Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 ›...

11
"Writ...," sundan ha paypay 3 IGINGAWAS HAN KORTE Supre‐ ma an writ of amparo ngan habe‐ as data pabor ha mga grupo nga Karapatan, Gabriela ngan Rural Missionaries of the Philippines hadin Mayo 24. Ilarum hini nga kasuguanan, gin-oobligar an mga ahensya han estado nga ihunong an pagpuypoy ngan paghulga kontra hini nga mga grupo sam‐ tang diri hini napapamatud-an o natatagan-rason an sugad nga mga pitad. Iginsalawad an apela han na‐ sering nga grupo kahuman han waray-putas nga panhulga han Armed Forces of the Philippines (AFP) kontra ha ira ha porma han pagbansag hini komo mga "prente nga organisasyon" han PKP. Igin- iinsister hini nga mga grupo nga an susrunod nga panmatay, pag‐ salawad han hinimu-himo nga ka‐ Writ of Amparo ngan habeas data, igin-gawas Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga kongreso ni Duterte Paspas nga nagpaso an agragaw han mga burukrata-kapitalista ha pwesto kahuman han eleksyon. Diri mamenos ha upat an nagpahayag han intensyon nga magin Speaker (o pinuno) han Uruubos nga Kapunungan. Ha Senado, nagbabrasuhay an mga senador agud makuha an pamumuno han poderoso nga mga komite. Nagriribalay man, an tinuod nagkakaurusa an mga pulitiko ngan partido hini ha adyenda ngan kum‐ pas ni Duterte. Ngatanan hira ka‐ parte han supermayoriya ni Duterte ha duha nga kapunungan. Ha Kon‐ greso, an upat nga naghihingyap magin Speaker puros mga tangkod nga disipulo ni Duterte. Duha an ti‐ kang ha PDP-Laban – hi Lord Allan Velasco han Marinduque ngan hadto anay Speaker nga hi Pantaleon Alvarez. Tikang naman ha Naciona‐ lista Party (NP) hi Alan Peter Caye‐ tano han Taguig City nga dinalagan nga bise ni Duterte hadton 2016. Manok naman han Lakas-CMD hi Martin Romualdez han Leyte ngan patod ni Imee Marcos. Ha yana, wa‐ ray bisan usa ha ira an klaro nga makakakuha han mayoriya nga bo‐ tos. Ha Senado, hinagurong an balita nga sasaliwnan ni Cynthia Villar han NP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya han mga bag-o nga senador tikang ha Hugpong ng Pagbabago (HNP), nga naghulga nga maghihimo han "Dunot...," sundan ha paypay 2 Bolyum L Ihap 11 Hunyo 7, 2019 www.philippinerevolution.info

Transcript of Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 ›...

Page 1: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

"Writ...," sundan ha paypay 3

IGINGAWAS HAN KORTE Sup re ‐ma an writ of am pa ro ngan ha be ‐as da ta pa bor ha mga gru po nga Ka ra pa tan, Gab rie la ngan Ru ral Mis sio na ri es of the Phi lip pi nes ha din Ma yo 24. Ila rum hi ni nga ka su gua nan, gin-oob li gar an mga ahen sya han es ta do nga ihu nong an pag puy poy ngan pag hul ga kontra hi ni nga mga gru po sam ‐tang di ri hi ni na pa pa ma tud-an o na ta ta gan-ra son an su gad nga mga pi tad.

Igin sa la wad an ape la han na ‐se ring nga gru po ka hu man han wa ray-pu tas nga pan hul ga han Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) kontra ha ira ha por ma han pag ban sag hi ni ko mo mga "pren te nga or ga ni sa syo n" han PKP. Igin-iin sis ter hi ni nga mga gru po nga an sus ru nod nga pan ma tay, pag ‐sa la wad han hi ni mu-hi mo nga ka ‐

Writ of Ampa ro ngan ha be as da ta, igin-ga was

Ibuk sas ngan atu han an du not ngan pa ku ri nga kongre so ni Du ter te

Pas pas nga nag pa so an ag ra gaw han mga bu ruk ra ta-ka pi ta lis ta ha pwes to ka hu man han elek syo n. Di ri ma me nos ha upat an nag pa ha yag han in ten syon nga ma gin Spea ker (o pi nu no) han Uruu bos nga Ka pu nu ngan. Ha Se na do, nag bab ra su hay an mga se na dor agud ma ku ha an pa mu mu no han po de ro so nga mga ko mi te.

Nag ri ri ba lay man, an ti nu od nag ka kau ru sa an mga pu li ti ko ngan par ti do hi ni ha ad yen da ngan kum ‐pas ni Du ter te. Nga ta nan hi ra ka ‐par te han su per ma yo ri ya ni Du ter te ha du ha nga ka pu nu ngan. Ha Kon ‐gre so, an upat nga nag hi hing yap ma gin Spea ker pu ros mga tang kod nga di si pu lo ni Du ter te. Du ha an ti ‐kang ha PDP-La ban – hi Lord Allan Ve lasco han Ma rin duque ngan had to anay Spea ker nga hi Pan ta le on Alva rez. Ti kang na man ha Nacio na ‐lis ta Party (NP) hi Alan Pe ter Ca ye ‐ta no han Ta gu ig City nga di na la gan

nga bi se ni Du ter te had ton 2016. Ma nok na man han La kas-CMD hi Mar tin Ro mu al dez han Ley te ngan pa tod ni Imee Marcos. Ha ya na, wa ‐ray bi san usa ha ira an kla ro nga ma ka ka ku ha han ma yo ri ya nga bo ‐tos.

Ha Se na do, hi na gu rong an ba li ta nga sa sa liw nan ni Cynthia Vil lar han NP an na ling kod nga pre si den te hi ni nga hi Vicen te Sot to. Su por ta do hi ya han mga bag-o nga se na dor ti kang ha Hug pong ng Pag ba ba go (HNP), nga nag hul ga nga mag hi hi mo han

"Dunot...," sundan ha paypay 2

Bolyum L Ihap 11Hunyo 7, 2019

www.philippinerevolution.info

Page 2: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

“bag-o nga ma yo ri ya” ha Se na do kun di ri ig ha ha tag ni Sot to an mga ka ru yag ni ra nga ko mi te. Kaal ya do nga par ti do ni Sot to an HNP nga gin pa pa mu nu an han anak ni Du ter te nga hi Sa ra.

May isan-i sa nay man an mga gru po, lutaws pa gi ha pon kun tiu ‐nan-o ka kontro la do ni Du ter te an bag-o nga ma po si syon nga Se na do ngan Kong gre so. Agud ma ku ha an iya bas bas, wa la-tuo an saad han mga am bi syo so nga pu li ti ko nga ipa ‐pa su long ni ra an iya ad yen da. Prin ‐si pal din hi an iya bu wa nga pe de ra ‐lis mo pi naa gi han pag bag-o ha konsti tu syon nga gi da an na wa ray pa ka un han ha Se na do. Ka du ngan hi ni an pro po si syon nga mag pa pa ‐pin tas han pa sis mo han es ta do, su ‐gad han pag pa hi mu bo han edad agud poy de na ma kun si de ra nga kri ‐mi nal, pag pa tu man han re ki si to nga trey ning mi li tar ha mga es tud yan te han hayskl ngan mga am yen da ha Hu man Secu rity Act.

Wa ray ti ngog ini nga mga pu li ti ‐ko ha mga ka so han pan ma tay, pa ‐

ngu ra kot ngan pag li nu hod ha lang ‐yaw ni Du ter te. Ha usa nga ga pil, gin pa ma tud-an nira n ga wa ray hi ra pag ka kai ba ha esen sya. Ha ka lu yo nga ga pil, igin pa pa ki ta han ira pag ‐li nu hod an ka ba ngis han ira nag ha ‐ha di nga bar ka da han. Ka tin ni Du ‐ter te an bug-os nga ma ki nar ya han es ta do– ti kang ha ahen sya ha pa nik ‐tik tub tub ha ahen sya nga nag su su ‐kot han bu his– ngan wa ray hi ya la ‐bot ha pag ga mit hi ni agud gi pi ton bi san ad ton iya mga kaal ya do. Gin ‐se se gu ro ni ya nga wa ray gru po, bi ‐san ha sa kob han iya bar ka da han, nga ma ka ka bug-os han sa dang nga ihap o ku sog agud aya ton an iya kontrol ha es ta do.

Gin se se ring nga isan-i sa nay gi ‐hap ini giu tan han dag ko nga ne go ‐syo. An Na tio na list Peop le’s Coa li ti ‐on (NPC) an blo ke nga kau sa han da ko nga ka pi ta lis ta nga hi Edu ar do Cojuangco. An Na tio nal Unity Party (NUP) na man gin pa pa mu nu an ni Ro ‐nal do Pu no ngan gin pa pa da la gan han ka pi tal ni Enrique Razon. An NP na man do mi na do ya na han pa mil ya Vil lar.

Ha but nga han ri ba lay han mga

du not nga pu li ti ko aa da an ka ru ka ‐yak non han pag hu kip ha mag tam bok nga kontra ta ha gub yer no, pag ku ha ha mga prang ki sa han pam pub li ko nga yu ti li dad, pag-u lang ha mga pro po si syon nga ma ka ka hi bang ha ira ne go syo ngan pag hi mo han mga ba la ud nga may ben ta ha ha ira in te ‐res.

Gin pa pa ga was ni Du ter te nga “lib re-ha-nga ta nan” an ag way pa ra ha pa mu nu an han Kong gre so. Wa ‐ray ku no hi ya ga ga pi lan. Kun di wa ‐ray ag way agud ma gin Spea ker han Kong re so o Pre si den te han Se na do an di ri gin pa pa ngin la bu tan han na ling kod nga pre si den te. Ha nag la ‐bay, ma pag de si syon nga sa lik ha bas bas ni Du ter te an ben ta ha nga mai ha ha tag han kongre sis ta ngan iya bar ka da han ngan an pa gin suok hi ni ha iya ngan iya pa mil ya. Wa ray hi ya pag ru ha du ha nga sa liw nan an hin-o man nga al ya do nga di ri nag ‐se ser be ha iya in te res.

An ri ba lay ngan isan-i sa nay ha kog gre so es pi ho han du not nga pu li ‐ti ka han nag ha ha di nga sis te ma ha Pi li pi nas. Gin do do mi na ran han mga bu ruk ra ta ka pi ta lis ta an kong gre so han reak syu nar yo nga es ta do. Ha par ti ku lar, an mag-aab re nga ika-18 nga kon gre so se gu ra do nga mag se ‐ser be nga tag su lay ngan tag pa su ‐long han pa sis mo, ku rap syo n, pa ku ‐ri, ngan tray dor ha ka taw han nga ad yen da ni Du ter te.

Ki na hang lan pur si gi do nga ibuk ‐sas ngan atu han an kong gre so ni Du ter te. Ki na hang lan bug-os nga ku sog nga ula ngon ngan ipa ki ta an ma ku sog nga pag ti pa han ka taw han ha mga na ngu ngu na nga pi tad nga pla no hi ni ipa tu man, la baw ha nga ‐ta nan an pla no nga bag-u hon an konsti tu syon han 1987 agud ig ha ‐gu da lan an pag pa hi la wig ha po der ngan pag ha ha di nga dik ta dor ni Du ‐ter te.

An pag-ab re han konggre so ha mga maa bot nga se ma na ki na hang ‐lan ta pu on han ma pa so ngan hi lu ag nga pro tes ta agud ipa ki ta an kaan ‐da man han bug-os nga ka taw han nga atu han an ano man nga pla no hi ni nga mag pa ku ri, man-gi pit ngan mag ru ru ba ha in te res han ka taw han Pi li pi no.

"Dunot...," tikang ha paypay 1

Gin-uunod

Bolyum L Ihap 11 | Hunyo 7, 2019

Igin-gagawas an Ang Bayan ha

yinaknan nga Pilipino, Bisaya, Iloko,

Hiligaynon, Waray ngan Ingles.

Nakarawat an Ang Bayan han

mga kontribusyon ha porma han

mga artikulo ngan balita. Gin-aaghat

liwat an mga mambarasa nga

magpaabot han mga suson ngan

rekomendasyon ha ikauuswag han

aton mantalaan.

Editoryal: Ibuk sas ngan atu han an du not ngan pa ku ri nga kongre so ni Du ter te 1Writ of Ampa ro ngan ha be as da ta, igin-ga was 1 Ma su mo nga pag bi nu wa 3 Ka sa mu kan han "Ka pa na ta gan" 3 2-ka tu ig nga ba la ud mi li tar, pes te ha ka taw han 4Me dal ya ngan pro mo syon pa ra ha pa sis mo 5TRAIN: Reg re si bo nga pag bu his 5Lang yaw nga kontrol ha K-12 6Pi ket atu ba ngan han CHEd, gin da ra hug 74 nga pa rag-u ma, gin-a res to ha Min do ro 8Orga ni sa dor han un yon, gin sen ten sya han 8Mga ope ra syon ala-Oplan Sau ron 9Ma ma ra ha yag kontra ha red-tagging 9Ba la ud han pa sis mo, igin ra rat sa da 9Pa na wa gan nga tang ga lon hi Trump 10Re bo lu syon Pi li pi no, gin ta la kay 10Mga armado nga CPI-Maoist 10"Brexit" ngan an krisis ha UK 11

An Ang Bayan igin-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista ng Pilipinas

Page 3: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

Dek la ra do nga ka tu yua nan hi ni nga “pu ka non an nga ta nan nga hul ‐ga ha se gu ri dad han na sud.” Na ka ‐ang kla an"Ka pa na ta gan" ha igin pa ‐ga was nga Execu tive Order 70 ni Rod ri go Du ter te nga nag tu kod han Na tio nal Task Force to End Local Com mu nist Armed Conflict.

Ila rum han "Ka pa na ta gan," tu ‐tu ku ron ha mga re hi yon an mga Joint Peace and Secu rity Coor di na ‐

ting Com mit tee kun diin ka la kip an AFP, PNP, mga lo kal nga gub yer no ngan si bil yan nga ahen sya. Kontro ‐la do han AFP an pon do han mga ope ra syon han "Ka pa na ta gan." May da li wat ini di rek ta nga ku mand ha PNP ngan ha ros wa ra po der an mga oto ri dad han mga lo kal nga gub yer no ha mga lup gop ni ra nga ka pu li san. Ha Na tio nal Ca pi tal Re ‐

"Writ...," tikang ha paypay 1

Ka sa mu kan han "Ka pa na ta gan"

Ra son ni Lo renza na, di ri ti nu od an pla no nga pag pa pa tal sik tu ngod kay wa ray hi ya na ba ba ti an nga ha ‐gu rong ka sum pay hi ni ha rang go han mi li tar. Gin ba li wa ray ni Lo ‐renza na an ka giu san nga pag pa pa ‐tal sik agud me nu son hi ni ngan kontra hon an mga ba li ta nga may bu tak ha rang go han mga sun da lo ngan pu lis.

Gi na was ini nga pa ha yag ka hu ‐man an pi ra ka se ma na na nga pa ‐ngu wat ni Salva dor Pa ne lo, ta ga ‐pag ya kan ni Du ter te, ka sum pay han du ha nga mat rix nga nag-uu nod han mga nga ran han mga da bi ku no ha pla no nga pag pa pa tal sik. Gin-ga mit ni ra Pa ne lo ngan Du ter te ini nga mga mat rix had ton pa na hon han elek syon agud pa ka rau ton an opo si ‐syo n. An sya han nga mat rix igin du ‐so han usa nga bid yo kun diin gin-a ‐ku sa ran ni Pe ter Joe mel Advincu la, al yas Bi koy, hi Du ter te, iya mga ala ‐lay ngan pa mil ya ko mo pi na ka da ko nga pro tek tor han mga sin di ka to han dru ga. Pi ra ka se ma na ka hu man gu ma was ha pub li ko, gin ba lis kad ni Advincu la an iya mga is tor ya, ngan

gin se ring nga hi ni mu-hi mo la an iya mga aku sa syon ngan gin pa hi mo ha iya han pu li ti kal nga opo si syo n.

Di ri mai ka ka li rong an hi lu ag nga pa na wa gan han ka taw han agud pa ‐tal si kon an re hi men Du ter te nga ban tu gan ha ku rap syo n, hi lua gan nga pan ma tay ngan pagtray dor ha ka taw han. Agud kontra hon ini, gin ‐pa pa ga was han re hi men nga na ki ‐kig kun sa bo an mga da yag nga or ga ‐ni sa syon ha ar ma do nga ka giu san agud pa gaw son nga ili gal an ira le ‐hi ti mo nga pa na wa gan ngan pag ‐kun de nar ha mga abu so han re hi ‐men.

Gi da an na nga iginplas tar ni Prof. Jo se Ma. Si son an mga re ki si ‐tos ha pag pa pa tal sik ha na ling kod nga pre si den te. Ka la kip din hi an su ‐por ta han mga par te han pu li ti kal nga opo si syon ngan mi li tar ha pa ‐na hon nga hul-os na nga na hi mu ‐mu lag an gin pa pa tal sik nga upi sya l. Su gad pa man, ini nga pag ka hi mu lag ig du du rot prin si pal han ma ku sog nga du so han ka giu san ma sa ngan in ter nal nga mga bu tak ha rang go han mga reak syu nar yo.

SINUMHAN NA BISAN an ta wu han han US nga hi Delfin Lo renza na ha mga bu wa ngan pag bi nu lok ni Rod ri go Du ter te. Had ton Ma yo 29, da yag ni ya nga gin kontra an pi ra ka bu lan na nga pa ngu wat ni Du ter te nga may da kon ‐sa bu hay giu tan han mga le hi ti mo nga or ga ni sa syo n, opo si syon ha pu li ti ka, mga ma ma ra ha yag, abu ga do ngan bi san mga per so na li dad ha te le bi syo n, ngan an re bo lu syu nar yo nga ka giu san agud pa tal si kon hi ya.

Ma su mo nga pag bi nu wa so, pan-gi pit ngan pan-ngir hat ha ira mga membro ka sum pay han mga pam pub li ko nga pan hul ga han AFP kontra ha ira.

An writ of am pa ro pro tek syon han Kor te Sup re ma ha mga gru po nga gin la la nat han es ta do. An ha ‐be as da ta na man an nag-oob li ga ha ahen sya han es ta do nga iga was ngan hi ba ngon an nga ta nan nga do ku men to o im por ma syon nga gin ti rok han mi li tar ngan pu lis kontra hi ni nga mga gru po.

Ba ga han tam pa lo ini ha na ‐wong han AFP. Su gad pa man, an pi nal nga ka su gua nan iga ga was han kor te ka hu man han pag bis ta ha mga ape la. An sya han nga pag ‐bis ta hi hi mu on ha maa bot nga Hun yo 18.

Ini an ika du ha nga hi ga yon ha sa kob han usa ka bu lan nga nag ha ‐tag han writ of am pa ro ngan ha ‐be as da ta an Kor te Sup re ma. Had ‐ton Ma yo 3, gin pa bu ran li wat hi ni an pe ti syon han Na tio nal Uni on of Peop le's Law yers. Ha pag bis ta han Court of Appe als ha din Hun yo 6, wa ray ina tu bang nga mga ti nag la ‐was han AFP.

Sam tang, igin pa sar ha ika tu lo nga pag ba sa had ton Hun yo 3 ha Uruu bos nga Ka pu nu ngan an gin ‐pa pa su long nga pro po si syon nga ba la ud pa ra ta gan-pro tek syon an mga tag de pen sa han taw ha non nga ka tu ngod. Bi no tos pa bor ha ba la ud an 183 nga mag ba ra la ud.

Gin-pa ngu na han an pag pa su ‐long han pro po si syon nga ba la ud han mga ti nag la was han Ma ka ba ‐yan bloc ngan ni Rep. Edcel Lag ‐man. Igin ta ta la an han pro po si ‐syon nga pro te hi ran an se gu ri dad han mga tag de pen sa han taw ha ‐non nga ka tu ngod kontra ha mga pa nga bu so ngan pag ta la pas ha ira ka tu ngod.

Kun mai sa sa ba la ud, mag hi hi ‐mo ini han Hu man Rights Defen ‐ders Pro tecti on Com mit tee nga pa ngu ngu na han han Ko mi syo ner han Com mis si on on Hu man Rights ngan unom pa nga membro nga ig ‐noo mi nar han mga or ga ni sa syo n.

Na kag re kord an Ka ra pa tan han pan ma tay ha 697 nga tag de ‐pen sa ha taw ha non nga ka tu ngod ti kang 2001 tub tub 2018.

GINPIRMAHAN HADTON ENERO 10 ni ra Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) Chief of Staff Benja min Mad ri gal Jr. ngan Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP) Chief Oscar Alba yal de an Joint AFP-PNP Cam pa ign Plan "Ka pa na ta ‐gan" 2019-2022 agud pa hug ton an sum pa yan ngan bu li gay han mga pwer sa nga mi li tar ngan pu lis ha kontra-in sur hen si ya ngan kam pan ya nga pan muy ‐poy.

"Kasamukan...," sundan ha paypay 4

Page 4: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

"Balaud militar...," sundan ha paypay 5

"Kasamukan...," tikang ha paypay 3

Ma ra wi an ti nu yo nga pag ba li wa ray ha ira ha pagpla no ngan re ‐konstruk syon han ira syu dad ngan igin pau ma ya ini ha mga lang yaw nga kom pa ni ya ngan mga ka so syo nga kumpra dor. Ta kas na hi ra ha ma la ngan nga pro se so han re ha bi li ‐ta syon ha lu yo han pas pas nga pag ‐tu kod han AFP han usa nga kam ‐po-mi li tar ha sentro han syu dad. Du gang pa hi ra nga na nga las ha pag-nga ra ni ni Du ter te ha ira syu ‐dad nga “sa lag han dru ga” ngan pag pa ha yag nga an gay nga an ka ‐taw han Ma ra nao na la an gu mas tos agud tin du gon an syu dad.

Ga tus-ga tos ka yu kot nga abu so Naa bot ha 800,000 an mga bik ‐

ti ma han pa nga bu so ha taw ha non nga ka tu ngod ha Min da nao nga nai ‐do ku men to han Ka ra pa tan ti kang ig dek la ra an ba la ud mi li tar. Ka la kip din hi an 93 nga ak ti bis ta nga gin pa ‐tay, 136 nga gin-a ten ta ran pa ta ‐yon, 1,400 nga gin-a res to ngan ginpre so, 29,000 nga gin tar hug, gin-gi pit ngan gin ha ras, ngan 423,500 an pwer sa doo nga na pa la ‐yas ha ira mga ko mu ni dad. Na hi re ‐kord li wat han Ka ra pa tan an 4,428 ka so han pag ga mit han mga si bil yan nga imprastruk tu ra pa ra ha mga ope ra syon mi li tar.

Ha ika du ha ka tu ig han ba la ud mi li tar na hi ta bo an mga gra be nga kri men su gad han pag ma sa ker ha pi to nga ka ba tan-u nan ha Pa ti kul han mga sun da lo han AFP ngan an

An pag-im po ner n Du ter te han ba la ud mi li tar had ton Ma yo 23, 2017 usa ha pi na ka da ko ni ya nga ka so han pag-a bu so ha po der. Ha 5-ka bu lan nga pan mom ba ni ya ha Ma ‐ra wi City, kun diin ga tus-ga tos nga si bil yan an na ma tay, ka dam-an mga Ma ra nao, ngan P18 bil yon nga kan ‐ti dad han ira mga prop ye dad nga na hi bang, ma ko kon si de ra ini nga kri men kontra ha ka taw han. Ini, la ‐kip an ekstra hu di syal nga pan ma tay du rot han iya ger ra kontra-dru ga, poy de ig sa la wad ha mga in ter na ‐syu nal nga kor te.

Ka ku ri an han mga Ma ra nao Nga da ya na, wa ray pa gi ha pon

di sen te nga uruk yan an 100,000 nga re si den te han Ma ra wi nga na pa la ‐yas han ig-reyd han AFP an ira syu ‐dad. Si gon ha gin pa ga was nga re ‐port han Inter na tio nal Com mit tee of the Red Cross had ton Ma yo, na ‐ngu ngu koy an mga nag-e bak wet ha mga sentro han ebak wa syo n, ha mga tol da nga tem po rar yo nga uruk yan ngan ha mga ba lay han ira kau rup dan ha iba nga par te han Min da nao, Vi sa yas ngan tub tub ha Luzon. Aa da ha 50,000 an di ri pa gin tu tu gu tan nga bu ma lik, bi san kun tem po rar yo, ha sentro han syu dad—an lu gar nga gin-nga ra nan nga

“Gro und Ze ro” nga gin sentru han gud han mga bom ba han AFP.

Da mo ha mga nag-e bak wet an na hi hia gum han gu tom, sa kit ngan dep re syo n. Ti kang han nag la bay nga tuig, nag lu ya na an pag-a bot han ayu da nga pag ka on ti kang ha mga insti tu syon han cha rity. Li mi ta do ura-u ra an pi nan syal nga ayu da. Na hi re port had ton Ma yo nga P10,000 la an igin distrib wer han Office of the Civil Defen se (OCD) ti ‐kang ha P36.92 mil yon nga do na ‐syon nga na ti rok pa ra ha mga nag-e bak wet. Ti nu yo nga gin pa pa ‐ku ri an han OCD an mga nag-e bak ‐wet ha pag ku ha han pon do pi naa gi han pag bi ni ling han mga do ku men to nga na wa ra ka du ngan han pag ka ‐wa ra han ira mga prop ye dad ngan uruk yan.

Du gang din hi, wa ray pa na hi ta ‐ta bo ha de man da han mga ta ga-Ma ‐ra wi nga nag bi bi ling han ira mga kau rup dan. Tub tub ya na nag hu hu lat pa gi ha pon hi ra ha re sul ta han mga DNA test agud ki lal-on an mga pa ‐tay nga la was han mga igin lu bong na la ha mga ku mon nga lub nga nan. Gin ta tan ti ya han mga aka de mi ko nga aa da ha 2,000-2,500 an na ma ‐tay ha pag reyd han Ma ra wi, hi ra yo ha 1,200 nga tan ti ya han re hi men.

Igin ka ka nga las han mga ta ga-

Du ha ka tu ig na nga na bu bu hi ha ka had lok ngan ka ku ri an an ka taw han ha Min da nao du rot han ba la ud mi li tar ni Rod ri go Du ter te. Wa ray na na tu od

nga igin-im po ner ni ya an ba la ud mi li tar agud pu ka non an hul ga kuno nga te ‐ro ris mo han gru po nga Mau te. Mai ha na ini na buk sas ko mo usa han iya mga pa sis ta nga pi tad agud tu ku ron an wa ray-u lang ngan wa ray ta la an nga pa sis ‐ta nga pag ha ha di ha bug-os nga na sud.

2-ka tu ig nga ba la ud mi li tar, pes te ha ka taw han

gi on, gin ta ta wag ini nga Imple men ta ti on Plan "Ka la sag." Gin pa ngu na han han mi li tar an pag-a ta ke ha mga gin-

aa ku sa ran hi ni nga "ko mu nis ta" ngan mga or ga ni sa syon nga mga "pren te han ko mu nis ta" ku no ha ka bar yu han man o mga syu dad. Mag se ser be na man nga su por ta nga pwer sa an pu lis ha mga ope ra syon pan kom bat han AFP. La bot din hi, an PNP an ma ngu ngu na ha pag-a res to, pag ‐ta num hin mga ebi den sya ngan pag sa la wad hin mga gin-im ben to nga ka so ha mga tar get nga in di bid wal.

Ila rum han "Ka pa na ta gan," an igin pa tu man nga Oplan Sau ron ha is la han Neg ros had ton Di sye mbre 2018- Ene ro 2019. Pap re ho nga mga tak ti ka an gin-ga ga ‐mit ha iba nga par te han na sud.

Ha Mas ba te, igin re port han BHB had ton Ma yo 31 an pan la sur bo han "Ka pa na ta gan" ha mga ba ra ngay han Da li pe, Pa nan-a wan, RM Mag ba lon, Guiom, Ta ber na, Ca ‐ba yu gan, Ca lum pang ngan Ira ya ha bung to han Ca wa ‐yan. Gin ta hus-ta hos han 2nd IB ngan PNP-Mas ba te an mga lu gar ngan gin pi pi rit an mga ka pi tan nga pu mir ma ha mga ka sa ra bu tan nga nag di di ri ha mga mo lup yo nga umu pod ha mga ra li. Pwer sa do nga gin sa kob han mga sun da lo ngan pu lis an mga ba lay ngan gin ka wat an mga per so nal nga ga mit, ka la kip an 90 nga ka ban han hu may, mga ina ta man nga ha yop ngan P11,000 nga ti ni rok han mga mo lup yo.

Page 5: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

"Balaud militar...," tikang ha paypay 4

DIRI MAIKAKALIRONG BISAN han mga ahen sya han gub yer no an ne ga ti bo nga epek to han ba la ud nga TRAIN ha lo kal nga eko no mi ya. Si gon ha pag-a ram han Phi lip ‐pine Insti tu te for Deve lop ment Stu di es had ton Di sye ‐mbre 2018, ne ga ti bo an epek to han bag-o nga bu his ha sek tor han ma nu pak tu ra ngan ha ka mu ta ngan han pi na ‐ka kab las nga pa mil ya nga Pi li pi no.

Igin du du on li wat han usa nga pag-a ram an pag ha li ‐got han sek tor han pag ma nu pak tu ra ngan du gang nga pag gu ti ay han ihap han mga tra ba ho nga na hi hi mo ko mo pan mai ha an nga epek to han mga bag-o nga bu his nga igin pa tok ha kar bon ngan mga pro duk to nga pet rol yo nga gin-ga ga mit nga su ngo ha pro duk syon ngan ha transpor ‐ta syon han mga pro duk to. Pi na kaa pek ta do an gud ti ngan ka sa da ngan-an-ka da ku on nga ne go syo tu ngod ha ka wa ‐ray-ka pas hi ni nga magple te han dag ko nga trak pa ra ha transpor ta syon han ira mga pro duk to. Ha usa pa nga pag-a ram, igin du du on na man han ahen sya nga da ko an naii ban han du gang nga bu his ha pag ka on ngan mga iri ‐nu mon nga may asu kar ha ki ta han pi na ka kab las nga pa ‐

mil ya. Gin kum pir ma han du ha nga pag-a ram an gi da an na

nga kong klu syon han Ibon Foun da ti on nga reg res sive taxa ti on an gin pa pa tu man ila rum han ba la ud nga TRAIN. Ka ru yag sid ngon, da ko an gin-ii ban hi ni ha mga pa mil ya nga hi mu bo an ki ta itan ding ha hi ru hi ta as o ka sa da ngan an ki ta. Ha lu yo ini han kun ta loy ek semp syon ha mga na ‐ki ta han P250,000 ka da tuig. Da mo na man an nag su suk ‐na hi ni nga pa ngu wat la bi na nga ka du ngan han ek semp ‐syon ha per so nal nga ki ta, gin du ga ngan na man an bu his ha pag ka on ngan transpor ta syo n.

Ha tan ti ya han Ibon, na du ga ngan pa an ki ta han mga in di bi dwal nga may hig ta as nga ki ta hin 40% sam tang ti ‐ka da ko an naii ban ha ki ta han ma sa nga anak bal has ha usa ka tu ig nga imple men ta syon han TRAIN. An may ki ta nga ma sob ra P25,000 ka da bu lan na du du ga ngan hin P1,000-P33,000 ka da tuig. Sam tang naii ba nan hin P800 tub tub P4,000 an ki ta han 60% han mga pa mil ya nga na ‐ki ta hin sa dang o mas hi mu bo pa ha ira pa ngi na hang lan.

TRAIN: Reg re si bo nga pag bu his

MEDALYA NGAN PROMOSYON an prem yo ni Du ter te ha iya mga ali pu ‐res ha Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP). Had ton Hun yo 5, gin kum pir ‐ma han Com mis si on on Appo intments (CA) an pro mo syon han 50 nga upi ‐syal han mi li tar nga na ngu na ha mi li ta ri sa syon ngan pa nga bu so ha ka bar ‐yu han. Ini nga mga pro mo syon an pung kay han ka wa ray hus ti sya, si gon Ki lu sang Mag bu bu kid ng Pi li pi nas. Du gu on an ka mot han mga mer se nar yo nga sun da lo ni Du ter te ngan an ka da me dal ya nga igin ha ha tag ha ira du ‐gang nga pan ma tay ha mga mi no ri ya ngan pa rag-u ma.

Ka la kip ha mga gin kum pir ma han CA hi ra Lt. Gen. Fe li mon T. San tos, ku man der han Eas tern Min da nao Com mand, nga tub tub ha pre sen te nag sa sab rag pa han ngir hat ngan mga pa na la pas ha taw ha non nga ka tu ngod ha mga re hi yon han Davao ngan Ca ra ga. Gin-i sa li wat ha rang go hi Maj. Gen. Gil bert Ga pay, ku man der han Sout hern Luzon Com mand, nga umatake ha ko mu ni dad han mga pa rag-u ma ngan mi no ri ya nga Mang yan ha Min do ro ngan Du ma ‐gat ha Quezon. Nan mom ba ini ha Min do ro nga nag re sul ta ha pwer ‐sa do nga ebak wa syon han ha ros 1,000 nga Mang yan ti kang ha ira mga uruk yan ngan pa ka bu hi an.

Du gang pa ha lis ta han han mga ginprem yu han hin pro mo syon hi ra Col. Jo nat han Ga yas, upi syal

ha say war han 3rd ID ngan Brig. Gen. Alber to De so yo han 303rd IBde nga nga du ha na ka ba se ha Neg ros. Res pon sab le an du ha ha wa ray wan tas nga mi li ta ri sa syo n, tortyur ngan ma sa ker ha is la.

Sam tang, igin-a poynt na man had ton Ma yo 27 ko mo he pe han Na tio nal Com mis si on on Indi ge ‐nous Peop les hi had to anay Col. Allen Ca pu yan. Antes hi ni, gin-a ‐poynt li wat hi Ca pu yan ko mo Execu tive Di rector han na tio nal secre ta ri at han Na tio nal Task Force to End Local Com mu nist Armed Conflict.

Pa ra pa ha na ha ta gan pro mo ‐syon an mga upi syal han ba tal yon ngan bri ga da han AFP nga nag la ‐lan sar han mga ope ra syon pa nik ‐tik, say war ngan pwer sa do nga pag pa su ren der han mga si bil yan.

Me dal ya ngan pro mo syon pa ra ha pa sis mo du ha nga pag bom ba ha sim ba han nga Ka to li ko ha Jo lo, nga du ha ha Su lu. Gin-ga mit han AFP nga ra son an “ger ra kontra-te ro ris mo” agud pa pin ta son an mi li ta ri sa syon ha mga ko mu ni dad han mga Mo ro. Tu ngod hi ni, da mo nga Mo ro an na pa pa la yas ha ira mga lu gar, du gang ha gi da an na nga na ngag-e bak wet. Ha sya han nga kwar ter pa la hi ni nga tuig, aa da na ha 16,300 an na hi re kord nga nag-e bak wet tu ngod ha wa ray hu nong nga mga ope ra syon mi li tar.

Ka du ngan han mga ata ke ha mga ko mu ni dad han Mo ro an wa ray wan ‐tas nga pa nga ta ke ha mga ko mu ni ‐dad han Lu mad ngan pa rag-u ma. Par ti ku lar nga tar get han mi li tar an mga eskwe la han nga Lu mad nga gin ‐sentru han han ata ke han AFP. Ha nag la bay nga du ha ka tu ig, igin pa ‐ser ra han pa sis ta nga re hi men an 79 nga es koy la han nga may 2,782 nga mag tu rut do ngan es tud yan te. Tu lo nga mga es tud yan te hi ni an gin pa tay han mga sun da lo ngan pa ra mi li tar. Pir mi han na man nga na ne ne li ka do an mga eskwe la han nga na tin dog pa ngan na da la gan na la du rot han kai ‐sog han mga ko mu ni dad ngan su por ‐ta han mag ka la in-la in nga sek tor ha ira.

Page 6: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

Pautang han ADB: Dugang nga paghugot han kontrol han mga langyawanon ha K-12

Lang yaw nga kontrol ha K-12 Ti kang han sya han nga ig sa ba ‐

la ud an K-12 had ton 2013 su bay ha re ko men da syon han World Bank (WB), an pag pa tu man hi ni hu got nga igin ku kum pas ngan gin ko ‐kontrol han ADB (Ja pan) ngan WB (US) pi naa gi han mga pau tang.

An bag-o nga pau tang han ADB gin ta wag nga Secon dary Educa ti on Sup port Prog ram amo an pag pa da ‐yon han na hiu na nga $300 mil yon nga pau tang nga Se ni or High Scho ol (SHS) Sup port Prog ram (2014-2020).

Na ka ba la yan an pag ha tag pon ‐do ha pag tu man han gub yer no han Pi li pi nas ha mga igin ta la an nga tar ‐get han ADB. Ka la kip din hi an pag-a yad han ku ri ku lum han SHS, ka la ‐kip an Technical Voca tio nal and Live li ho od, agud hi mu on nga mas ma ben ta an ku sog-pagtra ba ho han mga naggrad war ha lo kal ngan pan ‐ka li bu tan nga mer ka do ha pagtra ‐ba ho.

Igin du du so hi ni nga pa kus gon an ka hi ba ru an ha Ma te ma ti ka, Si ‐yen sya ngan Ingles agud pa hi tas-on an is kor han mga es tud yan te han SHS ha Na tio nal Achieve ment Test ngan ha na tio nal cer tifica te as ‐sessment pa ra ha mga nag ku ha han kur so nga tek ni kal-bo ka syu nal.

Par ti ku lar nga ha ha mi son an trey ning ha mga is pes ya li sa syon nga mag ha ha tag hin kaan da man ha mga tra ba ho ha ag ri-fis hery, pan lu to, infor ma ti on techno logy, wel ding, mga ser bi syo nga may ka la bu tan ha da gat ngan iba pa. Ini nga mga kur ‐so an prin si pal nga ki na hang la non ha Ja pan, Ca na da, mga na sud ha Middle East ngan US.

Du gang pa din hi, mag hi hi mo li ‐wat hin mga trey ning pa ra ha mga pam pub li ko nga mag tu rut do nga mag tu tut do ha mga is pe sya li sa do nga to pi ko.

Pi naa gi han pau tang, igin ta ta ‐la an li wat han ADB nga mag-a lu ta ‐ga hin $1.55 bil yon ya na nga 2019-2023 (ti kang ha $1.52 had ton 2014-2019) pa ra ha Educa ti on Service Contracting ngan SHS Voucher System nga mag po pon do ha mga pri ba do nga es koy la han nga ma ka ra wat han mga es tud yan te nga di ri akos isa kob ha mga pam pub li ko nga es koy la han. Mga prog ra ma ini nga igin di sen yo ba sar ha prin sip yo han Pub lic-Priva te-Partnership (PPP) ha sek tor han edu ka syo n. Igin ta ta la an na man han na hiu na nga pau tang nga isa kob tub tub 40% ya na nga 2019 an por sye nto han mga es tud yan te nga nag-een rol ha mga pri ba do nga hayskul ti kang 20% had ton 2012.

Du gang pa din hi, gin-oob li gar li wat han bag-o nga pau tang an gub yer no nga mag-a lu ta ga han $2.92 bil yon pa ra ha pag tin dog han

mga pa si li dad ha edu ka syon su gad han mga klas rum, la bo ra tor yo, ngan mga workshop ila rum han mga kontra ta nga PPP. Dob le ini ha igin ‐dik ta hi ni nga $1.42 bil yon ila rum han na hiu na nga pau tang.

Trey ning ga mit an pon do han ka ‐taw han

Kun ta loy gin pa pa hi ta as han bag-o nga re por ma han ADB an ka ‐li dad han mga maggrad war ha Gra ‐de 12. Kun di ha aktwal, igin su su bay la han ADB an ira trey ning pa ra ha par ti ku lar nga mga pa ngi na hang lan han mga lang yaw nga kom pa ni ya. Agud ini du gang pa nga ma pu ga an ira ku sog pagtra ba ho nga di ri na na gas tos pa ra ha ira trey ning an mga pri ba do nga kom pa ni ya. Ha ya ‐na, ha ros mga lo kal nga kom pa ni ya ha pag ka on (Jol li bee, Chow king ngan iba pa) ngan mga lo kal nga gub yer no an na ka ra wat han mga grad wa do han SHS. Bi san had ton wa ray pa SHS, na ka ra wat na ini hin mga grad weyt ha hayskul nga 18-an yos.

An ka taw han Pi li pi no, pi naa gi han bad yet ha se kun dar yo nga edu ‐ka syo n, an nag po pon do pa ra ha trey ning han mga tra ba ha dor han mga lang yaw nga kom pa ni ya. Ha nag la bay nga du ha ka tu ig, nag bu ‐hos hin bil yun-bil yon nga pon do an

Du gang nga gin pa hu got han Asi an Deve lop ment Bank (ADB) an kontrol hi ‐ni ha pag pa tu man han prog ra ma nga K-12. Ha din Ma yo, gin pir ma han

han ADB ngan han re hi men Du ter te an Secon dary Educa ti on Sup port Prog ‐ram, usa nga ka sa ra bu tan ha pau tang nga nag ka kan ti dad hin $300 mil yon. Par ti ku lar nga ka tu yua nan han prog ra ma nga du gang pa nga “pi nu hon” an ku ri ku lum han K-12 su bay ha ka dag mi tan nga pa ngi na hang lan han mga ka pi ‐ta lis ta. Pi naa gi hi ni nga pau tan, igin di dik ta han ADB an mga pi tad ngan prog ‐ra ma nga ipa pa tu man ila rum han K to 12 ti kang 2019 tub tub 2023.

Page 7: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

Pi ket atu ba ngan han CHEd, gin da ra hug es ta do pa ra ha prog ra ma. Pa ra ha 2018, nag-a lu ta ga ini hin di ri ma me nos ha P7.1 bil yon pa ra ha imprastruk tu ra ngan pag tut do ha mga pam pub li ko nga hayskul sam tang P20 bil yon an igin pa sa hi ni ha mga pri ba do nga es koy la ‐han ko mo “sub sid yo” ha mga es ‐tud yan te nga di ri akos ka raw ton han mga pam pub li ko nga es koy la ‐han. Da ko nga par te han pon do ha pam pub li ko nga hayskul an pa ra ha tek ni kal-bo ka syu nal nga trey ning.

Ga was pa ini ha lahos P100,000/es tud yan te nga gin-gas tos han mga kag-a nak pa ra ha ha 2-ka tu ig nga du gang nga pag-a ram ha pam pub li ko nga hayskul ngan ma sob ra P200,000/es tud ‐yan te kun pri ba do an es koy la ‐han.

Ba ra to kun di di ri ma ba lig ya nga ku sog-pagtra ba ho

Had ton 2018 naggrad war an pi na ka sya han nga bats han Gra de 12 ila rum han prog ra ma nga K to 12. Aa da ha 1.25 mil yon nga ka ‐ba tan-u nan Pi li pi no an naggrad ‐war ngan nag la um nga ma ka ku ha ha gi la yon han tra ba ho. Traynta y noy be ka por sye nto ha ira an nag ‐hu man han Technical-Voca tio nal-Live li ho od track.

Suk wa hi ha igin sa ad han prog ra ma, mis mo an mga ne go ‐sya nte ha pa ngu ngu na han Phi ‐lip pi ne Cham ber of Com merce and Industry (PCCI) an nag pa ha ‐yag han ka ba ra ka nga di ri an dam ha tra ba ho an mga naggrad war.

Si gon ha PCCI, di ri sa dang an 80 kao ras nga imer syon ha tra ba ‐ho ko mo mi ni mum nga ihap han oras agud ma gin an dam ha tra ba ‐ho an mga bag-o nga grad war. Su gad li wat, du ha ha na pu lo nga nag-eemple yo la an an dam ku ma ‐ra wat han mga naggrad war ha SHS. Ha pre sen te, du ha nga bats na han Gra de 12 an naggrad war ha ba la yan hi ni nga ku ri ku lum. Ha ut ro nga pag-ab re han kla se ya na nga hun yo, gin ta tan ti ya nga aa da ha tu lo ka mil yon an ihap han mga ma sa kob ha SHS.

MADARAHUG NGA GINBUNGKAG han mga pu lis an igin lan sar nga pro tes ta han mga ka ba tan-u nan ha Com mis si on on Hig her Educa ti on (CHEd) had ton Ma yo 30. Gin ku kun de nar had to han gru po an de si syon han Kor te Sup re ma ha CHEd Me mo No. 20.

Gin suk na ni Daryl Ba bay do, na ‐syu nal nga tsir man han Col le ge Edi ‐tors' Guild of the Phi lip pi nes hi CHEd Com mis sio ner Pros pe ro de Ve ra ha igin pa ga was hi ni nga pa ha ‐yag nga nag da da yaw ha de si syon han Kor te Sup re ma ka sum pay han konsti tu syu na li dad han CHEd Me mo No. 20 nga nag ta tang gal ha Fi li pi no ngan Pa ni ti kan ko mo mga to pi ko ha ko le hi yo. Si gon kan Ba bay do, an pag-ap ru ba ha na se ring nga me mo mag pa pag ra be la ha ko mer sya li sa ‐do ngan ma ki-lang yaw nga or yen ‐ta syon han edu ka syon ha na sud.

Gin suk na na man ni Rep. Sa rah Ela go han Ka ba taaan Partylist an du ha nga na wong han ad mi nistra ‐syon Du ter te ngan han CHEd. La bot ha me mo ha Fi li pi no gin pa pas pa san li wat an pag sa ba la ud han man da ‐tory Re served Officers Trai ning Corps (ROTC) ha se ni or high school. Ma ka ri ma di ma an du ha nga na wong han re hi men: se ring ni ra igin du du so ku no an man da tory ROTC pa ra ha na syu na lis mo, kun di ta tang ga lon na man ni ra an pag-a ram han aton leng gwa he, du gang pa ni Ela go.

Sam tang, nag ti rok ha Men dio la an mag ka la in-la in nga prog re si bo nga gru po han ka ba tan-u nan ngan mag tu rut do ha pag-ab re han kla se ha din Hun yo 3 agud bay-u gon an re hi men US-Du ter te ha nag ti ti kag ‐ra be nga ka mu ta ngan han edu ka ‐syon ha na sud.

"Gin ku kun de nar na mon an ata ‐ke ni Du ter te di ri la ha ka tu ngod ha edu ka syo n, su gad li wat an ata ke hi ‐ni ha aton iden ti dad, so be ra ni ya ngan ka tu ngod. Pa pas-a non han

mga ka ba tan-u nan ngan ka taw han an ut ro nga pag hi ta as han mat ri ku ‐la ngan iba pa nga ka ba ray dan ha es koy la, pag pa pa da yon han prog ra ‐ma nga K to 12, ngan mga re por ma su gad han man da tory ROTC ngan an CHEd Me mo ran dum No. 20," si ‐gon kan Raoul Ma nu el, na syu nal nga ta ga pag ya kan han Na tio nal Uni on of Stu dents of the Phi lip ‐pines.

“Gin-ga ga mit na gud han re hi ‐men Du ter te an aton lenggwahe ngan iden ti dad agud du gang pa nga ihi mu lag an ka ba tan-u nan nga Pi li ‐pi no ha ira ri ko nga ka say sa yan, ti ‐nu od nga iden ti dad, ngan kri ti kal nga pag pin sar,” se ring na man ni Ka ra Le ni na Tag gaoa han Lea gue of Fi li pi no Stu dents.

Na na na wa gan an Ka ba ta an Partylist ha nga ta nan nga ka ba tan-u nan nga Pi li pi no nga ma nin du gan kontra ha mga ata ke ha edu ka syon ngan mga de mok ra ti ko nga ka tu ‐ngod.

"Ki na hang lan na ton iha tag an nga ta nan agud de pen sa han an na ‐sud ha pag-a ta ke ngan ata ke nga gin pa pa ngu na han han pre sen te nga re hi men. Ki na hang lan na ton de pen ‐sa han an aton na syu nal nga leng ‐gwa he, ngan iden ti dad ti kang ha pag ka pa ra, an aton so be ra ni ya ti ‐kang ha pa na na kop ngan pag-ung ‐baw ha mer ka do han mga da yu han, ngan aton edu ka syon ti kang ha du ‐gang nga ko mer sya li sa syo n. Pa da ‐yon ki ta nga mag ban tay agyd se gu ‐ru hon an aton ka tu ngod ngan ka ‐bub wa son!” pag hu man ni Ela go.

Page 8: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

DOLE-Re gi on VI Baco lod. Had ton Hun yo 2 ha Ba ra ngay

Bu nga, Tanza, Cavi te, gin pu sil tub ‐tub ma ma tay han mga di ri ki la la nga ar ma do nga ka la la kin-an hi Den nis Seque na sam tang na ka da ha usa nga mi ting kau pod an mga tra ba ha ‐dor. Bi se pre si den te hi Seque na han Par ti do Mang ga ga wa ha na se ring nga pru bin sya.

Ha Bu tu an City, gin pan mu sil tub tub ma ma tay han gin ta ta ha pan nga mga ele men to han AFP hi Esther Be to nio had ton Hun yo 2, da ‐pit alas-6:30 han gab-i ha Sit yo Lan ding, Ba ra ngay Tu ngao. Na ka ‐ang kas ha mo tor sik lo han iya asa wa hi Be to nio ti kang pag-a log han tu big han dau pon ngan pan mu si lon han mga kri mi nal. Na ka tal was ha kri men an iya asa wa. Akti bo nga kaa pi han Unyon sa Mag-uu ma sa Agu san del Nor te (UMAN) hi Be to nio ngan mai ‐ha na nga gin mi min ta ran nga membro han Ba gong Huk bong Ba ‐yan (BHB) ngan pi rit nga gin pa pa ‐su ren der han mi li tar. Mau pay li wat nga li der hi Be to nio ha ira lu gar.

Su bay ha im bes ti ga syon han BHB-Agu san del Nor te, di ni ret so an mo tor sik lo han mga kri mi nal ha kam po han mi li tar ha ka sa pit nga ba ra ngay han Lo wer Olave.

Ki na bu wa san da pit alas-6 han gab-i ha Pu rok 6 ha pa re ho nga ba ‐ra ngay, gin pu sil tub tub ma ma tay hi Eddie Ver soza, membro li wat han UMAN.

MAKANGARALAS NGAN DIRI ma ka ta du ngan. Ini an na gin pa ha yag han Ka ra pa tan ha sen ten sya han San Ma teo Rizal Re gio nal Tri al Court Branch 76 ha hi ni mu-hi mo nga ka so nga il le gal pos ses si on of fi re arms kontra ha un yo nis ta nga hi Marklen Maojo B. Ma ga had ton Hun yo 3. Sob ra an pag ka dis ma ya han pa mil ya ni Ma ga ha di ri ma ku ru-ka ra wat nga sen ten sya han kor te.

Maa tu bang ha 8-ka tu ig nga kap ri su han hi Ma ga. Ha pre sen te pri so hi ya ha Met ro Ma ni la District Jail 4 ha Camp Ba gong Di wa, Bicu tan, Ta ‐gu ig City. Na ka ta la an hi ya ig bal hin ha New Bi li bid Pri son ha Mun tin lu pa. May gin ka kaa tu bang li wat hi ya nga hi ni mu-hi mo nga ka so han pag pa tay ha Agu san del Nor te, ha lu gar nga di ri pa ni ya na ka kad tu an.

Gin-a res to hi Ma ga had ton Peb re ro 22, 2018 hi ra ni ha iya ba lay ha San Ma teo, Rizal. Ki la la do hi ya nga or ga ni sa dor han Pis ton.

Orga ni sa dor han un yon, gin sen ten sya han

4 nga pa rag-u ma, gin-a res to ha Min do ro

Upat nga pa rag-u ma han Sit yo Pu sog, Ba ra ngay Bri ga da, Sab la yan, Occi ‐den tal Min do ro an ili gal nga gin-a res to han mga sun da lo had ton Ma yo

23. Gin ta hu ban han mga sun da lo an ma ta ngan gin-in te ro ga an mga pa rag-u ‐ma nga hi ra Raul Iba nez, No noy Obseqha, Boy na Mi li tar ngan Die go Pa nas. Gin da ra hi ra Iba nez ngan Obseqha ha kam po han mga sun da lo ha Ba ra ngay Bur gos.

Ha La gu na, gin pu sil tub tub ma ‐ma tay han mga membro han Phi lip ‐pi ne Na tio nal Po lice (PNP)-Ca la ‐barzon hi Chris top her Esa bia ha Ba ‐ra ngay Pal ma 2, Ala mi nos had ton Ma yo 26. Da ti nga membro hi Esa bia han BHB-Rizal had ton 2004. Mai ha na hi ya nga wa ray sum pay ha BHB.

Ma da ra hug nga de mo li syo n.. Ma da ra hug nga gin de mo lis han gin ‐tig-ob nga ope ra syon han mga ele ‐men to han PNP ngan Phi lip pi ne Ma ‐ri nes had ton Abril 24 ka bab la yan ha Sit yo Racat, Ba ra ngay Ra pu li, Sta. Ana, Ca ga yan. Ili gal nga gin-a res to an 16 nga mo lup yo, ka dam-an ba ‐ba ye.

Sob ra 30 ka tu ig na nga na ngi ‐ngis tar an mga re si den te ha lu gar. An tu na nga gin ti tin du gan han mga ba lay gin lu lu pot han Ca dil land, Inc., usa nga de be lo per han tu na. Had ton sya han nga par te han Abril nag kaa ‐da li wat hin ma da ra hug nga de mo li ‐syon ha lu gar. Ma di nau gon ini nga na pug ngan han pag kau ru sa han mga re si den te.

Ka hu man han li ma kaad law nga war ning ti kang ha DENR, ili gal nga gin de mo lis an unom nga ba lay han mga kab las nga pa rag-u ma ha Sit yo La gu is, Sin dun Ba ya bo, Ila gan City had ton Ma yo 29.

Nag sa ad an mga ti nag la was han DPWH, DENR ngan City Engi nee ring De partment nga ig hu hu nong anay an de mo li syon tub tub nga wa ray da ya lo go giu tan han mga re si den te ngan gu ber na dor. Kun di han si nu ‐nod nga ad law, gin wa kay an 10 nga ba lay ngan mai san han mga pa rag-u ma.

Ha Bu kid non, gin-a res to han Cri mi nal Inves ti ga ti on and De tecti ‐on Gro up (CIDG) an upat nga membro han Ka li pu nan ng Da ma ‐yang Ma hi hi rap (Ka da may)-Bu kid ‐non. Alas-9 han aga han dak pon hi ‐ra Randy Mon til la no, Jes sel Mon til ‐

la no,Chris ti ne Ara Mon til la no ngan Wilfre do Da rap. Na ka bu tang ha ira man dam yen to de ares to an hi ni mu-hi mo nga ka so han aten tar nga pag pa tay nga may pet sa nga Abril 14, 2018.

Tang ga lay ha PEPMACO. Ili ‐gal nga gin tang gal an 20 nga tra ‐ba ha dor ngan tsir man han PEPMACO Wor kers Uni on had ton Hun yo 3. Du ha ha mga tra ba ha dor an gin pa dad-an han war ning tu ‐ngod ha pag tam bong ha usa nga asembli ya kontra ha kom pa ni ya. Had ton Hun yo 4, nag sa la wad han No tice of Stri ke an un yon han PEPMACO.

Na hiaa gum hin gra be nga pan-gi gi pit an mga tra ba ha dor ka hu ‐man hi ra mag tu kod han un yon had ton Ene ro. Sus ru nod nga gin ‐tang gal an 37 nga tra ba ha dor ngan upat nga li der han un yon.

Sam tang, mai ha na nga gin-aan tos han mga tra ba ha dor han IQOR Baco lod an di ri ma ka ta wo nga ober taym ngan pag pat ra ba ho ha ira hin 10 kao ras ka da ad law. Had ton Ma yo 29, upod an mga ti ‐nag la was han BPO Industry Emplo ‐ye es' Net work (BIEN) Baco lod, igin da ngop han mga tra ba ha dor an ira ka mu ta ngan ha upi si na han

Page 9: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

MAS GRABE NGA pag-am yen ‐da ha Hu man Secu rity Act (HSA) o Anti-Ter ror Law ngan Man da tory ROTC ha Se ni or High Scho ol an gin da dag mit nga mai sa ba la ud han re hi men Du ter te an tes ma hu man an ika-17 nga Kong gre so. Ha pag ‐sa kob na man han ika-18 nga Kong gre so nga do mi na do han mga ali pu res ni Du ter te, igin-aan dam na gi ha pon an ba la ud pa ra ha Man da tory Mi li tary Service.

Gin lu lu bog han pro po si syon nga pag ba bag-o ha HSA an de pi ‐ni syon han te ro ris mo. Ha simple nga pag sus pet sa pa la, poy de tik ‐ti kan, ares tu hon, ngan pri su hon hin du ha ka se ma na an hin-o man. Tu ngod kay gin pa hi lu ag an ka ru ‐yag sid ngon, bi san an mga ra li ngan wel ga poy de ikun si de ra nga "te ro ris mo." Tuig 2007 han ti pa ‐han han mga de mok ra ti ko nga sek tor ini nga de li ka do nga pro bi ‐syo n.

Sam tang, gin di di nag mit li wat nga ig ba lik an ROTC o pag-ob li gar ha mga es tud yan te nga mag pai la ‐rum ha trey ning mi li tar. Du gang hi ni nga pa ku kus gon an do mi na ‐syon han mi li tar ha mag ka la in-la in nga as pe to han pan ka ti ling ban nga ki na bu hi, ka la kip an pag hur ‐ma ha ka ba tan-u nan. Igin si si nuk ‐sok hi ni an mi li ta ris ta nga pa ‐nan-aw ha ka ba tan-u nan agud hur ma on an pa gin ma si nug ta non.

An ka tu yua nan gud la han pag pa dag mit han pag pa sar hi ni nga ba la ud amo an pag puy poy ha nag ku ku ri ngan na nga nga las nga ka taw han ngan ig pa lay pa kay an po der pa ra ha pag tu tu kod han iya dik ta du ra.

Kontra-en do. Nag wel ga an mga tra ba ha dor han Za gu Foods Cor ‐po ra ti on had ton Hun yo 6 ha atu ‐ba ngan han upi si na han kom pa ni ‐ya ha Ba ra ngay Ka pi tol yo, Pa sig City. Igin pa pa kig bi sog han mga wel gis ta an en do ngan di ri-pag ha ‐tag hin sa dang nga be ne pi syo han kom pa ni ya. Sus ru nod li wat an pan hul ga han kom pa ni ya kontra ha un yon.

Ba la ud han pa sis mo, igin ra rat sa da

GINDAYAW HAN NATIONAL Uni on of Jour na lists of the Phi lip pi nes (NUJP) an ma ba ya ni hon nga pag kau ru sa han mga membro han Ca ga yan de Oro Press Club agud tang ga lon an istri mer nga nag-nga nga ran ha NUJP ngan iba pa nga gru po ko mo mga “te ro ris ta” had ton Ma yo 28. Igin ta kod an istri mer ha na tad han Press Free dom Mo nu ment ha Vicen te de La ra Park, Ca ga yan de Oro kun diin mag se se leb rar an mga membro han mid ya han Press Free dom Week. Ko mo pro tes ta, gin su nog ni ra an istri mer.

Ha ka sum pay nga ba li ta, igin ba su ra han Sang gu ni ang Pan lun sod (SP) han Iloi lo City had ton Ma yo 23 an pro po si syon ni Iloi lo City Po lice Di rector Lt. Col. Mar tin Defen sor nga idek la ra an Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas ngan Ba gong Huk bong Ba yan nga “per so na non gra ta” o di ri ma ku ru ka ra wat ha Iloi lo City. Wa ray bi san usa nga ka ga wad han SP an nag su por ta ha pro po si syo n.

Si gon kan SP Flo or Lea der Pla ri del Nava, di ri ni ya main tin di han kun kay ano igin pi pi rit han pu li sya nga idek la ra nga “per so na non gra ta” an na se ring nga re bel de nga gru po tu ngod kay wa ray man lo kal nga ba la ud nga nag de dek ‐la ra nga mga “te ro ris ta nga or ga ni sa syo n” an PKP ngan BHB.

Ma ma ra ha yag han CDO, gin-a tu han an Red-tag ging

Pan ring gal han mga ope ra syon ala-Oplan Sau ron, sam wak ha bug-os nga na sud

PADAYON AN PAGLALANSAR han mga ope ra syon nga Oplan Sau ron nga ti po, kun diin gin-aa ta ke ngan gin sa sa kop han mga sun da lo ngan pu lis an bu ru bug-os nga mga ba ra ngay agud ngir ha ton, puy pu yon ngan da ra hu gon an mga mo ‐lup yo.

Ha Mas ba te, wa lo nga ba ra ngay an gin sa kop han mga sun da lo han 2nd IB ngan Mi li tary Intel li gence Com pany ngan mga pu lis ti kang ha ‐din ur hi nga se ma na han Ma yo. (Ki ‐ta on an de tal ye ha pay pay 4.) Ha Ba ra ngay Da li pe, ili gal nga gin-a res ‐to an 11 nga mo lup yo.

Ha North Co ta ba to, nag kam po na man an mga ele men to han 73rd IB ha ka bab la yan ha Sit yo Ban ta an, Ba ra ngay Ba gum ba yan, Mag pet had ton Ma yo 28.

Ha Davao Ori en tal, gin kam pu ‐han han mga sun da lo han 67th IB an mga ka ba la yan ngan sing ba han ha mga ba ra ngay han Bin bon do ngan Ma han-ub, ha bung to han Ba ga nga had ton May 27-29.

Ha usa nga asembli ya, igin pa ha ‐yag han mga kag-a nak an ira ka ba ‐ra ka ngan ka had lok tu ngod kay pwer sa do hi ra nga gin pa pa pir ma hin mga do ku men to agud di ri pa sud lon an ira mga anak ha mga es koy la han nga pan ko mu ni dad. Gin hul ga li wat

hi ra nga hi hi ka wan han 4Ps kun di ri ma su nod.

Sam tang, had ton Ma yo 18, gin-a ta ke han mga pa ra mi li tar nga Ala ‐ma ra, kau pod an mga sun da lo nga na ka si bil yan, ang UCCP Ha ran ha Davao City kun diin tem po rar yo nga na ngu ngu koy an mga pa rag-u ma nga Lu mad ti kang ha Ta lai ngod, Davao del Nor te.

Pwer sa do ni ra nga gin ku ha an 31 ngan igin sa kay ha usa nga trak ngan gin pa ga was nga “i nes ka po.” Gin ka ka ba rak-an han gru po nga Pa ‐sa ka nga ta tar hu gon an 31 agud ga ‐mi ton han mi li tar ngan pu lis kontra ha mga nag-e bak wet.

Ha Neg ros Ori en tal, ili gal nga gin-a res to han mga sun da lo hi Jie sel Cas tin han gru po nga Anak ba yan- Neg ros had ton Ma yo 24 ha Sia ton. Gin pa pa ga was han mi li tar nga “sumurender” hi Cas tin kun di di ri hi ya iginpapakita han mga sun da lo.

Page 10: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

SERYE HAN MGA ar ma do nga ak syon an igin lan sar han Peop le's Li be ra ‐ti on Gue ril la Army (PLGA) nga gin pa pa mu nu an han Com mu nist Party of India (Maoist) ti kang Ma yo tub tub sya han nga se ma na han Hun yo. Ka ‐hu man ini pa ta yon hi ra Ram ko Na ro te, membro han CPI-Maoist ngan Shil pa Dhurva, usa nga ge ril ya, had ton Abril 27 ha Gun dur wa hi.

Gin ta tan ti ya nga naa bot ha 79 an kas wal ti nga sun da lo ngan pu lis hi ni nga mga ata ke. Na hi ta bo an mga ar ma do nga ag way ha Gadchi rol li, ha re hi yon han Jarkhand, ha Ma ha rashtra, ngan Chhat tis garh.

Ka la kip ha mga gin san ta do han PLGA an mga sun da lo han 209th Com man do Bat ta li on for Re so lu te Acti on (COBRA), usa nga tim nga nag-iis pe sya li sa ha kontra-Maois ta nga mga ope ra syo n.

Gin-a ta ke ngan gin ka ti nan han 40 nga ma nga ra way han PLGA an bung to han Ti mur pal li ha distri to han Mal ka ngi ri ha Odis ha had ton Ma ‐yo 19. Na per di han PLGA an hedkwar ter han lo kal nga gub yer no. Gin ‐pa tu man an ak syo nn ko mo pag suk na ha kontra-mi no ri ya nga mga ak ti ‐bi dad ngan mga pe ke ngan hi ni mu-hi mo nga engkwentro han mga sun ‐da lo ha lu gar.

Ha Gadchi rol li, gin pa bu to han PLGA an du ha nga bo de ga ngan usa nga pampro duk syon nga instru men to nga nag du rot han pa ra li sa syon ha pro duk syon ha distri to had ton Ma yo 20.

Igin pa pa ki ta hi ni nga mga ak syon nga de ter mi na do an PLGA ngan CPI-Maoist ha di ru di ret so nga pag su long han ger ra han ka taw han ha India.

Ser ye han ar ma do nga ak syo n, igin lan sar han CPI-Maoist

NAGLANSAR HADTON MAYO 25 an Jeu nes Revo lu ti on nai res (Ka ‐ba tan-u nan nga Re bo lu syu nar yo) ha France han usa nga mi ting-pag-a ‐ram hiu nong ha re bo lu syon Pi li pi no nga gin pa pa mu nu an han Par ti do Ko mu nis ta han Pi li pi nas. Gin tam bu ‐ngan ini han iba pa nga mga re bo lu ‐syu nar yo nga or ga ni sa syon ngan kontra-pa sis ta ha ira lo ka li dad. Gin ‐ta la kay ni ra an ka giu san pag ta tal ‐was ha Pi li pi nas, par ti ku lar an ar ‐ma do nga pag-a to han ka taw han.

Sam tang, nag kaa da han ta la ka ‐yan had ton Abril 19 hiu nong ha ger ‐ra han ka taw han ha India ngan ha Pi li pi nas. Ka par te ini han mga ak ti ‐bi dad pa ra ha Se ma na han pag-a to ha Imper ya lis mo.

La bot ha pag pa ha yag han su ‐por ta, igin pa na wa gan han mga nag ‐ti rok an gi la yon nga pag pa ga was kan Pro pe sor GN Sai ba ba ngan nga ‐ta nan nga mga pri so pu li ti kal ha India ngan iba pa nga da pit han ka ‐li bu tan. Na na wa gan li wat hi ra nga ipa hu nong an he no sid yo nga ope ra ‐syon nga "Gre en Hunt" ha India.

Re bo lu syon Pi li pi no, gin ta la kay ha France

Igi n-ga was han OLC an re ‐port had to pa nga Mar so hi ni nga tuig kun di gin-u lang hi ni han mga abo ga do ni Trump. Igin sub ‐mi ter ini ha Kong gre so han US had ton Abril ngan had ton Ma yo la igin sa pub li ko an re dacted (o may na ka ta go nga mga teksto) nga ber syon hi ni. Ha ad law nga gumawas an re port, igin di wa ra

ni Trump an aku sa syon nga na kig ‐bu li gay hi ya ha usa nga lang yaw nga gub yer ‐

no agud mag da ug,

ngan gin se ring nga wa ray hi ya

ka la bu tan ha pa ngin la bot

han Rus sia.

Igin de tal ye han re port an hi lua ‐gan ngan sis te ma ti ko nga pa ngam ‐pan ya ha social me dia han Inter net Re se arch Agency, usa nga kom pa ni ya nga Rus si an, pa ra kan Trump ngan hu got nga sum pay hi ni ha mga is pe ‐sya lis ta ngan ta ga pag yakan ni Trump. Igin buk sas li wat han re port an mga ata ke han mga Rus si an hacker ha ka la ban ni Trump nga hi Hil lary Clin ton ngan pag pa sa ro han mga sen si ti ‐bo ngan ma ka ‐hi ri bang nga im por ma syon nga gin-ga mit han kam po ni Trump ha kam pan ya.

Bi san kun di ri na pa ma tud-an han re port nga may kon sa ‐bu hay giu tan ni Trump ngan han Rus sia, igin re port hi ni an ser ye han mga mi ting giu tan han mga upi syal han kam pan ya ni Trump ngan mga in di bid wal han gub yer no nga Rus sia ha pa na hon han kam pan ya. Ka la kip din hi an pau ru ut ro nga pa kig ki ta han uma gad ni Trump nga hi Ja red Kushner. Hi Kushner usa nga “is pe ‐syal nga tag sag don” ya na han ad mi ‐nistra syon Trump. Ha pa na hon han 2-ka tu ig nga im bes ti ga syon han OLC, pau ru ut ro li wat nga nag bu wa ngan nag-u lang an mga ta wu han ni Trump.

Ha pag ga was han re port, nag pa ‐ha yag an he pe han OLC nga hi Ro bert Muel ler nga an nag-uu sa han nga ra ‐son kun kay ano nga di ri gin ka ka su ‐han hi Trump tu ngod kay igin di di ri han konsti tu syon an pag bis ta ha na ‐ling kod nga pre si den te. Su gad pa man, da mo an na tu od nga poy de ga mi ton nga ebi den sya ha usa nga im ‐peachment an na se ring nga re port.

NAGTITIKAKUSOG AN PANAWAGAN NGA im peachment o pag pa tal sik kan Do nald Trump ko mo pre si den te han US. Ka hu man ini mai sa pub li ko had ton Ma yo 30 han Office of the Le gal Coun sel (OLC) an re port han im bes ti ga syon hi ni ha pa ngin la bot han Rus sia ha 2016 nga pre si den syal nga elek syo n.

Pa na wa gan nga tang ga lon hi Trump ha pwes to, nag ku ku sog

Page 11: Ibuksas ngan atuhan an dunot ngan pakuri nga … › wp-content › uploads › 2019 › 06 › 20190607wa.pdfNP an nalingkod nga presidente hini nga hi Vicente Sotto. Suportado hiya

“Brexit” ngan an kri sis nga nag ri ring gal ha UKNag lu lu ha nga igin-a nun syo ni The re sa May had ton Ma yo 24 nga ma lu sad

hi ya ha po der ko mo pi nu no nga mi nistro (PM) han Uni ted King dom (UK) ka hu ‐man han tu lo ka be ses hi ya nga ma pak yas nga ma kag bug-os hhanin usa nga ka sa ra bu tan ka sum pay ha pag ga was han na sud ha Eu ro pe an Uni on (EU) ha pro se so nga gin ta wag nga “Brexit.” Had to pa nga Mar so an gay gu mi kan an UK ha EU kun di wa ray ini ka da yon tu ngod han di ri pag ka sa ra bot han mga mag ba ra la ud han UK ha iginplas tar ni May nga ka sa ra bu tan pa ra ha hap say nga pag ga was han UK. Ano an Brexit?

Gin pa ha li pot nga du ha nga pu ‐long—Bri ta in + exit (ga was) = “Brexit” o o an nga ran nga gu ma was an UK o Bri ta in ko mo membro nga na sud han pan-e ko no mi ya nga blo ke nga Eu ro pe an Uni on. Gin pa lu taw ini had ton 2013 ni PM David Ca me ron ha usa nga na syu nal nga re pe ren ‐dum agud hul-os nga sol ba ron an ka ru ka yak non– ma ka kau pay ba o di ‐ri ha Bri ta in an pa gin kaa pi han EU. Ha tan ti ya ni Ca me ron pi naa gi hi ni nga rep ren dum ma re ren da han ni ya an gra be nga kontra-Eu ro pe nga pa ‐nin du gan han iya ka par ti do ha Con ‐serva tive Party ngan ha su gad ma ‐gin hapsay an iya pa mu mu no ha na ‐sud nga lu bong ha pan-e ko no mi ya nga kri sis.

Du ha an gin pi li an han mga Bri ton—“Re ma in or Leave” (mag pa bi lin o gu mi kan) ha EU.

Ura-u ra nga nag sa rig hi Ca me ‐ron nga mag da da ug an op syon nga “Re ma in.” Kun di suk wa hi ha iya gin ‐la lau man, nag da ug an op syon nga “Leave” (gu mi kan) han hi mu on an na syu nal nga re pe ren dum had ton Hun yo 23, 2016. Na ki ki ta ini nga ka ‐

dau gan ko mo reak syon han ka ‐taw han

ha gra be nga kri sis ha ira pa ngi na ‐bu hi. Reak syon ini ha pi ra ka de ka da na nga pag pa tu man han mga pa li si ‐ya han pa ti ti pid nga nag du rot han gra be nga ku ri ha na sud. Gin-ga mit han mga par ti do nga “far-right” o ma ka-Tuo ini nga sen tim yen to agud ig tam bak an ba sul ha ha ru kal nga pa li si ya han UK ha mig ra syo n.

Ano an ka sa ra bu tan pa ra ha Brexit?

Na ka bu tang ha iginplas tar ni May nga ka sa ra bu tan pa ra ha Brexit an mga pro bi syon nga mag ta ta la an ha re la syon han mga ne go syo han na sud ha iba pa nga na sud ha EU; mga ka tu ngod han ka taw han hi ni nga na ngu ngu koy ha iba nga na sud han EU, su gad li wat an ka taw han han iba nga na sud han EU nga na ‐ngu ngu koy ha UK; ngan an pa kig re ‐la syon hi ni ha Northern Ire land nga ara gi an han mga pro duk to ngan ta ‐wo giu tan han UK ngan EU. Na ka bu ‐tang li wat ha na se ring nga ka sa ra ‐bu tan an pag ba yad han UK ha utang hi ni ha EU nga 39 bil yon pounds o $50 bil yon.

Ka du ngan hi ni nga ka sa ra bu tan an usa nga pahayag nga nag-uu nod han pa kig re la syon han UK ha iba

nga na sud ha EU ha ti ‐da ra on ha na tad han ne go syu hay, de pen sa

ngan se gu ri dad. Tu lo ka be ses

na nga nag du mi ri an mga membro

han par la men to han UK hi ni nga ka ‐sa ra bu tan. Ka la kip ha di ri gin ka ka ‐sa ra bu tan an kaa yu san ha Northern Ire land nga nag se ser be nga bawnde ri giu tan han EU ngan UK. Nag ku ku sog an pa na wa gan pa ‐ra ha “no-de al” Brexit o pag ga was han EU nga wa ray na kap wes to nga ka sa ra bu tan ngan pag du mi ri nga bay dan an €39 bil yon nga mul ta hi ‐ni. Kun ma hi ta bo ini, ma wa wa ra an mga pri bi le hi yo han UK ha pa kig ne ‐go syu hay ha mga na sud ha sa kob han UK.

Ha ya na, wa ray pa ka se gu ru ‐han an Brexit ngan pa da yon nga na hiaa gum han ka ring ga lan an mga ne go syo ngan ka taw han tu ngod hi ‐ni.

Paggra be han kri sis Ka kaa tu ba ngon han bag-o nga

pi nu no nga mi nistro han UK, ma ka ‐bug-os man o di ri han ka sa ra bu tan ha Brexit, an du gang pa nga paggra be han kri sis ha eko no mi ya ngan pu li ti ka han na sud. Ya na pa la, gin ta tan ti ya na han gub yer no nga ha sa kob han 15 ka tu ig, mag ra ‐ra bong la an eko no mi ya han UK giu tan han 4% tub tub 9%.

Bi san kun ha Oktub re 31 pa an pi nal nga pet sa han pag ga was han UK ha EU, may pi ra na nga kom pa ‐ni ya an nag bal hin han ira ope ra ‐syon ha iba nga na sud. Pa nang li tan hi ni an Air bus, nga nag-eemple yo han 14,000 nga tra ba ha dor ngan na su por ta ha ma sob ra 100,000 pa nga tra ba ho. Adto na ha Si nga po re an Sony ngan na ma mang pa ngan nga bu mal hin li wat an kom pa ni ya nga P&Q.

Atu ba ngan han pag-at ras han pi ra nga lang yaw nga ma mu ru hu ‐nan, igin re port han Society of Mo ‐tor Ma nufactu rers and Tra ders nga had ton Abril na kag hi mo la an in ‐dustri ya hin 70,971 itan ding 127, 970 ha ka pa re ho nga bu lan han nag la bay nga tuig. Ha ros 44.5% ini han pro duk syon han mga kot se ka ‐la kip an Ja gu ar, Land Rover, BMW ngan Peu ge ot.