murtoriu

21
Murtoriu MARCU BIANCARELLI

description

livre, corse

Transcript of murtoriu

Page 1: murtoriu

ÈSENTI UNA CAMPANA, in u luntanu, culà in ibassuri, chì sona à murtoriu. I ziteddi u fighjo-lani, parini impauriti. O Marcantò, ci hè calcosa

ch’ùn và ? Si pesa, biancu com’è un linzolu, i labbrachì trimulighjani, a cannedda strinta, l’ochji vitrosi, èriesci à lintà : hè l’infernu o ghjenti, hè l’infernu, sòmorti, tutti. Parti in u violu, metti à scappà, i ziteddi uchjamani. Indu’ va’o Marcantò ? Induv’hè chì tù va’?Pianta è si volta. I fighjola com’è dui umbri ch’ani daspariscia. Circa i parolli. Burbuddighja calcosa, ma ùnsenti mancu i so propii parolli. Dìtili ch’e’ so mossu.Dìtili ch’e’ mi ni vocu. Avali. Luntanu da quì. Basgetiquissi chì fermani. Socu mossu. È volta i spaddi è falaà tronca coddu, è u vidini chì sparisci in u violu.

En c

ouve

rture

Sans

titre

, Ph.

Ant

onet

ti.

15 €

Murto

riuMARCUBIANCARELLI

Mar

cu B

ianc

arel

liM

urto

riuMurtoriu_Biancarelli_couv_ok:Extreme_meridien_COUV.qxd 04/06/2009 11:56 Page 1

Page 2: murtoriu

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 6

Page 3: murtoriu

1I Sarcona – da un Marcantonu à l’altru –

da dund’e’ scrivu – centri è periferii – risistenzaè suttimissioni – impareri è ascoltu

I Sarcona. Vinti trè casi s’e’ fighjolgu da a me tarrazza,un pocu di più s’e’ m’alluntanighju è ch’e’ coddu annantuà a Presa, u grossu cantonu chì ci servi d’affaccatoghju. Unpaisolu chjusu in a so conca, attuffatu trà i castagni è i pina.Milli metra d’altezza. Da l’af faccatoghju vicu i cimi di acrista, dui o trè tetta di u Rutaghju, è suttu ci hè a falata versua piaghja, a fin’ di u rughjonu, no dimu « i tarri », ci hè umari al dilà, l’isulotti è a Sardegna, ci vicu i lumi di i cità odi i vitturi, di i volti, quand’ì a notti u celi hè bè spannatu.S’iddu ci hè u caldu, ùn si vidi più nudda à l’orizonti, soluuna razza di fumaccia tùrbida, un chjarori chì pari di vulèsignificà calchì cunfina. U più ch’e’ passu tempu, a ricunnoscu, ùn hè micca à batta a furesta par viva a me vitad’arimitu muntagnolu. Socu un arimitu senza essa. Uncampagnolu par furtuna. O parchì a Stodia trova u so piacerià richjuda i curvi di u tempu, è faci i noda schirzosi cù idistina, distinu di l’unu, di l’altru, è u meiu à mezu. U piùch’e’ passu tempu hè in casa, à pichjà annant’à i tucchi di ume ordinatori, circhendu di scrìvami calcosa, o à sunniàdavanti à i fiari di u me caminu, avendu rinnunciatu à circà.Mi chjamu Marcantonu Cianfarani, librariu di u me statu,

7

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 7

Page 4: murtoriu

è pueta fiascatu à i me ori. Duvariu dì librariu fiascatu dinò,ma ugni cosa in tempu è ora. In casa quand’e’ mi sminticudavanti à u focu, i seri tenebrosi d’inguernu, vicu i dui ritrattiannantu à u caminu : quissu di u Vechju, chì tandu era semprighjòvanu è viaghjaia panaghju in i carrughja d’Algeru, uncapeddu in traversu annant’à u capu – t’avia a classa l’omu–è po’ u ritrattu di l’altru Marcantonu, u me missiavu. Hè intinuta militara, possu leghja u nùmaru di u rigimentu à ucollu : 173. Rigimentu d’infantaria. Pari di fighjulammigattivu suttu à u murrionu di a so baretta, di ghjudicammiancu, à modu siveru. A mustaccia greva chì parti in punti lidà l’aria d’un Turcu, o d’un Uzbeccu, chì ni so, ci sarani bèi scèntifichi à pena fascisti à spiicà ‘ssi sumiddi quì. Pari chìl’Etruschi affaccaiani da l’Anatulia. Tandu, tuttu hè pussì-buli. Ciò ch’e’ mi dicu è ch’hè vera chì ghje’ l’avissi taddatuu capu, ma st’aria di salvàticu uriintali ùn hè chè iddu à pussèdala. È mi dicu ancu chì ‘ssa sprissioni ùn devi piùesista indocu. Ancu fisicamenti semu cambiati, avali. À mè,sì vo mi scuntreti, eti da pinsà ch’e’ socu un tippu com’è vo,mudernu, naturali, o ùn eti da pinsà nudda, ciò chì voli bèdì ch’e’ socu com’è vo. Ùn l’aghju mai cunniscitu, u primaMarcantonu, ma u Vechju mi n’hà parlatu monda. U midiscrivia com’è unu spezia d’eroi anticu, sciutu da certiepupei guerrieri ch’ani marcatu i nosci mimorii, a so ch’ind’èvo hè listessi. Ugni famidda t’hà calcosa à cuntà par raportuà ‘ss’affari. Ghje’ fighjolgu ‘ssa tencia di suldatu crudu, ‘ssusguardu d’àcula. Hè un ghjuvanottu ma quant’è à mè n’hàcannatu ghjà uni pochi. Ùn pari micca di vulè rida. Ùn l’aghjumicca cunnisciutu, nò, ma m’hè cussì famiglieri. Infini, d’ùnavellu micca cunnisciutu m’avarà arrisparatu uni pochi diconci mentri a zitiddina. Hè ciò ch’e’ mi dicu. Ancu purisì u Vechju ùn fù mai ràncicu da ‘ssu cantu quì. Ma viparlaiu dinò di libra, credu, è di scrittura. Iè, vi vuliu parlàdi ‘ss’attichju ch’e’ t’aghju, solu in a me muntagna.Piddammi pà un pueta, pà unu scrittori.

8

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 8

Page 5: murtoriu

A quistioni hè di sapè, mentri ch’e’ scrivu, qual’ socuè da dund’e’ scrivu. Qual’ socu voddu dì micca u me nomu,mi socu ghjà prisintatu, ma qual’ socu in veru. Allora aghjuda circà di spiicavvi più o menu.

Pari, è a m’ani ripittuta quantu volti, chì i nosci sucitàmuderni si cumponini di centri è di periferii. Mè stessu, mitruvariu dunca piuttostu in ciò chì un ghjudiziu maiuritariuvidaria com’è una periferia. U centru saria u locu dadund’iddu si sprimi ‘ssu ghjudiziu maiuritariu. Sendu à ucentru, u sguardu di i numarosi – com’iddu diciaria un amicuchì vi ni parlaraghju più tardi – hè dinò unu sguardu carcuà cirtitùdini. Hè unu sguardu cù un ghjudiziu ch’hè u bonu,è u mondu ùn esisti chè par èssali spiicatu da u so puntud’usservazioni.

A visioni di u mondu à parta da ‘ssu centru di cirtitùdini, hè ciò ch’iddi chjamani « l’univirsalismu », credu.

Ma tuttu st’affari di i centri è di i periferii ùn hè nuddasì no ci rifaremu solu à pusiziunamenti spaziali o geugràfi-chi. In verità u centru ùn hè un centru ch’hè parch’iddu s’hèvistutu d’un puteri, è a periferia ùn hè alluntanata è margi-nali chè par l’ùnica raghjoni ch’idda ùn esercitighja miccaputeri, ma ch’idda ni pati o li dà una parti maiori di u soaccunsentu o di a so lighjittimità.

Hè in darru ch’iddu si circaria di nigà l’esistenza di icentri è di i periferii, semu bè tutti quanti no semu, in i sucitàumani chì s’affrontani o s’incrochjani, pusiziunati sicondu‘ssi schemi. A sola cosa ch’iddu si poschi fà hè di cuntistàa lighjittimità di l’uni par raportu à l’altri, hè di rimetta incàusa, pà quistioni filusòf fichi o murali, i perspettivi chì s’imponini à no com’è fatti ghjacciati è pragmàtichi.

Cussì, ùn hè micca in u me puteri di cuntistà chì da aperiferia da dund’e’ parlu ùn hè prudottu nisciun’ valoriecunòmicu pirtinenti. I peghju di i trasalti chì pudarianinascia in ‘ssu locu ùn mittariani par nudda a bursa in prìculu.U sfassamentu stessu di a zona dund’e’ stocu – a non zona

9

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 9

Page 6: murtoriu

– ùn trubbularia micca a marchja di l’umanità, o piuttostu ufunziunamentu di u sistemu ecunòmicu chì reghji a longama sicura invuluzioni di l’umanità, à qualissa apparteniniin a stessa fatalità i centri è i periferii. ‘Ssa trafalera di i noscidistina ùn m’apparteni micca, ma hè misurèvuli, in a cridenzastessa è faltata ch’ùn vidaria centri chè indu’ si trovani iputera, è ch’ùn vidaria valori sodu chè dund’idda funziunighja un’ ecunumia.

Hè in darru dinò ch’iddu si vularia cuntistà chì u puteriè l’ecunumia sò liati di manera cuncreta è ef ficenti. Ùn cihè più valori indocu senza solda, è nemmancu libartà, parchìsì tuttu si compra in l’universu di a cunsumazioni materialiè capitalista, i cuncetti murali si comprani dinò. A libartà ùnhè pussìbuli chè in a maistria o u ricusu cumplettu di i solda.Ed hè quì ch’iddi si misurani dighjà i dui opposizioni maiorichì reghjini u mondu : a suttimissioni o a rivolta. Pò parècuntradittoria, ma cù suttimissioni intendu dinò dumina-zioni. Chì s’idda riprisenta a rivolta una dinàmica di rumpera,è porta in a so cuscintizazioni un’ ublicatoria fasa di risis-tenza, a suttimissioni è a duminazioni ùn sò chè una stessaè ùnica cosa, nutriti da una stessa cuncipitura di l’òrdini, duirivescia d’una stessa midadda alliati in una stessa curruz-zioni, dui elementi indissuciàbili equilibrati l’unu è l’altruin una lògica a stessa. A duminazioni ùn và micca senzasuttimissioni, ma pò accunsenta d’esista senza rivolta.

Voddu bè adimetta chè i cuncetta ch’e’ vi parlu vi sianiritrosi, chì à u momentu di leghja ‘ssu libru ùn v’aspittaiatimicca à tanti matriculeri, ma à chì ùn l’avvicinaria, ‘ssicuncetta, ùn capisciaria micca da dund’e’ scrivu. D’altrondi,à chì vularia capiscia ‘ssu puntu d’usservazioni di u monduch’hè u meiu duvaria adimetta a dimarchja primera di sminticà una stunda, com’ì l’hà scritta u Malianu Bakar Salif,ciò ch’iddu hè ma dinò tuttu ciò ch’iddu sà.

À chì aspittaria dinò una spiicazioni carteziana di inuzioni ch’e’ aghju parlatu più in sù ni saria dinò pà u so

10

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 10

Page 7: murtoriu

impegnu, ch’e’ ùn mintuvighju a me pusizioni chè da u puntudi vista di a libartà assuluta, è nienti pò essa raziunali è bèpinsatu da chì i parametri cudificati capu nanzi vinariani adarbitrà u ghjudiziu di u lettori, o chì i criterii nurmativi scunciati punariani annantu à un raghjunamentu ch’ùn hèmicca un raghjunamentu una littura zòttica. Nienti di ciò chìsiguitarà, in fatti, nienti di ciò ch’e’ v’aghju da spiicà di mèo di l’universu da dund’e’ scrivu ùn mi pari raziunali nèraghjunèvuli. Nienti appartinarà à una scola di filusuf fia od’ètica, o di murali, tali ch’iddi vi sò insignati, è quandu vidumandaiu di sminticavvi, u tempu d’una sìmplicia stunda,erani bè i vosci scoli ch’e’ vi dumandaiu di sminticà, culàdund’iddi v’ani imparatu tanti cosi inùtuli, po’ tanti cosi ùtulidinò pà creda ch’un centru era u prumutori di a voscia imparera, è dinò in vista chì vo v’invaddulessiti in a voscia struzzioni senza u mìnimu svighjà d’un’ idea cuncirnendua stesa di a voscia suttimissioni.

Vi chergu infini di cissà d’essa un vilanu à u momentudi principià a littura di stu libru. Vi dumandu d’ùn uf fèn-dami micca cù a voscia prisenza inuppurtuna in ‘ssi pàgini.Ani nicissitatu abbastanza suffrenza pà ùn avè micca à miritài cummenta d’un rumpistacca, o peghju, d’unu sbruzinu.Allora vi dumandu solu, spiicati ‘ssi dui o trè punta impurtanti, di stà bassi ed ascultà.

Dopu vi ni diciaraghju dinò calcosa, di u me puntud’usservazioni, ma aspittendu, asculteti, asculteti ghjà.

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 11

Page 8: murtoriu

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 12

Page 9: murtoriu

2Dui nuttuloni – Uparazioni ind’è i bosci – i ghjàcari

– Un bon prufittu – Un altru ghjàcaru – Diana –Un sunniacciu – Scuntrera matinaghja

Don Petru veni d’ingarrà u 4x4 in a strada in tarra, hèbè piattu, à st’ora quì nimu hà da canzà p’è i loca. U restudi u parcursu u farani à pedi, ci hè un centu di metra à fà ina suvarticcia è in i pirata, dopu sò à a casa di u bosciu, bastaràà saltà a muradda di daretu, è susprèndali quand’iddi sò àtola, hè u beddu momentu pà agiscia.

– Avali mittimu i caguli. Armemu i rivòlvari. Ghje’cacciu a sicurità, socu più avvizzu, ma tù a teni, ch’ùn tipartissi u colpu in u vinochju, o chì tù ùn mi discimpiessisenza vulella !

– Iè, o Dò, ma tù, se sicuru ch’ùn ci hè micca ghjàcari priculosi ? ch’iddu arrispondi Andria, cù u tremuin a boci.

– Ùn ci hè nisciun’ rìsicu, dui topa alti cussì. Speziidi teckel, à ciò ch’iddu hà dittu Marcànghjulu. Abbaghjanipà un sì o pà un nò, ma ùn attaccani micca. I patroni ùn saranimancu stunati di sèntali abbaghjà.

– È se sicuru chì a porta sarà aparta, chì no pudaremuentra ?

– Iè, à bonora cussì hè sempri apartu, manghjani tranquillamenti, sò bè arrigulati, bè disciprinati, veri bosci.

13

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 13

Page 10: murtoriu

A donna chjudi a porta à chjavi versu ùndici ori, mezanotti,ma avà semu sicuri di pudè entra. Una volta drintu, tù ùnparlarè micca, t’accuparè di u maritu, u tinarè in a mira, ghje’faraghju tuttu u restu, è parlaraghju eu.

– È s’iddu circa di fà calcosa, u maritu ? Ch’iddu s’allampa annantu à no ? Sì ùn aghju micca armatu u rivòlvaru…

– Armarè ghjustu nanzi d’entra in a casa. È s’iddumovi un ditu, li tiri in u vinochju, sarà iddu o no, hè chjara?

– Iè… Hè chjara.– T’ha i curdetti ?– Iè, in u saccu…– Allora semu pronti. Ci voli à andacci, avà. Rispira

mentri u parcursu, teni u cuntrollu. Ùn aghi paura. Ùn risichemu nudda.

– Iè o Pè, ti facciu cunfidenza.I dui òmini passani in silenziu in a suvarticcia. Hè

bughju, ma u violu hè bè tracciatu, si vidi quantunca, DonPetru hè suddisfattu, si dici chì scappendu ùn ani da miccada impittà in i radicona, pudarani essa sùbitu à a vittura.Varcani avali i pirata, ùn parlani più, Don Petru marchja intesta. Hè ditarminatu, sà chì u bosciu t’hà i solda in casa, daquì à una mezora ripartarani cù u saccu pienu. Hè un bedducolpu. U bosciu hà da pacà à u neru u lindumani una partid’una compra di tarrenu. In u frattempu teni i solda ind’ediddu, hè u momentu dillicatu. Marcànghjulu, chì hà fattupassà u missaghju, tinia l’infurmazioni da unu impiigatu dil’agenza chì hà trattatu l’uparazioni. Hè una infurmazionisicura. Ma ci hà da vulè à sparta. Nurmalamenti ci hè dasissanta à sittanta milla eurò à ricuparà. Deci milla pà u impiigatu, Deci pà Marcànghjulu, è u restu u si spartaranicù Andria. Un beddu colpu da veru.

S’approntani à saltà a muradda. Tandu i dui ghjàcaricummenciani à abbaghjà. Don Petru salta listessi, ma s’av-vidi chì Andria hè firmatu in fermu. A paura di l’abbaghji.

14

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 14

Page 11: murtoriu

Hà avutu a raghjoni, avali traghjini dui mulossi, cù a sciumain bucca, è Don Petru, in u so capu, ghjastimighja àMarcànghjulu : « Dui teckel ! chì tù voghi… ». Sò piuttostudui spezii di rothweller, cù di ‘ssi tenci spavintosi pronti àmorda. Ùn ci hè più chè a suluzioni d’archibusgialli, addiuu beddu colpu, addiu i millai d’eurò in lìquidu… U sgaiuffu,frettu, faci cuddà u so rivòlvaru è visa u primu ghjàcaru.Tandu i dui vardiani si fermani di colpu, ancu d’abbaghjà,è scappani à coda in culu, nichjendu com’è catedda.Incridìbuli. Com’è ch’iddi avissini capitu chì l’omu i pudiatumbà cù u rivòlvaru.

Andria salta dinò, infini. À boci bassa, dici à DonPetru :

– Chì paura ! Sò dui mostri sò…– Stà bassu ! Arma u catanu, avà.– Ci avarani intesu ?– Emu da veda sùbitu.Ma à ciò chì pari in a casa ùn si sò micca inchiitati di

l’abbaghji. Soca sò avvizzi da veru, quì Marcànghjulu ùnhà micca cuntatu bucii… Avvicinati da a finestra ‘lla cucina,i dui latri poni veda a famidda chì si hè missa à tola. U marituè a moglia, è dinò i dui fiddoli, dui fèmini d’una quindicinad’anni, billuchji.

U momentu chì s’appronta hè u più dillicatu di a sirata:invistiscia i loca. Entra in cuntattu. Ùn si pò micca privedaa riazzioni di l’aienti in a so casa. S’iddu ci sarà una risis-tenza o nò. Un membru di a famidda pò ancu fà un arrestudi u cori. U babbu pò circà di difenda i soi, pò vulè fà l’eroi.Ci poni essa i moghja, pò parta un colpu di focu in u ciam-bugliu. Ci hè dui maneri di pruceda, a prima hè di pichjà àa porta, d’attirà à calchì ad unu à l’intrata pà piddallu inustaghju. Don Petru sceddi a siconda suluzioni : appoghjaannantu à a manìchjula è apri a porta da par iddu, entri in uballettu senza dì una parolla, Andria u suveta com’è a soumbra. I dui òmini t’ani i so armi tesi, avali sò in a cucina,

15

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 15

Page 12: murtoriu

sempri senza dì nudda. A famidda hè à tola, nimu hà riagitu, fighjolani l’intrusi à ochji sciuppati, stantarati, si devini sentasvirghjinati, svargugnati in a so intimità, ma di tutta maneraùn sò ancu à analizà, ùn capiscini micca. Una di i ghjuva-netti si metti tandu à briunà, li scappa un moghju di spaventu,Don Petru visa a mamma cù u so rivòlvaru, è cù a so manilìbara metti u so ditu annantu à a bucca, è imponi u silenziuà a fèmina, ciò ch’idda faci, un pocu com’è i dui ghjàcari àmomentu. Andria ùn hà micca persu tempu nemmenu : sihè pusiziunatu faccia à u maritu, è u punta cù a so arma.L’omu hè firmatu calmu. Forsa suspresu anch’iddu à principiu, ùn hà puri micca persu u capu, nè riagitu di maneratuntina, ùn moscia nemmenu a so paura. Devi capiscia certamenti a raghjoni di a prisenza di i dui incagulati.A prisenza di i solda in casa, u bacshish di a compra ‘llutarrenu… Hà capitu di stintu chì da u so cumpurtamentudipendi a sicurità di a so famidda. Parla tranquillamenti à iso fiddoli, li devi dì in alimanu d’ùn avè paura, di firmà tranquilli.

Stranamenti, Don Petru risenti com’è una frustrazioni.I cosi si passani troppu bè. Infini dici à l’omu : « Money !The money ! Raus ! » Hà dittu quì guasgi tuttu ciò ch’idducunniscìa d’inglesu è d’alimanu, ma u tippu ùn pò chè avècapitu. L’altru arrispondi, sempri calmu, ma biancu com’èun linzolu : « there’s no money ! » Comu ? Comu nomoney ? Don Petru ùn s’aspittaia micca a ‘ssa risposta, inu mentri d’una siconda, risenti un trùbbulu stranu, una pànica,cuddà in iddu stessu. Po’ si ricuti sùbitu. U tippu hè intrutuin a so fasa di risistenza, hà da circà di prutteghja u so bè.Di misurà i capacità di i so agrissori. Ci vulia à privèdala.Hè ancu lògica. Una partita di poker chì s’ingagia.

– No money ? Voli ghjucà ? Good ! Allora fighjola !Pidda a fiddola, quissa chì briunaia, è a tira da a tola,

versu d’iddu, li metti u cannonu in menti, a ghjuvanettacummencia à piinghjulà, tuttu trimulendu. A mamma hà

16

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 16

Page 13: murtoriu

briunatu, devi dì à u vituparatu di lintà a so fiddola, d’ùnfalli micca mali… Don Petru lenta un brionu tuntinu, unbrionu d’animalu ch’ùn voli dì nudda, ma chì dici in u stessutempu ùn m’ammirdeti micca, è avali n’aghju una tichja divo, aghju da fà una cunnaria, ni socu capaci ! Sò stati stantarati tutti da u moghju, ancu Andria si metti à trimulàmentri ch’iddu s’avvicina di più da u maritu pà tènalu inrispettu.

– Lìami stu connu ! ch’iddu briona dinò Don Petru.Dammi u to catanu è lìalu sùbitu ! L’aghju da muscià, ghjeu,s’iddu hà da piattà i solda !

Panicatu ch’iddu hè, Andria riesci quantunca à cacciài curdetti ch’iddu t’hà in un saccu in u so spinu, po’ si mettià lià u bosciu annantu à a so carreca. In u mentri, Don Petruteni u restu di a famidda in rispettu, appoghja cù u cannon’di u rivòlvaru annantu à u capu di a zitedda chì briunaia.

Una volta chì u babbu hè liatu, i dui còmplici lianidinò i donni, l’una impressu à l’altra. Quandu chì tuttu umondu hè neutralizatu, Don Petru ripidda a parolla, più sirenuavali, è s’adrizza torra à u capu di famidda :

– È avali ùn ridu più : where is the money ?L’altru, sbiutatu, prova dinò di risista.– No money, here, there’s no money at home…Don Petru lampa una crussata trimenda annantu à u

capu di a ghjuvanetta. U sangu si metti à schizzà di colpu,a zitedda hè bè aparta à u subraciddu. Casca in tarra mezaacciaccata. Tutta a famidda cummencia tandu à briunà, dipaura, d’addisperu, di schifizzu.

– Se cuntenti cussì ? Where is the money ?L’omu faci cennu cù u capu, parla in alimanu, moscia

a dirizzioni di u pianu subranu, moscia i so pedi liati, volispiicà certamenti ch’iddu l’hà da purtà in u locu dund’iddisò i solda. Avali ùn arresta più di parlà, hè trubbulatu da aso zitedda in sangu, voli arrigulà l’af fari u più prestu pussìbuli.

17

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 17

Page 14: murtoriu

– Và bè ! Và bè !! Stà bassu avali ! T’emu da libarà ipeda è ci ha da purtà, aghju capitu. Aiò, sciòddili i peda à‘ssu connu ! È accùpati di a famidda mentri ch’e’ socu insù, ch’iddu dici Don Petru à Andria, ch’iddi ùn si libares-sini micca pà chjamà a pulizza.

Hè cussì ch’iddi facini. Guasgi currindu, l’alimanucodda i scali è porta à Don Petru in unu scagnu. Po’ li mosciaun muru, una pittura, dici « inside ! inside ! ». U vituparatuhà capitu, caccia u tavulonu è vidi a casciaforti. U prighju-neri, parlendu, cù u capu dinò, spiega ch’iddu devi fà u còdici,chì ci voli à staccalli i mani.

– Iè, u còdici, iè ! T’aghju da libarà, ma attinzioni !Ti facciu saltà i ciarbedda sì tù movi un ditu !

Cù una mani, libarighja i mani di u so ustaghju, cùquidd’altra l’appoghja u cannonu annantu à u tuppizzu.L’alimanu faci u còdici è apri a casciaforti. Drintu, Don Petruvidi i biglietti, verdi, russi, a sà chì u so colpu hè riisciutu.L’omu pidda i biglietti è i tendi à u briganti, chì i si metti ini bunetti ‘lla vesta.

– Mmh… No money , hein ? Infini, thank you obaullò !

Tandu Don Petru appaghja una crussata trimenda à ubosciu, chì casca in tarra, acciaccatu da u colpu annantu à utuppizzu. U vituparatu si dici : «hè più fàciuli pà liallu dinò,ch’iddu sighi acciaccatu cussì, è po’ a si miritaia una crus-sata, pà avè circu di piattà i so solda ».

Rifala infini in a cucina. I donni sò addispirati d’ùnveda micca affaccà u capu di famidda cù u latru, a mammadumanda calcosa in alimanu à Don Petru, inchieta :

– Ùn mi fà micca cacà ! Hè insù, u to maritu ! Insù !Capitu ? Insù ! Aiò, avali ci n’andemu, sbranchemu u teleffonu, piddèmuli i purtèvuli è scappemu sùbitu da quì,ch’iddu aghjusta pà Andria.

Ci volini dinò cinqui minuti par pruceda à a ricolta ditutti i purtèvuli è sicurizà a fughjera à u màssimu, ma prestu

18

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 18

Page 15: murtoriu

escini da a casa. I ghjàcari, appappati in i so nichji, ùn simosciani micca, è i dui mattarazzani poni saltà a muraddasenza prublemu. Infini currini in i pirata, francani a suvarticcia è s’allampani in u 4x4. Don Petru metti u cuntattuè dimarrighja in furia. Avali scappani in a notti, spariscininantu à i pìcculi stradi di campagna. U faddu hè riisciutu.Ridini com’è dui pussiduti.

– Quantu ci hè ? Quantu ci hè ? ch’iddu briona Andria,pazzu.

– Ùn la so, impussìbuli di cuntà, aghju fattu u piùprestu ch’e’ pudiu… pò dassi centu milla eurò ! Tè, fighjola!

Lampa una liassa à u so cumpagnu, u so discìpulu inmaneddu, duvariamu dì.

– Ostia ! Semu ricchi ! – Iè ! Ha da veda tù i futtiti cù ‘ssi solda quì ! Tandu

sì chì i pudemu batta i cabbulò ! Ha da veda tù i suchjeri !A notti hè intrunata da i so brioni di vittoria, parini

dui Apasci chì voltani da una razia di cavaddi. Infini, unpocu di lucidità riveni à Andria, circa di sapè un af fari chìl’hè parsu bizarru :

– U tippu… Comu hè ch’ùn hè micca rifalatu cuntecu ?

– À l’ùltima, hà pruvatu di cuzzàmmila… Hà vulsuturisista, l’aghju sciaccu una crussata è l’aghju acciaccatu…

– Aah… Dì, ùn l’ha micca…– Ma nò ! O imbicilò ! Ghjustu una crussata pà

calmallu !– Ostia !– A ghjuvanetta dinò l’aghju calmata. Hein ? Hà da

dorma bè quissa, sta notti ! Ùn credi micca ?– Ùn arristaia micca di briunà. Aghju vistu u momentu

chì no fiascaiamu u colpu…– Iè, ma, eru quì ! Aghju agitu bè, nò ? Ci vulia à

sutrinnallu un pocu, stu cunnacciu, ch’iddu lampessi i so

19

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 19

Page 16: murtoriu

solda ! Aghju ghjucatu bè, nò ? Quandu hà vistu ch’e’ l’imbuffaiu a zitedda ùn hà più fattu u malignu.

– Iè… iè. Ha agitu com’iddu ci vulia, o Dò. È ghje’,comu m’ha trovu, so statu bè dinò, hein ? Voddu dì pà unaprima volta…

– Mmh… Iè. Ancu tù se statu in u colpu. Miccaevidenti una prima volta. Pensu ch’avali, pudemu viaghjàinsembu. Da veru. Tinimu a strada. Ma ci n’hè unu chì l’aghjuda dì dui parolli hè ‘ssu connu di Marcànghjulu, dui teckelch’iddu avia dittu !

– Aghju vistu u momentu ch’iddi ci manghjaiani, idui ghjacaracci ! Quì eramu rinsignati mali !

– Iè, ma quissa si paga, dighjà ùn sarani micca decimilla eurò, par iddu, quissa fammi cunfidenza ! C’emu darimpattà pà i rìsichi presi. Nurmali.

– Ah iè ! Nurmali ! Chì connu ‘ssu Marcànghjulu !

Nantu à a strada di Padivedda, hè sciutu Willie, ucocker. Diana l’hà lacatu sorta solu, ma u credi sempri impauritu da u mondu sternu. Addivatu in u salottu di a casa,Willie ùn hà musciatu par avali nisciuna temerità. Oghji, maforsa chì no semu di branu ed hè apposta, Willie hè piùgagliardu chè di sòlitu. U cateddu s’hè alluntanatu da aprupiità. ‘Ssa strada in tarra, si dumanda à a fini dund’iddavà. Micca chì a si dumanda com’ì no a ci dumandariamu,ma pari fatta apposta parch’iddu a suvitessi, stunanti ch’ùnl’avissi fatta nanzi.

Ci hè monda animaletti chì bolani da tutti i parti, èmonda machjona chì si sò cuparti di fiori giaddi. Willie hècom’è trasaltatu, stamani, com’è briacu, l’odori, u bolu dil’insetti, a natura voli ghjucà cun iddu. Allora s’allampanantu à a strada in tarra, è curri, avarà vistu calchì farfaddastrana.

Èccuti avali chì u cateddu hè ghjuntu nantu à a stradacatramata. Hè calda, u soli ùn hè ancu quissu crudu di a

20

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 20

Page 17: murtoriu

statina, ma u ghjacareddu ùn la sà micca, ‘ssu calori nuvelluùn lu cunnosci micca, u trova beddu agrièvuli, eccu unamateria di i più bizarri, modda è aspra in u stessu tempu, po’senti forti, nienti à veda cù u pavimentu friscu è senza gherbu‘lla casa.

Diana s’attarda un pocu nantu à a tarrazza, u caf fèbuddi in a so tazza, idda dinò, ‘ssu branu l’agradisci quantunca. Ùn diciaremu micca ch’idda hè cuntenti, ma utempu bonu raprisenta infini com’è un meddu pussìbuli ina so vita, una prumessa di nuvità, di ben’ essa, saria ora, èancu più chè ora. U soli matinaghju, ghjà, li sfassarà usunniacciu di a notti passata, è idda ci credi in i sonnia, hèancu sicura ch’iddi t’ani u so sensu. Ancu bughju di i volti,ma t’ani un sensu. In ciò chì cuncerna a so rumpera, idda asà chì stu sunniacciu l’hà dittu tuttu. À chì ni sò, oramai,tutt’è dui ? Spiccati è bè. Sò setti mesa ch’iddi sò scantati,idda in a so casa di Padivedda, iddu in i so muntagni. Allorau pudia fà, stu sonniu, u momentu era vinutu di fassi palisàa stesa d’una verità, d’una libarazioni evidenti.

Avali, mentri ch’idda ingutti u caffè caldu, è chì i soochja circani d’avvizzassi à a luci putenti di a matina, usonniu invadisci torra u so pinsà, chjaru è forti, ‘ssu sunniacciu chì li voli dì calcosa.

C’era un campamentu maiori di paciaghji in uSambucheddu, vicinu à a so casa in muntagna, ind’iddu apurtaia di i volti, è dund’iddu stà dipoi a spiccanza. C’eradinò, subra à a vasca chì sirvia nanzi pà lavà i panna, uncorpu in dicumpusizioni. Era u corpu d’un omu suzzu,talmenti suzzu, è talmenti imputrichitu, com’è certi di ‘ssifrutti pàppari chì dani u schifizzu, chì nimu u vulia mancufighjulà. Pà scrusciallu, ci vulia à entra in l’acqua pantanicciosa, un’ acqua chì s’era ricoltu tuttu u pingu di adicumpusizioni di u catàvaru. I paciaghji si tiniani à longaè si tappaiani u nasu. Finalmenti, hè iddu chì s’hè presu di

21

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 21

Page 18: murtoriu

curaghju è ch’hè intrutu in acqua, suttu à u sguardu disgus-tatu di l’assistenza chì briunaia in unu spezia di diliriu, edhè andatu à scuta l’appiccatu.

Era stantarata, incapaci di mova, incapaci nemmenudi staccà u sguardu da u spittàculu. Iddu era impuzzatu sinuà u pettu, è tinia u catàvaru in una spezia di strinta purcina,famiglieri, a vicinanza malmindosa di st’omu vivu è dist’omu mortu, cù l’ochja neri d’un animalu zòtticu, cù afaccia sticchita in un surrisu d’agunia, è strangulata da unafuni troscia di sudori è di vòmitu.

Dopu l’hà liticata, l’hà chersu u so aiutu, solu ùn lafacia micca, è i paciaghji indiffarenti erani com’è unu stoludi mònaci d’oltra tomba. Si hè ricutita, è s’hè avvicinataanch’idda da a vasca, è i so mani trimulaiani mentri chì ipurghjia à u so succorsu.

Tutt’è dui, ani cacciatu u mortu da l’acqua, è ani strascinatu u corpu, lachendu una striscia di carri è di salcionadaretu ad iddi, è mancu quì nimu li vulia dà una mani. Inunu spezia di baullu di chjapeddi, l’ani intarratu. Ani affasciatu a salma di tarra, tuttu st’affari in pienu mezu di ucampamentu. Po’ ani stallatu a so abitazioni – in fatti unsacconu – à quissu locu, com’iddu a pricuraia mezu frenè-ticu. Invitaia à Diana, li dicia ch’idda pudia dorma annantuà u tumbali, s’idda li cunvinia cussì. Truvaiu ancu chì u soimpiazzamentu era u più beddu, cù una vista furmidèvuli,un’ accuncera di i più famosi, di i più ghjusti. S’hè strac-quata, nantu à a tomba, a tarra svultuliata era ùmida, com’èrumata, hà pinsatu ch’idda avia da dorma annantu à un càta-varu. Ùn hà pinsatu altru nudda.

Allora Diana scanta u sunniacciu, laca rivena ad iddau branu dulci.

Sò i sonnia chì a parsona faci mentri i rumperi duri,mentri i dola viulenti, a sà. I sonnia chì dicini chì i cosi vechjisò morti è intarrati. Chì i cosi novi poni af faccà, ancu sì acosa nova chì dormi sempri in u so lettu, è à qual’idda s’hè

22

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 22

Page 19: murtoriu

data stanotti, sta cosa ch’idda ùn hà micca vulsutu scità, ùnhè micca cumparsa in u so sunniacciu. Vinarà cù u tempu.O micca. À a lìmita ùn hà dighjà più intaressu.

Prufitta di a so matinata, u caf fè buddenti chì l’in-troscia i labbra. Hè trà disgustu è rinascimentu. T’hà sempria sumenti nutturna in u so ventri, rispira l’aria tèpida di abranata nova, un’ antra vita. Vulè bè hè un altru sughjettu,ma chì o mancu volti u disideriu.

Willie s’allampa di spinu annantu à u catramu. T’hàl’ochja accesi di u cateddu chì voli ghjucà. A lingua di fora,a tencia bedda aparta, daria guasgi l’imprissioni di surrida.Si raspa di spinu contru à a materia bizarra, faci unu speziadi mulineddu cù i zampi, si rimetti rittu, po’ s’allampa dinònantu à u fiancu, è sempri si torci in tanti mulineddi scemi.Hè scappatu da a casa, a maestra ùn l’hà mancu vistu, è po’l’odori forti di ‘ssa matinata di branu… hè un pocu tontu‘ssu cateddu in traccia di ghjucà nantu à a strada. Ùn istàmancu à senta a boci chì u chjama, da a casa culà, a boci dia maestra chì bii u so caf fè caldu è si dumanda infinidund’iddu hè scatulitu u ghjacareddu. Hè troppu à u soghjocu, Willie, i sinsazioni novi di ‘ssa sciappa di catramu,a luci putenti di ‘ssu soli chì u subranighja mentri ch’iddus’abbandona à a tuntia.

U 4x4 lucichenti sbocca à tavuletta nantu à a lignadritta di Padivedda. Don Petru ridrizza u capu, era guasgi àaddurmintassi in a ghjirata. Accidenti à a vodka. T’hà i ricuddati malsani in u var gastodiu, guasgi à rocia n’hè.A nuttata ùn hà micca avutu tèrmini, com’è suventi, ùn animicca sappiutu dì ch’era a fini. Po’ erani carchi à solda, ucolpu cù i bosci era statu da veru miraculosu. Ci vulia àfistighjallu. Butegli è biacera in boatta. Sinu à tardi. Sinu àpiù siti. Inturcati com’è dui furdani ch’iddi sò, dui furdanivincidori. Avà, senza forza, ci vo’ di cunturrassi quantunca.

23

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 23

Page 20: murtoriu

Andria hè capulatu nantu à u sediu accantu, appud-datu contr ’à a purtiera, l’ùltimu tizzonu l’hà fattu parta difinitivamenti, hà troppu buliatu, alcolu è fumera, hà annasatu dinò appena di pùlvara, ma robba di merda, hèacciaccatu inveci d’èssasi datu di rimenu.

Don Petru, à a surtita di a ghjirata, hà riisciutu à tenau 4x4 in manu, si senti un pilotu, à iddu a pùlvara l’hà fattuprò, infini, hè ciò ch’iddu si dici, smintichendu ch’unasiconda nanzi era in traccia d’addurmintassi. Avali vidi aligna dritta, fonza di stintu, è vidi dinò a forma russa chì facii mulineddi cù i zampi. Accillarighja à fundu. U trostu di umotori hà scitatu à Andria. Andria chì apri l’ochja, chì t’hàu tempu di veda a forma russa, po’ u scioccu, u sfracicumusuttu à a rota di davanti à mani manca. A risa di Don Petrufieru di u so colpu.

– Chì era ? dici Andria, resu curiosu da sta nova stalbata, è à tempu stumacatu.

Si dicia chì i cunnarii di a notti senza fini erani à daretu,vulia infini com’è una rimissioni, vultaiani à dorma, pà asèguita, ci voli à dilla, ùn s’era passatu tanti affari in boatta,for’ di a pìccula baruf fa cù i dui Fiumurbacci, o Balanini,ùn la sà più, di tutta manera si sò appena scuzzulati, bucatipà a forma, sì di nò ùn s’era passatu guasgi nudda, è a nottiera ghjà finita, ma ùn hè mai finita, ci hè sempri un manedduchì aspetta à a ghjirata.

– Chì hà paratu ? Era un ghjàcaru ?– L’aghju sciacciatu ! Hè sbuttatu com’è una ranochja

! Quissa hè pà i dui « teckel » ind’è u bosciu ! Di pocu umancaiu !

I dui sburgnoni ridini insembu, di cuntentu, o di rabbia,d’imbicilità assuluta sicuramenti. Ani fattu po’ calcosa di aso nuttata. Ani travaddatu bè. È ‘ssu mondu chì esisti inghjiru ad iddi, insulenti, ùn mireta chè quissa, finiscia suttuà i so crussati, suttu à i so roti.

24

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 24

Page 21: murtoriu

Andria fighjola à daretu, mentri chì Don Petru stinzai so mùsculi nudosi tinindu u chjirchju ‘lla vittura, com’è sìu vulissi rumpa. Ci hè una forma sfracicata chì s’alluntanighja, è una striscia russa di minuci sbuttati, li sipari di veda mova u pilu, un’ùltima scutussata, pò dassi, oun’ illusioni. In u mentri u 4x4 attacca a cuddata di a muntagna.

Murtoriu_Biancarelli_int:int-murtoriu 04/06/2009 15:21 Page 25