HORS-SÉRIEFévr ier/C ’hwevrer 2012 Févr ier/C ’hwevrer 2012 8€8€

LANGUEBRETONNEET ENTREPRISE APPRENDRE LE BRETON

EN TRAVAILLANT

TRADUCTION, SIGNALÉTIQUEle guide pratiquee guide pratique

&&

LES MOTSDU BOULOT

MINI LEXIQUE

HORS

-SÉR

IE

36 Hors Série

&&&DOSSIER

Du breton sur mon

lieu de travail…

Brezhoneg

war va lec’h

labour… da betra ?da betra ?

pour quoi faire?pour quoi faire?

Da geñver e zeiz-ha-bloaz e oa bet aozet gant Stumdi ur c’hendiviz a oa an tem anezhañ : “Bed al labour e brezhoneg, ezhommoù brasoc’h-bras”. Pedet e oa bet Produet e Breizh hag Ofi s Publik ar Brezhoneg da voueta ar gaoz. Hervez an Ofi s ez eus war dro 1200 post-labour m’eo ret-holl

komz brezhoneg. Ha kresk ’zo war ar goulenn, gant berzh ar fi lierennoù divyezhek.

par Malo Bouëssel du Bourg

37 Hors Série

À l’occasion de son anniversaire, Stumdi a organisé un colloque intitulé : “Le monde du tra-vail en breton : des besoins toujours plus importants”. Produit en Bretagne et l’Offi ce public de la langue bretonne étaient invités à alimenter le débat. Selon l’Offi ce il existe environ

1 200 emplois directement attachés à la maîtrise de la langue bretonne, et la demande va croissant, du fait du succès des fi lières bilingues. 73,4 % des postes sont liés à la transmission de la langue (enseignement, formation, crèches…). 4,1 % des postes sont occupés par les médias. Mais seuls 1,7 % des emplois concernent l’industrie, l’artisanat et le commerce. A quoi bon faire usage du breton dans les entreprises ?

Cloître Imprimeur et, ici, Ouestelio sont les deux Cloître Imprimeur et, ici, Ouestelio sont les deux entrepises qui impriment le plus de livres en entrepises qui impriment le plus de livres en langue bretonne. Quelques exemples.langue bretonne. Quelques exemples.

38 Hors Série

73,4% eus ar postoù a denn da dreuzkas ar

yezh (kelenn, stummañ, magourioù brezhonek…). 4,1% eus ar postoù a ya gant ar mediaoù. Met n’eus ne-met 1,7% eus an implijoù e gennad ar greanterezh, an artizanerezh hag ar c’henwerzh. Da betra ober gant brezhoneg er stalioù-labour neuze ?Steven Guegueniat, rener ti-moullañ niverel Ouestelio e Brest, en deus la-kaet brezhoneg war lec’hienn ha pa-perioù ofi siel ar stal, ouzh an nor-dal, er c’hemennad-pellgomz… “Klask a reomp degas ur spered disheñvel d’hon embregerezh. Ar spered-se a cheñch sell tud an diavaez koulz ha sell an implijidi. Un dro spered a gord gant an diorren padus eo. Petra a zo a-bouez e buhez an dud ? An ekono-miezh, an endro, ar sevenadur…”

Cheñch sell an dud Cheñch sell an dud

“Pa ’m boa adprenet ar stal e 2008, ne gomprene ket ar braz eus an im-plijidi perak ober gant brezhoneg. Ne zegas ket klianted, emezo… Arvalien ’zo a rae al lu gant ar “breizhoù !”. Neuze em eus klasket ober un troc’h evit cheñch skeudenn ar brezhoneg ha diskouez ur yezh vodern ha digor war ar bed. Pa ’m eus graet bruderezh evit ar stal em eus embannet ur fol-lenn pleg-dibleg a weler warni ur fu-lenn du he c’hroc’hen. Kalz muioc’h a zoujañs a zo bremañ e-keñver

ar yezh. An dud a wel mat ez eo ar brezhoneg estreget un albac’henn. Kalz levrioù brezhonek a vez moul-let ganeomp. Klask a ra an impli-jidi distagañ mat an titloù bremañ ! Komprenet o deus an arvalien e oa ar brezhoneg un dibab don. Un doare eo ivez d’en em lec’hiañ e-touez an holl diez-moullañ. N’eus nemedomp-ni hag a ra gant ar brezhoneg er mod-se e Breizh”.N’eo ket aes koulskoude ober gant an divyezhegezh war ar pemdez. “An ajañsoù bruderezh ne welont ket inte-rest ar brezhoneg. Luzietoc’h ar c’he-mennadennoù ha diaesoc’h lakaat anezho war wel war ar skoroù kehen-tiñ”. Tri den diwar 19 implijad a oar brezhoneg en embregerezh. Klask a ra Steven Guegueniat tuta brezho-negerien, met rouez int. Hag ar pep pouezusañ eo ar varregezh war ar vi-cher evel-just.N’eus ket tu da vuzuliañ ez-resis ar pezh a zegas ar brezhoneg. Ne zegas ket arc’hant. “Efedusoc’h eo ar pla-soù mell-droad eget ar brezhoneg evit sevel ur spered-skipailh. Un hent war hir dermen hag a zo don ennomp eo ar yezh neuze. Ret eo bountañ bem-dez”.

Bezañ en o bleud er vro…Bezañ en o bleud er vro…

Dre ar stummadur e vo kavet un dis-koulm marteze. Gant Poellgor Em-bregerezh Kef Kengredit Arkea e vez

kinniget kentelioù brezhoneg d’ar Meurzh ha d’ar Yaou etre 12e30 ha 13e30. Ezhomm ebet da gemer ar c’harr en-dro diouzh an noz da vont pell diouzh an ti... 60% eus an des-kidi o deus bugale er fi lierennoù di-vyezhek. C’hoant ganto deskiñ da vat neuze, ha n’eo ket kaout un tamm dudi nemetken. Kentelioù frammet mat a zo bet goulennet digant ar c’he-lenner, Kristian ar Bras. N’eo ket evit abegoù micherel eo e teskont ar yezh avat. Fellout a ra dezho bezañ en o bleud er vro, heuliañ labour o bugale, komz gant o amezeien, kemer perzh e sevenadur ar vro, kompren an troioù-lavar, ar panelloù-hent hag ar bour-doù… Virginie a gelenn ar gouren. P’he doa kroget gant he c’hentelioù e penn-kentañ ar bloavezh-skol en doa estlammet ur bugel gant dipit : “oh ! les cours ne se passent pas en breton !” Setu divizet ganti lakaat hec’h anv evit ar c’hentelioù brezhoneg. E Nao-ned edo Cyril o chom. Pa oa erruet e Bro Leon en doa klevet tud o komz brezhoneg en-dro dezhañ, ha savet c’hoant ennañ d’ober hiroc’h anaou-degezh gant ar yezh. Deskidi all n’int ket eus ar vro. “P’on erruet amañ on bet bamet, ha divizet em eus chom amañ ha deskiñ ar yezh”.

Personelaat an degemerMemestra gant Geraint Jones, paotr Kembre, deuet da vezañ bouloñjer e Sant-Kadoù (Penn-ar-Bed) gant e

Dans sa communication comme dans ses Dans sa communication comme dans ses relations commerciales, Ouestélio favorise relations commerciales, Ouestélio favorise autant que faire se peut l’emploi de la langue autant que faire se peut l’emploi de la langue bretonne. bretonne.

39 Hors Série

Steven Guéguéniat, dirigeant de l’imprimerie numérique Oues-

télio à Brest, a introduit la langue bretonne sur son site internet, sur les papiers offi ciels de l’entreprise, sur la porte d’entrée, sur le message du répondeur… “Nous essayons d’insuffl er un esprit différent dans l’entreprise. Cet état d’esprit change le regard des gens de l’extérieur aussi bien que celui des salariés. Une façon de penser qui s’accorde aux principes du développement durable. Qu’est-ce qui est important dans la vie des gens ? L’économie, l’environnement, la culture…”

Changer de regard Changer de regard

“Quand j’ai repris l’imprimerie en 2008, la majorité des salariés ne com-prenaient pas l’intérêt du breton. Cela n’apporte pas de clients, disaient-ils… Et certains clients se moquaient

gentiment des “breizhoù” ! J’ai donc souhaité faire une coupure pour chan-ger l’image de la langue bretonne et montrer une langue moderne et ou-verte sur le monde. Quand j’ai fait de la pub pour l’entreprise, j’ai édité un dépliant sur lequel on voit une belle femme à la peau noire. Aujourd’hui, la langue est l’objet d’un respect beaucoup plus grand. Les gens se rendent compte que le breton est bien autre chose qu’une lubie. Nous impri-mons beaucoup de livres en breton. Les employés s’efforcent de pronon-cer correctement le titre des livres ! Les clients ont compris que le breton était un choix qui a du fond. C’est aussi une façon de nous positionner parmi toutes les imprimeries. Nous sommes les seuls à faire cet usage du breton dans la région”.Pas si facile cependant de pratiquer le bilinguisme au quotidien. “Les agences de pub ne voient pas l’inté-

rêt du breton. Cela brouille les mes-sages et rend plus diffi cile leur mise en évidence sur les supports de com-munication.” Seuls trois des dix-neuf salariés de l’entreprise maîtrisent la langue. Steven Guéguéniat privilé-gierait volontiers le recrutement de brittophones, mais ils sont rares. Et le plus important reste bien sûr la com-pétence professionnelle.Diffi cile dans ces conditions de me-surer précisément ce qu’apporte la langue bretonne. “Cela ne rapporte pas d’argent. Il est plus facile de créer l’esprit d’équipe avec des places de foot qu’avec le breton ! La langue est un chemin qui s’inscrit dans le long terme et qui fait profondément partie de nous-mêmes. Il faut chaque jour remettre l’ouvrage sur le métier.”

Kalite ar moullañ niverel zo deuet da vezañ peuzheñvel ouzh hini an offset. Tu zo bremañ da genderc’hiñ levrioù a-gementadoù bihan hep koll kalite.

Gant Ouestélio hoc’h eus ur chadenn fardañ niverel glok evit ho levrioù (moullañ goloioù, koc'hennañ, moullañ an diabarzh, enpegañ, lakaat dindan film, pakadur…). Ar pezh a ro deoc’h an tu da lakaat ho ten-nadennoù da glotañ gant hoc’h ezhommoù skignañ gwirion, adalek 1 skouerenn hepken betek 1000 skouerenn.

Krou

iñ g

rafe

k : P

urpl

e C

om -

06 6

3 43

82

50 . M

oulla

ñ : O

uest

élio

- 02

98

44 6

8 23

la demandeLe livre

EURIOÙ DIGERIÑ : Kontouer : 8e30 da 18e30 a Lun da Wener.Atelier : 6e00 da 21e00 (15 eurvezh kenderc’hiñ an devezh)

Gou

nit g

ant h

o ch

aden

n : E

mba

nn -

Mou

llañ

- G

wer

zhañ

- A

dem

bann

- A

dw

erzh

añ.

-Moullañ

lumiñ - Servij -Moullañ

niverel - Molumiñ - Servij -Moullañ

verel - Tretañ niverel - Molumiñ - Servij

verel

-Moullañ niverel - Tretañ niverel - Mo-

lumiñ - Servij -Moullañ niverel - Tretañ

niverel - Molumiñ - Servij -Moullañ ni-

verel - Tretañ niverel - Molumiñ - Servij

ñ niverel - Tretañ niverel - Mo-

vij -Moullañ niverel - Tretañ

olumiñ - Servij -Moullañ ni-

añ niverel - Molumiñ - Servivivvviiviviviviviviviviiviviiviiviiiviiviviiviviiviiiiviiiviiiiiviiiiiiviviiiv jjjjjjjjjjj jjj jjjjjjjj jjjjjjjjjj jjjjjjjjjjjjjjjj j jjjjjjjjjjj

niverel - Tretañ niverel - MoMoMoMoMoooooMoMooMMMooMooMoMoMoooooooMooMooooMoMoooooMMooMMMooMMoMooo----------

ervij -Moullañ niverel - TrTTrTrTrTr- TrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrTrrTTr TrTrTrTTTTTrTrTrTrTrTrTTTTTTTTTTT etttetetaetaeteetetaetaetañtetañtañetañetañetañtañtañañetetetañtaetañetañtañañañtañeet ñtañañtañtaññeetaetatañetetetañetaettaaaeeettaañete añañañetaetañañññe ññte

Molumiñ - Servij -Moululululululululoullululululululullululululluloullulllullulululuuluuu lllllañlallañlaññlañlañalañlañlañlañlañlañañañ lllalañlañlañlañlañ añ lllañañññañ ñ lañññ lalañañañ l ñlañañllañlañaññalaññañlañlaññ ñ añlaññañaññ llañllañññ ñlllall nininininininiiininiininininiiiinininniniin ---------

retañ niverel - Molumiñññññññññññññññññññ -- - - -- S- S- S- - - S- S- S-- S- S- SS -- --- S- S- S- S- S - S SSS- SS- S- -- S SSS SS- - SSS-- S - S- Seereervierviervierviviervirviervirvierviviviervirvrviervieerviervrvierviervierervierviervvivierviervrvrervirvrviirviervv jjj jjjjjjj jjjjjjjjjjjjjjj jjjjjj

ñ niverel - Tretañ niiverververerevereverevereerererereeevereverevereereereerevereerevererevereerevereevereevereereeevereereereeverererverereereerevereereerevereeerereereverevvereereeeevereerrereverervvv l -l - l - l - l -lll -l - l - l - -l - - --l - l - l - l l -l - lllll lllllllll -lll -lllllllll MoMMoMoMoMoMooMoMoMMMoMoMMoMMoMoMMMoMoMMoMMoMM ----------

Servij -Moullañ niveveeveeeverel rel el el rel relrelrelrel relrel relllell lrelel lllrelrelrelrel rel lelrelrerelrellrelllelrellel rererelrererererrr llrelell reelle - T- Tr- Tr- T- Tr- Tr- Tr- Tr- Tr- TrTr- Tr- Tr- T- Tr- T- Tr- TrTr- T- TTTrT- TTrTrr- TT- T- TT-- TrTT etañetañetañetañtañetañetaññetañetañetañetañetañañtañetañetañetañetañññññetaññññtañññññetatataetañetetaññe

- Molumiñ - Servij --------MMMoMoMMoMoMouMoMouMMoMouMououlMoulMoulMoulouloululMoululMMoMouMoMoullouMoululMMoMoMoMouMouMouuullMoMoMoMMoMoMoMoulMoouMMoouMoMMoMMouMoMoMoMouMouMMMouMouMouMoMMMouMoouMoMMMouMoMMouMMMoMMMoMoMMM lañañ lañ lañ lañ lañlañ añ añ lañ lañ lañ lañ lañ ñlalllañ añ nininininininininininiiniinininininin -------

Tretañ niverel - Moluuuumumumumumumumumiumumiñmiñmiñumiñmiñmiññumiñmiñmiñiñññuuumumumumimmiummmiñmiññmiñumummiñmmmiñiñuumumumum ññumumum ñumm ñuummumumuumuuum ñuumimuumumumuumuu - S - S- S - S - S - S - S- S- S - S - S- S - S- S - S - S- S- S- SSSSS- SSS- erviervierviervirviervirvervierviiervierviervierviiervierviiviervierviervieeervieervvee jjjj jj j j j jjj jjjjjjj j

-Moullañ niverel - Tretañ nnininininininininiñ nninnininininininniniiininininininininiininniniinnninnniniinniinininnininnininnin veveverevereverevereververevereververeerererereevevevevererereveveererevevveverve ev evverrvevvevvvvvvveevvvvvvvvvvvv l - l - l - l - ll - l -l - l - l -l - l -l - l l -l - -l - l - l MoMoMoMoMoMoMoMMoMoMoMoMoMoMoMoMMoMMooMMMMM ------

lumiñ - Servij -Moullañ nivivvvivvveveveveveveeeeeeiivvvveveveveveeivvvivivveeivivvveveeeivvveiveevevevvveveveevvevevevevevvveveeevvvvivivvve elrelrelrelrelrel relrel rel rel rel relerel lrellrellrelrellrelelreelelele - Tr- Tr- Tr- Tr- Tr- Tr- Tr Tr- Tr- Tr- TrTr- Tr- TrTrTr- Tr- Tr- Tr- TrTTr- TrTr- TrTrTTr- TrTrTTT etañetañetañetañetañetañetañetañetañetañetaññetañañetañetañetañetaañtaññetañetaññetañe ññetaetañetaññññetaññññetañtañetat

23

niverel - Molumiñ - Servrvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvijijijijijijijij ij ij j j j -j -j -j --j - -ijijijjj --ijijij -ijij ----ijijijj --ijijijijj iijijjj j -ijijjj -jjijijj ijijjijijijjjj

44 6

ñ

MoulMoulMoulMoulMouloulMouloulMoulMoulMoulMouloulMoulMoulMoullMoMouloulMoulMoMoulMMouMMooMMMouM lañ lañlaññlañ lañ lañ lañ lañ añ laññlañ lañ añ añ ñlañlaññlalañlañlañlaññlañññña ninninninininininininnnniininiinniiiniininnnnininn ------

verel - Tretañ niverel - MololololololololololololololololMoololololololololollolololllMololololMoMoolollolloololumiñumiñumiñummimiñmiñmiñmiñmiñmiñmiñumiñumummiñumuum ñiñumumiñuummiñumumumummiñmiñumumummummiñumumumiñiumuuumiñuuum ñuuumumuumum ñuuumuum - S - S - S - S - SS- S- S- S- S - S- SS - S- S- SSSS- S- SSSS- SS- -- - SS- SSSSSSSerererverereerervrvrvervrvierererrerervvivirviviviervrve vvvviviieervrerererereererrverereeererree jjjjjjjj jjjj jjjjj

2 98

-Moullañ niverel - Tretañ nnnnninnininninininiinininiiiñ nnnnninininnininiininnininniniinniñ nnininñ nninñ nnnnnnninnninniñ niin vvereverevevereerevereverevereverevereerereereereveerererevevereereev everevvvervverrvvvvvv l - l - l - l -l -l - l -l -l -l -l - l -l --l -l -l -l -l -l MMMMMMMMMMMMoMoooooooMMMoMMMooMMoMMoMoMMMMoMoMMMM

io

-

lumiñ - Servij -Moullañ nivnivniviviivivivivivivivivivveviveveveveeevenivivivvevveenivinivniniivivvveniivvevevveveivvveiviveiviiveeiviinivvniivveveveev rel rel relrel rel rel rel rel rellrel relrel errel el releelreelrel reelre - Tr- Tr-- Tr- Tr- Tr- Tr- TrTrTrTr- Tr- Tr- Tr- Tr- TTTrTrTr- TTrr- eeteeteeetetettetatataañañañetetetaeeee ñeeeetettaññeettaññtaaet ññetaññeeeetta

ues

niverel - Molumiñ - Servvvvvvvvvvijijijjijij ij -ijj -j -----j -j -j -ijijijij ij ij -ijjj -j -j -j -ij --ijijij -j -j -ij -ij -j -ij -ij -j --ijiij -ijij jij ijijjjjj MoulMoulMoulMoulululoulMouloululMouloululoulMoulullMoMoMoMouMoMoulMoMoMouMouMoulMoMMMoMoMMMMMMMMMMMMM lañlañlañ lañlañañañañaññññlañlalañ lañlañ ñlalañlalañ ññall nnninininininniniiiniin

ñ :

----

verel - Tretañ niverel - Molololololllolololllolololollololololololololoololollollll iññññiñññññmiñumiñumiñumiñumiñññññumiñumiñmiñmiñumiñumiñññññumiñumiñumiumiñmiññumiumiñumiñmiñumiñumiumiñiññumiñumumimiñumiñiumiñumiñumumiñumiñm ññumiumiñumiñumiñmumiñumumiñumumiñmumiñiñññññmiñumuuu - SS - S - S- S- S - SS- S- S- S- SS- SSSS - S- SSS- S Seeeererervrvervirviervivivirviviieereeereerveeereeeeeeeee j jjj j jj jj

ou

-Moullañ niverel - Tretañ nivereeeeeeeeeeellll -l - l -llllllll - lllll lllll llllllllllll lllllllll MoMoMoMoMoMoMoMMoM

. M añ nive

------

lumiñ - Servij -Moullañ niverel - - Tr-- T TTrTrTrTrTrTr- TrTT- TrTT- T- Tr- TTr etaññetañe añtaññañaññtata

82 5 - Servij -Moullañ niv

niverel - Molumiñ - Servij -lllllllllllllllalalallalañlaññalll ññlaañ nnniniininiii

3 4 l - Molumiñ - Servij -Moulllllllllllllañlalalllaalañlañ ñ llañlaañañlañ llllllllallañ lalalllalañlaa nnniniiiinini----

verel -- Tretañ niverel - Molumiñiijjjjj

-Mouullañ niverel - Tretañ niverel - MMMMMMMoMMoMoMoMMooMMMoooMMMMMMMMMMMMM

lumiñiñ - Servij -Moullañ niverel - Trrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrretañetaañañaññetetañañetae añetañeeee

niveerel - Molumiñ - Servij -Moull nininninnnnnnni----

vererel - Tretañ niverel - Molumiñ - S rrrrvrvrvvivirvirerrvrverrvveeerviervirererereee j j jjjjjj

-MMoullañ niverel - Tretañ niverel - MMMMMMMMoMoMoMooMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM -

lumilumillumillumilumumuuumlumilumillumiumiumiummmmlumilumiummiummummmmmlumlu ñumiñ - Servij -Moullañ niverel - Tretañtaañaañañaññañañañañaañañañañañtañaañañaañaññaññ

nivenivenivniveniveinivenivevenivenni rel lrel rel rerrelr MoMoMoMoMoMoMMMMoMo- Mo- MMMoMMMoMoMMMMoMMMooooMoMooo- Mooooolumilummlumumlluumuumumlummmmmmmlumlumllululululuu ñ M lumiñ - Servij -Moullañ ninininininiiniiiniininiiniiininininnininninininnnnnninninnn ---

Mouller labelaet Mouller labelaet

ñ nivnnn e

ererererererererervrvrvereree i

MMMMMMMMMMMMMoMMTrrererereeeeeeetetette a

aññññññññ nn

- SSSSSSSSSSSSeSl ------ M--- TTTTTTTTTTTrT

ulllllllllllllalaaaaañla

iñññññ -- errererereeeeeeeelell e

vereverevereverererereeeellllllll l l l l -l

MMo-Moul

505505

Loc'OutilsLoc'VaisellesBrasserie du

commerce

Métabois

Sobec

La caréneSal ar Sonerezh

a-avremañ

ScubalandMonceau Fleures

KINNIG A RA OUESTÉLIO :

- Heuliadoù bihan

- Adtennañ levrioù diviet.

- Adpourveziñ

Straed Amiral Troude

Straed Jurien de la Gravière

Straed Sénateur Pichon

Straed Victor

Etre

zek

Mon

trou

lez

Etrezek Kemper

Etrezek ar Porzh-kenwerzh

Amañ

Straed Elorn

Stra

ed M

adag

asca

r

DEPLIANT 3 VOLETS OE BRETON.indd 1