။ မမတ႔၏ ဆႏၵအရ လျခေရးႏင ဘဝအာမခခကရ သညဟ ယဆ၍ ေနရပျပနရနဆႏၵရေသာ အေျခအေနတြင ထလပငနးစဥသည အားလးပါဝငေသာ လပငနးစဥျဖစသငၿပး ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမား၊ ဒကၡသညမားႏင ၎တ႔အားလကခမည ေဒသခလမႈအဖြ႔အစညးမားအေနႏင ၎တ႔၏ ေနရပျပနေရး လပငနးစဥမားတြင ဘဝလျခေရးႏင အေျခအေနမားက ကယတင အကျဖတ ေစာငၾကညႏငရမည။

18 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

• ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမားအား ျပနလညေနရာခထားေရးတြင ပါဝငသည အစးရမားႏင တာဝနရအဖြ႔အစညးမားအေနႏင ေနရပျပနသမား၏ ဘဝလျခေရးႏင အသကရငေနထငေရးအတြက အာမခခက မားရေစရန ပးေပါငးေဆာင႐ြကရမည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကရာတြင ၎တ႔၏သမးဆညးခလယေျမမားက ျပနလညေပး အပရမည။ ဤသ႔ လပေဆာငရနမျဖစႏငပါက ၎တ႔အတြက အခမေနထငႏငရနေနအမမား ေဆာကလပေပးရမည။ ထ႔အျပင ၎တ႔၏ဆးရႈးမႈမားအတြက သငတငမတေသာ ေလာေၾကးေငြမား ေပးအပရမည။

• အကယ၍ ပဋပကၡမား ျပနလညျဖစပြားၿပး ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားဘဝသ႔ တဖနျပနလညေရာကရခပါက ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမား၊ KNU ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားအေနျဖင ၎တ႔၏ ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးအတြက တာဝနယရမည။ ထ႔အျပင လေလာကေသာအေထာကအပမား ပပးေပးကာ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမားကလာေရာကကညခြင ျပရမည။

ဖြ႔ၿဖးေရးတးတကေရး စမကနးမား

• ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ၎တ႔၏ ေျမယာဥပေဒႏငမဝါဒမားသည လကရေတာငသမား ကငသးေနေသာ နညးလမးမားႏင ဓေလထးတမးဆငရာ ေျမယာပငဆငမႈမားက အကာအကြယေပးႏငရန ဥးစားေပးလပေဆာငသငၿပး ေဒသခမားအား ဓေလထးတမးအရေသာလညးေကာငး၊ KNU ကသ႔ေသာ ေဒသတြငးအာဏာပငမားမ ထတေပးထားသည ေျမယာပငဆငမႈအေထာကအထားမားအား အသအမတျပရမည။ ႐ြာသားမားအေနျဖင ျမနမာႏငငအစးရ သ႔မဟတ KNU ထမ ေျမယာပငဆငမႈအေထာကအထား ျပလပလသညအခါတြင ပြငလငးျမငသာၿပး အားလးပါဝငေသာ နညးလမးမားျဖင ျပလပႏငရန ေဆာင႐ြကေပးသငပါသည။

• ျမနမာႏငငအစးရႏင KNU အေနျဖင ပဂၢလကကမၸဏမားမ ႐ြာသားမား၏ လယယာေျမမားက ဥပေဒေဘာငအတြငးမ မတရားသမးပကျခငး ႏင လယသမားမားက ၎တ႔၏ နယေျမမားသ႔ ဝငေရာကမႈျဖင မတရား တရားစြဆျခငးမားက ကာကြယႏငရနအတြက လကရေျမယာႏင ရငးႏးျမႇ ပႏမႈဆငရာ ဥပေဒႏငမဝါဒမားက ျပနလညျပငဆငသငသည။ ထ႔ျပင ျမနမာႏငငအစးရႏင KNU အေနျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လပငနးမားလပေဆာငေနေသာကမၸဏမားမ ေနရငးအရပသ ႔ ျပနလညေနထငဖြယရသည ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမား ႏင ဒကၡသညမားအပါအဝင အားနညးေသာ လမႈအသကအ၀နးပငေျမမားအေပၚတြင လပငနးမားလာေရာကလပကင မညက ခြငျပခကမေပးရနအတြက တာဝနရသည။

• ျမနမာႏငင အစးရ၊ KNU၊ ကမၸဏမားႏင ဖြ ႔ ၿဖ းတးတကေရး လပေဆာငေနသမားအေနျဖင လ႔အခြငအေရး၊ သဘာဝပတဝနးကငႏင အျခားသကဆငရာ အဓပၸါယျပညဝေသာ ထခကနစနာမႈဆငရာ စစတမးေကာကယျခငး မားအား လပငနးအေကာငအထညမေဖာမ လပေဆာငရနလအပသည။ စမကနးမားအေကာငအထညမေဖာမ ေဒသတြငးရ လမႈအသကအ၀နးမားအား လပေဆာငမညစမကနးသည ေဒသခမား၏ ေျမယာႏငစားဝတေနေရးအေပၚ မညကသ႔ သကေရာကမႈ ရႏငေၾကာငးႏင ပတသကသညသတငးအခကအလကမားအား ေဒသသးဘာသာစကားမားျဖင ပြငလငးျမငသာစြာ ရငးလငးတငျပရန လအပသည။ ဆးျဖတခကမားခမတရန လအပသညစမကနး၏ အ႐ြယအစား၊ အကယအဝနး၊ ေပးေဆာငမညေလာေၾကးေငြပမာဏႏင စမကနးအားအေကာငအထညေဖာမည နညးလမးမား အေပၚ ဆး ျဖတခကခရာတြင ႐ ြာသားမားကပါ ပါဝငေစရန အခြငအေရးေပးရမည။ လပေဆာငမည စမကနးသည ေကးလကေဒသရ ႐ြာသားမားအေပၚ သကေရာကမႈရမညဆပါက လြတလပ၍ ႀကတငအသေပး သေဘာတညခက ရယသညစနစ (FPIC) က အျမေလးစားလကနာရမည။

• ျမနမာႏငငအစးရႏင တပမေတာအေနျဖင သမးဆညးေျမမားအား မလပငရငမားထ ျပနလညေပးအပရမည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ေတာငသမားအေနျဖင ေျမယာပငဆငမႈစာ႐ြကစာတမးမား မျပႏငေသာလညး ဓေလထး တမးဆငရာ လယယာေျမမားျဖစပါက ျပနလညေပးအပရမည တာဝနရသည။ အကယ၍ ေျမယာျပနလညေပးအပ ရနမျဖစႏငပါက စား၀တေနေရးအဆငေျပရနအတြက အစားထးေျမယာအသစတစခ ျပနဝယႏငလာကသညေလာ ေၾကးေငြ ပမာဏအား ႏစဥးသေဘာတ သတမတရမည။ ဤသ႔ျပလပရာတြင ဖအားေပးမႈမား မရေစရ။

• ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ေျမယာကစၥႏငပတသက၍ ေဒသတြငးရ တငၾကားေရး ယႏရားမားႏင တရားရးမားသ႔ အလြယတက တငၾကားတငျပႏငရန စစဥေဆာင႐ြက ေပးသငေပသည။ ထ႔အျပင ေျမယာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရး ယႏရားမားသည ေဒသတြငး၌ တညရၿပး အားလးပါဝငႏငကာ ထေရာကမႈရေသာ ယႏရားျဖစသငသညအျပင ေဒသခမား ကငသးလကရသည ဓေလထးတမးအစဥအလာ ေပၚတြငလညး အေျခခသငေပသည။

19အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

အသကေမြးဝမးေကာငးမား

• ျမနမာႏငငအစးရႏင KNU အေနျဖင မတရားေျမသမးဆညးမႈ၊ ေျမျမႇပမငး အႏရာယမား၊ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ ႏင လ႔အခြငအေရးခ းေဖာကျခငးမား ခစားရေသာ ေဒသခရြာသားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ စးရမပပနမႈမားက ေျဖရငးေပးရမည။ ထသ႔ ေျဖရငးရာတြင လမႈအသကအ၀နးမားအတြက ပညာေပးျခငး၊ ႏစသမေဆြး ေႏြးျခငး၊ ကနးမာ ေရးေစာငေရာကျခငး၊ လမႈဘဝ လျခေစသည အစအစဥမားအျပင ဓေလထးတမးႏငအည ေရရညတညတခငျမေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားျဖင ကညေထာကပေပးရမည။

• လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ လပငနးမားႏင ဖြ ႔ ၿဖးေရးလပငနးလပေဆာငသမားအေနျဖင ေဒသတြငး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင ဝနေဆာငမႈမားေပးရာတြင ကဥဖယခရေသာလမႈအသကအ၀နးမား၊ ေဝးလေခါငဖားေသာ ေဒသမားတြင ေနထငေသာ လပကငစားေသာကရန လြနစြာခကခေသာ လမႈႈအသကအ၀နးမားက ဥးစားေပးကည ေထာကပေပးသငသည။

ဤဓာတပက ၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ ၁၅ရကတြင ဖ---ေကးရြာ၊ စခနးၾကး ေကးရြာအပစ၊ သထျမ႕နယ၊ သထခရငမရကကးထားၿပး ေစာဧ--- က ရာဇာမငး ဘတစကားဓားျပတကမႈတြင ပါဝငသညဟ စြပစြ ၿပး ျမနမာႏငငရတပဖြ႔မ ၂၀၁၃ ခႏစ ဇလငလတြင မတရားဖမးဆး ညဥးပမး ႏပစကခသည။ ထ ႔အတြက ေၾကာင ေစာဧ--- မ တငျပခသညမာ သ၏အသကရင ရပတညႏငေရး၊ လျခေရးအတြကျပနာမား က ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသညဟတငျပခပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

အထကပါဓာတပက ၂၀၀၉ ခႏစ ဇြနလမာ ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမ႕နယတြင ရကကးထားသည။ ဤလသည တပမေတာမေထာငထားေသာ ေျမျမႇပမငး က ဘးသျမ႕နယ ေကး႐ြာအနး ၂၀၀၇ခႏစတြင တကနငးမခသည။ သေျခေထာကတစဖက မ႐ေတာသညအခနကတညးက သ၏မသားစက ေကၽြးေမြးေစာကေရာကရန မတတႏငေတာပါ။ ထ႔ေၾကာင သ၏စားဝတ ေနေရးက အနညးငယေထာကပေပးႏငရန ဖာပြနခရင႐ အတထဒကၡ သညစခနးသ႔ ေျပာငးေရြ႕ေနထင ခပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

20 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ခြျခားဆကဆမႈႏင ပငးျခားမႈမား

“သတ႔ကဆၿပး ကၽြနေတာတ႔က အတငးေမာငးထတတယ။ အခေလာေလာဆယစခနးက [ထငးႏငငဒကၡသညစခနး] ေရာကလာတ ႔ ဗဒ ၶဘာသာလမ းေတြကေျပာျပၾကတယ။ ရ ြာအနားက ကကဒဂတမ ာ ‘ကလားလးဝမဝငရ’ [မဆလငဟဆလသည] ဆ ၿပး ဆငးဘတတစခ စစသားေတြက ခတထားတယေျပာတယ။ ဂထ---ရ ြာက မဆလငေတြဝငေရာကျခငးက တငးတငးၾကပၾကပကန႔သတထားတယ။ ဒါေပမယ႔ ဗဒၶဘာသာဝငေတြေတာ႔ ေနႏငတယ။”

ေမာငဂစ--- (ကား၊ ၃၄ ႏစ) ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ အစရငခစာမ ေကာကႏႈတတငျပခက၊ ဂထ---ရြာ၊ ဒးပလာယာခရင

(၁၉၉၇ ခႏစ ေမလတြင ထတေဝခသည။)

• လတငးတြင လြတလပစြာကးကြယပငခြငရသည။ မမတ႔ကးကြယေသာ ဘရားေကာငး၊ ေစတပထး၊ ဗလ၊ မရးဖလာ ကးကြယမႈမားႏင အျခားကးကြယရာအေဆာကအအမားက ေႏာငယကမႈတစစတစရာမရပ လြတလပစြာ တညေဆာက ခြငရရမည။ ျမနမာႏငငအစးရ အထးသျဖင ဘာသာေရးႏင ယဥေကးမႈဝနႀကးဌာန၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔မားႏင ေဒသတြငးရ ဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားအေနျဖငလကရတညရေနေသာ ဘာသာေရးအေဆာကအအ မားကေလးစားသမႈႏင ကာကြယေစာငေရာကေပးရမည။ ဘာသာေရး အေဆာကအအအသစမား ေဆာကလပလပါက အခငးခငးတငးမာမႈမျဖစပြားေစရန ေဒသခရြာသားမား ႏငတငပငေဆြးေႏြးျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငးမား လပေဆာငရမည။ ဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားအခငးခငးအျငငးပြားမႈ ျဖစပြားလာပါက ၿငမးခမးစြာ ေဆြးေႏြးအေျဖ ရာျခငး၊ တစဥးႏငတစဥး အျပနအလနေလးစား၍ အတတကြယဥတြေနထငႏငေသာနညးလမး မားကရာေဖြႏငရန ေဆာင႐ြကျခငးမား ျပလပသငသည။

• ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ႏငငသားစစစေရးႏင ႏငငသားျဖစေရးဆငရာ ဥပေဒမဝါဒမားခမတရာတြင ခြျခားဆကဆမႈမား မရေစရနႏင ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစႏႈနးမားႏင ကကညမႈရေစရန လပေဆာငရမည။ အထးသျဖင လမးစ ၁၃၅ စတြင ထညသြငးအသအမတျပျခငး မခရသညအျပင ခြျခားဆကဆမႈေၾကာင တငးျပညမသကသ႔ ခစားေနရသည မဆလင လမႈအသကအ၀နးအခ႕အတြက ထညသြငးစဥးစားရမည။ ေနရပျပနမည ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညမားႏင ဒကၡသညမားအတြက ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ေမြးစာရငးမား ထတေပးျခငး၊ အမေထာငစစာရငးမား ထတေပးျခငးမား ျပလပျခငးအားျဖင ၎တ႔အတြက လမႈေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားက ခြျခားဆကဆမႈမရပ အျခားႏငငသားမားနညးတ အျပညအဝခစားပငခြင ရေစရမည။

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ KNU ႏင ေဒသခလထအေျချပအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ဘာသာေရးႏင ယဥေကးမႈ လြတလပခြငႏင ပတသကေသာ လထေဆြးေႏြးပြမားက လပေဆာငျခငးအားျဖင တစဥးႏငတစဥးအျပနအလနေလးစားမႈ သတစပါး၏ ဘာသာတရားႏင ယဥေကးမႈမားအေပၚ နားလညလကခမႈမား ရလာၿပး မလလားအပေသာ တငးမာမႈႏင အၾကမးဖကမႈမား မျဖစပြားေစရန ေဆာင႐ြကေပးရမည။

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ

“ေဆးခနးက ေဆာကၿပးသြားၿပး၊ ဖြငပြေတြ ဘာေတြေတာင လပၿပးသြားၿပး၊ ဒါေပမ အခအခနထ ပတထားတနးပ၊ ရ ြာသားေတြအတြက တစခ ါမ ဖ ြငတာ မေတြ ႔ဘး ၊ အဒမ ာ ေဆးလညးမရ ဘး ၊ အဒ ါေ ၾကာင ရ ြာသားေတြက အဒေဆးခနးအေၾကာငး အျမတမးေျပာတယ၊ ဧယ---ေကးရြာက ရြာသားတစေယာကက ေဆးခနးကေတာ အရမးလတယ၊ ဒါေပမ ဘာမသးလ႔မရဘးလ႔ ေျပာတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ေဒသတြငး ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ သထျမ႕နယ၊ သထခရင၊ မြနျပညနယေျမာကပငး၊

(၂၀၁၆ ခႏစ ေမလတြင လကခရရခသည။)

• ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးေနေသာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈႏင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးဆငရာ အဖြ႔အစညးမားက အေထာကအပျပထားသည ျမနမာႏငငကနးမာေရးဝနႀကးဌာနအေနျဖင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးမား လပေဆာငရာတြင ေဒသခလမႈအသကအ၀နးမား၊ ကရငကနးမာေရးႏင လမႈဖလေရးအဖြ႔ (KDHW)၊ ေဒသတြငးရကနးမာ ေရးေစာငေရာကမႈအဖြ႔မားႏင ေဆြးေႏြး၍ ယဥေကးမႈႏင ဆေလာၿပး ခြျခားမႈမရေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈလပငနး မားက ပးေပါငးလပေဆာငသငသည။ ႐ြာသားမားအား ကသမႈမျပမလအပေသာ ေရာဂါစစေဆးမႈ၊ ကသပနညးစနစ၊

21အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

ေဆးဝါးသးစြမႈ အစရသညတ ႔က လနာမားနားလညႏငေသာ ဘာသာစကားျဖင အျပညအစ နားလညသညအထ ကနးမာေရးဝနထမးမားက အေသအခာရငးျပရမည။

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈႏင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမား လပေဆာငေနေသာ အဖြ႔မားအေနျဖင တငးရငးသားေဒသမားရ ေဝးလေခါငသေသာ ေနရာမားမ ကရငကနးမာေရးႏင လမႈဖလႈေရးအဖြ႔ ႏင ေဒသတြငးရ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အဖြ႔အစညးမားအပါအဝင ကနးမာေရးက႑မားတြင အထးသျဖင ကယဝနေဆာငႏင ငကဖားေရာဂါ တကဖကေရးမားတြင ရနပေငြမားအား တးျမႇငေပးသငၿပး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ႐ြာသား မားအားလး လအပေသာကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဝနေဆာငမႈမား၊ ေဆးခနးမားအား လကလမးမေစရန ေသခာစြာ လပေဆာငသငသည။ ေဆးရေဆးခနးအားလးတြင လအပေသာေဆးဝါးေထာကပမ ႈပစ ၥညးမား၊ လအပေသာ ေဆးဝါးမား၊ စနစတကေလကငထားေသာ ဝနထမးမားထားရၿပး အဆငအတနးမ၍ ႐ြာသားမားအေနျဖင တတႏင ေသာကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမား ျဖစရနလအပပါသည။

• ျမနမာႏငငကနးမာေရးဝနႀကးဌာန၊ ကရငကနးမာေရးႏင လမႈဖလႈေရးဌာနႏင ေဒသတြငးရကနးမာေရးေစာငေရာက မႈေပးေနေသာ အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ေျမျမႇပမငး ဒဏခရသမား၊ ပဋပကၡႏင အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားေၾကာင ျပငးထနစြာ ထခကခစားရသမားအား အခမေဆးကသခြငရရေစရန လပေဆာငသငပါသည။ လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈႏင ဖြ႔ၿဖ းတးတကမႈလပငနးမား လပေဆာငေနေသာ အဖြ႔မားအေနျဖင ထခကခစားရသမားမ အခမကနးမာ ေရးေစာငေရာကမႈမား ရရေရးအတြက ေငြေၾကးမားေထာကပျခငးႏင ဝနထမးမား၏ အရညအခငးႏင ဝနေဆာငမႈမား တးတကလာေအာင ျမႇငတငေပးျခငးမားအား လပေဆာငေပးသငပါသည။

ပညာေရး

“ပညာေရးဌာနကလႀကးေတြ လကလမးမတေနရာေတြမာေတာ ပညာေရးအတြကႀကးပမးရနးကန လပေဆာငတ ရြာသားေတြအတြက အမားႀကးတးတကလာတာက အဒေနရာေတြမာ ကၽြနေတာတ႔ ေတြ႔ရပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔အရမးစးရမရတာတစခကေတာ ေဝးလတေဒသေတြမာရတ ရြာသား ေတြအတြက ပညာေရးေထာကပမႈအားနညးေနတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ျဖစသငတာေတြက ျဖစမလာဘး။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ေဒသတြငး ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသ အေရ႕ပငး

(၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြင လကခရရခသည။)

• ျမနမာႏငငအစးရ အထးသျဖင ပညာေရးဝနႀကးဌာနႏင ကရငပညာေရးဌာန (KED) တ႔အေနျဖင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ကေလးအားလးအတြက အခမမလတနးပညာေရးရရေစရနႏင ဆကလက၍ အလယတနးႏင အထကတနးပညာေရးမားကလညး အခမသငယခြငရရေစရန လပေဆာငသငသည။ ျမနမာႏငငပညာေရး ဝနႀကးဌာနအေနျဖငေဒသခလမႈအဖြ႔အစညးမား၊ KED ႏင ေဒသတြငး ပညာေရးအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးၿပး ေဝးလေခါငဖားေသာ ေဒသမားႏင လဥးေရနညးပါးေသာ ေကး႐ြာမား၊ ၿမ႕ငယမား၊ၿမ႕ႀကးမားတြင အလယတနးႏင အထကတနးေကာငးမား ပမဖြငလစႏငေရးအတြက အားစကသငၿပးျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကာငးမားအား လးတြင လေလာကေသာရနပေငြ၊ သငေထာကကပစၥညးမားႏငလပခလစာလေလာကစြာ ရရေသာအရညအခငးမ ဆရာမား ထားရရန လအပပါသည။

• ျမနမာႏငငပညာေရးဝနႀကးဌာနအေနျဖင ေဒသဆငရာလ႔အဖြ႔အစညးမား၊ KED၊ ေဒသတြငး ပညာေရးအဖြ႔အစညး မားႏင ပးေပါငးလပေဆာငၿပး သငရးညႊနးတမးမားက ျပနလညျပငဆငကာ ကရငဘာသာစာေပကသ႔ေသာ တငးရငးသား မခငဘာသာစကားမားႏင ရးရာယဥေကးမႈမားအား ေကာငးတြငးပမနအခနဇယားမားအတငး ျမနမာျပညအေရ႕ ေတာငပငးရ ျမနမာႏငငအစးရေကာငးမားတြင သငၾကားခြငျပသငပါသည။

• ျမနမာႏငငပညာေရးဝနႀကးဌာနအေနျဖင ျမနမာႏငငအစးရပညာေရး မရရႏငသည ေကာငးသားမားအေနျဖင ျမနမာျပညတြငးရ အျခားေကာငးသားမားႏင တနးတအခြငအေရး ရရေစရနအတြက KED အပါအဝင ဒကၡသညစခနးႏင ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညစခနးမား၊ ထငး-ျမနမာ နယစပတစေလာကႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား ထနးခပ နယေျမမားမ ေဒသတြငး ပညာေရးအဖြ႔အစညးမားက ထတေပးေသာ ဒပလမာႏင အျခားလကမတမားက အသအမတျပသငပါသည။

• ျမနမာႏငင ပညာေရးဝနႀကးဌာန၊ KED ႏင ေဒသတြငး ပညာေရးအဖြ ႔အစညးမားအေနျဖင မမတ႔ ေကာငးမား၏ သင႐းညႊနးတမးမားတြင ကား၊မ တနးတညမမႈႏင လ႔အခြငအေရး ပညာေပးျခငးမားက ထညသြငး သငၾကားေပးသငပါသည။

22 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

တရားလကလြတ အခြနေကာကချခငး

“သတ႔ရ႕ ႏြားေတြက သြားပ႔တ လမးမာ ဂတေတြအမားႀကးကျဖတရတယဆေတာ အခြနအေနန႔ ပကဆေတြအမားၾကးေပး ရတယ။အဒလပကဆေပးေပမယလညး ဂတမာရတအရာရက [မညသညအဖြ႔ မနးမသပါ] သတ႔ပကဆ [အခြန] က မလ ေလာကဘးလ႔ေျပာတယ။ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးျမ႕နယမာရတ အဒဂတေတြကျမနမာလကနကကင[တပမေတာ] အပါအဝငလကနကကငအဖြ႔ေတာေတာမားမားန႔ ပတသကတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးရ အေျခအေနတငျပခက၊ ဝငးေရးျမ႕နယ၊ ဒးပလာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး

(၂၀၁၅ ခႏစ စကတငဘာလတြင လကခရရခသည။)

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ KNU ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအေနျဖင ဥပေဒႏင မညေသာတရားလကလြတ အခြနေကာကခမႈမားအား ေရာငကဥကာ ႐ြာသ႐ြာသားမားအား ဝနထပဝနပးမျဖစေစသည သငတငမတေသာ အခြနေကာကခမႈမားအား ဥပေဒႏငအည လပေဆာငသငသည။ ထ႔အျပင ၎တ႔၏ လကေအာကခ လကနကကငတပသား မားအေနျဖင ႐ြာသားမားအား စစေဆးေရးဂတမားႏင အျခားေနရာမားတြင တရားလကလြတအခြနေကာကခမႈမား၊ ေျခာကလန႔ျခငးမား၊ ႐ြာသားမား၏ လြတလပစြာသြားလာမႈက ပတပငျခငးမား မျပလပႏငရန ေဆာင႐ြကသငပါသည။ ႐ြာသားမားအေနျဖင အဖြ႔အစညးေပါငးမားစြာမ ေကာကခသညအမ းမ းေသာ အခြနအေကာကမားက မေပးေဆာငသငပါ။ အခြနေပးေဆာငရမည အခနကာလႏင ပမာဏအား ႐ြာသားမားက ရငးလငးစြာႀကတငအသေပးသငသည။ အခြနေကာကခမႈမားတြငလညး အခြနရရေၾကာငးေျပစာမား အျမတေစ ထတေပးသငၿပး ထအခြနမားသည မညသည အပခပမႈပငးမ ေကာကခေၾကာငးႏင ေဒသအတြက မညသ႔အကးျဖစေစသညက ေဒသခရြာသားမားအား အသေပးရန အေရးႀကးသည။

အတငးအဓမၼလပအားေပးေစခငးျခငးႏင တရားလကလြတ ပစၥညးဥစၥာေတာငးချခငး

• ျမနမာႏငငအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအေနျဖငနညးလမး အမးမးႏင အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစမႈမားက ရပတန႔ရမည။ ထအတငးအဓမၼလပအားေပးေစခငးမႈမား တြင ႐ြာသားမားအား လသားဒငးသဖြယ အသးျပျခငး၊ ေပၚတာဆြျခငး၊ ေျမျမႇပမငးရငးခငးျခငး၊ အ႐ြယေရာကသႏင ကေလး သငယမားအား အတငးအဓမၼစစသားစေဆာငးျခငး၊ စစစခနးမားႏင အျခားေသာစစဘကဆငရာ အေဆာကအဥးမား အဓမၼေဆာကလပေစျခငး စသညတ႔ပါဝငသည။ ထ႔အျပင ေဒသခလမႈအသကအ၀နးမားထမ တရားလကလြတ ပစၥညးဥစၥာ ေတာငးဆျခငးမားျဖစသည ႐ြာသားမား၏ ေမာေတာယာဥမား၊ စကေလမား (သ႔မဟတ) အျခားပငဆငမႈမားက စစတပ၏ လအပခကအတြက အသးချခငးမားအား ရပဆငးရမည။

23အေၾကာကတရား၏ အတျမစ

၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည လြတလပေသာအဖြ႔အစညး တစချဖစျပး ေဒသချပည သမားအေနျဖင ေတြ႔ၾကခစားေနရေသာအျဖစအပကမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားက စေဆာငးမတတမးယႏငေစရန သငတနးပ႔ခေပးျခငးႏင လအပသညအေထာကအကပစၥညးမား ပပးေပးလကရသည။ ထ႔အျပင ရရသညသတငးအခကအလကမားက ျဖန႔ေ၀ေပးျခငး ႏင ခးေဖာကမႈမားက ကာကြယလကရသညရြာသားမား၏ နညးဗဟာမားပမေကာငးမြနေစရန ၎တ႔ႏင ပးေပါငးလပ ေဆာငမႈမားလပျခငးျဖင ျမနမာျပညရ လ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတကေကာငးမြန လာေစရနၾကးပမးလကရပါသည။ ကြႏပတ႔၏လပငနးမားက အေသးစတသရလပါက www.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး

ဤဓာတပက ၁၉၉၇ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလ ဒးပလာယာခရငတြင ရကကးချခငးျဖစပါသည။ ဤဓာတပသည ေဖေဖၚဝါရလ အလယပငးေလာကတြင ကရငရြာသားမား၎တ႔သယႏငသမ သယကာ အသကေဘးလ၍ ထငးနယစပက ေကာျဖတ၍ ထြကေျပးေနေသာ ပျဖစပါသည။ ဤဓာတပ ရကယေနခနတြင တကခကမႈလပေနေသာ အဓကတပမေတာတပဖြ႔သည ထေနရာ ႏင လမးေလာကခရး နာရဝကသာသာတြင ရေနခနျဖစ ပါသည။ ေလးဖးထ မ ေစာထ (အဇငး)၊ ေစာထ မ ကကဒလြငျပင တစေလာကမ ရြာမားမထြကေျပးလာေသာ ရြာသားမားျဖစၾကၿပး ထငးနယစပက ေလးဖးထမ ကးျဖတေနၾကသည။ ထရြာသား မားေျပးလာသညႏငအတ အေဝးမလကနကႀကး (ေမာတာ) ေပါကကြသမားကလညး လမးေလာကခရး တစနာရမသာေဝးေသာ ကြးခလာႏငမယသေရာထမ ၾကားေနရသည။ မနစ ၃၀ ခန ႔ ၾကာေသာအခါ ၁၅ မနစလမးေလာကခရးသာေဝးသည ေလးဖးထက တပမေတာတပဖြ႔မလကနကႀကးမားျဖငစတငပစခတေတာသည။ [ဓာတပ- KHRG]

24 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေကးလကေနျပညသမား၏ အသမားကမတတမးျပစျခငး