ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd :...

387
ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o {Z¶‘ ‘| àm¶: Xþham¶m J¶m h¡ & (CËn{Îm, ì¶dñWm {ddaU, ^OZ g.Am¡a ¶mem¶mh) ì¶dñWm{ddaU H$mo 83 ~ma Z¶m {Z¶‘ ‘| {b¶m J¶m h¡ & (I) Oo.E. Wm°ångZ, {Q>ÊS>ob nwamZm {Z¶‘ arH$m H«$‘ ì¶dñWm{ddaU‘| {bIVo h¢ :- ì¶dñWm{ddaU nwamZo {Z¶‘ H$s nwñVH$m| ‘| EH$ ‘hmZ nwñVH$ h¡, ~mB©~b Ho$ Aݶ g^r nwñVH$m| H$s Anojm ì¶dñWm {ddaU J¥hñW g§~§Yr Ed§ {ZOr Y‘© Ho$ g^r dJm] H$mo à^m{dV H$aVo hþE ~ohVa em{gV hþB© h¡ &(à.H«$.11) (J) ¶h nwamZo {Z¶‘ H$s nwñVH$m| ‘|, à^w ¶rew ‘grh H$s {චnwñVH$ ahr hmoJr : (1) O~ ¶rew H$s narjm e¡VmZ Ho$ Ûmam O§Jb ‘| hmo ahr Wr, V~ ~ma-~ma ¶rew Zo Bg nwñVH$ Ho$ dMZm| H$m BñVo‘mb {H$¶m (i) ‘Îmr 4:4, byH$m 4:4 - ì¶ : 8:3 (ii) ‘Îmr 4:7, byH$m 4:12 - ì¶ : 6:3 (iii) ‘Îmr 4:10, byH$m 4:8 - ì¶ 6:13 (2) nhm‹S>r CnXoe H$Xm{MV² ¶h EH$ ~mh²¶ ê$naoIm AZw‘moXZ ‘| h¡ & (‘Îmr : 5-7) (3) à^w ¶rew ‘grh Zo ì¶: 6:5 H$mo boVo hþE, Bgo g^r AmemAm| ‘| ‘w»¶ Amem ~Vm¶m h¡ & (‘Îmr 22:34-40, ‘a: 12:28-34) byH$m : 10:25-28) (4) à^w ¶rew ‘grh Zo nwamZo {Z¶‘ H$s BZ ^mJm| H$mo (CËn{Îm-ì¶dñWm{ddaU) H$mo àm¶: A{YH$m§e {b¶m, ³¶m|{H$ à^w ¶rew Ho$ {XZm| ‘| ¶hÿXr bmoJ ¶h gmoMVo Wo {H$ ¶h ^mJ Ho$ZmoZ ({Z¶‘, ì¶dñWm) H$s ~hþV hr A{YH$mar ^mJ h¡ & (K) na‘oída Ho$ Ûmam Z¶o ñWmZ ‘| {nN>bo àH$meZ H$m nwZ: ì¶m»¶m H$aZm, ¶h Y‘©J«ÝW ‘| EH$ ‘w»¶ CXmhaU h¡ & {ZJ©: 20:11 Am¡a ì¶: 5:15 EH$ CXmhaU Ho$ Vm¡a na ¶h Xg AmemAm| Ho$ ~rM Wmo‹S>r {^ÝZ hmoJr & {ZJ© : 20 Omo h¡ grZ¡ nd©V na {X¶m J¶m, Omo O§Jb n[a^«‘U go g§~§{YV h¡ & O~{H$ ì¶: 5, ‘moAm~ H$s ^y{‘ na bmoJm| H$mo V¡¶ma H$aZo Ho$ {bE, O~ do dwZmZ Xoe ‘| àdoe H$aHo$ Cg na A{YH$ma H$aZo hr dmbo Wo & (L>) ì¶dñWm{ddaU g§Xoem| H$m EH$ H«$‘ h¢, {Ogo ‘ygm Ho$ Ûmam ‘moAm~ H$s ^y{‘ (nydu ¶aXZ) na {X¶m J¶m, g^r VrZ CnXoe Omo h¡ dmo g^r EH$ ñWmZ H$s {Z¶w{º$ H$m CnXoe h¡ & g^r em¶X EH$ hr ñWmZ H$mo Xem©¶o -

Transcript of ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd :...

Page 1: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZmì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZmì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZmì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZmì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm

(1) ‘hËd :(H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o {Z¶‘ ‘| àm¶: Xþham¶m

J¶m h¡ & (‘CËn{Îm’, ‘ì¶dñWm {ddaU’, ‘^OZ g.’ Am¡a ‘¶mem¶mh’) ì¶dñWm{ddaU

H$mo 83 ~ma Z¶m {Z¶‘ ‘| {b¶m J¶m h¡ &

(I) Oo.E. Wm°ångZ, {Q>ÊS>ob nwamZm {Z¶‘ arH$m H«$‘ “ì¶dñWm{ddaU” ‘| {bIVo h¢ :-

“ì¶dñWm{ddaU nwamZo {Z¶‘ H$s nwñVH$m| ‘| EH$ ‘hmZ nwñVH$ h¡, ~mB©~b Ho$

Aݶ g^r nwñVH$m| H$s Anojm ì¶dñWm {ddaU J¥hñW g§~§Yr Ed§ {ZOr Y‘© Ho$

g^r dJm] H$mo à^m{dV H$aVo hþE ~ohVa em{gV hþB© h¡ &” (à.H«$.11)

(J) ¶h nwamZo {Z¶‘ H$s nwñVH$m| ‘|, à w ¶rew ‘grh H$s {චnwñVH$ ahr hmoJr :

(1) O~ ¶rew H$s narjm e¡VmZ Ho$ Ûmam O§Jb ‘| hmo ahr Wr, V~ ~ma-~ma ¶rew Zo Bg

nwñVH$ Ho$ dMZm| H$m BñVo‘mb {H$¶m

(i) ‘Îmr 4:4, byH$m 4:4 - ì¶ : 8:3

(ii) ‘Îmr 4:7, byH$m 4:12 - ì¶ : 6:3

(iii) ‘Îmr 4:10, byH$m 4:8 - ì¶ 6:13

(2) nhm‹S>r CnXoe H$Xm{MV² ¶h EH$ ~mh²¶ ê$naoIm AZw‘moXZ ‘| h¡ & (‘Îmr : 5-7)

(3) à w ¶rew ‘grh Zo ì¶: 6:5 H$mo boVo hþE, Bgo g^r AmemAm| ‘| ‘w»¶ Amem ~Vm¶m

h¡ & (‘Îmr 22:34-40, ‘a: 12:28-34) byH$m : 10:25-28)

(4) à w ¶rew ‘grh Zo nwamZo {Z¶‘ H$s BZ ^mJm| H$mo (CËn{Îm-ì¶dñWm{ddaU) H$mo

àm¶: A{YH$m§e {b¶m, ³¶m|{H$ à w ¶rew Ho$ {XZm| ‘| ¶hÿXr bmoJ ¶h gmoMVo Wo {H$

¶h ^mJ Ho$ZmoZ ({Z¶‘, ì¶dñWm) H$s ~hþV hr A{YH$mar ^mJ h¡ &

(K) na‘oída Ho$ Ûmam Z¶o ñWmZ ‘| {nN>bo àH$meZ H$m nwZ: ì¶m»¶m H$aZm, ¶h Y‘©J«ÝW ‘| EH$

‘w»¶ CXmhaU h¡ & {ZJ©: 20:11 Am¡a ì¶: 5:15 EH$ CXmhaU Ho$ Vm¡a na ¶h Xg

AmemAm| Ho$ ~rM Wmo‹S>r {^ÝZ hmoJr &

{ZJ© : 20 Omo h¡ grZ¡ nd©V na {X¶m J¶m, Omo O§Jb n[a «‘U go g§§~§{YV h¡ &

O~{H$ ì¶: 5, ‘moAm~ H$s y{‘ na bmoJm| H$mo V¡¶ma H$aZo Ho$ {bE, O~ do dwZmZ Xoe ‘| àdoe

H$aHo$ Cg na A{YH$ma H$aZo hr dmbo Wo &

(L>) ì¶dñWm{ddaU g§Xoem| H$m EH$ H«$‘ h¢, {Ogo ‘ygm Ho$ Ûmam ‘moAm~ H$s y{‘ (nydu ¶aXZ)

na {X¶m J¶m, g^r VrZ CnXoe Omo h¡ dmo g^r EH$ ñWmZ H$s {Z¶w{º$ H$m CnXoe h¡ & g^r

em¶X EH$ hr ñWmZ H$mo Xem©¶o -

Page 2: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(1) “¶aXZ Ho$ nma O§Jb ‘| AWm©V gyn Ho$ gm‘Zo Ho$ Aam~m ‘| Am¡a nmamZ Am¡a Vmonob

Ho$ ~rM Am¡a bmVmZ hgoamoV Am¡a Xr’$mhm~ ‘|,” ì¶: 1:1

(2) “¶aXZ Ho$ nma ‘moAm~ Xoe ‘|”, ì¶ : 1:15

(3) “¶aXZ Ho$ nma ~oVnmoa Ho$ gm‘Zo H$s VamB© ‘|,, E‘mo[a¶m| Ho$ amOm hoe~moZdmgr

grhmoZ Ho$ Xoe ‘|,” ì¶: 4:46

(4) “‘moAm~ Ho$ Xoe ‘|,” 29:1

(¶>) ì¶dñWm{ddaU, nwamZo {Z¶‘ Ho$ {dÛmZm| Ho$ ~rM AmO EH$ dmVm©bmn H$mo Ho$ÝÐ ~Zm hþAm

h¡ & ì¶dñWm{ddaU Am¡a n§MVËd Ho$ ~mH$s nwñVH$m| Ho$ ~rM Ho$ gm{hp˶H$ aMZm Ho$ {gÕm§Vm|

Ho$ {df¶ na AmYw{ZH$ {dÚm {d^m{OV h¡ &

(2)(2)(2)(2)(2) nwñVH$ H$m Zm‘ :nwñVH$ H$m Zm‘ :nwñVH$ H$m Zm‘ :nwñVH$ H$m Zm‘ :nwñVH$ H$m Zm‘ :(H$) B~«mZr mfm ‘| nwñVH$m| Ho$ Zm‘ VmZI (n§MVËd) CZHo$ àW‘ Xg eãXm| ‘| EH$ h¡ & gm‘mݶ

ê$n ‘| CZH$m àW‘ eãX :

(1) CËn{Îm, “Am{X ‘|”

(2) {ZJ©‘Z, “¶o h¡ CZHo$ Zm‘”

(3) b¡ì¶dñWm, “Am¡a CgZo ~wbm¶m”

(4) {JZVr, “‘ê$ñWb ‘|”

(5) ì¶dñWm{ddaU, “Omo ~mV| H$hr, do ¶o h¢”

(I) Vmb‘wX ‘| ì¶dñWm{ddaU H$mo “ì¶dñWm H$m Xþhamd” H$hm J¶m h¢ &

({‘íZmh hQ>moamh - CËn{Îm 17:18)

(J) nwamZo {Z¶‘ H$mo Mmbrg ì¶{º$¶m| Ho$ Ûmam (goßQ²>¶wOoÝQ> LXX ) ¶yZmZr mfm ‘| 250. B©.ny.

Ho$ bJ^J {bIm J¶m, do {bIVo h¡ {H$ ì¶dñWm{ddaU “Xÿgar ì¶dñWm” h¡ ³¶m|{H$

17:18 Ho$JbV AZwdmX Ho$ H$maU (O¡go :- BgH$s ZH$b AnZo {bE H$a b|)

(K) h‘ AnZo A§J«oOr ^mfm Ho$ erf©H$ ‘| Omo OoamoZ Ho$ ~mB©~b Ho$ b¡{Q>Z ^mdmÝVa ‘| h¶ H$hVo

h¢ “Xÿgar ì¶dñWm” (S²>¶yQ>amo{‘¶‘)

(L>) ¶h nwñVH$ na‘oída H$s dmMm H$mo {H$g àH$ma h‘| aIZr h¡, CgH$s {ejm XoVr h¡,

(1) “Bg ì¶dñWm H$s nwñVH$ ‘| ”28,:61

(2) “¶h ì¶dñWm,” 1:5; 4:8, 17:18, 19;27: 3,8,26

(3) Xÿgao dm³¶ IÊS> ‘| dU©Z 4:1, 45;6:17, 20;12:1

:: 2 ::

Page 3: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(3)(3)(3)(3)(3) H¡$ZZmBOoeZ (g§V Ho$ ê$n ‘| A{YH$m[aH$ KmofUm):H¡$ZZmBOoeZ (g§V Ho$ ê$n ‘| A{YH$m[aH$ KmofUm):H¡$ZZmBOoeZ (g§V Ho$ ê$n ‘| A{YH$m[aH$ KmofUm):H¡$ZZmBOoeZ (g§V Ho$ ê$n ‘| A{YH$m[aH$ KmofUm):H¡$ZZmBOoeZ (g§V Ho$ ê$n ‘| A{YH$m[aH$ KmofUm):¶h nwñVH$ Q>moah (ì¶dñWm) H$s nwñVH$ ‘| gpå‘{bV h¡ & Omo B~«m{Z {Z¶‘ Ho$ VrZm| ^mJm|

H$mo EH$ ~ZmVr h¡&

(H$) Q>moah AWdm ì¶dñWm - CËn{Îm - ì¶dñWm{ddaU

(I) ^{dî¶ dº$mE± :-

(1) àmMrZ ^{dî¶ dº$mE± - ¶hmoey - amOmAm| H$s nwñVH$ (ê$V H$mo N>mo‹S>H$a)

(2) A§{V‘ ^{dî¶ dº$mE± - ¶mem¶mh - ‘bmH$s (Xm{Z¶b Am¡a {dbmdJrV H$mo N>mo‹S>H$a)

(J) {b{IV nÌ :

(1) ‘obrJmoW (5 gyMr nÌ)

(i) loð>JrV

(ii) g^monXoeH$

(iii) ê$V

(iv) {dbmnJrV

(v) ȖVoa

(2) Xm{Z¶b

(3) ~w{Õ gm{h˶

(i) ~w{Õ gm{h˶

(ii) Aæ¶w~

(iii) ^OZ g.

(iv) Zr{V dMZ

(4) 1, 2 B{Vhmg

(4)(4)(4)(4)(4) e¡bre¡bre¡bre¡bre¡br(H$) ì¶dñWm{ddaU {d{^Þ e¡{b¶m| H$m {‘lU h¡

(1) Eo{Vhm{gH$ d¥VmÝV

(i) Aܶm¶, 1-4

(ii)Aܶm¶ 34

(2) CnXoe - Aܶm¶ 6-11

(3) ‘mJ©Xe©Z - 12-28 Aܶm¶

:: 3 ::

Page 4: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(4) ^OZ/ñVw{VJrV|,JrV - 32 Aܶm¶

(5) Amerdm©X - 33 Aܶm¶

(I) ì¶dñWm{ddaU ñd¶§ EH$ ‘mJ©Xe©Z H$s nwñVH$ Ho$ ê$n ‘| ~ImZ H$aVr h¡ Omo ¶hmodm H$s

Amoa go h‘mao OrdZ Ho$ {bE (Q>moah) ì¶ : 29:21; 30:10; 31:26 ¶h nwñVH$ {dídmg

Am¡a ^{dî¶ H$s nr‹T>r¶m| na OrdZ Ho$ {Z¶‘m| H$s {ejm XoVr h¡ &

(J) na‘oída Ho$ {b{IV àH$meZ Ho$ Ûmam, na‘oída H$m {deof AJwdm nwZ: ñWm{nV {H$¶m

J¶m & ‘mZd AJwdo ahoJ|, bo{H$Z {b{IV àH$meZ EH$ A{YH$m[aH$ Oogo Omoa XoVr h¡ &

(5)(5)(5)(5)(5) boIH$ :boIH$ :boIH$ :boIH$ :boIH$ :(H$)(H$)(H$)(H$)(H$) ¶hÿXr na§namJV¶hÿXr na§namJV¶hÿXr na§namJV¶hÿXr na§namJV¶hÿXr na§namJV

(1) àmMrZ naånam EH$‘V h¡ {H$ ‘ygm boIH$ Wm &

(2) ¶h {Z{X©ï> ‘| h¢ :

(i) Vmb‘wX - ~m~m ~Wam 14 ~r

(ii) {‘íZmh

(iii) ~oZ {gamM H$mg^monXoeH$ 24:27 (185 B©.ny. Ho$ H$ar~ {bIm J¶m)

(iv) {gH§$X[a¶m H$m {’$bmo

(v) âbo{d¶g Omogo’$g

(3) ñd¶§ Y‘©J«ÝW :

(i) ݶm{¶¶m| 3:4 Am¡a ¶hmoey 8:31

(ii) “‘ygm Zo H$hm” :

1. ì¶: 1:1,3

2. ì¶: 5:1

3. ì¶: 27:1

4. ì¶: 29:2

5. ì¶: 31:1, 30

6. ì¶: 32:44

7. ì¶: 38:1

:: 4 ::

Page 5: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(iii) “¶hmodm Zo ‘ygm go H$hm” :

1. ì¶: 5:4-5, 22

2. ì¶: 6:1

3. ì¶: 10:1

(iv) “‘ygm Zo {bIm” :

1. ì¶: 31:9, 22, 24

2. ì¶: 17:14

3. {ZJ©: 24:4, 12

4. {ZJ© : 34:27-28

5. {JZVr : 33:2

(4) à w ¶rew ‘grZ Zo ì¶dñWm{ddaU H$mo boVo hþE, {Z{X©ï> {H$¶m, “‘ygm Zo H$hm”/

‘ygm Zo {bIm

(i) ‘Îmr: 19:7-9, ‘a. 10:4-4 - ì¶. 24:1-4

(ii) ‘a : 7:10 - ì¶, 5:16

(iii) byH$m; 16:31, 24:27, 44; ¶hÿÝZm 5:46-47, 7:19, 23

(5) nm¡byg ñdrH$ma H$aVm h¡, ‘ygm H$mo EH$ boIH$ Ho$ ê$n ‘|:

(i) amo{‘¶m| : 10:19 - ì¶. 32:21

(ii) I Hw$[a. 9:9 - ì¶. 25:4

(iii) Jb. 3:10 - ì¶. 27:26

(iv) ào. H$m. 26:22, 28:23

(6) nVag nopÝVHw$ñV CnXoe ‘| ‘ygm H$mo boIH$ Ho$ ê$n ‘| ñdrH$ma H$aVm h¡ -

ào.H$m. 3:22

(I)(I)(I)(I)(I) AmYw{ZH$ {dÚmAmYw{ZH$ {dÚmAmYw{ZH$ {dÚmAmYw{ZH$ {dÚmAmYw{ZH$ {dÚm

(1) 18 dt Am¡a 19 dt eVmãXr Ho$ AZoH$ AܶmË‘dmXr, gmW hr J«o’$-dohbAwgoZ {gÕmV

Ho$ AZoH$ boIH$ ^r (Oo.B©.S>r.nr.) ñdrH¥$V H$aVo hþE H$hVo h¡ {H$ ¶mo{eæ¶mh H$m amÁ¶

O~ ¶hÿXm ‘| Wm V~ ì¶dñWm{ddaU EH$ ¶mOH$/^{dî¶dº$m Ho$ Ûmam CgHo$ AܶmpË‘H$

gwYma Ho$ {bE {H$¶m J¶m, BgH$m ‘Vb~ ¶h hþAm {H$ ¶h nwñVH$ bJ^J 621 B©.ny. ‘|

‘ygm Ho$ Zm‘ ‘| {bIm J¶m Wm &

:: 5 ::

Page 6: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) do Bg AmYma na H$hVo h¡ :-

(i) II amOm, 22:8, II B{Vhmg, 34:14-15, “‘wPo ¶hmodm Ho$ ^dZ ‘| ì¶dñWm H$s

¶h nwñVH$ {‘br” &

(ii) Aܶm¶ 12 Vå~y Ho$ {g’©$ EH$ Va’$ Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡, Ed§ A§{V‘ ‘§{Xa Ho$ {df¶

(iii) Aܶm¶ 17 AVrV Ho$ amOm Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ &

(iv) dmñVd ‘| EH$ ‘mݶ ì¶{º$ Ho$ Zm‘ ‘| nwñVH$ {bIZm nhbo go hr nydu Ho$ nmg Am¡a

¶hÿXr ‘§S>br ‘| EH$ gm‘mݶ ~mV Wr &

(v) boIZ H$s g‘mZVm, eãXH$mof Am¡a J«m‘a Ho$ ~rM ì¶dñWm{ddaU Am¡a ¶hmoey,

amOmAm| Am¡a {¶‘©¶mh ‘| g‘mZVm h¡ &

(vi) ì¶dñWm{ddaU ‘| ‘ygm H$s ‘¥Ë¶w nmB© OmVr h¡ (Aܶm¶ 34)

(vii$) n§MVËd ‘| ñnï> AVrV gåàXm{¶H$ g§~§Yr Omo‹S> :

(1) ì¶; 3:14

(2) ì¶; 34:6

(viii)H$^r-H$^r B©ídam| Ho$ {d{^Þ H$mo ì¶m»¶m H$aZo ‘| AZwn¶moJr : Eb, Eb, eX²XmB©,

EbmohrZ, ¶hmodm, Eo{Vhm{gH$ H$mb Am¡a g§X © ‘| H¥${Ì‘ ê$n go EH$ H$aVm h¡ &

(J) ñnîQ> ê$n go Hw$N> gåàXm{¶H$ g§~§Yr Omo‹S> nm¶o OmVo h¡ & ¶hÿXr emñÌr {‘ò ‘| à{e{jV

Wo, Ohm± do bJmVma àmMrZ ‘yb eãX H$mo AmJo nrN>o H$aVo Wo & ‘ogmonmoQ>m{‘¶Z emór

^m¡{VH$ dñVw H$mo Omo‹S>Zo ‘| Ag§Vwï> Wo & ì¶dñWm{ddaU ‘| Hw$N> CXmhaU h¡ :-

(1) 27:3;8 (2) 28:5 8 (3) 29: 21, 29 (4) 30:10-19

(5) 31:24

(6)(6)(6)(6)(6) {XZm§H$ {XZm§H$ {XZm§H$ {XZm§H$ {XZm§H$ :

(H$) ¶{X ‘ygm Ho$ Ûmam {bIm J¶m h¡ Vmo V~ ^r Xmo g§ mdZmE§ g‘¶ go g§~§{YV Am¡a {‘ò go

{ZJ©‘Z Ho$ Xm¡amZ :

(i) ¶{X I amOm 6:1 ¶WmeãX hoVw boVo h¡ V~ bJ^J 1445 B©.ny.

(WwV‘mog III Am¡a A‘oZhmoQ>on II H$m 18 dm§ amOd§e)

(1) LXX Ho$ nmg 480 df© Ho$ ~Om¶ 440 df© h¡ &

(2) ¶h {JZVr nr‹T>r¶m| H$mo à^m{dV H$a gH$Vr h¡ Z {H$ gmbm| ¶m dfm] H$mo

(bmj{UH$ g§Ho$V)

:: 6 ::

Page 7: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(ii) nwamVËd KQ>ZmE± 1290 B©.ny. {ZJ©‘Z Ho$ {bE (19 dt {‘ò amOd§e)

(1) I goVr (1390-1290) Wo~og go S>oëQ>m àXoe - Omo‘mZ/Q>o{Zg go

{‘ò ‘| Am¶m &

(2) am‘ogog II (1290-1224)

(A) CgH$m Zm‘ EH$ eha ‘| nm¶m J¶m, {Ogo B~«mZr Jwbm‘m| Zo ~Zm¶m Wm &

(~) CgHo$ nmg 47 nw{̶m± Wr &

(g) CgHo$ ~‹S>o nwÌ Ho$ H$maU dh g’$b Zht hmo nm¶m &

(iii) n{b{e{V¶m| Ho$ g^r ‘y»¶ {Xdmam| go {Kao eha Zï> {H$¶o J¶o Am¡a Xþ~mam CÝh|

1250 B©.ny. Ho$ bJ^J ~Zm¶m J¶m &

(I) AZoH$ boIH$m| H$s AmYw{ZH$ {dÚm {gÕm§V :

(i) Oo (J) ¶hmodm - 950 B©.ny.

(ii) B© (E) Ebmohr‘ - 805 B©.ny.

(iii) OoB© (JE) gpÝY - 750 B©.ny.

(iv) S>r (D) ì¶dñWm{ddaU - 650 B©.ny.

(v) nr (P ) nwamo{hV, ¶mOH$ - 400 B©.ny.

7.7.7.7.7. Eo{Vhm{gH$ ¶moOZm à‘mU Ho$ ‘yb H$maU :Eo{Vhm{gH$ ¶moOZm à‘mU Ho$ ‘yb H$maU :Eo{Vhm{gH$ ¶moOZm à‘mU Ho$ ‘yb H$maU :Eo{Vhm{gH$ ¶moOZm à‘mU Ho$ ‘yb H$maU :Eo{Vhm{gH$ ¶moOZm à‘mU Ho$ ‘yb H$maU :(H$) 2000 B©.ny. Ho$ {hÎmr boI h‘| EH$ AmYw{ZH$, Eo{Vhm{gH$ g‘H$m{bH$ gÑe

ì¶dñWm{ddaU (gmW hr {ZJ©‘Z - b¡ì¶. Am¡a ¶hmoey 24) H$m T>m±Mm àñVmd H$aVo

h¡ & ¶h boI Z‘yZm 1000 B©.ny. ‘| ~Xbm J¶m Omo h‘| ì¶ñWm{ddaU H$s Eo{Vhm{gH$

KQ>Zm XoVo h¡ & Am¡a AmJo n‹T>Zo Ho$ {bE BZ joÌm| ‘|, XoI| Or.B©. ‘oÊS>oZhmb Ho$ {Z¶‘ Am¡a

dmMm BòmBb ‘| Am¡a àmMrZ nyd© Ho$ nmg Am¡a E‘.Or. p³bZo, ‘hmZ amOm H$s boI &

(I) {hÎmr AmXe© Am¡a BgH$s ì¶dñWm{ddaU gÑe :

(i) àñVmdZm (ì¶. 1:1-5, dº$m H$s n[aM¶, ¶hmodm)

(ii) amOm Ho$ {nN>bo H$‘m} H$s nwZ©{ZarjU (ì¶j 1:6- 4:49, na‘oída Ho$ Ûmam

BòmBb Ho$ {bE, {nN>bo H$‘©)

:: 7 ::

Page 8: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(iii) ‘ob g§~§Y (ì¶. 5-26)

(A) gm‘mݶ (ì¶. 5-11)

(~) {deoî¶ (ì¶. 12-26)

(iv) g§{Y nÌ H$m n[aUm‘ (ì¶. 27-29)

(A) bm^ (ì¶. 28)

(~) n[aUm‘ (ì¶. 27)

(v) B©ída H$s Jdmh (ì¶. 30:19, 31:19, 32 ^r, ‘ygm Ho$ JrV EH$ Jdmh Ho$ ê$n

‘| H$m¶© H$aVo h¡)

(A) g§{Y nÌ H$s à{V{b{n B©ída Ho$ ‘§{Xa ‘| aIr JB© &

(~) g§{Y nÌ H$s à{V{b{n ‘§{Xa Ho$ ~V©Z ‘| aIm J¶m Vm{H$ df© ‘| EH$ ~ma

n‹T>m OmE &

(g) CÎma H$mb Ho$ A{g[a¶m Am¡a {g[a¶m boI go {hÎmr boI H$m AZmoImnZ Wm:

(1) amOm Ho$ {nN>bo H$‘m] H$m Eo{Vhm{gH$ nwZ©{ZarjU

(2) lm{nV ^mJ H$‘ ~mobm J¶m Wm &

(J) 1000 B©.ny. ‘| {hÎmr g§{Y nÌ AmXe© Wmo‹S>m (EH$ ^mJ {ZH$mb {X¶m J¶m) ~Xb

{X¶m J¶m Wm, ì¶. H$m Z‘yZm, ‘ygm Am¡a ¶hmoey Ho$ g‘¶ ‘| AÀN>m AZwHw$b h¡ &

(K) {hÎmr boIm| Ho$ AÀN>o dmVm©bmn Ho$ {b¶o XoI|, Ho$ E.{H$MZ, àmMrZ nyd© {Xem Am¡a

nwamZm {Z¶‘, n¥.H«$. 99-102

(8)(8)(8)(8)(8) gm{h˶ g§~§Yr B©H$mB© (g§X^©)gm{h˶ g§~§Yr B©H$mB© (g§X^©)gm{h˶ g§~§Yr B©H$mB© (g§X^©)gm{h˶ g§~§Yr B©H$mB© (g§X^©)gm{h˶ g§~§Yr B©H$mB© (g§X^©)

(H$) nwñVH$ H$s àñVmdZm, 1:1-5

(I) àW‘ àdMZ, 1:6-4:43 (AmO Ho$ {bE ¶hmodm H$m {nN>bm H$‘©)

(J) {ÛVr¶ àdMZ, 4:44-26-19 (¶hmodm H$s ì¶dñWm, AmO Am¡a à˶oH$ {nZ Ho$

{bE)

:: 8 ::

Page 9: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(i) gm‘mݶ - Xg AmkmE± (5-11)

(ii) {deof CXmhaU Am¡a àmW©Zm nÌ (12-26)

(K) V¥Vr¶ àdMZ, 27-30 (¶hmodm H$s ì¶dñWm ^dpî¶ Ho$ {bE 27-29)

(i) lmn (27)

(ii) Amerf| (28)

(iii) Zd{Z{‘©V dmMm (29-30)

(L>) ‘ygm Ho$ A§{V‘ dMZ, 31-33

(i) “Ab{dXm” àdMZ, 31:1-29

(ii) ‘ygm Ho$ JrV, 31:30-32:52

(iii) ‘ygm H$s Amerf| 31:1-29

(M) ‘ygm H$s ‘¥Ë¶w, 34

(9)(9)(9)(9)(9) dmpñV{dH$ g˶dmpñV{dH$ g˶dmpñV{dH$ g˶dmpñV{dH$ g˶dmpñV{dH$ g˶

(H$) dm¶Xo H$s O‘rZ ‘| nhþ§MZo go nhbo A§{V‘ V¡¶mar & A~«mh‘ Ho$ gmW na‘oída H$m dmMm

nyam hmo MwH$m h¡ & (CV. 15)

(I) CV. 12:1-3 Xoe Am¡a g§VmZ H$m dm¶Xm & nwamZm{Z¶‘, Xoe na Ho$pÝÐV H$aVm h¡;

bo{H$Z Z¶m {Z¶‘ “g§VmZ” na ܶmZ Ho$pÝÐV H$aoJm (Jb. 5)

(J) ‘ygm bmoJm| H$mo V¡¶ma H$aVm h¡ EH$ ñWm{nV H¥${f g§~§Y OrdZ ~Zm‘ EH$ «‘UH$mar

OrdZ & dh grZ¡ ~mYm H$mo boVm h¡ dm¶Xo H$s O‘rZ Ho$ {bE & EH$ ‘Vb~ ‘| ì¶dñWm{ddaU

Bòm¶b H$m g{dYmZ h¡ &

(K) ¶h nwñVH$ na‘oída H$s {dídmg ¶mo½¶Vm Omo yVH$mb, dV©‘mZ H$mb Am¡a ^{dî¶ ‘| h¡,

àX{e©V H$aVr h¡ & dmMm, {H$gr Vah EH$ eV© h¡ & BòmBb Adí¶ à˶wÎma Am¡a {dídmg

‘|, níMmVmn Am¡a AmkmH$m[aVm ‘| bJmVma ~Zo ah| & ¶{X dh Eogm Zht H$aVr Vmo

27-29 Aܶm¶ H$m lm‘ dmñVd hmo OmEJm & ‘ygm EH$ ‘w»¶ CXmhaU h¡ na‘oída Ho$ ào‘

Am¡a ݶm¶H$m ! ¶hm± VH$ na‘oída H$m {deof AJwdm AmkmH$m[aVm Ho$ {bE CÎmaXm¶r h¡ &

AZmmH$m[aVm h‘oem n[aUm‘m| H$s Amoa bo OmVm h¡ &

:: 9 ::

Page 10: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

EZ.Ho$.Oo.nr.EZ.Ho$.Oo.nr.EZ.Ho$.Oo.nr.EZ.Ho$.Oo.nr.EZ.Ho$.Oo.nr.H$ZmZ ‘| àdoe H$s {nN>br Amkm

1:1-8

Om{V g§~§Yr AJwdo H$s {Z¶w{º$

1:9-18

BòmBb AñdrH$ma H$aVm h¡ Xoe ‘|àdoe H$aZo Ho$ {bE

1:19-25

1:26-33

BòmBb Ho$ {dÐmoh Ho$ {bE X§S>

1:34-40

1:14-46

EZ.Ama.Eg.dr.EZ.Ama.Eg.dr.EZ.Ama.Eg.dr.EZ.Ama.Eg.dr.EZ.Ama.Eg.dr.Eo{Vhm{gH$ nwZ:Ñ{ï>

1:1-5

1:6-8

1:9-18

1:19-211:22-25

1:26-33

1:34-40

1:41-45

Q>r.B©.dr.Q>r.B ©.dr.Q>r.B ©.dr.Q>r.B ©.dr.Q>r.B ©.dr.àñVmdZm

1:1-5

1:6-8

‘ygm ݶm{¶¶m| H$mo{Z¶wº$ H$aVm h¡

1:9-151:16-18

H$mXoe ~Z} goOmgygm| H$mo oOm

OmVm h¡1:19-21

1:221:23-251:26-281:29-33

à w,BòmBb H$mo gOmXoVm h¡

1:34-381:39-40

1:411:42-45

EZ.Oo.~r.EZ.Oo.~r.EZ.Oo.~r.EZ.Oo.~r.EZ.Oo.~r.‘ygm H$s àW‘

dmVm©bmn(1:1-4:43)g‘¶ Am¡a OJh

1:1-31:4-5

hmoao~ na A§{V‘{ejm1:6-8

1:9-18

AmXoe BòmBbr{dídmg H$mo Imo

XoVo h¡ &1:19:28

1:29-33

AmXoe na ¶hmodmH$s {ejm1:34-40

1:41-46

ì¶dñWm{ddaU- 1ì¶dñWm{ddaU- 1ì¶dñWm{ddaU- 1ì¶dñWm{ddaU- 1ì¶dñWm{ddaU- 1AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

:: 10 ::

Page 11: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

VrZ nmR²>¶ H$mb MH«$ (XoI| n¥.VrZ nmR²>¶ H$mb MH«$ (XoI| n¥.VrZ nmR²>¶ H$mb MH«$ (XoI| n¥.VrZ nmR²>¶ H$mb MH«$ (XoI| n¥.VrZ nmR²>¶ H$mb MH«$ (XoI| n¥.vii, àñVmdZm ^mJ ‘|), àñVmdZm ^mJ ‘|), àñVmdZm ^mJ ‘|), àñVmdZm ^mJ ‘|), àñVmdZm ^mJ ‘|)

{ZåZ{b{IV dmñV{dH $boIH$ H$m CÔoí¶ Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na{ZåZ{b{IV dmñV{dH $boIH$ H$m CÔoí¶ Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na{ZåZ{b{IV dmñV{dH $boIH$ H$m CÔoí¶ Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na{ZåZ{b{IV dmñV{dH $boIH$ H$m CÔoí¶ Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na{ZåZ{b{IV dmñV{dH $boIH$ H$m CÔoí¶ Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$m H«$‘ {OgH$m ‘Vb~ h¡ {H$ ~mB©~b H$s ì¶m»¶m H$aZo

Ho$ {bE Amn ñd¶§ {Oå‘odma h¡ & h‘ ‘| go à˶oH$ Ho$ nmg Omo àH$me h¡, Cg‘| MbZm Adí¶

h¡ & Amn, ~mB©~b Am¡a n{dÌmË‘m, ì¶m»¶m H$aZo ‘| ‘w»¶ h¡ & AmnH$mo Bgo EH$ Q>rH$m {bIZodbm

Ho$ nmg Zht N>mo‹S>Zm Mm{hE & EH$ ñWmZ ‘| ~¡R>H$a Aܶm¶ H$mo n‹T>o, {df¶ H$mo nhMmZo (nmR²>¶

H$bm MH$« = 3, n¥.vii) Ed§ AmnHo$ {df¶ {d^mOZ Ho$ gmW Mma AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$mo Omo

D$na {XE J¶o h¡, VwbZmH$a| & dm³¶IÊS> B©ída àoaUm Zhr h¡, bo{H$Z ¶h EH$ ‘w»¶ MrO h¡

Omo boIH$ H$m CÔoí¶, H$m¡Z gm ì¶m»¶m H$m öX¶ h¡ & à˶oH$ dm³¶IÊS> H$m EH$ Am¡a {g’©$ EH$

{df¶ h¡ &

(1) àW‘ dm³¶IÊS>

(2) {ÛVr¶ dm³¶IÊS>

(3) V¥Vr¶ dm³¶IÊS>

(4) B˶m{X

dMZ Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZdMZ Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZdMZ Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZdMZ Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZdMZ Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

EZ.E.Eg.~r. nX, 1:15EZ.E.Eg.~r. nX, 1:15EZ.E.Eg.~r. nX, 1:15EZ.E.Eg.~r. nX, 1:15EZ.E.Eg.~r. nX, 1:15

Omo ~mV| ‘ygm Zo ¶aXZ Ho$ nma O§Jb ‘| AWm©V gyn Ho$ gm‘Zo H$s Aam~m ‘| Am¡a nmamZ

Am¡a Vmonob Ho$ ~rM, Am¡abm~mZ hñVoamoV Am¡a XrOmhm~ ‘|, gmao Bòm{b¶m| go H$hr do ¶o h¡ &

hmoao~ go H$mXoe ~Z} VH$ goB©Q> nhm‹S> H$m ‘mJ© ½¶mah {XZ H$mh¡ & Mmbrgd| de© Ho$ ½¶mahd| ‘hrZo

Ho$ nhbo {XZ H$mo Omo Hw$N> ¶hmodmZo ‘ygm H$mo Bòm{b¶m| go H$hZo H$s Amkm Xr Wr, CgHo$ AZwgma

‘ygm CZgo ¶o ~mV| H$hZo bJm& AWm©V O~ ‘ygm Zo E‘mo[a¶mo Ho$ amOm AeVmamoVdmgr AmoJ H$mo

EÐoB© ‘| ‘ma S>mbm, BgHo$ ~mX ¶aXZ Ho$ nma ‘moAm~ Xoe ‘| dh ì¶dñWm H$m {ddaUm| H$mo H$aZo

bJm &

1.1. “Omo ~mV|” ¶h nwñVH$ Ho$ {b¶o B~«mZr erf©H$ h¡ & B~«mZr {H«$¶m “H$ht” (~rS>r~r

180, Ho$~r 210, nrb {gÕVm) g§km “eãX” go g§~§{YV h¡ (~rS>r~r 182) & ³¶m|{H$ ñd¶§

¶h {H$Vm~ H$hVr h¡ {H$ Omo ~mV| ‘ygm Zo H$hr, ‘¢ {dídmg H$aVm hÿ§ {H$ ¶h g§ dV¶m H$mo AbJ

H$aVr h¡ {H$ ¶h {~ëHw$b ~mX Ho$ g§nmXZ H$aZo dmbm, g§nmXH$ AWdm J«§W g§J«h H$aZo dmbo H$m

:: 11 ::

Page 12: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

H$m‘ h¡ & dmñVd ‘| h‘mao nmg ‘ygm H$s ~mV| h¡, Omo dmñVd ‘| ¶hmodm Ho$ dMZ h¡ (7:4,

11:13-14; 17:3; 29:6) ¶h Zhr H$hZm h¡ {H$ dhm± Hw$N> ^r g§àXm¶H$ g§~§Yr Omo‹S> Zht

h¡ AWdm ‘ygm ñd¶§ H$s ‘¥Ë¶w H$m dU©Z {H$¶m h¡ & bo{H$Z dñVw H$s ‘mÌm Am¡a AܶmË‘ {dÚm ‘ygm

H$s h¡ &

g‘mZ dm³¶IÊS> ì¶dñWm{ddaU H$mo ^mJm| ‘| {d^mOZ H$aZm àVrV hmoVm h¡ :

(1) “Omo ~mV|,” 1:1 (1:1-5, àW‘ àdMZ H$s àñVmdZm)

(2) “ì¶dñWm ¶h h¡,” 4:44 (4:44-49 {ÛVr¶ àdMZ H$s àñVmdZm)

(3) “¶h Amkm h¡,“” 6:1

(4) “dmMm H$s ¶h ~mVo h¡,” 29:1 (V¥Vr¶ àdMZ H$m àma§ )

(5) “¶h Amerf h¡,” 33:1

O~{H$ ‘¡& boIH$/{XZm§H$ Ho$ {ddmX g§~§Yr Omar na ì¶m»¶mH$aahm hÿ§ ‘wPo gm’$ Vm¡a

na dU©Z H$aZo Xmo, {H$ ‘¢ g^r J«§W B©ída àoaUm go h¡ ¶h {dídmg H$aVm hÿ§ &

(II {V‘w. 3:15-17) & boIH$ H$mAm¡a {XZm§H$ H$m g§ñH$aU H$m‘¶m~r g§ñH$aU h¡, Z {H$ B©ída

àoaUm g§ñH$aU & g^r {Z¶wº$ nX H$m AX² wV boIH$ n{dÌmË‘m h¡ & ³¶m ¶h nyd© AZw‘mZ

{df¶H$ h¡, {Ogo Adí¶ nwZ: Ñ{ï> Am¡a Aܶ¶Z H$aZm H$moB© Y‘©J«ÝW H$m Q>rH$m H$s gwajm h¡

Cggo nhbo Adí¶ hr nwZ: Ñ{ï> Am¡a Aܶ¶Z H$aZm Mm{hE & B©ídar¶ àoaUm Am¡a ì¶dñWm Ho$

{gÕm§V Xmo I§ o h¡ Ohm± na ~mB©~b A{YH¥$V {dlm‘ boVo h¡ &

� “{Ogo ‘ygm Zo H$hm{Ogo ‘ygm Zo H$hm{Ogo ‘ygm Zo H$hm{Ogo ‘ygm Zo H$hm{Ogo ‘ygm Zo H$hm” dhm± ~hþV gmao bmoJ Wo, {OÝhmoZo ‘ygm Ho$ gmW {‘ò H$mo N>mo‹S>m

Wm, Am¡a ¶h emar[aH$Vm ‘| Ag§ d h¡ CgHo$ {b¶o {H$ EH$ g‘¶ ‘| BVZo bmoJm| H$mo ~mobo &

g§ dV¶m ‘ygm Zo ~‹S>m| (àmMrZm|) H$mo ~mobm Am¡a CÝhm|Zo Cgo N>moQ>o PwÊS> ‘| ~Vm¶m AWdm ¶h

EH$ {b{IV XñVmdoO ~VbmZo H$s emór¶ nÕ{V h¡ &

� “g^r BòmBb H$mog^r BòmBb H$mog^r BòmBb H$mog^r BòmBb H$mog^r BòmBb H$mo” XoI| {deof erf©H$ Omo ZrMo h¡ & XoI| {deof erf©H$ Omo ZrMo h¡ & XoI| {deof erf©H$ Omo ZrMo h¡ & XoI| {deof erf©H$ Omo ZrMo h¡ & XoI| {deof erf©H$ Omo ZrMo h¡ &

1 .1 .1 .1 .1 . {deof erf©H$ : BòmBb (Zm‘){deof erf©H$ : BòmBb (Zm‘){deof erf©H$ : BòmBb (Zm‘){deof erf©H$ : BòmBb (Zm‘){deof erf©H$ : BòmBb (Zm‘)

(H$) (EL) Eb na{gñQ>oW (1) Zm‘m| H$m AW© A{ZpíMV h¡ (~rS>r~r 975)

(I) (EL) Eb AmJ«h H$aZo Xmo (AmkmW©)

(J) (EL) Eb {ddmX H$aZo Xmo

(K) (EL) Eb PJ‹S>Zo Xmo

(L>) {OgZo na‘oída Ho$ gmW b‹S>mB© {H$¶m (CV. 32:28)

:: 12 ::

Page 13: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

2.2.2 .2 .2 . nwamZo {Z¶‘ ‘o §à¶moJnwamZo {Z¶‘ ‘o §à¶moJnwamZo {Z¶‘ ‘o §à¶moJnwamZo {Z¶‘ ‘o §à¶moJnwamZo {Z¶‘ ‘o §à¶moJ

(H$) Om~moH$ ZXr Ho$ nmg AmpË‘H$ loð> nwê$f Ho$ gmW b‹S>mB© H$aZo Ho$ ~mX ¶mHy$~ H$m Zm‘

({ZH$mbZo dmbm, E‹S>r nH$‹S>Zo dmbm, ~r.S>r.~r. 784, CV. 25:26) ~Xb J¶m &

B~«mZr Zm‘ Omo h¡ H$B© ~ma pÜdZ H«$s‹S>m hmoVo h¡, Z {H$ eãX gmYZ| (32:28) & CgH$m

Zm‘ BòmBb hmoVm h¡ (CV. 35:10; 32:13) &

(I) CgHo$ g^r ~mah ~oQ>m| Ho$ {bE EH$ EH${ÌV Zm‘ O¡go Bgo Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡ &

(CV. 32:32, 49:16, {ZJ©: 1:7, 4:22, 28:11, ì¶. 3:18, 10:6)

(J) {ZJ©‘Z Ho$ nhbo Am¡a~mX ~mah Jmogm| Ho$ Ûmam ¶h Xoe ~ZmH$a {Z¶wº$ {H$¶m J¶m

h¡ & (CV. 47:27, {ZJ©. 4:22; 5:2) (ì¶. 1:1; 18:6, 33:10)

(K) emD$b, XmD$X Am¡a gwbo‘mZ Ho$ g§J{R>V gm‘«mÁ¶ Ho$ ~mX JmoÌ aohmo~moAm Ho$ ZrMo

AbJ hmo J¶m (I e’$m :12)

(1) n¥WH$ ewê$ hmoVm h¡ ¶hm± VH$ H$s A{YH$m[a¶m| Ho$ AbJmd go ^r nhbo (II e‘w.

3:10; 5:5, 20:1; 24:9; I amOm 1:35; 4:20)

(2) CÎmar¶ JmoÌm| H$mo {Z¶wº$ {H$¶m OmVm h¡ O~ VH$ gm‘[a¶m Am¡a A{g[a¶m H$m

{dZme 722 B©.ny. ‘| hþAm (II amOm :17)

(L>) ¶hÿXm H$m Cn¶moJ Hw$N> ñWmZm| ‘| hþAmh¡ (¶mem.1, ‘rH$m, 1:15-16)

(M) A{g[a¶m Am¡a ~o~rbmoZ H$s Xoe go ~{hñH¥$V {H$¶o OmZo Ho$ ~mX ¶h {’$a go ¶mHy$~

Ho$ d§eOmo Ho$ Ûmam EH$ EH${ÌV ¶m g§J{R>V Zm‘ hþAm (¶mem; 17:7-9, {¶‘©. 2:4,

50:17-19)

(N>) OZgm‘mݶ H$mCn¶moJ ¶mOH$m| go {dnjVm ‘| {H$¶m J¶m h¡,( B{V. 9:2, EO«m:

10:25, Zho. 11:3)

� “¶aXZ Ho$ nma¶aXZ Ho$ nma¶aXZ Ho$ nma¶aXZ Ho$ nma¶aXZ Ho$ nma” g§ dVm BgH$m ‘Vb~ “àXoe ‘| ” (~rS>r~r 719) & AJbo Xmo

dm³¶ ~hþV hr {deof h¡ O¡go {H$ BòmBb Ho$ Vå~y H$s yJmob emó ñWmnZ O~ ‘ygm Zo CÝh|

àH$meZ {X¶m & ¶h EH$ ‘whmdao Ho$ {bE hþAm (H$) ¶aXZ Ho$ nyd© joÌ ({JZVr: 35:14, ì¶.

1:1, 5; 4:41, 46, 47, 49) Am¡a (I) npíM‘r joÌ (ì¶. 3:20, 25; 11:30; 9:1)

¶h g§J{R>V ‘whmdam| H$s ‘m§J H$aVm h¡ {Oggo {H$ ¶h gm{~V H$aZo nmE {H$ H$m¡Z gr ZXr Ho$

{H$Zmao H$m ‘Vb~ h¡ (Ama.Ho$. hoargmoZ, nwamZo {Z¶‘ H$s àñVmdZm n¥.H«$. 636-638)

:: 13 ::

Page 14: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “O§JbO§JbO§JbO§JbO§Jb” ¶h ao{JñVmZ Zht h¡ bo{H$Z Z ~gZo ¶mo½¶ MmamJmh y{‘ h¡ (~rS>r~r 184)

� “Amam~mAmam~mAmam~mAmam~mAmam~m” ¶Wm eãX ¶h J‘u go Pwbgm hþAm y{‘ h¡ (~rS>r~r 787)& ¶h ¶aXZ KmQ>r

H$mo àX{e©V H$aVm h¡ (‘hmZ [aâQ> KmQ>r) Omo Jbrb H$s Prb go AH$m~m H$s Im‹S>r (VwH$s© go

‘moPm‘{~³¶w ¶WmW© go) Bg{bE ¶h ‘¥V gmJa Ho$ CÎma go X{jUr (AmYw{ZH$ Cn¶moJr) XmoZm| joÌm|

H$mo àX{e©V H$aVm h¡ Am¡a h‘ R>rH$-R>rH$ H$m¡Z gm A{^àm¶ h¡ {ZpíMV Zht h¡ & ¶h ¶aXZ H$m

nyd© {H$Zmam AWdm npíM‘ {H$aZm àX{e©V H$a gH$Vm h¡ & (11:30) {‘ò go grZ¡, ~¡bJm‹S>r go

¶mÌm nX 1 Bòm{b¶m| H$m gmam§e h¡ &

� “gyngyngyngyngyn” ¶Wm eãX ¶h ({‘ór F$U eãX) “ZaH$Q>” h¡ (~rS>r~r 693) ¶h Z‘H$ nmZr

nm¡Ym| (¶moZm 2:5) AWdm A{YH$ gm‘mݶ VmOo nmZr nm¡Ym| ({ZJ©. 2:5) H$mo àX{e©V H$a gH$Vo

h¡ & ¶hm± ¶h AZwdmX hmo gH$Vm h¡, “ZaH$Q> H$m joÌ” ¶m gyn H$meha Am¡a nX. 40 go g§~§{YV

hmo gH$Vm h¡ (¶Wm eãX bmb g‘wÐ, “ZaH$Q> H$m g‘wД) &

� “nmamZnmamZnmamZnmamZnmamZ” eãX “nmamZ” (~rS>r~r 803) EH$ O§Jb joÌ H$mo àX{e©V H$a gH$Vm h¡

OmogrZ¡ Ho$ O§Jbm| H$m CÎma ‘| Wm, bo{H$Z ¶hÿ{X¶m Ho$ O§Jbm| Ho$ X{jU ({JZVr, 13:3,26) ‘|

Wm H$moXe- ~{Z©¶m H$mo ‘ê$ÚmZ H$mo BZ O§Jbr joÌm| ‘| {b¶m J¶m h¡ (XoI| {deof {df¶ 2:1 na)

� “VmonobVmonobVmonobVmonobVmonob” Bg eãX H$m ‘Vb~ “g’o$X a§J” (~rS>r~r 1074), ¶h EH$ AZOmZ ñWmZ

h¡, bo{H$Z ¶h ¶aXZ Ho$ nydu Va’$ Omo ‘moAm~ Ho$ àXoe ‘| àH$Q> hþE h¡ &

� “bm~mZbm~mZbm~mZbm~mZbm~mZ” Bg eãX H$m ‘Vb~ “g’o$X” ~rS>r~r (526 III), ¶h EH$ AZOmZ ñWmZ

h¡ & Hw$N> {dÛmZ Bgo grZ¡ go ‘moAm~ Ho$ ‘mJ© na aIVo h¡, ({JZVr 33:20-21 H$m {b~Zmh)

O~{H$ Xÿgao {dÛmZ Bgo EH$ eha ¶m Jm§d Omo ‘moAm~ ‘| ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na h¡ &

� “hOoamoVhOoamoVhOoamoVhOoamoVhOoamoV” ¶h ñWmZ H$m Zm‘ h¡ (~rS>r~r 348) Omo {dÛmZm| H$mo {bE ñWm{nV H$aZo

H$m H$maU hmo MwH$m h¡ {H$ ¶h ñWmnZm “Aam~m” Ho$ ~mX àX{e©V {H$¶m J¶m h¡, BòmBb H$m Vå~y

ñWmnZm grZ¡ nd©V Am¡a ‘moAm~ H$s y{‘ Ho$ ~rM aIm J¶m (1:2) ¶{X Eogm h¡, Vmo bm~mZ hmoJm

{bIZm ({JZVr 33:20-21) Am¡a hOoamoV àX{e©V H$aoJm {JZVr 33:17-18 & ¶h dh ñWmZ

¶m Ohm± hmê$Z Am¡a ‘[a¶‘ Zo ‘ygm H$s AJwdmnZ ¶m CgH$s Ho$Vwam go Z¶o emXr Ho$ {bE ~‹S>~‹S>m¶m

Wm & ({JZVr : 12)

:: 14 ::

Page 15: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “XrOmhm~XrOmhm~XrOmhm~XrOmhm~XrOmhm~” ¶h Zm‘ (Aam{‘H$ “Ho$ OJh” Am¡a B~«mZr “gmoZm” Ho$ g§¶moJ) ‘Vb~

“gmoZo H$s OJh” (~rS>r~r 191) ¶hÿXr Y‘m©{YH$m[a¶m| Zo Bgo, {‘{ò¶m| Zo ¶hÿ{X¶m| H$mo gmoZm

{X¶m O~ do {‘ò H$mo N>mo‹S> aho Wo, d{U©V H$aVo h¡ ({ZJ©. 3:22, 11:2, 12:35), bo{H$Z g§X ©

‘| ¶h EH$ Wm (H$) ‘moAm~ ‘| ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmam Am¡a ~mX ‘| Xÿgao àX{e©V OJh CZHo$ Ûmam

Omo‹S>Zm ¶m (I) grZ¡ nd©V go ‘moAm~ Ho$ ‘mJ© na

1:2 1:2 1:2 1:2 1:2 “hmoao~... H$moXoe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ©hmoao~... H$moXoe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ©hmoao~... H$moXoe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ©hmoao~... H$moXoe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ©hmoao~... H$moXoe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ©” ¶h nX Bòm{b¶m| H$s Mmb H$m

gmam§e hmo gH$Vmh¡ Omo hmoao~/grZ¡ nd©V go H$mXoe ‘ê$ÚmZ VH$ Wm, bo{H$Z ¶{X Eogm h¡, ¶h

nX 1 Am¡a 3 Ho$ ~rM AZwHw$b Zht hmoVm h¡, ¶h em¶X {XImZo Ho$ {bE em{‘b {H$¶m J¶m h¡ {H$

¶mÌm ½¶mah {XZ H$m ‘mJ© {b¶m hmoJm, bo{H$Z A{dídmg Ho$ dOh go ¶h nyam nr‹T>r (38 df© Omo‹S>)

{b¶m & ½¶mah {XZ H$m ¶h ‘mJ© hmoao~/grZ¡ nd©V H$s y{‘ H$mo {ZpíMV H$aVm h¡ O¡go grZ¡

àm¶Ûrn Ho$ X{jUr N>moa ‘| &

ܶmZ X| {H$ ì¶dñWm Ho$ {X¶o OmZo Ho$ ñWmZ H$mo “hmoao~” H$hm J¶m h¡ & hmoao~ B~«mZr eãX

‘| “{ZaW©H$” ¶m “Zme” (~rS>r~r 352, Ho$ ~r 349), grZ¡ (~rS>r~r 696) B~«mZr eãX Zht

h¡ Am¡a do XmoZm| OJh H$mo àX{e©V H$aVo h¡ Ohm± ‘ygm Zo BòmB{b¶m| H$mo ¶hmodm go {‘bmZo bm¶m

(hmoao~, {ZJ© 3:1, ì¶. 1:6, 190;4:10, 15; 5:12 Am¡a grZ¡ {ZJ©. 19 b¡ì¶. 7:38;25:1,

26:46, 27:34, {JZVr 1:1,9,3:1, 4,14,9:1;5

“hmoao~” Zm‘ ³¶m| Á¶mXmVa ì¶dñWm{ddaU ‘| Cn¶moJ hþAm h¡ Am¡a “grZ¡” {ZJ©‘Z ‘|

H$B© ~ma AZwn¶moJ h¡ & ‘ygmH$s {bImdQ> ‘| {d{^Þ gm{h˶ g§~§Yr h¡ - ¶h àX{e©V H$a gH$Vm

h¡ :-

(1) {d{^Þ emór¶m| Ho$ Ûmam ‘m¡{IH$ n§ånamE± br JB© hmo &

(2) ‘ygm Zo {d{^Þ emór¶m| H$mo {b¶m hmo &

(3) H$B© H$maUm| go AJbo emór¶m| Ho$ Ûmam ~XbmhQ> &

(4) {d{^Þ emór¶

:: 15 ::

Page 16: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ - grZ¡ nd©V H$s ñWmnZm :{deof {df¶ - grZ¡ nd©V H$s ñWmnZm :{deof {df¶ - grZ¡ nd©V H$s ñWmnZm :{deof {df¶ - grZ¡ nd©V H$s ñWmnZm :{deof {df¶ - grZ¡ nd©V H$s ñWmnZm :(H$) ¶{X ‘ygm ¶WmeãX H$h ahm Wm Am¡a AmbH$m§[aH$ ê$n go Zht Omo CgZo {’$am¡Z H$mo

VrZ {XZ ¶mÌm Ho$ {bE {dZVr {H$¶m (3:18; 5:3, 8:27), ¶h H$moB© A{YH$ b§~m

g‘¶ Zht Wm {H$ X{jUr grZ¡ àm¶Ûrn ‘| gmåàXm{¶H$ ñWmZ na àdoe H$aZo ‘|

Bg{bE Hw$N> {dÛmZ H$mXoe ~{Z©¶m Ho$ {ZH$Q> nd©V na aIVo h¢ &

(I) gmåàXm{¶H$ ñWmZ H$mo “Oo~ob ‘ygm”, H$hm J¶m h¡, nmn Ho$ O§Jb ‘| BgHo$ g§~§Y

‘| ~hþV ~mV| h¡ :

(1) nd©V Ho$ nhbo A˶{YH$ g‘Vb y{‘ h¡ &

(2) ì¶. 1:2 H$hVmh¡ grZ¡ nd©V go H$moXe ~{Z©¶m VH$ ½¶mah {XZ H$m ‘mJ© h¡ &

(3) “grZ¡” eãX B~«mZr eãX Zhr ho, em¶X ¶h nmn Ho$ O§Jb go Ow‹S>m hmo gH$Vm

h¡, Omo EH$ N>moQ>o {ZO©Z O§Jb H$mo àX{e©V H$aVm h¡ & nd©V Ho$ {b¶o B~«mZr Zm‘

hmoao~ (O§Jb) h¡ &

(4) 400 E.S>r. go grZ¡ nd©V gmåàmXm{¶H$ ñWmZ ah MwH$m h¡& ¶h “{‘Ym{Z¶mo H$m

ñWmZ” ‘| h¡ Omo grZ¡ àm¶Ûrn Am¡a Aa~ Ho$ ~‹S>o joÌm| ‘| em{‘b {H$¶m J¶m

h¡ &

(5) Eogm àVrV hmoVm h¡ {H$ ^m¡{VH$ {dkmZ Zo {ZJ©‘Z ImVo ‘| Hw$N> àX{e©V eha

H$s y{‘ H$mo {ZpíMV H$a {b¶m h¡ & (E{b‘, S>mo’$m’$mh, aonrXr‘) O¡go grZ¡

àm¶Ûrn Ho$ X{jUr {H$Zmao na pñWV h¡ &

(J) grZ¡ nd©V H$s gmåàXm{¶H$ y{‘ ñWm{nV Zht hþAm Wm O~ VH$ “{gpëd¶m H$s

¶mÌm” 385-8 E.S>r. Ho$ bJ^J {bIm J¶m Wm & (E’$.E’$.~wg, ào[aVm| Ho$ H$m‘

H$s Q>rH$m n¥. 151)

� “goB©a H$s MmoQ>rgoB©a H$s MmoQ>rgoB©a H$s MmoQ>rgoB©a H$s MmoQ>rgoB©a H$s MmoQ>r” ~rS>r~r 973 H$hVm h¡ eãX “goB©a” ‘Vb~ hmo gH$Vm h¡

(H$) ~H$ar (I) amd|Xma (J) amod|Xma O¡go no‹S>m| Ho$ gmW AÀN>r bH$‹S>r ‘|, O~{H$ Ho$.~r

1989 “amod|Xma” BgHo$ ¶h ‘Vb~ H$aHo$ ñdrH$ma H$aVm h¡ &

nwamZo {Z¶‘ ‘| Bg eãX H$mo EXmo‘ Ho$ gmW em{‘b {H$¶m J¶m h¡ (CV. 14:6,

36:20-21, 30 ì¶. 1:2, 44; 2:1, 4-5, 33:2) Bg{bE, dmñV{dH$ ‘| ¶h nd©Vm| go

nyU© joÌ Wm {Ogo EXmoZ Ho$ Ûmam em{‘b {H$¶m J¶m Wm &

:: 16 ::

Page 17: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “H$mXoe ~{Z©¶mH$mXoe ~{Z©¶mH$mXoe ~{Z©¶mH$mXoe ~{Z©¶mH$mXoe ~{Z©¶m” ¶h EXmo‘ H$s gr‘m na EH$ ~‹S>r àm¶Ûrn h¡ ({JZVr : 20:16)

bJ^ 50 ‘rV, ~og}dm Ho$ X{jUr Va’$, Mma àmH¥${VH$ ~g§V Ho$ gmW & BgHo$ Zm‘ na Xmo V϶

h¡ - àW‘ “n{dÌ” Omo B~«mZr eãX go h¡ (~rS>r~r 873) & Xÿgam AZOmZ h¡ & ¶h CZHo$ O§Jb

n[a «‘U H$m Ywam hþAm ({JZVr : 13-14)

1:3 1:3 1:3 1:3 1:3 “Mmbrgdm§ df©Mmbrgdm§ df©Mmbrgdm§ df©Mmbrgdm§ df©Mmbrgdm§ df©” ¶h {g’©$ ì¶dñWm{ddaU ‘| {XZm§H$ h¡ & “Mmbrg” (~rS>r~r 917) H$B©

~ma ~mB©~b ‘| Cn¶moJ hþAm h¡ Omo EH$ b§~o g‘¶ H$mo, g‘¶ H$m A{ZpíMV Ad{Y H$mo àX{e©V

H$aVm h¡ & dmñV{dH$ H$mb {ZU©¶ {b¶m 38 df© H$m àVrV hmoVm h¡ (grZ¡ go ‘moAm~ H$s y{‘ VH$)

� “½¶mahd| ‘hrZo Ho$ àW‘ {XZ na½¶mahd| ‘hrZo Ho$ àW‘ {XZ na½¶mahd| ‘hrZo Ho$ àW‘ {XZ na½¶mahd| ‘hrZo Ho$ àW‘ {XZ na½¶mahd| ‘hrZo Ho$ àW‘ {XZ na” boIH$ ha àH$ma go ñWmZ Am¡a g‘¶ ñWmnZ

Ho$ {b¶o BòmBb Ho$ BZ eãXm| na à¶mg H$a ahm h¡. XoIo {deof {df¶ Omo ZrMo h¡ :

{deof {df¶ : n«mMrZ, nydu H$boÊS>a Ho$ nmg{deof {df¶ : n«mMrZ, nydu H$boÊS>a Ho$ nmg{deof {df¶ : n«mMrZ, nydu H$boÊS>a Ho$ nmg{deof {df¶ : n«mMrZ, nydu H$boÊS>a Ho$ nmg{deof {df¶ : n«mMrZ, nydu H$boÊS>a Ho$ nmg

:: 17 ::

H$ mZmZrH$mZmZrH$mZmZrH$mZmZrH$mZmZr

I amOm 6:1, 37-38, 8:2amOm 6:1, 37-38, 8:2amOm 6:1, 37-38, 8:2amOm 6:1, 37-38, 8:2amOm 6:1, 37-38, 8:2

A~r~ (Om¡ H$s “har ~mb|”)

OrZ (~g§V ‹S>H$sbm)

BWmZr‘ (gX¡d nmZr ómoV)

Hw$b (dfm© CËnÞ na)

go‘o[a¶Z-~o~rbmoZgo‘o[a¶Z-~o~rbmoZgo‘o[a¶Z-~o~rbmoZgo‘o[a¶Z-~o~rbmoZgo‘o[a¶Z-~o~rbmoZ(Zrnwa H$boÊS>a)(Zrnwa H$boÊS>a)(Zrnwa H$boÊS>a)(Zrnwa H$boÊS>a)(Zrnwa H$boÊS>a)

ZrgmZw

Am¶mê$gr‘mZwXþ-COwA~wCbwbw

Vog[aVw

Aamh-eå‘m{H$g{b‘wVo{~Vwe~mVwAXmê$

B~«mZrB~«mZrB~«mZrB~«mZrB~«mZr(JrOa H$boÊS>a)(JrOa H$boÊS>a)(JrOa H$boÊS>a)(JrOa H$boÊS>a)(JrOa H$boÊS>a)

ZrgmZ

B¶magrdmZVm‘wOA~Ebwb

Vrgar

‘maHo$edmZMrgbodVr~oWeo~mVAXma

AmYw{ZH$ AZwê$nAmYw{ZH$ AZwê$nAmYw{ZH$ AZwê$nAmYw{ZH$ AZwê$nAmYw{ZH$ AZwê$n

‘mM©-Aàob

Aàob-‘B©‘B©-OyZ

OyZ-OwbmB©OwbmB©-AJñVAJñV-{gVå~a

{gVå~a-A³Qw>~a

A³Qw>~a-Zd§~aZd§~a-{Xgå~a{Xgå~a-OZdarOZdar-’$adar’$adar-‘mM©

Page 18: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “‘ygm Zo BòmBb Ho$ g§VmZm| H$mo CZ g^r ~mVm| Ho$ AZwgma ~mobm , {Ogo‘ygm Zo BòmBb Ho$ g§VmZm| H$mo CZ g^r ~mVm| Ho$ AZwgma ~mobm , {Ogo‘ygm Zo BòmBb Ho$ g§VmZm| H$mo CZ g^r ~mVm| Ho$ AZwgma ~mobm , {Ogo‘ygm Zo BòmBb Ho$ g§VmZm| H$mo CZ g^r ~mVm| Ho$ AZwgma ~mobm , {Ogo‘ygm Zo BòmBb Ho$ g§VmZm| H$mo CZ g^r ~mVm| Ho$ AZwgma ~mobm , {Ogo

¶hmodm Zo Cgo Amkm Xr Wr {H$ dh CÝh| ~VmE¶hmodm Zo Cgo Amkm Xr Wr {H$ dh CÝh| ~VmE¶hmodm Zo Cgo Amkm Xr Wr {H$ dh CÝh| ~VmE¶hmodm Zo Cgo Amkm Xr Wr {H$ dh CÝh| ~VmE¶hmodm Zo Cgo Amkm Xr Wr {H$ dh CÝh| ~VmE” na‘oída boIH$ h¡, ‘ygm M¡Zb h¡, bo{H$Z

¶o g^r AmkmE± ¶hmodm Ho$ dmMm-~ZmdQ> go AmVr h¡ &

‘ygm Ho$ {bImdQ> ‘| B©ídar¶ Zm‘m| Ho$ {bE {d[^ÞVmE± h¡ - AmJo Hw$N> CXmhaU

ì¶. 1-4 go &

(1) à w (¶hmodm), 1:3, 8, 27, 34, 37, 41, 42, 43,45; 2:12, 14,

15, 17, 21, 31; 3:2, 20;21, 26 (Xmo ~ma); 4:12,14,15, 21,

27

(2) à w (¶hmodm) h‘mam na‘oída (Ebmo{h‘) 1:1, 19,20, 25, 41, 2:29,

36, 37, 3:3, 4:7

(3) à w (¶hmodm) AmnH$m na‘oída (Ebmo{h‘) 1:10, 21,26,30,31,32,

2:7 (Xmo ~ma) 30; 3:18, 20, 21, 22; 4,10, 19, 21 23 (Xmo ~ma)

24, 25, 29, 30, 31, 34, 40

(4) à w (¶hmodm) na‘oída (Ebmo{h‘) AmnHo$ {nVmAm| H$m 1:11, 21; 4:1

(5) na‘oída (Ebmo{h‘) 1:17, 2:33, 4:24 (na‘oída B©î¶m© aIZo dmbm), 31

(X¶mbw na‘oída) 32, 33

(6) à w (EXmoZ) na‘oída (¶hmodm) 3:24

(7) à w (¶hmodm) dh na‘oída h¡ (Ebmo{h‘) 4:35, 39

~hþV gmao {dMma BZ V϶m| Ho$ ~mao ‘| h¡ :-

(1) A˶{YH$ boIH$

(2) A˶{YH$ emór

(3) AܶmˑdmXr AbJmd

(4) emór¶ g˶Vm

nwamZo {Z¶‘ Ho$ {dÛmZ g‘{n©V H$ao {H$ boIH$, g§J«h ¶m g§H$bZ, àH$meZ, Am¡a emór

H$m¶m] H$mo ì¶dñWm H$s {H$Vm~m| H$mo g§J{R>V ¶m (Omo‹S>Zm) H$aZm, nwamZo {Z¶‘ H$s ahñ¶ h¡ & h‘|

Adí¶ gmdYmZr aIZr h¡ {H$ h‘mao AmYw{ZH$ npíM‘r gm{h˶ {gÕm§V ¶m h‘mao EH$ g§K

g¡Õm§{VH$ H$ënZm EH$ Am¡a {g’©$ EH$ ì¶m»¶m Z hmoZo nmE & ahñ¶ ‘Vb~ ahñ¶ &

:: 18 ::

Page 19: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ : B©ída Ho$ {bE Zm‘{deof {df¶ : B©ída Ho$ {bE Zm‘{deof {df¶ : B©ída Ho$ {bE Zm‘{deof {df¶ : B©ída Ho$ {bE Zm‘{deof {df¶ : B©ída Ho$ {bE Zm‘I EL (Eb)(Eb)(Eb)(Eb)(Eb)

1. B©ída Ho$ {bE Om{VJV àmMrZ eãX H$m dmñV{dH$ AW© A{ZpíMV h¡, hmbm§{H$

H$B© {dÛmZ {dídmg H$aVo h¡ {H$ ¶h “AH$m{X¶Z ê$Q>” gm‘Wu hmoZm ¶m “e{º$embr”

hmoZm go Am¶m h¡ & (CV. 17:1, {‘ZVr 23:19, ì¶. 7:21, ^.g. 50:1)

2. H$Zm{Z¶m| Ho$ g~ XodVmAm| Ho$ ‘§{Xa ‘| gdm}ƒ na‘oída (EL) Eb. h¡ (amg g‘am

‘ybJ«§W)

3. ~mB©~b ‘| Eb (EL) gm‘mݶ Vm¡a na {H$gr Xygao eãXm| Ho$ gmW {‘{lV Zht

{H$¶m J¶m h¡& ¶o g§{Y¶m± na‘oída Ho$ {d{eï> JwU H$mo ~VmZo ‘| ghm¶H$ hþB© h¡ &

(i) Eb E{b¶moZ ( “gdm}ƒ na‘oída ”), CV. 14:18-22, ì¶. 32:8,

¶mem. 14:14

(ii) Eb. - amoB© ( “na‘oída Omo XoIVm h¡ ” ¶m “na‘oída ñd¶§ H$mo àH$Q>

H$aVm h¡ ”)

(iii) Eb. - eÔmB© ( “gd©e{º$‘mZ na‘oída ” ¶m “gd© X¶mbw na‘oída ¶m

D§$MmB© H$m na‘oída ”)

(iv) Eb - Amob‘ ( “AZ§V na‘oída ”) CV. 21:33 & ¶h eãX AܶmpË‘H$

{gÕm§V Ho$ AZwgma XmD$X Ho$ gmW na‘oída Ho$ dm¶Xo H$mo Omo‹S>m J¶m

h¡ & (II e‘w 7:13,16)

(v) Eb - ~o[aQ> (“dmMm H$m na‘oída”) ݶm. 9:46

4. Eb Ho$ gmW g‘mZVm :-

(i) ¶hmodm, ^.g. 85:8, ¶mem: 42:5

(ii) Ebmo{h‘, CV. 46:3; Aæ¶w~ 5:8, “‘¢ Eb hÿ§” Vwåhmao nyd©Om| H$m

na‘oída

(iii) eÔmB©, CV. 49:25

(iv) “B©î¶m© aIZo dmbm” {ZJ©. 34:14, ì¶. 4:24; 5:9; 6:15

(v) “H¥$nmbw ì¶. 4:31, Zh|. 9:31, “{dídmg¶mo½¶ ì¶. 7:9: 32:4

(vi) “‘hmZ Am¡a AX² wV” ì¶. 7:21, 10:17, Zh|. 1:5, 9:32, Xm{Z. 9:4

(vii) “kmZr” I e‘w 2:3

:: 19 ::

Page 20: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(viii) ‘oam Ñ‹T> eaUñWmZ : II e‘w. 22:33

(ix) “‘oam à{VemoY boZo dmbm” II e‘w: 22:48

(x) “n{dÌ ¶mem” 5:16

(xi) “gm‘Wu ¶mem”; 10:21

(xii) “‘oam CÕmaH$” ¶mem ; 12:2

(xiii) “‘hmZ Am¡a gm‘Wu” {¶‘© 32:18

(xiv) “~Xbm boZo dmbm” {¶‘© 51:56

5. g^r ‘w»¶ nwamZo {Z¶‘ Ho$ Zm‘m| H$m {‘lU na‘oída Ho$ {b¶o ¶hmoey 22:22 ‘| nm¶m

J¶m h¡ (Eb. Ebmo{h‘, ¶hmodm, Xþham¶m J¶m)

II E{b¶moZ :E{b¶moZ :E{b¶moZ :E{b¶moZ :E{b¶moZ :1. BgH$m ‘yb AW© “C§Mm”, “gdm}n[a” ¶m “{eamo‘Ur” (CV. 40:17, amOm; 9:8

II amOm, 18:17,Zho. 3:25, {¶‘© 20:2, 36:10, ^ g. 18:13)

2. ¶h EH$ g‘mZmÝVa ‘| Cn¶moJr hþAm h¡ Omo na‘oída Ho$ AZoH$ Xÿgao Zm‘m|/nXdr Ho$

{b¶o h¡ &

(i) Ebmo{h‘ - ^.g. 47:12; 73:11; 107:11

(ii) ¶hmodm - CV. 14:22 ; II e‘w 22:14

(iii) Eb - {JZVr 24:16

(iv) Ebmh - H$B© ~ma Xm{Z. 2-6 Am¡a Eàm 4-7 ‘| hþAm h¡, Q>bm¶a Ho$ gmW

Omo‹S>m J¶m (Aam{‘H$ ‘| “D§$Mm na‘oída”) Xm{Z. 3:26, 4:2, 5:18, 21

3. Aݶ Om{V¶m| Ho$ Ûmam H$B© ~ma Cn¶moJ {H$¶m J¶m

(i) ‘opëH$goXoH$, CV. 14:18-22

(ii) ~mbm‘, {JZVr 24:16

(iii) ‘ygm, Xoem| Ho$ {b¶o ~mobm, ì¶. 32:8

(iv) Z¶o {Z¶‘ ‘| byH$ma{MV gwg‘mMma, Aݶ Om{V¶m| Ho$ {bE {bIm J¶m, gmW

hr ¶yZmZr g‘mZVm hþn{gñQ>mog BñVo‘mb H$aVm h¡ (1:32, 35; 76;

6:35; 8:28, ào.H$m. 7:48, 16:17

:: 20 ::

Page 21: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

III Ebmo{h‘ (~hþdMZ), EbmoAmh (EH$dMZ) H${dVm ‘| ‘w»¶V:Ebmo{h‘ (~hþdMZ), EbmoAmh (EH$dMZ) H${dVm ‘| ‘w»¶V:Ebmo{h‘ (~hþdMZ), EbmoAmh (EH$dMZ) H${dVm ‘| ‘w»¶V:Ebmo{h‘ (~hþdMZ), EbmoAmh (EH$dMZ) H${dVm ‘| ‘w»¶V:Ebmo{h‘ (~hþdMZ), EbmoAmh (EH$dMZ) H${dVm ‘| ‘w»¶V:Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡(i) ¶h eãX nwamZo {Z¶‘ Ho$ ~mha Zht nm¶m J¶m h¡ &

(ii) ¶h eãX Bòm¶b Ho$ na‘oída ¶m g^r Xoem| Ho$ na‘oída H$mo {Z¶wº$ H$a gH$Vm

h¡ ({ZJ©. 12:12, 20:3) A~«mh‘ H$m n[adma ~hþXod nyOm g§§~§Yr bmoJ Wo

(¶hmoey 24:2)

(iii) ¶h BòmB{b ݶm{¶¶m| H$m àX{e©V H$a gH$Vm h¡ ({ZJ©. 21:6, ^.g. 82:6

(iv) eãX Ebmo{h‘ Omo h¡ dmo Xÿgao AmpË‘H$ bmoJm| Ho$ {bE ^r Cn¶moJ hþAm h¡ &

(ñdJ©XÿV, Xþï>mË‘m) ì¶. 32:8, (LXX) ^.g. 8:5, Aæ¶w~ 1:6, 38:7 ¶h

‘mZd ݶm{¶¶m| H$mo àX{e©V H$a gH$Vr h¡ &

(v) ~mB©~b ‘| ¶h àW‘ erf©H$/Zm‘ h¡ B©ída Ho$ {bE (CV.1:1) ¶h CV: 2:4

VH$ AÝݶ Cn¶moJ hþAm, Ohm± ¶h ¶hmodm Ho$ gmW {‘bm ¶m Ow‹S>m & gm‘mݶ

Vm¡a na ¶h (AܶmpË‘H$) na‘oída g¥{ï>H$Vm© g§ mbZo dmbm, Am¡a Bg J«h na

g^r H$mo OrdZ XoZo dmbm h¡ H$aHo$ àñVwV H$aVr h¡ & (^.g. 104)

Eb Ho$ gmW ¶o g^r n¶m©¶dmMr h¡ (ì¶. 32:15-19) & ¶hmodm Ho$

gmW ¶h g‘mZmÝVaU hmo gH$Vm h¡ O¡go ^.g. 14 (Ebmo{h‘) {~ëHw$b O¡go

^.g. 53 (¶hmodm) {XIVm h¡, AX² wV Zm‘m| ‘| ~XbmhQ> H$mo N>mo‹S>H$a &

(vi) hmbm§{H$ ~hþdMZ Am¡a XodVmAm| Ho$ Xÿgao Zm‘m| H$m Cn¶moJ, ¶h eãX H$B© ~ma

BòBb Ho$ na‘oída Ho$ {bE {Z¶wº$ hþAm h¡ & bo{H$Z A{YH$V ¶h EH$dMZ

{H«$¶m ‘| hmoVm h¡ Omo AÕoVdmX g§~§Yr Cn¶moJ H$mo {Z{X©ï> H$aVm h¡ &

(vii) ¶h Aݶ Om{V¶m| Ho$ Ûmam H$B© ~ma Cn¶moJ {H$¶m J¶m &

(1) ‘{bH$goXoH$ CV. 14:18-22

(2) ~mbm‘, {JZVr 24:16

(3) ‘ygm, g^r Om{V¶m| Ho$ {bE ~mobm ; ì¶. 32:8

(viii) ¶h AX wV h¡ {H$ EH$ gm‘mݶ Zm‘ BòmEb H$m na‘oída Omo AÕ¡VdmX h¡

~hþdMZ ‘| h¡ hmbm§{H$ ¶hm± {ZpíMV Zht h¡, ¶hm± Hw$N> {gÕm§V {X¶o J¶o h¡ :-

1. B~«mZr ‘| AZoH$ ~hþdMZ h¡, A{YH$Va Omoa XoZo Ho$ {bE hþE h¡ & A{YH$ {ZH$Q>

g§~§Yr dmX Ho$ B~«mZr J«m{‘{Q>H$b {’$Ma (ì¶maH$U ê$n) H$mo “Jm¡ad H$m

~hþdMZ” H$hm J¶m h¡, Ohm± ~hþdMZ EH$ {dMma H$mo Jm¡adembr ~ZmZo Ho$ {b¶o

hþAm h¡ &

:: 21 ::

Page 22: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

2. em¶X ¶h {Xì¶ gbmh H$mo àñVwV H$a|, Omo ñdJ© ‘| na‘oída Ho$ gmW {‘bVm

h¡ Am¡a dh CgH$s Amkm XoVm h¡ ( amOm 23:19-23, Aæ¶w~ 1:6, ^.g.

82:1, 89:5,7

3. ¶h ^r g§ d h¡ {H$ ¶h {Z¶o {Z¶‘ àH$meZ Omo EH$ na‘oída Ho$ VrZ ì¶{º$d

h¡ Cgo à^m{dV H$a| & CV. 1:1 na‘oída g¥{ï> H$aVm h¡, CV. 1:2 AmË‘m

‘§S>amVm h¡ Am¡a Z¶o {Z¶‘ ‘| ¶rew na‘oída h¡, {nVm H$mo g¥{ï> H$aZo ‘| ghm¶H$

h¡ (¶hÿÞm : 1:3, 10, amo{‘¶m| 11:36, I Hw$apÝW, 8:6 Hw$bw. 1:15, B~«m

1:2, 2:10)

IV ¶hmodm¶hmodm¶hmodm¶hmodm¶hmodm1. ¶h Zm‘ B©ídar¶Vm H$mo à^m{dV H$aVm h¡ O¡go na‘oída dmMm ~ZmVm h¡; na‘oída

O¡go CÕmaH$, Nw>‹S>mZo dmbm & ‘wZî¶ dmMm Vmo‹S> XoVm h¡ & bo{H$Z na‘oída B©‘mZXma

h¡ CgHo$ dMZ, dm¶Xm, dmMm ‘| (^.g.103).

¶h Zm‘ àW‘ àX{e©V hþAm Ebmo{h‘ Ho$ gmW {‘{lV ‘| (CV. 2:4) & CV.

1-2 ‘| Xmo ~ma g¥{ï> H$aZm Zht h¡; bo{H$Z Xmo ~mV| : (1) na‘oída ~«åhm§S> H$m

g¥{ï>H$Vm© (dñVwËd Am¡a (2) na‘oída ‘Zwî¶ H$mo {deof ê$n go ~Zm¶mI CV. 2:4

{deof n«H$meZ H$m H$m àma§ , ‘Zwî¶ Ho$ CÔoí¶ Am¡a {deof nX Ho$ ~ma ‘|, gmW hr

nmn H$s g‘ñ¶mAm¡a {dÐmoh em{‘b hþE EH$ AÀN>o ¶m Jm¡adembr nX Ho$ gmW ‘|§ &

2. CV. 4:26 ‘| {bIm h¡ “‘Zwî¶m| Zo ¶hmodm H$mo nwH$maZm ewê$ {H$¶m (¶hmodm) {Og

Vah {ZJ©. 6:3 ¶h ~VmVm h¡ ewê$ Ho$ dmMm dmbo bmoJ (nyd©Om| Am¡a CZHo$ n[adma)

{g’©$ na‘oída H$mo Eb-eÔmB© Ho$ Zm‘ go OmZVo Wo & Zm‘,¶hmodm {g’©$ EH$ d{O©V

hþAm {ZJ©. 3:13-16 {deof nX; 14 & {Og Vah ‘ygm H$s {bImdQ> ‘| H$B© ~ma

àMm{bV eãX Ho$ Ûmam eãX AZwdmX {H$¶m Z {H$ {Zê$á {H$¶m (CV. 17:5,

27:36, 29:13-35) & H$B© {gÕm§V hmoJ|, Bg Zm‘ Ho$ AW© H$mo OmZZo Ho$ {bE

(AmB©.S>r.~r. go{b¶m J¶m n¥.H«$. 409-11):

(H$) Aam{~b ‘yb ^mfm go, “VrúU ào‘ {XImZo Ho$ {bE”

(I) Aam{~H$ ‘yb ^mfm go, “~hZm” (¶hmodm O¡go Am§Yr na‘oída)

(J) AJa{Q>H$ (H$ZmZr) ‘ybm ^mfm go “~mV| H$aZm”

(K) EH$ ’$moBZr{‘¶Z N>nmB© go, EH$ H$maUmË‘H$ gh^mJr AW© “dh Omo g§ mbVm

h¡“, ¶m “dh Omo {Z‘m©U H$aVm h¡” &

:: 22 ::

Page 23: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(L>) B~«mZr ³dob go “dh Omo h¡” ¶m “dh Omo CnpñWV h¡” (^{dî¶ Ho$ AZwgma

“dh Omo hmoJm”)

(M) B~«mZr {h{’$b go “dh Omo ‘yb (à¶moOZ) H$aVm h¡” &

(N>) B~«mZr ‘yb mfm go “ahZm” (CV.3:20) AW© “h‘oem Or{dV ahZm, {g’©$

OrdVm”

(O) {ZJ©: 3:13-16 Ho$ g§X © go AnyU© ar{V go EH$ nyU© ^md go Cn¶moJ hþAm

“‘¢ bJmVma hmoD§$Jm Omo ‘¡ hþAm” ¶m “‘¢ bJmVma hmoD$Jm§ Omo ‘¢ h‘oem ahZo

dmbm hÿ§” (Oo.dme dmQ²>g, nwamZo {Z¶‘ ‘| {gÝQ>o³g H$s N>mZ~rZ, n¥.67)

nyam Zm‘ Omo ¶hmodm h¡ H$B© ~ma N>moQ>o ê$n ‘| ¶m EH$ Agbr ê$n go -

(1) ¶mh (hm„obw - ¶mh)

(2) ¶mhþ (Zm‘|, CXm - ¶mem¶mh)

(3) ¶mo (Zm‘|, CXm. ¶mo¶b)

3. ¶hy{X¶m| ‘| ¶h dmMm H$m Zm‘ ~hþV hr n{dÌ hþAm (Q>oQ´>mJ«m‘oQ>Z) ¶hÿXr H$hZo Ho$

{bE S>aVo Wo Vm{H$ do Amkm H$mo Z Vmo‹S> Xo {ZJ©. 20:7; ì¶. 5:11; 6:13 &

Bg{bE CÝhm|Zo B~«mZr eãX H$mo ny{V© {H$¶m, “‘m{bH$”, “Jwê$” “n{V”, “à w”-

ES>moZ ¶m ES>moZmB© (‘oao à w) CZHo$ nwamZo {Z¶‘ nX ‘| n‹T>Vo g‘¶ ¶hmodm Am¶o Vmo

do CƒmaU à w H$aVo, ³¶m| {H$ A§J«oOr AZwdmX ‘| à w {bIm J¶m h¡ ¶hmodm AmZo

na &

4. O¡go Eb Ho$ gmW, ¶hmodm H$B© ~ma Xÿgao eãXm| Ho$ gmW {‘bH$a AZoH$ BòmBb Ho$

dmMm Ho$ na‘oída Ho$ M[aÌm| H$mo àH$Q> H$aVmh¡ & O~{H$ H$B© {‘bmdQ> eãX h¡, ¶hm§

Hw$N> {X¶o J¶o h¡ :-

(H$) ¶hmodm - {¶ao (¶hmodm ny{V© H$amZodmbm), CV. 22:14

(I) ¶hmodm - amo’o$H$m (¶hmodm M§JmB© XoZodmbm) {ZJ©. 15:26

(J) ¶hmodm - {Zpñg (¶hmodm ‘oam g§J h¡) {ZJ©. 17:15

(K) ¶hmodm - ‘opëH$goXoH$ (¶hmodmOmo AmnH$mo n{dÌ H$aVm h¡) {ZJ©. 31:13

(L>) ¶hmodm - embmo‘ (¶hmodm em§{VXmVm h¡) ³¶m 6:24

(M) ¶hmodm - em~moV (goZmAm| H$m ¶hmodm) & e‘w 1:3 11; 4:4, 15:2, H$B©

~ma ^[dî¶dº$mAm| ‘|)

:: 23 ::

Page 24: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 24 ::

(N>) ¶hmodm - amo ‘B©’ (¶hmodm ‘oam Madmhm h¡) ^.gm. 23:1

(O) ¶hmodm - {gXHo$Zw (¶hmodm h‘mar Ym{‘©H$Vm h¡) {¶‘©. 23:6

(P) ¶hmodm - eå‘m (¶hmodm ¶hm°§ h¡) ¶hoOHo$b : 48:35

1:41:41:41:41:4

NASB, NRSV “CgHo$ ~mX CgZo ham¶mCgHo$ ~mX CgZo ham¶mCgHo$ ~mX CgZo ham¶mCgHo$ ~mX CgZo ham¶mCgHo$ ~mX CgZo ham¶m”NKJV “CgHo$ ~mX CgZo KmV {H$¶m WmCgHo$ ~mX CgZo KmV {H$¶m WmCgHo$ ~mX CgZo KmV {H$¶m WmCgHo$ ~mX CgZo KmV {H$¶m WmCgHo$ ~mX CgZo KmV {H$¶m Wm”TEN “CgHo$ ~mX à^w Zo ham¶m WmCgHo$ ~mX à^w Zo ham¶m WmCgHo$ ~mX à^w Zo ham¶m WmCgHo$ ~mX à^w Zo ham¶m WmCgHo$ ~mX à^w Zo ham¶m Wm”NJB “CgZo ham¶m WmCgZo ham¶m WmCgZo ham¶m WmCgZo ham¶m WmCgZo ham¶m Wm”

{H«$¶m (BDB 645, KB 697 {hb{’$Z A{ZpíMV) ‘Vb~ ‘maZm Am¡a g¡Õm§{VH$ bnoQ>

go h¡ {H$ dh ¶hmodm Wm & dh àW‘ H$maH$ Am¡a {g’©$ H$maH$ h¡ &

� � � � � “{ghmoZ{ghmoZ{ghmoZ{ghmoZ{ghmoZ” {ghmoZ (~rS>r~r 695) àXoe H$m A‘mo[a amOmWm, AJbm AmoJ, ~memZ

H$mamOm, Omo ¶aXZ Ho$ nydu Va’$ na h¡ & ‘ygm H$mo na‘oda Zo Amkm {X¶m (2:4-9) {H$ ‘moAm~

Am¡aEXmo‘ (byV go d§eO Omo CgH$s nw{̶m| Ho$ Ûmam CV. 19:30-38) Ho$ ¶hÿXr g~{Y¶m| na

AmH«$‘U Zm H$a| & hoe~moZ H$s amOYmZr eha, ‘w»¶ eha Wr {Ogo BòmBbr g¡{ZH$m| Zo OrVm

(2:26-37 {JZVr 21:21-32)&

����� “AmoJAmoJAmoJAmoJAmoJ” AmoJ (S>r~r~r 728) àXoe H$mamOm, {Ogo ~memZ H$hm OmVm h¡, Ohm± Xmo

~hþV ~‹S>r eha Wr (¶hmoey 2:4) Am¡a AZoH$ Jm§d (3:1-10) Wr & dh a{’$‘ (XmZd; 3:11)

‘| go EH$ Wm, {OgZo H$ZmZna {Zdmg {H$¶m (2:20, ¶hmoey 12:4) ¶h BZ XmZdm| H$s d§emdbr

Wr (2:11) ho~«moZ na {OgZo BòmB{b¶m| Ho$ Xmo {dídmg¶mo½¶ Omgyg Ho$ g‘mMma H$mo {VañH¥$V

H$aZo H$m H$maU Wm ({JZVr 13:22)

Page 25: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 25 ::

{deof {df¶ - {ZJ©‘Z H$m {XZm§H${deof {df¶ - {ZJ©‘Z H$m {XZm§H${deof {df¶ - {ZJ©‘Z H$m {XZm§H${deof {df¶ - {ZJ©‘Z H$m {XZm§H${deof {df¶ - {ZJ©‘Z H$m {XZm§H$(H$) {ZJ©‘Z Ho$ {XZm§H$ na, Xmo {dÕmZ am¶ hmoJr :

(i) I amOm 6:1 ‘| {bIm h¡, {ZJ©‘Z go gwbo‘mZ Ho$ ‘§{Xa ~Zm¶o OmZo H$m g‘¶

480 df© H$m h¡ &

1. gwbo‘mZ Zo 970 B©.ny. ‘| amÁ¶ H$aZm àma§ {H$¶m & ¶h AZw‘m{ZV

H$dmaH$a Ho$ ¶wÕ H$mo Cn¶moJ H$aHo$ {H$¶m J¶m h¡ (853 ~r.gr) O¡g EH$

{ZpíMV àma§{^H$ {XZm§H$ &

2. ‘§{Xa H$m {Z‘m©U CgHo$ nm¡Yo df© Ho$ amÁ¶ ‘| hþAm (965 B©.ny.) Am¡a

{ZJ©‘Z bJ^J 1445/6 B©.ny. ‘| K{Q>V hþAm &

(ii) 18 dt {‘òr amOd§e ‘| ¶h K{Q>V hþAm &

1. {’$am¡Z H$s Hy«$aVm hmoJr Wb‘mog III (1490-1436 B©.ny.)

2. {’$am¡Z H$s {ZJ©‘Z hmoJr A‘oZhmoQ>on II (1436-1407 B©.ny.)

(i) ¶arhm| H$s g˶Vm na AmYm[aV KQ>Zm na Hw$N> {dídmg H$aVo

h¡ {H$ A‘oZhmoQ>on Ho$ III amÁ¶ Ho$ Xm¡amZ ¶erhm| - Am¡a {‘ò Ho$

~Mr Hw$Q>Zr{Vk nÌ ì¶dhma K{Q>V Zht hþAm (1413-1377

B©.ny.)

(ii) A‘aZm ‘ybJ«§W V϶ Hw$Q>-Zr{Vk nÌ ì¶dhma AmoñQ´>oH$m na

{bIm J¶m Omo h{~aZ H$ZmZ H$s y{‘ na Am¶m, A‘oZhmoQ>on III

Ho$ amÁ¶ ‘| & Bg{bE {ZJ©‘Z A‘oZhmoQ>on III Ho$ amÁ¶ ‘| K{Q>V

hþAm &

(iii) ݶm{¶¶m| H$s Ad{Y A{YH$ b§~m Zht h¡ ¶{X 13 dt eVmãXr

{ZJ©‘Z H$m {XZm§H$ h¡ &

3. Bg {XZm§H$ Ho$ gmW Hw$N> g‘ñ¶mE± :

(H$) goßQ²>¶wOoÝQ> (LXX) Ho$ nmg 480 gmb Ho$ ~Om¶ 440 gmb h¡ &

(I) ¶h g§ dV: h¡ {H$ 480 df© 12 nr‹T>r¶m| Ho$ 40 df© à˶oH$ Ho$ {bE, àñVwV

H$aVr h¡ Bg{bE AmbH$m§[aH$ g§»¶m h¡ &

(J) hmê$Z go gwbo‘mZ VH$ ¶mOH$m| H$s 12 nr‹T>r¶m| h¡ (1 B{V. 6) Am¡a CgHo$ ~mX

gbo‘mZ go Xÿgao ‘§{Xa VH$ 13.1 ¶hÿXr, ¶yZmZr g‘mZ, nr‹T>r¶m| H$mo 40 df©

H$s Ad{Y h¡ (g§»¶m H$s {MÝh) ({~‘gZ H$s [aS>oqQ>J {ZJ©‘Z Am¡a {dO¶)

Page 26: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 26 ::

4. VrZ {ZYm©[aV {df¶ Omo {XZm§H$ àñVwV H$aVo h¡ :

(H$) CV. 15:13, 16 (n¥.H$m. 7:6) 400 df© H$s XmgËd

(I) {ZJ© 12:40-41 (Jb. 3:17)

1. E‘.Q>r - 450 df© H$m {‘ó ‘| àdmgr

2. LXX - 215 df© H$m {‘ò ‘| àdmgr

3. ݶm. 11:26 - Oono Wmh Ho$ {XZ Am¡a (1445 {XZm§H$ ghm¶H$) Ho$ ~rM

300 df© H$m h¡ &

4. ào.H$m. 13:19, {ZJ©‘Z, n[a «‘U Am¡a{dO¶ - 450 df©

5. amOmAm| H$s nwñVH$ H$m boIH$ {deof Eo{Vhm{gH$ nXm| H$mo Cn¶moJ {H$¶m Am¡a H«$‘

{JZVr Zht {H$¶m (ES>{dZ {Wbo, B~«mZr amOmAm| H$s d§emdbr n¥.H«$. 83-85)

(I) nwamÎmd go Vrd« K«‘mU 1290 B©.nr. ¶m 19 dt {‘ór amOd§e Ho$ {XZm§H$ H$s Amoa

g§Ho$V H$aVo h¡ &

1. Bgr {XZ ¶wgw’$ ¶mo½¶ Wm CgHo$ {nVm Am¡a {’$am¡Z go {‘bZo ‘| & àW‘, n¡XmBer

{’$am¡Z {OgZo {‘ò H$s amOZYmZr H$mo ’¡$bmZm ewê$ {H$¶m Zrb ZXr Ho$ ‘whmZo na

{Ì wOmH$ma ZXr dm{hV {‘Q²>Q>r H$s y{‘ go Wo~og Ho$ nrN>o go, A~m[ag/OmoZ/Q>o{Zg

OJh Omo nwamZm {hH$gmog amOYmZr Wr, eoVr I (1390-1290)

(i) ¶h {‘ò Ho$ {h³gmog amÁ¶ Ho$ ~mao ‘| Xmo ^mJm| H$sgyMZm H$aVm AZwHw$b {XImB©

n‹S>Vm h¡ &

(H$) EH$ H$~« Ho$ D$na bJmZo H$m I‹S>o ~g nËWa nm¶m J¶m am‘gog II Ho$

g‘¶ ñWm{nV Omo 400 df© nhbo go ñ‘aUmW© CËgd H$s ñWmnZm

H$s &

(ii) ¶h àñVwV H$aVr h¡ {H$ ¶wgw’$ H$m gm‘Wu hmoZm {h³gmog (go{‘{Q>H$) {’$am¡Z

Ho$ g‘¶ Wm & Z¶o {‘òr amOd§e {ZJ©. 1:8 ‘| àH$Q> hþB© &

2. {h³gmog, EH$ {‘{ó eãX H$m ‘Vb~ “Xÿgar y{‘ H$m amÁ¶H$Vm©” Omo EH$ Aݶ

{‘ór go{‘{Q>H$ amOm H$m EH$ g§K Wm {OÝhm|Zo 15dt Am¡a 16dt amOdem| Ho$ Xm¡amZ

{‘ó H$mo g§ mbm Wm (1720-1570 ~r.gr.) Hw$N> BÝh| ¶wgò Ho$ gm‘Wu hmoZo go

g§~§{YV H$aVo h¡ & ¶{X h‘ 430 df© H$m {ZJ©. 12:40 go 1720 B©.ny. H$m eof

{ZH$bVo h¡, Vmo h‘ bJ^J 1290 B©.ny. H$m [XZm§H$ àmá H$aoJ| &

Page 27: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

3. eoVr I H$m nwÌ am‘gog - II (1290-1224) Wm & ¶h Zm‘ {ZJ©: 1:11, B~«mZr

Jwbm‘m| Ûmam ~Zm¶o J¶o A{YH$V‘ eha ‘| {Z{X©ï> h¡ & Am¡a Bgr {Obm ‘| {‘ò Ho$ {ZH$Q>

JmoamoZ H$mo am‘gog H$hm J¶m h¡, CV. 47:11, Adm[ag/OmoAmZ/Q>o{Zg “am‘gog H$m

KQ>” Ho$ Zm‘ go OmZo OmVo Wo 1300-1100 B©.ny. go &

4. WwV‘mogog III ‘hmZ H$marJa Ho$ Zm‘ go OmZmJ¶m, O¡go am‘gog II Wm &

5. am‘gog II Ho$ nmg 47 nw{̶m§ Wr Omo AbJ OJhm| ‘| ahVr Wr &

6. nwamVËd Zo {XIm¶m {H$ H$ZmZ eha Ho$ ~hþV gmar {Xdma| (hoOmoQ>, Xo~ra, bH$sam) Vmo‹S>o

JE Am¡a Xþ~mam bJ^J 1250 B©.ny. ‘| nwZ: {Z{‘©V {H$¶m J¶m & AZw‘{V ‘| 38 df© H$m

O§Jb n[a «‘U Ad{Y 1290 B©.ny. Ho$ {XZm§H$ H$mo ¶h AZwHw$b H$aVm h¡ &

7. nwamVËd Zo EH$ C„oI àmá {H$¶m; BòmB{b¶m| H$m X{jUr H$ZmZ na hmoZo ‘|, am‘gog

Ho$ CÎmam{YH$mar ‘aZonmW H$s ¶mXJma nËWa na (1224-1214 B©.ny.) (‘aZonmW

H$m H$~« bw‹T>H$m nËWa, 1220 B©.ny. {XZm§H$)

8. EXmo‘ Am¡a ‘moAm~ Zo JV 1300 Ho$ B©.ny.‘| EH$ ‘O~yV Xoe H$m nhMmZ H$mo àmá

{H$¶m & ¶o Xoe 15 dt eVmãXr ‘| (½by¶oH$) ‘mݶVm àmá Zht H$s Wr &

9. nwñVH$ H$m erf©H$ [aS>oqS>J X E³gmoS>g Am¡a H$m¡ÝHo$ñQ>, Om°Z. Oo. {~‘gZ Ho$ Ûmam,

eo{’$b Ho$ amï´> {dÚmb¶ Ûmam N>nmB©, 1978, g^r nwamÎmd C„oI, àma§{^H$ {XZm§H$

Ho$ {bE {ddmX H$aVm h¡ &

{deof {df¶ - n{bpíV¶m| Ho$ nyd© BòmBbr {Zdmg{deof {df¶ - n{bpíV¶m| Ho$ nyd© BòmBbr {Zdmg{deof {df¶ - n{bpíV¶m| Ho$ nyd© BòmBbr {Zdmg{deof {df¶ - n{bpíV¶m| Ho$ nyd© BòmBbr {Zdmg{deof {df¶ - n{bpíV¶m| Ho$ nyd© BòmBbr {Zdmg(H$) bmoJm| Ho$ AZoH$ gyMr h¡ :

(i) CV. 15:19-21(10)

1. Ho$ZmBQ>> 2. Ho$ZrOmBQ 3. H$X‘moZmBQ> 4. {hQ>mBQ>

5. no[aOmBQ> 6. [a’o$‘ 7. A‘moamBQ> 8. {JaJoemBQ>

9. OoaJ«mgmBQ>

(ii) {ZJ©. 3:17 (6)

1. Ho$ZoZmBQ> 2. {hQ>mBQ> 3. A‘moamBQ> 4. noarOmBQ>

5. {hdmBQ> 7. Oo~ygmBQ>

(iii) {ZJ©. 23:28(3)

1. {hdmBQ²>g 2. Ho$ZoZmBQ²>g 3. {hQ>mBQ²>g

:: 27 ::

Page 28: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(iv) ì¶dñWm{ddaU - 7:1

1. {hQ>mBQ>g 2. {JaJoemBQ²>g 3. A‘moamBQ²>g 4. Ho$ZoZmBQ²>g

5. no[aOmBQ²>g 6. {hdmBQ²>g 7. Oo~ygmBQ²>g

(v) ¶hmoey 24:11 (7)

1. A‘moamBQ> 2. no[aOmBQ> 3. Ho$ZoZmBQ> 4. {hQ>mBQ>

5. {JaJoemBQ> 6. {hdmBQ> 7. Oo~ygmBQ>

(I) Zm‘m| H$m àma§ Añnð> h¡ ³¶m|{H$ B{Vhm{gH$ S>mQ>m H$s H$‘r Ho$ H$maU CV. 10:

15-19 H$ZmZ hm‘ H$m nwÌ go g§~§{YV AZoH$ em{‘b H$aVm h¡ &

(J) CV. 15:19-21 Ho$ b§~r gyMr go d{U©V gmam§e -

1. Ho$ZmBQ> - ~rS>r~r 884

- BòmBbr Zht h¡

- “Hy$Q>H$ma” ¶m “gwZma” go g§~§{YV h¡ Omo EH$ YmVw H$m

H$m‘ H$aZm ¶m g§JrV (CV. 4:19-22) H$mo àX{e©V

H$a gH$Vm h¡ &

- ho~«moZ go CÎmar grZ¡ Ho$ joÌ H$mo Omo‹S>Vm h¡ &

- OoÌmo, ‘ygm H$m ggwa Ho$Zm‘ H$mo Omo‹S>Vm h¡ &

(ݶm 1:16:4:111)

2. Ho$ZrOmBQ> - ~rS>r~r 889

- ¶hÿ{X¶m| H$m g§~§Yr

- EXmo‘ H$s Hw$b (CV. 15:19;30:15, 42

- ZrJod Ho$ {Zdmgr

- ¶hþXm ‘| g§¶moJ {H$¶m ({JZVr 32:12, ¶hmoey

14:6, 14)

3. H$X‘moZmBQ> - ~rS>r~r 870 II

- BòmBbr Zht h¡, g§ dV: Bñ‘mBb H$s nr‹T>r¶m|

(CV. 25:15)

- Zm‘ g§~§{YV “ny{d©¶m| ‘| ahZo dmbo go”

- ZrJod ‘| {Zdmg

- g§ dV g§~§{YV “nyd© Ho$ ‘Zw (Aæ¶w~ 1:3)

:: 28 ::

Page 29: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 29 ::

4. {hQ>mBQ> - ~rS>r~r - 366

- BòmBbr Zht h¡

- hoV H$s dem§dbr

- AÝQ>mo{b¶m H$s amÁ¶ go (E{e¶m ‘mhÿZa, VwH$s©)

- H$ZmZ ‘| ~hþV nhbo CnpñWV Wo (CV. 23,¶hmoey

11:3)

5. no[aOmBQ> - ~rS>r~r 827

- BòmBbr Zht, g§ dV : h[a¶Ýg

- ¶hþXm Ho$ O§Jbr joÌ ‘| {Zdmg (CV. 34:30,

ݶm. 1:4, 16:10)

6. [a’o$‘ - ~rS>r~r 952

- BòmBbr Zhr h¡,g§ dV: XmZd (CV. 14:5, {JZVr

33:33 ì¶. 2:10-11, 20)

- ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na {Zdmg

- ¶moÕmAm|/Zm¶H$m| H$m H«$‘

7. A‘moamBQ> - ~rS>r~r 57

- CÎmar npíM‘r go{‘[aH$ g§K bmoJ, hm‘ go CËnÞ hþE

(CV. 10:16)

- H$ZmZ na {Zdmg Ho$ {bE Om{V g§~§Yr Cnm{Y hþB© &

(CV. 15:16, ì¶. 1:7, ¶hmoey 10:5, 24:15,

II e‘w. 21:2)

- Zm‘ H$m ‘Vb~ hmo gH$Vm h¡ “npíM‘”

- AmB©Eg~rAmB©, ^mJ-1, n¥. 119, H$hVm h¡ eãX

{Z{X©ï> H$aVm h¡ -

(H$) àm¶: n{bpíV¶m| H$m {Zdmg

(I) nhm‹S>r Xoe H$s Am~mXr O¡go ZrMbr y{‘ {H$Zmao Ho$

{b¶o ~mYm Wr &

(J) EH$ {deof g§K bmoJm| Ho$ gmW CZH$m {ZOr amOm Wm

Page 30: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

8. Ho$ZoZmBQ> - ~rS>r~r 489

- hm‘ go (CV. 10:15)

- g^r Om{V¶m| H$s gm‘mݶ Cnm{Y, ¶aXZ Ho$ npíM‘

H$ZmZ ‘| &

- H$ZmZ H$m AW© A{ZpíMV, g§ dV: “ì¶mnmar” ¶m

“bmb-~¡J§Zr a§J”

9. {JaJoeBQ> - ~rS>r~r 173

- hm‘ go CËnÞ (CV. 10:16) ¶m H$‘ go H$‘ “EH$ nwÌ

go (CXm. Xoe H$m) H$ZmZ,” AmB©Eg~rB©,, ^mJ.2,

n¥ð> 1232)

10. Oo~wgmBQ> - ~rS>r~r 101

- hm‘ go (CV. 10:16)

- Oo~wg/embo‘/¶ê$ebo‘ Ho$ eha go (¶hmoey : 15:63,

ݶm. 19:10)

- ¶hmoOHo$b, 16:3, 45 ñdrH¥$V H$aVm h¡ {H$ do EH$

{‘{lV Om{V Omo A‘mo[a¶m| Am¡a {hÎmr go Wo &

11. {hdmBQ²>g - ~rS>r~r 295

- hm‘ go (CV. 10:17)

- LXX Ho$ AZwdmX ‘| hmoamBQ> (CV. 34:2, 36:

20-30, ¶hmoey 9:7)

- H$Xm{MV B~«mZr eãX “Jw’$m”, Bg{bE Jw’$m ‘| ahZo

dmbo &

- do b~mZmoZ Ho$ Cƒ y{‘ ‘| ahVo Wo (¶hmoey 11:3,

ݶm. 3:3) II e‘w 24:7 ‘|, do Q>m¶a Am¡a grXmoZ Ho$

~mX gyMr ‘| Am¶o Wo &

� “AñQ´>mo¶AñQ´>mo¶AñQ´>mo¶AñQ´>mo¶AñQ´>mo¶” Bg eha (~rS>r~r 800) H$m Zm‘ {X¶m J¶m, H$Zm{Z¶m| Ho$ CnO XoZo

dmbm na‘oída ~mbAmeoam/AñQ>aQ>o H$m ór Om{V nËZr H$hbmZo Ho$ ~mX & [a’o$‘ H$mo àX{e©V

H$aZo Ho$ H$maU, ¶h g§ d h¡ {H$ Bg eha H$mo CV. 14:5 ‘| C„o{IV {H$¶m J¶m h¡ &

:: 30 ::

Page 31: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “ES´>oB©ES´>oB©ES´>oB©ES´>oB©ES´>oB© ” ¶h “AmoJ” H$s ~‹S>r eham| ‘| go EH$ Wr (¶hmoey 12:4,13:12) BòmB{b¶m|

Zo ¶hr V§~y ~Zm¶m Wm & ¶h ¶aXZ Ho$ nydu-{H$ZmZo na ‘¥V gmJa Ho$ CÎmar ñWmnZ h¡ &

� “‘ygm Zo dMZ {X¶m‘ygm Zo dMZ {X¶m‘ygm Zo dMZ {X¶m‘ygm Zo dMZ {X¶m‘ygm Zo dMZ {X¶m” ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 383, Ho$.~r. 381, {hb{’$b {gÕ)

g§Ho$V H$aVm h¡ “BÀN>m g‘n©U” (CV. 18:27, {ZJ© : 2:21, ݶm. 19:6) &

����� “ì¶dñWm H$s ì¶m»¶m H$aZmì¶dñWm H$s ì¶m»¶m H$aZmì¶dñWm H$s ì¶m»¶m H$aZmì¶dñWm H$s ì¶m»¶m H$aZmì¶dñWm H$s ì¶m»¶m H$aZm” Bg {H«$¶m (~rS>r~r 93; Ho$~r 106, nrb {gÕ)

H$m ‘Vb~, ñnï> H$aZm¶m g‘PZo ¶mo½¶ ~ZmZm & ¶h eãX H$m àH$Q>rH$aU {g’©$ ¶hm± na Am¡a

Xÿgar Xmo OJhm| na Ohm± Bgo AZwdmX “{bIm” J¶m h¡ (27:8; B~«m 2:2) & CnXoe ({ejm)

Omo ñnï> ¶m g‘PZo ¶mo½¶ Zht h¡ dh ì¶W© h¡, Am¡a Bg nmañn[aH$ ñdrH¥${V g§X © ‘|, IVam

h¡ &

eãX “ì¶dñWm” (Q>moah ~rS>r~r 260) B~«mZr eãX “{ejm” ¶m “CnXoe” (4:8,

44; 27:3, 8;26; 28:58, 61; 29:20, 28; 31:9, 11, 12; 32:46) Ho$ {bE h¡ & Bg

g§X © ‘| ¶h ‘ygm Ho$ àdMZ {Ogo BòmB{b¶m| H$mo, ¶arhm| go AmJo ¶aXZ Ho$ nydu Amoa, ‘moAm~

H$s y{‘ na, Bòm{b¶m| H$m ‘ygm ~J¡a ¶aXZ nma hmoZo go nhbo ¶h àdMZ {X¶m J¶m &

EZEEg~r (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«ÝW: 1:6-8EZEEg~r (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«ÝW: 1:6-8EZEEg~r (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«ÝW: 1:6-8EZEEg~r (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«ÝW: 1:6-8EZEEg~r (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«ÝW: 1:6-8

h‘mao na‘oída ¶hmodm Zo hmoao~ Ho$ nmg h‘go H$hm Wm, Vw‘ bmoJm| H$mo Bg nhm‹S> Ho$ nmg

ahVo hþE ~hþV {XZ hmo JE h¡; Bg{bE A~ ¶hm± go Hy$M H$amo, Am¡a E‘mo[a¶m| Ho$ nhm‹S>r Xoe

H$mo,Am¡a³¶m Aam~m ‘|, ³¶m nhm‹S>m| ‘|, ³¶m ZrMo Ho$ Xoe ‘|, ³¶m Xp³IZ Xoe ‘|, ³¶m g‘wÐ Ho$

{H$Zmao, {OVZo bmoJ E‘mo[a¶m| Ho$ nmg ahVo h¡ CZHo$ Xoe H$mo, AWm©V² b~mZmoZ nd©V VH$, Am¡a

namV Zm‘H$ ‘hmZX VH$ ahZodmbo H$Zm{Z¶m| Ho$ Xoe H$mo ^r Mbo OmAmo & gwZmo ‘¢ Xoe H$mo Vwåhmao

gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§, {Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodm Zo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam|

go enW ImH$a H$hm Wm {H$ ‘¢ Bgo Vw‘H$mo Am¡a Vwåhmao ~mX Vwåhmao d§e H$mo Xÿ§Jm, CgH$mo A~

OmH$a AnZo A{YH$ma ‘| H$a bm| &

1:6 1:6 1:6 1:6 1:6 “¶hmodm¶hmodm¶hmodm¶hmodm¶hmodm” ¶h BòmEb Ho$ na‘oída Ho$ {bE AZ‘mob Zm‘ h¡ (¶hmodm ~rS>r~r 217) XoI|

{deof {df¶ : B©ídar¶ Zm‘m| Ho$ {b¶o 1:5

:: 31 ::

Page 32: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 32 ::

����� “h‘mao na‘oída” ì¶{º$JV ~hþdMZ gd©Zm‘ EH$ nmañn[aH$ ñdrH¥${V, àma§ H$aZm

Am¡a grZ¡ na ñdrH¥$V {H$¶o OmZo H$mo gy{MV H$aVm h¡ & Ebmo{h‘ B©ída H$m Zm‘ h¡ & ¶h na‘oída

g¥[ï>H$Vm©, ny{V© H$aZo dmbm, g^r g¥{ï> {Z‘m©U H$mo g§ mbZo dmbm h¡ (CV 11-2:3) XoI|, {deof

{df¶ - B©ídar¶ Zm‘m| ‘| 1:3.

� “hmoao~hmoao~hmoao~hmoao~hmoao~” XoI|, boI nwñVH$ 1:2 ‘| &

� “Vw‘ bmoJm| Ho$ Bg nhm‹S> na ahVo hþE ~hþV {XZ ~rV J¶o h¡Vw‘ bmoJm| Ho$ Bg nhm‹S> na ahVo hþE ~hþV {XZ ~rV J¶o h¡Vw‘ bmoJm| Ho$ Bg nhm‹S> na ahVo hþE ~hþV {XZ ~rV J¶o h¡Vw‘ bmoJm| Ho$ Bg nhm‹S> na ahVo hþE ~hþV {XZ ~rV J¶o h¡Vw‘ bmoJm| Ho$ Bg nhm‹S> na ahVo hþE ~hþV {XZ ~rV J¶o h¡” A~ na‘oída bmoJm|

go H$hVm h¡, ¶hr CZH$m g‘¶ h¡, Omo CgZo àmW{‘H$ AdñWm ‘| CÝh| Amkm Xr Wr, H$ZmZ ‘|

A{YH$ma H$aZo Ho$ {bE (CV. 15:13-21, {JZVr 13-14) & hmoao~ nd©V na bJ^J EH$df©

VH$ R>hao aho & (VwbZmË‘H$ {ZJ©. 19:1 Ho$ gmW {JZVr 10:11)

1:71:71:71:71:7

EZEEg~rEZEEg~rEZEEg~rEZEEg~rEZEEg~r “ZB© {Xem AnZmVo hþE A~ ¶hm± go àñWmZ H$amoZB© {Xem AnZmVo hþE A~ ¶hm± go àñWmZ H$amoZB© {Xem AnZmVo hþE A~ ¶hm± go àñWmZ H$amoZB© {Xem AnZmVo hþE A~ ¶hm± go àñWmZ H$amoZB© {Xem AnZmVo hþE A~ ¶hm± go àñWmZ H$amo”

EZHo$OodrEZHo$OodrEZHo$OodrEZHo$OodrEZHo$Oodr “A~ ¶hm± go Hy$M H$amo A~ ¶hm± go Hy$M H$amo A~ ¶hm± go Hy$M H$amo A~ ¶hm± go Hy$M H$amo A~ ¶hm± go Hy$M H$amo ”

EZAmaEgdrEZAmaEgdrEZAmaEgdrEZAmaEgdrEZAmaEgdr “AmnH$s ¶mÌm H$mo nwZ: ewê$ H$amoAmnH$s ¶mÌm H$mo nwZ: ewê$ H$amoAmnH$s ¶mÌm H$mo nwZ: ewê$ H$amoAmnH$s ¶mÌm H$mo nwZ: ewê$ H$amoAmnH$s ¶mÌm H$mo nwZ: ewê$ H$amo”

Q>rB ©drQ>rB ©drQ>rB ©drQ>rB ©drQ>rB ©dr “Vå~y H$mo Vmo‹S>H$a Am¡a AmJo ~‹T>moVå~y H$mo Vmo‹S>H$a Am¡a AmJo ~‹T>moVå~y H$mo Vmo‹S>H$a Am¡a AmJo ~‹T>moVå~y H$mo Vmo‹S>H$a Am¡a AmJo ~‹T>moVå~y H$mo Vmo‹S>H$a Am¡a AmJo ~‹T>mo”

EZOo~rEZOo~rEZOo~rEZOo~rEZOo~r “bJmVma AmnH$s ¶mÌm na AmJo ~‹T>mobJmVma AmnH$s ¶mÌm na AmJo ~‹T>mobJmVma AmnH$s ¶mÌm na AmJo ~‹T>mobJmVma AmnH$s ¶mÌm na AmJo ~‹T>mobJmVma AmnH$s ¶mÌm na AmJo ~‹T>mo”

àW‘ {H«$¶m (~rS>r~r 815, Ho$~r 937, ³dob AmkmgyMH$) ‘Vb~ “ZB© {Xem AnZmZm”

bo{H$Z ¶h {d{^Þ Vah go Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡ :

1. {H$gr MrO/{H$gr H$mo XoIZo Ho$ {bE ‘w‹S>m, {ZJ©. 2:12, 16:10, {JZVr 12:10

2. Bg{bE ‘w‹S>Zm O¡go {H$ {Xem H$mo ~XbZm,CV: 18:22; 24:49, {ZJ©. 14:25,

21:33, ì¶. 1:7, 24; 2:3; 9:15; 10:5

3. Xÿgao XodVmAm| H$s Amoa ‘wS>Zm b¡ì¶ 19:4, ì¶. 29:18; 30:18, 20

4. ghm¶Vm Ho$ {bE ImoO H$aZm b¡ì¶. 19:31; 20:6

5. nhþMZo go nhbo

(A) g§Ü¶m, ì¶. 23:11

(~) gw~h, {ZJ©. 14:27

{ÛVr¶ {H«$¶m (~rS>r~r 652, Ho$~r 704, ³dob AmkmË‘H$) H$m AW© “~mha {ZH$mbZm”,

“D$na {ZH$mbZm”, “~mha H$aZm” Omo {JZVr H$s nwñVH$ ‘| H$B© ~ma Cn¶moJ {H$¶m J¶m O~

BòmBbr CZHo$ {e{da ñWmZ H$s Amoa ~‹T> aho Wo & BgH$m BñVo‘mb (à¶moJ) ì¶dñWm {ddaU ‘|

bmJVma hþAm h¡ & (1:7, 19, 40:2:1, 24) & ¶h dmpñVdH$ ê$n ‘| V§~y H$mo Iy±Q>r go ~mha

{ZH$mbZo H$mo àH$Q> H$aVr h¡ &

Page 33: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “Am¡a Mbo OmAmoAm¡a Mbo OmAmoAm¡a Mbo OmAmoAm¡a Mbo OmAmoAm¡a Mbo OmAmo” ¶h Vrgar g‘mZm§Va ³dob AmkmË‘H$ h¡ (~rS>r~r 97, Ho$~r

112)

� n{bpíV Xoe Ho$ Mma àmH¥${VH$ Xem H$m IÊS> CÎma go X{jU VH$ ’¡$bVo hþE Xem©¶m

J¶m h¡ :

1. “A‘mo[a¶mo Ho$ nhm‹S>r Xoe ‘|” - ¶h ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmam Am¡a grhmoZ Am¡a

AmoJ Ho$ amÁ¶ H$mo {ZX}e H$aVm h¡ &

2. “Aam~m ‘|” - ¶h ¶aXZ Xam© KmQ>r H$mo {ZX}e H$aVm h¡ (~rS>r~r 787, 1:1,

17; 2:8, 3:17; 4:49, 11:30; ¶hmoey ; 8:14, 11:2, 16; 12:3,

18:18)

3. “nhm‹S>mo Ho$ Xoe ‘| Am¡a ZrMo Ho$ Xoe ‘|” - ¶h ‘¥V gmJa Ho$ npíM‘ Am¡a X{jU

joÌ H$mo {ZX}e H$aVm h¡, ~mX ‘| Eà¡‘ Am¡a ¶hÿXmHo$ OmVr¶ ~§Q>dmam hþAm &

4. “Xp³IZ Xoe ‘|” ¶h J‘u go gwbPm¶m hþAm ao{JñVmZ y{‘ Omo ‘¥V gmJa Ho$

Am¡a npíM‘ Xp³IZ ‘| h¡ &

5. “g‘wÐ Ho$ {H$Zmao” ¶h g‘wÐ VQ> y{‘ Omo {‘ò go b~mZmoZ VH$ ’¡$bm hþAm

h¡ &

¶h g^r EH$ gmW à‘mU XoZo Ho$ {bE {b¶m J¶m h¡ {H$ CV. 15 ‘| A~«mh‘ H$mo Xoe

XoZo H$m dm¶Xm {H$¶m J¶m Wm &

1.81.81.81.81.8 nX 8 EH$ AmkAm| H$m H«$‘ h¡ :

1. “Xo{IE” - ~rS>r~r 906, Ho$~r 1157, ³dob AmkmË‘H$

2. “OmH$a” - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob AmkmË‘H$ (XoI| {deof {df¶

8:1 ‘|)

� “‘¢ Cg Xoe H$mo Vwåhmao gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§‘¢ Cg Xoe H$mo Vwåhmao gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§‘¢ Cg Xoe H$mo Vwåhmao gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§‘¢ Cg Xoe H$mo Vwåhmao gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§‘¢ Cg Xoe H$mo Vwåhmao gm‘Zo {H$E XoVm hÿ§”- B~«mZr eãX “{H$¶o XoVm hÿ§” Cgr

àH$ma h¡ O¡go “{X¶m J¶m h¡” (~rS>r~r 678, Ho$~r 733,³dob {gÕ) na‘oída A~ CÝh| Xoe

Xo ahm Wm O¡go CgZo A~«mh‘ Ho$ gmW dm¶Xm {H$¶m Wm (CV. 12:1, H«$‘ 5; 15:12-21, {ZJ©

6:8) bo{H$Z CÝh| Bg na A{YH$ma H$aZm Wm & eV© ê$nr OmZH$mar ¶hm± VH$ H$s ¶h ‘yb dmMm

h¡ (4:1, 5:33, 6:18; 8:1, 16:20; 30:16, 19) &

� “{Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodmZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam| go{Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodmZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam| go{Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodmZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam| go{Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodmZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam| go{Og Xoe Ho$ {df¶ ¶hmodmZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Vwåhmao {nVam| go

enW Im¶m WmenW Im¶m WmenW Im¶m WmenW Im¶m WmenW Im¶m Wm” XoI| {df¶ : nyd©Om| go dmMm H$m dm¶Xm 9:5 na &

:: 33 ::

Page 34: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

XoI| 4:37; 6:10; 9:5, 10:11, 15;30:20; CV. 12:5-7, 13:14-17,

15:18;26:3; {ZJ©. 32:13; 33:1 & ¶h Xoe, X{jU ‘| H$mXoe ~{Z©¶mgo ~o~bmog Am¡a

Oo’$mZ, OoXmX Am¡a bo~mo-hm‘mV, CÎma ‘| (g§ dV: ¶hm§ VH$ O¡go nydu Xÿar O¡go EàmV Ho$ D§$Mo

Prb H$s y{‘, CV. 15:18) XoI| ‘oH${‘bZ ~mB©~b EQ>bg, n¥. 47)

H$B© ñWmZm| ‘| Ohm§ dm¶Xo H$s O‘rZ Ho$ gm‘mݶ gr‘mAm| H$m dU©Z {X¶m J¶m h¡ ({ZJ©.

34:1-12; ì¶. 1:6-8; 3:12-20; 11:24; ¶hmoey 1:3-4) & ¶h Ho$db amOm XmD$X

Ho$ amÁ¶ Ho$ g‘¶ hrg^r gm‘mݶ joÌ Bòm¶b Ho$ {Z¶§ÌU ‘| Wm &

NASB (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:9-15(AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:9-15(AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:9-15(AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:9-15(AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:9-15

“{’$a Cgr g¶‘ ‘¢Zo Vw‘go H$hm,” ‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm; ³¶m|{H$

Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo ¶hm§ VH$ ~‹T>m¶m h¡ {H$ Vw‘ {JZVr ‘| AmO AmH$me Ho$ Vmam|

Ho$ g‘mZ hmo J¶o hmo & “Vwåhmao {nVam| H$m na‘oída Vw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mE Am¡a AnZo

dMZ Ho$ AZwgma Vw‘ H$mo Amerf ^r XoVm ah| & naÝVw h‘mao P§PQ> Am¡a ~moP Am¡a PJ‹S>o aJ‹S>o

H$mo ‘¢ AHo$bm H$hm§ VH$ ghm gH$Vm hÿ§ ? Bg{bE Vw‘ AnZo AnZo JmoÌ ‘§ go ~w{Õ‘mZ Am¡a

g‘PXma Am¡a à{gÕ nwê$f MwZ bmo, Am¡a ‘¢ CÝh| Vw‘ na ‘w{I¶m R>hamD$Jm§ & BgHo$CÎma ‘| Vw‘Zo

‘wPgo H$hm, Omo Hw$N> Vw h‘go H$hVm h¡ CgH$m H$aZm AÀN>m h¡ & Bg{Eb ‘¢Zo Vwåhmao JmoÌm| Ho$

‘w»¶ nwê$fm| H$mo Omo ~w{Õ‘mZ Am¡a à{gÕ nwê$f Wo MwZH$a Vw‘ na ‘w{I¶m {Z¶wº$ {H$¶m, AWm©V

hOma-hmOa, gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZ Am¡a Vwåhmao JmoÌm| Ho$

gaXma ^r {Z¶wH$V {H$¶o &”

1:91:91:91:91:9 “Cg g‘¶ ‘|Cg g‘¶ ‘|Cg g‘¶ ‘|Cg g‘¶ ‘|Cg g‘¶ ‘|” ì¶dñWm{ddaU ‘| ¶h EH$ nwZam‘Z dm³¶IÊS> h¡ & àW‘ Mma

Aܶm¶ ¶hmodm Ho$ AZwJ«hH$mar H$m¶©, Bòm¶b gw{dYm na hmoZo H$s nwZ: X¥{ï> h¡& (1:9, 16,

18;2:34; 3:4, 8, 12, 18; 4:14)&

� “‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm‘¢ Vwåhmam ^ma AHo$bo Zht CR>m gH$Vm” - XoI| {ZJ©. 18:13-26 ‘| ‘ygm H$mo

{‘Ìm| H$s gbmh Bg g‘ñ¶m Ho$ ~ma| ‘| (‘ygm {g’©$ ݶm¶mYre hmoVm h¡) &

1.101.101.101.101.10 “Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$m ¶hm± VH$ ~‹T>m¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$m ¶hm± VH$ ~‹T>m¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$m ¶hm± VH$ ~‹T>m¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$m ¶hm± VH$ ~‹T>m¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$m ¶hm± VH$ ~‹T>m¶m h¡” ¶h ^mJ na‘oída H$mo

dm¶Xo Omo nyd©Om| go Wm(CV: 13:16, 17:2, 20; 22:17; 48:4, b¡ì¶. 26:9, ì¶. 7:13)

:: 34 ::

Page 35: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

����� “AmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZAmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZAmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZAmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZAmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZ” - ¶h dm³¶IÊS> CV. 15:5; 26:4, ì¶. 10:22;

28:62‘| ^r nm¶m J¶m h¡ & Xÿgao g‘mZmÝVa dm³¶IÊS>, gwÝXaar{V go dU©Z, BòmB{b¶m| H$s

AZ{JZV {JZVr (CV. 16:10) h¡ : n¥Ïdr H$s YyV CV. 13:16, 28:14,{JZVr 23:10) Am¡a

“g‘wÐ H$s ~mby” (C. 22:17; 32:12) & ¶h g^r EH$ ì¶{º$ go Omo 100 df© H$s C‘« VH$

nwÌa{hV Wm (A~«mh‘)

ì¶. 1:28 ‘| Bòm¶br Omo Vmam| H$s {JZVr go A{YH$ Am¡a do H$ZmZ Ho$ dm{g¶m| go

^¶^V hmoZo bJ|, ³¶m|{H$ CZH$s :

1. {JZVr

2. AmH$ma

3. Xrdmam| go {Kar eha

³¶m bmoho Ho$ gÑe !

����� “Vwåhmao {nVam| H$m na‘oídaVwåhmao {nVam| H$m na‘oídaVwåhmao {nVam| H$m na‘oídaVwåhmao {nVam| H$m na‘oídaVwåhmao {nVam| H$m na‘oída” ¶h H$B© ~ma Cnm{Y ñdrH¥$V H$aVo hþE Xþham¶m J¶m

h¡ {H$ dhr na‘oída {OgZo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ go ~mVMrV {H$¶m WmI A~ VH$ CZHo$

nr‹T>r¶m| Ho$ ^m½¶ Am¡a OrdZ ‘| g{H«$¶ h¡ &

����� “Vw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mEVw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mEVw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mEVw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mEVw‘ H$mo hOma JwUm Am¡a ^r ~‹T>mE” gm‘mݶ Vm¡a ‘| ¶h EH$ ‘whmdam dm³¶IÊS>

h¡ & g§»¶m 1,000, Xg H$s And˶ (Xÿ~ma) Wr Am¡a Bg{bE ‘hmZVm ¶m ~hþVm| H$m {MÝh h¡

(^.g. 90:4 ; II nV. 3:8) ¶hmÿ§ ZrXmoVo ^mJ-1, n¥. 417 go A{Ve¶mo{º$ go nyU© à¶moJm| H$s

gyMr Xr JB© h¡ :

1. na‘oída H$m H$m¶© Amerf XoZo ‘|, ì¶. 1:11, Aæ¶w~ 42:12, ^.g. 144:13

2. na‘oída Ho$ dmMm H$s dm¶Xm ì¶. 7:9 ; ^.g. 105:8

3. A{dídmg Ho$ H$maU g§J«{‘H$ lmn, ì¶. 32:30, ¶mem. 7:23; 30:17,

Am‘mog 5:3

4. na‘oída Ho$ à wËd XoZm ^.g. 90:4

5. na‘oída Ho$ dmMm H$s dm¶Xm, ì¶. 7:9 ; ^.g. 105:8

6. na‘oída H$m H«$moY {dnarV na‘oída H$m ào‘, {ZJ©. 34:7, ì¶. 5:9-10

7. na‘oída H$m ‘§{Xa ‘| hmoZo H$s Amerf, ^.g. 84:10

1:121:121:121:121:12 “{ddmX{ddmX{ddmX{ddmX{ddmX” BgH$m ‘Vb~ “‘wH$X‘m” (~rS>r~r 936)

:: 35 ::

Page 36: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1:131:131:131:131:13 “MwZZmMwZZmMwZZmMwZZmMwZZm” ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 396, 12 ~r 393) EH$ ³odb AmkmË‘H$ h¡ & ¶h ܶmZ

X| {H$ ‘ygm bmoJm| H$mo Amk Xo ahm Wm (CZHo$ AJwdm|) g‘mO Ho$ {bE, ñd¶§ Ho$ gmW (‘ygm {Z¶wº$

H$aVm h¡) CÎmaXm{¶Ëd boZo Ho$ {bE & ¶o Z¶o ݶm¶mYre (Om{V g§~§Yr AJwd|) hmoZo dmbo Wo :

1. “~w{Õ‘mZ” (~rS>r~r 314) AW© {dMmanyU© Ho$ ¶mo½¶ Am¡a AÀN>m MwZZo Ho$ ¶mo½¶

(¶wgw’$ ; CV. 41:33, 39; XmD$X, II e‘w. 14:20, I amOm, gwbo‘mZ 2:9,

3:12:5:21)

2. “g‘PXma” (~rS>r~r 106, Ho$~r122, {Z{’$b nm{Q>©grnob) AW© {OZHo$ nmg

H$m¶© ñdV§ÌVm, AÝVa OmZZo, Am¡a ~w{Õ‘Vm h¡ (¶wgw’$, CV. 41:33, ZH$amË‘H$

‘| {¶‘© ; 4:22)

3. “à{gÕ nwê$f” - ~rS>r~r 393, Ho$~r 390, ³dob no{gd nm{Q>©{gnob) ¶h EH$

gm‘mݶ eãX Ho$ gmW EH$ ~hþV ~‹S>r kmZ H$m {df¶ h¡ &

(i) NASB, TEV, NJB, JPSOA - à{gÕ ì¶{º$

(ii) NKJB - kmZH$mar

(iii) NRSV, REB - à{V{fð>V

(iv) JB - à‘m{UV

(v) NIV - AmXaUr¶

(vi) NET- OmZm hþAm

����� “‘¢ CÝh| ‘w{I¶m§ R>hamD§$Jm‘¢ CÝh| ‘w{I¶m§ R>hamD§$Jm‘¢ CÝh| ‘w{I¶m§ R>hamD§$Jm‘¢ CÝh| ‘w{I¶m§ R>hamD§$Jm‘¢ CÝh| ‘w{I¶m§ R>hamD§$Jm” {H«$¶m (~rS>r~r 962, Ho$~r 1321) EH$ ³dob AnyU©

h¡, EH$ bmoJm| Ho$ g‘yh H$mo ܶmZ ‘| aIH$a H$hm J¶m h¡ & ‘ygm BZ MwZo hþE ì¶{º$¶m| H$mo AJwdmB©

Am¡a ݶm¶ H$aZo Ho$ {bE {Z¶wº$ H$aVm h¡ ({ZJ©. 1:11; 18:21, ì¶. 17:14, 15 ݶm. 11:11)

{H$ÝVw, dmñVd ‘| ¶h ¶hmodm Wm {OgZo “{b¶m“” (~rS>r~r 542, Ho$~r 434, ³dob AnyU©,

dr.15) CÝh|, Omo na‘oída Ho$ MwZmd H$mo ~VmVm h¡ (4:20, 34, I amOm 11:37) ‘mZd àJ{V

EH$ AX wV ¶moOZm H$m AZwgaU H$aVr h¡ &

1:15 1:15 1:15 1:15 1:15 “hOma-hOma Am¡a gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZhOma-hOma Am¡a gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZhOma-hOma Am¡a gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZhOma-hOma Am¡a gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZhOma-hOma Am¡a gm¡-gm¡, nMmg-nMmg Am¡a Xg-Xg Ho$ D$na àYmZ” ¶o

{d^mOZ ~mX ‘| EH$ g§J«m{‘H$ g§K hþB© ({ZJ© 18:2S>r) XoI| ZrMo H$s {deof {df¶ :

:: 36 ::

Page 37: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ : hOma (Ebo’$){deof {df¶ : hOma (Ebo’$){deof {df¶ : hOma (Ebo’$){deof {df¶ : hOma (Ebo’$){deof {df¶ : hOma (Ebo’$)¶h B~«mZr eãX hOma Ho$ {bE h¡ (~rS>r~r 48) & {H$ÝVw ¶h {d{^Þ Vah go à¶moJ

hþAm h¡ &

1. EH$ nm[adm[aH$ g§K, ¶hmoey 22:14, ݶm. 6:15, I e‘w 23:23, OH$¶{h :

9:7, 12:6

2. EH$ g§J«m{‘H$ g§K, {ZJ©. 18:21, 25, ì¶.1:15

3. eãXmZwgma hOma, CV. 20:16, {ZJ© 32:28

4. EH$ {MÝh g§»¶m,CV. 24:6, {ZJ©. 2:6, 34:7, ì¶. 7:9, {¶‘©. 32:18

5. AJoar{Q>H$ g§~§Yr Abw’$ H$m AW© “‘w{I¶m” CV. 36:15

NASB, NKJV - gaXma

NRSV, TEV - A{YH$mar

NJB - emór

¶h eãX (~rS>r~r 1009) EH$ emór H$mo dmñV{dH$ ê$n go àñVwV H$aVm h¡, bo{H$Z

¶h ì¶. 1:15, 20:5, 8, 9 ¶m ¶hmoey 1:10, 32 Ho$ à¶moJ ‘| AZwHw$b {XImB© Zht n‹S>Vm

h¡ & Bg g§X © ‘| ¶h EH$ N>moQ>o ݶm¶r ¶m ghm¶H$ Omo OmVr¶ g§~§Yr AJwdo h¡ àñVwV H$aVm

h¡ &

¶yEg~r Ho$ Ûmam X hoÊS>~wH$ Am°Z S²>¶yQ>amoZmo‘r ‘| {bIoVo h¡ “do àmMrZ Ho$ gmW ({JZVr

11:16) Am¡a ݶm{¶¶m| (ì¶. 16:18, ¶hmoey 8:33) Am¡a g§J«m{‘H$ g§X © ‘| àH$Q> hþE h¡ (ì¶.

20:5, 8, 9, ¶hmoey 1:10; 3:2) n¥. 26

NASB (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W 1:16-18 (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W 1:16-18 (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W 1:16-18 (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W 1:16-18 (AmJo ~‹T>m¶m J¶m) ‘yb J«§W 1:16-18

“Am¡a Cg g‘¶ ‘¢Zo Vwåhmao ݶm{¶¶m| Ho$ Amkm Xr Vw‘ AnZo ^mB©¶m| Ho$ ‘wH$X‘| gwZm

H$amo Am¡a CZHo$ ~rM Am¡a CZHo$ n‹S>mo{g¶m| Am¡a naXo{e¶m| Ho$ ~rM ^r Y‘© go Ým¶ {H$¶m H$amo &

ݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Z H$aZm, O¡go ~‹S>o H$s d¡go hr N>moQ>o ‘wZî¶ H$s r gwZVm, {H$gr

H$m ‘w§h XoIH$a Z S>aZm, ³¶m|{H$ ݶm¶ na‘oída H$m H$m‘ h¡, Am¡a Omo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z

hmo, dh ‘oao nmg bo AmZm, Am¡a ‘¢ Cgo gwZw§Jm & Am¡a ‘¢Zo Cgr g‘¶ Vwåhmao gmao H$V©ì¶ Vw‘ H$mo

~Vm {XE &

:: 37 ::

Page 38: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 38 ::

1:16:171:16:171:16:171:16:171:16:17 ‘ygm Zo BZ Z¶o ݶm{¶¶m| H$mo AnjdmXr hmoZoH$s Ammk Xr (16:19; 24:17)

AnjdmXr, na‘oída H$m EH$ M[aÌ h¡ (10:17) & Bòm¶b, EH$ g‘mO Am¡a bmoJm| H$m gmYZ

Wm Omo {H$ ¶hmodm Ho$ M[aÌ H$mo àH$Q> H$a| Vm{H$ ¶h g§gma CZHo$ amogo Am¡a {dídmg ‘| ¶hmodm

Ho$ ñWmZ ‘| AmZo nmE & nmn ‘| {JaZ go (CV. 3) ¶h na‘oída H$s ¶moOZm ahr h¡ & BòmBb

namO¶ hþB©, bo{H$Z AmXe© BòmBr (¶rew ‘grh, ¶mem. 53) g’$b hþAm (¶hþ.14:5-7,

8-11)

� “naXoernaXoernaXoernaXoernaXoer” J¡a ¶hÿ{X¶m| H$mo H$mZyZr amÁ¶ ‘| ~am~ar go ì¶dhma H$aZm Wm (b¡ì¶.

19:33-34, 34) BòmBb H$mo CZHo$ gmW AÀN>o go ~Vm©d H$aZm Wm (b¡ì¶ 23::22, ì¶.

10:19 ; 24:17, 27:19) Bòm¶b ^r {‘ò ‘| naXoer Wo ({ZJ©. 22:21;23:9) Am¡a

‘hgyg {H$¶o Wo &

� “Y‘© goY‘© goY‘© goY‘© goY‘© go” XoIo ZrMo {deof {df¶ :

{deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm{deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm{deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm{deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm{deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm“Ym{‘©H$Vm” EH$ àm‘m{UH$ {df¶ h¡ {Ogo EH$ ~mB©~b Ho$ {dÚmWu Ho$Adí¶ hr Bg

YmaUm H$mo EH$ {ZOr {dñV¥V Aܶ¶Z ~ZmZm Mm{hE &

nwamZo {Z¶‘ ‘| na‘oída Ho$ M[aÌ H$mo “Iam” ¶m “Y‘u” Ho$ ê$n ‘| ì¶m»¶m {H$¶m

J¶m h¡ & ‘ogmonmoQ>m{‘¶m eãX ñd¶§ EH$ ZXr ZaH$Q> go AmVm h¡ Omo EH$ {Z‘m©U ¶§Ì Ho$ {bE

à¶moJ hþAm h¡ {Oggo Xrdma H$s grYmB©, g‘Vb Am¡a MhmaXrdmar H$mo XoIZo Ho$ {bE à¶moJ

hþAm Wm & na‘oída Zo Bg eãX H$mo CgHo$ ñd¶§ Ho$ ñd^md H$mo bmj{UH$ ê$n go à¶moJ hmoZo

Ho$ {bE MwZm & dh grYm N>moa (ݶmgr) h¡ {OgHo$ Ûmam g^r MrOo Om±Mm J¶m h¡ & ¶h

YmaUm na‘oída Ho$ Y{‘©H$Vm Am¡a gmW hr gmW CgHo$ ghr ݶm¶ H$mo ñdrH¥$V H$aVr h¡ &

na‘oída Ho$ ñdê$n Am¡a g‘mZVm ‘| ‘Zwî¶ ~Zm¶m J¶m Wm (CV. 1:26-27, 5:1,

3, 9:6) ‘mZd Om{V, na‘oída Ho$ gmW g§J{V Ho$ {bE ~Zm¶o J¶o Wo & g^r g¥{ï> na‘oída

Am¡a ‘mZd Om{V Ho$ nañna g§§~§Y Ho$ {bE {dlm‘ ñWmZ ¶m {dlm‘ Aml‘ h¡ & na‘oída MmhVm

Wm {H$ CgH$s AÀN>r g¥{ï>, ‘mZdOm{V, Cgo OmZo, Cggo ào‘, H$ao, CgH$s godH$mB© H$ao, Am¡a

CgHo$ g‘mZ hmoZo nm°E & ‘mZdO{V Ho$ B©‘mZXmar H$mo Om§Mm J¶m (CV. 3) Am¡a àW‘ Omo‹S>r

(¶wJb) Bg Om§M ‘| namO¶ hþE & BgH$m n[aUm‘ na‘oída Am¡a ‘mZd Om{V Ho$ ~rM ‘| g§~§Y

H$m Xama Am J¶m & CV. 3, amo{‘ 5:12-21)

Page 39: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 39 ::

na‘oída Zo nwZ©JR>Z Am¡a g§J{V H$mo ~ZmZo H$m dm¶Xm {H$¶m (CV. 3:15) CgZo ¶h

ñd¶§ H$s BÀN>m Am¡a CgHo$ {ZOr nwÌ Ho$ Ûmam {H$¶m & ‘mZd Om{V Xama H$mo ^aZo ‘| A¶mo½¶ Wo

(amo{‘. 1:18-3:20) &

‘Zwî¶ Ho$ nVZ Ho$ ~mX, na‘oída H$s àW‘ H$X‘ nwZ: ñWm{nV H$aZo H$s Amoa, dmMm

H$s YmaUm Ho$ AmYma na CgH$s {Z‘§ÌU Am¡a ‘mZd Om{V H$m níMmVmn, {dídmg¶mo½¶Vm,

AmkmH$m[aVm, à{VdMZ Wm & ³¶m|{H$ ‘Zwî¶ Ho$ nVZ Ho$ H$maU, ‘mZd {d{eï> H$m¶© H$aZo ‘|

Am¶mo½¶ Wm (amo{‘ 3:21-31, Jb. 3) & ñd¶§ na‘oída H$mo Ama§{^H$ H$aZm Wm, ‘mZdOm{V

Omo dmMm {dhZ H$aVr h¡ g§J«{hV H$aZo Ho$ {bE & CgZo BgHo$ Ûmam Eogm{H$¶m :

1. ¶rew ‘grh Ho$ H$m¶© Ho$ Ûmam ‘mZd Y‘u H$s KmofUm (AXmbVr Ym{‘©H$Vm)

2. ‘grh Ho$ H$m¶© Ho$ Ûmam ‘mZd Ym{‘©H$Vm ‘wâV ‘| {X¶m OmZm (Xmof bJm¶m hþAm

Ym{‘©H$Vm) &

3. AmË‘m Ho$ {Zdmg H$s ny{V© H$aZm Omo Ym{‘©H$Vm H$mo ‘mZd Om{V ‘| CËnÞ H$aVr

h¡ (‘grh Ho$ g‘mZ, na‘oída H$s g‘mZVm H$m g§J«hU)

{H$ÝVw, na‘oída EH$ dmMm¶wº$ à{V¶wÎma H$s ‘m§J H$aVm h¡, na‘oída Amkm XoVm h¡

(‘wâV XoVm) Am¡a àXmZ H$aVm h¡, bo{H$Z ‘mZd Om{V H$mo Adí¶ à{VCÎma Am¡a à{VCÎma ‘|

bJmVma XoZm h¡ &

1. níMmVmn 2. {dídmg

3. AmkmH$mar 4. XrK© à¶ËZ

Ym{‘©H$Vm, Bg{bE, EH$ nmapñn[aH$ ñdrH¥${V, nañna g§~§Y H$m H$m¶© na‘oídaAm¡a

CgHo$ AÀN>r aMZm Ho$ ~rM ‘| h¡ & ¶h na‘oída Ho$ M[aÌ, ‘grh Ho$ H$m¶© Am¡a AmË‘m H$s gm‘W©

Ho$ AmYma na h¡, {Ogo à˶oH$ {ZOr Am¡a bJVma à{VCÎma AÀN>o go XoZm h¡ & Bg {dMma ¶m

YmaUm H$mo “{dídmg Ho$ Ûmam Ym{‘©H$Vm” H$hm J¶m h¡ & ¶h YmaUm gwg‘mMma ‘| àH$Q> {H$¶m

J¶m h¡, bo{H$Z BZ eãXm| ‘| Zht & ¶h nm¡byg Ho$ Ûmam n[a^m{fV ‘w»¶ Vm¡a na {H$¶m J¶m,

{OgZo ¶wZmZr eãX “Ym{‘©H$Vm” H$mo {d{^Þ Z‘wZm| ‘| 100 ~ma go A{YH$ à¶moJ ‘| bm¶m h¡ &

nm¡byg, EH$ {e{jV aã~r hmoH$a, {S>H$mBAmoñ¶wZ eãX H$m Cn¶moJ H$aVmh¡ ¶h B~«mZr

AW© ‘| eãX EgS>r goßQ²>¶wOoÝQ> ‘| à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ Z {H$ ¶wZmZr emó g‘yh go & ¶wZmZr

{bImdQ> ‘| eãX {H$gr ‘| Ow‹S>m hþAm AW© ‘| ¶h h‘oem nmañn[aH$ eãX ‘| n[a^m{fV hþAm

h¡ & ¶hmodm, Y‘u, Zr{V-{df¶H$, Z¡{VH$ na‘oída h¡ & dh MmVm h¡ {H$ CgHo$ bmoJ g¥{ï>

Page 40: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

~Zm¶| & ¶h B©ída ^{º$ H$s EH$ Z¶o OrdZ ‘| ¶h Z¶m n[aUm‘ h¡ (Ym{‘©H$Vm Ho$ {bE amo‘Z

H¡$Wmo{bH$ H$s Ñ{ï>) Bòm¶b Am¡a Ym{‘©H$ (na‘oída H$s BÀN>m) Ho$ ~rM ‘| & ¶h {^ÞVm àH$Q>

hmoVr h¡ B~«mZr Am¡a ¶wZmZr eãX ‘|, Omo A§J«oOr ‘| AZwdmX hmoH$a “ݶm¶r” (g‘mO) go

g§~§{YV) Am¡a “Ym{‘©H$Vm” (Y‘© go g§~§{YV) h¡ &

¶rew H$m gwg‘mMma (ew g§Xoe) dh h¡ Omo na‘oída Ho$ gmW g§J{V Ho$ {bE nmn ‘|

{Jao ‘mZdOm{V Ho$ nwZ: g§J«{hV H$aZm & ¶h {nVm Ho$ ào‘, H¥$nm Am¡a AZwJ«h, nwÌ Ho$ OrdZ,

‘¥Ë¶w nwZ©CËWmZ, Am¡a AmË‘m Ho$ ‘§S>amZo Am¡a gwg‘mMma H$s Amoa bmZo Ho$ Ûmam nyam hmoJm &

Ym{‘©H$Vm na‘oída Ho$ Ûmam {H$¶m J¶m ‘wâV H$m¶© h¡, bo{H$Z ¶h B©ída ^{º$ go Adí¶ ewê$

hmoZm h¡ (Am°JñQ>rZH$m nX, Omo XmoZm| H$mo à^m{dV H$aVm h¡, gwYma ‘hËd na gwg‘mMma H$s

‘wº$Vm Am¡a amo‘Z H¡$Wmo{bH$, ào‘ Am¡a {dídmg¶mo½¶Vm Ho$ n[ad{V©V OrdZ na ‘hËd XoVo h¡)

gwYma Ho$ {bE eãX “na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm” EH$ H$‘© g§~§YgyMH$ h¡ (na‘oída Ho$ {bE EH$

nmnr ‘mZd Om{V H$mo ñdrH$ma ¶mo½¶ ~ZmZo H$m H$m¶© (n{dÌ AmñWm H$m) Omo H¡$Wmo{bH$ Ho$ {bE

¶h EH$ H$Vm© g§~§Y gyMH$ h¡, Omo na‘oía Ho$ g‘mZ A{YH$ hmoZo H$s à{H«$¶m h¡ (AZw dr

àJ{Verb n{dÌVm) & dmñVd ‘| ¶h {ZpíMV ê$n ‘| XmoZm| h¡ !!)

‘oar Ñ{ï> ‘| ~mB©~b H$s g^r, CV.4 - àH$m. 20 VH$ AXZ H$s g§JrV ‘| na‘oída

H$s EH$ÌrH$aU H$aZo H$sboIZ à‘mU h¡ & ~mB©~b H$s ewê$AmV na‘oída Am¡a ‘mZdOm{V H$s

EH$ gm§gm[aH$ ¶moOZm ‘| g§J{V Ho$ gmW hmVr h¡ (CV: 1-2) Am¡a ~mB©~b Cgr ¶moOZm Ho$

gmW g‘má hmoVr h¡ (àH$m.21-22) na‘oída H$m ñdê$n Am¡a CÔoí¶ nwZ: g§J{R>V hmoJm !

D$na {X¶o J¶o {ddmXm| H$m à‘mU boI, Z¶o {Z¶‘ Ho$ nÚmem| go MwZo JE ì¶m»¶m H$a

aho h¡, gwZmZr eãX g‘yh H$m :

1. na‘oída Y‘u h¡ (na‘oída H$mo ݶm¶r O¡g àm¶: Omo‹S>m J¶m)

A. amo{‘ 3:26

~. II {Wñgwbw 1:5-6

g. II {V{‘Ww¶wg 4:8

X. àH$m. 16:5

2. ¶rew Y‘u h¡

A. à.H$m. 3:14, 7:52, 22:14 (‘grhm H$m Zm‘)

~. ‘Îmr 27:19

g. I ¶hþ. 2:1, 29, 3:7

:: 40 ::

Page 41: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

3. na‘oída H$s BÀN>m CgHo$ g¥{ï> Ho$ {bE Y‘u h¡

A. b¡ì¶. 19:2

~. ‘Îmr 5:48 (5:17-20)

4. na‘oída H$m CÔoí¶ ny{V© H$aZo Am¡a Ym{‘©H$Vm CËnÞ H$aZo Ho$ {bE

A. amo{‘ 3:21-31

~. amo{‘. 4

g. amo{‘ 5:6-11

X. J. 3:6-14

¶. na‘oída Ho$ Ûmam àXmZ

(i) amo{‘. 3:24 ; 6: 23

(ii) I Hw$apÝW. 1:30

(iii) B{’$. 2:8-9

n. {dídmg go àm{á

(i) amo{‘ 1:17 ; 3:22, 26, 4:3, 5, 13; 9:30; 10:4, 6, 10

(ii) I Hw$apÝW 5:21

(’$) nwÌ Ho$ Ûmam H$m¶©

(i) amo{‘ 5:21-31

(ii) II Hw$apÝW 5:21

(iii) {’${bpßn¶m|; 2:6-11

5. na‘oída H$s BÀN>m na h¡ {H$ CgHo$ AZw¶m¶r Y‘u hmo

A. ‘Îmr, 5:3-48; 7:24-27

~. amo{‘. 2:13; 5:1-5; 6:1-23

g. I {b{‘{W¶wg 6:11

X. II {V‘w{W¶wg 2:22; 3:16

¶. I ¶hþ. 3:7

n. I nV. 2:24

6. na‘oída, Ym{‘©H$Vm Ho$ Ûmam Bg g§gma H$m ݶm¶ H$aoJm

A. ào. H$m. 17:31

~. II {V‘w. 2:24

:: 41 ::

Page 42: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Ym{‘©H$Vm na‘oída H$m EH$ M[aÌ h¡, ‘grh Ho$ Ûmam nmnr ‘mZdOm{V H$mo ‘wâV ‘|

n«XmZ {H$¶m J¶m & ¶o h¡ :-

1. na‘oída H$s EH$ BÀN>m

2. na‘oída H$m daXmZ

3. ‘grh H$m H$m¶©

bo{H$Z ¶h Y‘u hmoZo H$s à{H«$¶m ^r h¡ {Ogo CËgmh Am¡a Ñ‹T>Vmnyd©H$ go AZwgaU

H$aZm Adí¶ ho, Omo EH$ {XZ nyU© hmoJm, {ÛVr¶ AmJ‘Z na & na‘oída Ho$ gmW g§J{V CÕma

na nwZ: nhþ§MZm h¡, bo{H$Z nyao OrdZ H$s à{H«$¶m ‘¥Ë¶w na Am‘Zo-gm‘Zo H$m gm‘Zm H$aZm

h¡ &

¶hm± Bg {ddmX H$s g‘m{á Ho$ {bE EH$ AÀN>m CÕaU hþAm h¡ & ¶h EH$ eãXH$mof

Omo nm¡byg H$s Am¡aCgHo$ n{V¶m| {Ogo IVP Ho$ Ûmam àH$m{eV {H$¶m :-

“Ho$pëdZ”, bwWa go A˶{YH$, Omoa XoVo h¡ na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm g§~§Y aIZo dmbo

ê$n ‘| & bwWa H$s Ñ{ï> ‘| na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm F$U‘w{º$ H$s N>{~ aIVr h¡ & Ho$pëdZ h‘mao

{bE na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm H$mo àXmZ ¶m g§Xoe (~mVMrV) H$s AX² wV JwU h¡ & (n¥. 834)

na‘oída H$m g§~§Y {dídm{g¶m| Ho$ {bE ‘oao nmg 3 N>{~ h¡ :

1. gwg‘mMma EH$ ì¶{º$ h¡ (nydu H${b{g¶m Am¡a Ho$pëdZ H$m ‘V)

2. gwg‘mMma g˶ h¡ (Am°JñQ>rZ Am¡a bwWa H$m ‘V)

3. gwg‘mMma EH$ OrdZ n[adV©Z H$aZo dmbm h¡ (amo‘Z H¡$Wmo{bH$ H${b{g¶m H$m

‘V)

do g^r g˶ h¡ Am¡a EH$ ñdñW, g˶, ‘grhr BÝOrb g§~§Yr Ho$ {bE EH$ gmW

aIZm Adí¶ h¡ & ¶{X EH$ H$s ^r ‘hËd g‘m{á ¶m H$‘ hþAm, g‘ñ¶m àH$Q> hmoVr h¡ &

h‘| ¶rew H$mo Adí¶ AnZmZm h¡ !

h‘| gwg‘mMma na {dídmg H$aZm Adí¶ h¡ !

h‘| ¶rew H$s g‘mZVm H$m nrN>m Adí¶ H$aZm h¡ !

����� “ݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Zm H$aZmݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Zm H$aZmݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Zm H$aZmݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Zm H$aZmݶm¶ H$aVo g‘¶ {H$gr H$m nj Zm H$aZm” eãX “njnmV” ¶Wm©W

“~mh²¶AmH¥${V” h¡ (~rS>r~r 815) & {H«$¶m (~rS>r~r 647, Ho$~r 699, {h{’$b AnyU©) H$m

AW© “B©ZmZ XoZm” & ~mV ¶h h¡ {H$ O¡go EH$ ì¶{º$ ݶm¶r Ho$ nmg AmVm h¡, ݶmgr H$mo

XoIZo Am¡a nhMmZZo H$s à¶ËZ Zhr§ H$aZm h¡ {H$ H$m¡Z CgHo$ gm‘Zo Am ahm Wm, bo{H$Z ‘wH$X‘m

H$mo gw§Xa Am¡a {~ZmnjnmV Ho$ gwZZm h¡ & ݶm¶r H$mo ha ‘wH$X‘m H$mo {~Zm njnmV Ho$ H$aZm

h¡ & (b¡ì¶. 19:15)

:: 42 ::

Page 43: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

����� “{H$gr H$m ‘w§h XoIH$a Zm S>aZm{H$gr H$m ‘w§h XoIH$a Zm S>aZm{H$gr H$m ‘w§h XoIH$a Zm S>aZm{H$gr H$m ‘w§h XoIH$a Zm S>aZm{H$gr H$m ‘w§h XoIH$a Zm S>aZm” - ¶h {H«$¶m (~rS>r~r III 158, Ho$~r

185,³dob AnyU©) H$m AW© “S>amdZ” ¶m “^¶” & Bg g§X © ‘| “^¶” AnZm¶m J¶m h¡ & ì¶.

‘| Bg eãX H$mo Xmo g§X^m] ‘| Cn¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & na‘oída Ho$ AJwdo/ݶm¶r ‘Zwî¶ Ho$ ‘wH$X‘|

na ^¶ Zht hmoZm h¡, O~ do {ZU©¶ boVo h¡ (1:17) na‘oída Ho$ bmoJm| H$mo PwHo$ ^{dî¶dº$mAm|

Ho$ g§Xoem| go ^¶ Zht aIZm h¡ (18:22)

^.g. ‘| H$B© ~ma Bg eãX H$m à¶moJ dmMm Ho$ {dídm{g¶m| H$s AmXa Am¡a ^¶

na‘oída Ho$ {bE h¡ ñnï> H$aZo Ho$ {bE & (33:8 ; 22:23)

����� “Omo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z hmo, dh ‘oao nmg bo AmZmOmo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z hmo, dh ‘oao nmg bo AmZmOmo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z hmo, dh ‘oao nmg bo AmZmOmo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z hmo, dh ‘oao nmg bo AmZmOmo ‘wH$X‘m Vwåhmao {bE H${R>Z hmo, dh ‘oao nmg bo AmZm” ‘ygm bmoJm| Ho$

{bE na‘oída H$m à{Vê$n h¡ & dh EH$ ^{dî¶dº$m Ho$ O¡go {XIm¶m J¶m h¡ (nX:18;

18:15-22)

NASB ([b¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:19-21([b¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:19-21([b¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:19-21([b¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:19-21([b¶m J¶m) ‘yb J«§W : 1:19-21

“V~ h‘ hmoao~ go àñWmZ H$aHo$ AnZo na‘oída ¶hmodm H$s AmkmZwgma Cg gmao ~‹S>o

Am¡a ^¶mZH$ {ZY©Z àXoe ‘| hmoH$a Mbo, {Ogo Vw‘Zo E‘mo[a¶m| Ho$ nhm‹S>r Xoe Ho$ ‘mJ© ‘| XoIm,

Am¡a h‘ H$moXe~Z} VH$ AmE & dhm§ ‘¢Zo Vw‘ goH$hm, Vw‘ E‘mo[a¶m| Ho$ nhm‹S>r Xoe VH$ Am JE

hmo {OgH$mo h‘mam na‘oída ¶hmodm Xo ahm h¡ & XoIm|, CgXoe H$mo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm

Vwåhmao gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡, Bg{bE AnZo nyd©Om| Ho$ na‘oída ¶hmodm Ho$ dMZ Ho$ AZwgma Cg

na M‹T>mo, Am¡a Cgo AnZo A{YH$ma ‘| bo bmo, Z Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Z Vwåhmam ‘Z H$ƒm hmo &

1:19-25 “V~ h‘ àñWmZ H$aHo$” {H«$¶m (~rS>r~r 652, Ho$~r 740) ³dob AnyU©) {ZJ©‘Z

Ho$ {bE àm¶: Cn¶moJ hþAm h¡ ({ZJ©. 12:37; 13:20; 14:15, 16:1; Am¡a H$B© ~ma {JZVr

33 ‘|) & ¶o Am¶V| ¶mÌm go g§~§{YV h¡ Omo grZ¡ nd©V go H$mXoe~Z} VH$ h¡ &

1:191:191:191:191:19 “hmoao~hmoao~hmoao~hmoao~hmoao~” n{dÌ nd©Vm| Ho$ Xmo Zm‘, hmoao~ Am¡a grZ¡, n¶m©¶dmMr Ho$ ê$n ‘| à¶moJ hþE

h¡, hmoao~ EH$ ‘CngJ©’ eãX h¡ & grZ¡ {g‘o{Q>H$ Zht h¡ bo{H$Z g§ dV: O§Jb Ho$ nmn go g§~§{YV

h¡ & àXoe ‘| ‘ê$ñWbr gm‘mݶ N>moQ>m nm¡Ym Ho$ {bE nmn EH$ eãX h¡ & Hw$N> {dídmg H$aVo h¡

{H$ hmoao~ nd©V n¶©Q>Z Am¡a grZ¡ MmoQ>r h¡, bo{H$Z h‘ dmñVd ‘| {ZpíMV ê$n go Zht OmZVo

h¡ &

:: 43 ::

Page 44: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

����� “gmao ~‹S>o Am¡a ^¶mZH$ {ZO©Z àXoe ‘|gmao ~‹S>o Am¡a ^¶mZH$ {ZO©Z àXoe ‘|gmao ~‹S>o Am¡a ^¶mZH$ {ZO©Z àXoe ‘|gmao ~‹S>o Am¡a ^¶mZH$ {ZO©Z àXoe ‘|gmao ~‹S>o Am¡a ^¶mZH$ {ZO©Z àXoe ‘|” gm‘mݶ Vm¡a ‘| eãX “{ZY©Z” (~rS>r~r

184) H$m AW© {~Zm {Zdmg H$aZo dmbr h[a y{‘, bo{H$Z ¶h ¶mÌm grZ¡ àm¶Ûrn H$s ‘ê$ñWbr

({ZO©Z) ñWmZ go CÝh| nma H$a {X¶m & dhm§ na àmH¥${VH$ nmZr H$m Hw$N> hr ómoV Wm & na‘oída

Zo AX wV ar{V go CÝh| Mmbrg df© H$s Ad{Y Ho$ Xm¡amZ ^moOZ Am¡a Ob H$mo àXmZ {H$¶m &

dV©‘mZ ‘|, ¶h ‘ê$ñWb EV-{Vh H$hm J¶m h¡, {OgH$m ‘Vb~ “n[a «‘U” h¡ & ¶h ¶mÌm

bJ^J 100 ‘rb H$s Xÿar Am¡a ~hþV {df‘ Xoe H$mo nma H$aZm Wm &

� “A‘mo[a¶m| Ho$ D§$Mo nhm‹S>r XoeA‘mo[a¶m| Ho$ D§$Mo nhm‹S>r XoeA‘mo[a¶m| Ho$ D§$Mo nhm‹S>r XoeA‘mo[a¶m| Ho$ D§$Mo nhm‹S>r XoeA‘mo[a¶m| Ho$ D§$Mo nhm‹S>r Xoe” ¶h H$ZmZ H$s y{‘ Ho$ X{jUr ^mJ H$mo àX{e©V

H$aVr h¡ &(Xp³IZ, Aam~m)

� “{OgH$mo h‘mam na‘oída h‘| Xo ahm h¡” B©ídar¶ Zm‘m| Ho$ {bE XoI| {deof {df¶ 1:3

erf©H$ na, na‘oída Zo BZHo$ Ûmam AJwdmB© {H$¶m :

1. ‘ygm Ho$ dMZ &

2. eoHo$Zm ‘{h‘m H$m AmH$me, Omo Vå~y Ho$ D$na R>ham, O~ ¶h Bò¶b Ho$ nrN>o

Mbm &

����� “h‘ H$mXoe~Z} VH$ AmEh‘ H$mXoe~Z} VH$ AmEh‘ H$mXoe~Z} VH$ AmEh‘ H$mXoe~Z} VH$ AmEh‘ H$mXoe~Z} VH$ AmE” n{dÌ Ho$ {bE B~«mZr eãX “H$mXmoe” h¡ (~rS>r~r

871) {Oggo h‘ “H$mXoe” àmá H$aVo h¡ & H$mXoe-~{Z©¶m H$m AW© “n{dÌ - (AZOmZ) h¡ &

g§ dV: “n{dÌ eha” ¶m “n{dÌ ñWmZ” & ¶h BòmB{b¶m| Ho$ {bE EH$ ‘hËdnyU© {Zdmg ñWmZ

Wm O¡go ¶h A~«mh‘ Ho$ {bE Wm ³¶m|{H$ ¶h joÌ ‘| g~go ~‹S>m ‘ê$ÚmZ Wm &

1:20-211:20-211:20-211:20-211:20-21 ¶o Am¶V| Q>rH$m {bIZo dmbm| Ho$ {bE g‘ñ¶mAm| H$m H$maU ~Zr hþB© h¡ ³¶m|{H$

gd©Zm‘ “h‘mam” Am¡a “Vwåhmam” Ho$ ~rM à¶moJ ‘| ~XbmhQ> h¡ & Omo ì¶. H$s nyar nwñVH$ ‘|

gm‘mݶ h¡ & ¶Mhr EH$ H$maU h¡ {H$ ³¶m| Hw$N> bmoJ {dídmg H$aVo h¡ {H$ ì¶. AZoH$ bmoJm| Ho$ Ûmam

{bIm J¶m h¡ & ‘¢ gmoMVm hÿ§ {H$ ‘ygm Zo {bIm (¶m g{‘{n©V {H$¶m) àH$meZm| H$s {YH$ g§»¶m

H$mo, bo{H$Z ¶h ñnï> h¡ {H$ CgH$s {bImdQ>m| H$mo ~mX Ho$ em{ó¶m| Ho$ Ûmam emoYH$a àH$m{eV

{H$¶m J¶m Am¡a ‘m¡{bH$ emór Ho$ ì¶m»¶m H«$‘mZwgma hmo gH$Vo h¡ &

1:21 1:21 1:21 1:21 1:21 “XoImo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡...A{YH$ma ‘| bo bmoXoImo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡...A{YH$ma ‘| bo bmoXoImo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡...A{YH$ma ‘| bo bmoXoImo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡...A{YH$ma ‘| bo bmoXoImo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm gm‘Zo {H$E Xo ahm h¡...A{YH$ma ‘| bo bmo” ¶h

em¶X EH$ {ZX}e h¡ nX 8 ‘| go, Ohm§ na‘oída, ‘ygm Ho$ Ûmam bmoJm| H$mo Xoe na A{YH$ma H$aZo

Ho$ {bE H$hm {Ogo CgZo nyd©Om| go dm¶Xm {H$¶m Wm (12:5-7; 13:14-17; 15:18;

26:3) &

:: 44 ::

Page 45: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶h nX, Am¶V| 7 Am¡a 8 Ho$ g‘mZ, {d{^Þ AmemAm| H$mo aIVr h¡ :

1. “XoImo” ~rS>r~r 906, H$o~r 1157, ³dob AmkmË‘H$

2. “M‹T>mo” - ~rS>r~r 748, Ho$~r 828, ³dob AmkmË‘H$

3. “A{YH$ma ‘| bo bmo” - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob AmkmË‘H$

4. “S>amo ‘V” ~rS>r~r 431, Ho$~r 432, ³dob AmkmW©H$ Ho$ ê$n ‘| à¶moJ

5. “H$ÀMm Z hmo ‘Z” - ~rS>r~r 369, Ho$~r 365, ³dob AnyU©, bo{H$Z AmkmW©H$

Ho$ ê$n ‘| à¶moJ

NASB, NRSV ----- “Z Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmoZ Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmoZ Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmoZ Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmoZ Vmo Vw‘ S>amo Am¡a Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmo”NKJV ----- “Z Vmo Vw‘ S>amo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ S>amo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ S>amo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ S>amo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ S>amo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo ”TEV ----- “Z Vmo Vw‘ {hM{H$MmAm| ¶m ^¶^rV hmoZ Vmo Vw‘ {hM{H$MmAm| ¶m ^¶^rV hmoZ Vmo Vw‘ {hM{H$MmAm| ¶m ^¶^rV hmoZ Vmo Vw‘ {hM{H$MmAm| ¶m ^¶^rV hmoZ Vmo Vw‘ {hM{H$MmAm| ¶m ^¶^rV hmo”NJB ----- “Z Vmo Vw‘ ^¶^rV hmo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ ^¶^rV hmo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ ^¶^rV hmo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ ^¶^rV hmo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo Z Vmo Vw‘ ^¶^rV hmo ¶m {Zê$Ëgm{hV hmo ”

¶o ê$H$mdQ>| ¶hmodm go, CgH$s dmMm H$m dm¶Xm Am¡a CnpñW{V ‘| & CZHo$ ^amogo

Ho$ AmYma naWm, ¶h dm³¶IÊS> nwamZo {Z‘¶‘| 12 ~ma àH$Q> hþAm h¡ (31:8, ¶hmoey 1:9,

8:10; 10:25 ; I B{V 22:13; 28:20 ; I I B{V. 20:15, 32:7 ; {¶‘© 30:10 ;

46:27) &

NASB ([b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW 1:22-25([b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW 1:22-25([b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW 1:22-25([b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW 1:22-25([b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW 1:22-25

“Vw‘ g~ AmH$a ‘oao nmg H$hZo bJo, h‘ AnZo AnZo AmJo nwê$fm| H$mo oO XoJ| Omo Cg

Xoe H$m nVm bJmH$a h‘ H$mo ¶h g§Xoe Xo§ {H$ h‘| H$m¡Z go ‘mJ© na MbZm hmoJm Am¡a {H$g {H$g

ZJa ‘| àdoe H$aZm n‹S>oJm ? Bg ~mV go àgÞ hmoH$a ‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hww$b

nrN>o EH$ nwê$f MwZ {b¶m Am¡a no nhm‹S> na M‹T> J¶o Am¡a EeH$mob Zm‘H$ Zmbo na nhþ§MH$a Cg

Xoe H$m oX {b¶m & Cg Xoe Ho$ ’$bm| ‘| go Hw$N> ’$b hmW ‘| boH$a h‘mao nmg AmE Am¡a h‘ H$mo

¶h g§Xoe {X¶m {H$ Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡ &”

1:221:221:221:221:22 {JZVr 13:1-3 Bg nX Ho$ {bE AàYmZ ñWmZ h¡ & ¶h Hw$bm| Ho$ {bE ‘ygm H$s AmkmAm|

H$m nwZ: nwH$ma h¡ :

1. “ oOZm” - ~rS>r~r 1081, Ho$~r1511, ³dob H$mohmQ>}{Q>n

2. “nVm bJmZm” ~rS>r~r 343, Ho$~r 340, ³dob AnyU©, AmkmW©H$ ‘| à¶moJ

3. “dmng bmZm” ~rS>r~r 996, Ho$~r1411, {hb{’$b AnyU©, AmkmW©H$ ‘| à¶moJ

:: 45 ::

Page 46: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1:231:231:231:231:23 “‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hw$b nrN>o EH$ nwê$f‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hw$b nrN>o EH$ nwê$f‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hw$b nrN>o EH$ nwê$f‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hw$b nrN>o EH$ nwê$f‘¢Zo Vw‘go ~mah nwê$f, AWm©V à˶oH$ Hw$b nrN>o EH$ nwê$f” ‘ygm gwÝXa T>§J

go H$mo{ee Am¡a Hw$b Ho$ nrN>o à˶oH$ EH$ nwê$f H$mo em{‘b H$aVm h¡ Vm{H$ à˶oH$ IwX H$mo

‘hËdnyU© AZw d H$a nm¶o &

1:241:241:241:241:24 “EíH$mob Zm‘H$ Zmbo naEíH$mob Zm‘H$ Zmbo naEíH$mob Zm‘H$ Zmbo naEíH$mob Zm‘H$ Zmbo naEíH$mob Zm‘H$ Zmbo na” Bg eãX (~rS>r~r 79) H$m AW© “g‘yh” ¶m “AmYma”

h¡ & {JZVr 13:23-24 H$hVr h¡ {H$ do A§Jwa Ho$ EH$ JwÀN>o H$mo H$mQ>m Omo ~hþV hr {demb Wm V^r

¶h EH$ S>§S>| na Xmo ì¶{º$ Ho$ Ûmam bm¶m J¶m & ¶h H¡$gm Zmbm(¶m dmXr) BgH$m B~«mZr Zm‘ n‹S>m,

bo{H$Z n{b{ñVZ X{jU ‘| ¶h ñWmZ A{ZpíMV h¡, g§ dV: ho~«moZ Ho$ H$ht Hw$N> {ZH$Q> ({JZVr

13:22, 23)

����� “ oX {b¶moX {b¶moX {b¶moX {b¶moX {b¶m” o{X¶m (~rS>r~r 919) Omo ¶h àñVwV H$aVm h¡ {H$ do y{‘ na Mbo &

CZHo$ nmg gdmar Ho$ {bE H$moB© OmZda Zhr Wm ¶h {dídmg H$s EH$ dmñV{dH$ H$X‘ Wm CZHo$

MbZo Ho$ {bE nyao Xoe ‘| Am¡a BgHo$ {Zdm{g¶m| Ho$ Ûmam {XImB© {X¶m OmZm h¡ &

1:25 1:25 1:25 1:25 1:25 “Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡Omo Xoe h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ dh AÀN>m h¡” ³¶m hr EH$ AX² wV

¶m gm‘Wudmbm H$s {ZpíMVm ! V~ r, do g¡Õm{VH$ {ZpíMVVm na H$m¶© Zht {H$¶o, bo{H$Z CZHo$

^¶ na {H$¶o (nX: 21)

NASB ({b¶m J¶m ‘yb J«ÝW : 1:26-33)({b¶m J¶m ‘yb J«ÝW : 1:26-33)({b¶m J¶m ‘yb J«ÝW : 1:26-33)({b¶m J¶m ‘yb J«ÝW : 1:26-33)({b¶m J¶m ‘yb J«ÝW : 1:26-33)

“Vmo r Vw‘Zo dhm§ OmZo go ‘Zm {H$¶m, {H$ÝVw AnZo na‘oída ¶hmodmH$s Amkm Ho$ {dê$Õ

hmoH$a AnZo S>oao ‘| ¶h H$hH$a Hw$‹S>Hw$‹S>mZo bJo ¶hmodm h‘ go ~¡a aIVm h¡, Bg H$maU h‘H$mo {‘ò

Xoe go {ZH$mb bo Am¶m h¡ {H$ h‘H$mo E‘mo[a¶m| Ho$ de ‘| H$aHo$ h‘mam g˶mZme H$a S>mbo & h‘

{H$Ya OmE± ? h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hHo$ h‘mao ‘Z H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡ {H$ dhm± Ho$ bmoJ h‘ go

~‹S>o Am¡a b§~o h¡, Am¡a dhm§ h‘Zo AZmZwdmqe¶m| H$mo ^r XoIm h¡ & ‘¢Zo Vw‘ go H$hm; CZHo$ H$maU

^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo & Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbmVm h¡ dh Amn

Vwåhmao Amoa go b‹S>oJm, O¡go {H$ CgZo {‘ò ‘| Vwåhmao XoIVo Vwåhmao {b¶o {H$¶m, {’$a Vw‘Zo O§Jb

‘| ^r XoIm {H$ {Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>m¶o MbVm h¡, Cgr ar{V h‘mam na‘oída

¶hmodm h‘H$mo Bg ñWmZ na nhþ§MZo VH$, Cg gmao ‘mJ© ‘| {Oggo h‘ AmE h¡, CR>m¶o ahm & Bg

~mV na ^r Vw‘Zo AnZo Cg na‘oída ¶hmodm na {dídmg Zht {H$¶m & Omo Vwåhmao AmJo-AmJo

Bg{bE MbVm ahm {H$ S>oao S>mbZo H$m ñWmZ Vwåhmao {bE Ty>§T>o, Am¡a amV H$mo AmJ ‘| Am¡a {XZ H$mo

~mXb ‘| àH$Q> hmoH$a Mbm, Vm{H$ Vw‘ H$mo dh ‘mJ© {XIm {Og go Vw‘ Mbmo &”

:: 46 ::

Page 47: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1.26 1.26 1.26 1.26 1.26 “{dÐmohr{dÐmohr{dÐmohr{dÐmohr{dÐmohr” {H«$¶m (~rS>r~r 598; Ho$~r 632, {hb{’$b AnyU©) Omo ì¶dñWm{ddaU ‘|

EH$ gm‘mݶ eãX hmoVm h¡ (1:26, 43; 9:7, 23,24 ; 21:18, 20; 31:27; Am¡a ^.g. ‘|

Wr) & ¶h Aam{‘H$ H$moJZoa ‘| AW© hmoVm h¡ “{ddmX H$aZo Ho$ gmW” Am¡a gr[a¶mH$ ‘|, “hR> H$aZo

Ho$ gmW” & ¶h nyU© BÀN>m, OmZm hþAm AZmkmH$m[aVm H$mo ~VmVm h¡ &

� “na‘oída ¶hmodm H$s Amkmna‘oída ¶hmodm H$s Amkmna‘oída ¶hmodm H$s Amkmna‘oída ¶hmodm H$s Amkmna‘oída ¶hmodm H$s Amkm” nX 8 Am¡a 21 ‘| OmoAmkm, CZHo$ D$na M‹T>Zo Am¡a

Xoe H$mo àmá H$aZo {bE Wm &

1.:271.:271.:271.:271.:27 “AnZo S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJoAnZo S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJoAnZo S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJoAnZo S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJoAnZo S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJo” bmoJ CZHo$ S>oao ‘| ~w‹S>~w‹S>mZo bJo (~rS>r~r 920, Ho$~r

1188, {Z{’$b AnyU©) ; do ¶h g^r Ho$ gm‘Zo Zht H$a aho Wo, bo{H$Z na‘oída Zo CZHo$ öX¶

H$mo XoIm (^.g. 106:25) Am¡a OmZVm Wm {H$ do CgHo$ {dê$Õ ‘| {dÐmoh H$a aho Wo (“H$b§{H$V

H$mZm’y$gr”, Zr{V 16:28; 18:8, 26:20,22) & na‘oída {g’©$ h‘ ³¶m H$hVo h¢ Cgo hr Zht

OmZVm (nX 25) bo{H$Z h‘mao öX¶ ‘|,h‘mar gmoM ‘| ³¶m h¡ dh ^r OmZVm h¡ ({JZVr 14:

1-6)

� “na‘oída h‘ go ~¡a aIVm h¡na‘oída h‘ go ~¡a aIVm h¡na‘oída h‘ go ~¡a aIVm h¡na‘oída h‘ go ~¡a aIVm h¡na‘oída h‘ go ~¡a aIVm h¡” Bg nX ‘| bmoJ na‘oída Ho$ ñd^md Am¡a {dMma H$mo

{damoY H$a aho h¡ (9:28) & do na‘oída Ho$ àmdYmZ Am¡a AX² yV dm¶Xm| H$mo Omo grZ¡ go H$mXoe

H$s ¶mÌm Ho$ Xm¡amZ {H$¶m Wm g^r H$mo yb J¶o Wo Am¡a CZHo$ dV©‘mZ pñW{V na ܶmZ XoZm ewê$

H$a {X¶m Wm {Oggo do ñd¶§ H$mo «ï> hmoZo O¡go XoI aho Wo &

1:281:281:281:281:28 “h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hH$a h‘ H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hH$a h‘ H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hH$a h‘ H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hH$a h‘ H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡h‘mao ^mB©¶m| Zo ¶h H$hH$a h‘ H$mo H$ƒm H$a {X¶m h¡” bmoJm| Zo Omgygm| na

CZHo$ A{dídmg Ho$ {bE {ZÝXm H$aZo H$s H$mo{ee H$s & eãX “H$ƒm” (~rS>r~r 587, Ho$~r 606)

EH$ ì¶{º$ Ho$ {bE ê$nH$ hmoVo hE ^¶^rV Am¡a BÀN>m H$mo ImoZo go amoH$Zm h¡ & (20:8, ¶hmoey

2:11; 5:1; 7:5; Am¡a g§ dV: 14:8) &

NASB, REB “~‹S>o Am¡a b§~o~‹S>o Am¡a b§~o~‹S>o Am¡a b§~o~‹S>o Am¡a b§~o~‹S>o Am¡a b§~o”NKJV “‘hmZ Am¡a b§~|‘hmZ Am¡a b§~|‘hmZ Am¡a b§~|‘hmZ Am¡a b§~|‘hmZ Am¡a b§~|”NRSV

NJB, NIV “g‘mWu Am¡a b§~og‘mWu Am¡a b§~og‘mWu Am¡a b§~og‘mWu Am¡a b§~og‘mWu Am¡a b§~o”NET “{JZVr ‘| AZoH$ Am¡a b§~o{JZVr ‘| AZoH$ Am¡a b§~o{JZVr ‘| AZoH$ Am¡a b§~o{JZVr ‘| AZoH$ Am¡a b§~o{JZVr ‘| AZoH$ Am¡a b§~o”

¶h {d{^Þ AZwdmXm| go ñnï> h¡ {H$ àíZ àW‘ eãX Ho$ ~mao ‘| h¡ & ³¶m ¶h n¶m©¶dmMr

¶m Z¶o gyMZmAm| H$mo ¶h Omo‹S>Vm h¡ ?

:: 47 ::

Page 48: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deofU H$m ‘w»¶ Vm¡a na AW© “‘hmZ” h¡ & ¶h BñVo‘mb {H$¶m J¶m h¡ :

1. ’¡$bmd ‘| ‘hmZ

2. g§»¶m ‘| ‘hmZ

3. A˶ÝVVm ‘| ‘hmZ

4. ‘hËdVm ‘| ‘hmZ

¶h eãX gm‘mݶ Am¡a A˶{YH$ amo‘mpÝQ>H$ Mm¡‹S>r joÌ h¡, Omo {g’©$ g§X © hr BgHo$ AW©

H$mo ñnï> H$a gH$Vm h¡ & goßQ²>¶wOoÝQ> BZ eãXm| H$mo g‘PVo h¡ O¡go “A˶{YH$ KZm ~gm hþAm Am¡a

g‘mW©embr” & ~mH$s Ho$ AZwdmXm| H$s g‘ñ¶mAm| H$mo nwamZo {Z¶ ‘| “XmZdm| ” H$s OJh ‘|

aIm &

� “AZm{H$‘AZm{H$‘AZm{H$‘AZm{H$‘AZm{H$‘” eãX H$m AW© ¶WmeãX “b§~r JX©Z dmbo” h¡ & ¶h XmZdm| H$mo àX{e©V

H$aVr h¡ (CV. 6) &

{deof {df¶ : Bg eãX H$m à¶moJ b§~o/gm‘Wu ¶omÕmAm| ¶m OZ g‘yh Ho$ {bE{deof {df¶ : Bg eãX H$m à¶moJ b§~o/gm‘Wu ¶omÕmAm| ¶m OZ g‘yh Ho$ {bE{deof {df¶ : Bg eãX H$m à¶moJ b§~o/gm‘Wu ¶omÕmAm| ¶m OZ g‘yh Ho$ {bE{deof {df¶ : Bg eãX H$m à¶moJ b§~o/gm‘Wu ¶omÕmAm| ¶m OZ g‘yh Ho$ {bE{deof {df¶ : Bg eãX H$m à¶moJ b§~o/gm‘Wu ¶omÕmAm| ¶m OZ g‘yh Ho$ {bE

{H$¶m OmVm h¡{H$¶m OmVm h¡{H$¶m OmVm h¡{H$¶m OmVm h¡{H$¶m OmVm h¡

¶o ~‹S>o/b§~o/gm‘Wu bmoJ {d{^Þ Zm‘m| Ho$ Ûmam ~wbm¶o J¶o h¡ :

1. Zo{’${b‘ (~rS>r~r 658) - CV. 6:4; {JZVr 13:33

2. [a’o$‘ (¶m Vmo ~rS>r~r 952 ¶m ~rS>r~r 952II ) CV. 14:5, ì¶ 2:11; 3:11,

13;¶hmoey, 12:4; 13:12;II e‘w. 21:16, 18, 20, 22; I B{V. 20:4,

6,8

3. O‘Ow{‘‘ (~rS>r~r 273) Ow{O‘ (~rS>r~r 265) - CV. 14:5, ì¶. 2:20

4. E{‘‘ (~rS>r~r 34) - CV. 14:5; ì¶. 2:10-11

5. AZm{H$‘ (AZmH$ Ho$ nwÌm|, ~rS>r~r 778 ) - {JZVr 13:33; ì¶. 1:28;

2:10-11, 21; 9:2, ¶hmoey 11:21-22; 14:12, 15

� “dhm± Ho$ ZmJa ~‹S>o ~‹S>o Am¡a D§$MmB© AmH$me go ~mV| H$aVr h¡dhm± Ho$ ZmJa ~‹S>o ~‹S>o Am¡a D§$MmB© AmH$me go ~mV| H$aVr h¡dhm± Ho$ ZmJa ~‹S>o ~‹S>o Am¡a D§$MmB© AmH$me go ~mV| H$aVr h¡dhm± Ho$ ZmJa ~‹S>o ~‹S>o Am¡a D§$MmB© AmH$me go ~mV| H$aVr h¡dhm± Ho$ ZmJa ~‹S>o ~‹S>o Am¡a D§$MmB© AmH$me go ~mV| H$aVr h¡” ^m¡{VH$ emó go

h‘Zo BZ eham| Ho$ ~mao ‘| Hw$N> KQ>Zm H$mo àmá {H$¶m h¡ & bH$se EH$ X{jUr A‘mo[a¶m| H$m eha

Wm, {OgH$s Xrdma 29 ’$sQ> nVbr Wr & BZ eham| H$s Xrdma| EH$ àmgqJH$ D±$Mr H$Jy§am ¶m

‘rZma Wm & EH$ ì¶{º$ g‘P gH$Vm h¡ {H$ Bòm¶br H¡$go K~am¶o hþ¶o hm|Jo O~ CÝhm|Zo BZ eham|

H$mo XoIm (“{H$bm ~ZmZm” ~rS>r~r 130, Ho$~r 148,³dob {ZpîH«$¶ d¥XÝV AWm©V² “nhþ§M Ho$

~mha”) &

:: 48 ::

Page 49: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶h A{V¶w{º$ “AmH$me gH$ ~mV| H$aVr h¡” Cgr Amb§H$m[aH$ Vah go Cn¶moJ hþAm h¡

O¡go ~o{~bmoZ ‘| {OJwaoQ²>g Ho$ Zm‘m| H$m à¶moJ hþAm h¡ & (CV. 11:4) &

1:291:291:291:291:29

NASB “^m¡M³Ho$ ‘V hmo, Z hr CZgo S>amo^m¡M³Ho$ ‘V hmo, Z hr CZgo S>amo^m¡M³Ho$ ‘V hmo, Z hr CZgo S>amo^m¡M³Ho$ ‘V hmo, Z hr CZgo S>amo^m¡M³Ho$ ‘V hmo, Z hr CZgo S>amo”NKJV “^¶^rV ‘V hmo Am¡a Z hr CZH$m S>a ImAmo^¶^rV ‘V hmo Am¡a Z hr CZH$m S>a ImAmo^¶^rV ‘V hmo Am¡a Z hr CZH$m S>a ImAmo^¶^rV ‘V hmo Am¡a Z hr CZH$m S>a ImAmo^¶^rV ‘V hmo Am¡a Z hr CZH$m S>a ImAmo”NRSV “^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo^¶ ‘V ImAmo Am¡a Z S>amo”TEV “CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmoCZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmoCZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmoCZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmoCZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo”NJB “^¶ ‘V ImAmo, CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo^¶ ‘V ImAmo, CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo^¶ ‘V ImAmo, CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo^¶ ‘V ImAmo, CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo^¶ ‘V ImAmo, CZ bmoJm| go ^¶^rV ‘V hmo”

àW‘ {H«$¶m (~rS>r~r 791, Ho$~r 888, ³dob AnyU©) AWm©V² “H$m±nZo H$m H$maU” &

Aam{‘H$ ‘| AW© “H$m±nZm” Am¡a {g[a¶mB© ‘| “XþK©Q>Zm Ho$ H$maU D$na AmZm ¶m àMÊS>Vm go D$na

AmZm” h¡ (:21; 20:3; 31:6) &

Xÿgar {H«$¶m (~rS>r~r 431, Ho$~r 432, ³dob AnyU©) H$m AW© “^¶” ¶m “lÕm¶wº$” ¶

h¡ & ¶h ^¶ Ho$ {Eb ¶h gm‘mݶ eãX h¡ &

1. eÌwAm| ‘| - ì¶. 1:21, 29; 2:4 ; 3:2,22; 7:18, 19; 20:1, 3; 31:6

¶hmoey 11:6

2. n¥Ïdr Ho$ bmoJm| H$mo na‘oída Ho$ bmoJm| H$m ^¶ - ì¶. 28:10 (¶hmoey 4:24)

¶hmoey 8:24

3. BòmBb H$mo ¶hmodm H$m ^¶, lÕm¶wº$ ^¶, AmXa XoZm h¡ - ì¶. 4:10, 5:5;

6:2, 13, 24; 10:12, 20; 13:11; 14:23; 17:13, 19; 19:20;

21:21 25:18, 28:58, 31:12, ¶hmoey 4:24

1:301:301:301:301:30 “Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbVm h¡Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbVm h¡Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbVm h¡Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbVm h¡Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Omo Vwåhmao AmJo-AmJo MbVm h¡” ¶h nÚm§e EH$

gm‘Wu CËgmhZm nÚm§e h¡ Omo na‘oída Ho$ {deof XmZ H$mo àH$Q> H$aVr h¡ CgH$s ì¶{º$JV

CnpñW{V Am¡a àmdYmZ & ¶mX aI| nX: 30 ‘| dh ¶wÕ na CZHo$ gm‘Zo OmVmh¡ (9:3); nX 33

‘| dh CZH$s AJwdmB© Ho$ {bE {ZY©Z àXoe ‘| CZHo$ gm‘Zo gm‘oZ OmVm h¡ &

� “dh Amn Vwåhmar Amoa go b‹S>oJmdh Amn Vwåhmar Amoa go b‹S>oJmdh Amn Vwåhmar Amoa go b‹S>oJmdh Amn Vwåhmar Amoa go b‹S>oJmdh Amn Vwåhmar Amoa go b‹S>oJm”, ¶h EH$ “n{dÌ ¶wÕ” ¶m hoao‘ H$m CXmhaU h¡

(~rS>r~r 355, ì¶. 2:24,3:6, 7:2; 20:16-18, ¶hmoey 6:17,21; 8:26; 10:1,28,

37; 11:12, 20-21) & ¶h na‘oída H$m ݶm¶ A‘mo[a¶m| & H$Zm{Z¶m| Ho$ D$na CZHo$ nmn Ho$

:: 49 ::

Page 50: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

H$maU Wm, Z {H$ na‘oída CgHo$ bmoJm| na H¥$nmÑ{ï> H$a ahm h¡ (CV. 15:16) & na‘oída Zo

H$ZmZ Ho$ bmoJm| H$mo ~hþV ‘m¡Ho$ {X¶o níMmVmn Ho$ {bE, bo{H$Z CÝhmoZo níMmVmn Zht {H$¶m,

Bg{bE CgH$m ݶm¶ CZHo$ D$na Am¶m Wm & na‘oída AnZo bmoJm| H$m ^r ݶm¶ H$aoJm, O~ do

H$Zm{Z¶m| H$s {H«$¶mAm| H$mo Bgr àH$ma H$aoJ|; (A{g[a¶m Am¡a ~o~rbmoZ {Zdm©gZ) ! ¶hm±, na‘oída

CgHo$ bmoJm| H$mo ^¶ ‘V ImAmo H$hVm h¡ bo{H$Z Cg na ^amogm aIZo H$hVm h¡ ³¶m|{H$ dh CZHo$

nj ‘| h¡ (ì¶. 3:22; 20:4, ¶hmoey 10:14, 42; 11:5-6) !

1:311:311:311:311:31 “{Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ Cgr ar{V h‘mam na‘oída{Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ Cgr ar{V h‘mam na‘oída{Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ Cgr ar{V h‘mam na‘oída{Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ Cgr ar{V h‘mam na‘oída{Og ar{V H$moB© nwê$f AnZo nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ Cgr ar{V h‘mam na‘oída

¶hmodm h‘ H$mo CR>m¶o ahm¶hmodm h‘ H$mo CR>m¶o ahm¶hmodm h‘ H$mo CR>m¶o ahm¶hmodm h‘ H$mo CR>m¶o ahm¶hmodm h‘ H$mo CR>m¶o ahm” “CR>m MbZm” (~rS>r~r 669, Ho$~r 724, ³dob AnyU©) emar[aH$

ê$n go {H$gr ì¶{º$ ¶m {H$gr MrO H$moB© CR>mZm ¶m “{H$gr H$mo g§ mbZo” H$mo àX{e©V H$a gH$Vm

h¡ & na‘oída O¡go {nVm (‘mVm-{nVm) EH$ AX wV ~mB©~b g§~§Yr, ì¶{º$JV nm[adm[aH$ ê$nH$

h¡ (8:5, 32:6, {ZJ©. 4:22, ^.g. 27:10; 68:5;103:13; {Z{V; ¶mem. 1:2, 63:16,

{¶‘© 3:19, hmoeo 11:1-4, ‘bm{H$ 1:6 ào.H$m. 13:18) nwamZo {Z¶‘ ‘| “nwÌ” Bòm¶b Ho$ {bE,

¶hmodm Ho$ {nV¥ md g§~§Y ‘| g§¶wº$ ê$n h¡, bo{H$Z XmD$X amOm Am¡a CgHo$ {deof amOH$s¶

d§emdbr Ho$ {bE EH$ ì¶{º$ hmoVmh¡ (‘grhm, ^.g. 2:2, 7; n¥.H$m. 13:33)

1:321:321:321:321:32 “Bg ~mV na ^rBg ~mV na ^rBg ~mV na ^rBg ~mV na ^rBg ~mV na ^r” ¶h na‘oída Ho$ {deof, ì¶{º$JV CnpñW{V Am¡a qMVm H$mo em{‘b

H$aVm h¡ Omo A~«mh‘ H$s ~wbmhQ> ‘| boH$a (CV. 13) {ZJ©‘Z {H$ h¡ ({ZJ©. - {JZVr) &

����� “Vw‘Zo AnZo Cg na‘oída na ^amogm Zht {H$¶mVw‘Zo AnZo Cg na‘oída na ^amogm Zht {H$¶mVw‘Zo AnZo Cg na‘oída na ^amogm Zht {H$¶mVw‘Zo AnZo Cg na‘oída na ^amogm Zht {H$¶mVw‘Zo AnZo Cg na‘oída na ^amogm Zht {H$¶m” {H«$¶m (~rS>r~r 52, Ho$~r 63,

{hb{’$b H¥$XÝV) EH$ ‘w»¶ g¡Õm§{VH$ eãX h¡ & ¶h ì¶{º$JV g§~§Yr Ho$ÝÐ dmMm Ho$ AmYma go

h¡ &

{deof {df¶ : {dídmg ({ng{Q>g (g§km), {ng{Q>¶wAm| ({H«$¶m) {ngQ>mog ({deofU){deof {df¶ : {dídmg ({ng{Q>g (g§km), {ng{Q>¶wAm| ({H«$¶m) {ngQ>mog ({deofU){deof {df¶ : {dídmg ({ng{Q>g (g§km), {ng{Q>¶wAm| ({H«$¶m) {ngQ>mog ({deofU){deof {df¶ : {dídmg ({ng{Q>g (g§km), {ng{Q>¶wAm| ({H«$¶m) {ngQ>mog ({deofU){deof {df¶ : {dídmg ({ng{Q>g (g§km), {ng{Q>¶wAm| ({H«$¶m) {ngQ>mog ({deofU)

(H$) ~mB©~b Ho$ ¶h EH$ ‘hËdnyU© eãX h¡ (B~«m. 11:1,6) & ¶h ¶rew Ho$ àMma H$m {df¶ h¡

(‘a. 1:15) & Xmo ZB© dmMm H$s ‘m§J ¶hm§ na ‘m¡OyX h¡ : níMmVmn Am¡a {dídmg (1:15,

ào.H$m. 3:16,19; 20:21) &

(I) BgHo$ eãX gmYZ

1. nwamZo {Z¶‘ ‘| ‘{dídmg’ eãX H$m AW©, B©‘mZXmar, ñdm‘r^{º$, ¶m ^amogm H$aZo

¶mo½¶ Am¡a na‘oída Ho$ M[aÌ H$m ì¶m»¶m (dU©Z) Z {H$ h‘mam h¡ &

:: 50 ::

Page 51: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 51 ::

2. ¶h EH$ B~«mZr eãX (E‘wZ, E‘wZmh, ~rS>r~r 53) go Am¶m hþAm h¡, {OgH$m AW©

“{ZpíMV hmoZm” ¶m pñWa ahZm h¡ & CÕmaH$ {dídmg EH$ ‘mZ{gH$ gh‘V

(gƒmB¶m| H$mo aIZm), Z¡{VH$ OrdZ (OrdZH$bm) Am¡a Am{X ê$n ‘| EH$ g§~§Yr

(EH$ ì¶{º$ H$m ñdmJV‘²) Am¡a g§H$pënV g‘n©U (EH$ {ZU©¶) Cg ì¶{º$ go

h¡ &

(J) nwamZo {Z¶‘ ‘| BgHo$ à¶moJ

¶h Adí¶ hr ‘hËd XoZm h¡ {H$ A~«mh‘ H$m {dídmg AmZo dmbo ‘grhm ‘| Zht

Wm, bo{H$Z na‘oída H$m dm¶Xm, {H$ Cggo EH$ ~ƒm Am¡a Om{V¶m± CËnÞ hmoJr (CV.

12:2, 15:2-5, 17:4-8, 18:14) & A~«mh‘ Zo Bg dm¶Xo H$m à˶wÎma na‘oída

‘| ^amogm aIH$a {X¶m & CgHo$ nmg V~ VH$ g§Xoh Am¡ag‘ñ¶mE± Bg dm¶Xo Ho$ ~mao ‘|

Wm, {Ogo nyar hmoZo Ho$ {bE 13 df© H$m g‘¶ {b¶m Wm& CgH$m AnyU© {dídmg Cgr Vah

na‘oída Ho$ Ûmam ñdrH¥$V {H$¶m J¶m, na‘oída Xmofr ‘mZd Om{V Ho$ gmW H$m‘ H$aZo

H$s BÀN>m aIVm h¡ Omo Cgo à{VCÎma Am¡a CgHo$ dm¶Xo ‘| {dídmg H$aV h¡, ¶hm± VH$

¶{X CgH$m AmH$ma EH$ amB© Ho$ XmZo Ho$ ~am~a ^r hmo (‘Îmr 17:20) &

(K) Z¶o {Z¶‘ ‘| BgH$m à¶moJ

eãX ‘{dídmg’ Omo h¡ ¶yZmZr eãX ({ngQ²>¶y) go Am¶m h¡, {Ogo “{dídmg

H$aZm”, {Z ©aVm Am¡a ^amogm aIZm, ‘| ^r AZwdmX {H$¶m Om gH$Vm h¡ & CXmhaU Ho$

{bE, ¶hþÞma{MV gwg‘mMma ‘| g§km àH$Q> Zht H$aVm h¡, bo{H$Z H$B© ~ma {H«$¶m H$m

à¶moJ hþAm h¡ & ¶hþ. 2:23-25 ‘| ¶rew Zmgar Ho$ g‘mZ ‘grhm Ho$ à{V O¡go ^r‹S> H$s

~mhar à¶moJ Ho$ {b¶o “{dídmg H$aZm” h¡ ¶hþ. 8:31-59 ‘| Am¡a ào.H$m. 8:13, 18-

24 & EH$ àmW{‘H$ à{VCÎma go A{YH$ ~‹T>H$a dmñV{dH$ ~mB©~b g§~§Yr {dídmg h¡ &

¶h EH$ Mobo H$s {H«$¶m Ho$ Ûmam BgH$m AZwgaU Adí¶ hr hmoZm Mm{hE (‘Îmr 13:20-

22, 31-32)

(L>) {d^{º$ Ho$ gmW BgH$m à¶moJ

1. EBg H$m AW© “A§Xa“ & ¶h AZmoIr aMZm {dídm{g¶m| H$mo ¶rew ‘| {dídmg

^amogm aIZo ‘| ‘hËd XoVr h¡ &

(i) CgHo$ Zm‘ ‘| (¶hþ. 1:12;2:23; 3:18,I ¶hþÞm 5:13)

(ii) Cg‘| (¶hþ. 2:11; 3:15, 18; 4:39; 6:40, 7:5, 31,39, 48; 8:30;

9:36; 10:42,;11:45, 48; 17:37, 43; ‘Îmr 18:6, ào.H$m. 10:45,

{’${b. 1:29, I nV 1:8)

Page 52: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 52 ::

(iii) ‘wP‘| (¶hþ. 6:35, 7:8; 11:25, 26) 12:44, 46:14:1,12; 16:9;

17:20)

(iv) nwÌ ‘| (¶hþÞm 3:36; 9:35, I ¶hþ.5:10)

(v) ¶rew Zo (¶hþ. 12:11; ào.H$m. 19:4, JV. 2:16)

(vi) Á¶mo{V ‘| (¶hþ. 12:36)

(vii) na‘oída ‘| (¶hþ. 14:1)

2. EZ H$m AW© “‘|” O¡go ¶hþ. 3:15 ‘|, ‘a 1:15, ào.H$m 5:14

3. Enr H$m AW© “‘¢” ¶m na, O¡go (‘Vr 27:42; ào. H$m. 9:42, 11:17;

16:31;22:19, amo{‘ 4:5, 24; 9:33; 10:11; I {V‘w 1:16; I nV.

2:6) ‘|

4. gåàXmZ H$maH$ Ho$ gmW {d^{º$ Zht h¡ O¡go J. 3:6, ào.H$m. 18:8; 27:25

I ¶hþ. 3:25; 5:10 ‘|

5. hmoQ>r, {OgH$m AW© “Cg na {dídmg H$aZm” gmaUr XoVm h¡ O¡go ³¶m na

{dídmg H$aZm h¡ &

(i) ¶rew ‘grh, na‘oída H$m EH$ n{dÌ OZ h¡ (¶hþ: 6:69)

(ii) ¶rew ‘grh “‘¢ hÿ” h¢ (¶hþ. 8:24)

(iii) ¶rew ‘|o {nVm Am¡a {nVm Cg‘| h¢ (¶hþ. 10:38)

(iv) ¶rew, ‘grhm h¡ (¶hþ. 11:27; 20:31)

(v) ¶rew, na‘oída H$m nwÌ h¡ & (¶hþ. 11:27 ; 20:31)

(vi) ¶rew, {nVm Ho$ Ûmam oOm J¶m Wm (¶hþ. 11:42, 17:8, 21)

(vii) ¶rew hr EH$, {nVm Ho$ gmW Wm (¶hþÞm 14:10-11)

(viii) ¶rew {nVm go Am¶m hþAm Wm (¶hþ. 16:27,30)

(ix) ¶rew Zo CgH$m n[aM¶, na‘oída Ho$ dmMm Zm‘ ‘| {X¶m, “‘¢ hÿ§”

(¶hþÞm 8:24;13:19)

(x) h‘ CgHo$ gmW ahoJ| (amo{‘ 6:8)

(xi) ¶rew ‘am Am¡a {’$a go Or CR>m (I {Wñgw. 4:14)

Page 53: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1:33 Omo Vwåhmao AmJo AmJo Bg{bE MbVm ahm {H$ S>oao S>mbZo H$m ñWmZ Vwåhma {bE Ty>§T>o, Am¡a

amV Ho$ AmJ ‘| Am¡a {XZ H$mo ~mXb ‘| àH$Q> hmoH$a Mbm, Vm{H$ Vw‘ H$mo dh ‘mJ© {XImE

{Oggo Vw‘ Mbmo & na‘oída bmoJm| Ho$ gm‘Zo amV H$mo AmJ ‘| Am¡a {XZ H$mo ~mXb ‘| n«H$Q>

hmoH$a Mbm, {Ogo “eoHo$Zm ‘{h‘m H$s ~mXb” go OmZm OmVm h¡ ({ZJ©Y 13:2-22,

11:19, 24; 19:16-18; 20-21; 24:15, 18; 33: 9-10; b¡ì¶ 16:2;{JZVr

9:15-23; 14:14 ^.g.74:14) ¶h ~mXb B©ídar¶ CnpñW{V H$m {Zdm©gZ H$m

{MÝh h¡ Am¡a ¶h nyao ~mB©~b ‘| nm¶m J¶m h¡ (I amOm: 8:10;EhoO. 1:4 Xm{Z. 7:13;

‘Vr: 24:30; 26:64, 26:64, ào.H$m. 1:9-1; I {WñVw 4:17; àH$m. 1:17) dh

~mXbm| na AmZo dmbm h¡ &

NASB ({b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW : 1.34-40)({b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW : 1.34-40)({b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW : 1.34-40)({b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW : 1.34-40)({b¶m J¶m) ‘yb J«ÝW : 1.34-40)

“naÝVw Vwåhmar do ~mV| gwZH$a ¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m, Am¡a CgZo ¶h enW ImB©

{ZíM¶ Bg ~war nr‹T>r Ho$ ‘Zwî¶m| ‘| go EH$ ^r Cg AÀN>o Xoe H$mo XoIZo Z nmEJm {Ogo

‘¢Zo CZHo$ {nVam| H$mo XoZo H$s enW ImB© Wr & ¶hþÞo H$m nwÌ H$mbo~ hr Cgo XoIZo nmEJm,

Am¡a {Og y{‘ na CgHo$ nm§M n‹S>o h¡, Cgo ‘¢ CgH$mo Am¡a CgHo$ d§e H$mo r Xÿ§Jm; ³¶m|{H$

dh ‘oao nrN>o nyar ar{V go hmo {b¶m h¡ &Am¡a ‘wP na r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAm

Am¡a ¶h H$hm Vw ^r dhm§ OmZo Z nmEJm & ZyZ H$m nwÌ ¶hmoey Omo Voao gm‘Zo I‹S>m ahVm

h¡, dh Vmo dhm§ OmZo nmEJm, Bg{bE Vw CgH$mo {hgm~ Xo; ³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo

BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma Ho$ {b¶o byQ> ‘| Mbo Om¶oJ|, Am¡a Vwåhmao Omo ~ƒo A^r ^bo ~wao

H$m oX Zht OmZVo ; do dhm§ àdoe H$aoJ|, Am¡a CZH$mo ‘¢ dh Xoe Xÿ§Jm, Am¡a do CgHo$

A{YH$mar hm|Jo & naÝVw Vw‘ bmoJ Ky‘H$a Hy$M H$amo Am¡a bm g‘wÐ Ho$ ‘mJ© ‘| O§Jb H$s

Amoa OmAm| &

1:341:341:341:341:34 “¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m Am¡a CgZo ¶h enW ImB©¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m Am¡a CgZo ¶h enW ImB©¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m Am¡a CgZo ¶h enW ImB©¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m Am¡a CgZo ¶h enW ImB©¶hmodm H$m H$mon ‹S>H$ CR>m Am¡a CgZo ¶h enW ImB©” ¶hr g§X © enW ImB©

(~rS>r~r 989 Ho$~r 1396, {Z’o$yb AnyU©) H$m à¶moJ hþAm h¡ O~ Bòm¶b Ho$ gmW EH$

dmMm g§~§Yr na na‘oída Zo ñd¶§ H$mo aIm Wm & AZmkmH$m[aVm lm‘ Ho$ à{V dmMm Ho$

n[aUm‘ na ¶hm§ na ñd¶§ H$mo gm¢n ahm h¡ & ܶmZ X| {H$ na‘oída H$m dm¶Xm A~«mh‘

go g’$b hmoZo dmbr nr{‹T>¶m Wr, bo{H$Zlm‘ {g’©$ EH$ nr‹T>r Ho$ {bE Wm, Omo àmW{‘H$

~wamB© (¶hmodm H$m dm¶Xm CÝh| H$ZmZ XoZo ‘| bo{H$Z CZH$m A{dídmg) nr‹T>r H$s Wr &

:: 53 ::

Page 54: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1:35 g^r gJ«m§{‘H$ C‘« Ho$ AZwgma (20 df© Am¡a CgZo D$na Ho$), {OÝhmoZo ¶hmodm H$s Amkm

H$m AZwgaU H$aZo go BÝH$ma Am¡a Xoe H$mo nmZm Mmhm, do gOm H$mo àmá {H$¶o Am¡a do

{ZO©Z àXoe ‘| CZH$s ‘¥Ë¶w VH$ Ky‘Vo aho (38 df© VH$) Z¶o {Z¶‘ ‘| B~«m. H$s {H$Vm~

Aܶm 3-4 ‘| Bg A{dídmg Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ &

[g’©$ Xmo Omgygm| Zo gw{ZpíMV d¥VmÝV H$mo boH$a Am¶m, H$mbo~ (nX. 36) Am¡a

¶hmoey (1:38) AbJm{dV Wo & dmMm H$s AZmkmH$m[aVm H$m n[aUm‘ Bòm¶b na Am¡a

‘ygm Ho$ {bE dmMm H$m lmn ¶m (ì¶. 27-29 ì¶. 3:26-27) &

� “AÀN>o Xoe H$moAÀN>o Xoe H$moAÀN>o Xoe H$moAÀN>o Xoe H$moAÀN>o Xoe H$mo” ¶h EH$ ~ma-~ma hmoZo dmbm Amd©VH$ g§X © h¡ ({ZJ©. 3:8 ; ì¶.

1:35; 3:25, 4:21; 22; 8:7, 20; ¶hmoey 23:13) & AÀN>r {Z{X©ï> (H$) na‘oída

H$s CnpñW{V (na‘oída AÀN>m h¡, ^.g. 86:5; 106:1; 107:1; 118:1, 29;

145; 9; Am¡a Am‘mog H$s g‘mZmÝVa ^r {d{eð> {MÝh h¡ 5:4, 4, 14, 15) Am¡a

(I) “{Og Xoe ‘| ‘Yw Am¡a XÿY H$s Ymam ~hVr h¡” ({ZJ©.3:8, 17; 13:5; 33:3;

{JZVr 13:27; 14:8; 16:13, 14; ì¶. 6:3; 11:9;26:9, 15; 27:3; 31:20

¶hmoey 5:6) &

1:361:361:361:361:36 “{Og y{‘ na CgHo$ nm§d n‹S>o h¡{Og y{‘ na CgHo$ nm§d n‹S>o h¡{Og y{‘ na CgHo$ nm§d n‹S>o h¡{Og y{‘ na CgHo$ nm§d n‹S>o h¡{Og y{‘ na CgHo$ nm§d n‹S>o h¡” dh y{‘ {Ogo H$mbo~ H$mo {‘boJm Am¡a ho~«moZ Ho$

Mmam| Amoa CgHo$ Ûmam gån{Îm nmZo H$mo ñWmnZ {H$¶m J¶m h¡ & h‘ gmoMVo h¡ {H$ ¶h

EíH$mob KmQ>r Ho$ nmg hr h¡ (¶hmoey 15:13) Ohm§ XmZdm| H$m {Zdmg Wm &

� “nyar ar{V gonyar ar{V gonyar ar{V gonyar ar{V gonyar ar{V go” BgH$m AW© “nyao ‘Z go” (~rS>r~r 569, Ho$~r 583, nrb AnyU©) ¶h

{~Zm {‘{lV {dMma H$mo àH$Q> H$aVm h¡, H$mbo~ Zo ¶hmodm H$mo CgHo$ nyao ‘Z go ào‘ {H$¶m

Am¡a CgHo$ nrN>o hmo {b¶m & ¶h EH$ gƒr ^{º$ H$m bjU h¡ ({JZVr 14:24; 32:11-

12; ¶hmoey 14:8, 9, 14; I amOm 11:6) & Bg nÚm§e go ¶h {‘bVm h¡, “nyao ‘Z

Am¡a öX¶ Ho$ gmW” (ì¶. 6:5; 10:12; 13:3; 30:2; I amOm 9:4; 11:4) &

1:371:371:371:371:37 “Am¡a ‘wP na ^r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAmAm¡a ‘wP na ^r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAmAm¡a ‘wP na ^r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAmAm¡a ‘wP na ^r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAmAm¡a ‘wP na ^r ¶hmodm Vwåhmao H$maU H«$mo{YV hþAm” ‘ygm ñd¶§ H$s AZmkmH$m[aVm

Ho$ {bE bmoJm| Ho$ D$na Xmof bJmZo H$s H$mo{ee H$a ahm Wm (ì¶. 3:26; O¡go AmX‘ Zo

H$mo{ee {H$¶m, CV. 3:12) bo{H$Z g§Ho$V h¡ {JZVr 20:7-13,24; 27:14; ì¶.

4:21

:: 54 ::

Page 55: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{H«$¶m “H«$mo{YV” (~rS>r~r 60, Ho$~r 72),{hVnb AnyU©) Omo h¡ g§km “ZWwZm”

¶m “ZmH$” go Am¶m h¡ & ñnï>> ê$n go ¶h àX{e©V H$aVm h¡ (1) ZWwZm H$m OJ‘JmZm

O¡go EH$ H«$moY H$m emar[aH$ {MÝh ¶m (2) Zm{gH$m g§~§Yr AmdmO go KK©a H$aZm & ¶h

eãX H$m à¶moJ AÕ¡V H«$moY Ho$ {b¶o pñWaVm go à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶ Ho$

AmH$ma H$m ‘mZZm) ({ZJ©. 32:12; ì¶. 1:37; 4:21, 9:8, 20; II amOm ; 24:20)

Bg eãX H$m Xÿgao ê$n ‘| à¶moJ B©ídar¶ g§~§Y ‘| g§X © h¡ “{dbå~ go H«$moY

H$aVm h¡” Omo na‘oída Ho$ YraO Am¡a g§¶‘ H$mo ‘hËd XoVr h¡ ({ZJ©. 34:6 {JZVr

14:18, Zoh. 9:17; {Z{V. 14:29) &

1.381.381.381.381.38 “ZyZ H$m nwÌ, ¶hmoey, Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm h¡ZyZ H$m nwÌ, ¶hmoey, Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm h¡ZyZ H$m nwÌ, ¶hmoey, Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm h¡ZyZ H$m nwÌ, ¶hmoey, Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm h¡ZyZ H$m nwÌ, ¶hmoey, Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm h¡” nÚm§e Omo Voao gm‘Zo I‹S>o hmoVm

h¡ ; EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡ Omo EH$ AJwdo H$mo àX{e©V H$aVm h¡ & ¶hmoey Omo h¡ ‘ygm H$m

Xm{hZm hmW ‘Zwî¶ Am¡a em¶X ¶h CgHo$ AmZodmbr AJwdmnZ H$m {H$aXmZ H$s {dî¶dmUr

Wr &

� “CgH$mo {h¶md XmoCgH$mo {h¶md XmoCgH$mo {h¶md XmoCgH$mo {h¶md XmoCgH$mo {h¶md Xmo” {H«$¶m (~rS>r~r 304, Ho$~r 302, nrb AmkmË‘H$) H$m AW©

“g‘Wu ~ZmZm” (3:28) ¶hmoey 1:6, 7, 9, 18 ‘| ¶hmodm ñd¶§ ¶h H$aVm h¡ &

� “³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma ‘| dhr H$a XoJm³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma ‘| dhr H$a XoJm³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma ‘| dhr H$a XoJm³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma ‘| dhr H$a XoJm³¶m|{H$ Cg Xoe H$mo BòmB{b¶m| Ho$ A{YH$ma ‘| dhr H$a XoJm” ¶h dm¶Xm {’$a

go nyd©Om| go H$s JB© ^{dî¶dmUr (CV. 12, 15,18, 26) Omo CZHo$ nr{‹T>¶m| H$m H$ZmZ

na A{YH$ma Ho$ ~mao ‘| Wm (3:28; 31:7, ¶hmoey 11:23) &

1.391.391.391.391.39 “{’$a Vwåhmao ~mb ~ƒo {OZHo$ {df¶ ‘| Vw‘ H$hVo hmo {H$ ¶o byQ> ‘| Mbo Om¶|Jo{’$a Vwåhmao ~mb ~ƒo {OZHo$ {df¶ ‘| Vw‘ H$hVo hmo {H$ ¶o byQ> ‘| Mbo Om¶|Jo{’$a Vwåhmao ~mb ~ƒo {OZHo$ {df¶ ‘| Vw‘ H$hVo hmo {H$ ¶o byQ> ‘| Mbo Om¶|Jo{’$a Vwåhmao ~mb ~ƒo {OZHo$ {df¶ ‘| Vw‘ H$hVo hmo {H$ ¶o byQ> ‘| Mbo Om¶|Jo{’$a Vwåhmao ~mb ~ƒo {OZHo$ {df¶ ‘| Vw‘ H$hVo hmo {H$ ¶o byQ> ‘| Mbo Om¶|Jo”¶h {JZVr 14:3,31 H$mo àX{e©V H$aVm h¡ & ³¶m|{H$ ¶wdmAm| Ho$ A{dídmg Ho$ H$maU

na‘oída CZgo H$h ahm h¡ {H$ ~ƒo {ZpíMV Cg Xoe naAH$Yma H$aoJ| O¡go CgZo dm¶Xm

{H$¶m h¡ &

� “Omo ~ƒo A^r ~bo Am¡a ~wao H$m kmZ Zhr OmZVoOmo ~ƒo A^r ~bo Am¡a ~wao H$m kmZ Zhr OmZVoOmo ~ƒo A^r ~bo Am¡a ~wao H$m kmZ Zhr OmZVoOmo ~ƒo A^r ~bo Am¡a ~wao H$m kmZ Zhr OmZVoOmo ~ƒo A^r ~bo Am¡a ~wao H$m kmZ Zhr OmZVo” Eo{Vhm{gH$ ê$n ‘| ¶h CZ ~ƒm|

H$mo àX{e©V H$aVm h¡ Omo {‘ò go ~mha Am¶o hþE Wo & na‘oída Zo CZ na {Oå‘oXmar Zht

aIm O~ VH$ do dmMm H$s g‘P Am¡a g‘n©U Ho$ ¶mo½¶ Zht ~Zo Wo &

Bg ‘yb J«§W ‘| Xmo ~mV|/I§~o Bg‘| {XImB© XoVo h¡ :-

(1$) “‘¢ CÝh| ¶h Xÿ§Jm” (na‘oída H$s loð>Ëd, nX 8)

(2) “do Cgo AnZo A{YH$ma ‘| H$a bo” (‘mZd Om{V H$s n§gX Am¡a CÎmaXm{¶Ëd

nX : 8 ‘|)

:: 55 ::

Page 56: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ ZrMo XoI| :

{deof {df¶ : Odm~Xohr H$m df© (OrdZH$mb){deof {df¶ : Odm~Xohr H$m df© (OrdZH$mb){deof {df¶ : Odm~Xohr H$m df© (OrdZH$mb){deof {df¶ : Odm~Xohr H$m df© (OrdZH$mb){deof {df¶ : Odm~Xohr H$m df© (OrdZH$mb)H${b{g¶m, nm¡byg H$m AZwH$aU H$aVo hþE, CV: 3, na O¡go ‘mZd H$m nmn/~wamB© H$m

òmoV h¡ H$aHo$ ܶmZ Ho$pÝÐV H$aVr h¡ & ¶h A°JñQ>rZ/Ho$pëdZ Ho$ {gÕm§V na nw{ï>H$aU, Omo nyU©

Xþï>Vm na ‘hËd XoVo h¡ & (‘mZd Om{V H$s A¶mo½¶Vm H$m à˶wVa na‘oída H$mo Aghm¶ Wm) &

¶h Ho$pëdZ Ho$ {gÕm§V Ho$ nm§M ‘yb ‘| go EH$ Am¡a ‘grhr Ho$ ‘w»¶ {gÕm§V ‘| ~Zr Wr &

{H$ÝVw ¶hÿXr Jwê$Am| Zo CV:3 H$mo H$^r ^r ~wamB© H$m ómoV Zht ‘mZm (Hw$N> Zo CV: 6

na ܶmZH|${ÐV {H$¶m), bo{H$Z à˶oH$ H$s {Oå‘oXmar CZHo$ kmZ Am¡a g‘n©UVm Ho$ AmYma na

h¡ & do Xmo {dMmam| H$mo pñW{V ‘| aI|Jo (Zo’$g©), EH$ AÀN>m Am¡a EH$ ~wao H$mo & EH$ dh A{YH$Va

~‹S>r ~Z OmVr h¡, Bg{bE, ‘mZd Om{V {g’©$ ì¶ñH$ H$s Ad{Y Am¡a dmMm¶wº$ kmZ/g‘n©UVm

Ho$ ~mX hr CÎmaXm{¶Ëd hmoVo h¡ & (~ma {‘Odmh, 13 df© b‹S>H$m| Ho$ {bE Am¡a ~oQ> {‘Odmh 12

df© b‹S>{H$¶m| Ho$ {bE) Xÿgao ~mB©~b g§~§Yr Bg AmܶmpË‘H$ Ñ{ï> Ho$ AZwgma, ¶moZm 4:11

Am¡a¶mem : 7:15-16 h¡ &

VwbZmÎm‘H$ eãXm| ‘| Bgo aIVo h¡ :

(1) nm¡byg/Am°JñQ>rZ/Ho$pëdZ, na‘oída H$s loð>Vm Am¡a ‘mZ On{V H$s Am¶mo½¶Vm

na Ho$pÝÐV yV hmoVo h¡ &

(2) ¶hþXr Jwê$/¶rew ‘grh/nm¡byg, dmMm¶wº$ CÎmaXm{¶Ëd na Ho$pÝÐV yV hmoVo

h¡ &

¶h EH$ ¶m/AWdm Zht h¡, bo{H$Z XmoZm|/Am¡a ! AܶmË‘{dÚm {gÕm§Vm| Ho$ àH$Q>

nagmdYmZr aIo & ¶h OmZZo nmE {H$ ~mB©~b g§~§Yr gƒmB© H$m àñVw{VH$aU qIMmdnyU© Omo‹S>m|

‘| {H$¶m J¶m h¡ & {dídm{g¶m| H$mo ^{º$ OrdZ {Idm§d Ho$ A§Xa hr OrZm h¡ Z {H$ BÀN>m Vrd«Vm

go,AmgmZ CÎmam| H$m H$b§H$ Iob H$mo IobZo Ho$ Ûmam !

1:401:401:401:401:40 “bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go ¶h EH$ ‘mJ© {Ogo amOm H$m ‘mJ©bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go ¶h EH$ ‘mJ© {Ogo amOm H$m ‘mJ©bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go ¶h EH$ ‘mJ© {Ogo amOm H$m ‘mJ©bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go ¶h EH$ ‘mJ© {Ogo amOm H$m ‘mJ©bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go ¶h EH$ ‘mJ© {Ogo amOm H$m ‘mJ©” Ho$ g§~§Y ‘| ‘mby‘ hmoVm

h¡, Omo AH$mdm H$s Im‹S>r Ho$ {H$Zmao EëVmh go H$mXoe ~{Z©¶m VH$ OmVr h¡ ({JZVr 14:258 &

¶h {ZJ©‘Z ‘| {‘{ó¶m| H$m nmZr go nma hmoZo H$mo Zht {XImVm h¡, O~ VH$ BgH$m AW© “gm‘mݶ

{ZX}e {df¶ ‘| ” &

:: 56 ::

Page 57: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 57 ::

{deof {df¶ : bmb g‘wÐ{deof {df¶ : bmb g‘wÐ{deof {df¶ : bmb g‘wÐ{deof {df¶ : bmb g‘wÐ{deof {df¶ : bmb g‘wÐI. Zm‘

(A) eãXmZwgma Zm‘ ¶m‘ gw’$ h¡ &

1. “g‘wÐ H$s Kmg|” ¶m “g‘wÐ H$s ZaH$Q”> ({‘{ò ‘yb)

2. “g‘wÐ H$s Am{Iar N>moa VH$ (n¥Ïdr H$s)” (go{‘[aH$ ‘yb)

(~) ¶h àX{e©V H$a gH$Vm h¡

1. Imam Ob, 1 amOm 9:26 (AH$m~m H$s Im‹S>r);¶hþ. 2:5 (‘o{S>Q> ao{Z¶Z

g‘wX«)

2. VmOm Ob, {ZJ© 2:3 ; ¶mem; 19:26

(g) goâ¶wOoÝQ> Zo àW‘ AZwdmX ‘| Bgo “bmb g‘wД H$hm & g§ dV: ¶o AZwdmX

Bgo EXmo‘ (bmb) H$s g‘wÐ go g§~§{YV {H$¶o Wo & ¶h Zm‘ b¡{Q>Z ^mfmÝVa

Am¡a [H§$J Ooåg A§J«oOr AZwdmX Ho$ Ûmam pñWa {H$¶m J¶m &

II. ñWmnZm

(A) AZoH$ nmZr Ho$ àW‘ A§e Bg Zm‘ Ho$ Ûmam à‘m{UV hþE h¡ :

1. {‘ò Am¡a grZ¡ àm¶Ûrn Ho$~rM nmZr H$m g§H$am A§e bJ^J 190 ‘rb

b§~m Wm (ñ¶wEoO H$s Im‹S>r)

2. grZ¡ àm¶ÛrnAm¡a Aa{~¶m Ho$ ~rM nmZr H$m A§e bJ^J 112 ‘rb b§~m

(AH$m~m H$s Im‹S>r)

(~) ¶h Zrb S>oëQ>m Ho$ g‘rn na Q>o{Zg OmoAmZ Admarg, am‘gog CÎma nydu ^mJ

‘| {N>Xbo XbXbr joÌ go g§~§{YV hmo gH$Vm h¡, Omo ‘oZOmboh Pr Ho$ X{jUr

{H$amZo na h¡ (XbXbr àXoe) &

(g) ¶h X{jU Ho$ Jwá Obm| ‘| bmj{UH$ ê$n go à¶moJ {H$¶o Om gH$Vo h¡, H$B© ~ma

g‘wÐ H$s N>moa VH$ à¶moJ hþE h¡ (n¥Ïdr H$s) & BgH$m ‘Vb~ ¶h àX{e©V H$a

gH$Vm h¡ &

1. AmYw{ZH$ bmb g‘wÐ (ñ¶wEO H$s Im‹S>r ¶mAH$m~m H$s Im‹S> I amOm

9:26)

2. ^maVr¶ g‘wÐ (hoamoOoQ>b 1.180)

3. na{g¶m Im‹S>r (Omogo’$g, EpÊQ>H$ 1.7.3)

Page 58: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 58 ::

III. {JZVr 33 ‘| gw’$

(i) {JZVr 33:8 ‘| nmZr H$m AX² wV ar{V go {d^mOZ hmoZm hr gw’$ H$hbmVm h¡ &

(ii) {JZVr 33:10,11 ‘| ¶m‘ gw’$ Ho$ Ûmam BòmB©{b¶m| H$mo S>oao I‹S>o H$aZo Ho$ {bE

H$hm J¶m &

(iii) Ob H$s àYmZ A§. H$s Xmo {^ÞVmE± :

1. àW‘, bmb g‘wÐ Zht h¡ (ñ¶wEoO H$s Im‹S>r)

2. {ÛVr¶, g§ dV: bmb g‘wÐ h¡ (ñ¶wEoO H$s Im‹S>r)

IV. nwamZo {Z¶‘ ‘| VrZ àH$ma go gw’$ H$m à¶moJ hþAm h¡ :

1. ¶hmodm Ho$ Ûmam Ob H$mo {d^m{OV H$am, BòmB{b¶m| H$mo Cg nma oOZm Wm,

bo{H$Z {‘{ò g¡{ZH$m| H$mo Sw>~mH$a ‘maZm Wm &

2. bmb g‘wÐ H$s CÎma X{jUr ’¡$bmd (ñ¶wEoO H$s Im‹S>r)

3. bmb g‘wÐ H$s CÎma nyd©u ’¡$bmd (ñ¶wEoO H$s Im‹S>)

V. g§ dV: ¶m‘ gy’$ H$m AW© “g‘wÐ ZaH$Q>” Zht h¡ ³¶m|{H$

1. bmb g‘wÐ (Zm^H$s¶ Ob) ‘| H$moB©ZaH$Q> d¥j {Oggo H$mJO ~ZVm h¡) Zhr

Wm/h¡ &

2. {‘ór eãXgmYZ ‘| y{‘ H$mo AZw‘m{ZV {H$¶m J¶m h¡,Z {H$ Prb H$mo &

VI go{‘{Q>H$ ‘yb eãX “N>moa” go gw’$ Am¶m h¡, Am¡a X{jUr H$s Jwá AZOmZ Ob H$mo

àX{e©V H$aVr h¡ (XoI| ~oZ©S>© E’$. ~oQ²>g, bmb g‘wÐ ¶m ZaH$Q> g‘wX ? ¶m‘ gw’$ H$m ³¶m h¡

dmñV{dH$ AW© BZ Anamo¶og Q>y X ~mB©~b ~mob.1, n¥.H«$. 291-304).

NASB (ì¶m»¶m {H$¶ J¶m) ‘ybJ«§W 1:41-46 (ì¶m»¶m {H$¶ J¶m) ‘ybJ«§W 1:41-46 (ì¶m»¶m {H$¶ J¶m) ‘ybJ«§W 1:41-46 (ì¶m»¶m {H$¶ J¶m) ‘ybJ«§W 1:41-46 (ì¶m»¶m {H$¶ J¶m) ‘ybJ«§W 1:41-46

“V~ Vw‘Zo ‘wP go H$hm, h‘ Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, A~ h‘ AnZo na‘oída

¶hmodm H$s Amkm Ho$ AZwgma M‹T>mB© H$aoJ| Am¡a b‹S>|Jo & V~ Vw‘ AnZo-AnZo h{W¶ma ~mYH$a

nhm‹S> na {~Zm gmoMo g‘Po M‹T>Zo H$mo V¡¶ma hmo JE & V~ ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm, ‘CZgo H$h Xo {H$

Vw‘ ‘V M‹T>mo, Am¡a Z b‹S>mo, ³¶m|{H$ ‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§ H$ht Eogm Z hmo {H$ Vw‘ AnZo eÌwAm|

go hma OmAmo &’ ¶h ~mV ‘¢Zo Vw‘go H$h Xr, naÝVw Vw‘ Zo Z ‘mZr, {H$ÝVw {T>R>mB© go Mhmodm H$s

Page 59: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Amkm H$m C„§KZ H$aHo$ nhm‹S> na M‹T> J¶o & V~ Cg nhm‹S> Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m| Zo Vwåhmam gm‘Zm

H$aZo H$mo {ZH$bH$a ‘Yw‘p³I¶m| Ho$ g‘mZ Vwåhmam nrN>m {H$¶m, Am¡a goB©aXoe Ho$ hmo‘m© VH$ Vwåh|

‘maVo-‘maVo Mbo AmE & V~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJo; naÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z

gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶m& Am¡a Vw‘ H$mXoe ‘| ~hþV {XZm| VH$ n‹S>o aho, ¶hm§ VH$ {H$

EH$ ¶wJ hmo J¶m &

1:411:411:411:411:41 “h‘Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, h‘Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, h‘Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, h‘Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, h‘Zo ¶hmodm Ho$ {dê$Õ nmn {H$¶m h¡, “A~ h‘ AnZo na‘oída H$s AmkmZwgmaA~ h‘ AnZo na‘oída H$s AmkmZwgmaA~ h‘ AnZo na‘oída H$s AmkmZwgmaA~ h‘ AnZo na‘oída H$s AmkmZwgmaA~ h‘ AnZo na‘oída H$s AmkmZwgma

M‹T>mB© H$a|Jo Am¡a b‹S|$JoM‹T>mB© H$a|Jo Am¡a b‹S|$JoM‹T>mB© H$a|Jo Am¡a b‹S|$JoM‹T>mB© H$a|Jo Am¡a b‹S|$JoM‹T>mB© H$a|Jo Am¡a b‹S|$Jo” BgH$m àJQ>rH$aU n[aUm‘ g§~§Yr níMmVmn h¡ & AܶmË‘{dÚmgo ¶h

H$B© ~ma ‘m¡Ho$ H$mo MwH$ OmZo H$mo {XImVm h¡, ³¶m|{H$ A{dídmg Ho$ H$maU, nwZ: Zht hmo gH$Vm

h¡ & Bg g§X © ‘| ñnï> ê$n go àX{e©V hmoVm h¡ {H$ do ¶hmodmH$s Amkm H$mo Zht ‘mZ aho Wo (nX

43) & ¶h AܶmpË‘H$ gƒmB© H$B© nwamZo {Z¶‘ H$s Eo{Vhm{gH$ d¥VmÝVm| H$m ‘w»¶ Ho$ÝÐ ~Zm hþAm

h¡ &

1:42 1:42 1:42 1:42 1:42 “‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§‘¢ Vwåhmao ‘ܶ ‘| Zht hÿ§” {dO¶ H$mo àmá H$aZm CZH$m g§J«m{‘H$ gm‘W© Zht Wm,

bo{H$Z ¶hmodm H$s CnpñW{V Wr (n‹T> 43) &

1:431:431:431:431:43 BòmBb Ho$ g‘mZmÝVa ì¶m»¶m na ܶmZ X| :

(1) “Vw‘Zo Zht gwZm” - ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570 ³dob AnyU©

(2) “Vw‘Zo Amkm Ho$ {dê$Õ {dÐmoh {H$¶m” - ~rS>r~r 598, Ho$~r, {hb{’$b AnyU©

(3) “ñd¶§ Ho$ {dMma go H$m¶© {H$¶m” - ~rS>r~r 267, Ho$~r 268, {hb{’$b AnyU©

¶{X BòmBb, ¶hmodm H$s ~mV nhbo gwZo hmoVo Am¡a Eogm hr {H$¶o hmoVo Vmo do

g’$bVm H$mo àmá H$aVo, bo{H$Z A~ Eogm H$aHo$,¶h CZHo$ bJmVma ñd¶§ ñWm{nV Agä¶Vm H$mo

{XImVm h¡ &

Bg g§X © ‘| ñnï> {XImVm h¡ {H$ AmkmH$m[aVm CgHo$ dmMm¶wº$ dm¶Xm|, CnpñW{V Am¡a

gm‘W© H$s nyU©V¶m go g§~§{YV h¡ &

1:441:441:441:441:44 “Cg nhm‹S>r Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m§o ZoCg nhm‹S>r Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m§o ZoCg nhm‹S>r Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m§o ZoCg nhm‹S>r Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m§o ZoCg nhm‹S>r Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m§o Zo” XoI| {dfoe {df¶: n{bpíVHo$ BòmBbr nyd© Ho$

{Zdm{g¶m| 1:4 na

� NASB “Hw$Mb S>mbm”

NKJV “Vwåh| ~mha {ZH$mb {X¶m”

NRSV “Vwåh| ‘ma S>mbm”

TEV “Vwåhmam {eH$ma {H$¶m”

NJB “Vwåhmam nrN>m {H$¶m”

:: 59 ::

Page 60: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{H«$¶m (~rS>r~r 510, Ho$~r 507, {hb{’$b AnyU©) H$m AW© “^maHw$Q> IÊS>m| ‘| H$aZm”&

¶h {JZVr 14:45 ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ &

{deofU H$m Cn¶moJ O¡VyZ Ho$ Hy$Q>Ho$ hþE Vob Ho$ {bE hþE Wm & ({ZJ©.39:40; {JZVr

28:5) & BgH$m à¶moJ BZHo$ Zme Ho$ {bE hþAm (H$) gmoZo H$m ~N>‹S>m (ì¶. 9:21)Am¡a (I)

‘y{V©¶m| Ho$ Qw>H$‹S>o-Qw>H$‹S>o {H$¶o OmZo Ho$ {bE (‘rH$m, 1:7)

� “goB©Q> gogoB©Q> gogoB©Q> gogoB©Q> gogoB©Q> go” goB©Q> Xem©Vm h¡ EXmo‘ H$mo &

NASB, NKJVNJB “hmo‘m© VH$hmo‘m© VH$hmo‘m© VH$hmo‘m© VH$hmo‘m© VH$”NRSV, TEV “Xÿar {OVZr hmo‘m© VH$Xÿar {OVZr hmo‘m© VH$Xÿar {OVZr hmo‘m© VH$Xÿar {OVZr hmo‘m© VH$Xÿar {OVZr hmo‘m© VH$”

hmo‘m© H$m AW© “emn H$m ñWmZ” h¡ & eãX (~rS>r~r 356) H$m AW© “ZmedmZ Ho$ {b¶o

g‘{n©V” h¡, Omo {JZVr 21:3 H$mo à^m{dV H$aVr h¡ & Bgo dmñV{dH$ ê$n go Oo’$mV H$hm J¶m

h¡ & (ݶm. 1:17) BòmB{b¶m| Zo Bgo Zme H$aZo Ho$ ~mX, CÝhm|Zo Bgo {º$nyU© Zme hþAm/¶hmodm

Ho$ {bE (‘arhmo Ho$ g‘mZ, ¶hmoey 6-7) Bgo ~oe©~m Ho$ CÎmar nyd©, {e‘m¡Z Ho$ Om{V¶w ~Q>dma| ‘|

ñWmZ {X¶m J¶m &

eãX-g§gmYZ (~rS>r~r 723III) g§Ho$V H$aVm h¡ {H$ H$Zm{Z¶m|/E‘mo[a¶m| Zo Bòm{b¶m|

H$m nrN>m EXmo‘ (goB©Q>) go ~oe}~m Ho$ CÎma nyd© joÌ VH$ {H$¶m, Ohm§ CÝhm|Zo nyU©V¶m go CÝh|

ham¶m & ¶hmodm CZ {dÐmo{h¶m| Am¡a hR>r bmoJm| Ho$ gmW Zht Wm &

1:451:451:451:451:45 “V~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJoV~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJoV~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJoV~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJoV~ Vw‘ bm¡Q>H$a ¶hmodm Ho$ gm‘Zo amoZo bJo” ~mhar ê$n go bmoJ amoZo bJo, bo{H$Z

na‘oída CZHo$ öX¶ H$mo OmZVm Wm & ¶h XþI n[aUm‘m| Ho$ AmYma na Wm, Z {H$ níMmVmn Ho$

{bE Wm &

����� “naÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶mnaÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶mnaÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶mnaÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶mnaÝVw ¶hmodm Zo Vwåhmar Z gwZr, Z Vwåhmar ~mVm| na H$mZ bJm¶m” Eogm Zht

h¡ {H$ na‘oída Zo CZH$s Zhr gwZr, bo{H$Z CgZo CZ na ܶmZ Zht {X¶m & CgZo CZH$s gwZr,

bo{H$Z H$hm§ “Zht”& nmn h‘oem n[aUm‘ H$mo boH$a AmVm h¡ ¶hm± VH$ j‘m {H$¶m J¶m nmn

^r !

:: 60 ::

Page 61: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 61 ::MMm© ¶mo½¶ àíZMMm© ¶mo½¶ àíZMMm© ¶mo½¶ àíZMMm© ¶mo½¶ àíZMMm© ¶mo½¶ àíZ

¶h EH$ ‘mJ©Xe©H$ Aܶ¶Z Q>rH$m h¡ {OgH$m ‘Vb~ ~mB©~b Ho$ AZwdmX H$aZo Ho$ ÛmamAmn hr ñd¶§ CÎmaXm¶r hmoJ| h‘mao nmg Omo àH$me h¡ Cgr na à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn,~mB©~b Am¡a n{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$m H$m {bIZo dmbo na hrZht N>mo‹S> XoZm h¡ &

¶o {ddmXnyU© àíZ AmnH$mo Bg nwñVH$ ‘w»¶ àH$meZ Ho$ Ûmam gmoMZo ‘| ghm¶H$ ~ZoJr &do gmoMZo ‘| CËgmhnZ boH$a Am¶oJ| Z {H$ {ZpíMVVm H$mo &

1. ì¶. H$s ‘w»¶ CÔoí¶ ³¶m h¡ ?2. grhmoZ Am¡a AmoJ ¶hm§ g§jon ê$n ‘| ³¶m| h¡ O~{H$ do Aܶm¶ 2 Am¡a 3 ‘| nyU©

{ddmX {H$¶m J¶m h¡ ?3. ‘ygm Ho$ ݶm¶mYre nÕ{V H$s EH$ ~‹S>r {df¶ H$s gyMr ~ZmAm| ?4. XmZd H$hm§ go Am¶o Wo ?5. ³¶m| Bòm¶b na na‘oída BVZm H«$mo{YV Wm ?6. ³¶m Bòm{b¶¶m| H$m níMmVmn na‘oída Ho$ {ZU©¶ H$mo à^m{dV {H$¶m ?

*****

Page 62: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NKJV

{ZO©Z df©

2:1-7

2:8-15

2:16-23

2:24-25

amOm erhmoZ H$s

namO¶

2:26-37

NRSV

Eo{Vhm{gH$ nwZ: Ñ{ï>

(1:1-3:29)

1:46-2:8 A

2:8 d -13 A

2:13 d - 15

2:16-25

2:26-30

2:31-37

TEV

{ZO©Z ‘| df©H$mb

1:46-2:1

2:2-6

2:7

2:8-9

2:10-12

2:13-15

2:16-19

2:20-23

2:24-25

amOm erhmoZ H$mo

BòmBb hamVm h¡

2:26-29

2:28-30

2:31-37

NJB

H$mXoe go A‘moZ VH$

2:1-7

2:8-13

2:13 d-15

2:16-25

erhmoZ Ho$ amÁ¶ H$s

{dO¶

2:26-29

2:30-37

ì¶dñWm {ddaU 2ì¶dñWm {ddaU 2ì¶dñWm {ddaU 2ì¶dñWm {ddaU 2ì¶dñWm {ddaU 2

AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZ

:: 62 ::

Page 63: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z (XoI| n¥. vii àñVmdZm ^mJ ‘|o)

boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na

¶h EH$ ‘mJ©Xe©H$ Aܶ¶Z Q>rH$m H«$‘ h¡,{OgH$m AW©, ~mB©~b Ho$ AZwdmX H$aZo Ho$ Ûmam

Amn ñd¶§ hr CÎmaXm¶r hm|Jo & h‘mao nmg Omo àH$me h¡ Cgr na à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn,

~mB©~b Am¡a n{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡& AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH«$‘ H$mo {bIZo dmbo na

Zht N>mo‹S> XoZm h¡ &

EH$ H«$‘ go Aܶm¶ H$mo n{‹T>¶o & H$Vm© ¶m {df¶ Ho$ nhMmZo (Aܶ¶Z MH«$ #3, n¥.vii )Mma

AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$mo Omo D$na h¡ CZHo$ gmW AmnHo$ {df¶ H$mo VwbZm H$s{OE & dm³¶IÊS>

àoaUm go Zht h¡, bo{H$Z ¶h boIH$ Ho$ {dMma H$mo OmZZo H$s Hw§$Or h¡, Omo ì¶m»¶m H$m öX¶ h¡ &

à˶oH$ dm³¶I§S> ‘| EH$ Am¡a {g’$ EH$ {df¶ h¡ &

(H$) àW‘ dm³¶IÊS>

(I) {ÛVr¶ dm³¶IÊS>

(J) V¥Vr¶ dm³¶IÊS>

(K) B˶m{X

Aܶm¶ 2 H$m g§jon aoIm{MÌ

(H$) EXmo‘ Ho$ gmW BòmBb H$m g§~§Y (nX, 4-7)

(I) ‘moAm~ Ho$ gmW BòmBb H$m g§~§Y (nX, 8-15)

(J) Aå‘moZ Ho$ gmW BòmBb H$m g§~§Y (nX 6-19)

(K) nX 20-23 VH$ [a’o$‘ EH$ AàYmZ dMZ go g§~§{YV h¡ &

(XoI| {deof {df¶ 1:28 ‘|)

(L>) ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na E‘mo[a¶m| Ho$ gmW BòmBb H$m g§~§Y

dMZ Am¡a g§{já dMZ Aܶ¶ZdMZ Am¡a g§{já dMZ Aܶ¶ZdMZ Am¡a g§{já dMZ Aܶ¶ZdMZ Am¡a g§{já dMZ Aܶ¶ZdMZ Am¡a g§{já dMZ Aܶ¶Z

NASB (ì¶m»¶m) ‘yb J«§W : 2:1-7 (ì¶m»¶m) ‘yb J«§W : 2:1-7 (ì¶m»¶m) ‘yb J«§W : 2:1-7 (ì¶m»¶m) ‘yb J«§W : 2:1-7 (ì¶m»¶m) ‘yb J«§W : 2:1-7

“V~ Cg Amkm Ho$ AZwgma, Omo ¶hmodm Zo ‘wPH$mo Xr Wr, h‘ Zo Kw‘H$a Hy$M {H$¶m Am¡a

bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© Ho$ O§Jb H$s Amoa JE Am¡a ~hþV {XZ VH$ goB©Q> nhm‹S> Ho$ ~mha-~mha MbVo

aho & V~ ¶hmodm Zo ‘wPogo H$hm, Vw‘ bmoJm| H$mo Bg nhm‹S> Ho$ ~mha-~mha MbVo hþE ~hþV {XZ ~Vr

JE, A~ Ky‘H$a CÎma H$s Amoa Mbmo & Am¡a Vw‘ àOm Ho$ bmoJm| H$mo ‘oar ¶h Amkm gwZm, {H$ Vw‘

goB©Q> Ho$ {Zdmgr AnZo ^mB© Egm{d¶m| H$s gr‘m Ho$ nmg hmoH$aZ OmoZo na hmo; Am¡a do Vw‘ go S>a

:: 63 ::

Page 64: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Om¶oJ| & Bg{bE Vw‘ ~hþV Mm¡H$g ahmo; Am¡a Z N>o‹S>Zm, ³¶m|{H$ CZHo$ Xoe go ‘¢ Vwåh| nm§d aIZo

H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jm, Bg H$maU {H$ ‘¢Zo goB©Q> ndV© Egm{d¶m| Ho$ A{YH$ma‘| H$a {X¶m h¡ & Vw‘

CZgo ^moOZ ê$n¶o go ‘mob boH$a Im gH$moJ|, Am¡a ê$n¶m XoH$a Hw$Am§ go nmZr ^aHo$ nr gH$moJ| &

³¶m|{H$ Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Vwåhmao hmWm| Ho$ g~ H$m‘m| Ho$ {df¶ Vwåh| Amerf XoVm Am¶m h¡,

Bg ^mar O§Jb ‘| Vwåhmam MbZm {’$aZm dh OmZVm h¡; BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmam na‘oída

¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm h¡ Am¡a Vw‘ H$mo Hw$X KQ>r Zht hþB© &

2.12.12.12.12.1 “O§JbO§JbO§JbO§JbO§Jb” AZoH$m| O§Jb {ZJ©‘Z go Ow‹S>o hþE h¡§ &

{deof {df¶ : {ZJ©‘Z H$m O§Jb{deof {df¶ : {ZJ©‘Z H$m O§Jb{deof {df¶ : {ZJ©‘Z H$m O§Jb{deof {df¶ : {ZJ©‘Z H$m O§Jb{deof {df¶ : {ZJ©‘Z H$m O§Jb

(H$) eya H$mO§Jb - CÎma nyd© {‘ò ‘| ({ZJ©. 15:22)

(I) nmamZ H$m O§Jb - ‘ܶ grZ¡ àm¶Ûrn (CV. 21:21, {JZVr, 10:12, 12:16,

13:3, 26

(J) nmn H$m O§Jb -X{jUr grZ¡ àm¶Ûrn ({ZJ©. 16:1; 17:1; {JZVr 33:11,12;

grZ¡ H$m O§Jb ^r H$hm J¶m h¡ {ZJ©: 19:12, {ZJVr 1:1, 19; 3:4, 9:1,5)

(K) OrZ H$m O§Jb - X{jUr H$ZmZ ({JZVr 13:21; 20:1, 27:14; 33:36;

34:3; ì¶. 32:51)

� “bmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© gobmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© gobmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© gobmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© gobmb g‘wÐ Ho$ ‘mJ© go” ¶h Aam~m ‘mJ© ( AH$m~m H$s Im‹S>r Ho$ ‘mJ© na) H$mo àX{e©V

H$aVr h¡ Omo ¶aXZ Xama KmQ>r ‘| h¡,Omo bmb g‘wÐ H$s CÎma Am¡a X{jUr XmoZm| Va’$ ~hVr h¡

(nX 8) & ¶h EH$ Mm¡‹S>r KmQ>r h¡ Omo EëVmh H$s eha ¶m AH$m~m H$s Im‹S>r na E{O¶moZ Jo~a Ho$

nmg go àma§ hmoVr h¡ Am¡a EXmo‘ Am¡a ‘moAm~ Am¡a A‘moar go X{‘íH$ Ho$ amÁ¶, gr[a¶m Ho$ öXg

go OmVr h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| amOm H$m ‘mJ© H$hm J¶m h¡ & ({JZVr 20:17, Am¡a 21:22)

eãX bmb g‘wÐ (~rS>r~r 410 {Zgm©{UV 693 Ho$ gmW) ¶Wm© h¡ & ZaH$Q> H$m g‘wX«/Kmg|

& ¶h eãX AZOmZ Am¡a Jwá Ob X{jU H$s Amoa Ho$ {b¶o à¶moJ hþAm h¡ & ¶h nmZr Ho$ àYmZ A§e

H$mo àX{e©V H$a gH$Vr h¡ Bòm¶br {ZJ©‘Z ‘| nma {H$¶o Am¡a, O¡go ¶hm§ Am¡a 1:40, nmZr Ho$

àYmZ A§e Omo grZ¡ àm¶Ûrn H$s nydu Va’$ AH$m~m H$s Im‹S>r na pñWV h¡ & nwamZo {Z¶‘ Ho$ EH$

nÚm§e ‘| eãX ^maVr¶ g‘wÐ H$mo àX{e©V H$aVm h¡ & XoI| {deof {df¶ 1:40 ‘| &

:: 64 ::

Page 65: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “Omo ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm WmOmo ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm WmOmo ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm WmOmo ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm WmOmo ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm Wm” ì¶dñWm{ddaU ñd¶§ dU©Z H$aVm h¡ O¡go EH$

àH$meZ ¶hmodm go ‘ygm H$mo (nX : 1, 2, 9, 17, 31) ¶hmodm Zo CgHo$ bmoJm| H$mo BZHo$ Ûmam

{ZX}{eV {H$¶m :

(H$) ‘ygm H$mo grYm àH$meZ

(I) eoHo$Zm H$s Mmb ‘{h‘m H$m AmH$me

(J) Car‘ Am¡a Ww‘r‘ H$m à¶moJ (‘hm¶mOH$)

� “goB©Q> nd©VgoB©Q> nd©VgoB©Q> nd©VgoB©Q> nd©VgoB©Q> nd©V” ¶h EXmo‘ H$s y{‘ H$mo àX{e©V H$aVr h¡ (nX 5; 1:2 {ZJ©. 3:1;

17:6)

2:32:32:32:32:3

NASB “M¸$a bJm¶mM¸$a bJm¶mM¸$a bJm¶mM¸$a bJm¶mM¸$a bJm¶m”NKJV, NRSV “{H$Zmao {H$Zmao Mbm{H$Zmao {H$Zmao Mbm{H$Zmao {H$Zmao Mbm{H$Zmao {H$Zmao Mbm{H$Zmao {H$Zmao Mbm”TEV “^Q>H$Vo ahZm^Q>H$Vo ahZm^Q>H$Vo ahZm^Q>H$Vo ahZm^Q>H$Vo ahZm”NJB “~hþV Xÿa Mbo J¶o~hþV Xÿa Mbo J¶o~hþV Xÿa Mbo J¶o~hþV Xÿa Mbo J¶o~hþV Xÿa Mbo J¶o”

Bg {H«$¶m (~rS>r~r 685, Ho$~r 738, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U n‹T> 3 ‘| Am¡aEH$ AmkmVåH$

nX 1 ‘|) H$m AW© “~mha ~mha Ky‘Zm”, “M¸$a bJmZm”, “Mmam| Amoa” ~war A{dídmg nr‹T>r Ho$

H$maU Bòm{b¶m| Ho$ nmg ghr {ZX}e Zht Wm & do 38 df© VH$ H$mXoe-~{Z©¶m Ho$ Mmam| Amoa M¸$a

‘maVo aho & bo{H$Z ‘ygm H$mo ¶hmodm {deof, ñnï> {ZX}e XoZo dmbm h¡ & “M¸$a bJmZm” ¶m

“{H$Zmao-{H$Zmao MbZm” Bg ‘yb eãX ‘| AÀN>r ~¡R>Vr h¡ &

A~ Ky‘H$a CÎma H$s Amoa Mbo ¶h {JZVr 20 go g§~§Y aI gH$Vr h¡ & Ohm§ Bòm{b¶m|

Zo nyN>m {H$ do EXmo‘ H$s y{‘ H$mo nma H$aZm h¡, bo{H$Z EXmo{‘¶m| Zo CÝh| OmZo Zht {X¶m & CÝhmoZo

nyN>m {H$ h‘| AnZo Xoe go hmoH$aOmZo X| Am¡a CÝhm|Zo ^r H$hm Zht & ¶h EH$ erK« hmoZo dmbr

KQ>Zm H$m kmk V϶ h¡ (AmB©grgr. n¥.34) ¶hm§ do nyN> aho h¡ {H$ do amOm Ho$ ‘mJ© gohmoH$a

OmZmMmhVo h¡ Omo BZ Xoem| Ho$ ~rM go hmoH$a OmVm h¡ & do ^moOZ Am¡a nmZr IarXZm ^r MmhVo

h¡, bo{H$Z EXmo{‘¶m| Am¡a ‘moAm{~¶m| (byV Am¡a Egm~ Ho$ Ûmam BòmBb Ho$ g§~§Yr) Zo H$hm

“Zht” & EXmo‘ go hmoH$a OmZo H$s ~Om¶ do CZHo$ gr‘m Ho$ ~mha go J¶o &

Bgr àH$ma AZoH$ B~«mZr eãX, Bg EH$ (~rS>r~r 815, Ho$~r 937) nmg am{e yV h¡

¶WmW© AW© (¶hm§) Am¡a EH$ nw{ï>H$aU, Amb§H$m[aH$ AW©, “Ky‘H$a” B~«mZr eãX H$B© ~ma

“níMmVmn” Ho$ {b¶o AZwdmX hþAm & ( II amOm 17:13, II B{V 30:6; ¶mem 44:22; {¶‘©

3:11-4:2, hmoeo 14:1)

:: 65 ::

Page 66: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

2:42:42:42:42:4 “AmkmAmkmAmkmAmkmAmkm” Bg eãX (~rS>r~r 845, Ho$~r 1010, nrb AmkmË‘H$) Ho$ g‘mZ “ZB© {Xem”

AnZmZm (~rnrS>r 815, Ho$~r 937, ³dob AmkmË‘H$ nX;3 ‘|, {XImVm h¡ {H$ ¶hmodm H$s

AmkmAm| H$mo ‘ygm eV à‘m{UV H$a ahm h¡ & (O¡go hrWnrb A{ZpíMV à¶moJ hþAm O¡go EH$

AmkmW©H$ nX; 5 ‘o§ “CÝh| Z N>o‹S>Zm”) & dh ì¶{º$JV Vm¡a go CZH$s ¶mÌm H$m {ZX}e {X¶m &

NASB “Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|”NKJV, “Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|Vwåhmao ^mB©¶m|”NRSV “Vwåhmao gJmoÌVwåhmao gJmoÌVwåhmao gJmoÌVwåhmao gJmoÌVwåhmao gJmoÌ”TEV “Vwåhmao XÿañW g§~YrVwåhmao XÿañW g§~YrVwåhmao XÿañW g§~YrVwåhmao XÿañW g§~YrVwåhmao XÿañW g§~Yr”NJB “Vwåhmao g§~YroVwåhmao g§~YroVwåhmao g§~YroVwåhmao g§~YroVwåhmao g§~Yro”

B~«mZr eãX “^mB©” Ho$ Xþ{dYmnZ H$mo A§J«oOr AZwdmX {XImVm h¡ (~rS>r~r 26) & BgH$m

à¶moJ H$B© ~ma EXmo‘ Ho$ {bE hþAm h¡ (Egmd H$s d§emdbr, {JZVr 20:14; ì¶. 2:4, 8,

Amo~Kmh, nX : 10)

� “do Vw‘ go S>aoJ|do Vw‘ go S>aoJ|do Vw‘ go S>aoJ|do Vw‘ go S>aoJ|do Vw‘ go S>aoJ|” ¶h EH$ ^{dî¶dmUr H$m H$WZ ho, Omo Nw>Q>H$mao H$m JrV H$s Amoa OmVm

h¡ {Ogo ‘[a¶‘ Zo bmb g‘wÐ nma, AX² wV ar{V go hmoZo Ho$ H$maU nam‘oída H$s ñVw{V Ho$ {bOE

JmB© Wr & na‘oída Zo ~Vm¶m {H$ “EXmo‘ Am¡a ‘moAm~, BòmB{b¶m| go S>aoJ|” ({ZJ©:15:15)

2:4, 9, 192:4, 9, 192:4, 9, 192:4, 9, 192:4, 9, 19 Bg Aܶm¶ Ho$ nyao ^mJ ‘| na‘oída Ho$ à wËd go g§~§{YV AZooH$ gyMr ¶mo½¶ g§X ©

h¡ :-

“‘¢ Zhr Xÿ§Jm” (nX 4, 9 19)

“‘¡Zo Xo {X¶m h¡” (nX 5,9)

“¶hmodm Zo {X¶m” (nX 12)

“h‘mam ¶hmodm na‘oída h‘| Xo ahm h¡” (nX 29)

“h‘mao na‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶m” (nX 33)

¶h Aܶm¶ AÝVaamï´>r¶ gr‘mAm| ‘| na‘oída H$s à wËd H$mo Xem©Vm h¡ (32:8, Zho.

9:2) ³¶m| à˶oH$ dm³¶IÊS> à^md S>mbmVm h¡ {H$ ¶hmodm hr h¡ {OgZo EH$ {ZpíMV OZ gHy$h

H$mo {Zdmg H$aZo Ho$ {bE EH$ Xoe {X¶m & ¶h Aܶm¶ {XImVm h¡ {H$ ¶hmodm Zo Ho$db BòmBb H$mo

:: 66 ::

Page 67: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Xoe Zht {X¶m, bo{H$Z CgZo A‘wH$ H$mo à˶oH$ Xoe {X¶m & Hw$N> bmoJm| Zo CZH$s (Xoe) y{‘,

nmnm| Ho$ H$maU ImoB©, (CV. 15:16) Am¡a BgmBb ^r EH$ Ad{Y Ho$ {bE CgH$s ( Xoe) y{‘

H$mo ImoB© (A{g[a¶m Am¡a ~o~rbmoZ H$s ~wYwAmB©) CgH$s nmn AZoH$ B©ídam| na {dídmg H$aZo

dmbm| Ho${XZm| ‘|, ¶h EH$ AX² wV H$WZ h¡ EH$ hr B©ída na {dídmg H$aZo dmbm| Ho$ Õmam & EH$

hr Am¡a {g’©$ EH$ hr na‘oída h¡ (ì¶. 6:4-6) dhr {g’©$ AHo$bm h¡ Omo EXmo{‘¶m| ‘moAm{~¶m|

Am¡a A‘mo[a¶m| B˶m{X ^r Xoe XoVm h¡ (goßQw>¶wOoÝQ> (LXX) ‘| ì¶. 32:8)NASB, NRSV,REB “Bg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmoBg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmoBg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmoBg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmoBg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmo”NKJV, “Bg{bE Vw‘ ~hþV hr Mm¡H$gnyd©H$ ahmoBg{bE Vw‘ ~hþV hr Mm¡H$gnyd©H$ ahmoBg{bE Vw‘ ~hþV hr Mm¡H$gnyd©H$ ahmoBg{bE Vw‘ ~hþV hr Mm¡H$gnyd©H$ ahmoBg{bE Vw‘ ~hþV hr Mm¡H$gnyd©H$ ahmo”TEV “AJbo nX; 5 Ho$ gmW Bg eãX g§gmYZ H$m{‘lU ‘|,AJbo nX; 5 Ho$ gmW Bg eãX g§gmYZ H$m{‘lU ‘|,AJbo nX; 5 Ho$ gmW Bg eãX g§gmYZ H$m{‘lU ‘|,AJbo nX; 5 Ho$ gmW Bg eãX g§gmYZ H$m{‘lU ‘|,AJbo nX; 5 Ho$ gmW Bg eãX g§gmYZ H$m{‘lU ‘|,

CÝh| Z N>o‹S>ZmCÝh| Z N>o‹S>ZmCÝh| Z N>o‹S>ZmCÝh| Z N>o‹S>ZmCÝh| Z N>o‹S>Zm”NJB “Am¡a Vw‘ gwa{jVnyd©H$ ahmoJoAm¡a Vw‘ gwa{jVnyd©H$ ahmoJoAm¡a Vw‘ gwa{jVnyd©H$ ahmoJoAm¡a Vw‘ gwa{jVnyd©H$ ahmoJoAm¡a Vw‘ gwa{jVnyd©H$ ahmoJo”

‘ybmW©H$ dm³¶IÊS> “Bg{bE ~hþV Mm¡H$g ahmo” (EH$ g§J‘, {H«$¶m (~rS>r~r 1036,

Ho$~r 1581, {Z’o$b AnyU©) Am¡a {H«$¶m {deofU (~rS>r~r 547) & goßQ>¶wOoÝQ> ^r Ho$ g‘mZ

h¡ &

Bg dm³¶IÊS> H$mo, AZoH$ Z‘wZm| ‘|, ì¶dñWm{ddaU H$s nwñVH$ ‘| H$B© ~ma à¶moJ {H$¶m

J¶m h¡ (2:4; 4:9, 15, 23; 6:12, 8:11; 11:16; 12:13, 19, 30 15:9, 24:8) &

¶h g§Ho$V H$aVm h¡ “AnZo ‘Z H$mo Mm¡H$g aIm|” “ܶmZ X|, Omo Amn H$a aho hmo AmnHo$ H$m¶m©|

H$s Xþ{dYmnZ Ho$ {df¶ ‘| ñnï> ê$n go {dMma| ” &

2:52:52:52:52:5

NASB “Vwåh| nm§d aIZo H$m R>moa VH$ Z Xÿ§JmVwåh| nm§d aIZo H$m R>moa VH$ Z Xÿ§JmVwåh| nm§d aIZo H$m R>moa VH$ Z Xÿ§JmVwåh| nm§d aIZo H$m R>moa VH$ Z Xÿ§JmVwåh| nm§d aIZo H$m R>moa VH$ Z Xÿ§Jm”NKJV “EH$ nm§d VH$ aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d VH$ aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d VH$ aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d VH$ aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d VH$ aIZo Z Xÿ§Jm” NRSV, NJB “nm§d aIZo H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jmnm§d aIZo H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jmnm§d aIZo H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jmnm§d aIZo H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jmnm§d aIZo H$s OJh VH$ Z Xÿ§Jm”TEV “EH$ nm§d H$mo pñWa aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d H$mo pñWa aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d H$mo pñWa aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d H$mo pñWa aIZo Z Xÿ§JmEH$ nm§d H$mo pñWa aIZo Z Xÿ§Jm”

¶h EH$ Anyd© B~«mZr eãX h¡ (~rS>r~r 204) & ¶h EH$ nm§d aIZo H$s OJh H$mo ~VmVm

h¡ & Bgr Ho$ g‘mZ ‘yb 11:24 Am¡a ¶hmoey 1:3 ‘| à¶moJ hþAm h¡ & EH$ {dMma ‘| ¶h ¶hmodm H$s

Amoa go CËgmhZm H$m eãX h¡ & CgZo EXmo‘ Am¡a‘moAm~ XmoZm| H$mo Xoe {X¶m hþAm Wm & BgHo$

à˶oH$ B§M na CZH$m A{YH$ma Wm & dh BòmBb H$mo Xoe XoZo H$s {H«$¶m ‘| Wm& CgH$m Cnhma

ñdê$n Xoe gwa{jV Wm &

:: 67 ::

Page 68: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

A~ BgH$m AÝVV: Adí¶ hr, nmn Ho$ H$maU hr go, BZ Xoem| Zo (EXmo‘ Am¡a ‘moAm~)

CZHo$ Xoe H$mo Imo¶m Am¡a bmoJm| Ho$ O¡go Zï> hþE & g^r Cnhma ñdê$n Xoe AYrZ Wo & ¶h ^r

Bòm¶b H$s gƒmB© h¡ (A{g[a¶m Am¡a ~o{~bmoZ ~{hîH$ma H$aVm h¡) g^r na‘oída H$s dmMm¶|

(CV. 6 Am¡a 15 Ho$ Abmdm) AYrZ h¡ &

CgHo$ ‘w{º$ XoZo H$m dm¶Xm {ZpíMV h¡ ({Zanoj) bo{H$Z à˶oH$ ì¶{º$/amï´> Adí¶ hr

à˶wÎma Am¡a bJmVma à˶wÎma ‘| {d{eð> H$m¶©brZ hmoZm h¡ & EH$ bJmVma hmoZo dmbr, AmkmH$mar

{dídmg àm‘m{UH$ g§~§{YV h¡ & nwamZo Am¡a Z¶o {Z¶‘ XmoZm| ‘| ¶hmodm, {dídmg, níMmVmn,

AmkmH$m[aVm, XrK© à¶ËZ H$s AmH$m§jm H$aVm h¡ &

2:62:62:62:62:6 Bòm¶b H$mo CZHo$ Xoe Ho$ D$na EXmoZ H$m à wÎd XoI, {Ogo na‘oída (¶hmodm) Zo{X¶mWm,

CÝh| ^moOZAm¡a nmZr XmoZm| H$mo IarXZm Wm &

1. “^moOZ ‘mob bmo” (~rS>r~r 991, Ho$~r 1404, ³dob AmkË‘H$)

2. “nmZr IarXmo” (~rS>r~r 500, Ho$~r 497, ³dob AmkmË‘H$)

2.72.72.72.72.7 “BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm ho, Am¡a Vw‘BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm ho, Am¡a Vw‘BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm ho, Am¡a Vw‘BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm ho, Am¡a Vw‘BZ Mmbrg dfm] ‘| Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g§J-g§J ahm ho, Am¡a Vw‘

H$mo Hw$N> KQ>r Zht hþB© h¡H$mo Hw$N> KQ>r Zht hþB© h¡H$mo Hw$N> KQ>r Zht hþB© h¡H$mo Hw$N> KQ>r Zht hþB© h¡H$mo Hw$N> KQ>r Zht hþB© h¡” ¶h nÚm§e na‘oída Ho$ ào‘ H$mo ~VmVmh¡, V~ ^r O~ BòmBb Zo

CgHo$ {damoY ‘| {dÐmoh {H$¶m Wm & (na‘oída Ho$ dm¶Xm Omo CÝh| H$ZmZ Xoe XZo ‘|, CZ‘|

{dídmg H$s H$‘r nmB© JB©)

O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$m g‘¶, BòmBb H$s nr‹T>r H$mo Wmo‹S>o go {dídmg Ho$ H$maU EH$ ݶmg

Wm, bo{H$Z ~mX ‘| ¶h ¶hmodm H$s ì¶{º$JV CnpñW{V Am¡a àmdYmZ ‘| ~Xb J¶m & ¶hÿXr Jwê$

Bgo ¶hmodm Am¡a Bòm¶b Ho$ ~rM AmZÝXnyU© {‘bZ H$s Ad{Y H$hVo h¡ & ¶hmodm Zo à~§Y

{H$¶m :

1. gwajm

2. ì¶{º$JV Zr{V

3. ^moOZ

4. nmZr

5. H$n‹S>o Omo H$^r Zht ’$Q>Zo nmE

6. ¶wÕ ‘| {dO¶

:: 68 ::

Page 69: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J§«W : 2:8-15 ‘yb J§«W : 2:8-15 ‘yb J§«W : 2:8-15 ‘yb J§«W : 2:8-15 ‘yb J§«W : 2:8-15

“¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a, Aam~mHo$ ‘mJ©, Am¡a

EbV Am¡a Eñ¶moZJo~a H$mo nrN>o N>mo‹S>H$a Mbo & {’$a h‘ ‘w‹S>H$a ‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ© go hmoH$a

Mbo & Am¡a ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm, ‘moAm{~¶m| H$mo ZgVmZm, Am¡a Z N>o‹S>Zm, ³¶m|{H$ ‘¢ CZHo$ Xoe

go Hw$N> ^r Voao A{YH$ma ‘| Z H$a Xÿ§Jm ³¶m|{H$ ‘¢Zo Ama H$mo bw{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$ma ‘|

{H$¶m h¡ & (nwamZo {XZm| ‘| dh dhm§ E‘r bmoJ ~go hþE Wo, Omo AZm{H$¶m| Ho$ g‘mZ ~bdÝV Am¡a

b§~o b§~o Am¡a {JZVr ‘| ~hþV Wo & Am¡a nwamZ| {XZm| ‘| goB©a ‘| hmoar bmoJ ~go hþE Wo, naÝVw

Egm{d¶m| Zo CZH$mo Cg Xoe go {ZH$mb {X¶m, Am¡a AnZo gm‘Zo go Zï> H$aHo$ CZHo$ ñWmZ na

Amn ~g JE, O¡go {H$ BòmB{b¶m| Zo ¶hmodm Ho$ {XE hþE AnZo A{YH$ma Ho$ Xoe ‘| {H$¶m & A~

Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ OoaoX ZXr Ho$ nmaOmAmo & V~ h‘ OoaoX ZXr Ho$ nmg AmE & Am¡a h‘mao

H$mXoe ~Z} H$mo N>mo‹S>Zo go boH$a ’o$aoX ZXr na hmoZo VH$ A‹S>Vrg df© ~rV JE, Cg ~rM ‘| ¶hmodm

H$s enW Ho$ AZwgma Cg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕm N>mdZr ‘| go Zï> hmo JE & Am¡a O~ VH$ doZï> Z

hþE V~ VH$ ¶hmodm H$m hmW CÝh| N>mdZr ‘| go {‘Q>m S>mbZo Ho$ {bE CZHo$ {dê$Õ ~‹T>m hr ahm

&”

2:82:82:82:82:8 “¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a¶m| h‘ goB©a {Zdmgr Am¡a AnZo ^mB© Egm{d¶m| Ho$ nmg go hmoH$a” Bg “^mB¶m|”

H$m à¶moJ Hw$N> VmZo H$s Vah H$m h¡ & do g§~§Yr Wo & do EH$ hr nyd©Om|, BghmH$ Am¡a [a~H$m go

Am¶o hþE Wo, bo{H$Z do g§~§{Y¶m| Ho$ {gdm¶ ha àH$ma H$m ì¶dhma H$a aho Wo &

‘goB©a’ EXmo‘ Xoe ‘| pñWV nd©Vr¶ n{º$ H$mo àH$Q>rH$aU H$aVr h¡ & Bg{bE ‘goB©a’ Am¡a

“EXmo‘” n¶m©¶dmMr h¡ &

2.8,27 2.8,27 2.8,27 2.8,27 2.8,27 “Aam~m Ho$ ‘mJ©Aam~m Ho$ ‘mJ©Aam~m Ho$ ‘mJ©Aam~m Ho$ ‘mJ©Aam~m Ho$ ‘mJ©” ¶h “amOmAm| Ho$ àYmZ g‹S>H$ H$mo {XImVm h¡”, Omo AmH$m~m H$s

Im‹S>r go X{‘íH$ VH$ OmVr h¡ (nX1 Am¡a {JZVr; 20:17, 19; 21:22) &

2.82.82.82.82.8 “EbmVEbmVEbmVEbmVEbmV” eãXmZwgma ¶h “Vm‹S> Ho$ d¥jm|” H$mo {XImVm h¡ (~rS>r~r 19) & g§ dV: ¶h

E{’$¶moZ-Jo~oa Ho$ g‘rn h¡ (I amOm:9:26), Omo AH$m~m Ho$ Im‹S>r Ho$ CÎmar N>moa na pñWV

h¡ &

� “‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ©‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ©‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ©‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ©‘moAm~ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ© ” ‘oH${‘bZ ~mB©~b EQ>bg, ‘mZ{MÌ 10, Bg {ZO©Z

‘mJ© H$mo g‘mZmÝVa ‘| O¡go “amOmAm| Ho$ àYmZ g‹S>H$” Ho$ ê$n ‘| {XImVm h¡, bo{H$Z nyd© Ho$ {bE

h¡ & X{jUr N>moa EXmo‘ go hmoH$a OmVm h¡ Am¡a {Ogo “EXmo‘ Ho$ O§Jb Ho$ ‘mJ© ” Ho$ Zm‘ go OmZm

OmVm h¡ & (II amOm 3:8) & amOm H$m àYmZ g‹S>H$ Am¡a ¶h N>moQ>m {ZO©Z ‘mJ©, aã~mV-~oZo-

:: 69 ::

Page 70: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Aå‘moZ na, Omo ¶arhm| Ho$ nyd© ‘| pñWV h¡, dhm§ {‘bVm h¡ &

2.92.92.92.92.9 “‘moAm{~¶m| H$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm‘moAm{~¶m| H$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm‘moAm{~¶m| H$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm‘moAm{~¶m| H$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm‘moAm{~¶m| H$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm” ¶h EXmo‘ Ho$ ~mao ‘| 2:5, go g‘mZmÝVa

h¡ & eãX AbJ AbJ h¡ bo{H$Z {dMma EH$ h¡ &

XmoZm| {H«$¶mE§ AmkmW©H$ h¡ :-

1. “gVmZm” (~rS>r~r 894 III, Ho$~r 1015, ³dob AmkmË‘H$, {ZJ© 23:22,

EñVo 8:11)

2. “N>o‹S>Zm” (~rS>r~r 173, Ho$~r202, {hVnrb AmkmW©H$, nX 19, 24, Zr{V

25:4,Xm{Z. 11:10)

� “AmaAmaAmaAmaAma” ¶h ¶m Vmo gm‘mݶ ‘| ‘moAm~ ¶m BgHo$ amOYmZr eha go g§§~§Y h¡ & ({JZVr,

21:1528, ì¶. 2:9, 1829; ¶mem 15:1) ¶h Aå‘moZ ZXr Ho$ ~m¶r {H$Zmao na ñWm{nV

Wm &

� “by{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$maby{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$maby{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$maby{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$maby{V¶m| Ho$ d§eOm| Ho$ A{YH$ma” XoI| CV. 19:38 &

2:10-122:10-122:10-122:10-122:10-12 ¶o Am¶V| EH$ gåàXm{¶H$ g§~§Yr ì¶m»¶m h¡, O¡go nX 20-23; 3:9,11,13-

14 h¡ & ¶o g^r XmZdm| Ho$ {bE eãX h¡; (H$) E{‘‘ (nX 10,11) (I) AZm{H$‘ (nX 10,

11, 21) Am¡a (J) anr‘ (nX 11, 20) & BZ eãXm| H$m AW© hmo gH$Vm h¡ ¶m Vmo (1) ~S>r

¶mb§~r AmH$a ‘| ; (2) EH$ {deof Om{V g§~§Yr CËn{Îm Ho$ {bE; ¶m (3) AmJm‘r ¶mem¶mh Am¡a

{¶‘©¶mh ‘|, BgH$m à¶moJ ‘¥Ë¶w Ho$ àXoe Ho$ {bE hþAm h¡ & g§ dV: ¶h ¶hm§ na AmH$ma H$mo

{XImVm h¡ & XoIo {deof {df¶ 1:28 ‘| &

2:122:122:122:122:12 “hmoarhmoarhmoarhmoarhmoar” ¶hm§ hþar¶m| (E~rgr dmob, 3, n¥. 335-338)Am¡a hmoar (~rS>r~r 360) Ho$

~rM g§~§Y Ho$ {df¶ ‘| Hw$N> eV© h¡ & ‘¢ {dídmg H$aVm hÿ§ {H$ dhm§ {d{^Þ àH$ma Ho$ bmoJ

Wo,hmbm§{H$ ¶hm§ na ñdm‘Vm{^‘mZr hmoZo H$mo Hw$N> Zht h¡ (ZoQ> ~mB©~b n¥. 348 # 5) & hmoar EH$

goB©a/EXmo‘ Ho$ àXoe ‘| ahZo dmbo Om{V g‘yh h¡, nhbo EXmo‘ EH$ Xoe Wm (CV. 14:6,

36:20-30)

2:132:132:132:132:13 “A~ Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ nma OmAmoA~ Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ nma OmAmoA~ Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ nma OmAmoA~ Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ nma OmAmoA~ Vw‘ bmoJ Hy$M H$aHo$ nma OmAmo” ¶o XmoZm| {H«$¶mE§ (~rS>r~r 877, Ho$~r 1086

Am¡a ~rS>r~r 716, Ho$~r 778) Xmo ³dob AmkmË‘H$ h¡ & ‘ygm H$mo gM‘| ³¶m H$aZm h¡ A^r VH$

:: 70 ::

Page 71: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶hmodm H$h ahm h¡ &

� “OoaoX ZXrOoaoX ZXrOoaoX ZXrOoaoX ZXrOoaoX ZXr” ¶h ‘moAm~ Amoa EXmo‘ Ho$ ~r H$s EH$ dmXr H$m Zm‘ h¡ ({JZVr 21:12

dmXr EH$ Ymam go ~hr hþB© BH$Æ>r {‘Å>r go nyU© {eH$ma Ohm§ nmZr dfm© Ho$ F$Vw ‘| ~hVr h¡, EH$

F$Vw g§~§Yr ómoV, Z {H$ ZXr h¡ & nmZr H$s Ymam go B³Q>R>r {‘Q²>Q>r àm¶: EH$ “‘mJ©” H$m ê$n

boVr h¡ & ¶h EXmo‘ Am¡a ‘moAm~ Ho$ ~r gr‘m H$m ê$n {b¶m &

eãX “OoaoX” H$m AW© (~rS>r~r 279) ‘mby‘ Zht hþAm &

2:142:142:142:142:14 “A~ ¶h h‘mao A‹S>Vrg df© H$mg‘¶ {b¶m WmA~ ¶h h‘mao A‹S>Vrg df© H$mg‘¶ {b¶m WmA~ ¶h h‘mao A‹S>Vrg df© H$mg‘¶ {b¶m WmA~ ¶h h‘mao A‹S>Vrg df© H$mg‘¶ {b¶m WmA~ ¶h h‘mao A‹S>Vrg df© H$mg‘¶ {b¶m Wm” ¶h O§Jb ‘o§ ^Q>H$Zo Ho$ H$m EH$

gmam§e nX h¡ (nX: 7)&

2:14-162:14-162:14-162:14-162:14-16 “Cg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕmCg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕmCg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕmCg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕmCg nr‹T>r Ho$ g~ ¶moÕm” à˶oH$ nwê$f 20 Am¡a 50 df© H$s C‘« Ho$ ~rM H$mo

¶moÕm Ho$ ê$n ‘| gpå‘{bV hþAm h¡ ({ZJ© 30:14; 38:26,{JZVr 1:3, 14:29) & BZ g^r

~war A{dídmg nr‹T>r ({dídmg H$s H$‘r ¶hmodm Ho$ dm¶Xo {X¶o OmZo na) H$mo ‘aZm Wm (nX 15)

Cggo nhbo {H$ g~ Z¶o Bòm¶br Cg dm¶Xo H$mo Xoe H$mo àmá H$aVo h¡ &

� “¶hmodm H$s enW Ho$ AZwgma¶hmodm H$s enW Ho$ AZwgma¶hmodm H$s enW Ho$ AZwgma¶hmodm H$s enW Ho$ AZwgma¶hmodm H$s enW Ho$ AZwgma” XoI| {JZVr 14:28-29, ì¶. 1:34-35

2:152:152:152:152:15 “¶hmodm H$m hmW XoI|¶hmodm H$m hmW XoI|¶hmodm H$m hmW XoI|¶hmodm H$m hmW XoI|¶hmodm H$m hmW XoI|” {deof {df¶ ZrMo {X¶m J¶m h¡ &

{deof {df¶ : EH$ ‘mZd Ho$ O¡go na‘oída H$mo d{U©V {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶{deof {df¶ : EH$ ‘mZd Ho$ O¡go na‘oída H$mo d{U©V {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶{deof {df¶ : EH$ ‘mZd Ho$ O¡go na‘oída H$mo d{U©V {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶{deof {df¶ : EH$ ‘mZd Ho$ O¡go na‘oída H$mo d{U©V {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶{deof {df¶ : EH$ ‘mZd Ho$ O¡go na‘oída H$mo d{U©V {H$¶m J¶m h¡ (B©ída H$mo ‘Zwî¶

Ho$AmH$ma H$m ‘mZZo H$m {gÕm§V)Ho$AmH$ma H$m ‘mZZo H$m {gÕm§V)Ho$AmH$ma H$m ‘mZZo H$m {gÕm§V)Ho$AmH$ma H$m ‘mZZo H$m {gÕm§V)Ho$AmH$ma H$m ‘mZZo H$m {gÕm§V)

(H$) nwamZo {Z¶‘ ‘| ^mfm Ho$ àH$ma ~hþV gm‘mݶ h¡ &

(I) emar[aH$ Xoh Ho$ A§J

1. Am±I - CV. 1:4,31; 6:8; {ZJ©. 33:17; {JZVr 14:14; ì¶ 11:12;

OH©$¶mh 4:10

2. hmW - {ZJ©. 15:17,{JZVr 11:23; ì¶. 2:15

3. wOm - {ZJ©. 6:6;15:16 {JZVr 11:23; ì¶. 4:34;5:15

4. H$mZ - {JZVr, 11:18; I e‘w. 8:21; II amOm 19:16; ^.g. 5:1;10:17;

18:6

5. Moham - {ZJ© 32:30; 33:11;{JZVr, 6:25; ì¶. 34:10; ^.g. 114:7

6. A§Jwbr - {ZJ©; 8:19; 31:18; ì¶. 9:10; ^.g. 8:3

7. AmdmO - CV. 3:8, 10; {ZJ©. 15:26; 1919, ì¶. 26:17; 27:10

8. MaU - {ZJ©. 24:10 ¶hmoOoH$b;43:7

9. ‘mZd ê$n - {ZJ©. 24:9-11, ^.g. 47; ¶mem: 6:1; ¶ho. 1:26

10. ¶hmodm H$m XÿV - CV. 16:7-13; 22:11-15;31:11, 13; 48:15-16;

:: 71 ::

Page 72: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{ZJ©. 3:4,13-21; 14:19;ݶm. 2:1; 6:2; 13:3-22

(II) emar[aH$ {H«$¶mE|

1. g¥{ï> H$s ~ZmdQ> na ~mobZm - CV. 1:3, 6, 9, 11, 14, 20, 24, 26

2. AXZ (CXm. H$s AmdmO) ‘| MbZm - CV. 3:8; 18:33; hã~Hy$H$; 3:15

3. Zoh Ho$ OhmO Ho$ XadmOo H$mo ~§X H$aZm - CV. 7:16

4. ~{bXmZm| H$s gwJ§Y boZm - CV. 8:21; b¡ì¶ 26:31;Am‘mog 5:21

5. ZrMo AmZm - CV. 11:5; 18:21; {ZJ© 3:8, 19:11; 18, 20

6. ‘ygm H$mo X’$Z H$aZm - ì¶. 34:6

(III) ‘mZdr¶ ^md

1. nN>VmZm/níMmVmn - CV 6:6-7, {ZJ. 32:14, ݶm. 2:18, I e‘w

15:29-35, Am‘mog; 7:3,6

2. H«$moY - {ZJ©. 4:14, 15:7; {JZVr 11:10; 12:9; 22:22; 25:3, 4;

32:10, 13, 14 ì¶. 6:5, 7:4, 29:20

3. B©î¶m© - {ZJ©. 20:5; 34:14; ì¶. 4:24; 5:9, 6:15; 32:16, 21;

¶hmoey 24:19

4. {d‘wI/K¥Um - b¡ì¶ 20:23, 26:30; ì¶. 32:19

(IV) nm[adm[aH$ ê$n

(i). {nVm

1. Bòm¶b H$m - {ZJ©. 4:22, ì¶. 14:1; 39:5

2. amOm H$m - II e‘w 7:11-16, ^g. 2:7

3. {nVm gÑe {H«$¶mAm| Ho$ bjU - ì¶. 1:31; 8:5; 32:1, ^.g.

27:10; Zr{V 27:10;{¶‘©. 3:4; 22; 31:20; hmoeo 11:

1-4; ‘bm. 3:17

(ii) ‘mVm-{nVm - hmoeo 11:1-4

(iii) ‘mVm - ^.g. 27:10 (nmbZ-nmofU H$aZo dmbr ‘mVm Ho$ g‘mZ); ¶mem:

49:15; 66:9-13

:: 72 ::

Page 73: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(iv) OdmZ {dídmg¶mo½¶ ào‘r - hmoeo 1-3

(I) Bg ^mfm Ho$ àH$ma H$mo à¶moJ H$aZo H$m H$maU

(i) ñd¶§ H$mo ‘mZ Om{V na Om{ha H$aZo H$mo na‘oída Ho$ {bE ¶h Amdí¶H$

Wm & na‘oída H$m ì¶mnH$ {dMma O¡go nwê$f Ho$ {b¶o EH$ B©ída H$mo ‘Zwî¶

Ho$ AmH$ma ‘mZZo H$m EH$ {gÕm§V h¡ ³¶m|{H$ na‘oída AmË‘m h¡ !

(ii) ‘mZd OrdZ Ho$ A˶{YH$ ‘hËdnyU© ê$n H$mo na‘oída boVm h¡ Am¡a {Jao hþE

‘mZdm| Ho$ gÝ‘wI ñd¶§ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ({nVm, ‘mVm, A{^^mdH$,

ào‘r)

(iii) hmbm§{H$ na‘oída Amdí¶H$ ê$n go H$moB© ^r emar[aH$ ê$n ‘| gr{‘V Zht

ahVm h¡ ({ZJ©. 20; ì¶. 5)

(iv) B©ída H$mo ‘Zwî¶ Ho$ AmH$ma ‘mZZo H$m {gÕm§V AÝVV: ¶rew ‘grh H$m AdVma

h¡ & na‘oída emar[aH$, Nw>Zo¶mo½¶ ~Zm (1 ¶hþÞm : 1:1-3) na‘oída H$m

g§Xoe, na‘oída H$m dMZ hþAm (¶hþÞm; 1:1-18)

NASB ‘yb J«§W 2:16-25 ‘yb J«§W 2:16-25 ‘yb J«§W 2:16-25 ‘yb J«§W 2:16-25 ‘yb J«§W 2:16-25

“O~ g~ ¶moÕm ‘aVo-‘aVo bmoJm| H$mo ~rM ‘| go Zï> hmo JE h¡ & V~ ¶hmodm Zo ‘wPgo

H$hm, A~ ‘moAm~ H$s gr‘m, AWm©V Ama H$mo nma H$a; Am¡a O~ Vy Aå‘mo{Z¶m| Ho$ gm‘Zo OmH$a

CZHo$ {ZH$Q> nhþ§Mo, V~ CZH$mo Z gVmZm Am¡a Z N>o‹S>Zm, ³¶m|{H$ ‘¢ Aå‘mo{Z¶m| Ho$ Xoe ‘| go

Hw$N> ^r Voao A{YH$ma ‘| Z H$ê§$Jm, ³¶m|[H$ ‘¢Zo Cgo byV Ho$ de§Om| Ho$ A{YH$ma‘| H$a {X¶m h¡

& (dh Xoe ^r ImB¶m| H$m {JZm OmVm h¡ ³¶m|{H$ nwamZo {XZm| ‘| ImB©, {OÝh| Aå‘moZr

Om‘mOwå‘r H$hVo Wo, do dhm§ ahVo Wo; do ^r AZm{H$¶m|Ho$ g‘mZ ~bdmZ Am¡a b§~o-b§~o Am¡a

{JZVr ‘| ~hþV Wo; naÝVw ¶hmodm Zo BZH$m| Aå‘mo{Z¶m| Ho$ gm‘Zo go Zï> H$a S>mbm, Am¡a CÝhm|Zo

CZH$mo Cg Xoe go {ZH$mb {X¶m, Am¡a CZHo$ ñWmZ na Amn ahZo bJo, O¡go {H$ CgZo goB©a

Ho$ {Zdmgr Edm{g¶m| Ho$ gm‘Zo go hmo[a¶m| H$mo Zï> {H$¶m, Am¡a CÝhm|Zo CZH$mo Cg Xoe go

{ZH$mb {X¶m Am¡a AmO VH$ CZHo$ ñWmZ na do Amn {Zdmg H$aVo h¡ & d¡gmhr Apìd¶m| H$mo,

Omo A‚mm ZJa VH$ Jmdm| ‘| ~go hþE Wo, CZHo$m H$ámo[a¶m| ‘| Omo H$ámoa go {ZH$bo Wo Zï> {H$¶m,

Am¡a CZHo$ ñWmZ na Amn ahZo bJo) & A~ Vw‘ bmoJ CR>H$a Hy$M H$amo, Am¡a AZm}Z Ho$ Zmbo

Ho$ nma Mbmo gwZmo, ‘¢ Xoe g‘oV hoam~moZ Ho$ amOm E‘moar grhmoZ H$mo hmW ‘| H$a XoVmhÿ§, Bg{bE

Cg Xoe H$mo AnZo A{YH$ma ‘| boZm Ama§ H$amo,Am¡a Cg amOm go ¶wÕ N>o‹S> Xmo & Am¡a {OVZo

bmoJ YaVr na ahVo h¡ CZ g^r Ho$ ‘Z ‘| AmO hr Ho$ {XZ go Voao H$maU S>a Am¡a WaWamhQ>

:: 73 ::

Page 74: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

g‘dmZo bJy§Jm; do Voam g‘mMma nmH$a Voao S>a Ho$ ‘mao H$m§n|Jo Am¡a nr{‹S>V hm|Jo &

2:162:162:162:162:16 “g~ ¶moÕm A§V ‘| Zï> hmo J¶og~ ¶moÕm A§V ‘| Zï> hmo J¶og~ ¶moÕm A§V ‘| Zï> hmo J¶og~ ¶moÕm A§V ‘| Zï> hmo J¶og~ ¶moÕm A§V ‘| Zï> hmo J¶o” ¶h na‘oída Ho$ ào‘ Am¡a na‘oída Ho$ ݶm¶ Ho$ ~rM

‘| Vwë¶Vm {XImVm h¡ & na‘oída H$m CÔoí¶ Zme H$aZm Zht h¡, bo{H$Z CgHo$ bmoJm| H$mo CZH$s

Jb{V¶m| ‘| go IrgIZo ‘| ghm¶Vm H$aZm h¡ & Bg{bE, dh BZ bmoJm| H$mo 38 df© VH$ ^Q>H$Zo

Am¡a ‘¥Ë¶w X§S> H$s Amkm gwZmB©, bo{H$Z CgZo CÝh| ^moOZ {Ibm¶m, CgZo ào‘ {H$¶m, Am¡a

CgZo CZHo$ {bE ny{V© H$amB© & ¶h AMmZH$ ‘¥Ë¶w Zht Wr bo{H$Z ¶h Ag‘¶ ‘¥Ë¶w Wr & ha EH$

ì¶{º$ Omo 20 de© H$s C‘« Am¡a Cggo ~‹T>H$a Omo H$mXoe-~{Z©¶m VH$ Am¶o Wo, {g’$ ¶hmoey

Am¡a H$m{b~ Ho$ Abmdm (N>mo‹S>H$a) A~ g~ ‘a MwHo$ Wo &

2:192:192:192:192:19 ¶h 2:5 Am¡a 2:9 go g‘mZmÝVa h¡ & ¶o nX 9 Ho$ {H«$¶m Ho$ g‘mZ hr h¡ & ¶hm§ àW‘

(~rS>r~r 849, Ho$~r 1015) AmkmW©H$ h¡ AW© ‘|, bo{H$Z ê$n ‘| Zht h¡ & {ÛVr¶ (~rS>r~r

173, Ho$~r 202) EH$ {hVnrb AmkmW©H$ h¡ & byV Ho$ Õmam Aå‘mo{Z bmoJ BòmB{b¶m| Ho$ g§~§Yr

Wo &

2:202:202:202:202:20 “(dh Xoe ^r anmB¶m| H$m {JZm OmVm Wm)(dh Xoe ^r anmB¶m| H$m {JZm OmVm Wm)(dh Xoe ^r anmB¶m| H$m {JZm OmVm Wm)(dh Xoe ^r anmB¶m| H$m {JZm OmVm Wm)(dh Xoe ^r anmB¶m| H$m {JZm OmVm Wm)” ¶h EH$ Om{V g§~§Yr g‘yh Wm Omo Bg

ñWmZ na {Zdmg H$aVo Wo & do O‘Ow‘r‘ Ho$ Zm‘ go ^r nwH$mao OmVo Wo & nX 21 h‘| ~VmVm h¡

{H$ do XmZdm| ‘| go Wo (nX 9) XoI| {df {df¶ 1:28 ‘| &

� “O‘Ow‘r‘” XoI CV: 14:5

2:212:212:212:212:21 byV (nX 9-10, 21-22) Am¡a Egmd (nX 5, 22) H$s nr{‹T>¶m| na ¶hmodm {dídmg

¶mo½¶ ~Zm hþAm Wm & R>rH$ dhr “n{dÌ ¶wÕ” eãX H$mof H$m à¶moJ BòmEb Ho$ {dOoVmAm| Ho$ {bE

{dO¶ H$s ì¶m»¶m H$m à¶moJ EXmo‘ Am¡a Aå‘omZ H$s {dO¶ CZHo$ Om{V g§~§Y Xoe H$m ì¶m»¶m

H$aZo Ho$ {bE hþAm h¡ &

2:232:232:232:232:23

NASB, NRSVTEV, REB “A{dì‘A{dì‘A{dì‘A{dì‘A{dì‘”NKJV, “A{d‘A{d‘A{d‘A{d‘A{d‘”NJB “A{dì¶m|A{dì¶m|A{dì¶m|A{dì¶m|A{dì¶m|”

BZ eãXm| Ho$ (~rS>r~r 732) Xmo AW© h¡ :

(H$) EH$ OZ g‘yh Omo n{be{V Xoe Ho$ X{jU ‘| {Zdmg {H$¶o hþE Wo & do AmB©JrZbmoJ

(n{bpíV) Ho$ Õmam {dO¶ H$mo àmá {H$¶o Wo & ¶hm§ VH$ Amb~«mBQ> Zo CÝh| {hH$gmog {ZU©¶ Ho$

gmW g§¶wº$ H$aVm h¡ (E~rgr ~mob. 1 n¥. 531) Bg Aܶm¶ ‘| ñWmZm| Ho$ dmñV{dH$ {Zdm{g¶m|

:: 74 ::

Page 75: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

H$s gyMr h¡ {OÝhm|Zo namO¶ Am¡a AnZo A{YH$ma H$mo Imo¶m Wm &

(I) AmJm‘r ¶hmoey ‘| ¶h eãX ~oÝOm‘rZ Ho$ OmVr¶ ì¶m»¶mZ ‘| EH$ eha H$m Zm‘ hþAm

(¶hmoey 18:23) & Hw$N> ñZmVH$m| H$mo ¶h g§Xoh hþAm h¡ {H$ ¶o bmoJ “Eo” go Am¶o Wo &

� “H$ámo[a¶m| Zo Omo H$ámoar go {ZH$bo WoH$ámo[a¶m| Zo Omo H$ámoar go {ZH$bo WoH$ámo[a¶m| Zo Omo H$ámoar go {ZH$bo WoH$ámo[a¶m| Zo Omo H$ámoar go {ZH$bo WoH$ámo[a¶m| Zo Omo H$ámoar go {ZH$bo Wo” ¶o eãX g§^dV: H«o$V, gmBàg, H$mnmXmo

{H$¶m, CÎmar {‘gJ H$mo Ûrn hmo gH$Vm h¡ & (CV. 10:13) & h‘ nyU©V¶m go Zht OmZVo h¡§ &

H$ámo[a¶m| (H$ámoa H$m ~hþdMZ) g§ dV: n{bpíV¶m| Ho$ g§~§Y ¶m n‹S>mogr Wo (CV. 10:14; {¶‘©,

47:4; Am‘mog 9:7)

2:242:242:242:242:24 Bg Am¶V ‘| AZoH$ AmkmE± h¡ :

1. “CR>mo” - ~rS>r~r 877, Ho$~r 1086, ³dob AmkmË‘H$, CV. 13:17

2. “Hy$M H$amo” - ~rS>r~r 652, Ho$~r 704, ³dob AmkmË‘H$, ì¶. 1:19-21

3. “nma Mbmo” - ~rS>r~r 716, Ho$~r 778, ³dob AmkmË‘H$, ¶mem. 23:12

4. “XoImo” - ~rS>r~r 906, Ho$~r 1157, ³dob AmkmË‘H$

5. “Ama§ H$amo” - ~rS>r~r 320 III , Ho$~r319, {hb{’$b AmkmË‘H$, ì¶. 2:31

6. A{YH$ma ‘| bmo - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob AmkmË‘H$, ì¶. 1:8, 21;

2:32; 9:23

7. “¶wÕ N>o‹S> Xmo” -~rS>r~r 173, Ho$~r 20, {hVno¶b AmkmË‘H$, ì¶ 2:5, 9,

19,Xm{Z: 11:10

¶hmodm Amkm, CËgmhnZ, MwZm¡Vr CgHo$ bmoJm| H$mo Xo ahm h¡ Vm{H$ do Cg na ^amogm Am¡a

CgHo$ dMZ H$s Amkm H$mo ‘mZZo nmE§ CZHo$ ‘mVm-{nVm Zo Zht {H$¶m Wm & ¶{X do {dídmg ‘|

A³¶m{gH$ h¡ Vmo ¶h Xoe CZH$m Wm &

� “A‘moarA‘moarA‘moarA‘moarA‘moar” XoI| gyMr 1:4 ‘| & Bg amÁ¶ H$s amOYmZr hoe~moZ Wr & ¶h ê$~oZHo$ Om{V

g§~§Yr àXoe Ho$ {d^º$ go hþAm &

� “O¡go ¶hmodm H$m hmWO¡go ¶hmodm H$m hmWO¡go ¶hmodm H$m hmWO¡go ¶hmodm H$m hmWO¡go ¶hmodm H$m hmW” ¶h na‘oída Ho$ ~mao ‘| EH$ ‘wZî¶-eara-aMZm H$m dU©Z h¡

(nX 15) & na‘oída Ho$ nmg hmW Zht h¡ & CgHo$ nmg emar[aH$ A§J Zht h¡ & na‘oída

AmË‘mh¡, bo{H$Z {g’©$ AW©nyU© ~mV| na‘oída Ho$ ~mao ‘|, eãXm| go CgHo$ ~mao ‘| ~mobZogo h‘ g‘P

gH$Vo h¡ &

2.252.252.252.252.25 “‘¢ g‘dmZo bJy§Jm‘¢ g‘dmZo bJy§Jm‘¢ g‘dmZo bJy§Jm‘¢ g‘dmZo bJy§Jm‘¢ g‘dmZo bJy§Jm” ¶o Xmo eãX nX 24 ‘| AmkmË‘H$ h¡ & na‘oída EH$ ¶moÕm Ho$ g‘mZ

CZHo$ ~Xbo ‘| V¡¶ma Wm ¶{X do Cg na ^amogm aIVo h¡ Am¡a ñWm{ZH$ {Zdm{g¶m| Ho$ gmW ¶wÕ Ho$

:: 75 ::

Page 76: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

‘¡XmZ ‘| àdoe H$aZo na Wm &

� “S>a Am¡a WaWamhQ>” àW‘ eãX H$m AW© (~rS>r~r 808) “^¶ ‘| hmoZm” ¶m “^¶^rV”

h¡ &

1. Bòm¶b Ho$ eÌw CZgo ^¶^rV hmoJo - ì¶. 2:25; 11:25; ^.g. 105:38

2. Bòm¶b ¶{X nmn H$aVm h¡ Vmo do ¶hmodm go ^¶^rV hmoJ| - ì¶. 28:66-67

3. ¶hmodm go ^¶^rV hmoZm h¡ -^.g. 119:120

{ÛVr¶ eãX H$m AW© (~rS>r~r 432) “^¶” h¡ &

1. na‘oída H$m ^¶ - {ZJ©. 20:20

2. na‘oída H$mo AmXa - ^.g. 2:11, 5:8; 90:11; 119:38

3. ‘¥Ë¶w H$m ^¶ - ^.g. 55

4. Bòm¶b H$m ^¶ - ì¶. 2:25

� “{OVZo bmoJ YaVr na ahVo h¡{OVZo bmoJ YaVr na ahVo h¡{OVZo bmoJ YaVr na ahVo h¡{OVZo bmoJ YaVr na ahVo h¡{OVZo bmoJ YaVr na ahVo h¡” ¶h EH$ ñnï> A{Ví¶mo{º$ h¡ (nyar n¥Ïdr, 4:19;

Xm{Z 9:12) & ¶h H$ZmZ Ho$ {Zdm{g¶m| Ho$ ~mao ‘| ~Vm ahr h¡ &

� “H$mn|Jo Am¡a nr{‹S>V hm|Jo” ¶h “^¶^rV Am¡a ¶” go g‘mZm§Va h¡ & àW‘ {H«$¶m (~rS>r~r

919, Ho$~r 1182, ³dob nyU©) H$m AW© “H$mn§Zm” ¶m “’$‹S>H$Zm” h¡ (Zr{V 29:9, ¶mem,

14:9) & {ÛVr¶ {H«$¶m (~rS>r~r 296, Ho$~r 297, ³dob nyU© H$m AW© “Z¥Ë¶” “VoOr go M¸$a

ImZm” ({dbmn 4:6) ¶m nr‹S>m go eara H$mo ‘mo‹S>Zm h¡ (¶mem 23:4, 26:18 (OÝ‘ XoZm))

NASB ‘yb J«§W 2:26-31

“‘¢Zo H$Xo‘moV Zm‘H$ {ZO©Z àXoe go hoe~moZ Ho$ amOm grhmoZ Ho$ nmg Vob ‘ob H$s ~Vm|

H$hZo H$mo XÿV oOo, ‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na MbmOmD§$Jm Am¡aXm{hZo

Am¡a ~mE§ hmW Z ‘wSw>Jm§ & Vw‘ ê$n¶m boH$a ‘oao hmW ^moOZdñVw XoZm {H$ ‘¢ ImD±$, Am¡a nmZr ^r

ê$n¶m boH$a ‘wPH$mo XoZm {H$ ‘¢ nrD±$; Ho$db ‘wPo nm§d-nm§d Mbo OmZo Xo, O¡gm goB©a Ho$ {Zdmgr

Egm{d¶m| Zo Am¡a Ama Ho$ {Zdmgr ‘moAm{~¶m| Zo ‘wPgo {H$¶m, d¡gm hr Vw ^r ‘wPgo H$a, Bg ar{V

‘¢ ¶aXZ nma hmoH$a Cg Xoe ‘| nhþ§Mw§Jm Omo h‘mam na‘oída ¶hmodm h‘| Xo ahm h¡ & naÝVw hoe~moZ

Ho$ amOm grhmoZ Zo h‘H$mo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a MbZo Z {X¶m, ³¶m|{H Vwåhmao na‘oída ¶hmodm

Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶m Wm, Bg{bE {H$ CgH$mo Vwåhmao hmW ‘| H$a

Xo, O¡gm {H$ AmO àH$Q> h¡ & ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm, gwZ ‘¢ Xoe g‘oV grhmoZ Ho$ Vao de ‘| H$a

:: 76 ::

Page 77: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

XoZo na hÿ§ & Cg Xoe H$mo AnZo A{YH$ma ‘| boZm Ama§ H$a &

2.262.262.262.262.26 “Ho$X‘moVHo$X‘moVHo$X‘moVHo$X‘moVHo$X‘moV” ¶h A‘moZ ZXr Ho$ CÎmar joÌ (¶m Am~mXr) H$mo àñVwV H$aVm h¡; bo{H$Z

H$hm± pñWV h¡ ‘mby‘ Zht h¡ & AmJm‘r ¶h EH$ bo{d¶m| H$m eha ~Zm (¶hmoey 21:37)

2:272:272:272:272:27 “‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na Mbm OmD§$Jm‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na Mbm OmD§$Jm‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na Mbm OmD§$Jm‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na Mbm OmD§$Jm‘wPo AnZo Xoe ‘| go hmoH$a OmZo Xo, ‘¢ amOnW na Mbm OmD§$Jm” àW‘ {H«$¶m

(~rS>r~r 716, Ho$~r 778, ³dob H$mohmoaQ>o{Q>d) H$m AW© àm¶: BZ Eo{Vhm{gH$ gmam§e ‘| hþAm h¡

(2:4, 8, 13, 14, 18, 24, 27, 28, 29, 30; 3:18,21, 25, 27, 28; 4:14, 21,

22, 26) & Xÿgar nmR²>¶ nwñVH$ g§~§Yr bjU ¶h h¡ {H$ B~«mZr eãX “‘mJ©”¶m “g‹S>H$” Ho$ gmW

Xmoham g§~§Y gyMH$ h¡ & ¶hr EH$ ‘mJ© H$mo ~VmVm h¡ {H$ do ‘w»¶ amOnW go hQ> Z Om¶| & ¶h amOm

Ho$ amOnW H$mo {ZX}e H$aVm h¡ Omo EXmo‘, ‘moAm~ Am¡a grhmoZ Ho$ amÁ¶ go hmoH$a JwOaVm h¡ & ‘ygm

ñdrH¥$V H$aVm h¡ {H$ do, ¶hm§ VH$ {H$ O~ CZH$m amOm Bòm¶b H$mo OJwOaZo go ‘Zm H$a ahm Wm,

V~ ^r do Bg amÁ¶ go{~Zm hm{Z nhþ§Mo hr Mbo JE & ¶hr àñVmd dhr h¡ Omo {H$ ‘ygm Zo EXmo‘

go {H$¶m Wm (nX 29) (nX 6) &

����� “‘¢ Xm{hZo Am¡a ~m±E hmW Z ‘wSw>Jm±‘¢ Xm{hZo Am¡a ~m±E hmW Z ‘wSw>Jm±‘¢ Xm{hZo Am¡a ~m±E hmW Z ‘wSw>Jm±‘¢ Xm{hZo Am¡a ~m±E hmW Z ‘wSw>Jm±‘¢ Xm{hZo Am¡a ~m±E hmW Z ‘wSw>Jm±” ܶmZ X| {H$ ‘ygm EH$ g§¶wº$ {dMma go H$h ahm

h¡ & ~mB©~b ‘| H$B© gmao «‘ Ho$ hmoZo go, ~mB©~b g§~§Yr àH$meZ Ho$ g§¶wº$ ì¶dhma ~Zm‘

AmYw{ZH$, npíM‘r g‘mOm| na AHo$bo ì¶{º$ H$s Ñ{ï> go hm{Z Ho$ {bE gy{MV {H$¶m Om gH$Vm

h¡ & AHo$b ì¶{º$ Ho$ A{YH$ma Am¡a gm¡ m½¶ Ho$ nmg nwamZo {Z¶‘ Ho$ gm‘m{OH$ EH$ÌrH$aU {H$¶m

hþAm h¡ &

¶h g§X © nwamZo {Z¶‘ ‘whmdam na AmYm[aV ~mB©~b g§~§Yr {dídmg O¡go EH$ “‘mJ©”

Am¡a “nW” h¡ & (^.g. 119:105) & na‘oída H$s BÀN>m ñnð> ê$n go {MpÝhV h¡ & ¶h

{dMma¶hm§ eãXmZwgma h¡ (amOnW) Bg{bE g§X © “Xm¶|”Am¡a “~m¶|”‘w‹S>Zm eãXmZwgma h¡ &

gm‘mݶV: ¶h AmbH$m§{H$a AmpË‘H$ OrdZ Ho$ {bE à¶moJ hþAm h¡ & ({JZVr 20:17, 22:26 ì¶

5:32; 17:11, 20; 28:14, ¶hmoey 1:7; 23:6;1 amOm 22:2) &

2:302:302:302:302:30 “Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶mVwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶mVwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶mVwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶mVwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$m {MÎm H$R>moa Am¡a CgH$m ‘Z hR>rbm H$a {X¶m

h¡h¡h¡h¡h¡” àW‘ {H«$¶m (~rS>r~r 904, Ho$~r 115) {hb{’$b nyU©) H$m AW© “H$R>moa hmoZm” EH$ “hR>”

Am¡a “hR>rbmnZ” {dMma go h¡ :

1. ³dob AnyU© H$m à¶moJ 1:17; 15:18 ‘|

2. {hb{’$b H$m à¶moJ {ZJ©; 7:3;13:15 ‘| na‘oída Zo {’$am¡Z Ho$ öX¶ H$mo {ZJ©‘Z

go nhbo H$R>moa H$a {X¶m CgHo$ g§~§Y ‘| h¡ &

3. ¶hmodm H$s MoVmdZr BòmB{b¶m| Ho$ {bE {H$ CZHo$ öX¶ H$R>moa ¶m hR>r Z hmoZo nmE

ì¶. 10:16 ‘| {hb{’$b H$m à¶moJ hþAm h¡ &

:: 77 ::

Page 78: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{JZVr 2 Bg g§X © Ho$ grhmoZ Ho$ öX¶ (BÀN>m) H$mo AX wV H$R>moa H$aZo g‘mZmÝVa h¡ &

{ÛVr¶ {H«$¶m (~rS>r~r 54, Ho$~r 69, nr¶b AnyU©) H$m AW© “gm‘Wu hmoZm” h¡ & àm¶:

¶h gH$mamË‘H$ ê$n go Cn¶moJ hmoVm h¡, (ì¶. 15:7, II B{V. 36:13) &

{’$am¡Z Ho$ gmW Omo hþAm ¶h Cgr go {‘bVm-OwbVm h¡ : (H$) na‘oída Zo CgHo$ ‘Z

H$mo H$R>moa {H$¶m ({ZJ©. 7:3, 9:12:10:1, 20 27; 11:1; 14:4, 8, 17) ¶m (I) {’$am¡Z

Zo ñd¶§ Ho$ ‘Z H$mo H$R>moa {H$¶m ({ZJ©. 8:15, 32, 9:34) & ¶o nX| na‘oída Ho$ à wËd Am¡a

‘Zwî¶ H$mo ñd¶§ BÀN>m {X¶o OmZo BZ XmoZm| H$mo {XImVm h¡ & ¶h g§X © AW© àH$Q> H$aVm h¡ {H$

{’$am¡Z ({ZJ©‘Z ‘|) Am¡a grhmoZ (ì¶dñWm {ddaU ‘|) Ho$ nmg ñd¶§ BÀN>m Wr ¶m ³¶m| ‘ygm Zo

Ama§ ‘| CÝh| Amaq^H$ em§{V Ho$ g‘¶ H$m àñVmd {X¶m ? P§PQ> ¶h h¡ {H$ na‘oída g^r

MrOm| ‘| {Z¶§ÌU aIZo dmbm h¡ & na‘oída Zo n[apñWV¶m| H$mo aIm bo{H$Z CÝhm|Zo BÝH$ma {H$¶m

(XoI| hmB©goBqJg Am°’$ X ~mB©~b, n¥.142-143) & Bgr {dê$Õ ‘V H$mo amo{‘. 9 Am¡a 10

{XImVm h¡ & Aܶm¶ 9 na‘oída Ho$ à wËd na ܶmZ Ho$pÝÐV H$aVm h¡ O~{H$ Aܶm¶ 10 ‘|

AZoH$ {díd g§~§Yr àñVmd h¡ (nX 4 “à˶oH$”, nX 11,13, “Omo H$moB© ^r”, “nX” 112,

“g^r” (Xmo~mam)) & XoI| {deof {df¶ Omo ZrMo {X¶m J¶m h¡ &

{deof {df¶ : à^w H$R>moa hþAm{deof {df¶ : à^w H$R>moa hþAm{deof {df¶ : à^w H$R>moa hþAm{deof {df¶ : à^w H$R>moa hþAm{deof {df¶ : à^w H$R>moa hþAm

¶h {dê$Õ ‘V A~ g¡Õm§{VH$ ¶wÕ Ho$ ~rM g¡Õm§{VH$ àH$mam| ‘| ñnYm© ~Z MwH$m h¡ :

1. na‘oída H$m à wËd ~Zm‘ ‘mZdr¶ ñd¶§ BÀN>m

2. AmJ°ñQ>rZ ~Zm‘ {nbo½¶wg

3. H$pëdZ ~Zm‘ A{‘©{Z¶g

‘oao AZwgma XmoZm| ~mB©~b g§~§Yr gƒmB© h¢ & XmoZm| gƒmB©¶m§ Adí¶ hr gm¡Õm§{VH$ H«$‘ ‘|

aIZm Mm{hE h¡ & “dmMm” Ho$ gm‘mݶ {dMma CZH$mo EH$ gmW aIVm h¡ & na‘oída h‘oem nhbo

H$m¶©H«$‘ aIVm h¡ Am¡a {Jao hþE ‘mZd Om{V H$mo ~wbmVm h¡ & (¶hþ. 6:44, 65) bo{H$Z h‘mao

MwZmdm| Ho$ {bE h‘ hr CÎmaXm¶r h¡ (¶hþ. 1:12, 3:16) ‘mZd Om{V H$m CÎmaXm{¶Ëd Am¡a

BgHo$ AmkmnÌ n[aUm‘ EH$ ‘mZd Om{V AmOmXr na h¡ (àmU e{º$) & Z¡{VH$ {H«$¶mE|

dmñV{dH$ MwZmdm| na AmYm[aV h¡ & Y‘©J«§W XmoZm| gƒmB©¶m| H$mo ñdrH$ma H$aVm h¡ ( g¡Õm§{VH$

‘yb) &

ܶmZ X| {H$ na‘oída H$m à wËd “‘¢ Voao de ‘| H$a XoZo na hÿ§” Am¡a ‘mZd Om{V H$s

:: 78 ::

Page 79: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ñd¶§ BÀN>m “Xoe H$mo AnZo A{YH$ma ‘| boZm Ama§ H$a” !

g§ dV: ¶h {ZpíMV h¡ {H$ h‘mao {bE g¡Õm§{VH$ H${R>ZmB©¶| àmMrZ B~«mZr g¡Õm§{VH$

‘whmdam| H$mo h‘mar Zmg‘PZo H$s ~mV nhbo go hr H$hr JB© h¡ & Bòm¶b H$m EH$ hr AZmoIo

B©ída ‘| {dídmg aIZm g^r ~mVm| na ¶h ajm H$aVr h¡ & ¶hmodm g^r MrOm| H$m ‘yb Wm ¶h

EH$ B~«mZr {ZpíMVVm EH$ hr B©ída ‘| {dídmg aIZm Wm & Hw$N> ^r Zhr hþAm & {g’©$ EH$ Am¡a

{g’©$ EH$ H$maU Wm - ¶hmodm& ‘yb J«§W ¶h ñdrH¥$V H$aVm h¡ {H$ ¶h AmO H$b Ho$ bmoJm| ‘|

BgH$m H$maU ~Zm h¡ :

1. na‘oída Ho$ {df¶ ‘| ~wao JwU

2. na‘oída Ho$ à wËd H$m EH$ VËd ê$n ñdrH¥$V H$aVm h¡ &

{deof {df¶ - öX¶{deof {df¶ - öX¶{deof {df¶ - öX¶{deof {df¶ - öX¶{deof {df¶ - öX¶

¶yZmZr eãX H$m{S>©¶m H$m à¶moJ goßQ²>¶wOoÝQ> ‘| Am¡a Z¶o {Z¶‘ ‘| hþAm Vm{H$ B~«mZr eãX

boI H$mo à^m{dV H$aZo nmE± & BgH$m à¶moJ H$B© àH$ma go hþAm h¡ & (~mA¶oa, AZ©S>Q>, {JÝJ[aM

Am¡a S>mÝH$a E J«rH$-B§p½b¨e bop³gH$moZ n¥. 403-404) :

1. emar[aH$ A§J H$m Ho$ÝÐ, EH$ ì¶{º$ Ho$ {bE Amb§H$ma (ào. H$m. 14:17, II Hw$ê$.

3:2-3, ¶mHy$~ 5:5)

2. AmpË‘H$ (Z¡{VH$) OrdZ H$m Ho$ÝÐ

(A) na‘oída öX¶ H$mo OmZVm h¡ (byH$m 16:15, amo{‘. 8:27, I Hw$a.

14:25, I {Wñgw. 2:4 àH$m. 2:23)

(~) ‘mZd Om{V Ho$ AmpË‘H$ OrdZ H$m à¶moJ (‘Vr 15:18-19; 18:35,

amo{‘. 6:17, I {V‘w. 1:5,II {V‘w. 2:22, I nV. 1:22)

3. {dMmae{º$ OrdZ H$m Ho$ÝÐ (~w{Õ,‘Vr 13:15; 24:48, ào. H$m. 7:23;

16:14; 28:27, amo{‘ 1:21;10:6; 16:18 II Hw$a. 4:6, B{’$. 1:18;

4:18;¶mHy$~ 1:26; II nV.1:19, n¥.H$m. 18:7 ‘Z Ho$ gmW ‘| öX¶ n¶m©¶dmMr

h¡ II Hw$a. 3:4-15 Am¡a {’${b. 4:7)

4. BÀN>m H$m Ho$ÝÐ (B©ÀN>m, ào.H$m. 5:9; 11:23; 1 Hw$a. 4:5; 7:37 II, Hw$a.

9:7)

5. ^mdZmAm| H$m Ho$ÝÐ (‘Vr 5:28, ào. H$m. 2:26, 37; 7:54; 21:13; amo{‘.

1:24; II Hw$a. 2:4; 7:3; B{’$. 6:22;{’${b. 1:7)

:: 79 ::

Page 80: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

6. AmË‘m Ho$ H$m¶© Ho$ {bE AZmoIm ñWmZ (amo{‘. 5:5,II Hw$a. 1:22, Jb. 4:6

(h‘mao öX¶ ‘| ¶rew ‘gr,B{’$ 3:17)) &

7. öX¶ EH$ nyao ì¶{º$ H$mo AmbH$m§[aH$ ê$n go àH$Q>rH$aU H$aVm h¡ (‘Vr 22:37,

H$mo ì¶. 6:5 go {b¶m J¶m h¡ & {dMma, bú¶ Am¡a öX¶ Ho$ JwU¶wº$ {H«$¶mE§ EH$

ì¶{º$ Ho$ àH$ma H$mo Om{ha H$aVr h¡ &

nwamZo {Z¶‘ Ho$ nmg Hw$N> {MÎm H$mo AmH${f©V H$aZo dmbo eãXm| H$m à¶moJ :

(i) CV. 6:6; 8:21, na‘oída AnZo öX¶‘| Xþ{IV hþAm (hmoeo: 11:8-9 H$mo

^r XoI|)

(ii) ì¶. 4:29; 6:5 “nyao ‘Z Am¡a nyao öX¶ Ho$ gmW”

(iii) ¶hoOo. 18:31-32, “EH$ Z¶m öX¶”

(iv) ¶hoO. 36:26, EH$ Z¶m öX¶ ~Zm‘ “EH$ nËWa H$m öX¶”

2:312:312:312:312:31 nX 24 go VrZ AmkmË‘H$ ~mVm| H$mo Xþham¶m J¶m h¡ :

1. “XoIm” - ~rS>r~r 906, Ho$~r 115, ³dob AmkmË‘H$

2. “Ama§ H$a” - ~rS>r~r 320, Ho$~r 319, {h{’$b AmkmË‘H$

3. “A{YH$ma ‘| boZo” - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob AmkmË‘H$

NASB ‘yb J«§W 2:32-37 ‘yb J«§W 2:32-37 ‘yb J«§W 2:32-37 ‘yb J«§W 2:32-37 ‘yb J«§W 2:32-37

“V~ grhmoZ AnZr gmar goZm Ho$ gmW {ZH$b Am¶m Am¡a h‘mam gm‘Zm H$aHo$ ¶wÕ

H$aZo H$mo ghg VH$ M‹T> Am¶m& h‘mao na‘oída ¶hmodm Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶ Am¡a h‘Zo

CgH$mo nwÌm| Am¡a gmar goZm g‘oV ‘ma S>mbm & Cgr g‘¶ h‘Zo CgHo$ gmao ZJa bo {bE, Am¡a

EH$-EH$ ~go hþE ZJa H$m ór¶m| Am¡a ~mb-~ƒm| g‘oV ¶hm§ VH$ g˶mZme {H$¶m {H$ H$moB© Z

Ny>Q>m & naÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm Ka H$a {b¶m, Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^^ h‘Zo bo br

{OZH$mo h‘Zo OrV {b¶m Wm & AZm}Z Ho$ Zmbo Ho$ N>moa dmbo AamoEQ> ZJa go boH$a, Am¡a Cg

Zmbo Ho$ ZJa go boH$a {JbmX VH$ H$moB© ZJa Eogm D§$Mm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm

Wm; ³¶m|{H$ h‘ao na‘oída ¶hmodm Zo g~ H$mo h‘mao de ‘| H$a {X¶m & naÝVw Vw‘ Aå‘mo{Z¶m| Ho$

Xoe Ho$ {ZH$Q> daZ Eã~moH$ ZXr Ho$ Cg nma {OVZm Xoe h¡, Am¡a nhm‹S>r Xoe Ho$ ZJa Ohm§-Ohm§

OmZo go h‘mao na‘oída ¶hmodm Zo h‘ H$mo ‘Zm {H$¶m Wm, dhm± Vw‘ Zht J¶o &”

:: 80 ::

Page 81: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

2.322.322.322.322.32 “h‘mam gm‘Zm H$aZo Ho$ {bE {ZH$b Am¶mh‘mam gm‘Zm H$aZo Ho$ {bE {ZH$b Am¶mh‘mam gm‘Zm H$aZo Ho$ {bE {ZH$b Am¶mh‘mam gm‘Zm H$aZo Ho$ {bE {ZH$b Am¶mh‘mam gm‘Zm H$aZo Ho$ {bE {ZH$b Am¶m” grhmoZ hma J¶m ³¶m|{H$ CgZo CgHo$

{H$bm ~Zo hþE eham| H$mo N>mo‹S>m Am¡a ‘¡XmZ na nam{OV hþAm & ¶h EH$ AÀN>m CXmhaU h¡ Ohm§

na‘oída CgHo$ CÔoí¶ H$mo nyam H$aZo Ho$ {bE ‘mZd K‘§S> H$m Cn¶moJ H$aVm h¡ &

� “¶hg¶hg¶hg¶hg¶hg” dmñV{dH$ ñWmZ H$m nVm Zhr h¡, bo{H$Z ¶h grhmoZ Ho$ amÁ¶ ‘| ¶aXZ Ho$ nydu

{H$Zmao na pñWV h¡ Am¡a g§ dV: X{jU H$s amOYmZr, hoe~moZ, ³¶m|{H$ BòmBbr X{jU H$s Amoa

go Am aho Wo &

2.332.332.332.332.33 “na‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶mna‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶mna‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶mna‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶mna‘oída Zo CgH$mo h‘mao Ûmam ham {X¶m” O¡go nX 31 ‘|, na‘oída H$m à wËd

(nX 32 A, “na‘oída Zo gm¢n {X¶m” ~rS>r~r 678, Ho$~r 733 ³dob AnyU©) Am¡a ‘mZd

AmOmXr (nX 32 ~, “h‘Zo ham¶m” ~rS>r~r 645, Ho$~r 697, {h{’$b AnyU©) XmoZm| ñnï> ê$n

go ñdrH¥$V h¡ &

2.342.342.342.342.34 “h‘Zo {H$gr H$mo Z N>mo‹S>mh‘Zo {H$gr H$mo Z N>mo‹S>mh‘Zo {H$gr H$mo Z N>mo‹S>mh‘Zo {H$gr H$mo Z N>mo‹S>mh‘Zo {H$gr H$mo Z N>mo‹S>m” ¶h n§{º$ n{dÌ ¶wÕ H$m EH$ {gÕm§V h¡ (hoao‘, ~rS>r~r I

355 3:6) g^r bmoJ ‘mao J¶o ³¶m|{H$ ¶o bmoJ ~hþV g‘¶ go nmn H$aVo Am aho Wo (ì¶. 7:16,

20:14) & CV. 15:16 ‘| {bIm h¡ {H$ “A‘mo[a¶m| H$m AY‘© A~ VH$ nyam Zht hþAm h¡” Am¡a

Bg{bE na‘oída Zo CZHo$ à˶wÎma Ho$ {bE EH$ b§~m g‘¶ B§VOma {H$¶mWm & do níMmVmn² Zht

[H$¶o OmVo, Vmo do grZ¡ nd©V na {X¶o J¶o {gÕm§V Am¡a AmamYZm H$mo Zï> H$a {X¶o hmoVo & “n{dÌ

¶wÕ EH$ ݶm¶ Am¡a gwajm¶wº$ {Kamd Wm !

2.372.372.372.372.37 “naÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm H$a {X¶m Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^r {OZH$monaÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm H$a {X¶m Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^r {OZH$monaÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm H$a {X¶m Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^r {OZH$monaÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm H$a {X¶m Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^r {OZH$monaÝVw newAm| H$mo h‘Zo AnZm H$a {X¶m Am¡a CZ ZJam| H$s byQ> ^r {OZH$mo

h‘Zo OrVm Wmh‘Zo OrVm Wmh‘Zo OrVm Wmh‘Zo OrVm Wmh‘Zo OrVm Wm” ¶hm§ EH$ gr{‘V {ZfoY H$m CXmhaU h¡ (3:6-7; ¶hmoey; 8:2, 27;

11:14) do Hw$N> byQ> H$m ‘m bo gHo$ CgHo$ ~mX do bmoJm| H$mo Zï> {H$¶o ¶h & nwamZo {Z¶‘ Ho$ n{dÌ

¶wÕ H$m EH$ ^mJ Wm & ¶wÕ na‘oída H$m h¡, Am¡a Bg{bE, byQ> Ho$ ‘mbm| na ^r (¶arhmo,

¶hmoey7)&

2:362:362:362:362:36

NASB “ZJa Omo KmQ>r ‘| h¡ZJa Omo KmQ>r ‘| h¡ZJa Omo KmQ>r ‘| h¡ZJa Omo KmQ>r ‘| h¡ZJa Omo KmQ>r ‘| h¡”NKJV, “eha Omo Xe© ‘| pñWV h¡eha Omo Xe© ‘| pñWV h¡eha Omo Xe© ‘| pñWV h¡eha Omo Xe© ‘| pñWV h¡eha Omo Xe© ‘| pñWV h¡”NRSV “eha Omo {H$ ñd¶§ dmXr ‘| h¡oeha Omo {H$ ñd¶§ dmXr ‘| h¡oeha Omo {H$ ñd¶§ dmXr ‘| h¡oeha Omo {H$ ñd¶§ dmXr ‘| h¡oeha Omo {H$ ñd¶§ dmXr ‘| h¡o”TEV “eha Omo KmQ>r Ho$ ~rM ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ~rM ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ~rM ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ~rM ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ~rM ‘| h¡”NJB “eha Omo KmQ>r Ho$ ZrMo ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ZrMo ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ZrMo ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ZrMo ‘| h¡eha Omo KmQ>r Ho$ ZrMo ‘| h¡”

:: 81 ::

Page 82: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

A§J«oOr AZwdmXm| ‘| {^ÞVmE§ g§ d H$mo {XImVr h¡ & ‘oao AZwgma EH$ dmXr ‘| eha H$mo Zht

~Zm¶m J¶m hmo, ³¶m|{H$ ~m‹T>m| Ho$ AmZo Ho$ H$maU go Bg{bE KmQ>r AÀN>r àVrV hmoVr h¡ &

� “H$moB© ZJa Eogm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm WmH$moB© ZJa Eogm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm WmH$moB© ZJa Eogm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm WmH$moB© ZJa Eogm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm WmH$moB© ZJa Eogm Z ahm Omo h‘mao gm‘Zo R>ha gH$Vm Wm” na‘oída Ho$ bmoJm| Ho$

nmg ê$H$mdQ> Wr ³¶m|{H$ eham| H$s AÀXr ~‹S>r {H$bm| go ~Zm hþAmWm, Am¡a {Zdmgr ^r ~hþV b§~o

Wo & A~ ¶hÿXr H$h aho h¡, ¶o bmoJ ~‹S>o ~‹S>o h¡, bo{H$Z h‘ na‘oída H$s ghm¶Vm go Bgo H$aoJ|

(ì¶. 1:28)

2.372.372.372.372.37 {dO¶ àmá H$aZo H$mjoÌ ~hþV hr {d{Ynyd©H$ Wm (Abm¡{H$H$ Amkm go nX 5,9,19)

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m ‘Vb~ ~mB©~b Ho$ AZwdmX Ho$ {bE h‘

ñg¶§ hr CÎmaXm¶r hmoJ| & h‘‘| Omo àH$me h¡ Cgr ‘| à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn ~mB©~b Am¡a

n{dÌ AmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbo na hr Zht N>mo‹S> XoZm

h¡ &

¶o {ddmXnyU© àíZ AmnH$mo Bg nwñVH$ Ho$ ‘w»¶ àH$meZ Ho$ ^mJ H$mo gmoMZo Ho$ {bE

ghm¶Vm àXmZ H$aVr h¡ & do {dMma CÎmoOH$ go h¡ Z {H$ ApÝV‘ h¡ &

1. ‘mZ{MÌ na {dO¶ àmá joÌ H$m AZwgaU H$a| &

2. XmZd H¡$go Wo ?

3. nX 34 Ho$ gmW EH$ ì¶{º$ H¡$gm ~Vm©d H$aVm h¡ ?

*****

:: 82 ::

Page 83: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NKJV

amOm AmoJ nam{OV

hþAm

3:1-11

2:1-7

¶aXZ Ho$ nydu Xoe

H$m {d^mOZ hþAm

3:18-22

‘ygm H$mo Xoe ‘|

àdoe hmoZo go ‘Zmhr

3:23-29

NRSV

Eo{Vhm{gH$ nwZ: Ñ{ï>

(1:1-3:29)

3:1-7

3:8-17

3:18-22

3:23-29

TEV

amOm AmoJ go

BgH$m {dO¶ hmoVm h¡

3:1-2

3:3-7

3:8-10

3:11

dh Om{V Omo ¶aXZ Ho$

nyd© na pñWV hþB©

3:12-13 A

3:13 ~-14

3:15-17

3:18-20

3:21-22

‘ygm H$m H$ZmZ ‘|

àdoe hmoZo go BÝH$ma

3:23-25

3:26-28

3:29

NJB

AmoJ Ho$ amÁ¶

H$m ¶wÕ

3:1-7

3:8-11

¶aXZ nma H$mo

AbJ-AbJ {hñgm|

‘| ~m§Q>Zm

‘ygm go AmJo H$s {ejm

3:18-20

3:23-28

3:29

ì¶dñWm {ddaU 3ì¶dñWm {ddaU 3ì¶dñWm {ddaU 3ì¶dñWm {ddaU 3ì¶dñWm {ddaU 3

AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZ

V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥.V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥.V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥.V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥.V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥. vii àñVmdZm ^mJ ‘|) àñVmdZm ^mJ ‘|) àñVmdZm ^mJ ‘|) àñVmdZm ^mJ ‘|) àñVmdZm ^mJ ‘|)

boIZHo$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm naboIZHo$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm naboIZHo$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm naboIZHo$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm naboIZHo$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm na

:: 83 ::

Page 84: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m ‘Vb~ h‘mao ~mB©~b AZwdmX H$aZo na

h‘ ñd¶§ hr {Oå‘oXma hmoJ| & h‘‘| Omo àH$me h¡ Cgr ‘| à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn ~mB©~b Am¡a

n{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbo na hr Zht N>mo‹S> XoZm

h¡ §

EH$ ñWmZ ‘| ~¡R>H$a Aܶm¶ H$mo n‹T>mo & {df¶ H$mo nhMm{Z¶o (Aܶm¶ MH«$ #3, n¥.viii)

AmnHo$ {df¶ H$mo {d^mOZ H$aVo hþE Mma AmYw{ZH$ AZwdmX Omo D$na {X¶o JE h¡ CgHo$ gmW

VwbZm H$amo & dm³¶I§S> àoaUm¶wº$ Zht h¡, bo{H$Z ¶h boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$mo AZwgaU

H$aZo H$s Hw§$Or h¡, Omo AZwdmX H$m öX¶ h¡ & à˶oH$ dm³¶I§S> ‘| {g’©$ EH$ Am¡a EH$ hr {df¶

h¡ :

1. àW‘ dm³¶IÊS>

2. {ÛVr¶ dm³¶IÊS>

3. V¥Vr¶ dm³¶IÊS>

4. B˶m{X

eãX Am¡a dm³¶IÊS> H$m Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> H$m Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> H$m Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> H$m Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> H$m Aܶ¶Z

“V~ h‘ ‘w‹S>H$a ~memZ Ho$ ‘mJ© go Mbo & ~memZ H$m AmoJ Zm‘H$ amOm AnZr gmar

g‘oV h‘mam gm‘Zm H$aZo H$mo {ZH$b Am¶m {H$ EÐoB© go ¶wÕ H$a| & V~ ¶hmodm Zo ‘wPo H$hm, Cggo

‘V S>a, ³¶m|{H$ ‘¢ CgH$mo gmar goZm Am¡a Xoe g‘oV Voao hmW ‘| H$a ahm hÿ§& O¡gmVwZo hoe~moZ

Ho$ {Zdmgr E‘mo[a¶m| Zo amOm grhmoZgo {H$¶m h¡ d¡gm hr Cggo ^r H$aZm & Bg àH$ma h‘mao

na‘oída ¶hmodm Zo gmar goZm g‘Vo ~memZ Ho$ amOm AmoJ H$mo ^r h‘mao ¶hm§ VH$ ‘maVo aho {H$

CZ‘| go H$moB© ^r Z ~M n¶m & Cgr g‘¶ h‘Zo CZHo$ gmao ZJam| H$mo bo {b¶m H$moB© Eogm ZJa

Z ah J¶m {Ogo h‘Zo CZgo Z bo {b¶m hmo & Bg àH$ma AJm}~ H$m gmam Xoe Omo ~memZ ‘| AmoJ

Ho$ amÁ¶ ‘| Wm Am¡a Cg‘| gmR> ZJa Wo, dh h‘mao de ‘| Am J¶m & ¶o g~ ZJa J‹T> dmbo Wo,

Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o Wo & BZHo$m N>mo‹S> {~Zm ehanZmh Ho$ ^r

~hþV go ZJa Wo & O¡gm h‘Zo hoe~moZ Ho$ amOm grhmoZ Ho$ ZJam| go {H$¶m Wm, d¡gm hr h‘Zo BZ

ZJam| go ^r {H$¶m, AWm©V g~ ~go hþE ZJam| H$mo {ó¶m| Am¡a ~mb ~ƒm| g{hV nyU©V: Zï> H$a

S>mbm & naÝVw g~ Kaobw new Am¡a ZJam| H$s byQ> AnZr H$a br &

3.13.13.13.13.1 “D$na... ‘mJ©D$na... ‘mJ©D$na... ‘mJ©D$na... ‘mJ©D$na... ‘mJ©” ¶h amOm Ho$ ‘w»¶‘mJ© H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ¶h ¶aXZ-nma ‘mJ© Wm

Omo EXmo‘, ‘moAm~ Am¡a Aå‘mZo Ho$ ~rM go hmoH$a grYm J¶m Wm& ¶h EH$ ì¶mnm[a¶m| Ho$ g‘yh H$m

‘mJ© ¶m Omo AH$m~m H$s Im‹S>r go X{‘íH$ VH$ OmVm Wm &

:: 84 ::

Page 85: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “~memZ~memZ~memZ~memZ~memZ” Bg Zm‘ H$m AW© “H$mo‘b” (~rS>r~r 143) h¡ ; Omo àYmZ IoVr g§~§Yr Xoe

Ho$ {dMma go h¡ (MQ²>Q>mZo Zht) & ¶h EH$ ~hþV hr D$nOmD$ Am¡a O§Jb go ^am hþAm Xoe h¡ Omo

¶m‘m}H$ ZXr Ho$ CÎma joÌ ¶aXZ nma CÎmar ‘| h¡ ¶m g§ dV: ¶m~moH$ ZXr go hm‘m}Z nd©V Ho$

CÎmar joÌ ¶aXZ nma CÎmar ‘| h¡ ¶m g§ dV: ¶m~moH$ ZXr go h‘m}Z nd©V Ho$ X{jU Ho$ nmg,

{OgH$m AW© ¶h Hw$N> joÌm| Ho$ ^mJ H$mo em{‘b H$aVm h¡ {Ogo {JbmX Ho$ Zm‘ go OmZVo h¡ &

� “AmoJ, ~memZAmoJ, ~memZAmoJ, ~memZAmoJ, ~memZAmoJ, ~memZ” H$m amOm XoI| {JZVr” 21:33-35; ì¶. 1:4

� “EÐoB© naEÐoB© naEÐoB© naEÐoB© naEÐoB© na” ¶h eha ¶m‘w©H$ ZXr Ho$ eyb na pñWV h¡ Am¡a ¶h EH$ amOH$s¶ R>haZo H$m

ñWmZ Wm & amOYmZr AñVoamoV go CÎma VH$ Wm & AmoJ Zo ¶hm± na Bòm¶b H$m gm‘Zm {H$¶m,

g§ dV: ZXr H$m à¶moJ EH$ ajH$ ñWmZ Ho$ ê$n ‘| hþAm h¡ &

3.23.23.23.23.2 “¶hmodm Zo ‘wPo H$hm¶hmodm Zo ‘wPo H$hm¶hmodm Zo ‘wPo H$hm¶hmodm Zo ‘wPo H$hm¶hmodm Zo ‘wPo H$hm” XoI| gyMr 2:2 na &

� “Cggo ‘V S>aCggo ‘V S>aCggo ‘V S>aCggo ‘V S>aCggo ‘V S>a” {H«$¶m (~rS>r~r 431, Ho$~r 432, ³dob AnyU© H$m à¶moJ AmkmW©H$

{dMma go hþAmh¡) H$m à¶moJ H$B© ~ma ì¶dñWm{ddaU ‘| hþAm h¡ (1:19; 21,29, 2:4;3:2,22;

4:10) na‘oída CZHo$ {bE b‹S>mB© H$a ahm h¡ (n{dÌ ¶wÕ, {JZVr : 21:34, ¶hmoey 10:8,

11:6)

NASB “‘¢Zo Cgo Vao A{YH$ma ‘| H$a {X¶m h¡ &‘¢Zo Cgo Vao A{YH$ma ‘| H$a {X¶m h¡ &‘¢Zo Cgo Vao A{YH$ma ‘| H$a {X¶m h¡ &‘¢Zo Cgo Vao A{YH$ma ‘| H$a {X¶m h¡ &‘¢Zo Cgo Vao A{YH$ma ‘| H$a {X¶m h¡ &”NKJV, NRSV “‘¢Zo Cgo Voao hmW ‘| H$a {X¶m h¡‘¢Zo Cgo Voao hmW ‘| H$a {X¶m h¡‘¢Zo Cgo Voao hmW ‘| H$a {X¶m h¡‘¢Zo Cgo Voao hmW ‘| H$a {X¶m h¡‘¢Zo Cgo Voao hmW ‘| H$a {X¶m h¡”TEV “‘¢ Cgo XoZo na hÿ§ &‘¢ Cgo XoZo na hÿ§ &‘¢ Cgo XoZo na hÿ§ &‘¢ Cgo XoZo na hÿ§ &‘¢ Cgo XoZo na hÿ§ &”NJB “‘¢ Cgo Vwåhmao de ‘| aIm h¡‘¢ Cgo Vwåhmao de ‘| aIm h¡‘¢ Cgo Vwåhmao de ‘| aIm h¡‘¢ Cgo Vwåhmao de ‘| aIm h¡‘¢ Cgo Vwåhmao de ‘| aIm h¡”

� Am¡a h‘ CgH$mo ¶hm§ VH$ ‘maVo aho O~ VH$ CZ‘| go H$moB© ^r Z ~M nm¶m ¶h “n{dÌ

¶wÕ” H$s dmñV{dH$Vm Am¡a ^mfm h¡ & ¶h B~«mZr {dMma hoao‘ H$mo ¶m “ê$H$mdQ> Ho$ ZrMo” H$mo

à^m{dV H$aV h¡ (nX 6) & {ZåZ{b{IV nwamZo {Z¶‘ Ho$ {ZX}e Bg eãX Ho$ {bE EH$ nwZ:

àñVw{V Z‘wZm h¡ Omo {XIVm h¡ {H$ {H$g àH$ma go Bgo {d{^Þ Vah go à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & hoao‘

H$m {dMma ¶m “n{dÌ ¶wÕ” “ê$H$mdQ>” ¶m “à{V~§Y” :

:: 85 ::

Page 86: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

1. nyU© Zme - {OVZo ídmg§ boZo dmbo h¡ CÝh| Or{dV Zht N>mo‹S>m J¶m, Hw$N> ^r

dñVw H$mo Zht {b¶m J¶m (ì¶. 20:16-18; I e‘w. 15:3, ¶hmoey 7)

2. g^r bmoJm|§ Ho$ ‘ma Xmo, bo{H$Z newAm| H$mo N>mo‹S> Xmo (ì¶. 2:34, 35, 3:6, 7

3. {g’©$ nwê$fm| H$mo ‘ma S>mbmo (ì¶. 20:10-15)

3:43:43:43:43:4 “AJm}~ H$m àXoeAJm}~ H$m àXoeAJm}~ H$m àXoeAJm}~ H$m àXoeAJm}~ H$m àXoe” eãX àXoe (~rS>r~r 286) H$m AW© eãXmZwgma “EH$ S>moar”

BgH$m à¶moJ hþAm :

1. EH$ S>moar añgr

2. EH$ ‘mnZo dmbr H$Vma

3. Xoe H$m ^mJ (àXoe, ¶hmoey,: 17:5, ¶m CÎmam{YH$ma, ì¶. 32:9, ¶hmoey;

17:14)

4. bmoJm| H$m EH$ g‘yh (^{dî¶dº$mAm| H$s ~§YZo, 1 e‘w. 10:5, 10)

� “AJm}~AJm}~AJm}~AJm}~AJm}~” ¶h eãX (~rS>r~r 918) EH$ àXoe ¶m Xoe joÌ H$m Zm‘ h¡ BgH$s y{‘

~memZ Ho$ Xoe ‘| h¡ (3:4, 13,14; I amOm 4:13) & g§ dV: ‘yb H$m g§~§Y “{‘Q²>Q>r H$m

T>m|H$m” (~rS>r~r 918) ¶m “Xoa” go h¡, bo{H$Z ¶h A{ZpíMV h¡ &

3:53:53:53:53:5 “¶o g~ ZJa J‹T> ~mobo Wo, Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o¶o g~ ZJa J‹T> ~mobo Wo, Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o¶o g~ ZJa J‹T> ~mobo Wo, Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o¶o g~ ZJa J‹T> ~mobo Wo, Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o¶o g~ ZJa J‹T> ~mobo Wo, Am¡a CZH$s D§$Mr D§$Mr ehanZmh, ’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o

Wo Wo Wo Wo Wo ” ¶o g~ ZJa Ádmbm‘wIr nd©V Ho$ Qw>H$‹S>m| go ~Zm¶o J¶o Wo Am¡a ~hþV hr ~‹S>o-~‹S>o Wo

& do EH$ S>amZo dmbr Ñ{ï> H$mo àñVwV H$aVo h¡ & CZH$s AmH$ma Zo em¶X dhm§ ahZo dmbo bmoJm| H$s

Am~mXr H$mo à^m{dV H$s h¡ & {H$ÝVw, BòmB{b¶m| H$m {dídmg XmZdm| Ho$ ^¶ go ~‹T>H$a ‘O~yV

Wm & (2:20-24) &

¶wZmBQ>oS> ~mB©~b gmogmBQ>rg H$s hoÊS>~wH$ Am°Z S²>¶yQ>amoZmo{‘ ‘| ¶h àX{e©V hþAm h¡ {H$

“’$mQ>H$ Am¡a ~o‹S>o” em¶X Xmo ’$mQ>H$ EH$ ~o‹S>o H$s YmVw XmoZm| Ho$ Koao hþE hmoVr h¡, n¥. 68-69

em¶X ¶hr ~hþdMZ “’$mQ>H$m|” H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡ :

1. dhm± EH$ go A{YH$ ’$mQ>H$ hm|Jo ¶m

2. ¶h em¶X ’$mQ>H$ Ho$ ^rVar Am¡a ~mhar M[aÌ hmoJ| & (~ÝX ñWmZ)

:: 86 ::

Page 87: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

3:6

NASBNKJV, NRSV “nyU© ê$n go Zï>nyU© ê$n go Zï>nyU© ê$n go Zï>nyU© ê$n go Zï>nyU© ê$n go Zï>”TEV “Zï> hþAmZï> hþAmZï> hþAmZï> hþAmZï> hþAm”NJB “Zme H$m lmnZme H$m lmnZme H$m lmnZme H$m lmnZme H$m lmn”REB “J§^ra ê$H$mdQ> Ho$ ZrMoJ§^ra ê$H$mdQ> Ho$ ZrMoJ§^ra ê$H$mdQ> Ho$ ZrMoJ§^ra ê$H$mdQ> Ho$ ZrMoJ§^ra ê$H$mdQ> Ho$ ZrMo”JPSOA “XÊS> H$s Amem {X¶m J¶mXÊS> H$s Amem {X¶m J¶mXÊS> H$s Amem {X¶m J¶mXÊS> H$s Amem {X¶m J¶mXÊS> H$s Amem {X¶m J¶m”

Bg {H«$¶m (~rS>r~r 355, Ho$~r 353) H$m à¶moJ Bg nX ‘| Xmoham h¡ ({h{’$b

AmkmË‘H$ Am¡a {h{’$b A{ZpíMV g˶Vm) & BgH$m ‘yb AW© na‘oída H$mo Hw$N> g‘{n©V

H$aZm h¡ & {OgHo$ Ûmam ¶h ‘Zwî¶ Ho$ à¶moJ Ho$ {bE A˶{YH$ nd{Ì hmoVr h¡ Am¡a Adí¶ hr

Zï> hmoZr Mm{hE & {Za§Va BgH$m à¶moJ “n{dÌ ¶wÕ” g§X © (2:34, 7:2, {ZJ:22:20 ¶hmoey

6:17, 21) ñdrH¥$V H$aZo H$s {dO¶ Am¡a BgHo$ Ûmam, Zme hmoZm na‘oída H$m h¡ & BZ

VwbZmË‘H$ g§X^m] ‘| na‘oída H$m g‘{n©V hmoZo dmbr MrO| H$ZmZr Am¡aCZH$s gån{Îm h¡ &

CZH$m ݶm¶ hþAm ³¶m|{H$ CZHo$ hR>r nmn Am¡a níMmVmn H$aZo ‘| A{ZÀNw>H$ hmoZo Ho$ H$maU Wm

(CV. 15:16, b¡ì¶ : 18:24-26; ì¶. 9:5) &

EH$ “n{dÌ ¶wÕ” H$s MMm© Ho$ {bE XoI| EZ{g¶ÝQ> Bòm¶b, ~m¶ amoboÝS> S>r~m°³g,

~mob. 1 n¥. 258-267 &

NASB ‘yb J«ÝW 3:8-11 ‘yb J«ÝW 3:8-11 ‘yb J«ÝW 3:8-11 ‘yb J«ÝW 3:8-11 ‘yb J«ÝW 3:8-11

“¶mo h‘Zo Cg g‘¶ ¶aXZ Ho$ Cg nma ahZo dmbo E‘mo[a¶m| Ho$ XmoZm| amOmAm| Ho$ hmW

go AZm}Z Ho$ Zmbo go boH$a ho‘m}Z nd©V VH$ H$m Xoe bo {b¶m & ho‘m}Z H$s grXmoZr bmoJ {g¶m}6,

Am¡a E‘amoar bmoJ gZra H$hVo h¡ &) g‘Wa Xoe Ho$ g~ ZJa, Am¡a gmam {JbmX, Am¡a gëH$m,

Am¡a EÐoB© VH$ Omo AmoJ Ho$ amÁ¶ Ho$ ZJa Wo, gmam ~memZ h‘mao de ‘| Am J¶m & Omo anmB©

ah JE Wo CZ‘| go Ho$bd ~memZ H$m amOm AmoJ ah J¶m Wm, CgH$s MmanmB© Omo bmoho H$s h¡

dh Aå‘mo{Z¶m| Ho$ aã~m ZJa ‘| n‹S>r h¡, gmYmaU nwê$f Ho$ hmW Ho$ {hgm~ go CgH$s b§~mB© Zm¡

hmW H$s Am¡a Mm¡‹S>mB© Mma hmW H$s h¡ &

3.83.83.83.83.8 “¶mo h‘Zo Xoe..... XmoZm| amOmAm| go {b¶m¶mo h‘Zo Xoe..... XmoZm| amOmAm| go {b¶m¶mo h‘Zo Xoe..... XmoZm| amOmAm| go {b¶m¶mo h‘Zo Xoe..... XmoZm| amOmAm| go {b¶m¶mo h‘Zo Xoe..... XmoZm| amOmAm| go {b¶m” nX 24 ‘| {bIm h¡ ¶h “na‘oída H$m

gm‘Wu hmW Wm”, Omo B©ída H$m ‘Zwî¶ ê$n boZm na‘oída Ho$ gm‘W© Am¡a e{º$ H$mo {XImVm

h¡ & Xþ~mam ¶hm± na na‘oída Ho$ à wËd Ho$ ~rM Am¡a ‘Zwî¶ Ho$ à¶ËZ ‘| nmapñn[aH$ {H«$¶m

h¡ &

:: 87 ::

Page 88: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “ho‘m}Z nd©Vho‘m}Z nd©Vho‘m}Z nd©Vho‘m}Z nd©Vho‘m}Z nd©V” ho‘m}Z nd©V Xoe H$s CÎmar gr‘m na Wm {Ogo na‘oída Zo BòmB{b¶m| H$mo

{X¶m Wm & ¶h {MÞoaoW (Jbrb) Ho$ Prb Ho$ CÎmar, b~mZmoZ Ho$ nyao joÌ ‘| ñWm{nV ~hþV ~‹S>r

nd©V h¡& BgH$m Zm‘ hoao‘ go (~rS>r~r 356)(g‘{n©V MrO) Am¡a H$B© ‘§{Xam| Ho$ ñWmZm| go

g§~§{YV h¡ (EZ{g¶ÝQ> Bòm¶b, amoboÝS> {S>dm°³g, ~mob 1, n1. 279, 282)& ¶h {dO¶ àmá

Xoe H$sCÎmar gr‘m h¡ & (ݶm. 1:1) &

� “grXmo{Z¶m” ¶h àmMrZ nwZw{H$¶m‘| àYmZ eha h¡, (I amOm 16:31) ¶h gya {ZMbr

gr‘m na ñWm{nV Wr, Omo ~mX ‘| EH$ ‘w»¶ eha hþB© & gya Ho$ ~Xbo BgH$m àX{e©V hmoZm Bg

‘yb J«ÝW Ho$ àmMrZV‘ H$mo {XImVm h¡ &

� “{g¶m}Z{g¶m}Z{g¶m}Z{g¶m}Z{g¶m}Z” Bg eãX (~rS>r~r 972,I B{V. 5:23, loð> 4:8, ¶ho. 27:5) emë‘Zoga

III , EH$ A{g[a¶m amOm {OgZo X{‘íH$ na AmH«$U {H$¶m Wm CgHo$ {dMmam| ‘| nm¶m J¶m h¡ &

3.10

NASB, TEV “g‘Wag‘Wag‘Wag‘Wag‘Wa”NKJV, “g‘Vb ^y{‘g‘Vb ^y{‘g‘Vb ^y{‘g‘Vb ^y{‘g‘Vb ^y{‘”NRSV, NJB “g‘Vb ñWmZg‘Vb ñWmZg‘Vb ñWmZg‘Vb ñWmZg‘Vb ñWmZ”

Bg eãX (~rS>r~r 449) H$m AW© “EH$ g‘Vb ñWmZ” h¡ & ¶h EH$ g‘Vb ¶m g‘Vb

ñWmZ H$mo àX{e©V H$a gH$Vm h¡ & ¶hm± na ¶h A‘m}Z ZXr Am¡a hoe~moZ eha Ho$ ~rM H$s g‘Wa

H$mo àH$Q> H$a ahm h¡ (4:43; ¶hmoey 13:9, 16, 17, 21; {¶‘©. 48:8,21) & ¶ g‘Wa

‘moAm~ H$m ^mJ ¶m Am¡a {’$a ê$~oZ Ho$ OmVr¶ n¡V¥H$ YZ hþAm & (¶hmoey : 20:8)

� “{JbmX{JbmX{JbmX{JbmX{JbmX” Bg eãX (~rS>r~r 166) H$m AWF$ ¶m àma§{^H$ Zht ‘mby‘ hþAm h¡ & EH$

àM{bV n[a^mfm (eãX Iob) CV. 31:48 ‘| {X¶m J¶m h¡, ¶h BÝh| àX{e©V H$a gH$Vm h¡ :

1. EH$ Om{V ({JZVr 26:29; ݶm 5:17)

2. EH$ Xoe (CV. 37:25)

¶h h‘oem EH$ joÌ, Omo ¶aXZ ZXr Ho$ nydu {H$Zmao go ~memZXoe Ho$ CÎmar AZm}Z ZXr

VH$ h¡ àH$Q> H$aVr h¡ &

:: 88 ::

Page 89: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “gëH$mgëH$mgëH$mgëH$mgëH$m” ¶h eha ~memZ Ho$ X{jU nyd© gr‘m H$m ê$n àVrV hmoVm h¡ Am¡a àm¶: ho‘m}Z

nd©V Ho$ gmW hþAm, Vm{H$ ~memZ Ho$ ’¡$bmd H$mo {Z¶wº$ H$aZo nmE± (¶hmoey 12:5; 13:11; I B{V

5:11)

3:113:113:113:113:11 ¶h EH$ g§àXm¶H$ g§~§Yr g‘mbmoMZ OmZ n‹S>Vm h¡, O¡go 2:10-12, 20;8:9 Ho$g‘mZ

� “anmB©” BgH$m AW© hmo gH$Vm h¡ (1) EH$ Om{V g‘yh (2) XmZd ; ¶m (J) ‘¥VH$ Ho$

amÁ¶ & ¶hm§ naXmZdm| Ho$ {df¶ ‘| H$hm J¶m h¡, Eogm àVrV hmoVm h¡ & XoI| {deof {df¶ 1:28 ‘|

&

NASB, NKJV “CgH$s MmanmB© Omo bmohoH$s WrCgH$s MmanmB© Omo bmohoH$s WrCgH$s MmanmB© Omo bmohoH$s WrCgH$s MmanmB© Omo bmohoH$s WrCgH$s MmanmB© Omo bmohoH$s Wr”NRSV, NJB “CgH$s MmanmB©, bmoho H$s MmanmB© WrCgH$s MmanmB©, bmoho H$s MmanmB© WrCgH$s MmanmB©, bmoho H$s MmanmB© WrCgH$s MmanmB©, bmoho H$s MmanmB© WrCgH$s MmanmB©, bmoho H$s MmanmB© Wr”TEV “CgH$s MmanmB©, nËWa H$s ~Zr hþB© WrCgH$s MmanmB©, nËWa H$s ~Zr hþB© WrCgH$s MmanmB©, nËWa H$s ~Zr hþB© WrCgH$s MmanmB©, nËWa H$s ~Zr hþB© WrCgH$s MmanmB©, nËWa H$s ~Zr hþB© Wr”REV “^yar MQ²>Q>mZ CgH$s nËWa na ~Zr hþB© H$~«^yar MQ²>Q>mZ CgH$s nËWa na ~Zr hþB© H$~«^yar MQ²>Q>mZ CgH$s nËWa na ~Zr hþB© H$~«^yar MQ²>Q>mZ CgH$s nËWa na ~Zr hþB© H$~«^yar MQ²>Q>mZ CgH$s nËWa na ~Zr hþB© H$~«”

eãX (~rS>r~r 793) H$m ‘yb AW© “EH$ bH$‹S>r H$s ~Zm¶r aMZm” h¡ & ¶h EH$ bH$‹S>r

H$s Ombr, nb§J, Hw$gu/qghmgZ Ho$ {bE à¶moJ hmo gH$Vm h¡& ¶hm± ¶h EH$ gmoZo Ho$ ñWmZ H$mo

~VmVm h¡ :

1. {~ñVa (II e‘w. 17:28; Aæ¶y 7:13; ^.g. 6:6; 41:3; Am¶mog 6:4

2. nb§J ({Z{V. 7:16)

3. ~³g ed aIZo H$m nËWa na ~Zr hþB© H$~«, EH$ ì¶{º$ H$mA§{V‘ {dlm‘

ñWmZ/gmoZo H$m)

¶h g§ d h¡ {H$ “bmohm” yao MQ²>Q>mZ Ho$ nËWa H$s ~Zr hþB© H$~« Ho$ a§J H$mo àH$Q> H$a| (ZoQ>

~mB©~b, n¥. 350) & ZmoS>moQ> ~mob. 1,n. 741, ‘| {bIVm h¡, H$moB© ^r gbmh Ho$ {bE eãXmZwgma

ghm¶H$ Zht h¡ {H$ ¶h nËWa go ~Zr hþB© H$~« h¡ &

� “aã~maã~maã~maã~maã~m” ¶h Aå‘moZ amÁ¶ H$s amOYmZr Wr (¶hmoey 13:25) dV©‘mZ ‘| ¶h ¶aXZ,

Aå‘mZ H$s amOYmZr h¡ &

� “EH$ gmYmaU {hgm~ goEH$ gmYmaU {hgm~ goEH$ gmYmaU {hgm~ goEH$ gmYmaU {hgm~ goEH$ gmYmaU {hgm~ go” eãXmZwgma ¶h, EH$ ì¶{º$ {hgm~ go h¡ EH$ “{deof

{hgm~” Ho$ ‘whmdao Ho$ {b¶o h¡ & XoI ZrMo {X¶o {deof {df¶ na &

:: 89 ::

Page 90: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ - hmW H$s Zmn{deof {df¶ - hmW H$s Zmn{deof {df¶ - hmW H$s Zmn{deof {df¶ - hmW H$s Zmn{deof {df¶ - hmW H$s Zmn

~mB©~b ‘| Xmo Vah Ho$ hmW Ho$ Zm‘ h¡ (~rS>r~r 52, Ho$~r 61) & àM{bV hmW H$s Zmn,

EH$ ‘ܶ‘ ì¶{º$ H$s g~go b§~r A§Jwbr Am¡a CgH$s H$mohZr Ho$ ~rM H$s Xÿar h¡, bJ^L>

gm‘mݶ Vm¡a ‘|, 18 B§M h¡ (CV. 6.15; {ZJ©. 25:10,17, 23; 26:2, 8,13, 16;

27:1, 9, 12,13, 14, 16, 18; {JZVr 35:4, 5; ì¶. 3:11) & Am¡a EH$ XrK©H$mb hmW

H$s Zm‘ (amOH$s¶ hmW H$s Zmn) Omo {Z‘m©U H$m¶© ‘| hmoVr h¡ (gwbo‘mZ H$m ‘§{Xa) Omo {‘ò

‘§o àM{bV Wm (21 A§Jw{b¶m§), n{bpíV (24 A§Jw{b¶m§) Am¡a ~o{~bmoZ ‘| (30 A§Jw{b¶m§) &

bJ^J ¶h 21 B§M H$s b§~mB© Wr (¶ho. 40:5; 43-13) &

nwamZo g‘¶ ‘| ZmnZo Ho$ {bE ‘Zwî¶ Ho$ eara Ho$ A§Jm| H$m à¶moJ hmoVm h¡ & nwamZo g‘¶

Ho$ nydu nmg Ho$ bmoJ à¶moJ ‘| bmVo Wo :

1. b§~mB©, H$mohZr ‘| ‘ܶ A§Jwr VH$ (hmW H$s Zm‘)

2. Mm¡‹S>mB©, ~mha VZr hþB© A§JwR>m go N>moQ>r AJ§wbr VH$ (H$mVm, {ZJ©. 28:11,

39:9; I e‘w. 17:4)

3. ~§X ‘wR²>R>r H$sgr^ Mma A§Jwbr Ho$ ~rM H$s b§~mB© (Mm¡‹S>r hmW, {ZJ©. 25:25;

37:12; I amOm 73/6; II B{V 4:5)

4. A§Jwbr H$s ‘ܶ Omo‹S> b§~mB© (Mm¡‹S>r A§Jwbr {¶‘© 52:21)

hmW H$s Zmn (~rS>r~r 52, Ho$~r 61) nyU© any go à‘mU Ho$ AZwgma Zht {H$¶m J¶m Wm, bo{H$Z

Xmo ‘yb b§~mB©¶m§ Wr :

(A) gmYmaU nwê$f Ho$ H$mohþZr go ‘ܶ A§Jwbr (bJ^J 18 B§M, 춧 3:11)

(~) amOH$s¶ hmW H$m {hgm~ EH$ IÊS> b§~m Wm (bJ^J 20 B§M, II B{V, 3:3;

¶ho. 40:5; 43:13)

NASB ‘yb J«ÝW : 3:12-27‘yb J«ÝW : 3:12-27‘yb J«ÝW : 3:12-27‘yb J«ÝW : 3:12-27‘yb J«ÝW : 3:12-27

“Omo Xoe h‘Zo Cg g‘¶ AnZo A{YH$ma ‘| bo {b¶m dh ¶hmh¡, AWm©V AZm}Z Ho$ Zmbo

Ho$ {H$Zmao dmbo AamoEa ZJa go bo g~ ZJam| g‘oO {JbmX Ho$ nhm‹S>r Xoe H$m AmYm ^m {Ogo

‘¢Zo ê$~o{Z¶m| Am¡am ‘m{X¶m| H$mo Xo {X¶m, Am¡a {JbmX H$m ~MmhþAm ^mJ, Am¡a gmam ~memZ,

AWm©V AJm}Z H$m gmam Xoe Omo AmoJ Ho$ amÁ¶ ‘| Wm, BÝh| ‘¢Zo ‘Ýíeo Ho$ AmYo JmoÌ H$mo Xo {X¶m&

(gmam~memZ H$mo anmB©¶m| H$m Xoe H$hbmVm h¡ & Am¡a ‘ZíeoB© ¶mB©Q> Zo Jey[a¶m| Am¡a ‘mH$mdm{g¶m|

H$s gr‘m VH$ AJm}~ H$mgmam Xoe bo {b¶m Am¡a ~memZ Ho$ ZJam| H$m Zm‘ AnZo Zm‘ na

:: 90 ::

Page 91: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

hã~mo˶mB©Q> aIm Am¡a dhr Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡ &) Am¡a ‘¡Zo {JbmX Xoe ‘mH$sa H$mo Xo {X¶m,

Am¡a ê$~o{Z¶m| Am¡a J{X¶m| H$mo ‘¢Zo {JbmX go bo AZm}Z Ho$ Zmbo VH$ H$m Xoe Xo {X¶m, AWm©V Cg

Zmbo H$m ~rM CZH$s gr‘m R>ham¶m Am¡a ¶ã~moH$ ZXr VH$ Omo Aå‘mo{Z¶m| H$s gr‘m h¡ & Am¡a

{H$ÞoaoV gobo {ngJm H$s T>bmZ Ho$ ZrMo Ho$ Aam~mHo$ Vmb VH$, Omo Imam Vmb ^r H$hbmVm h¡,

Amam~m Am¡a ¶aZXZ Ho$ nyd© H$s Amoa H$m gmamXoe ^r ‘¢ Zo CÝht H$mo Xo {X¶m &”

3:123:123:123:123:12 “ê$~o{Z¶m| Am¡a Jm{X¶m|ê$~o{Z¶m| Am¡a Jm{X¶m|ê$~o{Z¶m| Am¡a Jm{X¶m|ê$~o{Z¶m| Am¡a Jm{X¶m|ê$~o{Z¶m| Am¡a Jm{X¶m|” ¶o Xmo Om{V¶m| Zo grhmoZo Ho$ amÁ¶ na H$ãOm {H$¶m (¶hmoey

18:15-25, 24-28) &

3:13 3:13 3:13 3:13 3:13 “AmYo JmoÌAmYo JmoÌAmYo JmoÌAmYo JmoÌAmYo JmoÌ” ¶wgw’$ Ho$ nwÌm| Zo ‘Zíeo Am¡a Eào‘ H$mo AmYo-JmoÌ ‘| ~Zm¶m (CV.

41:50-2; 48:1-7) & ‘Zíeo H$m n¡V¥H$ YZ AbJm¶m hþAm Wm, ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na

Am¶m Am¡a npíM‘r {H$Zmao na Am¶m Wm &

3.143.143.143.143.14 “¶mB©Q>¶mB©Q>¶mB©Q>¶mB©Q>¶mB©Q>” “nwÌ Ho$” ~Om¶ BgH$m AW© “nr‹T>r H$m” ({JZVr 32:41) h¡ & AZoH$m|

nr{‹T>¶m Bg d§e ‘| bwá hþAm h¡ & nX 12-13 ì¶dhma ‘| gm‘mݶ Am¡a nX 14-17 A{YH$

OmZH$mar XoVm h¡ (EZAmB©gr, S²>¶yQ>amoZmo{‘, H«o$B{O, n¥. 121) &

� “dht Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡dht Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡dht Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡dht Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡dht Zm‘ AmO VH$ ~Zm h¡” ¶h dm³¶ I§S> KQ>Zm H$s ~Om¶ ~mX H$s Ad{Y H$mo

àH$Q> H$aVm h¡ (2:22; 3:14; 4:38; 10:8, 15; 29;28; ¶hmoey 7:26; 8:28, 29;

9:27; 13:13; 14:13; 16:10;22:3; 17; 23; 8; ݶm. 1:21, 26; 10:4:18:12,

30; 19:30) & nX 5 EH$ {‘bVm-OwbVm AmKmV {XImB© n‹S>Vm h¡ & {dMmaUr¶ {df¶

“{H$VZm A{YH$” AmJm‘r h¡ & ¶h “erK« Ho$ ~mX” (¶hmoey 625, 23:9) H$mo àH$Q> H$a gH$Vm

h¡ ¶m BgH$m‘Vb~ AmJm‘r nr{‹T>¶m hmo gH$Vr h¡ & {H$gZo ‘ygm Ho$ dMZm| H$mo boI à‘m{UV

{H$¶m ? {H$gZo n§MJ«ÝW H$mo g§¶wº$ {H$¶m ? H$m¡Z A§{V‘ gånmXH$ Wm ? AmYw{ZH$ {dÚm BZ

àíZm| H$m CÎma Zht Xo gH$Vr h¡&

� “‘Zíeo H$m nwÌ‘Zíeo H$m nwÌ‘Zíeo H$m nwÌ‘Zíeo H$m nwÌ‘Zíeo H$m nwÌ” nwÌ H$m AW© ¶hm§ grYo nwÌ H$s ~Om¶ nr‹T>r h¡ (I B{V. 2:22) &

� “Jey[a¶m| Am¡a ‘H$mdm{e¶m|Jey[a¶m| Am¡a ‘H$mdm{e¶m|Jey[a¶m| Am¡a ‘H$mdm{e¶m|Jey[a¶m| Am¡a ‘H$mdm{e¶m|Jey[a¶m| Am¡a ‘H$mdm{e¶m|” ¶o {d{^Þ Hw$b Am¡a Om{V g§K h¡ ~rS>r~r 178 Am¡a

591 & do ~memZ Xoe H$s CÎmar gr‘m {Zdmgr Wo (¶hmoey 13:13) & BòmBb Zo BZ bmoJm| go

¶wÕ Zht {H$¶m &

:: 91 ::

Page 92: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “hã~mo˶mB©Xhã~mo˶mB©Xhã~mo˶mB©Xhã~mo˶mB©Xhã~mo˶mB©X” BgH$m AW© eham|, àXoem| ¶m amÁ¶ Omo ¶mB©Q> Ho$ {b¶o h¡ &

(~rS>r~r 795 II)

3:15 “‘mH$ar‘mH$ar‘mH$ar‘mH$ar‘mH$ar” Bg ì¶{º$ Ho$ ~mao ‘| {ZJVr 32:39-40 A{YH$ OmZH$mar XoVm h¡ &

3:17 “Aam~mAam~mAam~mAam~mAam~m” ¶aXZ KmQ>r Ho$ {bE ¶h EH$ Xÿgam Zm‘ Wm, Omo Jbrb Ho$ Prb Ho$ D$na go

~hH$a AZÝVa ‘¥V gmJa Ho$ ZrMo go grZ¡ àm¶Ûrn ‘| AH$m~m H$s ImS>r ‘| OmVr h¡ & (XoI| gyMr

1:1) ‘| & EH$ ’$Q>Z yVËd h¡ {Oggo ¶aXZ Zhr ho‘m}Z nd©V H$s MmoQ>r go ‘¥V gmJa VH$ ~hVr

h¡ &

� “{MÞoaoV{MÞoaoV{MÞoaoV{MÞoaoV{MÞoaoV” ¶h(~rS>r~r 490) Jbrb Ho$ eha Ho$ Zm‘ h¡ Omo EH$ ~‹S>r Prb Ho$ {bE

n[aUm‘ Wm Omo ~mB©~b ‘| AZoH$m| Zm‘m| Ho$ Ûmam OmZr OmVr h¡ &

(H$) {MÞoaoV ({JZVr 34:11, ¶hmoey 12:3; 13:27)

(I) Jbrbr (‘Vr 4:18, ‘a. 1:16 ¶hþ. 6:1)

(J) JÞogaoV (byH$m 5:1)

(K) {V{~[a¶g (¶hþ. 6:1, 21:1)

� “{neJmh{neJmh{neJmh{neJmh{neJmh” Bg ndm©V (~rS>r~r 820) H$mo nhMmZ Zo Ho$ gmW ¶m Zr~mo nd©V Ho$ A˶{YH$

{ZH$Q> (~rS>r~r 612, I12:49;34:1) g§ dV: do EH$ aMZm H$s Xmo Mmo{Q>¶m§ ¶m nd©Vn¥ð> H$m Zm‘

Am¡a BgH$s D§$Mr MmoQ>r h¡§ ¶o nd©V Aam~m Ho$ D$na ‘moAm~ Ho$ g‘Vb y{‘ Ho$ Zme H$m n[aUm‘

h¡ & ¶h Zm‘ nwamZo {Z¶‘ ‘| Zo~m| Ho$ ~Om¶ A˶{H$Y gm‘mݶ h¡ ({JZVr 21:20, 23:14; ì¶.

3:17, 27; 4:49; 34:1) &

� “Aam~m H$s VmbAam~m H$s VmbAam~m H$s VmbAam~m H$s VmbAam~m H$s Vmb” ¶h (4:49, ¶hmoey 3:16; 12:3; g‘Vb H$s Vmb ^r H$hm J¶m

h¡ II amOm 14:25 ‘|) Z‘H$sZ g‘wÐ H$m Xÿgam Zm‘ h¡ (CV. 14:3; {JZVr 34:3, 12; ¶hmoey

3:16; 15:2,5:18:19) ¶m O¡go dV©‘mZ ‘| Bgo ‘¥V gmJa Ho$ Zm‘ go nwH$mam J¶m h¡ & Bgo nydu

g‘wÐ Ho$ Zm‘ go ^r nwH$mam OmVm h¡ (¶ho. 47:18 ¶moEb 2:20, ¶H$¶m©h: 14:2) ¶m {g’©$ g‘wÐ

(¶mem. 16:8; {¶‘© 48:32) &

NASB ‘yb J«ÝW 3:18-22 ‘yb J«ÝW 3:18-22 ‘yb J«ÝW 3:18-22 ‘yb J«ÝW 3:18-22 ‘yb J«ÝW 3:18-22

“Cg g‘¶ ‘¢Zo Vwåh| ¶h Amkm Xr, Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoem {X¶m h¡ {H$

Cgo AnZo A{YH$ma ‘| aIm|; Vw‘ g~ ¶moÕm h{W¶ma~§X hmoH$a AnZo mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo AmJo

nma Mbmo & naÝVw Vwåhmar {ó¶m§ Am¡a ~mb ~ƒo Am¡a new {OÝh| ‘¢ OmVZm hÿ§ {H$ ~hþV go h¡, dh

g~ Vwåhmao ZJam| ‘| Omo Vwåh| ‘¡Zo {XE h¡ ah OmE± & Am¡a ¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dlm‘ Xo

O¡gm {H$ CgZo Vw‘ H$mo {X¶m h¡, Amoa do Cg Xoe Ho$ A{YH$mar hmo OmE± Omo Vwåhmam na‘oída ¶hmodm

:: 92 ::

Page 93: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

CÝh| ¶aXZ nma XoVm h¡, V~ Vw‘ ^r AnZo AnZo A{YH$ma H$s y{‘ na Omo ‘¢Zo Vwåhr Xr h¡

bm¡Q>moJo & {’$a ‘¢Zo Cgr g‘¶ ¶hmoey go {MVmH$a H$hm Vy Zo AnZr Am§Im| go XoIm h¡ {H$ Voao

na‘oída ¶hmodm Zo BZ XmoZm| amOmAm| go ³¶m-³¶m {³H$¶m h¡, d¡gm hr ¶hmodm CZ g~ amOmAm|

go H$aoJm {OZ‘| Vy nma hmoH$a Om¶oJm & CZ go Z S>aZm ³¶m|{H$ Omo Vwåhmar Amoa go b‹S>Zo dmbm

h¡ dh Vwåhmam na‘oída ¶hmodm &”

3.183.183.183.183.18 “Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoe {X¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoe {X¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoe {X¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoe {X¶m h¡Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| ¶h Xoe {X¶m h¡” ¶h Aam~m Ho$ nydu {H$Zmam

(¶aXZ nma) H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

� “h{W¶ma~§X hmoH$a AnZo ^mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo hmoH$a Mbmoh{W¶ma~§X hmoH$a AnZo ^mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo hmoH$a Mbmoh{W¶ma~§X hmoH$a AnZo ^mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo hmoH$a Mbmoh{W¶ma~§X hmoH$a AnZo ^mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo hmoH$a Mbmoh{W¶ma~§X hmoH$a AnZo ^mB© BòmB{b¶m| Ho$ AmJo hmoH$a Mbmo”, ³¶m|{H$ ê$~oZ,

JmX Am¡a ‘Zíeo H$m AmYm, ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na ~go hþE Wo & {OÝh| nhbo go hr OrVm J¶m

Wm, CÝh| A~ ¶wÕ ‘| nhbo OmZm Wm Am¡a dhm§ CZHo$ mB©¶m| Ho$ Xoe Ho$ {bE b‹S>Zm Wm (nX 19-

20) ñd¶§ ~gZo Ho$ nhbo

3:193:193:193:193:19 “A˶{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶A˶{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶A˶{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶A˶{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶A˶{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶” A{YH$ newAm| H$m g‘wXm¶ {OÝh| CÝhm|Zo XmoZm| ¶wÕ

na ZîQ> {H$¶m Wm (H$) {‘ò Am¡a (I) ¶aXmZ nma amï´>

� “{Ogo ‘¡Zo Vwåh| {X¶m h¡{Ogo ‘¡Zo Vwåh| {X¶m h¡{Ogo ‘¡Zo Vwåh| {X¶m h¡{Ogo ‘¡Zo Vwåh| {X¶m h¡{Ogo ‘¡Zo Vwåh| {X¶m h¡” g^r Amerfm| H$m lmoV na‘oída h¡ (àm¶: Cn¶moJr {H«$¶m

{X¶m h¡ (~rS>r~r 678, Ho$~r 733, ³dob nyU©) CÝhm|Zo ñd¶§ Ho$ {bE ¶wÕ Zmem| H$mo Zhr àmá

{H$¶m Wm &

3.203.203.203.203.20 “¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dl‘m Xo¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dl‘m Xo¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dl‘m Xo¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dl‘m Xo¶hmodm Vwåhmao ^mB¶m| H$mo d¡gm {dl‘m Xo” B~«m{Z¶m| H$s {H$Vm~ nMJ«§W na Z¶m

{Z¶‘ hr Q>rH$mH««$‘ ~hþV hr AÀN>m h¡ & B~«m. 4 ‘|, eãX {dlm‘ VrZ àH$ma go à¶moJ hþAm h¡ &

1. O¡go na‘oída Zo g¥{ï> Ho$ ~mX {dlm‘ {H$¶m, gmVdm§ {XZ {dlm‘, gãV

2. BòmB{b¶m| Zo dm¶Xo Ho$ Xoe H$mo OrVZo Ho$ ~mX BòmB{b¶m| Zo {dlm‘ {H$¶m &

(12:10; 25:19; ¶hmoey 23:1)

3. ñdJ©, AZ§V {dlm‘ gmVd| {XZ

¶hm§ {dlm‘ gwajm H$mo àJQ> H$aVm h¡ #2)

3.21 ³¶m|{H$ ¶hmodm Ho$ à~§YZ O§Jb ‘| Am¡a ¶aXZ nma ‘| {dO¶r, hmoZo Ho$ H$maU, BòmB{b¶mo

H$mo CZ na ^amogm aIZm Am¡a AmJo ~‹T>Zm h¡ &

3.22. “Omo Vwåhmar Amao go b‹S>Zodmbm h¡, Vwåhmam na‘oída ¶hmodm h¡Omo Vwåhmar Amao go b‹S>Zodmbm h¡, Vwåhmam na‘oída ¶hmodm h¡Omo Vwåhmar Amao go b‹S>Zodmbm h¡, Vwåhmam na‘oída ¶hmodm h¡Omo Vwåhmar Amao go b‹S>Zodmbm h¡, Vwåhmam na‘oída ¶hmodm h¡Omo Vwåhmar Amao go b‹S>Zodmbm h¡, Vwåhmam na‘oída ¶hmodm h¡” ¶h ‘mZdr¶

à¶ËZ, ~w{Õ ¶m gmYZm| Zht h¡ {H$ÝV na‘oída H$s gm‘W© h¡ (1:30; 20:4; {ZJ©. 14:14;15:3)

:: 93 ::

Page 94: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 3:23-29 ‘yb J«ÝW 3:23-29 ‘yb J«ÝW 3:23-29 ‘yb J«ÝW 3:23-29 ‘yb J«ÝW 3:23-29

“Cgr g‘¶ ‘¡Zo ¶hmodm go {JS>{J‹S>mH$a {dZVr H$s, ho à w ¶hmodm, Vy AnZo Xmg H$mo

AnZr ‘{h‘m Am¡a ~d§V hmW {XImZo bJm h¡, ñdJ© ‘| Am¡a n¥Ïdr na Eogm H$m¡Z XoIVm h¡ Omo Voao

go H$m‘ Am¡a namH«$‘ Ho$ H$m‘ H$a gH|$ ? Bg{b¶o ‘wPo nma OmZo Xo {H$ ¶aXZ nma Ho$ Cg CÎm‘

Xoe H$mo, AWm©V Cg CÎm‘ nhm‹S> Am¡a b~mZmoZ H$mo ^r XoIZo nmD±$ & naÝVw ¶hmodm Vwåhmao H$maU

‘wP go ê$ð> hmo J¶m Am¡a ‘oar Z gwZr; {H$ÝVw ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm ~g H$a; Bg {df¶ ‘| {’$a

H$^r ‘wPgo ~mV| Z H$aZm & {ngJm nhm‹S> H$s Mm¡Q>r na M‹T> Om Am¡a nyd©, npíM‘, CÎma, X{jU

Mmam| Amoa Ñ{ï> H$aHo$ Cg Xoe H$mo XoI bmo, ³¶m|{H$ Vw Bg ¶aXZ Ho$ nma OmZo Z nmEJm & Am¡a

¶hmoey H$mo Amkm Xo, Am¡a Cgo T>mT>±g XoH$a Ñ‹T> H$a, ³¶m|{H$ BZ bmoJm| Ho$ AmJo-AmJo dhr nma

Om¶oJm Am¡a Omo Xoe Vw XoIoJm CgH$mo dhr CZH$m {ZO ^mJ H$am XoJm & V~ h‘ ~oVnmoa Ho$ gm‘Zo

H$s VamB© ‘| R>hao ah| &”

3:23-29 ¶h ‘ygm H$s Va’$ go EH$ ì¶{º$JV {df¶ h¡ & ~mB©~b ‘| {g’©$ ¶hr EH$ OJh h¡

h‘mao nmg Ohm± ‘ygm Zo ñd¶§ Ho$ {bE {dZVr H$s h¡ & Xÿgao OJhm| ‘| CgZo bmoJm| Ho$ {bE ¶m Xoe

Ho$ {bE àmW©Zm {H$¶m & ¶h ‘ygm Ho$ öX¶ EH$ ì¶{º$ H$m ê$n h¡ &

3:23-

NASB NKJVNJB “{dZVr {H$¶m{dZVr {H$¶m{dZVr {H$¶m{dZVr {H$¶m{dZVr {H$¶m”NRSV “{dZW {H$¶m{dZW {H$¶m{dZW {H$¶m{dZW {H$¶m{dZW {H$¶m”TEV “{J‹S>{J‹S>mH$a àmW©Zm {H$¶m {J‹S>{J‹S>mH$a àmW©Zm {H$¶m {J‹S>{J‹S>mH$a àmW©Zm {H$¶m {J‹S>{J‹S>mH$a àmW©Zm {H$¶m {J‹S>{J‹S>mH$a àmW©Zm {H$¶m ”

‘¡Z| à y go {J‹S>{J‹S>mH$a {dZVr H$s (~rS>r~r335, Ho$~r334, {hVfob AnyU©,

I amOm, 8:33, 47, 59, II a{V 6:37, Aæ¶w.8:5, 9:15, .g. 30:8, 142:1, hmoamo.12:4)

‘ygm dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| àdoe H$aZo H$s AZw‘{V Zht XoZo Ho$ H$maU Xþ{IV ‘| Wm &

3:24 “ho à w ¶hmodm” “à w” Ho$ {bE eãX ¶hm± na eãX ES>moZmB© h¡ (~rS>r~r10), Omo

B~«mZr amÁ¶, “‘m{bH$”, “Jwê$”, “n{V”, ¶m “à w” Ho$ {bE h¡ & na‘oída H$m eãX B~«mZr eãX

¶hmodm h¡ (~rS>r~r217) & dh à w, ¶hmodm H$h ahm h¡ & ‘ygm H$s boIm| ‘o ¶h {Z¶w{º$ ~hþV hr

H$‘ à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & ¶h ‘ygm Ho$ àmW©Zm H$s mfm h¡ & XoI| {deof {df¶, B©ída Ho$ Zm‘m| 1:3

‘| &

:: 94 ::

Page 95: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “Vw AnZo Xmg H$mo AnZr ‘{h‘m Am¡a ~bdÝV hmW {XImZo bJm h¡” ‘ygm {dZVr H$a ahm

h¡ {H$ ¶hmodm na, CgHo$ K{Zð> kmZ, CgHo$ M[aÌ (XoI| nyar gy{M¶m± 4:31 Am¡a 10:17 ‘|)

CgHo$ H$m¶©, ¶aXZ nma OmZo Ho$ {bE ¶hmodm X¶mbw hmo Om¶o, bo{H$Z ¶hmodm ‘Zwî¶m| H$s à{Vð>m

nmZo dmbm Zht h¡ &

“ñdU© ‘| Am¡a n¥Ïdr na Eogm H$m¡Z XodVm h¡ Omo Voao go H$m‘ Am¡a namH«$‘ Ho$ H$m‘ H$a gHo$” ³¶m

¶hr {df¶ h¡ {H$ AZoH$ XodVmAm| go na‘oída gdm}Îm‘ na‘oída h¡, {Ogo hoZmo{Wñ‘ H$hm J¶m h¡

({Z‘©.15:11 Am¡a ì¶. 4:7, 5:7, XoI| X Á¶yg ~mB~b ñQ>S>r, n¥.379-380) ? ³¶m BgH$m

‘Vb~ ‘ygm Xÿgao XodVmAm| H$s ‘m¡OwXJr H$mo BÝH$ma Zht H$a ahm h¡, bo{H$Z ¶h {H$ na‘oída

g~go gm‘Wu h¡ ? ¶m ³¶m EH$ hr B©ídana {dídmg aIZo H$m {gÕm§V (4:35, 39, 6:4, {ZJ©.

20:2-3, ¶mem, 43:11, 44:6, 8, 24, 45:5, 6-7, 14, 18, 21, 22) EH$ Am¡a {g’©$

EH$ na‘oída ? dmñV{dH$ ê$n go h‘ Zhr OmZVo h¡ & ‘¢ ¶h {dídmg H$aVm hÿ± {H$ ‘ygm Aݶ

XodVmAm| H$mo àH$Q> Zht H$a ahm h¡ bo{H$Z Xÿgao AmpË‘H$ goZmAmo H$mo, CXm. H$B© ~ma Ebmo{h‘ H$m

J¶m h¡ & (^.g. 8:5, 82:1, 6, I e‘w.28:13) &

3:25 “Bg{bE ‘wPo ‘¢ àmW©Zm H$aVm h±ÿ ¶aXZ nma OmH$a XoIZo nmD±$” Bg dm³¶ IÊS> ‘| Xmo

{H«$¶mE± h¡ :

(H$) “nma hmoZm” - ~rS>r~r 716, Ho$~r, 778, ³dob H$mohoh}{Q>d &

(I) “XoIZm” - ~rS>r~r 906, Ho$~r, 1157 ³dob AnyU©, bo{H$Z H$mohoh}{Q>d {dMma ‘| &

3:26 “à w ê$ð> hmo J¶m Wm” ¶h EH$ B©ída-‘Zwî¶-aMZm ^mfm ‘| EH$ CXmhaU h¡ “ê$ð”>

~rS>r~r Q>r20, Ho$~r780, XoI| {deof {df¶ 2:5 ‘|) & {H$g àH$ma go h‘ ‘mZd eãXm| H$m {~Zm

à¶moJ H$a| na‘oída Ho$ ê$îR> hmoZo H$s ì¶m»¶m H$a gH$Vo h¡ ? h‘ Zht H$a gH$Vo h¡ bo{H$Z h‘|

Adí¶ ¶mX aIZm Mm{hE {H$ na‘oída EH$ ‘Zwî¶ Zht h¡ Am¡a H$m¶©, gmoM ‘Zwî¶m| O¡go Zht h¡,

h‘ ‘mZd eãXm| H$mo na‘oída Ho$ JwU H$s ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE Am¡a OmZZo Ho$ {bE {H$ nmn ‘|

{Jao hþE ‘Zwî¶ na‘oída H$mo nyU© ê$n go ì¶m»¶m Zht H$a gH$Vo h¡ ?

‘ygm H$m ‘ÊS>br ‘| nmn (32:51, {JZVr 20:10-12, 27:14-14) ‘ÊS>br n[aUm‘m|

H$mo boH$a Am¶m &

� “Vwåhmao H$maU” XoI| gyMr 1:34, 37 ‘| &

� “~g H$a Bg {df¶ ‘| {’$a H$^r ‘wPgo ~mV| Z H$a” ‘ygm ~ma ~ma àmW©Zm H$a ahm Wm

({J. 20:2-13, 27:13, ì¶. 1:37, 3:23-27), “‘wPo ‘m’$ H$a Xmo, H¥$n¶m H$aHo$ ‘wPo

dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| àdoe hmoZo Xmo &” na‘oída Zo H$hm Zht, A~ {’$a go ‘V nyN>Zm (~rS>r~r414,

Ho$~r 418, {h{Ob AmkmW©H$) &

:: 95 ::

Page 96: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

3:27 Bg nX Am¡a nX 28 ‘| ‘ygm Ho$ àmW©Zm H$m Odm~ AmkmAm| ‘| EH$ gyMr h¡ :H$. “M‹T> Om” ~rS>r~r 748, Ho$~r 828, ³dob AmkmË‘H$I. “Ñ{ï> Hw$Q>” ~rS>r~r 669, Ho$~r 724, --,,--J. “XoI” ~rS>r~r 906, Ho$~r1157, --,,--K. “Amkm Xo” ~rS>r~r 845, Ho$~r 1010, --,,--S>. “T>mT>g Xo” ~rS>r~r 304, Ho$~r 302, --,,--M. “Ñ‹T> H$a” ~rS>r~r 5.4, Ho$~r 65, --,,--

na‘oída Zo BòmB{b¶m| Am¡a ‘ygm Ho$ {bE àmdYmZ ~Zm¶m & (¶hmoey H$mo gm‘Wu H$aHo$ nX28 ~, g)� “{ne‘m H$s Mmoar” XoI| gyMr nX 17 ‘| &

“nyd©, npíM‘, CÎma, X{jU Mmam| Amao Ñ{ï> H$aHo$ Cg Xoe H$mo XoI bmo, ¶h na‘oída Ho$ào‘ Am¡a CgHo$ H«$moY H$m dmñV{dH$ CXmhaU h¡ &” “‘¡Zo Vw‘go H$hm Vw‘ Zht Om gH$Vo, bo{H$Z‘¢ Vwåh| Bgo XoIZo Xÿ±Jm &”

“³¶m|{H$ Vy Bg ¶aXZ Ho$ nma OmZo Z nmEJm” na‘oída ì¶{º$¶m| H$m à{Vð>m boZo dmbmZhr h¡ & ‘ygm na‘oída go AZmkmH$m[aVm {H$¶m Bg{bE n[aUm‘m| H$mo CgZo ghm (Aa¶w 34:11,^.g. 28.4, 62:12, {Z{V. 24:12, I Hw$a. 3.8, II Hw$a. 5:10, Jb. 6:7-10, II [V‘w4:14, I nV. 1:17, àH$m. 2:23, 20:12, 22:12) &3:29 “~oVnmoa” ¶h eãXmZwgma nmoa H$m Ka/‘pÝXa Wm (~rS>r~r 112) & nmoa EH$ nd©V ¶meha Wm Omo CÎmar ‘moAm~ ‘| pñWV Wm & ¶h Bòm¶b Ho$ ‘y{V©nyOm H$aZo H$m ñWmZ Wm (~mb,D$nOmD$ XoZo dmbo H$s AmamYZm, {JZVr 22-23) & ¶h ê$~oZ H$m n¡V¥H$ YZ ~Zm (¶hmoey13:20) &

{ddmXnyU© àíZ| :-¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m AW© ~mB~b Ho$ AZwgmX H$aZo na h‘

ñd¶§ hr CÎmaXm¶r hm|Jo & h‘‘| Omo àH$me h¡ Cgr ‘| à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn, ~mB~b Am¡an{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo Q>rH$mH«$‘ H$mo {bIZo dmbo na hr Zhr N>mo‹S> XoZmh¡ &

¶o {ddmXnyU© àíZo AmnH$mo Bg nwñVH$ Ho$ ‘w»¶ àH$meZ Ho$ ^mJ H$mo gmoMZo Ho$ {bEghm¶Vm àXmZ H$aVr h¡ & ¶o {gMma CÎmoOH$ hoVw go h¡ Z {H$ ApÝV‘ h¡ &

(H$) na‘oída Ho$ ~mao ‘| H$m¡Z gm g¡Õm§{VH$ kmZ Bg dU©Z go h‘ grIVo h¡ ?(I) {H$g àH$ma Amn nX 3 Am¡a nX 6 Ho$ na‘oída H$mo Z¶o {Z¶‘ Ho$ na‘oída go

g§~§{YV H$amoJo ?(J) ³¶m nX 24 Xÿgao XodVmAm| H$s CnpñW{V Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ ?(K) H¡$go na‘oída nX 27 ‘| ‘ygm H$mo X¶m Am¡a A~ VH$ ݶm¶ H$mo {XImVm h¡ ?

:: 96 ::

Page 97: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NKJVAmkmH$m[aVm na ‘ygm

H$s Amkm

4:1-8

4:9-14

‘y{V©nyOm go ~Mo ahmo4:15-24

4:25-31

4:82-40

¶aXZ Ho$ nydu AmoaeaUmñWmZ H$s eha|

4:1-43

na‘oída Ho$ ì¶dñWmH$s àñVmdZm4:44-49

NRSVàW‘ ì¶m»¶mZ H$s

g‘m{á

4:1-4

4:9-14

4:15-20

4:21-244:25-31

4:32-40

EH$ n[a{eð>

4:41-43

‘ygm H$m Xÿgamì¶m»¶mZ

(4:44-26:19-28)4:44-49

TEVBòmB{b¶m| Ho$

AmkmH$mar hmoZo Ho$ {bE‘ygm {ZdoXZ H$aVm h¡

4:1-44:5-64:7-10

4:11-144:15-24

4:25-31

4:32-40

¶aXZ Ho$ nydu AmoaeaUñWmZ H$s eha|

4:41-43

na‘oída Ho$ ì¶dñWm{X¶o OmZo H$sàmñVmdZm4:44-49

NJB~oVnmoa na ñdY‘©

˶mJ Ho$ gmWVwbZmË‘H$ dmñV{dH$

~w{Õ4:1-8

hmoao~ na àH$meZ,BgH$s ‘m§Jo4:9-14

4:15-20

XÊS> H$s Amkm AmZmAm¡a ~mVMrV H$m {df¶

4:21-244:25-284:29-31

na‘oída Ho$ MwZoo OmZona ‘{h‘m H$m hmoZm

4:32-344:85-384:39-40

eaU ñWmZ H$s eha|

4:41-43

‘ygm H$m Xÿgamg§ mfU

(4:44-11:32)4:44-49

ì¶dñWm {ddaU 4ì¶dñWm {ddaU 4ì¶dñWm {ddaU 4ì¶dñWm {ddaU 4ì¶dñWm {ddaU 4AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZ

:: 97 ::

Page 98: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ V¥Vr¶ Aܶ¶Z MH«$ (XoI| n¥. 7(XoI| n¥. 7(XoI| n¥. 7(XoI| n¥. 7(XoI| n¥. 7(VII)àñVmdZm ^mJ ‘|)àñVmdZm ^mJ ‘|)àñVmdZm ^mJ ‘|)àñVmdZm ^mJ ‘|)àñVmdZm ^mJ ‘|)

boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm naboIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm naboIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm naboIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm naboIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU Bg dm³¶ IÊS> Vwë¶Vm na

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ & {OgH$m ‘Vb~ h‘mao ~mB~b AZwdmXH$aZo na h‘ ñd¶§ hr {Oå‘oXma hm|Jo & h‘‘| Omo àH$me h¡ Cgr ‘| à˶oH$ H$mo MbZmh¡ & Amn, ~mB~b Am¡a n{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rmH«$‘{bIZo dmbo na hr Zht N>mo‹S> XoZm h¡ &

EH$ ñWmZ ‘| ~¡R>H$a Aܶm¶ H$mo n{‹T>¶o & {df¶ H$mo nhMm{Z¶o (Aܶ¶Z MH«$ 3,n¥.vii) AmnHo$ {df¶ H$mo {d^mOZ H$aVo hþE Mma AmYw{ZH$ AZwdmX Omo D$na {X¶o J¶o h¡CgHo$ gmW VwbZm H$amo & dm³¶IÊS> àoaUm¶wº$ Zht h¡, bo{H$Z ¶h boIH$ Ho$ dmñV{dH${dMma H$m AZwgaU H$aZo H$s Hw§$Or h¡, Omo AZwdmX H$m öX¶ h¡ & à˶oH$ dm³¶IÊS> ‘|{g’©$ EH$ Am¡a EH$ hr {df¶ h¡ :(H$) à{‘ dm³¶IÊS>(I) {ÛVr¶ dm³¶IÊS>(J) V¥Vr¶ dm³¶IÊS>(K) B˶m{X

eãX Am¡a dm³¶ IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶ IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶ IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶ IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶ IÊS> Aܶ¶ZNASB ‘yb J«ÝW : 4:1-4

“A~, ho Bòm¶b, Omo Omo {d{Y Am¡a {Z¶‘ ‘¢ Vwåh| {gImZm MmhVm h±ÿ CÝh| gwZbmo, Am¡a CZ na Mbmo, {Oggo Vw‘ Or{dV ahmo, Am¡a Omo Xoe Vwåhmao {nVam| H$m na‘oída¶hmodm Vwåh| XoVm h¡ Cg‘| OmH$a CgHo$ A{YH$mar hmo OmAmo & Omo Amem ‘¢ Vw‘H$mo gwZmVmh±ÿ Cg‘| Z Vmo Hw$N> ~‹T>mZm, Am¡a Z Hw$N> KQ>mZm, Vwåhmao na‘oída ¶hmodm H$s Omo Omo Amkm‘¡ Vwåh| gwZmVm h±ÿ CÝh| Vw‘ ‘mZZm & Vw‘Zo Vmo AnZr Am§Im| go XoIm h¡ {H$ ~mbnmoa Ho$H$maU ¶hmodm Zo ³¶m ³¶m {H$¶m h¡ AWm©V² {OVZo ‘Zwî¶ ~mbnmoa Ho$ nrN>o hmo {bE Wo CZg^r H$m Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Zo Vwåhmao ~rM ‘| go g˶mZme H$a S>mbm, naÝVw Vw‘Omo AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gmW {bnQ>o aho hmo g~ Ho$ g~ AmO VH$ Or{dV hmo &”

4:1 gwZ bmo Bg {H«$¶m (~rS>r~r1033, Ho$~r1570, ³dob AmkmË‘H$) H$m à¶oJ H$B©~ma ì¶dñWm {ddaU ‘| hþAm h¡ (1:16, 4:1, 5:1, 6:3, 4:9:1, 20:3, 27:10,33:7) & BgH$m ‘yb AW© gwZmo Bg{bEo {H$ d¡gm H$amo h¡ & ¶h H$m¶© na Ho$pÝÐV h¡ Z {H${g’©$ gwZZo na hr h¡ (¶mHy$~ : 1:22-25) Bg Aܶm¶ ‘| AZoH$ MoVmd{Z¶m± h¡ nX1,2,6,9,13,14,15,19,23 Am¡a 26 (‘rH$m 1:2, 3:1, 6:1) &

:: 98 ::

Page 99: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� {d{Y Am¡a {Z¶‘ ¶h na‘oída Ho$ g§J«{hV àH$meZ H$mo gpå‘{bV H$aVm h¡ ¶o g^r ~mV|h¡ {H$ na‘oída Zo ñd¶§ H$mo Am¡a CgHo$ dmMm H$s ^mJm| H$mo àH$Q> {H$¶m h¡ & ¶h AW© ‘| eãXQ>moah go {‘bVm OwbVm h¡ (eãXmZwgma, {gImZm, ‘ygm Ho$ {Z¶‘) &

{deof {df¶ : na‘oída Ho$ àH$meZ na eãX| (ì¶. Am¡a ^.g. H$m à¶moJ H$aHo$)1. {d{Y¶m§, ~rS>r~r 349, EH$ emgZ ì¶dñWm, ì¶dñWm, ¶m {Z¶‘ & H$. nwê$f Om{V, - ì¶. 4:1, 5, 6, 8 ,14, 40, 45, 5:1, 6:1, 24, 25, 7:11, 11:32, 16:12, 17:19, 26:17, 27:10, .g. 2:7, 50:16, 8:4, 99:7 105:10, 45, 148:6.I. ór Om{V - ì¶. 6:2, 8:11, 10:13, 11:1, 28:15,45, 30:10, 16,

^.g. 89:31, 119:5, 8,12,16,23, 26,33,48, 54,64, 68,71,80,83,112,124,935,145,155,171.

2. {Z¶‘ ~rS>r~r 435 {ejm-

3. Jdm{h¶m± ~rS>r~r 730, Abm¡{H$H$ {Z¶‘|

4. CnXoe- EH$ A{YH$mar

5. AmkmE± -~rS>r~r 846

6. A{^àm¶/{d{Y¶m± ~rS>r~r 1048, ݶm¶ H$aZm, ݶm¶

7. CgHo$ ‘mJ© ~rS>r~r ¶hmodm H$s ‘mJ©Xe©H$ CgHo$ bmoJm| Ho$ OrdZ H$bm Ho$ {bE ì¶. 8:6, 10:12,11:22,28,19:9,26:17, 28:9,30:16:324,^.g.1193,5:37, 59

8. CgHo$ dMZ -(H$) ~rS>r~r 202 - ì¶. 4:10, 13,36,9:10,10:4, g.119:9,16,17,25,2844,43, 49, 57, 65, 74, 81, 89, 101, 105, 107, 114, 130, 139, 147, 160, 161, 169(I) ~rS>r~r 571. eãX (dMZ) ì¶. 17,19,18:19, 33:9, ^.g. 119:11, 67, 103, 162, 170, 1722. dm¶Xm - ^.g. 119:38, 41, 50, 58, 76, 82, 116, 133, 140, 48, 1543. Amkm - ^. g. 119:158

:: 99 ::

Page 100: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� {Ogo ‘¢ Vwåho {gImVm h±ÿ ¶hmodm Ho$ à{V{Z{Y Ho$ ê$n ‘| ‘ygm Zo Nw>Q>H$mao Am¡a àH$meZ

XoZo Ho$ {bE godm H$m¶© ‘| bJm Wm & (^{dî¶dº$m, 3:14, 4:1,-17, 18:15-18,34:10-12)

� CZ na Mbmo An[a{‘V (~rS>r~r 793, Ho$~r 889, ³dob An[a{‘V {Z‘m©U H$m¶©)CËgmhZm bmoJm| H$mo na‘oída Ho$ ì¶dñWm H$mo gwZH$a Am¡a{’$a BgH$m nmbZ H$aZo Ho${bE h¡ (16:12,30:8) &

� Cg‘| OmH$a CgHo$ A{YH$mar hmo OmAmo ܶmZ X|, na‘oída Ho$ dmMm H$m Am{lV ñd^md

(5:33, 8:1, 16:20, 30:16, 19) & ¶o XmZm| {H«$¶mE± ³dobnyU© h¡ & ApÝV‘ {H«$¶mnX 1 ‘| (XoZm) EH$ ³dob H¥$XÝV h¡ & na‘oída H$m Cnhma Bòm¶b Ho$ {H«$¶mAm| na{Z ©a h¡ &

� Vwåhmao {nVam| H$m na‘oída ¶h nyd©Om| H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (A~«mh‘, BghmH$, Am¡a

¶mHy$~, 1:11,21,4:13, 37,6:3,12:1, 26:7, 27:3) nyd©Om| Ho$ gmW H$s JB© g^rdmMm eVm} ‘| gpå‘{bV h¡ (CV.6-9 Am¡a 15:12-21 H$mo N>mo‹S>H$a) &

4:2 Cg‘| Z Vmo Hw$N> ~‹T>mZm... Am¡a Z KQ>mZm ¶h em{ó¶m| Ho$ à‘mU g{V ‘ybJ«ÝW H$sì¶dñWm H$s ì¶dñWm H$mo àH$Q> Zht H$aVm h¡, {H$ÝVw ¶h {H$ Vw‘ ì¶dñWm Ho$ ñdËd ‘|Hw$N> Z {‘bmAmo (12:32, {Z{V 30:5-6, g^mo. 3:14, {¶‘© 26:2) & ¶o ê$H$mdQ>|Omo‹S>Zo na ¶m KQ>mZo na ¶o g^r àmMrZ nydu em{ó¶ g‘yh Ho$ {ZH$Q> H$m M[aÌ h¡ &{ZJ©.20 Am¡a ì¶.5 ‘| 10 eãXm| H$s Hw$N> {^ÞVmE± h¡ &

4:3 ~mbnmoa ¶h Cg OJh H$mo àH$Q> H$aVm h¡ Ohm± BòmB{b¶m| Zo ¶hmodm H$m AZwgaU H$aZogo ‘Zm {H$¶m ‘moAm~ Ho$ D$nO XoZo dmbo XodVmAm| H$s Amoa J¶o & ({J. 25:1-9) &

4:4 Vw‘ Omo AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gmW {bnQ>o ah| B~«mZr eãX {bnQ>Zm, {MnH$Zm(~rS>r~r 180) H$m AZwdmX EZEEg~r ‘| {H«$¶m Ho$ ê$n ‘| hþAm h¡ & ¶h nX 3 ‘| nrN>oMbZo H$s {dê$ÕmWu h¡ (CXm. ~mb) & Bg eãX H$m {H«$¶m ê$n H$m à¶moJ hþAm h¡ :

(H$) AnZr nËZr go {‘bo ahZm CV. 2:24 ‘|(I) ê$V H$m ZmoAm‘r Ho$ nrN>o MbZm ê$V, 1:14 ‘|

¶h B©‘mZXmar ¶m gm‘m{OH$Vm Ho$ JwU H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & BgH$m à¶moJ g‘mZmÝVa ‘|ào‘ Ho$ gmW hþAm h¡ CV: 34:3, I amOm 11:2, {Z{V 18:24 ‘| &(XoI| {ZS>moQ>, Vol.1, n¥. 911) &¶hm± VH$ na‘oída Ho$ MwZmd ‘|, ‘mZd H$mo nyU©ê$n go à˶wÎma XoZm Wm & hmbm§{H$

na‘oída Zo Bòm¶b H$mo ¶mOH$s¶ Xoe H$aHo$ MwZm ({ZJ©. 19:5-6), à˶oH$ H$mo na‘oída H$moMwZZm Wm & na‘oída à wËd Ho$ ~rM Am¡a ‘Zwî¶ H$s ñd¶§ BÀN>m ‘| ¶h EH$ Vwë¶Vm h¡ & Am¡a ¶hXohËd H$s Vwë¶Vm (Amn ~hþdMZ) ~Zm‘ à˶oH$ (Amn ‘| go EH$) H$m à˶wÎma h¡ &

¶o nX 4 ‘| {H«$¶m Zht h¡, {H«$¶mAm| H$m {dMma Xmo {deofUm| Ho$ Ûmam hþAm h¡ (~rS>r~r180,311) &

:: 100 ::

Page 101: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW : 4:5-8“gwZmo, ‘¡Zo Vmo AnZo na‘oída ¶hmodm H$s Amkm Ho$ AZwgma Vwåh| {d{Y Am¡a

{Z¶‘ {gImE h¡, {H$ {Og Xoe Ho$ A{YH$mar hmoZo OmVo hmo Cg‘| Vw‘ CZHo$ AZwgmaMbmo & Bg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$aZm Am¡a ‘mZZm, ³¶m|{H$ Am¡a Xoe Ho$ bmoJm| Ho$ gm‘ZoVwåhmar ~w{Õ Am¡a g‘P Bgr go àH$Q> hmoJr, AWm©V² do BZ g~ {d{Y¶m| H$mo gwZH$aH$h|Jo, {H$ {ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡ & XoImo, H$m¡Z Eogr ~‹S>rOm{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡ O¡gm h‘mam na‘oída ¶hmodm, O~ {H$h‘ CgH$mo nwH$maVo h¡ ? {’$a H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgHo$ nmg Eogr Y‘©‘¶ {d{YAm¡a {Z¶‘ hm|, O¡gr {H$ ¶h gmar ì¶dñWm {Ogo ‘¡ AmO Vwåhmao gm‘Zo aIVm h±ÿ ?”

NASB, NRSV “gwZmogwZmogwZmogwZmogwZmo”NKJV, “{ZpíMV ê$n go{ZpíMV ê$n go{ZpíMV ê$n go{ZpíMV ê$n go{ZpíMV ê$n go”TEV -NJB “XoImoXoImoXoImoXoImoXoImo”

¶h EH$ ³dob AmkmË‘H$ h¡ (~rS>r~r 906, Ho$~r 1157) & ¶h EH$ ñdrH¥${V Ho$dm³¶IÊS> Ho$ AZwgma ¶h h¡{H$ ‘ygm Zo CgH$s {Oå‘oXmar H$mo {Z^m¶m Am¡a A~ bmoJm| H$monyU©ê$n go à˶wVa XoZo H$s Amdí¶H$Vm h¡ &

4:6

NASB, “Bg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$amo Am¡a ‘mZZmBg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$amo Am¡a ‘mZZmBg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$amo Am¡a ‘mZZmBg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$amo Am¡a ‘mZZmBg{bE Vw‘ CZH$mo YmaU H$amo Am¡a ‘mZZm”NKJV, “Bg{bE gmdYmZ hmoH$a CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Bg{bE gmdYmZ hmoH$a CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Bg{bE gmdYmZ hmoH$a CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Bg{bE gmdYmZ hmoH$a CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Bg{bE gmdYmZ hmoH$a CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡”NRSV “Vwåh| B©‘mZXmar go CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Vwåh| B©‘mZXmar go CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Vwåh| B©‘mZXmar go CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Vwåh| B©‘mZXmar go CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡Vwåh| B©‘mZXmar go CÝh| ܶmZ XoZm Adí¶ h¡”TEV “{dídmg¶mo½¶ hmoH$a CZH$s ‘mZmo{dídmg¶mo½¶ hmoH$a CZH$s ‘mZmo{dídmg¶mo½¶ hmoH$a CZH$s ‘mZmo{dídmg¶mo½¶ hmoH$a CZH$s ‘mZmo{dídmg¶mo½¶ hmoH$a CZH$s ‘mZmo”NJB “YmaU H$amo CÝh|, Am¡a Aä¶m{gH$ ‘| CÝh| bmAmoYmaU H$amo CÝh|, Am¡a Aä¶m{gH$ ‘| CÝh| bmAmoYmaU H$amo CÝh|, Am¡a Aä¶m{gH$ ‘| CÝh| bmAmoYmaU H$amo CÝh|, Am¡a Aä¶m{gH$ ‘| CÝh| bmAmoYmaU H$amo CÝh|, Am¡a Aä¶m{gH$ ‘| CÝh| bmAmo”

¶o Bg dm³¶IÊS> ‘| ¶o XmoZm| {H«$¶mE± h¡ :(H$) YmaU H$aZm (~rS>r~r) 1036, Ho$~r1581, ³dob nyU©), H$m AW© aIZm, ܶmZ

XoZm ¶m ajm H$aZm h¡ & BgH$m à¶moJ H$B© ~ma n§MJ«ÝW ‘| hþAm h¡ (ì¶. 2:4,6,9,15,23,40 Xÿgao ñWmZm| ‘| ^r)

(I) ‘mZZo (~rS>r~r 793, Ho$~r889, ³dob nyU©) H$m AW© H$aZm ¶m ~ZmZm h¡ & Bg{H«$¶m H$m à¶moJ nwamZo {Z¶‘ ‘| H$B© ~ma hþAm h¡ &(ì¶. 4:1, 3,6,13,14,16,23,25) &

:: 101 ::

Page 102: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

4:6 “~w{Õ~w{Õ~w{Õ~w{Õ~w{Õ” ¶h eãX (~rS>r~r 315) Zr{V 2:7 ‘| Am¡a 1:6 ‘| {deofU Ho$ ê$n ‘| à¶moJhþAm h¡ & ¶h ~w{Õ na‘oída Ho$ kmZ Am¡a CgH$s BÀN>m h¡ Bgr H$mo ‘Zwî¶ ImoOZm h¡ ³¶m|{H$ dona‘oída Ho$ ñdê$n Am¡a g‘mZVm ‘| ~Zm¶o J¶o h¡ (CV: 1:26-27) Am¡a CgH$s g§J{V Ho$ {b¶o~Zm¶o J¶o h¡ (nX 7-8) &

� “g‘Pg‘Pg‘Pg‘Pg‘P” ¶h eãX ~w{Õ Ho$ g‘mZmÝVa h¡ & BgH$m bú¶ EH$ B©ída, ^{º$, Iwer-

OrdZ,EH$ {e{jV hmoZm h¡ (ì¶. 32:8; Zr{V 2:1-22; 3:13-18)

� “{ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡{ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡{ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡{ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡{ZíM¶ ¶h ~‹S>r Om{V ~w{Õ‘mZ Am¡a g‘PXma h¡” ³¶m na‘oída Zo Bòm¶b H$mo

Bg{bE MwZm ³¶m|{H$ dh Xÿgam| go ~‹T>H$a CZgo ào‘ H$aVm Wm ? na‘oída g^r ‘Zwî¶m| H$mo EH$g‘mZ ào‘ H$aVm h¡ (¶hÿ. 3:16, I {V‘w. 2:4, II nV. 39) & na‘oída H$mo EH$ ñWmZ gmYmaUê$n go ewê$ H$aZo Ho$ {bE Mm{h¶o & CgZo A~«mh‘ Am¡a CgHo$ d§e H$mo ¶mOH$m| H$m amÁ¶ Bgg§gma Ho$ {b¶o hmoZo H$mo MwZm (CV: 1:2:3; {ZJ©. 19:4-6; ào. H$m.3.25; JZ. 3:8) & MwZmdgo ~‹T>H$a CZH$m EH$ CÔoí¶ Ho$ {bE MwZmd Wm ³¶m|{H$ EH$ {deof ào‘ H$m H$maU Wm (XoI| {deof{deof ZrMo ‘| {X¶m J¶m h¡ )

{deof {deof :- ~m±~ H$m BgmB© ‘V Y‘© g§~§Yr àmoËgmhZ XoZm{deof {deof :- ~m±~ H$m BgmB© ‘V Y‘© g§~§Yr àmoËgmhZ XoZm{deof {deof :- ~m±~ H$m BgmB© ‘V Y‘© g§~§Yr àmoËgmhZ XoZm{deof {deof :- ~m±~ H$m BgmB© ‘V Y‘© g§~§Yr àmoËgmhZ XoZm{deof {deof :- ~m±~ H$m BgmB© ‘V Y‘© g§~§Yr àmoËgmhZ XoZm‘¢ Vwåh| Adí¶ ñdrH$ma H$aVm hÿ§, n‹T>H$a gyMZm XoZo dmbo ì¶{º$, {H$ ‘¢ Bg ~mV na

njnmVr hÿ§ & ‘oam H«$‘mZwgma {gÕm§V Ho$pëdZ H$m {gÕm§V ¶m {dVaU {H$¶o hþE {gÕm§V Zht ho,bo{H$Z ¶h gwg‘mMma àMma ‘hmAmkm h¡ & ‘¡& {dídmg H$aVm hÿ§ {H$ na‘oída Ho$ nmg g^r‘Zwî¶m| Ho$ CÕma Ho$ {bE AZ§V ¶moOZm h¡ (CV: 3:15, 12:3, {ZJ© 19:5-6; {¶‘© 31:31-34, ¶oh. 18; 36:22-39 ào. H$m. 1:26-27) & ~MmE± ‘grh ‘| EH$ h¡ (Jb. 3:28-29;H$wbw. 3:11) & ¶rew ‘grh na‘oída H$m ahñ¶ h¡, {N>nm hþAm Wm bo{H$Z A~ àH$Q> hmo J¶m h¡(B{’$. 2:11-3:13) &

¶h nyd© g‘P P§S>m Y‘©J«ÝW na ‘oao g^r AW© h¡ & (CXm. ¶moZm) ‘¢ BgHo$ Ûmam g^r ‘ybJ«§W n‹S>Vm hÿ§ & dmñV{dH$ ê$n go ¶h EH$ njnmV h¡ (g^r ì¶m»¶m H$aZo dmbo CZHo$ nmg h¡ )bo{H$Z ¶h EH$ Y‘©J«ÝW ê$n go gy{MV {H$¶m hþAm nyd© ^mdZm ¶m H$ënZm h¡ &

4:7 “H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡H$m¡Z Eogr ~‹S>r Om{V h¡ {OgH$m XodVm CgHo$ Eogo g‘rn ahVm h¡” ¶h Bòm¶bHo$ gmW na‘oída H$s ì¶{º$JV CnpñWV (AÝdVu AdñWm) goHo$Zm AmH$me Ho$ ê$n ‘| (O§Jb‘| ^Q>H$Zo Ho$ g‘¶) Am¡a ~mX Ho$ dmMm Ho$ gÝXÿb Ho$ ê$n ‘| ì¶{º$ CnpñWV Wr (¶aXZ Ho$ Cgnma Am¡a amOH$s¶ g‘¶ ‘|) &

� “O~ H$^r h‘ CgHo$ nwH$maVo h¡O~ H$^r h‘ CgHo$ nwH$maVo h¡O~ H$^r h‘ CgHo$ nwH$maVo h¡O~ H$^r h‘ CgHo$ nwH$maVo h¡O~ H$^r h‘ CgHo$ nwH$maVo h¡” ¶h {XImVm h¡ {H$ ¶Xÿ{X¶m| Ho$ nmg ^amogm Wm {H$

na‘oída {OgZo g§gma H$mo ~Zm¶m, O~ do àmW©Zm H$aoJ§o V~ dh CÎma XoJm & dh g‘Wu Am¡a{ZOr XmoZm| h¡ (^.g. 34:18; 145:18) & naoída {OgH$m H$m¶© H$Zmar XodVmAm| Ho$ H$m¶© Ho${dê$Õ h¡ &

:: 102 ::

Page 103: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

4:8 “{d{Y¶m§ Am¡a Y‘©‘¶ ............. {Z¶‘{d{Y¶m§ Am¡a Y‘©‘¶ ............. {Z¶‘{d{Y¶m§ Am¡a Y‘©‘¶ ............. {Z¶‘{d{Y¶m§ Am¡a Y‘©‘¶ ............. {Z¶‘{d{Y¶m§ Am¡a Y‘©‘¶ ............. {Z¶‘” XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘|

� “Y‘uY‘uY‘uY‘uY‘u” ¶h EH$ ZXr ZaH$Q> go EH$ bjUh¡ & na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm {gÕm§V ¶m amÁ¶

H$aZo dmbm h¡ & {OgHo$ Ûmamh‘ Zmno OmVo h¡ & ì¶dñWm, na‘oída Ho$ JwU na {Z ©a h¡ & XoI|{deof {df¶ 1:16 ‘| &

NASB ‘yb J«§W : 4:9-14‘yb J«§W : 4:9-14‘yb J«§W : 4:9-14‘yb J«§W : 4:9-14‘yb J«§W : 4:9-14¶h A˶§V Amdí¶H$ {H$ Vw‘ AnZo [df¶ ‘| gMoV ahmo, Am¡a AnZo ‘Z H$r ~‹S>r Mm¡H$gr

H$am|, H$ht Eogm Z hmo {H$ Omo Omo ~mV| Vw‘ Zo AnZr AmIm| go XoIr CZHo$ yb OmAmo; Am¡a dhOrdZ ^a Ho$ {b¶o Vwåhmao ‘Z go OmVr aho, {H$ÝVw Vw‘ CÝh| AnZo ~oQ>m| nmoVm| H$mo {gImZm &{deof H$aHo$ Cg {XZ H$s ~m| {Og‘| Vw‘ hmoao~ Ho$ nmg AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo I‹S>o Wo,O~ ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm Wm, CZ bmoJm| H$mo ‘oao nmg BH$Q²>R>m H$a {H$ ‘¢ CÝh| ^moOZ dMZgwZmD§$, {Oggo do grI|, Vm{H$ {OVZo{XZ do n¥Ïdr na Or{dV ah| CVZo {XZ ‘oam^¶ ‘mZVoaho, Am¡a AnZo ~mb ~ƒm| H$mo ^r ¶hr {gImE± & V~ Vw‘ g‘rn OmH$a Cg nd© Ho$ ZrMo I‹S>o hþEAm¡a dh nhm‹S> AmJ go YYH$ ahm Wm, Am¡aCgH$s bm¡ AmH$me VH$ nhþM§Vr Wr Am¡a CgHo$ Mmam|Amoa A§{Y¶mam, Am¡a ~mXb Am¡a Kmoa AÝYH$ma N>¶m hþAm Wm & V~ ¶hmodm Zo Cg AmJ Ho$ ~rM‘| go Vw‘ go ~mV| H$s; ~mVm| H$m eãX Vmo Vw‘H$mo gwZmB© n‹S>m naÝVw H$moB© ê$n Z {XIm Ho$db eãXhr eãX gwZmB© n‹S>m & Am¡a CgZo Vw‘ H$mo AnZr dmMm Ho$ Xgm| dMZ ~VmH$a CZHo$ ‘maZo H$sAmkm Xr; Am¡a CÝh| nËWa H$s Xmo n{Q>¶mAm| na {bI {X¶m & Am¡a ‘wPH$mo ¶hmodm Zo Cgr g‘¶Vwåh| {d{Y Am¡a {Z¶‘ {gImZo H$s Amkm Xr, Bg{bE {H$ {Og Xoe Ho$ A{YH$mar hmoZo H$mo Vw‘na OmZo na hmo Cg‘| Vw‘ CZH$mo ‘mZm H$amo &4:9

NASB “AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s Mm¡H$gr H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s Mm¡H$gr H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s Mm¡H$gr H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s Mm¡H$gr H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s Mm¡H$gr H$amo”NKJV, “{g’©$ Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s ~‹S>r Mm¡H$gr{g’©$ Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s ~‹S>r Mm¡H$gr{g’©$ Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s ~‹S>r Mm¡H$gr{g’©$ Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s ~‹S>r Mm¡H$gr{g’©$ Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a AnZo ‘Z H$s ~‹S>r Mm¡H$gr

H$amoH$amoH$amoH$amoH$amo”NRSV “AnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a ~‹S>r Mm¡H$gr AnZo {df¶ ‘| H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a ~‹S>r Mm¡H$gr AnZo {df¶ ‘| H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a ~‹S>r Mm¡H$gr AnZo {df¶ ‘| H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a ~‹S>r Mm¡H$gr AnZo {df¶ ‘| H$amoAnZo {df¶ ‘| ܶmZ Xmo Am¡a ~‹S>r Mm¡H$gr AnZo {df¶ ‘| H$amo”TEV “AnZo Amn H$s gwajm H$amo ! {Zí¶ hmo OmAmo ..AnZo Amn H$s gwajm H$amo ! {Zí¶ hmo OmAmo ..AnZo Amn H$s gwajm H$amo ! {Zí¶ hmo OmAmo ..AnZo Amn H$s gwajm H$amo ! {Zí¶ hmo OmAmo ..AnZo Amn H$s gwajm H$amo ! {Zí¶ hmo OmAmo ..”NJB “ {H$ÝVw ܶmZ Xmo, O¡go Amn AnZo OrdZ H$mo ‘hËd XoVo hmo & {H$ÝVw ܶmZ Xmo, O¡go Amn AnZo OrdZ H$mo ‘hËd XoVo hmo & {H$ÝVw ܶmZ Xmo, O¡go Amn AnZo OrdZ H$mo ‘hËd XoVo hmo & {H$ÝVw ܶmZ Xmo, O¡go Amn AnZo OrdZ H$mo ‘hËd XoVo hmo & {H$ÝVw ܶmZ Xmo, O¡go Amn AnZo OrdZ H$mo ‘hËd XoVo hmo &”

Bg dm³¶I§S> na Cgr ‘yb go Xmo AmkmË‘H$ h¡ :(H$) “ܶmZ aho” - ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb AmkmVåH$ 4:15,

¶hmoey 3:11 {¶‘© 17:21.(I) “aIZm” - ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, ³dob AmkmË‘H$ H$aZo Ho$ ~mX aIZm

Ho$ {dMma go (7:12)AmkmH$m[aVm EH$ OrdZ Am¡a ‘aU H$m àH$Q>rH$aU h¡ (30:15-20)

:: 103 ::

Page 104: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “Vm{H$ Vw‘ yb Z OmZm... do OmVr Z ah| ” XoI| ì¶. 8:11-20

� “‘Z” B~«mZr AmË‘{dYm ‘| ^mdZmE§ A§V^m©J H$m Ho$ÝÐ h¡ & ‘Z, ~w{Õ Am¡a ({deof ê$n go

¶mXXmíV ‘|) ì¶{º$ H$mo Ho$ÝÐ h¡ & na‘oída H$hVm h¡, ì¶dñWm H$mo ‘V ybm & XoI| {deof {df¶ :‘Z 2:30 ‘| &

� “OrdZ ^a Ho$ {bE” EH$ OrdZH$bm g‘n©U H$s ‘m§J h¡ (nX 10; 6:2, 12:1, 16:33)

� “CZHo$ ~mb ~ƒm| H$mo {gImAm|” ¶h ì¶dñWm {ddaU ‘| ~ma-~ma hmoZodmbm {df¶ h¡ (nX

10; 6:7, 20-25;11:19; 31:13; 32:46; Am¡a gyMr {ZJ©. 10:2; 12:26; 13:8, 14)¶{X {dídmgr CZHo$ ~mb ~ƒm| na‘oída Ho$ ~mao ‘§ Zht {gImVo h¡ Vmo do ‘mVm-{nVm ~ZZo ‘|nam{OV h¡ (~mB©~b H$s ^mfm ‘|) {dídmg n[adma Ho$ Ûmam MbVm h¡ (5:10; 7:9) &

4:10 “Cg {XZ H$s ~mV| {Og‘| Vw‘ hmoao~ Ho$ nmg AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ nmg I‹S>o Wo” gwZZodmbo {ZJ©‘Z nr‹T>r Ho$ ~mb ~ƒo Wo & ¶h {deof Vm¡a na {ZJ©. 19-20 H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & na‘oídaHo$ hþXm¡Vr H$m¶© H$mo ¶mX aIZm ({ZJ©‘Z) EH$ ~ma ~ma hmoZo dmbm AmdV©H$ {df¶ h¡ (5:15,17:18, 8:2, 18; 9:7, 27; 11:2;15:15; 16:3, 12; 24:9, 18, 22;25:17; 32(7)

:: 104 ::

Page 105: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “{Oggo do ‘oam ^¶ ‘mZZm grI|” na‘oída Zo hmoao~ nd©V O¡gm CgZo ¶hm± na H$m¶© {H$¶mVm{H$ do Cgo gå‘mZnyd©H$ ¶ go ‘mZVo ah| ({ZJ©. 20:20, Zr{V 17,9:10, g^mo 12:15, ¶mem.11:2-3, ^.g. 34:11)

� “dh nhm‹S> AmJ go YYH$ ahm Wm” AmJ na‘oída H$s CnpñWV H$mo àH$Q> H$aVr h¡

({ZJ©.19:18, ì¶.5:23,9:15, B~«m. 12:18) ¶h ewÕVm H$mo ^r àH$Q> H$a gH$Vr h¡ & XoI| ZrMo{X¶o J¶o {deof {df¶ na &

{deof {df¶ : AmJY‘©J«ÝW ‘| AmJ Ho$ ~mao ‘| gH$mamË‘H$ Am¡a ZH$mamË‘H$ XmoZm| AZw‘mZ h¡ &

A. gH$mamË‘H$1. CîU (¶mem. 44:15, ¶hþ. 18:18)2. Á¶mo{V (¶mem. 50:11, ‘Îmr 25:1-13)3. ^moOZ nH$mZm ({ZJ©. 12:8, ¶mem:44:15-16, ¶hþ. 21:9)4. ewÕ H$aZm ({J. 31:22-23, {Z{V:17:3, ¶mem, 1:25,6:6.8, {¶‘©.6:29

‘bm.3:2-3)5. n{dÌVm (CV.15:17, {ZJ© 3:2,19:18, ¶ho. 1:27, B~«m.12:29)6. na‘oída H$m AJwdmnZ ({ZJ©. 12:21, {J. 14:14, 1 amOm, 18:24)7. na‘oída H$s gm‘϶© (ào.H$m. 2:3)

~. ZH$mamË‘H$1. ObZm (’y§$H$Zm) (¶hmoía:6:24, 8.8, 11:11, ‘Vr 22:7)2. Zï> H$aZm (CV. 19:24, b¡ì¶: 10:1-2)3. H«$moY ({J. 21:28, ¶mem, 10:16, OH$¶m©h: 12:6)4. XÊS> (CV 38:24, b¡ì¶. 20:14, 21:9, ¶hmoía 7:15)5. ^{dî¶ ‘| hmoZo dmbo JbV {MÝh (àH$m. 13:13)g. nmn Ho$ {dê$Õ na‘oída Ho$ H«$moY H$mo AmJ Ho$ Ab§H$ma ‘| ~Vm¶m J¶m h¡.1. CgH$m H«$moY ‹S>H$Zm (hmoeo: 8.5, gnݶmh : 3:8)2. dh AmJH$mo C‹S>ob XoVm h¡ (Zh| 1:6)3. AZ§V A{¾ ({¶‘©. 15:14,17:4)4. ^{dî¶ ‘| hmoZo dmbr ݶm¶ (‘Vr 3:10, 13:40, ¶hþ. 15:6, 2{Wñgw. 1:7, 2 nV.

3:7-10, àH$m: 8:7, 13:13, 16:8)X. Bgr àH$ma ~mB~b ‘| AZoH$ bjU| (I‘ra, qgh) g§X © na {Z ©a hmoH$a AmJ EH$ Amerf

¶m EH$ lmn ^r hmo gH$Vm h¡ &

:: 105 ::

Page 106: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “ApÝY¶mam, ~mXb Am¡a Kmoa A§YH$ma N>m¶m hþAm” Xmo Vah go ¶hmodm Ho$ emar[aH$ ê$n‘|CnpñWV H$mo g‘Pm Om gH$Vm h¡ &1. Ádmbm‘wIr nd©V g§~§Yr Vrd«Vm - {ZJ©. 19:18 ^.g.68:7-8,77:18,

97:2-5,ݶm.5:4-5, 2 e‘w, 22:8, ¶mem. 29:6, {¶‘©. 10:102. Am§¶r - {ZJ©. 19:16,19, ^g. 68:8, 77:18, ݶm:5:4, ¶mem:29:6, Zhÿ‘: 1:3Bg{bE Kmoa A§YH$ma (5:22, 2 e‘w. 22:10, 1 amOm, 8:12, 2 B{V: 6:1) hmo gH$Vm h¡1. YwE± H$m ~mXb2. dfm© H$m ~mXb

¶h AmdaU Bòm¶b H$s gwajm Ho$ {bE Wm ({ZJ©. 19:18) & CÝhm|Zo gmoMm {H$ ¶{X ‘Zwî¶na‘oída H$s Amoa XoI| Vmo do ‘a Om¶|Jo (CV. 16:13, 32:30, {ZJ©. 3:6, 20:19, 33:20,ݶm. 6:22-23, 13:22) &4:12 “naÝVw H$moB© ê$n Z {XIm na‘oída H$m emar[aH$ ê$n Zht h¡” (¶hþ.4:24) CgZo ‘ygm H$moCgH$s nrR> H$mo XoIZo H$s AZw‘{V Xr, {ZJ©. 33:23 ‘| & ¶hmodm H$moB© emar[aH$ àH$Q>rH$aU ZhrMmhVm h¡ ³¶m|{H$ nmn ‘| {Jao ‘Zwî¶m| H$m PwH$md ‘y{V©nyOm H$s Amoa hmoZo Ho$ H$maU (nX 15-19)4:13 “CgZo Vw‘ H$mo AnZr dmbm H$mo ~Vm {X¶m” Bg {H«$¶m H$mo (~rS>rnr 616, Ho$~r 665,{hb{’$b AnyU©) O~ na‘oída H$mo H$Vm© Ho$ ê$n ‘| aIH$a à¶moJ {H$¶m OmVm h¡, ¶h EH$ Z¶oàH$meZ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (2 e‘w. 7:11, ¶mem. 42:9, 45:19, Am‘mog. 4:13)

AnyU© H$mb àH$Q> H$aVm h¡ {H$ Xg eãX g^r ¶hmodm H$m àH$meZ Zht h¡ & {ZJ©‘Z Am¡aì¶dñWm {ddaU H$s H$B© {H$Vm~|, ¶rew ‘grh Ho$ Xg AmXoe Ho$ àH$Q>rH$aU H$s ì¶m»¶m h¡ & XoI|ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ ‘| &

{deof {df¶-dmMmnwamZo {Z¶‘ H$m eãX ~o[aW, dmMm, H$mo n[a^m{fV H$aZm AmgmZ Zht h¡ & B~«mZr ‘|

{‘bVr-OwbVr {H«$¶m Zhr h¡ & eãX-ì¶w{á {df¶H$ n[a^mfm Zo A{ZU©¶mË‘H$ H$mo gm{~V {H$¶m h¡,g^r Cgo àmá H$aZo H$m à¶ËZ H$aVo h¡ & {H$ÝVw, {dMma Ho$ ñnï> Ho$pÝÐH$aU Zo, {dÕmZm| H$mo BgeãX Ho$ à¶moJ H$mo Om±MZo Ho$ Ûmam BgHo$ {H«$¶mpÝdV AW© H$mo g‘PZo Ho$ {bE à¶ËZ H$aZo à^m{dV{H$¶m h¡ &

dmMm H$m AW©, {OgHo$ Ûmam EH$ gƒm na‘oída CgHo$ ‘Zwî¶ g¥{ï> Ho$ gmW ~Vm©d H$aVmh¡ & dmMm, {Z¶‘ nÌ, ¶m g‘Pm¡Vm H$s YmaUm ~mB~b g§~§Yr n«H$meZ H$s g‘P ‘| àm‘m{UH$h¡ & na‘oída Ho$ à wËd Am¡a ‘mZd BÀN>m Ho$ ~rM Ho$ VZmd H$mo dmMm H$s YmaUm ‘| ñnï> ê$n go XoImJ¶m h¡ & Hw$N> dmMmE± Ho$db na‘oída Ho$ M[aÌ Am¡a {H«$¶mAm| na AmYm[aV h¡ :1. ñd¶§ g¥{ï> (CV. 1-2)2. A~«mh‘ H$s ~wbmhQ> (CV.12)3. A~«mh‘ Ho$ gmW dmMm (CV.15)4. Zyh go dm¶Xm Am¡a ajm H$s (CV. 6-9)

:: 106 ::

Page 107: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{H$ÝVw, dmMm H$m ñd^md EH$ à˶wÎma H$s ‘m§J H$aVm h¡ &1. {dídmg Ho$ Ûmam AmX‘ H$mo na‘oída H$s Amkm ‘mZH$a Am¡a AXZ H$s dm{Q>H$m Ho$ ~rM Ho$

no‹S> Ho$ ’$b Zht ImZm h¡ &2. {dídmg Ûmam A~«mh‘ H$mo CgHo$ Hw$Qw>å~ H$mo N>mo‹S>H$a, na‘oída Ho$ nrN>o MbZm Am¡a

{dídmg H$aZm h¡ {H$ CgHo$ nmg ^{dî¶ ‘| nr{‹T>¶m hm|Jr &3. {dídmg Ho$ Ûmam Zyh H$mo EH$ ~‹S>r OhmO, ¶mZr go Xÿa ~ZmZm Am¡a OmZdam| H$mo BH$Q²>R>m

H$aZm Wm &4. {dídmg Ho$ Ûmam ‘ygm Zo BòmB{b¶m| H$mo {‘ó go ~mha {ZH$mbm Am¡a Ym{‘©H$ Am¡a

gm‘m{OH$ OrdZ Ho$ {bE Amerf Am¡a lmn Ho$ dm¶Xm| Ho$ gmW {deof ‘mJ©Xe©Z H$mo àmá{H$¶m & (ì¶m. 27-29)Bgr àH$ma Ho$ VZmd H$m gå‘boZ na‘oída H$m g§~§Y ‘mZdOm{V Ho$ gmW ZB© dmMm ‘|

ì¶m»¶mZ {H$¶m J¶m h¡ & Bg VZmd H$mo ñnï> ê$n go ¶oh:18 H$mo ¶ho. 36:27-37 Ho$ gmW VwbZmH$aZo na XoIm Om gH$Vm h¡ & ³¶m dmMm na‘oída Ho$ AZwJ«{hV H$m¶m} ¶m ‘mZd à˶wÎma AmkmnÌna AmY[aV h¡ ? ¶h nwamZr dmbm Am¡a ZB© dmMm H$s ObVr àH$meZ h¡ & XmoZm| H$m bú¶ EH$ hrh¡ (1) ImoB© hþB© g§J{V H$m OwQ>md H$aZm CV. 3 ‘| Am¡a (2) Y‘u bmoJm| H$mo {Z{‘©V H$aZm Omona‘oída Ho$ M[aÌ na à{V{~å~ S>mb| &

{¶‘©. 31:81-34 H$s ZB© dmMm VZmd H$s ‘mZdr¶ H$m¶m] H$m AW© O¡go ñdrH¥$V nhþ§M H$sg§Xoh H$s Xÿa H$aVr h¡ & na‘oída H$s ì¶dñWm EH$ ~mhar H$m¶m} H$s ~Om¶ EH$ Am§V[aH$ BÀN>m~ZVr h¡ & EH$ B©ída-^{º$, Ym{‘©H$ bmoJm| H$m bú¶ dhr ahVm h¡, bo{H$Z T>§J ~Xb OmVr h¡ &nmn ‘| {Jao hþE ‘mZdOm{V Zo ñd¶§ H$mo na‘oída Ho$ ñdê$n ‘| à{V{~å~ hmoZo ‘| An¶m©á {gÕ{H$¶m h¡ & dmMm g‘ñ¶m Zht Wr, bo{H$Z ‘mZdOm{V H$m nmn Am¡a H$‘Omoar Wr (amo{‘.7, Jb.3)

EH$ hr àH$ma H$m VZmd nwamZo {Z¶‘ H$s {~Zm AYrZ Am¡a AYrZ dmMm Z¶o {Z¶‘ ‘| ~MmhþAm h¡ & CÕma, ¶rew ‘grh H$m ApÝV‘ H$m¶© ‘| {ZpíMV Vm¡a go ‘wâV h¡ bo{H$Z ¶h níMmVmnAm¡a {dídmg (XmoZm| àmW{‘H$ Am¡a bJmVma ê$n ‘|) H$s BÀN>m H$aVr h¡ & XmoZm| ¶h EH$ H$mZyZrA{YH$mar H$s KmofUm Am¡a ¶rew ‘grh H$s g‘mZVm ‘| hmoZo H$s ~wbmhQ>, EH$ ñdrH¥${V Am¡an{dÌVm hmoZo Ho$ {bE AmkmgyMH$ H$s gyMH$ H$WZ h¡ & {dídmgr CZHo$ H$m¶m©o Ho$ Ûmam ~Mm¶o ZhtJ¶o h¡, bo{H$Z {dídmg Ho$ Ûmam AZwJ«h go CÕma hþAm h¡ (B{’$. 2:8-10) B©ída-^{º$ OrdZhr CÕma H$m à‘mU hþAm, CÕma H$m AW© Zht & ¶h VZmd B~«mZr ‘| ñnï> ê$n go XoIm Om gH$Vmh¡ &

� “Xg AmkmE±” eãXmZwgma BgH$m AW© Xgm| dMZ (~rS>r~r 797. {Z‘m©U 182) Am¡a

¶yZmZr mfm ‘| AmXoe nÌ Ho$ Zm‘ go OmZm J¶m h¡ & do ~hþV hr g§{já, na‘oída Ho$ àH$meZ H$mgmam§e h¡ ({ZJ©.20, ì¶.5) &

� “CgZo CÝh| {bI {X¶m” ñd¶§ na‘oída Zo (B©ída eara aMZm, XoI| {deof {df¶ 2:15

‘|) Xgm| dMZm| H$mo {bIm ({ZJ©. 31:8, 32:15-16) & Bg H$WZ Ho$ ‘ybmW© na ܶmZ XoZm,AmkmAm| Ho$ AX² wV ómoV H$mo à^m{dV Zht H$aVm h¡ &

:: 107 ::

Page 108: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “CgZo CÝh| {bI {X¶m” ñd¶§ na‘oída Zo (B©ída-eara-aMZm, XoI| {deof {df¶

2:15 ‘|) Xgm| dMZm| H$mo {bIm ({ZJ©. 31:8, 32:15-16) & Bg H$WZ Ho$ ‘ybmW© naܶmZXoZm, AmkmAm| Ho$ AX² wV ómoV H$mo à^m{dV Zht H$aVm h¡ &

� “nËWa H$s Xmo n{Q>¶mAm|” Z¶o nwamVËd g§§~§Yr ImoOm| go Am¡a A{Yn{V {hÎmr ‘obm| H$mo h‘

³¶m H$hVo h¡ (2 hOma df© ~rgr H$m), h‘ OmZVo h¡ {H$ ì¶dñWm{ddaU CZHo$ ~mô¶ê$n aoImAm¡a ê$n H$m AZwgaU H$aVr h¡ & ‘¡ gmoMVm h±ÿ {H$ Xmo n{Q>¶mE± Omo h¡ BZ g§{Y nÌ Z‘yZm| Ho$ Ûmam‘m§J H$s JB© Xg AmkmAm| H$s ¶WmW© ZH$b|, Xmo H$mo àH$Q> H$aVr h¡ (Am¡a gmW hr àYmZ gm‘W©go g§{Y nÌ ~ZmZo Ho$ {nN>bm H$m¶© Ho$ boI, CXm. ì¶.1-4) & ¶h ì¶dñWm {ddaU Ho$ {bEEo{Vhm{gH$ àd¥{Îm H$m {Z‘m©U H$aVm h¡ & XoI| nwñVH$, 7 H$s àñVmdZm &4:14 Cg‘| Vw‘ CgH$mo ‘mZm H$amo na‘oída H$s BÀN>m H$mo OmZZm Amn Ho$ OrdZ Ho$ {bE, n¶m©áZht h¡, bo{H$Z Bgo H$aZm ^r h¡ (nX 1,2,5,6, byH$m 6:46, ¶mHy$~ 2:14-20)

NASB ‘yb J«ÝW : 4:15-2015Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahZm & ³¶m|{H$ O~ ¶hmodm Zo Vw‘ go hmoao~

nd©V na AmJ Ho$ ~rM ‘| ~mV| H$s V~ Vw‘ H$mo H$moB© ê$n {XImB© n‹S>m, 16 H$ht Eogm Z hmo {H$ Vw‘{~J‹S>H$a Mmho nwê$f, Mmho ór Ho$, 17 Mmho n¥Ïdr na MbZo dmbo {H$gr, new, Mmho AmH$me ‘|C‹S>Zo dmbo {H$gr njr Ho$, 18 Mmho y{‘ na a|JZo dmbo {H$gr OÝVw, Mmho n¥Ïdr Ho$ Ob ‘| ahZodmbo {H$gr ‘N>br H$s H$moB© ‘y{V© ImoXH$a ~Zm bmo, 19 ¶m O~ Vw‘ AmH$me H$s Amoa Am§IoCR>mH$a, gy¶©, MÝБm Am¡a Vmam| H$mo, AWm©V² AmH$me H$m gmam VmamJU XoIm|, V~ ~hH$a CÝh|XÊS>dV H$aHo$ CZH$s godm H$aZo bJmo {OZH$mo Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo YaVr na Ho$ g~Xoedmbm| Ho$ {bE aIm h¡ & 20 Am¡a Vw‘ H$mo ¶hmodm bmoho Ho$ ^Å>o garIo {‘ó Xoe go {ZH$mb boAm¶m h¡, Bg{bE {H$ Vw‘ CgH$m àOmê$nr {ZO ^mJ R>hamo O¡gm AmO àH$Q> h¡ &

4:15

NASB “Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahm|Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahm|Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahm|Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahm|Bg{bE Vw‘ AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahm|”NKJV “AnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahmoAnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahmoAnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahmoAnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahmoAnZo {df¶ ‘| ~hþV gmdYmZ ahmo”NRSV “AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ Am¡a Mm¡H$g ahmooAnZo {df¶ ‘| gmdYmZ Am¡a Mm¡H$g ahmooAnZo {df¶ ‘| gmdYmZ Am¡a Mm¡H$g ahmooAnZo {df¶ ‘| gmdYmZ Am¡a Mm¡H$g ahmooAnZo {df¶ ‘| gmdYmZ Am¡a Mm¡H$g ahmoo”TEV “AnZo ñd¶§ H$s ^bmB© Ho$ {bE, Vmo {ZpíMV hmo OmAmoAnZo ñd¶§ H$s ^bmB© Ho$ {bE, Vmo {ZpíMV hmo OmAmoAnZo ñd¶§ H$s ^bmB© Ho$ {bE, Vmo {ZpíMV hmo OmAmoAnZo ñd¶§ H$s ^bmB© Ho$ {bE, Vmo {ZpíMV hmo OmAmoAnZo ñd¶§ H$s ^bmB© Ho$ {bE, Vmo {ZpíMV hmo OmAmo”NJB “Omo Vw‘ H$aVo hmo, Cg‘| ~hþV hr gmdYmZ ahmoOmo Vw‘ H$aVo hmo, Cg‘| ~hþV hr gmdYmZ ahmoOmo Vw‘ H$aVo hmo, Cg‘| ~hþV hr gmdYmZ ahmoOmo Vw‘ H$aVo hmo, Cg‘| ~hþV hr gmdYmZ ahmoOmo Vw‘ H$aVo hmo, Cg‘| ~hþV hr gmdYmZ ahmo”

Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb nyU©) H$m à¶moJ 4:2, 6,9 (Xmo ~ma),15,23,40‘| hþAm h¡ & BòmBb Ho$ H$m¶©, ¶hmodm H$s dmMma go eV© ê$n ‘| g§¶wº$ hþE Wo & CÝh|‘y{V©nyOm H$mo CËgmh go N>mo‹S>Zm Wm (5:8-10) &

:: 108 ::

Page 109: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

4:16 “{H$ Vw‘ {~J‹S>H$a H$moB© ‘y{V© ImoXH$a ~Zm bmo ¶h gmoZo H$s ~Zr ~N>‹S>o H$m C„oI,¶hmodm Ho$ {~Zm earaËd go g§~§{YV h¡ & BòmB{b¶m| H$mo {H$gr r emar[aH$ ê$n ‘| àñVwV ZhtH$aZm Wm & (nX 16-18, 23, 25, 5:8, {ZJ©. 20:4) &

� “Mmho nwê$f, Mmho ór Ho$ g‘mZ” ‘mZdOm{V H$m A{^àm¶ na‘oída H$mo nwê$f ¶m órHo$ ê$n ‘| ~ZmZm Wm & ¶{X h‘ na‘oída H$mo EH$ ‘Zwî¶ H$m ê$n XoVo h¢, Vmo h‘Zo Cgo Eogo ê$n‘| aIm, {Ogo h‘ ì¶dpñWV H$a gH$Vo h¡ &4:17 “[H$gr OmZda Ho$ g‘mZ” ¶h àH$Q> H$a gH$Vm h¡ : (1) Xÿgao Xoem| ‘| CZHo$ Xodr-XodVmAm| Ho$ {bE OmZdam| Ho$ BñVo‘mb Ho$ Ûmam àH$Q>rH$aU ¶m (2) na‘oída H$s ì¶m»¶mH$aZo Ho$ {bE OmZdam| H$s {deofVmE§ &4:18 “ y{‘ na a|JZodmbo OÝVw” g§ dV: ¶h {‘ó Xoe H$m ¶wÕ PtJwa, Omo CZHo$ {bEn{dÌ Wm &4:19 gy¶©, MÝБm Am¡a Vmam| H$mo, AWm©V² AmH$me Ho$ gmao VmamJU àmMrZV‘ Ed§ AmYw{ZH$(OÝ‘nÌr) ‘mZVo h¡ {H$ Vma|, e{º$ ¶m gm‘W© H$m dU©Z H$aVo h¡ Omo ‘mZd OrdZ H$mo{Z¶§{ÌV H$aVo h¡ & Eogm ‘mby‘ hmoVm h¡ {H$ Vmam| H$s AmamYZm ~o{~bmoZ go ewê$ hþB© h¡ & (BgàH$ma H$s ‘y{V©nyOm H$s à{V{H«$¶m CV.1 dU© H$aVr h¡, O¡go {‘{ó¶m| H$s ‘y{V©nyOm© H$sà{V{H«$¶m H$mo {ZJ©: 20 dU©Z H$aVr h¡) Bg àH$ma H$s ‘y{V©nyOm H$m BòmBb CËgmh goBÝH$ma H$aZm h¡ &

� “{OZH$mo Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo YaVr na Ho$ g~ Xoedmbm| Ho$ {bE aIm h¡” Bg

{H«$¶m H$m (~rS>r~r 323, Ho$~r322, ³dob nyU©) AW© ~m±Q>Zm h¡, bo{H$Z {g’©$ A§e ¶m mJ Ho${dMma go h¡ & ¶h g§Ho$V H$a gH$Vm h¡ {H$ na‘oída Vmam| H$s AmamYZm H$aZo Ho$ {bECËgm{hV {H$¶m, bo{H$Z BgHo$ ~Om¶ ‘¢ ¶h gmoMVm h±ÿ {H$ ¶h Xÿgao àH$ma go na‘oída H$mgmar n¥Ïdr na à wËd H$mo {XImVm h¡ (29:26, 32:8) & ‘Zwî¶m| Ho$ {bE na‘oída H$s BÀN>m¶m ¶moOZm H$^r ^r ‘y{V©nyOm Zht Wr &4:20 bmoho H$s ^Æ>r EH$ ^Æ>r Omo h¡ H$ƒr AZwn¶moJr YmVw H$mo boH$a, Cgo J‘© H$a, Cn¶moJrYmVw ~ZmVr h¡ & ¶h EH$ g‘mZVm h¡ na‘oída H$s Omo CgZo {‘ó ‘| BòmB{b¶m| Ho$ gmW{H$¶m Wm & (1 amOm 8:51, {¶‘©. 11:4 Am¡a Bgr àH$ma H$m bjU ¶mem: 48:10 ‘|)

� “Bg{bE {H$ Vw‘ CgH$m àOmê$nr {ZO^mJ R>hamo” ¶hmodm Ho$ dmMm bmoJm| Ho$ {bE ¶h

EH$ {deof erf©H$ Wm ({ZJ©: 19:5, ì¶. 7:6, 14:2, 26:18, {VVw. 2:14, Am¡a 1nV.2:9)CZHo$ nmg EH$ AX² wV n¡V¥H$ Wm ³¶m|{H$ CÝh| ¶hmodm Zo CÝh| g¥{ï> H$s aMZm go nhbo(32:8-9, ^.g. 33:6-12, {¶‘©. 10:16, 15:19) ñd¶§ H$mo g§gma na àH$Q> H$aZo Ho${bE MwZm Wm &

:: 109 ::

Page 110: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW : 4:21-24‘yb J«ÝW : 4:21-24‘yb J«ÝW : 4:21-24‘yb J«ÝW : 4:21-24‘yb J«ÝW : 4:21-2421 {’$a Vwåhmao H$maU ¶hmodm Zo ‘wPgo H«$moY H$aHo$ ¶h enW ImB©, Vy ¶aXZ nma

OmZo Z nmEJm, Am¡a Omo CÎm‘ Xoe BòmB{b¶m| H$m na‘oída ¶hmodm CÝh| {ZO ^mJ H$aHo$XoVm h¡ Cg‘| Vy àdoe H$aZo Z nmEJm & 22 {H$ÝVw ‘wPo B©gm Xoe ‘| ‘aZm h¡ & ‘¢ ¶aXZ nmaZht Om gH$Vm, naÝVw Vw‘ nma hmoH$a Cg Xoe Ho$ A{YH$mar hmo OmAmoJo & 23 Bg{bE AnZo{df¶ ‘| Vw‘ gmdYmZ ahmo, H$ht Eogm Z hmo {H$ Vw‘ Cg dmMm H$mo ybH$a, Omo Vwåhmaona‘oída ¶hmodm ‘| Vw‘ go ~m§Yr h¡, {H$gr Am¡a dñVw H$s ‘y{V© ImoXH$a ~ZmAmo, {Ogo Vwåhmaona‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo ‘Zm {H$¶m h¡ & 24 ³¶m|{H$ Vwåhmam na‘oída ¶hmodm ^ñ‘ H$aZodmbr AmJ h¡, dh Ob CR>Zodmbm B©ída h¡ &

4:21 “Vwåhmao H$maU ¶hmodm Zo ‘wPgo H«$moY H$aHo$” ‘ygm bmoJm| H$mo ¶mX {XbmVm h¡ {H$ Cgna na‘oída H$m XÊS> CgH$s AZmkmH$m[aVm Ho$ H$maU go Am¶r hþB© h¡ (1:37;3:26;{J; 20:713) & ¶{X do Amkm Z ‘mZ|, Vmo do H$^r X§{S>V hm|Jo &

4:23 “Bg{bE AnZo {df¶ ‘| gmdYmZ ahmo Bg {H«$¶m” (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581,{Z’$m AmkmË‘H$) H$mo H$B© ~ma Bg Aܶm¶ ‘| Xþham¶m J¶m h¡ & dmMm Ho$ bm^ ¶hm§ na h¡,{H$ÝVw dmMm Ho$ n[aUm‘ ^r h¡ (4:25; Aܶm¶ 27-29)

� “H$ht Eogm Z hmo Vw‘ dmMm H$mo ybH$a” Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581,

{Z’$mb AmkmË‘H$) H$mo AZoH$m| ~ma Bg Aܶm¶ ‘| nm¶m J¶m h¡ (nX; 9, 23, 31) Am¡a6:12; 8:11, 14, 19 (Xmoham); 9:7; 24:19 (Xmoham); 25:19; Am¡a 30:13;31:21; 32:18 & ¶h EH$ ‘w»¶ ~maå~ma {df¶ h¡ &

4:24 “Ob CR>Zodmbm” Bg nX ‘| ¶hmodm H$mo Xmo Vah go dU©Z {H$¶m J¶m h¡ :-1. “^ñ‘ H$aZo dmbr ^mJ” (~rS>r~r Am¡a ~rS>r~r 37, Ho$~r 46; ³dob {H«$¶m H¥$XÝV;{ZJ© 24:17; ì¶. 4:24; 9:3; B~«m 12:29) Omo àH$Q> H$aVm h¡ :

(A) ¶hmodm grZ¡ na dmMm XZo dmbm na‘oída h¡ &(~) ¶{X dmMm H$mo Vmo‹S>m OmVm h¡ Vmo dh ݶm¶ H$m na‘oída h¡ &

2. “Ob CR>Zo dmbm na‘oída” ~rS>r~r 88 Am¡a 42; {ZJ© 20:5; 34:14; ì¶. 5:9;6:15; ¶hmoey 24:19) Omo BòmBb Ho$ {b¶o CgH$s ì¶{º$JV, ào‘r g‘n©U H$mo àH$Q>H$aVr h¡, Omo EH$ {ddmh Ho$ dmMm H$s g‘mZVm na h¡ (hmoe. 1:3) & dmMm H$mo Vmo‹S>o OmZo H$mn[aUm‘ AñdrH$ma ‘| h¡ (¶hmoey 24:19; Zhÿ. 1:2) Bg eãX ‘| EH$ {dñV¥V Mm¡‹S>r joÌ h¡

:: 110 ::

Page 111: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(A) CÎmoOZm - Zr{V 6:34; loð> 8:6(~) H«$moY - Zr{V 14:30; 27:4(g) B©î¶m© - CV. 26:14; {J. 5:11-12; ¶ho. 31:9(X) ~am~ar - g^mo. 4:4(B) ^{º$ - {J. 11:29(ZrS>moQ> H$s gyMr, ^mJ- 3 n¥. 938)

XoI| {deof {df¶: na‘oída H$s ì¶m»¶m ‘mZd ê$n ‘| (B©ída eara aMZm ^mfm) 2:15 ‘o§ &

NASB ‘yb J«ÝW : 4:25-31‘yb J«ÝW : 4:25-31‘yb J«ÝW : 4:25-31‘yb J«ÝW : 4:25-31‘yb J«ÝW : 4:25-31“¶{X Cg Xoe ‘| ahVo-ahVo ~hþV {XZ ~rV OmZo na, Am¡a~oQ>o nmooVo CËnÞ hmoZo na Vw‘

{~J‹S>H$a {H$gr dñVw Ho$ ê$n ‘| ‘y{V© ImoXH$a ~ZmAmo, Am¡a Bg àH$ma AnZo na‘oída ¶hmodmHo$ à{V ~wamB© H$aHo$ Cgo AàgÞ H$amo & Vmo ‘¢ AmO AmH$me Am¡a n¥Ïdr H$mo Vwåhmao {dê$Õ gmjrH$aHo$ H$hVm hÿ§ {H$ {Og Xoe Ho$ A{YH$mar hmoZo Ho$ {bE Vw‘ ¶aXZ nma OmZo na hmo Cg‘| Vw‘erK« nyU©V: Zï> hmo OmAmoJo & Cg Xoe ‘| ~hþV {XZ ahZo Z nmAmoJo, {H$ÝVw nyar ar{V go Zï> hmoOmAmoJo & ¶hmodm Vw‘ H$mo Xoe Xoe Ho$ bmoJm| ‘| {VVa-{~V H$aoJm, Am¡a {OZ Om{V¶m| Ho$ ~rM¶hmodmVw‘ H$mo nhþ§Mm¶oJm, Cg‘| Vw‘ Wmo‹S>o hr go ah OmAmoJo & dhm§ Vw‘ ‘Zwî¶ Ho$ ~Vm¶o hþEbH$‹S>r Am¡a nËWa Ho$ XodVmAm| H$s godm H$amoJo, Omo Z XoIVo, Z gwZVo, Z ImVo Am¡a gy§KVoh¡ & naÝVw dhm§ ^r ¶{X AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo Ty>T>m|Jo, Vmo dh Vw‘ H$mo {‘b Om¶oJm & eV©¶h h¡ {H$ Vw‘ AnZo nyao ‘Z go Am¡a AnZo gmao àmU go Ty>§T>mo & A§V Ho$ {XZ O~ Vw‘ g§H$Q> ‘|nS>mo Am¡a ¶o g~ {dn{Îm¶m§ Vw‘ na Am n‹S>oJr, V~ Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$s Amoa {’$aZmAm¡a CgH$s Amkm ‘mZZm; ³¶m|{H$ Voam na‘oída ¶hmodm X¶mbw na‘oída h¡, dh Vw‘ H$mo Z VmoN>mo‹S>oJm, Am¡a Z Zï> H$aoJm Am¡a Omo dmMm CgZo Voao nyd©Om| go enW ImH$a ~m§Yr h¡ CgH$mo ZhtyboJm &

4:25 “Cg Xoe ‘| ahVo-ahVo ~hþV {XZ ~rV OmZo na” ¶h EH$ ì¶{º$ Ho$ XrKm©¶w Ho$ {b¶oA˶{YH$ dm¶Xm Zht Wm, {H$ÝVw EH$ g‘mO Ho$ {bE gh^mJr H$m dm¶Xm, Ohm± ‘mVm-{nVmna‘oída Ho$ ~mao ‘| ~ƒm| H$mo {gImVo Am¡a ~ƒo ‘mVm-{nVm H$m AmXa H$aVo h¡ & pñWa g‘mO gopñWa ¶mo½¶ n[adma h¡ (nX, 9,10, 40 Am¡a 5:16, 33) &

� “Xÿ{fV ar{V go H$m¶© H$aZm” Bg {H«$¶m H$m (~rS>r~r 1007, Ho$~r 1469 {hb{’$b

nyU©) H$m AW© “Zï> H$aZ”m ¶m “{~Jm‹S>Zm” Am¡a AmbH$m[aH$ {dñV¥V Ho$ Ûmam dmMm H$mo {~Jm‹S>ZoHo$ {bE àH$Q>rH$aU hþAm h¡ & (‘y{V©nyOm, 4:16; 25; 9;12; 31:29)

� “Eogm H$aHo$ Cgo AàgÞ H$amo” ¶h dm³¶I§S> EH$ {hb{’$b A{ZpíMV {Z‘m©U h¡

(~rS>r~r 494, 32:21; 1 amOm 15:30; 16:13) & {’$a go, B©ída-eara aMZm H$s ^mfm‘mZd nmn Ho$ à{V ¶hmodm H$s à{V{H«$¶m H$m ì¶m»¶m H$aVr h¡ & XoI| {deof {df¶ 2:15 ‘| &

:: 111 ::

Page 112: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

4:26 “‘¢ AmO AmH$me Am¡a n¥Ïdr H$mo Vwåhmao {dê$Õ gmjr H$aHo$ H$hVm hÿ§” ¶h A{Yn{V {hÎmràXoem| H$m ^mJ Wm (gm‘W©nyU© AmpË‘H$ Jdmhm| Ho$ {bE Oê$aV) & emar[aH$ g¥{ï> ‘| Xmo ‘hËdnyU©ñWmB© ~mV| h¡ & do àm¶: na‘oída Ho$ Ûmam Jdmhm| Ho$ ê$n ‘| {H$¶o J¶o H$m¶© ‘| H$hm J¶m h¡ & ¶h EH$ݶm¶mb¶ Ho$ ‘wH$X‘| ‘| Xmo Jdmhm| H$s Oê$aV Omo BòmBbr H$mZyZ à~§Y H$mo ^r à^m{dV H$aVr h¡({ZJ©. 35:30, ì¶. 17:6; 19:15) & H$B© ~ma dm³¶IÊS> H$m à¶moJ ¶hmodm Ho$ gmW dmMm Ho${ZíM‘ ‘| hþAm h¡ & (4:26; 30:19; 31:28) &

“Cg Xoe ‘| Vw‘ erK« nyU©V: Zï> hmo OmAmoJo” XoI| ì¶. 27-29, bo{H$Z AܶmË‘H$ {dYm Vwë¶VmnX 31 H$s Amoa ܶmZ Xo & Aghm¶ hþE, nmn ‘| {Jao ‘Zwî¶m| Ho$ nmg dmMm ‘| AmkmH$mar hmoZo H$sAmem Zht h¡ &4:27 “bmoJm| ‘| Vw‘H$mo {VVa-{~Va H$aoJm” ¶h A{g[a¶m (722 ~r.gr.) Am¡a ~o{~bmoZ (605,597, 586, 582 ~r.gr.) Ho$ Ûmam dmMm Ho$ bmoJm| H$m {Zdm©gZ hmoZo go nhbo H$hr hþB© ~mV OmZn‹S>Vr h¡, Omo 28:64 Am¡a 29:28 ‘| hmoZo go nhbo H$hr hþB© h¡ &

� “CZ‘| Vw‘ Wmo‹S>o hr ah OmAmoJ|” ¶h dmMm H$mo Vmo‹S>o OmZo ‘| gpå‘{V n[aUm‘m| H$s EH$ ^mJ

h¡ & ¶h A~«mh‘ go dmMm H$s Amerf Ho$ {bE dm¶Xm {H$¶m hþAm CV: 15:5 go {~ëHw$b {dê$Õh¡ &

4:28 “Vw‘ ‘Zwî¶ Ho$ ~ZmE hþE XodVmAm| H$s godm H$amoJ|” {H«$¶m, godm (~rS>r~r 712, Ho$~r773, ³dob nyU©) H$m à¶moJ Ym{‘©H$ {dídmg g§~§Yr bú¶m| H$s AmamYZm ¶m H$m¶m] Ho$ {dMma gohþAm h¡ :

(1) ¶hmodm Ho$ {bE ñnï> ê$n go - {ZJ©. 3:12;4:23; ì¶. 6:13; I e‘w. 7:3(2) Xÿgao XodVmAm| H$mo AñdrH$ma H$aVo hþE - {ZJ©. 23:33; ì¶. 4:19,28; ¶hmoey

23:7; ݶm. 2:10, 19; 10:6, 10; I e‘w 22:10; I amOm 16:1; II amOm17:12

B~«mZr ‘yb ‘| ¶hmodm Ho$ godH$ Ho$ {bE EH$ à{Vð>m gyMH$ Zm‘ ~ZVm h¡ :1. nyd©Om| - {ZJ©. 32:13; ì¶. 9:272. H$mbo~ - {J. 14:243. ‘ygm - {ZJ©. 14:31; {J. 12:7; ì¶. 34:5; I amOm 8:534. ¶hmoey - ¶hmoey 24:295. XmD$X - I e‘w 23:10; 25:396. ¶mem¶mh - ¶mem 20:37. ‘grhm - ¶mem 53; OH$. 3:88. Z~yH$XZoñga - {¶‘©. 25:9; 27:6;43:109. ’y$óy - ¶mem 44:28; 45:110. BòmBb Xoe - ¶mem. 41:8; 44:1-2; 45:4

:: 112 ::

Page 113: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

nX: 26, 27, 28 Ho$ g§X^m] ‘| na‘oída H$s dm¶Xm (CXm.nX 26, ¶hmodm Xoe Ho$~mha CÝh| nhþMm§Vm h¡ ; nX 27, ¶hmodm CÝh| Xÿgao-Xÿgao Xoem| ‘| {VVa-{~Va H$aVm h¡; nX28; do ~ZmZo dmbo go àmá ‘y{V© nyOm XoIVo h¡) Am¡a ‘y{V©nyOm H$s AmkmZVm H$s eV©nyU© ñd^mdH$mo {XImVm h¡ &

4:29 “Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo Ty>T>m|Jo” Bg {H«$¶m (~rS>r~r 134, Ho$~r 152, nrb nyU©)H$m AW© “ImoOZm” O¡go AZmkmH$m[aVm Ho$ Ûmam Vmo‹S>o J¶o, ¶hmodm Ho$ gmW dmMm g§~§Yr H$mo g§J«{hVH$aZm h¡ & níMmVmn, nyU© g‘n©UVm H$s ‘m§J H$aVm h¡ (Vw‘ AnZo nyao ‘Z go Am¡a AnZo nyao àmUgo 26:16; 30:2,10) &

na‘oída H$s j‘m h‘oem gƒo níMmVmn na CnbãY hmoVr h¡ (nX: 29-31; 30:1-3,10) & gƒm níMmVmn hmoR>m| go Zht, bo{H$Z nyU© {dídmg go h¡ & níMmVmn EH$ OrdZH$bm H$s~XbmhQ> h¡ Z {H$EH$ ^md h¡ & h‘ {nN>bo Ob Ho$ ñWmZ H$m CXmhaU XoIVo h¡, Aën Am¶wdmbmníMmVmn hmoeo 6:9-3, {¶‘© 3:21-25 ‘o§ &

¶{X do Cgo Ty>§T>|Jo, do Cgo nm¶oJ| ({¶‘© 24:7; 29:13) & ¶hmodm H$mo nmZm H${R>Z Zhth¡ & dh {g’©$ ¶hr Amem H$aVm h¡ CgHo$ bmoJm| go {H$ do CgHo$ M[aÌ na à{Vq~~ S>mbo & XoI|{deof {df¶ 30:1 ‘| &

4:30 ‘ygm BòmB©{b¶m| Ho$ {dXmoh Ho$ ~mao ‘| {dî¶dmUr H$aVm h¡, O¡go ¶hmoey {dî¶dmUr H$aVmh¡, (¶hmoey 24:19-28) & nmn ‘| {JaZo Ho$ H$maU AmpË‘H$ Vm¡a go ‘Zwî¶ Ho$ ¶mo½¶Vm H$mo Zï> H$a{X¶m h¡ do na‘oída H$s Amkm H$mo Z ‘mZZo nmE§ (amo{‘ 1:3; Jb.3)

ܶZ X| {H$ hmbm§{H$ nX : 26 EH$ VËH$mb ݶm¶ H$mo gm§Ho${VH$ H$aVm h¡, nX 27,A{g[a¶m (722 ~rgr) Am¡a ~o{~bmoZ (605, 597, 586, 582) ~{hîH$ma H$mo g§Ho$V H$aVm h¡Am¡a nX 30 A§V Ho$ {XZm| Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ (AmZo dmbo {XZm| ‘|) & BòmBb H$mo ¶hmodm Ho$ gmWdmMmnyU© ar{V go g§~§{YV hmoZm h¡ & dh Bgo dmMm na AmkmH$mar hmoZo go H$a gH$Vr h¡ ({Ogo amo{‘1-3 Am¡a J. 3 ‘| g§ d ~VmVm h¡ ) ¶m dh Bgo ¶rew ‘| Z¶r dmMm Ho$ {dídmg/níMmVmn Ho$ ÛmamH$a gH$Vr h¡ & g^r {dídmgr ¶hÿXr bmoJm| Ho$ ~rM A§{V‘ {XZm| ‘| OmJ¥{V hmoZo Ho$ {bE àmW©Zm H$a|(g§ dV: OH$¶m©. 12:10 ¶m amo{‘ 11)&

4:31 “Voam na‘oída ¶hmodm X¶mbw na‘oída h¡” - B©ídam| Ho$ Zm‘m| Ho$ {bE (Eb. ¶hmodm,Ebmo{h‘) XoI| {deof {df¶ 1:3 ‘| &

{deofU B¶mbw (~rS>r~r 933) H$m AW© H¥$nmbw ¶m X¶mbw h¡ & ¶h BòmEb Ho$ na‘oída H$sì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE AZoH$m| M[aÌm| ‘| go EH$ H$m à¶moJ hþAm h¡ & XoIo ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶‘| &

:: 113 ::

Page 114: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ : BòmBb Ho$ na‘oída H$s {deof JwU{deof {df¶ : BòmBb Ho$ na‘oída H$s {deof JwU{deof {df¶ : BòmBb Ho$ na‘oída H$s {deof JwU{deof {df¶ : BòmBb Ho$ na‘oída H$s {deof JwU{deof {df¶ : BòmBb Ho$ na‘oída H$s {deof JwU1. X¶mbw (~rS>r~r 933) - {ZJ©. 34:6, ì¶. 4:31; II B{V 30:9; ^.g. 86:15; 111:4;Zh|, 9:17, 31; ¶mo¶am 2:13; ¶moZm 4:22. AZwJ«h H$amo (~rS>r~r 337)- {ZJ©. 34:6; II B{V 30:9; .g. 86:15; 103:8;111:4;Zho 9:17,31; ¶mo¶b 2:13, ¶moZm 4:23. {db§~ go H«$moY H$aZo dmbm (~rS>r~r 74 {Z‘m©U ~rS>r~r 60)

- {ZJ© 34:6; ^.g. 86:15; 103:8; Zho. 9:17; ¶mo¶b 2:17, ¶moZm : 4:24. Ñ‹T> ào‘ ‘| ~Zo ahZm (~rS>r~r 912 {Z‘m©U I ~rS>r~r 338)

- {ZJ©. 34:6.7; ^.g. 86:15; 103:8; Zho. 9:17; ¶mo¶b 2:13 ¶moZm 4:25. {dídmg ¶mo½¶ (~rS>r~r 54) - {ZJ©. 34:6; ^.g. 86:156. ~hþVmXV j‘m(~rS>r~r 699) - Zho. 9:177. CÝh| Zht N>o‹S>m (~rS>r~r 736I) Zh|. 9:17, 318. ~wamB© Ho$ {bE níMmVmn H$aZm (~rS>r~r 636; Ho$~r 688) {Z’$mb H¥$XÝV + ~rS>r~r 948)

- ¶mo¶b 2:13; ¶moZm 4:29. ‘hmZ na‘oída (~rS>r~r 41, 152) - Zho. 1:5; 93:2)10. ‘hmZ Am¡a ^¶mZH$ (~rS>r~r 152, 431) - Zho. 1:5; 4:14; 9:3211. dmMm aIVm h¡ (~rS>r~r 1036, 136 - Zh| 1:5; 9:3212. Ñ‹T> ào‘ (~rS>r~r 338) - Zh|. 1:5; 9:32

“dh Vw‘ H$mo Z Vmo N>mo‹S>oJm, Z Zï> H$aoJm, Am¡a Omo dmMm CgZo Voao nyd©Om| go enWImH$a ~m§Yr h¡ CgH$mo Zht yboJm” ¶hm§ VrZ, ApñVËd AñdrH$ma H$s hþB© {H«$¶mE± h¡ :1. namO¶ - ~rS>r~r 951, Ho$~r 1276, {hb{’$b AnyU© (eãXmZwgma hmWm| H$mo ZrMo

hmoZo Xmo ) {OgH$m AW© N>mo‹S>Zm ¶m ˶mJZm (31:6, 8; ¶hmoey 1:5; 10:6; I B{V.28:20 B~«m 13:5) h¡ &

2. Zï> H$aZm- ~rS>r~r 1007, Ho$~r 1469, {hb{’$b AnyU© {OgH$m AW© g‹S> OmZm, Zï>hmoZm Am¡a Zï> H$aZm h¡ & (9:26; 10:10 {¶‘©. 30:11)

3. ybZm - ~rS>r~r 1013, Ho$~r 1489, ³dob AnyU© (b¡ì¶ 20:45; XoI| {deof {df¶: nyd©Om| go H$s JB© dmMm H$s dm¶Xm| 9:5 ‘| &

H${R>Z AY¶mË‘{dYm àH$meZ h¡ {H$ {H$g àH$ma go Bg nX ‘| na‘oída Ho$ dm¶Xm| H$mo, n{hboH$s dmMm Ho$ ‘mJm| Ho$ g§~§Y ‘| J^ra§Vm go b| & dmMm H$mo aIZo ‘| Bòm¶b H$s A¶mo½¶Vm CZHo$B{Vhmg ‘| Am¡a nm¡byg H$s boIm| ‘| (amo{‘ 2-3; J.3) à‘mUm| H$m à¶moJ h¡ & EH$ ZB© dmMm H$sAmdí¶H$ ‘mZd H$m¶m] na AmYm[aV Zht, bo{H$Z B©ídar¶ B©ÀN>m Am¡a H$m¶© na‘oída H$m CÎmah¡ ({¶‘© 31:31-34, ¶ho. 36:22-38) & na‘oída H$^r Zht ~XbVm h¡ & bo{H$Z BòmEb ZVmoEogm H$aVm h¡ & EH$ Ym{‘©H$ ì¶{º$ Ho$ {bE na‘oída H$s ‘m§J, ‘mZd à¶ËZ ¶m BÀN>m go Zht{‘b gH$Vm & h‘| EH$ Z¶o öX¶ Am¡a EH$ Z¶o AmË‘m H$s Amdí¶H$Vm h¡ &

:: 114 ::

Page 115: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

AmnH$mo Adí¶ hr {ZU©¶ H$aZm h¡ & ³¶m nwamZo {Z¶‘ H$mo Z¶o {Z¶‘ Ho$ Ñ{ï> Ho$ Ûmam¶m Z¶o {Z¶‘ H$s Ñ{ï> Ho$ Ûmam XoIm OmZm h¡ ? ³¶m ¶h Bòm¶b na ¶m g§gma na Ho$pÝÐVH$aVm h¡ ? ³¶m ¶h {dídmg ¶m Om{V H$m àH$meZ h¡ ? ¶hm§ na‘oída Ho$ AZ§V ¶moOZm OmoNw>Q>H$mao Ho$ {bE h¡ ¶{X {Znoj dMZ h¡ Vmo ¶h H${b{g¶m Zht h¡ (CXm. ~m§Q> H$m {gÕm§V)bo{H$Z Bòm¶b h¡ &

{deof {df¶ :-{deof {df¶ :-{deof {df¶ :-{deof {df¶ :-{deof {df¶ :- ³¶m| nwamZo {Z¶‘ Ho$ dmMm H$s dm¶Xo, Z¶o {Z¶‘ Ho$ dmMm H$s dm¶Xm| go {^Þ{XImB© n‹S>Vo h¡ & H$B© dfm] VH$ BgHo$WmobmoOr ‘oao Aܶ¶Z go ‘¡Zo {bIm {H$ A{YH$ma ‘grhr¶m|Ho$ nmg EH$ CÞ{V H«$‘~{ÕV A§{V‘ {XZm| H$s H$mb {ZU©¶ {d¶m Zht h¡ ¶m {H$gr {d{eð> Om{VH$maUm| Ho$ {bE, ‘grhr ‘V go BZ joÌm| na Ho${ÝÐV yV ¶m àYmZ hmoVo h¡ & ¶o ‘grhr bmoJ Bg~mV go nr{‹S>V hmoVo hþE {XImB© XoVo h¡ {H$ {H$g àH$ma go BZ g^r H$m A§V hmoJm Am¡a {H$gràH$ma go gwg‘mMma H$s Amdí¶H$Vm H$mo MyH$ H$a| & {dídmgr bmoJ na‘oída Ho$ BgHo$WmobmoOr(A§{V‘ g‘¶) H$m¶©H«$‘ go à^m{dV Zht hmo gH$Vo h¡, bo{H$Z do gwg‘mMma AmXoe ‘| gh^m{JVmXo gH$Vo h¡ (‘Vr. 28:19-20, byH$m. 24:47, ào.H$m. 1:8) & A{YH$Va {dídmgr ‘grhr Ho$Xþ~mam AmJ‘Z Am¡a na‘oída Ho$ dm¶Xm| H$m A§{V‘ {eIa VH$ nhþMZo na {ZpíMV h¡ & AZoH$~mB©~b g§~§Yr {dê$Õ ‘V H$mo {H$g Vha go Bg g‘¶ {eIa H$mo g‘Po Bg na ì¶m»¶mH$aZo‘| g‘ñ¶m CËnÞ hmo ahr h¡ &

(1) nwamZr dmMm H$s {dî¶dº$m g§~§Yr Z‘yZm| Am¡a ZB© dmMm ào[aV g§~§Yr Z‘yZm| Ho$~rM ‘| VZmd&

(2) ~mB©~b H$s AX¡VdmX (g^r bmoJm| H$m EH$ na‘oída) Am¡a Bòm¶b Ho$ MwZmd(EH$ {deof bmoJ) Ho$ ~rM VZmd

(3) ~mB©~b g§~§Yr dmMmAm| Am¡a dm¶Xm| Ho$ Am{lV ê$n (“¶{X.. VH$”) Am¡ana‘oída H$s {~Zm Am{lV {dídmg¶mo½¶Vm Omo nmn ‘o§ {Jao ‘mZd Ho$ Nw>Q>H$mao Ho$~rM VZmd

(4) {ZH$Q> nydu em{ó¶ e¡{b¶m| Am¡a AmYw{ZH$ npíM‘r em{ó¶ Z‘yZm| Ho$ ~rMVZmd

(5) na‘oída H$m amÁ¶ O¡go dV©‘mZ, ^dpî¶ VH$ Ho$ ~rM VmZ(6) ‘grh H$s erK« dmngr ‘| {dídmg Am¡a Hw$N> KQ>Zm àW‘ hmoZo ‘| {dídmg Ho$

~rM VZmdAmB¶o h‘ BZ VZmdm| Ho$ ~mao ‘| EH$ g‘¶ ‘| hr ~mVMrV H$a| &

àW‘ VZmd :àW‘ VZmd :àW‘ VZmd :àW‘ VZmd :àW‘ VZmd : (nwamZo {Z¶‘ Ho$ d§e g§~§Yr, amï´>r¶ Am¡a yJmob {df¶H$ g‘mZ dJm} ~Zm‘g§gma Ho$ g^r {dídmgr)

nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶dº$mAm| Zo n{bpíM Xoe Ho$ ‘ܶ ^mJ ¶ê$ebo‘ ‘| ¶hþXr amÁ¶Ho$ BH$Q²>R>m {H$¶o OmZo H$s ^{dî¶dmUr {H$¶o, Ohm§ na n¥Ïdr Ho$ g^r Om{V Ho$ bmoJ XmD$X-

:: 115 ::

Page 116: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

g§~§Yr amOm H$s godm Am¡a ñVw{V H$aoJ|, bo{H$Z ¶rew Am¡a Z hr ào[aVm| Zo H$B© Bg H$m¶©H«$‘ naܶmZ Ho$pÝÐV {H$¶m & ³¶m ¶h nwamZo {Z¶‘ H$s B©ída àoaUm Zht h¡ (‘Vr. 5:17-19) ?³¶m Z¶o {Z¶‘ Ho$ boIH$m| Zo A§{V‘ g‘¶ H$s ‘hËdnyU© KQ>ZmAm| H$mo ˶mJ {X¶m h¡ ?

¶hm§ na {díd Ho$ A§V Ho$ ~mao ‘| gyMZmAm| Ho$ AZoH$ ómoV h¡:1. nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶dº$mE± (¶mem¶mh, ‘rH$m, ‘bmH$s)2. nwamZo {Z¶‘ Ho$ Xe©Z g§~§Yr boIH$ (¶ho. 73-39; Xm{Z. 7-12; OH$¶{h)3. ‘¥Ë¶w boI g§~§Yr Jm‹S>Zm A{Z¶wº$ ¶hÿXr Xe©Z g§~§Yr boIH$ ( I hZmoH$ Ho$

g‘mZ, {Ogo ¶hÿXm H$s nÌr ‘| g§Ho$V {H$¶m J¶m h¡ &)4. ñd¶§ ¶rew (‘Vr : 24; ‘a. 13; byH$m. 21)5. nm¡byg Ho$ {b{IV n{̶m| (I Hw$a. 15; II Hw$a 5:1; I {Wñg.4-5; II {Wñgwbw.2)6. ¶hþÞm Ho$ {b{IV n{̶m| ( I ¶hþÞm Am¡a àH$m{eV dm³¶)

³¶m BZ g^r H$mo ñnï> H$aZo Ho$ {bE A§{V‘ {XZm| ‘| hmoZo dmbr H$m¶©H«$‘ H$mo {gIm¶| (KQ>ZmAm|,d§emdbr, ì¶{º$) ? ¶{X Zhr, Vmo ³¶m| ? ³¶m do g^r B©ída àoaUm go Zht h¡ ? (¶hþXr ‘¥Ë¶wboI g§~§Yr Jm‹S>Zo H$mo {b{IV nÌm| H$mo N>mo‹S>H$a) ?

AmË‘H$m nwamZo {Z¶‘ Ho$ boIH$m| na gƒmB© H$mo eãXm| Am¡a g‘mZ dJ© {Oggo go g‘PgH|$, àH$Q> {H$¶mh¡ & {H$ÝVw, àJ{Verb àH$meZ Ho$ Ûmam AmË‘m Zo BZ nwamZo {Z¶‘ Ho$BgHo$WmobmoOr {dMmam| H$mo EH$ ~«åhm§S> gr‘m VH$ ~‹T>m¶m h¡ (‘grh H$m ahñ¶, B{’$. 2:11-3:13, XoI| {deof {Z¶‘ 10:7 ‘|) ¶hm± na Hw$N> AZwê$n CXmhaU {X¶o hþE h¡ :

1. nwamZo {Z¶‘ ‘| ¶ê$ebo‘ eha H$m à¶moJ, na‘oída Ho$ bmoJ ({gå¶moZ) Ho$ Ab§H$ma ‘|hþAm h¡, {H$ÝVwZ¶o {Z¶‘ ‘| Ame¶ O¡go EH$ eãX, na‘oída H$s ñdrH¥${V, g^r níMmVmn {H$¶ohþ¶o bmoJm| Ho${bE, {dídmgr ‘Zwî¶ (àH$m: 21-22 H$s Z¶r ¶ê$ebo‘) ‘V àH$Q> H$a ahrh¡ & AܶmV‘{dÚm g§~§Yr d¥{Õ H$s EH$ eãXmZwgma, na‘oída Ho$ Z¶o bmoJm| Ho$ {b¶o ñHy$b eha({dídmgr ¶hÿXr Am¡a Aݶ Om{V¶m±), na‘oída H$m dm¶Xm CV: 3:15 ‘| nmn ‘| {Jao ‘mZdNw>Q>H$mao H$s naN>mB© h¡, hmbm§{H$ nhbo dhm§ H$moB© ¶hÿXr H$m EH$ ¶hÿXr ‘w»¶ eha Wm & ¶hm§VH$ A~«mh‘ H$s ~wbmhQ> (CV: 12:1-3) ^r Aݶ Om{V¶m| H$mo gpå‘{bV H$aVr h¡ (CV.12:3; {ZJ© 19:5) &2. nwamZo {Z¶‘ ‘| na‘oída Ho$ bmoJm| Ho$ eÌw àmMrZ nydu {ZH$Q> Ho$ Xoem| Ho$ Mmam| Va’$ h¡,{H$ÝVw Z¶o {Z¶‘ ‘| CZH$s d¥{Õ, g^r A{dídmgr bmoJ, e¡VmZ go ào[aV bmoJm| go hþB© h¡ & ¶wÕEH$ yJmob {df¶H$, àmXo{eH$ ¶wÕ go hQ>H$a EH$ g§gma ‘| ì¶má OJV g§~§Yr ¶wÕ hþAm h¡(Hw$bwpñg¶m|)3. EH$ Xoe H$m dm¶Xm Omo nwamZo {Z¶‘ ‘| A˶§V g§nyU© (CËn{Îm Ho$ nyd©O g§~§Yr dm¶Xm|CV. 12:7; 13:15; 15:7, 15; 17:3) h¡ A~ g§nyU© n¥Ïdr hmo J¶m h¡ & Z¶m ¶ê$ebo‘{’$a go ~Zr Z¶r n¥Wdr h¡, {g’©$ nydu {ZH$Q> ¶m AZݶ Zht h¡ (àH$m.. 21-22) &

:: 116 ::

Page 117: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

4. nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶ g§~§Yr {dMmam| Ho$ Hw$N> Xÿgao CXm. H$s ì¶m»¶m H$s JB© h¡ :(A) A~«mh‘ H$s g§VmZ A~ AmpË‘H$ ê$n go IVZm {H$E hþE bmoJ (amo{‘. 2:28-29)(~) dmMm Ho$ bmoJm| ‘| A~ AݶOm{V ^r gpå‘bV hmoVo h¡ (hmoeo, 1:10:2:23; H$mo amo{‘

9:24-26 ‘| Xþham¶m J¶m; b¡ì¶ 26:12 {ZJ© 29:45 H$mo ^r, II Hw$a. 6:16-18Am¡a 19:5; ì¶. 14:2, H$mo {VVwg 2:14 ‘| Xþham¶m J¶m)

(g) g~ ‘§{Xa ¶rew h¡ (‘Vr 26:61; 27:40; ¶hþ. 2:19-21) Am¡a CgHo$ ÛmamñWmZr¶ Hw${b{g¶m (1Hw$. 3:16) ¶m à˶oH$ {dídmgr (1 Hw$a. 6:9) &

(X) ¶hm± VH$ Bòm¶b Am¡a BgHo$ JwU {ZX}eH$ nwamZo {Z¶‘ Ho$ dm³¶I§S> A~ na‘oída Ho$g§nyU© bmoJm| H$mo àH$Q>rH$aU H$aV h¡ (CXm. Bòm¶b amo{‘. 9:6, Jb. 6:16; CXm.¶mOH$m| H$m amÁ¶ 1 nV. 235, 9-10; àH$m:1:6) &

^{dî¶ g§~§Yr Z‘yZo nyU©, ’¡$bmd hmo MwHo$ h¡, Am¡a A~ A˶{H$Y g§¶wº$ {H$E hþ¶o h¡ &¶rew Am¡a ào[aV g§~§Yr boIH$m| Zo nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶dº$mAm| Ho$ g‘mZ A§{V‘ {XZm| Ho${df¶ H$mo àñVwV Zht {H$¶m h¡ (‘m{Q>©Z ì¶mJ§aS>oZ, X â¶yMa Am°’$ X qH$JS>‘ BZ àmo’o$gr EÊS>’w$b{’$b‘|Q>) AmYw{ZH$ ì¶m»¶m H$aZo dmbo Omo nwamZo {Z¶‘ Ho$ Z‘yZm eãXmZwgma H$mo ¶màH$meZ Ho$ àmH¥${VH$ ‘w‹S>md H$mo EH$ ¶hþXr nwñVH$ Am¡a à~b AW© go na‘mUwAm| ‘| n[aUV{H$¶m hþAm, ¶rew Am¡a nm¡byg Ho$ dm³¶IÊ‹S>m| H$mo A{ZpíMV H$aZo H$m à¶mg H$aVo h¡ & Z¶o{Z¶‘ Ho$ boIH$ nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^dpî¶dº$mAm| Ho$ ApñVËd AñdrH$ma Zht H$aVo h¡, bo{H$ZCZHo$ nyU© amï´>r¶ P§PQ> H$mo {XImVo h¡ & ¶hm§ ¶r¶w ¶m nm¡byg Ho$ BgHo$WmobmoOr Ho$ {bE g§J{R>Îm{H$¶m hþAm, VH$m©Zwgma à~§Y Zht h¡ & CZH$m CÔoí¶ ‘w»¶V: Nw>Q>H$mao H$m ¶m Madmhr H$mh¡ &

{H$ÝVw, ¶hm± VH$ Z¶o {Z¶‘ Ho$ A§Xa ^r VZmd h¡ & ¶hm§ KQ>ZmAm| H$s ñnï> H«$‘~ÕVmZht h¡ § àH$m{eV dm³¶ M{H$V H$aVo hþE H$B© Vah go nwamZo {Z¶‘ Ho$ CÔoí¶m| H$s ì¶m»¶mA§{V‘ g‘¶ Ho$ {bE Cn¶moJ H$a ahm h¡ (‘Vr 24; ‘a. 13) & ¶h ¶hoOoH$b ¶rew Ho$ {ejmHo$ ~Om¶ Xm{Z¶ob Am¡a OH$¶m©h Ho$ Ûmam àma§ {H$¶m hþAm emór¶ e¡br H$m AZwgaU H$aVrh¡, {H$ÝVw BgH$m nw{îQ>H$aU ‘¥Ë¶w eoI g§~§Yr Jm‹S>Zo H$s Ad{Y Ho$ Xm¡amZ hþAm (¶hþXr, 40ì¶{º$¶m| Ûmam {b¶m J¶m emó g‘yh) ¶h em¶X ¶hþÞm Ho$ Ûmam nwamZr Am¡a ZB© dmMm H$moOmo‹S>Zo H$m T>§J h¡ & ¶h ‘mZd {dÐmoh Ho$ àmMrZ ê$n Am¡a Nw>Q>H$mao Ho$ {bE na‘oída H$sg‘n©UVm H$mo {XImVm h¡ & bo{H$Z ¶hm§ na ܶmZ XoZm Amdí¶H$ h¡ {H$ hmbm§{H$ àH$meZ nwamZo{Z¶‘ H$s mfm, ì¶{º$¶m| Am¡a KQ>ZmAm| H$m à¶moJ H$a ¶h amo‘ Ho$ àW‘ eVmãXr (àH$m. 1:7)Ho$ àH$me ‘| CÝh| nwZ: ì¶m»¶m H$aVr h¡ &

{ÛVr¶ VZmd : {ÛVr¶ VZmd : {ÛVr¶ VZmd : {ÛVr¶ VZmd : {ÛVr¶ VZmd : (AX¡VdmX ~Zmd EH$ MwZo hþE bmoJ)~mB©~b EH$ ì¶{º$Ëd, AmpË‘H$, g¥{ï>H$Vm© Nw>‹S>mZo dmbo, na‘oída na Omoa XoVm h¡

:: 117 ::

Page 118: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

({ZJ©. 8:10; ¶mem 44:24; 45:5-7, 14, 18, 21-22; 46:9;{¶‘©: 10:6-7) nwamZo{Z¶‘ H$m AZmoImnZ BgHo$ ZrOr {XZ ‘| BgH$m AÕ¡VdmX Wm & CZHo$ Mmam| Va’$ Ho$ Xem| Ho$bmoJ AZoH$ XodVmAm| ‘| {dídmg H$aZo dmbo Wo & na‘oída H$m AÕ¡V^md, nwamZo {Z¶‘ Ho$àH$meZ H$möX¶ h¡ (ì¶. 6:4) & g§J{V Ho$ CÔoí¶ Ho$ {bE g¥píQ> na‘oída Am¡a ‘Zwî¶ Ho$ ~rM‘| EH$ KQ>ZmñWb h¡ (CV. 1:26-27) & {H$ÝVw ‘Zwî¶ Zo {dÐmoh Am¡a nmn {H$¶m, Omona‘oída Ho$ ào‘, AZwdmnZ Am¡a CÔoí¶ Ho$ {dê$Õ Wm (CV. 3) & na‘oída H$m ào‘ Am¡aCÔoí¶ A˶{YH$ ‘O~yV Am¡a {ZpíMV Wm {H$ CgZo nmn ‘| {Jao hþE ‘mZdOm{V H$mo Nw>‹S>m¶oJm(CV. 3:15) &

VZmd CËnÞ hmoVm h¡ O~ na‘oída EH$ ì¶{º$, EH$ n[adma, EH$ Xoe, H$mo ~Mo hþE‘mZd Om{V VH$ nhþMZo Ho$ {bE, MwZH$a à¶moJ ‘| bmVm h¡ & A~«mh‘ Am¡a ¶hþ{X¶m| H$mo EH$amÁ¶ ¶mOH$m| ({ZJ©. 19:4-6) Ho$ ê$n ‘| na‘oída H$m MwZmd, godm H$m¶© Ho$ ~Xbo K‘§S>,g‘mdoe Ho$ ~Om¶ {ZfoY H$m H$maU hþAm h¡ & A~«mh‘ H$s ~wbmhQ> na‘oída Ho$ Ûmam g^r ‘mZdOm{V na BÀN>mnyd©H$ Amerf H$mo gpå‘{bV H$aVr h¡ (CV. 12:3) Adí¶hr ¶h ¶mX ahZmAm¡a Omoa {X¶m OmZm h¡ {H$ nwamZm {Z¶‘ H$s MwZmd godm H$m¶© Ho$ {bE Wm, Z {H$ CÕma Ho${bE & BòmBb H$^r r na‘oída Ho$ gmW R>rH$ Zhr Wm, Cg‘| OÝ‘ {gÕ A{YH$ma Ho$ AmYmana AHo$bo H$^r ^r Am§V[aH$ ê$n go ~Mm¶o Zht J¶o (¶hþ. 8:31-59; ‘Vr, 3:9) bo{H$ZEH$ ì¶{º$JV {dídmgAma AmkmH$m[aVm Ho$ Ûmam ~Mm¶o J¶o h¡ (CV: 15:6 H$mo amo{‘. 4 ‘|Xþham¶m J¶m) Bòm¶b Zo CgHo$ godm H$m¶© H$mo Imo {X¶m (A~ H${b{g¶m EH$ amÁ¶ H$m ¶mOH$h¡, 1:6; II nV. 2:5-9) AmXoe nÌ H$mo gm¡ m½¶ ‘| ~Xb {X¶m, godm H$m¶© H$mo EH$ {deofpñWaVm ‘| & na‘oída Zo g^r H$mo MwZZo Ho$ {bE EH$ H$mo MwZm &

Vrgam VZmd :Vrgam VZmd :Vrgam VZmd :Vrgam VZmd :Vrgam VZmd : (eV©nU© dmMmE± ~Zm‘ {~Zm eV© H$s dmMmE±)eV©nyU Am¡a {~Zm eV© H$s dmMmAm| Ho$ ~rM ‘| EH$ AܶmË‘ {dÕm g§~§Yr VZmd ¶m

{dê$Õ ‘V h¡ & ¶h {ZpíMV Vm¡a go ghr h¡ {H$ na‘oída H$mo Nw>‹S>mZodmbm CÔoí¶ & ¶moOZm{~ZmeV© H$s h¡ ( CV. 15:12-21) {H$ÝVw ‘mZd à˶wÎma AmXoe h‘oem EH$ eV© nyU© h¡ &

“¶{X ... V~” Z‘yZm| H$m àH$Q>rH$aU Z¶o {Z¶‘ Am¡a nwamZo {Z¶‘ ‘| hmoVm h¡ na‘oída{dídmg ¶mo½¶ h¡, ‘mZdOm{V A{dídmg¶mo½¶ h¡ & Bg VZmd go A{YH$ J‹S>~S>r H$m H$maU hþAmh¡ & ì¶m»¶m H$aZo dmbo {g’©$ EH$ Ho$ D$na Amg‘O§ñ¶ Ho$ qgJ na à¶VÞ, na‘oída H$mà wËd ¶m ‘mZd Om{V H$s g§d¶§ B©ÀN>m na {H$¶m h¡ & XmoZm| Amdí¶H$ Am¡a ~mB©~b g§~§Yrh¡ &

¶h BgHo$WmobmoOr go nwamZo {Z¶‘ ‘| Bòm¶b Ho$ {H$¶o J¶o na‘oída Ho$ dm¶Xm| Ho$ {df¶‘| g§~§Y ~ZmVr h¡ & ¶{X na‘oída BgH$m dm¶Xm H$aVm h¡ Vmo dh Bgo ì¶dpñVV H$aVm h¡ &na‘oída ñd¶§ Ho$ dm¶Xm| go ~§Ym hþAm ; CgH$s H$s{V© gpå‘{bV h¡ (¶ho. 36:22-38) &

:: 118 ::

Page 119: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eV©nyU© Am¡a {~Zm eV© H$s dmMmE± Bòm¶b ‘| Zht, bo{H$Z ‘grh ‘| {‘bVr h¡ & (¶mem: 53)&na‘oída H$s {dídmg¶mo½¶Vm g^m| Ho$ Nw>Q>H$mao na {Z ©a H$aVr h¡, Omo níMmVmn H$a {dídmgH$aoJm, Z {H$ H$m¡Z Vwåhmam {nVm/‘mVm Wm& na‘oída Ho$ dmMmE± Am¡a dm¶Xm| H$s g^r Hw§$Or‘grh Z {H$ BòmBb h¡ & ¶{X ¶hm§ EH$ AܶmË‘ {dÚm g§~§Yr {Znoj dm³¶ ~mB©~b ‘| h¡, Vmo¶h H${b{g¶m Zht ~pëH$ Bòm¶b h¡ (ào. H$m. 7 Am¡a JV. 3) &

gwg‘mMma H$s KmofUm OJV VH$ nhþ§MmZo Ho$ {bE, A~ H${b{g¶m H$mo gm¢nm J¶m h¡(‘Vr. 28:19-20, byH$m; 24:47; ào.H$m. 1:8) & A^r VH$ ¶h EH$ eV©nyU© dmMm h¡ &na‘oída Zo ¶hÿ{X¶m| H$mo nyar ar{V go B§H$ma {H$¶m h¡ ¶h Eogm g§Ho$V Zhr§ H$aVm h¡ & (amo{‘. 9-11) {dídñV Bòm¶b, Ho$ {b¶o em¶X EH$ ^mJ Am¡a CÔoí¶ A§{V‘ {XZm| ‘| h¡ & (OH$m¶m©.2:12)Mm¡Wm VZmd :Mm¡Wm VZmd :Mm¡Wm VZmd :Mm¡Wm VZmd :Mm¡Wm VZmd : ({ZH$Q> nydu emór¶ Z‘yZ| ~Zm‘ npíM‘ Z‘yZo)

~mB©~b Ho$ ñnï> ê$n go ì¶m»¶m H$aZo ‘| e¡br EH$ JwU Xmof {ddoMH$ VËd h¡ & H${b{g¶mH$s nw{ï> npíM‘r (¶wZmZr) gm§ñH¥${VH$ ¶moOZm go hþB© h¡ & nydu emó-g‘yh, AmYw{ZH$ npíM‘rg§ñH¥${V Ho$ emór¶ Z‘yZm| Ho$ ~Om¶ CZgo A˶{H$Y AmbH$m§[aH$, bmj{UH$ Am¡a gmH§${VH$ h¡& dh g§{já {Z{X©ï> H$V©ì¶ gƒmB©¶m| go ~‹T>H$a, bmoJm| na, ‘wR> o‹S> na, KQ>ZmAm| na ܶmZHo$pÝÐV H$aVm h¡ & CZHo$ B{Vhmg Am¡a emór¶ Z‘yZm| H$mo ~mB©~b H$s ^{dî¶dm{U¶m| (nwamZmAm¡a Z¶m {Z¶‘ XmoZm|) ‘| à¶moJ H$a, ì¶m»¶m H$aZo na ‘grhr AnamYr R>ha aho h¡ & à˶oH$nr‹T>r Am¡a yJmob-{df¶H$ ApñVËd Zo àH$m{eVdm³¶ H$s ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {b¶o BgH$sg§ñH¥${V, B{Vhmg Am¡a ‘ybmW©H$ H$m à¶moJ {H$¶m h¡ & CZ‘| go à˶oH$ bmoJ JbV hþE h¡ & ¶hgmooMZm Ah§H$mar h¡ {H$ AmYw{ZH$ npíM‘r g§ñH¥${V ~mB©~b ^{dî¶dmZr H$s Ho$pÝÐV yV h¡ &

e¡br {Og‘| ‘m¡{bH$, B©ída ào[aV boIH$, {bIZo Ho$ {bE MwZZm EH$, n‹T>H$a ì¶m»¶mH$aZo dmbo Ho$ gmW EH$ emór¶ {‘ÌVm H$m dMZ h¡ & àH$m{eV dm³¶ H$s nwñVH$ Eo{Vhm{gH$H$Wm Zht h¡ & ¶h nÌm|, ^{dî¶dmUr Am¡a A{YH$Va Xe©Zemó g‘yh H$s g§{Y h¡ & ì¶m»¶mH$aZodmbm| H$m A{^‘mZ Am¡a ñd‘Îmm{^‘mZ ^r ¶hm§ VH$ àH$m{eVdm³¶ O¡gr nwñVH$ ‘|A˶{YH$ Ag§JV h¡ &

àH$m{eV dm³¶ na C{MV ì¶m»¶m hþE OmZo na H${b{g¶m µH$^r gh‘V Zht hþAmh¡ & ‘¡ nyar ~mB©~b ‘| go gwZZo Am¡a ì¶hdma H$aZo H$s A{^ê${M aIVm hÿ§, Z {H$ Hw$N> MwZo hþE^mJm| go h¡ & ~mB~b, H$mo nyd© ‘| ahZo ~mVo ܶmZ ‘| aIH$a, gƒmB© VZmdnyU© Omo‹S>m ‘| àñVwVH$aVo h¢ & h‘mar npíM‘r PwH$md H$V©ì¶, {Z{X©ð> gƒmB© H$s Amoa {Z¶‘ {dê$Õ Zht h¡, {H$ÝVwApñWa h¡ & ‘¢ gmoMZm hÿ§ {H$ ܶmZ XoZo Ho$ Ûmam àH$m{eV dm³¶ H$s ì¶m¶m H$aZo ‘| H${R>ZAdñWm H$mo H$‘ go H$‘ Wmo‹S>m {ZH$mbZm g§ d h¢, BgH$mo ~XbZo H$m CÔoí¶ {dídm{g¶mo§ H$sH«$‘~Õ nr{‹T>¶m§ h¡ & ¶h A{YH$Va ì¶m»¶m H$aZo dmbm| Ho$ {bE ñnï> h¡ {H$ àH$m{eV dm³¶ H$sì¶m»¶m BgHo$ {ZOr{XZ Am¡a ghr e¡br Ho$ kmZ ‘| Adí¶ hmoVr h¡ & ZdrZ ì¶m»¶m H$aZo dmboZo H$B© Vah go nwñVH$ Ho$ bjUmg| H$mo Imo {X¶m h¡ & àH$m{eV dm³¶ H$s ‘hËdnyU© ‘w»¶ àhma,

:: 119 ::

Page 120: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

gVm¶o hþE {dídm{g¶m| H$mo CËgm{hV H$aZm h¡ & dh B{Vhmg na na‘oída Ho$ {Z¶§ÌU H$mo{XIm¶m h¡ (O¡go nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶dº$mAm| Zo {H$¶m) ¶h à‘m{UV H$aVm h¡ {H$ B{VhmgEH$ {Z¶wº$ H$s hþB© gr‘m, ݶm¶ ¶m Amerf H$s Amoa Om ahr h¡ (O¡go nwamZo {Z¶‘ Ho$^{dî¶dº$mAm| Zo {H$¶m) & àW‘ eVmãXr ‘| ¶hÿXr ^{dî¶ gyMH$ eãXm| na‘oída H$m ào‘,CnpñWV, gm‘W© Am¡a à wËd go ¶h à‘m{UV hþAm h¡ &

à˶oH$ nr‹T>r Ho$ {dídm{g¶m| na ¶hr AܶmË‘{dÕm H$m¶© àUmbr H$m¶© H$aVr h¡ & ¶hAÀN>mB© Am¡a ~wamB© na OJV g§~§Yr g§Kf© H$mo eãXm| ‘| dU©Z H$aVr h¡ & n«W‘ eVmãXr Ho${ddaU em¶X h‘go Imo J¶m hmoJm, bo{H$Z gm‘Wu h¡, gmËdZm XoZo dmbr gÀMmB¶m§ Zht ImoB©h¡ & O~ ZdrZ, npíM‘r ì¶m»¶m H$aZo dmbm| Zo àH$meZ Ho$ {ddaU ‘| JhZ à¶mg H$aHo$ CZHo$g‘H$m{bH$ (EH$ H$mb H$m) B{Vhmg na à¶m¶ {H$¶m, JbV ì¶m»¶mAm| Ho$ Z‘yZo bJmVmga hmoaho h¢ &

¶h ñnï> g§ d h¡ {H$ nwñVH$ H$m {ddaU; {dídm{g¶m| H$s A§{V‘ nr‹T>r O¡go do {damoYrna‘oída AJwdm (II {Wñgw. 2) Am¡a g§ñH¥${V Ho$ ^¶H§$a KmVH$ AmH«$‘U H$m gm‘Zm H$aVo h¡,CZHo$ {b¶o nwZ: {d{ZlVm go ‘ybmW©H$ ~Z gH$Vm h¡ (O¡go nwamZo {Z¶‘ ‘| ‘grh Ho$ OÝ‘, ‘¥Ë¶wAm¡a OrdZ Ho$ g§~§Y ‘| hþAm h¡ &) H$moB© ^r àH$meZ Ho$ BZ ‘ybmW©H$ n[anyU©Vm H$mo ¶rew ‘grhHo$ eãXm| Ho$ {~Zm hr g‘P gH$Vm h¡ (‘Vr. 24;‘a. 13 Am¡a byH$m 21) Am¡a nm¡byg (I Hw$.15; I {Wñgw. 4-5; Am¡a II {Wñgw. 2) ^r Eo{Vhm{gH$ Jdmh ~Zm & AZw‘mZ, H$ënZmñd‘Îmm{^‘mZ g^r AZw{MV h¡ & Xe©Z emó g‘yh Bg bMrbonZ H$s AZw‘{V XoVm h¡ & {MÌm|Am¡a {MÝhm| Ho$ {bE na‘oída H$mo YݶdmX Omo {H$ Eo{Vhm{gH$ g§{já H$mo ~‹T>mVm h¡ & na‘oídaA{YH$ma ‘| h¡; dh amÁ¶ H$aVm h¡; dh AmVm h¡ &

A{YH$Va ZdrZ Q>rH$mH«$‘ Zo e¡br Ho$ Ho$ÝÐ H$mo Imo XoVo h¡ ! ZdrZ npíM‘r ì¶m»¶mH$aZo dmbo, ¶hÿXr Xe©Z emó-g‘yh H$s EH$ ’o$adQ> H$m, {MÝh, ZmQ>H$ e¡br Ho$ gmW AZwHy$bhmoZo Ho$ ~mO¶ ñnï> AܶmË‘{dÚm Ho$ VH$m©Zwgma à~§Y, H$mo àm¶: Ty>§T>Vo h¡ & Bg gƒmB© H$mo amë’$nr. ‘m{Q>©Z Zo CgH$s n{ÌH$m ‘| ñnï> {H$¶m h¡, Z¶o {Z¶‘ Q>rH$m na nhþ§MVo h¡ Vmo, BZ X ~wH$ݶy Q>oñQ>‘| Q> BÝQ>aàrQ>oeZ, 1 hm°dS>© ‘me©b Ho$ Ûmam àH$m{eV {H$¶m J¶m h¡ :

“O~ VH$ h‘ Bg boI Ho$ ZmQ>H$ JwU H$mo Zht nhMZmVo h¡ Am¡a nÕ{V H$m IÊS>Z {H$g^mfm ‘| EH$ dmhZ Ho$ O¡go Ym{‘©H$ gƒmB© H$mo ñnï> H$aZo ‘| à¶moJ hþAm h¡, h‘ Xe©Z H$mo AnZrg‘P ‘| CÛoJ go AnamYr hm|Jo, Am¡a yb go BgHo$ Xe©Z H$mo ì¶m»¶m H$aZo H$s H$mo{ee H$aZm,O¡go BgHo$ Ûmam EH$ ‘ybmW©H$-JÚ H$s nwñVH$ Am¡a ñdrH¥$V VËd B{Vhmg Am¡a à¶moJ {gÕ H$sKQ>ZmAm| H$mo ì¶m»¶m H$aZo H$m {df¶ hþAm h¡ & Cn¶w©º$ AJ«J{V H$mo àmá H$aZo H$mo H$mo{ee Ho${bE g^r g‘ñ¶mAm| H$s ì¶m»¶m go hmoH$a JwOaZm n‹S>Vm h¡ & ¶h J§ ra ê$n go Xe©Z g§~§YrH$s ‘hËdnyU© AW© H$s Hw$ê$nVm H$s Amoa bo OmVr h¡ Am¡a Z¶o {Z¶‘ Ho$ Bg ‘hmZ CƒV‘ ^mJH$s MyH$ H$aVr h¡ ‘grh ‘| na‘oída Ho$ à wËd H$s Amb§H$m[aH$ ^mfm ‘| O¡go EH$ ZmQ>H$s¶

:: 120 ::

Page 121: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ñdrH¥${V Am¡a {dê$Õ ‘V na CgHo$ A{YH$Va Omo gm‘W© Am¡a ào‘ H$mo {‘bmVo h¡ (5:5,6,qgh EH$ ‘o‘Zm h¡) (n¥. 235) &

S>ãë¶y. aoÝS>moë’$ Q>oQ> Zo CgHo$ {H$Vm~ ~r~brH$b BÝQ>aàrQ>oeÝg ‘| H$hm :~mB~b H$s Aݶ {H$gr e¡br H$mo CËgwH$Vm go Zht n‹T>m J¶m O¡go Xe©Z-g§~§Yr,

{deof Vm¡a na Xm{Z¶ob H$s {H$Vm~ Am¡a àH$m{eV dm³¶ H$s {H$Vm~ H$mo Bg àH$ma ‘yë¶H$‘ H$aVo hþE CËgwH$Vm go n‹T>m J¶m h¡ & ¶o e¡br EH$ Zï>H$mar B{Vhmg H$s JbV ì¶m»¶mH$aZo H$m H$maU BgH$s eãXmZwgma ê$n, AmH$ma Am¡a CÔoí¶ H$s Ag‘P {gÕm§V go nr{‹T>VWm & ³¶m|{H$ BgHo$ Ñ‹T>Vmnyd©H$ H$WZ H$s ³¶m erK« hmoZo dmbm h¡, Xe©Zemó H$mo EH$ ‘mJ©‘mZ{MÌ Ho$ ê$n ‘| Am¡a ^{dî¶ H$s Jwá N>mn Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m h¡ & em¶X KQ>ZmEo{Vhm{gH$ hmo gH$Vr h¡, ¶m do dmñVd ‘| hþB© h¡, ¶m hmoZo dmbr h¡ bo{H$Z boIH$ KQ>ZmAm|H$mo àñVwV H$aVm h¡ Am¡a {MÌm| Am¡a ‘yb ê$n AmXem} Ho$ Ûmam AW© H$mo ~VmVm h¡ & (n¥.137)

amBHo$Z, drbhmoñQ> EÊS> bm|J‘oZ 3 Ho$ Ûmam gånm{XV, {S>³gZar Am°’$ ~r~brH$bB‘oOar ‘| :

AmO Ho$ nmR>H$ Bg e¡br Ho$ Ûmam AmH$pñ‘H$ Am¡a h¡amZ h¡ & Amema{hV AmH¥${VAm¡a Bg g§gma go AbJ AZw d, A{YH$Va Y‘©J«ÝW Ho$ gmW ‘yN>m© go ~mha Am¡a nmJbOmZ àVrV hmoVm h¡ & Bg emó-g‘yh H$mo boZo na Zm‘‘mÌ H$m ‘yë¶ AZoH$ nmR>H$m| H$mogmoMZo Ho$ {bE M‹T>mZ XmZ nÌ N>mo‹S> XoVm h¡ ³¶m hmoJm O~, Bg àH$ma Xe©Z g§~§Yr g§XoeHo$ {dMma H$mo N>mo‹S> {X¶m Om¶oJm (n¥.35)

nm±Mdm VZmd (na‘oída H$m amÁ¶ O¡go dV©‘mZ VWm{n ^{dî¶ ‘|)na‘oída H$m amÁ¶ dV©‘mZ na VWm{n {dî¶ h¡ & Bg AܶmË‘{dÚm g§~§Yr {dê$Õ

‘V H$s {~ÝXþ na Ho$pÝж yV hmoVm h¡ & ¶{X EH$ Amem BòmB{b¶m| Ho$ {bE nwamZo {Z¶‘ Ho$g^r ^{dî¶dm{U¶m± EH$ emóg‘yh ‘| n[anyU© hmoVr h¡ V~ amÁ¶ A{YH$mB© ê$n go BòmBbHo$ nwZ: JR>Z go EH$ yJmob {df¶H$ ñWmZ Am¡a EH$ AܶmË‘{dÚm g§~§Yr loð>Vm ~ZVrh¡ & ¶h {dde H$aoJm {H$ H${b{g¶m Jwá ar{V go Aܶm¶ 5 VH$ CR>m {b¶m J¶m Am¡a ~MoAܶm¶ BòmBb go g§§Y aIVr h¡ (bo{H$Z ¶mX aI| àH$m. 22:16) &

{H$ÝVw, ¶{X amÁ¶ H$m CX²KmQ>Z nwamZo {Z¶‘ Ho$ d¶Xo {H$¶o hþE ‘grhm Ho$ Ûmam hmoZona ܶmZ Ho$pÝÐV H$aVm h¡, V~ ¶h ‘grh Ho$ AmJ‘Z Ho$ gmW àñVwV hmoVm h¡ Am¡a V~ܶmZHo$pÝÐV, AdVma, OrdZ, {ejm, ‘¥Ë¶w Am¡a ‘grh Ho$ nwamËWmZ ‘| hmoVm h¡ & AܶmË‘{dÚmEH$ dV©‘mZ CÕma na Omoa XoVm h¡ & amÁ¶ Am MwH$m h¡, g^r Ho$ CÕma Ho$ {bE ‘grh H$s|Q> go nwamZm {Z¶‘ nyam hmo MwH$m h¡, Z {H$ CgHo$ hOma df© Ho$ amÁ¶ go &

:: 121 ::

Page 122: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶h {~ëHw$b g˶ h¡ {H$ ~mB~b ‘grh Ho$ XmoZm| AmJ‘Z Ho$ ~mao ‘| ~VmVr h¡, bo{H$ZH$hm± na ‘hËd H$mo aIZm h¡ ? ‘wPo bJVm h¡ {H$ nwamZo {Z¶‘ H$s ^{dî¶dmUr àW‘AmJ‘Z, ‘grhm amÁ¶ Ho$ pñWaVm na ܶmZHo$pÝÐV H$aVr h¡ (Xm{Z, 2) H$B© àH$ma go ¶hnao‘ída Ho$ AZ§V amÁ¶ Ho$ gÑe h¡ (Xm{Z.7) & nwamZm {Z¶‘ na‘oída Ho$ AZ§V amÁ¶ naHo$pÝÐ yV h¡, V~ r Cg amÁ¶ H$s ¶§Ì aMZm àH$meZ ‘grhm H$s godH$mB© h¡ (1Hw$a.15:26-27) & ¶h àíZ Zht h¡ {H$ H$m¡Z gm g˶ h¡, XmoZm| g˶ h¡, bo{H$Z ‘hËd H$hm± h¡ ? ¶hAdí¶ H$hm OmZm Mm{hE {H$ Hw$N> ì¶m»¶m H$aZo dmbo ‘grhm Ho$ hOma df© Ho$ amÁ¶ ‘|A˶{YH$ Ho$ÝÐr yV hmo OmVo h¡ (àH$m.20) {H$ do {nVm Ho$ AZ§V amÁ¶ H$mo {Ogo ~mB~bHo$ÝÐr °V hmo OmVo h¡ (àH$m.20) {H$ do {nVm Ho$ AZ§VamÁ¶ H$mo {Ogo ~mB~b Ho$ÝÐr yV H$aVrh¡, MyH$ OmVo h¡ & ‘grh H$m amÁ¶ àW‘ à~§Y KQ>Zm h¡ & O¡go ‘grh H$s Xmo AmJ‘Z nwamZo{Z¶‘ ‘| ñnï> Zht Wr, Zhr ‘grhm H$m amÁ¶ g‘¶-g§~§Yr h¡ &

¶rew ‘grh H$s {ejm Am¡a àMma H$s Hw§$Or na‘oída H$m amÁ¶ h¡ & ¶h dV©‘mZ(CÕma Am¡a godm H$m¶© ‘|) Am¡a ^{dî¶ (ì¶mnH$ Am¡a gm‘W©) XmoZm| h¡ & àH$m{eV dm³¶,¶{X ¶h ‘grhm Ho$ hOma df© amÁ¶ na Ho$pÝÐ yV H$aVm h¡ (àH$m.20), àW‘ à~§Y h¡, Z{H$ A§{V‘ h¡ (àH$m.21-22) & nwamZo {Z¶‘ ‘| ¶h ñnï> Zht h¡ {H$ EH$ g‘¶ g§~§Yr amÁ¶Amdí¶H$ h¡, O¡go EH$ g˶Vm H$m {df¶, {H$ ‘grhm H$m amÁ¶ Xe©Z. 7 ‘| AZ§Vr¶ h¡ Z {H$hOma df© H$m h¡ &N>R>dm± VZmd (‘grh H$m erK« AmJ‘Z ~Zm‘ Xoar go nmê${g¶m) -N>R>dm± VZmd (‘grh H$m erK« AmJ‘Z ~Zm‘ Xoar go nmê${g¶m) -N>R>dm± VZmd (‘grh H$m erK« AmJ‘Z ~Zm‘ Xoar go nmê${g¶m) -N>R>dm± VZmd (‘grh H$m erK« AmJ‘Z ~Zm‘ Xoar go nmê${g¶m) -N>R>dm± VZmd (‘grh H$m erK« AmJ‘Z ~Zm‘ Xoar go nmê${g¶m) -

H$B© {dídm{g¶m| H$mo {gIm¶m OmVm h¡ {H$ ¶rew erK« AMmZH$, Am¡a AH$ñ‘mV go Amahm h¡ (‘Vr, 10:23, 24:27, 34, 44, ‘a.9:1,13:30, àH$m.1:1,3, 2:16, 3:11,22:7, 10,22,20) & bo{H$Z Eogr Amem {H$¶o hþE {dídm{g¶m| H$s nr‹‹T>r A~ VH$ JbVh¡ & ¶rew H$m erK« (Vwa§V) AmJ‘Z à˶oH$ nr‹T>r na gm‘Wu Amem H$m dm¶Xm h¡, bo{H$ZdmñV{dH$Vm {g’©$ EH$ ì¶{º$ go h¡ (Am¡a dh EH$ gVm¶o hþE ì¶{º$ go h¡) & {dídmgr H$moAdí¶ Or{dV ahZm h¡ O¡go ¶{X dh H$b Am ahm h¡, {H$ÝVw ¶moOZm Am¡a ‘hmAmkm (‘Vr28:15-20) H$mo nyU© H$aZm h¡, ¶[X dh Xoar H$aVm h¡ &

gwg‘mMma Ho$ Hw$N> nÚm§em| ‘| (‘a. 13:10, byH$m. 17:2, 18:8) Am¡a 1 Am¡a 2{Wagw. Xþgar AmJ‘Z EH$ {dbå~ hmoZo na {Z ©a h¡ & ¶hm± Hw$N> Eo{Vhm{gH$ KQ>Zm {OgonhZo hmoZm {ZpíMV h¡ :

1. nyao g§gma ‘| gwg‘mMma H$m àMma (‘Vr, 24:14, ‘a.13:10)2. ‘Zwî¶ Ho$ nmn H$m àH$meZ (‘Vr. 24:15, 2 {Wñgw: 2,àH$m, 13)3. ‘hmZ gVmdQ> (‘Vr 24:21, 24, àH$m.13)¶hm± EH$ CÔoí¶nyU© gÝXoh h¡ (‘Vr: 24:42-51, ‘a. 13:32-36) à˶oH$ {XZ

Eogo {O¶mo O¡go ¶h AmnH$m A§{V‘ {XZ Wm Am¡a AmZodmbr godH$mB© Ho$ {bE à¶mg H$amo &

:: 122 ::

Page 123: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«§µW : 4:32-40‘yb J«§µW : 4:32-40‘yb J«§µW : 4:32-40‘yb J«§µW : 4:32-40‘yb J«§µW : 4:32-40O~ do na‘oída Zo ‘Zwî¶ H$mo CËnÞ H$aHo$ n¥Ïdr na aIm V~ go boH$a Vy AnZo CËnÞ

hmoZo Ho$ {XZ VH$ H$s ~mV| nyN> Am¡a AmH$em Ho$ EH$ N>moa go Xÿao N>moa VH$ H$s ~mV| nyN>, ³¶m Eogr~‹S>r ~mV H$^r hþB© ¶m gwZZo ‘| AmB© h¡ ? ³¶m H$moB© Om{V H$^r na‘oída H$s ~mUr AmJ Ho$ ~rM‘| go AmVr hþ© gwZH$a Or{dVahr, O¡go {H$ VyZo gwZr h¡ ?

{’$a ³¶m na‘oída Zo Am¡a {H$gr Om{V H$mo Xÿgar Om{V Ho$ ~rM go {ZH$bZo H$mo H$‘a~m§YH$a narjm Am¡a {MÝh Am¡a M‘ËH$ma Am¡a ¶wÕ Am¡a ~br hmW, Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm go Eogo~‹S>o ^¶mZH$ H$m‘ {H$¶o, O¡go Vwåhmao na‘oída, ¶hmodm Zo {‘ó ‘| Vwåhmao XoIVo {H$E ? ¶h g~VwP H$mo {XIm¶m J¶m, Bg{bE {H$ Vy OmZ aIo {H$ ¶hmodm hr na‘oída h¡; CgH$mo N>mo‹S> Am¡aH$moB© h¡ hr Zht & AmH$me ‘| go CgZo VwPo AnZr dmUr gwZmB© {H$ VwPo {ejm Xo, n¥Ïdr na CgZoVwPo AnZr ~‹S>r AmJ {XImB© Am¡aCgHo$ dMZ AmJ Ho$ ~rM ‘| go AmVo hþE VwPo gwZm© n‹S>o & Am¡aCgZo Omo Voao {nVam| go ào‘ aIm; Bg H$maU CZHo$ nrN>o CZHo$ d§e H$mo MwZ {b¶m, Am¡a à˶jhmoH$a AnZo ~‹S>o gm‘϶© Ho$ Ûmam {‘ó go Bg{bE {ZH$mb bm¶m, {H$ Vw‘ go ~‹S>r Am¡a gm‘WuOm{V¶m§ H$mo Voao AmJo go {ZH$mbH$a VwPo CZHo$ Xoe ‘| nhþMmE± Am¡a Cgo Voam {ZO ^mJ H$a Xo,O¡gm AmO Ho$ {XZ {XImB© n‹S>Vm h¡; Bg{bE AmO OmZ bo Am¡a AnZo ‘Z ‘| gmoM ^r aI, {H$Ana AmH$em ‘| Am¡a ZrMo n¥Ïdr na ¶hmodm hr na‘oída h¡, Am¡a H$moB© Xÿgam Zht & 40 Am¡a VyCgH$s {d{Y¶m| Am¡a AmkAm| H$mo Omo ‘¢ AmO VwPo gwZmVm hÿ§ ‘mZZm, Bg{bE {H$ Voam Am¡a VoarnrN>o Voao d§e H$m ^r ^bm hmo, Am¡a Om Xoe Voam na‘oída ¶hmodm VwPo XoVm h¡ Cg‘| Voao {XZ ~hþdaZ² gXm Ho$ {bE hm| &

4:32 “nyN>Zm” {H«$¶m ~rS>r~r 981, Ho$~r 1371, ³dob AmkmË‘H$) H$m AW©, Bòm¶b Ho$AZmoIonZ H$m B©ída Ho$ g§~§Y Ho$ ~mao ‘| na‘oída H$mo nyN>Zm h¡ &

� O~ go na‘oída Zo ‘Zwî¶ H$mo CËnÞ H$a n¥Ïdr na aIm ¶h CV: 1-2 H$mo àH$Q> H$aVm

h¡; ^.g. 104 ‘| ^r XoI| &4:34 Am¡a ~br hmW Ho$ Ûmam Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm go BZ B©ída eara aMZm g§~§Yr ‘whmdam| H$m(XoI| {deof {df¶ 2:15 ‘|) à¶moJ ¶hmodm Ho$ gm‘Wu Nw>Q>H$mam Bòm¶b Ho$ {bE, dU©Z {H$¶mJ¶m h¡ (5:15; 6:21;7:19; 9:29; 11:2; 26:8) & Hw$N> ‘yb J«ÝW Ho$ dm³¶I§S> H$mo N>moQ>mH$a gm‘W © hmW (3:24; 6:21; 7:8; 9:26; ¶hmoey 4:24) ¶m ~‹S>mB© hþB© wOm (9:29,{ZJ©. 6:6) {H$¶m J¶m h¡ & Bg ‘whmdam¶wº$ eãX {dÚm Ho$ nmg EH$ {‘ó ‘ybJ«§W ‘| {deofg‘mZm§Va amOm Ho$ {b¶o h¡ & (ZrS>moQ> ^mJ.3, n¥.92) &4:35 Bg{bE {H$ Vy OmZ aIo nX; 34 H$s M‘ËH$ma H$m CÔoí¶ Bòm¶b Ho$ {dídmg H$moÑ{ï>H$aU H$aZo Ho$ {bE Wm ({ZJ©. 7:5, 17, 10:2; 31:13) OmZZo Ho$ {bE (~rS>r~r 393,Ho$~r 390, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U) XoI| {deof {df¶ ZrMo na {X¶m J¶m h¡ :

:: 123 ::

Page 124: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : “OmZZm” (A{YH$Va ì¶dñWm{daU H$m à¶moJ O¡go EH$ ê$nXe©Z) B~«mZr eãXOmZZm (~rS>r~r 393) Ho$ {b¶o ³dob ‘| AZoH$ VmËn¶© h¡ ({d{^Þ joÌ)

(1) ^bo Am¡a~wao H$s g‘P - CV. 3:22, ì¶. 1:39;¶mem 7:14-15,¶moZm 4:11

(2) g‘P Ho$ Ûmam OmZZm - ì¶. 9:2; 3, 6; 18:21(3) AZw d Ho$ Ûmam OmZZm - ì¶. 3:19; 4:35; 8:2, 3, 5; 11:2; 20:20

31:13; ¶hmoey 23:14(4) {dMmaZm - ì¶. 4:39; 11:2; 29:16(5) ì¶{º$JV ê$n go OmZZm -

(A) EH$ ì¶{º$ - CV; 29:5; {ZJ©. 1:8; ì¶. 22:2, 28:35, 36, 33:9(~) XodVm - ì¶. 11:28; 13:2, 6, 13; 28:64; 29:26; 32:17 ¶hmodm - ì¶. 4:35, 30; 7:9; 29:6 ¶mem; 1:3; 56:10-11(g) ór ¶m nwê$f Om{V g§~§Yr - CV. 4:1, 17, 25; 24;16; 38:36

(6) EH$ {dÛmZ H$m¡eb Am¡a kmZ - ¶mem. 29:11, 12, Am‘mog 5:16(7) ~w{Õ‘mZ hmoZm - ì¶. 29:4; Zr{V 1:2; 4:1; ¶mem : 28:24(8) na‘oída H$m kmZ

(A) ‘ygm Ho$ - ì¶ 34:10(~) Bòm¶b Ho$ - ì¶. 31:21, 27, 29

� ¶hmodm hr na‘oída h¡ XoI| {deof {df¶: B©ídar¶ Zm‘| 1:3 ‘| &

� CgH$mo N>mo‹S> Bm¡a H$moB© h¡ hr Zhr ¶hmodm Ho$ g‘mZ H$moB© Xÿgar AmË‘m ¶m XodVm Zht h¡

(CXm. nX. 39; 6:4; 32:39) XoI| gyMr 6:4 ‘|)4:36 AmH$me ‘| go CgZo VwPo AnZr dmUr gwZmB© ¶h nX hmoao~/grZ¡ nd©V na ¶hmodm Ho$emar[aH$ àH$meZ ‘| CgH$s CnpñW{V H$s {ZX}e Xo ahr h¡,{ZJ©. 19 ‘| à‘m{UV {H$¶m J¶mh¡ &4:37 Am¡a CgZo Omo Voao {nVam| go ào‘ {H$¶m, ¶h na‘oída Ho Ûmam MwZo J¶o A~«mh‘, BghmH$Am¡a ¶mHy$~ Ho$ {bE à‘mU XoVm h¡ (CV. 12-5, 7:7-8; 10:15 Ho$ nyd©O)

� CgZo MwZm {b¶m nwamZo {Z¶‘ ‘| MwZmd (MwZZm ~rS>r~r 103, Ho$~r 119, ³dob AnyU©)

godm H$m¶© Ho$ {bE h¡ (CXm. Hw$ów, ¶mem; 44:24-45:7), Z¶o {Z¶‘ ‘| CÕma Ho$ O¡go Zhth¡ &

� à˶j hmoH$a CgZo VwPo {‘ò go Nw>‹S>mH$a bm¶m eãX à˶j ê$n go (~rS>r~r 815)

¶Wm eãX ‘| gå‘wI hmoZm h¡, Omo na‘oída H$s à˶j CnpñWV H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (5:4;CV.32:30, {ZJ©. 33:14-15, ¶mem. 63:9; CgHo$ gå‘wI H$m XÿV) BgHo$ nrN>o ^r ‘yb AW©Am‘Zo-gm‘Zo h¡ ({ZJ© 33:11; ì¶. 34:10 Am¡a {J. 12:8 na Cgr {dMma go Am‘Zo-gm‘Zo) &

:: 124 ::

Page 125: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶hmodm gM‘wM na‘oída h¡ Omo h‘mao gmW h¡ (CXm. Bå‘mZw¶b, ¶mem: 7:14, 8:8,10)nmn, K{Zð> g§~§Y H$mo Vmo‹S>Vm h¡ Am¡a ¶hmodm AnZm ‘w§h {N>nm boVm h¡ (31:17, b¡ì¶. 17:10;20:3, 6; ¶mem; 59:2 {¶‘©. 18:17 ¶ho. 7:22;39:23, 24,29)4:384:384:384:384:38

NASB, NKJV “~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m±” NRSVTEV, REV “~‹S>r Am¡a A˶{YH$ gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a A˶{YH$ gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a A˶{YH$ gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a A˶{YH$ gm‘Wu Om{V¶m±~‹S>r Am¡a A˶{YH$ gm‘Wu Om{V¶m±”NJB “~‹S>r Am¡a A˶{YH$ OZnyU© Om{V¶m§~‹S>r Am¡a A˶{YH$ OZnyU© Om{V¶m§~‹S>r Am¡a A˶{YH$ OZnyU© Om{V¶m§~‹S>r Am¡a A˶{YH$ OZnyU© Om{V¶m§~‹S>r Am¡a A˶{YH$ OZnyU© Om{V¶m§”

BZ Om{V¶m| H$mo Bg àH$ma go ^r XoIm Om gH$Vm h¡ (4:38; 7:1; 11:23; ¶hmoey23:9) O¡go :

1. Am~mXr ‘| {JZVr go A{YH$ 7:72. emar[aH$ AmH$ma ‘| (XmZd) ~‹S>o, {Zdmgr ({J. 13:22, 28, 33; ì¶.

1:28)

� O¡gm AmO Ho$ {XZ h¡ ¶h AmJm‘r g§nmXH$ Ho$ H$WZ H$m EH$ {MÝh OmZ n‹S>Vm h¡,

bo{H$Z ¶h ¶aXZ Ho$ nydu Va’$ na, grhmoZ Am¡a AmoO Ho$ amÁ¶ H$s à‘mU Xo gH$Vm h¡ &

4:39 AÕ¡VdmX H$s ¶h Xÿgar gm‘W© H$WZ h¡ & XoI| gyMr 6:4 ‘| &4:40 {d{Y¶m§... AmkmE± XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

� Bg{bE {H$ Cg Xoe ‘| Vw ~hþV {XZ Ho$ {bE hmo, {H«$¶m (~rS>r~r 678, Ho$~r 733,

³dob {H«$¶m H¥$XÝV) H$s ì¶m»¶m gXm Ho$ {bE H$s AW© ‘§o hmoZm Mm{hE & XoI| {deof ZrMo ‘| {X¶mJ¶m h¡ &

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : gd©Xm (¶wZmZr ‘whmdam)EH$ ¶yZmZr ‘whmdaoXma dm³¶IÊS> OrdZH$mb VH$ h¡ & (byH$m.1:33; amo{‘

1:25;11:36; 16:27; Jb. 1:5; I {V‘w. 1:17), Omo B~«mZr hmob‘ H$mo à^m{dV H$aVrh¡ & XoI| am°~Q>© ~r. JS>©boñQ>moZ, {gZmoZråg Am°’$ X AmoëS> Q>oñQ>m‘|Q> n¥. 319-321 & Xÿgaog§~§{YV dm³¶IÊS> gd©Xm EH$ (‘Vr. 21:19; (‘a.11:14); {Wñgw 1:55; ¶hþ. 6:58;8:35;12:34; 13:8 14:16, II Hw$a. 9:9) Am¡a ¶wJmZw¶wJ (B{’$. 3:21) h¡ & BZ gd©Xm H$s‘whmdam| Ho$ ~rM H$moB© AbJmd Zhr {XImB© XoVm h¡ & eãX OrdZH$mb em¶X ~hþdMZ hmo gH$Vmh¡, Omo ¶hÿXr Y‘m©{YH$mar J«m‘a g§~§Yr {Z‘m©U H$s Amb§H$m[aH$ A{^àm¶ ‘| àVmn‘¶ H$m~hþdMZ H$hm J¶m h¡ ¶m ¶h AZ§VH$mb Ho$ AZoH$m| {dMma H$mo, ¶hÿXr A{^àm¶ Ho$ {ZXmofVm H$snr‹T>r, Ñï>Vm H$s nr‹T>r, AmZo dmbr nr‹T>r ¶m Y{‘©¶m| H$s nr‹T>r, à‘m{UV H$a gH$Vm h¡ &

:: 125 ::

Page 126: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 126 ::

NASB ‘yb J«§W : 4:41-43V~ ‘ygm Zo ¶aXZ Ho$ nma nyd© H$s Amoa VrZ ZJa AbJ {H$¶o, Bg{bE {H$ Omo H$moB© {~Zm

OmZo Am¡a {~Zm nhbo go ~¡a aIo AnZo {H$gr mB© H$mo ‘ma S>mbo, dh Cg‘| go {H$gr ZJa ‘| mJOm¶o, Am¡a ^mJH$a Or{dV aho, AWm©V ê$~o{Z¶m| H$m ~oga ZJa Omo O§Jb Ho$ g‘Wa Xoe ‘| h¡,Am¡a Ho$ {‘bmX H$m am‘moV Am¡a ‘ZíeoB¶m| Ho$ ~memZ H$m JmobmZ &

4:41 ¶aXZ Ho$ nma nyd© H$s Amoa VrZ ZJa BZ ZJam| H$mo eaUñWmZ Ho$ ZJa H$hm J¶m h¡ ({J.35, ì¶. 19; ¶hmoey 20) & dhm§ CZ bmoJm| Ho$ {bE N>: Wr, ¶aXZ Ho$ à˶oH$ Xb Ho$ {bE VrZWr & do g^r bo{d¶m| Ho$ ZJa Wo & (¶hmoey 21), Ohm± bodr¶m| Zo, {OZHo$ nmg {Zdmg H$aZo Ho${bE y{‘ Zht Wr, {Zdmg {H$¶m &

do Bòm¶b Ho$ Y‘©Zr{V à~§Y “Am§I Ho$ ~Xbo Am§I” Ho$ ^mJ Wo & ¶{X EH$ ì¶{º$XþK©Q>Zmnyd©H$ dmMm Ho$ g§Jr H$mo ‘ma S>mbVm h¡ V~ CgHo$ n[adma H$mo Cgo ‘ma S>mbZo H$m H$mZyZrA{YH$a Wm (CXm. IyZ H$m ~Xbm,{J. 35:12; ì¶. 19:6, 12; ¶hmoey 20:3,5,9) & ¶{XEH$ ì¶{º$ XþK©Q>Zmnyd©H$ {H$gr H$mo ‘ma S>mbVm h¡ Vmo BZ ZJam| ‘| go {H$gr EH$ ZJa ‘| ^mJOm¶o, dhm± d¥Õ bmoJm| Ho$ Ûmam ‘wH$X‘m Mbm¶m OmVm Wm & ¶{X dh nyd©{MpÝVV h˶mam nm¶m ZhtJ¶m, Vmo dh ZJa ‘| gwajm nyd©H$ ah gH$Vm h¡ (‘hm¶mOH$ H$s ‘¥Ë¶w VH$) & CgHo$ ~mX dhCgHo$ Ka gwajmnyd©H$ Xþ~mam Am gH$Vm h¡ (EH$ H$mZyZr A{^àm¶ ‘|) &

ܶmZ X|, ¶hmÿ§ ¶aXZ Ho$ nma à{V~§Y nyam {H$¶m hþAm h¡ & Bg{bE nydu {H$Zmao H$s Amoaà‘m{UV H$aVm h¡ &

4:424:424:424:424:42 “{~Zm OmZo” ApñVËd AñdrH¥$V eãX (~rS>r~r 395) EH$ BòmBbr gmYr H$m XþK©Q>Zmnyd©H$,{~Zm nyd©{MÝVV ¶m A{dMmanyd©H$ {ZU©¶ ‘¥Ë¶w H$mo à‘m{UV H$aVr h¡ & h‘ Bgo ‘|gbm’$a H$hVoh¡ &

àoaH$-{Z{‘V ~wamB© H$s H$‘r, Hw§$Or VËd h¡ & ¶h AܶmË‘ {dÚm hþX¶ H$m ~{bXmZà~§YZ ~ZVm h¡ & gmoM g‘PH$a {H$¶o J¶o nmn Ho$ {b¶o H$moB© ~{bXmZ CnbãY Zht Wm ({ZJ©.21:12-14; b¡ì¶ 4:2, 22, 27; 5:15-18; 22:14; {J. 15:27, 30 ì¶. 17:12-13; ¶hmoey 20:1-6) & ¶hm§ VH$ àm¶píMV Ho$ {XZ na (b¡ì¶. 16) ‘hm¶mOH$ Ho$ ÛmamOmVr¶ ~{bXmZ ^r nyd©{MpÝVV nmn H$mo Zht hQ>m nm¶m (^.g. 51:14-17) & ³¶m Amn IweZht h¡, {‘ h‘ Z¶o {Z¶‘ ‘| ¶rew Ho$ ~{bXmZ Ho$ ZrMo h¡ &

Bg ~mV ‘|, ‘¢ {ZS>moQ>, dmoë¶w. 2 go boH$a {‘bZm Mmhÿ§Jm, {ddmX nyU© {df¶ na :{~Zm A{^àm¶ Ho$ ¶m yb go (b¡ì¶ 4:2) ¶wÕ H$s Hw$Q>Zr{V g§~§Yr Am¡a e§H$m Ho$ ¶mo½¶ XmoZm| h¡( 4:13, 22,27, 5:15, 18; 22:14; {ZJ©. 15:22; 24-29) & Bgo ܶmZ ‘| aIH$a Hw$N>{dÕmZm| Zo Bg ~mV na g‘mnZ {H$¶m h¡ {H$ nmn ~{b {g’©$ A{ZÀNw>H$ nmn H$mo Xÿa H$aVr h¡, ¶hdh nmn h¡ {Ogo {~Zm OmZo {H$ {H$¶m J¶m {H$ ¶h {d{eï> H$m¶© nmn Wm (XoI| ‘obJ«mo‘, 1991,228-229) & {H$ÝVw A{^àm¶ Ho$ eãX H$m AW© ‘w»¶V: «‘ go h¡ ({H«$¶m H$m AW© EH$ Xmof H$a

Page 127: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 127 ::

Xÿa OmZm h¡ ) & hmbm§{H$ BgH$m AW© ¶h r hmo gH$Vmh¡ {H$ Xmof, {~Zm A{^àm¶ Ho$ ¶m g§{X½YWm({J. 35:11, 5, 22-23; ¶hmoey 20:39), ¶h Amdí¶H$ ê$n ‘| ’$‘© Zht h¡ (e‘w.26:21; g^mo 5:6) (n¥. 94)NASB ‘yb J«§W : 4:44-49

{’$a Omo ì¶dñWm ‘ygm Zo BòmB{b¶m| H$mo Xr dh ¶h h¡, ¶ohr do MoVmd{Z¶m± Am¡a {Z¶‘h¡ {OÝh| ‘ygm Zo BòmB{b¶m| H$mo Cg g‘¶ H$h gwZm¶m O~ do {‘ò go {ZH$bo Wo, AWm©V ¶aXZHo$ nma ~oVnmoa Ho$ gm‘Zo H$s VamB© ‘|, E‘mo[a¶m| Ho$amOm hoe~moZdmgr grhmoZ Ho$ Xoe ‘|, {OgamOmH$mo CÝhm|Zo {‘ò go {ZH$bZo Ho$ ~mX ‘mam & Am¡a CÝhm|Zo CgHo$ Xeo H$mo Am¡a ~memZ Ho$amOm AmoJ Hoo$ Xoe H$mo, AnZo de ‘| H$a {b¶m; ¶aXZ Ho$ nma gy¶m}X¶H$s Amoa ahZo dmboE‘mo[a¶m| Ho$ amOmAm| Ho$ ¶o Xoe Wo & ¶o Xoe AZm}Z Ho$ Zmbo Ho$ N>moadmbo AamoEQ> go boH$a grAmoZ,Omo h‘m}Z ^r H$hbmVm h¡, Cg nd©V VH$ [ gmam Xoe,Am¡a {ngJm H$s T>bmZ Ho$ ZrMo Ho$ Aam~mHo$ Vmb VH$ ¶aXZ nma nyd© H$s Amoa H$m gmam Aam~m h¡ &

4:44-45 ì¶dñWm .... MoVmd{Z¶m±... {d{Y¶m±....4:44-45 ì¶dñWm .... MoVmd{Z¶m±... {d{Y¶m±....4:44-45 ì¶dñWm .... MoVmd{Z¶m±... {d{Y¶m±....4:44-45 ì¶dñWm .... MoVmd{Z¶m±... {d{Y¶m±....4:44-45 ì¶dñWm .... MoVmd{Z¶m±... {d{Y¶m±.... {Z¶‘ XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

4:45 ¶o hr do MoVmd{Z¶m§ h¡, BÝht eãXm| H$mo ^OZH$ma Zo na‘oída H$s ì¶dñWm ¶m Q>moah H$modU©Z H$aZo Ho$ {bE à¶moJ {H$¶m h¡ & eãX Q>moah H$m AW© na‘oída H$s {ejm h¡ & ì¶dñWmH$moEH$ ~moP H$s Vah ‘Zwî¶ H$mo Vmo‹S>Zo Ho$ {bE Zht {X¶m J¶m Wm &m ‘m¡{IH$ na§namE Omoì¶dñWm Ho$ Mmam| Va’$ ~XH$a Bgo EH$ ^mar ~moP ~ZmVr h¡ & nwamZm {Z¶‘, ‘mZd {VañH$maHo$ ~mdOyX, na‘oída Ho$ ñd¶§ àH$meZ, ào‘ go ~‹T>H$a Zht h¡ & nwamZo {Z¶‘ H$s ì¶dñWm nmnH$s J§ raVm, ‘mZd Om{V H$s Xmof, Am¡a CÕmH$Vm© H$s Oê$aV H$mo {XImbmVr h¡, bo{H$Z Bgoào‘ go {X¶m J¶m h¡ (^.g. 19:7-9) &

� {OÝh| ‘ygm Zo BòmB{b¶m| H$mo Cg g‘¶ H$hr O~ do {‘ò go {ZH$bo Wo, ‘ygm Xÿgar

~ma¶hm§ Xg AmkmAm| go hmoH$a Om ahm h¡ & bo{H$Z Omo bmoJ Bg g‘¶ CZgo gwZ aho Wo, do ~ƒoWo, nhbr ~ma CÝh| {ZJ©. 20 ‘| grZ¡ nd©V na {X¶m J¶m Wm & dh Cgo Xþ~mam H$h ahm h¡ &‘ygm ¶hm§ BòmEb H$s g§VmZm| Ho$ {bE H$a ahm h¡ Omo dh {nVm go Amem aIVm h¡ {H$ do ñd¶§CZHo$ Ka ‘| H$ao§ & à˶oH$ nr‹T>r H$mo na‘oída H$s BÀN>m CZHo$ OrdZ Ho$ {bE ³¶m h¡ Bg ~mao‘| ZB© nr‹T>r H$mo ~VmZm h¡ &4:46-49 ¶o Am¶Vo BZ Xmo {dO¶ Ho$ B{Vhmg H$s gmam§e h¡ & na‘oída Zo ¶aXZ Ho$ nmaXmo {dO¶ H$mo XoZo H$m H$maU, àW‘ ’$b Ho$ gm‘mݶ {dMma Ho$ AZwê$n h¡ & ¶hÿXr Y‘© ‘| ’$gbH$s N>moQ>r Qw>H$‹S>r H$m ’$gb hmoZo dmbr h¡ & ¶aXZ nma Xmo A‘moar amOmAm| H$mo hamZm, Bòm¶bgo H$hm ‘¢ Vw‘go ߶ma H$aVm hÿ§ & ‘¡Zo Vwåh| Xoe XoZo H$m dm¶Xm {H$¶m h¡ & Vw‘ ‘oao H$hZo H$m AW©OmZVo hmo & ‘wP na {dídmg Am¡a ‘oar Amkm ‘mZmo Am¡a ‘¢ Vwåh| {dlm‘ Xÿ§Jm & ¶h BòmB{b¶m|H$m ‘moAm~ Ho$ O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$s A§{V‘ Ad{Y na Bòm¶b Ho$ AZw dm| H$s Xÿgar g§{jágm§ame H$m H$WZ h¡ &

Page 128: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 128 ::

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©Z Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m AW©, ~mB©~b H$s ì¶m»¶m ñd¶§ H$aZo na

Amn ñd¶§ hr {Oå‘odma h¡ & Omo n¦H$me h‘‘|, Cg‘| à˶oH$ H$mo MbZm h¡ & Amn, ~mB©~b Am¡an{dÌË‘m, ì¶m»¶m H$aZo ‘| àYmZ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbo na hr Zht N>mo‹S> XoZmh¡ &

¶o {ddmXnyU© àíZ AmnH$mo Bg nwñVH$ Ho$ ^mJm| Ho$ àYmZ n[aUm‘ Ho$ ~mao ‘| gmoMZo ‘|ghm¶Vm H$aVr h¡ & do AmnHo$ {dMma H$mo CÎmoOH$ H$aZo Ho$ A{^àm¶ go h¡, Z {H$ pñWa H$aZogo &1. ³¶m nwamZo {Z¶‘ H$m {dídmg ‘w»¶V: ì¶dñWm H$mo aIZm ¶m na‘oída Ho$ gmW g§~§Y

~ZmZm Wm ?2. ³¶m| ~mB~b ‘mVm-{nVm H$mo CZHo$ ~ƒm| H$mo na‘oída Ho$ ~mao ‘| ~VmZo Ho$ {bE à^md

S>mbVr h¡ &3. ³¶m| na‘oída CgH$s emar[aH$ àñVwVrH$aU ~ZmZo Ho$ {bE ‘Zwî¶ H$mo ‘Zm H$aVm h¡ ?4. H¡$go na‘oída H$m {deof IOmZ BòmBb Wm ? Am¡a ³¶m| ?5. EH$ ñdmñ϶ ñWmB© g‘mO H$s Xmo nydm©H$mqjV gyMr ~ZmAmo ?6. dmMm H$mo Vmo‹S>Zo na VrZ n[aUm‘ H$s gyMr ~ZmAmo ?7. ³¶m h¶ nÚm§e AÕ¡VdmX Ho$ ~mao ‘| {gImVm h¡ ?8. ³¶m| na‘oída BòmBb H$mo MwZVm h¡ ?9. Am§I Ho$ ~Xbo Am§I Ho$ à{VemoY H$m CÔoí¶ ³¶m Wm ?10. ³¶m ‘Zwî¶ Ho$ nmn Ho$ {bE ~{bXmZ ê$nr Cnm¶ n¶m©á ê$n go à~§Y {H$¶m ? ³¶m| ¶m

³¶m| Zht ?11. H¡$go ¶rew H$m ~{bXmZ à‘wI h¡ ?

*****

Page 129: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NKJV

Xe AmemAm| ‘|nwZ© {ZarjU

5:1-5

5:6-7

5:8-105:11

5:12-155:135:145:155:165:17

5:18-21

5:22na‘oída H$s

CnpñW[V go bmoJ^¶^rV hþE5:23-33

NRSV

grZ¡ na ì¶dñWmH$mo {X¶m OmZm

5:1-5

5:6-7

5:8-105:11

5:12-155:135:145:155:165:175:18

5:21(~)5:22-27

5:28-33

TEV

Xg AmemE±

5:1-5

5:65:7

5:8-105:11

5:12-155:135:145:155:165:17

5:18-21

5:22bmoJm| H$m ^¶

5:23-275:28-315:32-33

NJB

Xg AmemE±

5:1-55:2-55:65:7

5:8-105:11

5:12-155:135:145:155:165:17

5:18-21

5:22

‘ygm {~Mdm¡B©5:23-275:28-31

¶hmodm go ào‘ H$aZmì¶dñWm H$m {ZîH$f© h¡

(5:32-6:13)5:32-6:3

ì¶dñWm {ddaU 5ì¶dñWm {ddaU 5ì¶dñWm {ddaU 5ì¶dñWm {ddaU 5ì¶dñWm {ddaU 5

AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$m dm³¶IÊS> {d^mOZ

:: 129 ::

Page 130: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 130 ::

V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z V¥Vr¶ MH«$ Aܶ¶Z (XoI| n¥. vii àñVmdZm ^mJ ‘|o)

dm³¶IÊS> Vwë¶Vm na boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$m AZwgaU

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m AW©, ~mB~b H$s ì¶m»¶m ñd¶§ H$aZo na

Amn hr {Oå‘oXma hmoJ| & Omo àH$me h‘‘| h¡, à˶oH$ H$mo Cg‘| MbZm h¡ & Amn, ~mB~b Am¡a

n{dÌmË‘m, ì¶m»¶m H$aZo ‘| n«YmZ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbo hr Zht N>mo‹S> XoZm

h¡ &

Aܶm¶ H$mo EH$ ñWmZ ‘| ~¡R>H$a n‹T>o & {df¶ H$mo nhMm{ZE (Aܶ¶Z MH«$ # 3, n¥. viii)

AmnHo$ {df¶ {d^mOZm| H$mo D$na {X¶o J¶o Mma AmYw{ZH$ AZwdmXm| go VwbZm H$amo & dm³¶IÊS>

B©ída ào[aV Zht h¡, bo{H$Z ¶h boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$mo AZwgaU H$aZo H$s Hw§$Or h¡, Omo

ì¶m»¶m H$m öX¶ h¡ & à˶oH$ dm³¶IÊS> ‘| EH$ Am¡a {g’©$ EH$ {df¶ h¡ &

1. àW‘ dm³¶IÊS>

2. {ÛVr¶ dm³¶IÊS>

3. V¥Vr¶ dm³¶IÊS>

4. B˶m{X dm³¶IÊS>

n¥ð> y{‘ Aܶ¶Z -

A. amoboÝS> S>r ~m°³g, EopÝg¶ÝQ> Bòm¶b, dmob.1, n¥. 143-144, nwamZo {Z¶‘ Ho$ ì¶dñWm

na Y‘©g§{hVm H$s gyMr ~ZmVm h¡ :

1. ¶rew ‘grh Ho$ Xg AmXoe - {ZJ©. 20:2-17, ì¶. 5:6:21

2. dmMm H$s Y‘©g§{hVm - {ZJ©. 20:22-23-33

3. ì¶dñWm {ddaU - ì¶. 12-26

4. n{dÌVm H$s ì¶dñWm - b¡ì¶. 17-26

5. ¶mOH$s¶ Y‘©g§{hVm - b¡ì¶. 1-7, 11-16

BZ g^r H$mo Q>moah go {Zê$nU {H$¶m J¶m h¡ & do H$m¶m] Am¡a JwUm| ‘| {d{eï> AX² wV àmMrZ

ar{V h¡ &

~. BòmBbr ì¶dñWmAm| Ho$ àH$ma

(1) Y‘m©Y‘©-{dMmaH$- ¶{X.... V~ nwñVH$ Ho$ ’$‘m© go ì¶dñWm H$m M[aÌ-{MÌU {H$¶m J¶m

h¡ & ¶hm± H$m¶m©| H$m n[aUm‘ h¡ & ¶o g‘mO Ho$ {bE gm‘mݶV: ‘mJ©Xe©H$ h¡ &

(2) ì¶dñWm {Z{X©ï> O¡go gm‘mݶ ‘Zmhr gmYmaU (gmYmaU Vm¡a go {ÛVr¶ nwê$f ~hþdMZ

H$WZ - Vw‘ Zht H$amoJo...) ¶o gm‘mݶ Vm¡a go AmpË‘H$ OrdZ Ho$ {bE ‘mJ©Xe©Z h¡ &

Page 131: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

g. gm§ñH¥${VH$ à^md

1. {df¶ gyMr ‘| - àma§{^H$ ì¶dñWm Y‘©g§{hVm

A. {b{nQ> - BíVma

~. hå‘wam~r H$s Y‘©g§{hVm

2. ’$m‘© ‘| - {hÎmr àXoem| (A{Yn{V), Omo AZoH$ AmXe© Xb ‘| àH$Q> hmoVm h¡, {H$ÝVw

ì¶dñWm {ddaU Am¡a ¶hmoía 24, 2000 ~r.gr. Ad{Y Ho$ AmXe©, Omo Eo{Vhm{gH$

àd¥{Îm H$mo {XImVm h¡ CgH$m AZwgaU H$aVo h¡ (Om°Z EM. dmëQ>Z, EpÝg¶ÝQ> BòbmBQ>

{bQ>aoMa BZ BQ²>g H$ëMaU H$m°ÝQ>o³ñQ>, n¥.95-107, Ho$.E. {H$MZ, X ~ma~b BZ

BQ²>g dëS>©, n¥.80-95, XoI| nwñVH$ H$s àñVmdZm 7.

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW : 5:1-5

‘ygm Zo gmao BòmB{b¶m| H$mo ~wbdH$ma H$hm, ho BòmB{b¶m|, Omo Omo {d{Y Am¡a {Z¶‘ ‘|

AmO Vwåh| gwZmVm hÿ±y do gwZmo, Bg{bE {H$ CÝh| grIH$a ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$amo & h‘mao na‘oída

¶hmodm Zo hmoao~ na h‘ go dmMm ~m§Yr & Bg dmMm H$mo ¶hmodm Zo h‘mao {nVam| go Zht, h‘ go hr

~m±Ym, Omo ¶hm± AmO Ho$ {XZ Or{Vd h¡ ¶hmodm Zo Cg nd©V na AmJ Ho$ ~rM ‘| go Vw‘ bmoJm| go

Am‘Zo gm‘Zo ~mV| H$s, Cg AmJ Ho$ S>a Ho$ ‘mao Vw‘ nd©V na Z M‹T>o, Bg{bE ‘¢ ¶hmodm Ho$ Am¡a

Vwåhmao ~rM CgH$m dMZ Vwåh| ~VmZo H$mo I‹S>m ahm & V~ CgZo H$hm,

5.1 gmao BòmB{b¶m| ì¶dñWm à˶oH$ Ho$ {bE Wr (EH$ gdm}Îm‘ g‘yh Ho$ {bE Zht), bo{H$Z

‘ygm g§ dV: d¥Õ bmoJm| go H$hm Am¡a CÝhmoZo CgHo$ eãXm| H$mo g^r bmoJm| H$mo ~Vm¶m (CXm.

Om{V¶m|, g§àXm¶) Bòm¶b Ho$ {bE XoI| {deof {df¶ 1:1 ‘| &

� “gwZm|” XoI| gyMr 4:1 ‘|

� “{d{Y¶m±” Am¡a {Z¶‘ XoI| gyMr 4:1 ‘|

� “grIH$a” ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$amo Bg dm³¶IÊS> ‘| VrZ {H«$¶m ê$n h¡ :

1. CÝh| grImo (~rS>r~r 540, Ho$~r 531) ³dob nyU©, 4:10, 5:1,14:23, 17:19,

18:9, 31:12,13

2. CÝh| ‘mZmo ~rS>r~r1036, Ho$~r 1581, ³dob nyU©, 4:2,6,9,40,5:10,12,29,32,

6:2,3,17 (Xmo~mam), 25,7:8,9 (Xmo~mam), 11,12 (Xmo~mam), B˶m{X &

3. Mm¡H$gnyd©H$ - eãXmZwgma “H$aZm” ~rS>r~r 793, Ho$~r889 (³dob A{ZpíMV {Z‘m©U)

:: 131 ::

Page 132: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶o VrZ {H«$¶mê$n eo‘m Ho$ AW© H$mo g§{já H$aVo h¡ (~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570,

CXm. 4:1, 5:1, 23,24,25,26,27 (Xmo~mam), 28(Xmo~mam), 6:3,4,9:1,20:3,27:9),

{OgH$m AW© Eogm gwZmo {H$ H$amo &

5:2 h‘mam na‘oída ¶hmodm XoI| {deof {df¶ : B©ídar¶ Zm‘ 1:3 ‘| &

~m±Yr eãXmZwgma ¶h ‘‘© oXr H$m¶© h¡ (~rS>r~r 503, Ho$~r500, ³dob nyU© (Xmoham)&

¶h nwamZo {Z¶‘ H$s dmMm Ho$ Ñ{‹T>H$aU H$s EH$ ar{V h¡, (CXm. dmMm H$mo H$mQ>Zm, CV,

15:18, 21:27, 21:27, 32, 31:44, {ZJ©.34:27, ì¶. 5:3, 29:12, 31:16) &

A~«mh‘ Zo EH$ ~H$ar, H$bmoa, Am¡a Xÿgao OmZdam| H$mo boH$a, CÝh| Xmo Qw>H$‹S>o H$a {X¶m, Am¡a

Qw>H$‹S>m| H$mo Am‘Zo gm‘Zo aIm, Am¡a CZ Qw>H$‹S>mo Ho$ ~rM go MbZm O¡go EH$ dmMm H$m {MÝh

Wm & g§ dV: Omo dmMm H$mo Vmo‹S>Vo h¡ CZ na Vmn AmZo H$mo g§Ho$V H$aVm h¡ (CV: 15:9-

18, {¶‘©, 34:18) ¶m ¶hm± VH$ dmMm H$mo EH$ ^moOZ dmMm Ho$ à{VkmnÌ na bJmB© JB©

lmn h¡ &

� h‘mao gmW dmMm, XoI| gyMr 4:13 ‘| &

� hmoao~ na grZo nd©V Ho$ {bE hmoao~ B~«mZr eãX h¡ & XoI| {deof {df¶ ì¶. 1:2 ‘| &

� 5:3. h‘mao {nVam| Hw$N> {dÕmZ Bg dm³¶IÊS> H$mo nyd©Om|, A~«mh‘, BgH$mh Am¡a

¶mHy$~ H$mo àH$Q>rH$aU hmoVo XoIVo h¡, {H$ÝVw Xÿgao {dÕmZ XoIVo h¡ {H$ ¶h, ‘mVm-

{nVm, ~war nr‹T>r Omo O§Jb ‘| ‘a MwHo$ Wo, CZH$mo àH$Q> H$aVr h¡ ({J.26:63-65)

AJb dm³¶IÊS> Xÿgar am¶ H$mo {ZpíMV H$aVm OmZ n‹S>Vm h¡ &

� h‘ hr ~m§Yr, Omo ¶hm± AmO Ho$ {XZ Or{dV h¢ ¶h ~war nr‹T>r Ho$ ~mb-~ƒm| (20 df©

H$s C‘« Ho$ ZrMo) H$m à‘mU XoVm h¡ & ñnï> ê$n go ¶h {XImVm h¡, {H$ ¶hmodm Ho$

dMZ Bg nr‹T>r Ho$ {bE Am¡a à˶oH$ nr‹T>r, AmO Ho$ {XZ Ho$ {bE ^r AZwê$n h¡ &

� Am‘Zo-gm‘Zo ¶h {ZJ©. 19 ‘| hmoao~/grZo© nd©V na ì¶{º$JV gm‘Zm (eãXmZwgma

Zht) H$s à‘mU XoVm h¡ & ¶h EH$ ~ma-~ma hmoZo dmbm AmdV©H$ ‘whmdam h¡

(CV,32:30, {ZJ©.33:11, ì¶. 5:4,34:10, ì¶m.6:22, ¶ho. 20:35) &

� AmJ Ho$ ~rM ‘| go ¶h {ZJ©. 19 go Xþham¶m J¶m dm³¶IÊS> h¡ (4:12, 15,33,

5:4, 22,24,26,9:10,10:4) &

5:5 Bg{bE ‘¢ ¶hmodm Ho$ Am¡a Vwåhmao ~rM ‘| I‹S>m ahm... ³¶m|{H$ Vw‘ S>ao hþE Wo bmoJ,

¶hmodm go ¶^rV hWo Bg{bE ¶hmodm Ho$ Am¡a BòmB{b¶m| Hoo$ ~rM ‘ygm ‘ܶñW ~Zm

Wm ({ZJ©. 19:16) &

:: 132 ::

Page 133: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW : 5:7

7 “‘wPo N>mo‹S> Xÿgao H$mo B©ída H$aHo$ Z ‘mZZm” &

5:7 ‘wPo N>mo‹S>, Xÿgao H$mo B©ída H$aHo$ Z ‘mZZm & gå‘wI (~rS>r~r:7) eãXmZwgma “‘oao

gå‘wI”

Omo ‘oao loUr ‘| H$moB© Xÿgam Zht & EH$ ‘whmdao ‘| h¡ ({ZJ©. 20:3, 23) & ¶hmodm

AHo$bm, AZmoIm, AZ§V-{dÚ‘mZ h¡ & ¶h AX¡ddmX H$s {ZpíMV dm³¶ h¡ ({ZJ©, 8:10,

9:14, ì¶. 4:35, 39, 33:26, 1 e‘w. 2:2, 2 e‘w. 7:22, 22:32, ¶mem, 46:9) &

¶h àW‘ {ZpíMV KmofUm Am¡a Amkm, Bòm¶b {dídmg, Omo àmMrZ nydu ‘| nyOm H$aZo dmbm|

‘| EH$ AZmoImnZ h¡ & g§[já boI, 6:4 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW : 5:8-10

8 Vy AnZo {bE H$moB© ‘y{V© ImoXH$a Z ~ZmZm, Z {H$gr H$s à{V‘m ~ZmZm Omo AmH$me,

‘| ¶m n¥Ïdr na, ‘m n¥Ïdr Ho$ Ob ‘| h¡, 9 Vy CZH$mo XÊS>dV Z H$aZm Am¡a Z CZH$s CnmgZm

H$aZm, ³¶m|{H$ ‘¡ Voam na‘oída ¶hmodm ObZ aIZodmbm B©ída h±ÿ, Am¡a Omo ‘wPgo ~¡a aIVo

h¡, CZHo$ ~oQ>m|, nmoVm| Am¡a nanmoVm| H$mo {nVam| H$m XÊS> {X¶m H$aVm h±ÿ, 10 Am¡a Omo ‘wPgo ào‘

aIVo Am¡a ‘oar AmkmAm| H$mo ‘mZVo h¡ CZ hOmam| na H$ê$Um {H$¶m H$aVm h±ÿ &

5:8 ‘y{V© eãXmZwgma ¶h ZH$mer H$s hþB© ‘y{V© h¡ (~rS>r~r 820) & ¶h à‘m{UV H$a gH$Vm

h¡ : (1) ¶hmodm H$s H$moB© ^r emar[aH$ à{Vê$n (4:12, 15-19, 23, 25) & {ZJ© 32 H$s

gmoZo H$s ~N>‹S>m, ¶hmodm H$m EH$ à{Vê$n Wm, ¶m (2) {dXoer ‘y{V©¶m± (b¡ì¶. 19:4, 26:1)

5:9 ObZ aIZodmbm XoI| g§{já boI 4:24 ‘| &

Vy CZH$mo XÊS>dV Z H$aZm Am¡a Z CZH$s CnmgZm H$aZm ¶o Xmo {H«$¶mê$n ApñVËd

AñdrH¥$V h¡ :

1. XÊS>dV - ~rS>r~r 1005, Ho$~r 295 {heVmnob AnyU© ¶m {hWnob AnyU©, {OgH$m

AW© KwQ>Zo Q>oH$Zm, nm±d n‹S>Zm h¡ (4:19, 8:19, 11:16, {ZJ©. 20:5 23:24)

2. CnmgZm H$aZm - ~rS>r~r 712, Ho$~r 773, hmo’$mb AnyU©, {OgH$m AW© gmYZm EH$

Xmg Ho$ g‘mZ godm H$aZm ¶m AmamYZm H$m à¶moJ H$aZm h¡ (13:2, {ZJ© 20:5,

23:24)

:: 133 ::

Page 134: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

nmn ‘| {Jao hþE ‘mZd öX¶ Ho$ ñd^md Ho$ ‘y‹T> {dídmg Am¡a ^{º$‘mZ H$mo ¶hmodm

OmZVm Wm Am¡a Bg{bE ñd¶§ Ho$ àH$meZ Am¡a CgHo$ CÔoí¶ H$mo nydu {ZH$Q> ‘y{V©nyOm Ho$

{dZmeH$mar à^md go ~MmZo H$s H$mo{ee {H$¶m &

{H«$¶m |Q> H$aZm (~rS>r~r 823, Ho$~r 955, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV) BgHo$ AZoH$ A{^à¶m

h¡ :

1. Amerf XoZo Ho$ {bE |Q> H$aZm - CV. 21:1, 50:24, 25, {ZJ©. 13:19,

ê$V, 1:6, ^.g. 65:9, 106:4, {¶‘©. 27:2, 28:10,32:5.

2. XÊS> XoZo Ho$ {bE |Q> H$aZm - {ZJ©. 20:5, 34:7, {¶‘©, 11:22, 13:21,

21:14, 24:25, Am‘mog, 3:2,14, hmoeo 84, 2:15, 4:14, 12:2.

� {nVam| Ho$ AY‘© eãX AY‘© (~rS>r~r 730) g§ dV: {‘bVm-OwbVm ‘yb E|R>Zogo

g§~§{YV hmo gH$Vm h¡ (CXm. 2 e‘w. 19:20, 24:17, 1 amOm 8:47, ^.g.

106:6) &

Bòm¶b H$mo CgH$s AZmkmH$m[aVm Ho$ H$maU XÊS> {X¶m J¶m h¡ (CXm. {ZJ©.

20:5, 34:7, b¡ì¶, 18:25, {JZ. 14:18, ì¶. 19:15, {¶‘©. 25:12,36:31,

Am‘mog 3:2)

� Omo ‘wPgo ~¡a aIVo h¢, CZHo$ ~oQ>m|, nmoVm| Am¡a nanmoVm| H$mo ܶmZ X|, XÊS> EH$

ñdoÀN>mH$mar ¶m A{ddoH$s Zht h¡, bo{H$Z Omo ¶hmodm go ~¡a aIVo h¡, CZH$mo

{XIVm h¡ & ~rS>r~r 971, Ho$~r 1338, (³dob {H¦$¶m H¥$XÝV) & ¶h gy{MV

H$aVm h¡ {H$ n[admam| ‘| go A{dídmg ’¡$bVm h¡ & ‘mVm-{nVm H$m à^md, {dídmg

H$s CÞ{V Ho$ {bE ‘hËdnyU© h¡ (XoI| g§{já boI 4:10 ‘|) & àmMrZ {ZH$Q> nydu

Ho$ n[admam| H$s AZoH$mo nr{‹T>¶m± EH$ gmW ahVr Wr & EH$ nr‹T>r H$m A{dídmg Am¡a

¶m AZmkmH$m[aVm nyao n[adma na à^md S>mb & ¶h B~«mZr A{^àm¶ Ho$ earaËd

(EH$ ì¶{º$ g^r H$mo - AmX‘, AH$mZ, XmD$X, ¶rew, na à^md S>mbVm h¡ &)

earaËd Ho$ Bg A{^àm¶ H$mo AHo$bo ì¶{º$ Ho$ {dídmg H$s N>{d go Adí¶

hr Omo‹S>m OmZm Mm{hE (24:16,2 amOm, 14:6, {¶‘©. 31:29-30, ¶ho. 18)

5:10 Xem©Zm - ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 793, Ho$~r 889) EH$ ³dob {H«$¶m H¥$XÝV h¡, Omo

AmJo Ho$ Amoa H$o {H«$¶m go nX 9 ‘| h¡ Cggo {‘bVr h¡ &

� H$ê$Um - XoI| ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ ‘| &

:: 134 ::

Page 135: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{deof {df¶ : H$ê$Um (hogoS>){deof {df¶ : H$ê$Um (hogoS>){deof {df¶ : H$ê$Um (hogoS>){deof {df¶ : H$ê$Um (hogoS>){deof {df¶ : H$ê$Um (hogoS>)

Bg eãX na EH$ Mm¡‹S>r {‘‘oÝQ>rH$ joÌ h¡ & ~rS>r~r Bg àH$ma go BgH$m JwU Xmof

~VbmVm h¡ (338-339) &

(A) ‘mZd Om{V Ho$ ‘ob ‘| à¶moJ hþAm

1. gmWr nwê$fm| na ghmZw y{V (1 e‘w.20:14; II B{V 24:22)

2. Jar~ Am¡a {^Im[a¶m| H$s Amoa ghmZw y{V (‘rH$m. 6:8)

3. ñZoh ({¶‘© 2:2;hmoeo; 6:4)

4. Ñ{ï>JmoMa (¶mem; 40:6)

(~) na‘oída Ho$ ‘ob ‘| à¶moJ hþAm

1. amO^{º$ dmMm Am¡a ào‘

A. Xþí‘Zm| Am¡a H${R>ZmB©¶m| go Nw>Q>H$mao ‘| ({¶‘©. 31:3; EO«m 27:28 9:9)

~. OrdZ H$s gwajm ‘¥Ë¶w go (Aæ¶w. 10:12; ^.g. 86:13)

g. AmpË‘H$ OrdZ H$s CXXrnH$ ‘| (^.g. 119:41, 76, 88, 124, 149, 150)

X. nmn go Nw>Q>H$mao ‘| (^.g. 25:7; 51:3)

Y. dmMmAm| H$mo aIZo ‘| (II B{V 6:14; Zho. 1:15; 9:32)

2. EH$ AX wV JwUm| H$m dU©Z H$aVm h¡ ({ZJ©. 34:6, ; ‘rH$m 7:20)

3. na‘oída H$s ghmZw y{V

A. A˶{YH$ (CXm. Zho 9:17; ^.g. 103:8)

~. ~hþVm| ‘| (CXm. {ZJ©. 20:6; ì¶. 5:10; 7:9)

4. ghmZw y{V Ho$ H$m¶© (CXm. II B{V. 6:42; ^.g. 89:2; ¶mem; 55:3, 63:7;

{dbm. 3:22)

� CZ hOmam| na ¶o Xmo Am¶V|, ‘wPo, ¶hmodm Ho$ ñd^md H$mo XoIZo ‘| ghm¶Vm H$aVr h¡ &

CgH$m ‘yb ñd^md, g§¶‘r ào‘ h¡ {H$ÝVw dh, CÝho Omo ñdoÀN>m go CgH$mo {VañH¥$V H$aVo h¡

CÝh| XÊS> XoVm h¡ ({deofH$a CÝh| {OZHo$ nmg CgHo$ àH$meZ H$m Wmo‹S>m ^r kmZ h¡, CXm.,

dmMm Ho$ ¶moJ) BZ Xmo nXm| H$s, {JZVr, ‘oao {bE {df¶ ~ZmVr h¡ &

1. nmoVm| Am¡a nanmoVm| H$mo XÊS> {X¶m H$aVm h±ÿ

2. hOmam| nr‹T>r VH$ AnZr dmbm Ho$ ào‘ H$mo Xem©Vm h¡ (7:9)

Omo ‘wPgo ào‘ aIVo Am¡a ‘oar AmkmAm| H$mo ‘mZVo h¢ ¶h ì¶dñWm {ddaU H$s EH$ M[aÌ

h¡ Omo ¶hmodm Ho$ dmMm H$s Amkm nmbZ H$mo ¶hmodm Ho$ ào‘ go Omo‹S>Zo Ho$ {bE h¡ (6:5, 7:9,

10:12, 11:1, 1,13,22,13:3, 19:9,30:6,16,20) & ¶hmodm H$m ào‘ ApñWa Zht h¡,

:: 135 ::

Page 136: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{H$ÝVw ñnï> ê$n go gr‘m pñWa h¡ & dh njnmV Zht H$aVm h¡ & CgHo$ àma§{^H$ dmbm H$s

ào‘ H$mo, dmMm Ho$ AmkmnmbZ Ho$ Ûmam ñdrH¥$V {H$¶m J¶m h¡ &

aIZm (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581) Bg Aܶm¶ ‘| (5:1, 10,12,29,32

Am¡a ì¶dñWm{ddaU ‘| AZoH$ ~ma) ‘w»¶ {dMma h¡ &

nwamZm {Z¶‘ ¶hmodm Ho$ AZwJ«h Am¡a ‘mZdr¶ AmkmnmbZ/H$m¶© na AmYm[aV

Wm & ‘Zwî¶m| H$s A¶mo½¶Vm H$s Amoa {Z{X©ï> ê$n go CÎma XoZo ‘| (Jb.3), ¶hmodm {XImZm

MmhVm Wm & Z¶m {Z¶‘ ({¶‘©. 31-34, ¶ho. 36:22-38), na‘oída Ho$ X¶mbw Xrjm

g§ñH$ma Am¡a ‘grh ‘| Nw>Q>H$mao na AmYm[aV h¡ & {dídm{g¶m| H$mo A~ VH$ Y‘u hmoZo Ho$

{bE {ZX}e {X¶m OmVm h¡ (B{’$. 1:14, 2:10), bo{H$Z do {dídmg Ho$ AZwJ«h Ho$ Ûmam

ñdrH¥$V Am¡a j‘m {H$¶o J¶o h¢ (B{’$. 2:8-9) & A~ do, nm[adm[aH$ ào‘ Am¡a YݶdmX Ho$

{Û «ï> à¶moJ H$aZm/Amkm ‘mZo & (Omo ‘wPgo ào‘ aIVo h¢ &

bú¶ g‘mZ h¡, Y‘u (‘grh g‘mZ) bmoJ, {H$ÝVw ¶§Ì-aMZm, ‘mZd H$m¶© go

‘grh Ho$ H$m¶© ‘| ~Xb JB© h¡ (‘a. 10:45, 2Hw$[a. 5:21) &

NASB ‘yb J«ÝW : 5:11

Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$m Zm‘ ì¶W© Z boZm, ³¶m|{H$ Omo ¶hmodm H$m Zm‘ ì¶W©

bo dh CZH$mo {ZXm}f Z R>ham¶oJm &

5:11 “Vy Z boZm” Bg {H«$¶m (~rS>r~r 669, Ho$~r 724, ³dob AnyU©) H$m AW© CR>mZm

¶m bo OmZm ¶m boZm h¡ & ¶h ~mobZo Ho$ H$m¶© H$s Amoa g§Ho$V H$aVm h¡ & BòmBbr bmoJm| H$mo

AmamYZm ‘| Zm‘ H$mo ~mobZo Ho$ {bE ~wbm¶m J¶m Wm (6:13, 10:20), bo{H$Z Xÿgao

B©ídam| Ho$ Zm‘ H$mo Zht &

¶h {d{eï> CƒmaU CV. 4:25-26 ‘| àma§ hmoVm h¡, Ohm± eoV Ho$ g‘¶ go bmoJ

¶hmodm Ho$ Zm‘ go àmW©Zm H$aZo bJo, A~«mh‘ Zo àmW©Zm {H$¶m (CV. 12:8, 21:33),

BghmH$ Zo àmW©Zm {H$¶m (CV. 26:25) & Bgr A{^àm¶ H$mo ¶moEb, 2:28-32 Ho$ Ûmam

EH$ A§{V‘ g‘¶ g§~§Yr {ZYm©aU ‘| aIm J¶m h¡ & ¶h nopÝVHw$ñV Ho$ {XZ na ào[aV nVag

Ho$ Ûmam {dñV¥V Am¡a n[anyU© hmoZo Ho$ {bE Ñ‹T>Vmnyd©H$ ñdrH¥$V {H$¶m J¶m (ào.H$m.2:14-

21), ào[aV nm¡byg Bg dm³¶IÊS> H$m à¶moJ amo{‘. 10:9-13 ‘| {díd-g§~§Yr CÕma Ho$

{bE àñVmd H$aVm h¡ &

Zm‘, ¶hmodm Ho$ M[aÌ Am¡a ì¶{º$Ëd H$m ñWmZ nyU© H$aVr h¡ & BòmB{b¶m| H$mo Bg

g§gma Ho$ {bE EH$ ¶mOH$m| H$m amÁ¶ hmoZm Wm ({ZJ©, 19:5-6) {H$ÝVw Xþ:ImÝV ¶h h¡ {H$

:: 136 ::

Page 137: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

CZHo$ dmMm H$s AmkmH$m[aVm, Omo ¶hmodm H$m H$maU hþB©, CZH$mo XÊS> XoZo Ho$ {bE (ì¶,27-

29), ‘Vb~ h¡ {H$ g§gma Ho$ {bE g§Xoe H$m ê$n BgHo$ Ûmam {~J‹S>m hþAm Wm :

1. Bòm¶b na Amerf Ho$ ~Om¶ na‘oída H$m ݶm¶

2. na‘oída Ho$ bmoJ ‘y{V©nyOm H$s Amoa ‘w‹S>Zm

3. na‘oída Ho$ bmoJ, Jd©, {ZfoYVm Am¡a AmË‘-Ym{‘©H$Vm H$mo nwï> H$a aho h¢ &

� ì¶W© ‘| Bg eãX (~rS>r~r 996) H$m AW© Imbr ApñVËd-hrZVm, ì¶W© h¡, ({ZJ©.

20:7, ^.g. 139:20) & Bgr eãX H$m à¶moJ 5:20 ‘| EH$ PyR>r Jdmh Ho$ {bE hþAm h¡ &

g§ d h¡ {H$ ¶h Amkm, ¶hmodm Ho$ Zm‘ ‘| enW boZo H$m àH$Q> Zht H$aVm h¡ (6:13,

10:20), bo{H$Z CgHo$ Zm‘ H$mo PyR>o H$mZyZr Jdmhr ‘| à¶moJ H$aZo go h¡ & ¶hmodm Ho$ CÔoí¶

Am¡a M[aÌ Ho$ {bE Bòm¶b EH$ PyR>m Jdmh ~Zm, ³¶m|{H$ CZH$s ~ma-~ma hmoZodmbr AmdV©H$

AZmkmH$m[aVm Ho$ H$maU go, Omo ¶hmodm Ho$ ݶm¶ ‘| {gÕ hþAm (ì¶. 27-29) XoI| {deof

{df¶ 4:46 ‘| &

� ³¶m|{H$ ¶hmodm CZH$mo {ZXm}f Z R>ham¶oJm {H«$¶m (~rS>r~r 667, Ho$~r 720, nr¶b

AnyU©, {OgH$m AW© {ZXm}fr R>hamZm h¡) Hw$N> MrO H$mo ewÕ H$aZo Ho$ {bE EH$ bjU h¡,

CgHo$ Ûmam {ZXm}f ¶m AnamY go ‘wº$ hmoZm h¡ ({ZJ©.20:7, 34:7, {J. 14:18, {¶‘©,

30:11,46:28, ¶mo¶b 3:21, Zoh. 1:3) & ‘mZd nmn Ho$ {bE n[aUm‘ h¡ & ¶hmodm H$s

{‘϶m dU©Z H$aZm EH$ A˶{YH$ J§ ra nmn h¡ {deofH$a Omo Cgo OmZVo h¡§ (byH$m. 12:48,

B~«m. 10:26-31) &

NASB ‘yb J«ÝW : 5:12-15

12 Vy {dlm‘{XZ H$mo ‘mZH$a n{dÌ aIZm, O¡go VwPo Voao na‘oída ¶hmodm Zo VwPo

Amkm Xr & 13 N>: {XZ Vmo n[al‘ H$aHo$ AnZm gmam H$m‘H$mO H$aZm & naÝVw gmVd| {XZ

Voao na‘oída ¶hmodm Ho$ {bE {dlm‘{XZ h¡ & Cg‘| Z Vmo {H$gr ^m±{V H$m H$m‘H$mO H$aZm,

Z Voam ~oQ>m, Z Voar ~oQ>r, Z Voam Xmg, Z Voar Xmgr, Z Voam ~¡b, Z Voam JXhm, Z Voam H$moB©

new, Z H$moB© naXoer ^r Omo Voao ’$mQ>H$m| Ho$ ^rVa hmo, {Oggo Voam Xmg Am¡a Voar Xmgr ^r

Voao g‘mZ {dlm‘ H$a| & 15 Am¡a Bg ~mV H$mo ñ‘aU aIZm {H$ {‘ó Xoe ‘| Vy Amn Xmg

Wm, Am¡a dhm± go Voam na‘oída ¶hmodm VwPo ~bdÝV hmW Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm Ho$ Ûmam {ZH$mb

bm¶m : Bg H$maU Voam na‘oída ¶hmodm {dlm‘{XZ ‘mZZo H$s Amkm XoVm h¡ &

5:12 “‘mZH$a” Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, ³dob {ZpíMV AnyU©) H$m AW©

aIZm Am¡a BgH$m à¶moJ H$B© H$ma ì¶dñWm{ddaU ‘| hþAm h¡ &

:: 137 ::

Page 138: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� “n{dÌ” ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ XoI| &

{deof {df¶ : n{dÌ

1 nwamZo {Z¶‘ ‘| à¶moJ

A. Bg eãX (H$mXmoe) H$m eãXgmYZ A{ZíMV h¡, g§ dV: H$ZmZr h¡ & ¶h g§ d h¡

{H$ ‘yb (CXm, Ho$S>r) ^mJ H$m AW© IÊS> H$aZm h¡ & ¶h ì¶m»¶mV n[a^mfm H$m ómoV h¡

na‘oída H$s Amdí¶H$Vm Ho$ {bE AbJ (H$ZmZr g§ñH¥${V go, ì¶. 7:6:14:2,21,26:19)

hmoZm h¡ &

~. ¶h Ym{‘©H$ {d{Y, ñWmZm|, g‘¶m|, Am¡a ì¶{º$¶m| go g§~§{YV h¡& BgH$m à¶moJ

CËn{Îm ‘| Zht hþAm h¡, bo{H$Z {ZJ©., b¡ì¶, Am¡a {JZVr, ‘| gm‘mݶ hþAm h¡ &

g. ^{dî¶dmUr Ho$ emó-g‘yh ({deofH$a, ¶mem. Am¡a hmoeo) ‘| {ZOr VËd nhbo go

àñVwV H$aVm h¡, {H$ÝVw eãXm| AmJo AmZo Ho$ {bE Omoa Zht {X¶m J¶m h¡ &

¶h na‘oída H$s ñdËd H$mo gy{MV H$aVr nÕ{V ~ZVr h¡ (¶mem: 6:3) & na‘oída

n{dÌ h¡ & CgH$m Zm‘ dU©Z H$a ahm h¡ {H$ CgH$m M[aÌ n{dÌ h¡ CgHo$ bmoJ, {OZH$mo

CgHo$ M[aÌ H$mo Oê$aV‘§X g§gma H$mo àH$Q> H$aZm h¡, do n{dÌ h¡ (¶{X do {dídmg go dmMm

H$s Amkm ‘mZo) &

X. dmMm, ݶm¶r, Am¡a àYmZ M[aÌ H$s AܶmË‘{dÚm g§~§Yr {df¶m| go na‘oída H$s

X¶m Am¡a ào‘ n¥WH$ H$aZo ¶mo½¶ Zht h¡ & EH$ An{dÌ, nmn ‘| {Jam hþAm, {dÐmohr

‘mZdOm{V Ho$ {bE Bg {df¶ ‘| na‘oída VZmd ‘| h¡ & am°~Q>© ~r. JS>©boñQ>moZ, nwamZo {Z¶‘

H$s n¶m©¶dmMr, n¥. 112-113 ‘|, na‘oída O¡go X¶mbw Am¡a na‘oída O¡go n{dÌ Ho$ g§~§Y

Ho$ ~rM EH$ ~hþV hr ê${MnyU© gm{h˶ boI h¡ &

2 Z¶m {Z¶‘

A. Z¶o {Z¶‘ H$mo {bIZo dmbo B~«mZr {dMma H$aZo dmbo h¡ (byH$m H$mo N>mo‹S>H$a), {H$ÝVw

H$moBZo ¶wZmZr (CXm. ¶wZmZr ^mfm ‘| ~mB~b Ho$ CÎmamY© H$m CëWm) Ho$ Ûmam à^m{dV

hþE &

¶h nwamZo {Z¶‘ H$s ¶wZmZr AZwdmX h¡ Omo CZH$s eãXH$moe H$mo {Z¶§{ÌV aIVr h¡, Z {H$

Cƒ-H$moQ>r Ho$ gm{h˶ H$s ¶wZmZr gm{h˶, {dMma, ¶m Y‘© H$mo {Z¶§{ÌV aIVr h¡ &

~. ¶rew ‘grh n{dÌ h¡ ³¶m|{H$ dh na‘oída H$s Amoa go Am¶m, Am¡a na‘oída Ho$

g‘mZ h¡ Am¡a dhr na‘oída h¡ (byH$m:1:35, 4:34 ào.H$m. 3:14, 4:27,30) & dh n{dÌ

Am¡a Y‘u h¡ (àmo.H$m. 3:14, 22:14) ¶rew n{dÌ h¡ ³¶m|{H$ dh nmna{hV h¡ (¶hþ. 8:46,

2 Hw$[a. 5:21, B~«m.4: 15,7:26, 1 nV. 1:19, 2:22, 1 ¶hþ. 3:5) &

:: 138 ::

Page 139: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

g. ³¶m|{H$ na‘oída n{dÌ h¡, Bg{bE CgHo$ ~ƒm| H$s ^r n{dÌ hmoZm h¡, (b¡ì¶.

11:44-45, 19:2, 20:7,26, ‘Îmr 5:48, 1 nV., 1:16) & ³¶m|{H$ ¶rew n{dÌ h¡,

Bg{bE CgH$m AZwgaU H$aZo dmbo H$mo ^r n{dÌ hmoZm h¡ (amo{‘. 8:28-29, 2 Hw$[a.

3:18, Jb. 4:19, B{’$. 1:4, 1 {Wñgw. 3:13, 4:3, 1 nV. 1:15) & ‘grh H$s

g‘mZVm Ho$ CÔoí¶ nyU© H$aZo Ho$ {bE, ‘grhr ~Mm¶o J¶o h¡ &

� {dlm‘{XZ : ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ XoI| &

Bg {df¶ H$m (~rS>r~r 992) AW© {dlm‘ ¶m H$m¶m} H$s R>hamd h¡ & AmamYZm Ho$

{XZ H$m à¶moJ CV. 2:2-3 go àma§ hmoVr h¡, Ohm± ¶hmodm CgHo$ {dlm‘ H$mo EH$ {d{Y H$s

Vah OmZdam| ({ZJ©. 23:12) Am¡a ‘mZdOm{V (‘Zwî¶m| H$mo EH$ {Z¶{‘V H$m‘, {dlm‘,

Am¡a AmamYZm H$s {Z¶‘mdbr H$s Oê$aV) Ho$ {bE R>ham¶m & Bòm¶b Ho$ Ûmam Bg {XZ H$m

{d{eð> à¶moJ, {ZJ©. 16:25-26, ‘| ‘Þm H$mo BH$Q²>R>o H$aZo go hþAm Wm & V~ ¶h Xg

AmkmAm| >H$m ^mJ ~ZVm h¡ ({ZJ©. 20:8-11, ì¶. 5:12-15) & ¶hr EH$ CXmhaU h¡

Ohm± ì¶. 5 H$s Xg AmkmAm| go, {ZJ©. 20 H$s Xg AmkmE±, Aën‘mÌ, {^Þ h¡ & ì¶dñWm

{ddaU, Bòm¶b H$mo ¶wZmZ‘| ~gZo, H¥${fY‘© OrdZ Ho$ {bE V¡¶ma H$a ahr h¡ &

5:13 n[al‘ H$aZm nX 13-14 Ho$ Vwë¶ ì¶dñWm {bIm OmZm, ‘m¡{IH$ gm§àXm{¶H$ H$s

d¥{Õ hoVw Wr, (‘Vr. 5:21-48) ³¶m|{H$ EH$ àíZ n[al‘ ³¶m h¡ ? Ho$ H$maU ‘hËdnyU©

hþB© & ¶hþXr Jwê$Am| Zo n[a^mfm H$m Cnm¶ {H$¶m, Vm{H$ ì¶dñWm H$mo {dídmg¶mo½¶ ¶hþXr Z

Vmo‹S>Zo nmE± & {bIr JB© ì¶dñWm H$s g§Xoh, ‘m¡{IH$ H$mZyZr ì¶dñWm H$s d¥{Õ hmoZo H$m

H$maU hþB© h¡ &

5:14 gm§Vdm {XZ {dlm‘ H$m {XZ h¡ gãV,{dlm‘ H$m EH$ {XZ Wm (~rS>r~r 992) & gãV

Ho$ {b¶o ¶hm§ Xmo ‘yb (1) {ZJ© 20:11 ‘| CV; 1-2 H$mo C‚mdb H$aVmh¡ O~{H$

ì¶dñWm{ddaU, {‘ò H$s Jwbm‘r H$mo C‚mdb H$aVm h¡ & (5:15)

¶h ¶hmodm Ho$ bmoJm| Ho$ {bE dmMm H$m {MÝh (IVZo Ho$ g‘mZ) hþAm ({ZJ©;

31:13, 17; ¶ho. 20:12, 20) & AmkmnmbZ AmXoe Wm (¶mem 56:2; 58:13; {¶‘©.

17:21-22)

gy¶© Am¡a MÝБm H$s Vah (CV. 1:14) ‘mZd Om{V {H«$¶mAm| Ho$ {bE, dãV,

g‘¶m| H$s ^mJ H$mo àXmZ {H$¶m hþAm h¡ (g^mo.3)

:: 139 ::

Page 140: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

gámh H$m gmVdm§ {XZ {deof {XZm| Am¡a dfm] Ho$ {bE {MÝh R>ham ({ZJ©; 23 Am¡a b¡ì¶

23) {deofH$a, gãV, ewH«$dma g§Ü¶m§ go àma§ hmoH$a e{Zdma em‘ VH$ ahVr h¡, ³¶m|{H$ CV.1

H$s {ZpíMV {dMma na BòmB{b¶m| Zo {XZ H$mo {MpÝhV {H$¶m (g§Ü¶m Am¡a gw~h, CV. 1:5, 8,

13, 19, 23, 31) &

5:15 Vy ñ‘aU aIZm XoI| g§{já boI 7:18 ‘| &

� {H$ {‘ò Xoe ‘| Vy Amn Xmg Wm ‘ygm Bg Jwbm‘r Ho$ AZw d H$m à¶moJ, CZHo$ g‘mO

Ho$ gm‘mݶ A{YH$ma Ho$ bmoJm| H$s Amoa BòmB{b¶m| H$mo ào[aV H$aZo Ho$ {bE H$aVm h¡ ?

1. Xmgm| (Am¡a OmZdam|) H$mo {dlm‘ {XZ H$s AZw‘{V XoZm 5:12-15, 16:12

2. ñdV§Ì N>mo‹S>Zm Am¡a B~«mZr Jwbm‘m| H$mo A{YH$ma XoZm 5:12-15

3. naXoer Am¡a AZmnm| Ho$ gmW Iam Am¡a ^bm hmoZm - 24:17-18

4. IoV Ho$ nwbo H$mo N>mo‹S>Zm Am¡a AZmOm| H$s Xÿgar ~ma à^md H$mo Jar~m| Ho$ {bE N>mo‹S>

XoZm - 24:19-22

Bg dm³¶IÊS> H$mo AZoH$m| ~ma BòmBb H$mo MoVmdZr XoZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡ {H$ do ¶hmodm Ho$

AZwJ«h go {X¶o J¶o y{‘ H$mo XmZ ‘| AÀN>o go H$m¶© H$ao (6:10-15) Am¡a dmMm H$s Amkm ‘mZo

(8:1-10) Vm{H$ J§ ra n[aUm‘ Z AmZo nm¶o (8:11-20) &

NASB ‘yb J«§W 5:16 ‘yb J«§W 5:16 ‘yb J«§W 5:16 ‘yb J«§W 5:16 ‘yb J«§W 5:16

AnZo {nVm Am¡a AnZr ‘mVm H$m AmXa H$aZma, O¡go {H$ Voao na‘oída ¶hmodm Zo VwPo

Amkm Xr h¡, {Oggo Omo Xoe Voam na‘oída ¶hmodm VwPo XoVm h¡ Cg‘| Vw ~hþV {XZ VH$ ahZo nmE,

Am¡a Voam ^bm hmo &

5:16 AmXa H$aZm Bg {H«$¶m (~rS>r~r 457, Ho$~r 455, nrnb AmkmË‘H$) H$m dmñV{dH$

AW© ^mar hmoZm Am¡a EH$ Amb§H$m[aH$ AW© H$mo C{MV ^ma XoZm ¶m AmXa H$mo nwï> H$aZo go h¡ &

¶h AmXa g‘Pm¡Vo na AmYm[aV Zht h¡ bo{H$Z A{YH$ma Am¡a B‚mV H$aZo na h¡ & Bg Z‘yZo H$m

A{^àm¶ na‘oída Am¡a ‘mZd Om{V Ho$ ~rM g§~§Y go h¡ & Ym{‘©H$ OrdZ ‘| A{YH$ma H$s Amoa

EH$ AmkmH$mar JwU ‘hËdnyU h¡ &

¶rew ‘grh Zo AZoH$m| ~ma BZ AmkmAm| H$moAm¡a gmW hr gmW ì¶dñWm{ddaU Ho$ Xÿgao

^mJm| go ^r MMm© {H$¶m :

1. 5:16 - ‘Vr 15:4; ‘a. 17:10

2. 5:16-20 - ‘Vr 19:18-19A; ‘a. 10:19;byH$m 18:20

:: 140 ::

Page 141: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

3. 5:17 - ‘Vr 5:21

4. 6:4-5 - ‘Vr 22:37; ‘a. 12:29, 30; byH$m 10:27

5. 6:13 - ‘Vr 4:10; byH$m 4:8

6. 6:16 - ‘Vr 4:7; byH$m 4:12

7. 19:5 - ‘Vr 18:16

8. 19:15- ‘Vr 5:38

àm¶: nm¡byg Zo ^r ì¶dñWm{ddaU go XþhamVm h¡ -

1. 5:16 - B{’$; 6:2-3

2. 5:21 - amo{‘; 7:7

3. 19:15- II Hw$[a.; 13:1

4. 21:23- Jb; 3:13

5. 25:4 - II Hw$a. 9:9; I {V‘w. 5:18

6. 27:26 - Jb. 3:10

7. 30:12-14 - amo{‘; 10:6-8

8. 32:21 -amo{‘; 11:8

9. 32:35 - amo{‘. 12:19-20

10. 32:43 - amo{‘; 15:10

([aMmS>© EZ. bmoJZ|H$a, ~r~brHw$b E³goOrgrg BZ Xr AnmoñQ>brH$ nr[a¶S>, n¥.42-43;

92-95) Z¶o {Z¶‘ Ho$ boIH$m| Zo nwamZo {Z¶‘ H$mo {dñV¥V ê$n go ñnï> {H$¶m h¡ ; bo{H$Z

H$mZyZr ê$n go Zht {H$¶m h¡ &

� Am¡a AnZr ‘mVm ¶h ‘mV¥ md Ho$ à{V EH$ D§$Mr gå‘mZ H$mo {XImVm h¡ hmbm§{H$ H$mZyZr

ê$n go nyd© Xoer¶ g‘mO H$mo Am¡aVm| H$mo Mb g§n{Îm ¶m gån{Îm H$s loUr na aIm J¶m Wm&

B~«mZr ‘mVm H$m AmXa‘mZ CgHo$ ñd¶§ Ho$ Ka ‘| Wm & ‘mVm-{nVm H$m A{YH$ma Ñ‹T>Vm go

AmXa‘mZ Wm ({ZJ©. 21:17; ì¶. 27:16) XmoZm| H$mo AmXa ‘mZ Am¡a CZH$m AmkmnmbZ

H$aZm h¡ (Zr{V 1:8; 6:20; 15:20; 19:26: 20:20; 23:22-25; 30:11, 17) &

� Vw ~hþV {XZ VH$ Or{dV aho nX 33; 4:40;11:9 {XImVm h¡ {H$ ¶h g‘mO Ho$ {bE

EH$ dm¶Xm h¡, Z {H$ ‘w»¶ ê$n go EH$ ì¶{º$ Ho$ {bE h¡ & ¶{X EH$ g‘mO H$m AmXa‘mZ Ka

‘| Am¡a nm[adm[aH$ OrdZ Ho$ {bE AmXa^md go M[aÌ {MÌU {H$¶m J¶m h¡ Vmo dh g‘mO pñWa

Am¡a A§{V‘ g‘¶ VH$ ahoJr XoI| g§{já boI 4:40 ‘| &

:: 141 ::

Page 142: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

5:17-21 ¶hr ì¶dñWmE§ h¡ Omo {H$ g^r nydu g‘mOm| ‘| gm‘mݶ Wr & ^m¡{VH$ emñÌ

g§~§Yr ImoO~rZ go h‘ ~o~rbmoZ ì¶dñWm H$s {b{nV BeVma Am¡a hå‘wam~r H$s Jwá mfmAm| H$mo

OmZVo h¡ Omo gm¡ dfm] go ‘ygm H$s ì¶dñWm na nhbo H$s VmarI H$mo S>mbVm h¡ & hå‘wam~r H$s Jwá

^mfm, Xg Amkm go {‘bVr OwbVr h¡ & ¶h g‘mZVm {XImVr h¡ (1) dhm§ Hw$N> ~mV| h¡ Omo

à˶oH$ pñW{V Am¡a g‘mO ‘| àmH¥${VH$ ê$ngo JV h¡ Am¡a (2) ¶h {H$ ‘ygm CgHo$ ñd¶§ Ho$ {XZ

Am¡a gä¶Vm na ~ƒm Wm, gmW hr gmW na‘oída H$m ^{dî¶dº$m Wm &

NASB ‘yb J«§W 5:17 ‘yb J«§W 5:17 ‘yb J«§W 5:17 ‘yb J«§W 5:17 ‘yb J«§W 5:17

17 Vy h˶m Z H$aZm &

5:17 h˶m H$aZm B~«mZr {H«$¶m h˶m H$aZm (~rS>r~r 953, Ho$~r 1283, ³dob AnyU©) H$m

dmñV{dH$ AW© à~b ê$n go Zï> H$aZm h¡ & OrdZ, na‘oída H$m h¡ & BgH$m ‘Vb~ {H$gr

àH$ma go ‘maZo go Zht h¡ ³¶m|{H$ Bòm¶b Ho$ nmg àYmZ X§S> ({JZVr 35:30) Am¡a n{dÌ ¶wÕ

(20;13, 16-17 XmoZm| Wm & Amkm H$h ahm h¡ Vy ñd¶§ Ho$ H$maU ¶m H«$moY Ho$ H$maU h˶m ‘V

H$aZm ¶m nyd© {dMma J¡a H$mZyZr h˶m H$V H$am| &

‘oao {dMma go Bg nÚm§e H$mog¡{ZH$ H$m¶m] ¶m ‘¥Ë¶wX§S> ‘| ~mB©~b g§~§Yr MoVmdZr H$m

à¶moJ Zht H$a gH$Vo h¡ &

{deof {df¶ : em§{V Am¡a ¶wÕ{deof {df¶ : em§{V Am¡a ¶wÕ{deof {df¶ : em§{V Am¡a ¶wÕ{deof {df¶ : em§{V Am¡a ¶wÕ{deof {df¶ : em§{V Am¡a ¶wÕ

(((((I) àñVmdZm) àñVmdZm) àñVmdZm) àñVmdZm) àñVmdZm

(A) {dídmg Am¡a Aä¶mg Ho$ {bE h‘mar òmoV ~mB~b ‘| em§{V Ho$ {df¶ na EH$ {ZpíMV

nÚm§e Zht h¡ & dmñVd ‘|, ¶h BgHo$ àñVwVrH$aU Zo, ¶h boH$ {dê$Õ h¡ & nwamZm {Z¶‘, em§{V

VH$ nhþ§MZo Ho$ {bE g§Ho$V Xo gH$Vm h¡, Omo g¡{ZH$ g§~§Y go h¡ &

(~) ~mB©~b g§~§Yr {dídmg, gmW hr gmW àmMrZAm¡a dV©‘mZ H$s {díd Y‘© EH$ CÞVnyU©

em§{V df© Ho$ {bE Ñ{ï> Am¡a A~ VH$ Amem bJmE hþAm h¡, Omo ¶wÕ Ho$ {~Zm h¡ &

(1) ¶mem;2:2-4; 11:6-9; 32:15-18; 15:3; hmoeo; 2:18 ‘rH$m 4:3

(2) ~mB~b g§~§Yr {dídmg ‘grh H$s ì¶{º$JV H$m¶m©b¶ H$s ^{dî¶dmUr H$aVm h¡

¶mem : 9:6, 7

(g) {H$ÝVw, ¶wÕ Ho$ g§gma ‘| {H$g àH$ma h‘ Or{dV ahVo h¡ ? ¶hm§ ‘grhr à˶wÎma H$s VrZ

AmYma h¡, {OgZo ào[aVm| H$s ‘¥Ë¶w Am¡a ‘ܶ ¶wJm| Ho$ ~rM H$mbH«$‘ go nwï> {H$¶m h¡ &

:: 142 ::

Page 143: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(1) ¶h {gÕm§V H$s g§gma ‘| {~Zm ¶wÕ Ho$ PJ‹S>m V¶ hmo gH$Vm h¡ - hmbm§{H$ àmMrZ

g‘¶ ‘| AZyR>m amo{‘ g¡{ZH$ Ho$ {bE ¶h àmMrZ H${b{g¶m H$m à˶wÎma Wm&

(2) C{MV ¶wÕC{MV ¶wÕC{MV ¶wÕC{MV ¶wÕC{MV ¶wÕ - H$m§ñgQ>oÝQ>mBZ (313 ES>r) Ho$ ê$nm§VaU Ho$ ~mX Agä¶ AmH«$‘U

Ho$ Odm~ ‘|, H${b{g¶m Zo ‘grh amÁ¶ Ho$ g¡{ZH$ ghm¶Vm H$mo à‘mU g{hV {gÕ H$aZm àma§

[H$¶m &

(3) Y‘©¶wÕY‘©¶wÕY‘©¶wÕY‘©¶wÕY‘©¶wÕ - ¶h nwamZo {Z¶‘ Ho$ n{dÌ ¶wÕ YmaUm Ho$ g‘mZ h¡ & n{dÌ y{‘ ‘|

‘wpñb‘ ~‹T>Vr Ho$ à˶wÎma ‘| ‘ܶ ¶wJ ‘| Am¡a àmMrZ ‘grhr àXoe O¡go CÎmar A{’«$H$m, E{e¶m

‘mBZa, Am¡a nydu amo‘r gm‘«mÁ¶ ‘| BgH$s d¥{Õ hþB© & ¶h amÁ¶ H$s Amoa go Zht Wm, {H$ÝVw

H${b{g¶m Ho$ {b¶o Am¡a BgHo$ g§ajU ‘| Wm &

(4) BZ g^r VrZ CÔoí¶m| H$s d¥{Õ, EH$ ‘grhr g§X © ‘|, {^Þ CÔoí¶m| Ho$ gmW, {H$

{H$g àH$ma go EH$ nmn ‘| {Jao hþE {dídê$n Ho$ gmW ‘grhr¶m| H$mo g§~§Y aIZm Mm{hE & {~Zm

¶wÕ Ho$ PJ‹S>o V¶ hmoZo dmbr {gÕm§V Zo ñd¶§ H$mo g§gma go AbJ H$aZo H$m {dMma {H$¶m h¡ &

Ym{‘©H$ ¶wÕ à{VdMZ Zo Bg ~wao g§gma H$mo {Z¶§ÌU H$aZo Ho$ {bE amÁ¶ H$s gm‘W© H$m g‘W©Z

{H$¶m h¡ (‘m{Q>©Z byWa) Y‘©¶wÕ ‘| g‘W©Z {H$¶m h¡ {H$ H${b{g¶m H$mo {Ja hþE {díd ê$n ‘|

AmH«$‘U H$aVm h¡ Vm{H$ Bgo {Z¶§ÌU ‘| aIZo nmE± &

(X) em§{V hr dmñV{dH$ n[a^mfm ‘| {ddmX hþAm h¡ :

(1) ¶wZm{Z¶m| Ho$ {bE, ¶h H«$‘mZwgma Am¡a g§¶moJ H$s EH$ g‘Om H$mo àH$Q> H$aVm h¡&

(2) amo{‘¶m| Ho$ {bE, ¶h {~Zm ¶wÕ Ho$ Ûmam amÁ¶ H$s gm‘W© go bm¶m J¶m Wm &

(3) B~«m{Z¶m| Ho$ {bE, ¶h ¶hmodmH$m EH$ XmZ Wm, Omo ‘Zwî¶ H$s C{MV Odm~ na

AmYm[aV Wm & àm¶: Bgo H¥${fY‘© eãXm| ‘| aIm J¶m Wm (ì¶. 27-28) Z {g’©$ CÞ{V, {H$ÝVw

AX wV gwajmAm¡a ajm ^r gpå‘{bV h¡ &

(((((II))))) ~mB~b g§~§Yr dñVw~mB~b g§~§Yr dñVw~mB~b g§~§Yr dñVw~mB~b g§~§Yr dñVw~mB~b g§~§Yr dñVw

(A)(A)(A)(A)(A) nwamZm {Z¶‘nwamZm {Z¶‘nwamZm {Z¶‘nwamZm {Z¶‘nwamZm {Z¶‘

(1) nwamZo {Z¶‘ H$m ‘yb {df¶ n{dÌ ¶wÕ h¡ & {ZJ©. 20:15 Am¡a ì¶. 5:17 H$s dm³¶IÊS>

h˶m Z H$aZm, B~«mZr ‘| ¶h nhbo go {dMma H$a h˶m H$aZo go h¡, Z {H$ XþK©Q>Zm ¶m CÎmoOZm

¶m ¶wÕ Ho$ Ûmam ‘¥Ë¶w hmoZo go h¡ (~rS>r~r 953) & ¶hmodm CgHo$ bmoJm| Ho$ {bE EH$ ¶moÕm Ho$ ê$n

‘| {XImB© {X¶m h¡ (¶hmoey ݶm. Am¡a ¶mem. 59:17,B{’$. 6:14 ‘| g§Ho$V hþAm h¡ &

(2) ¶hm§ VH$ na‘oída ^r ¶wÕ H$m à¶moJ CgHo$ hR>Y‘u bmoJm| H$mo XÊS> XoZo Ho$ {bE H$aVm h¡

- Bòm¶b H$mo Xoe ~{hîH$ma A{g[a¶m H$aVm h¡ (722 ~r.gr.); ¶hþXm H$m Xoe ~{hîH$ma {Z¶mo

~o~rbmoZ H$aVm h¡ (586 ~r.gr.) &

:: 143 ::

Page 144: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(~)(~)(~)(~)(~) Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘

(1) gwg‘mMmam| ‘| {~Zm {ZÝXm Ho$ g¡{ZH$m| H$s MMm© H$s JB© h¡ & amo‘r gw~oXma H$s MMm© àm¶:

Am¡a h‘oem A{YH$Va EH$ loð> A{^àm¶ ‘| hþAm h¡ &

(2) ¶hm§ VH$ {dídmgr g¡{ZH$m| H$mo ^r CZHo$ H$m‘ H$mo N>mo‹S>Zo H$s Amkm Zht {X¶m J¶m h¡,

(àmMrZ H${b{g¶m)

(3) Z¶m {Z¶‘ H$s amOZr{VH$ {gÕm§V ¶m H$m¶© Ho$ eãXm| ‘| gm‘m{OH$ ~wamB© Ho$ {bE nyU©

CÎma H$m g‘W©Z Zht H$aVm h¡, bo{H$Z Am[Ë‘H$ Nw>S>m¡Vm| ‘| H$aVm h¡ & emar[aH$ ¶wÕ na Ho$pÝÐV

wV Zht h¡, {H$ÝVw àH$me Am¡a A§YH$ma, AÀN>mB© Am¡a ~wamB©, ào‘ Am¡a K¥Um, na‘oída Am¡a

e¡VmZ Ho$ ~rM H$s AmpË‘H$ ¶wÕ go h¡ (B{’$. 6:10-17) &

(4) g§gma H$s g‘ñ¶mAm| Ho$ ‘ܶ ‘| em§{V EH$ öX¶ H$m JwU h¡ & ¶h ‘grh Ho$ gmW h‘mao

AHo$bo g§§Y go h¡ (amo{‘. 5:1; ¶hþ. 14:27) Z {H$ amÁ¶ go h¡ & ‘Vr 5:9 Ho$ e§m{V‘ob H$amZo

dmbm, àOmg§~§Yr Zhr h¡, {H$ÝVw gwg‘mMma H$s KmofUm H$aZo dmbo h¡ & g§J{V H$mo Z {H$ H$bh

(H${b{g¶m Ho$) JwU-Xmof H$mo ~VbmZm Mm{hE &

NASB ‘yb J«§W 5:18 ‘yb J«§W 5:18 ‘yb J«§W 5:18 ‘yb J«§W 5:18 ‘yb J«§W 5:18

Vy ì¶{^Mma Z H$aZm &

5:18 ì¶{^Mma nwamZo {Z¶‘ Ho$ ì¶{^Mma (~rS>r~r 610, Ho$~r 658, ³dob AnyU©) {g’©$

{ddmh Ho$ ~mha H$s ór ¶mnwê$f Om{V g§~§Yr {H«$¶mAm| H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘|

^{dî¶ OrdZ Ho$ A{^àm¶ go ¶h EH$ g§{X½Y Ow‘© Wm & CÝhm|Zo {dídmg {H$¶m {H$ EH$ A‘wH$

~w{Õ‘mZ ì¶{º$ CgHo$ g§VmZ Ho$ Ûmam Or{dV ahVm h¡ & OmVr¶ n¡V¥H$ g§n{Îm nmZo Am¡a y{‘ H$mo

àmá H$aZo H$s ‘hËdnyU©Vm CZHo$ {bE ¶hmodm Ho$ Ûmam ~Zm¶o J¶o EH$ ‘hËdnyU© {df¶ ì¶{^Mma

Ho$ Ûmam {d^º$ {H$¶m J¶| h¡ &

ܶmZ X|, àW‘ ì¶dñWm ‘mVm {nVm Ho$ à{V {dídmg¶mo½¶ h¡, Xÿgar ì¶dñWm AmnHo$ mB©

Ho$ OrdZ H$mo Z boZo H$s {dídmg¶mo½¶Vm h¡, Vrgar {dMma, Ka Ho$ ^rVa ‘| {dídmg¶mo½¶Vm

h¡ & ¶hm§ VH$ ‘§JoVa ór H$mo ^r EH$ emXr ewXm Ho$ O¡go ì¶dhma {H$¶m OmZm h¡ (ì¶. 22:23)

‘[a¶‘ A{dídñV Ho$ H$maU go {ZpÝXV hþB© ³¶m|{H$ CgH$s ‘§JZr ¶wgw’$ Ho$ gmW hþB© Wr &

ì¶{^MmaHo$ Bg {dMma H$mo àm¶: ‘y{V©nyOm Ho$ ê$n ‘| à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & Bòm¶b Ho$

n{V Ho$ ê$n ‘| na‘oída H$mo hmoeo Am¡a ¶hoOoHw$b àñVwV H$aVo h¡, Bg{bE O~ Bòm¶b Xÿgao

XodVmAm| Ho$ nrN>o OmZo bJr, Vmo CÝh|, d¡í¶mJ‘Z H$s Amoa OmZo H$mo H$hm J¶m Am¡a AmpË‘H$

ì¶{^Mma Am¡a A{dídgZr¶ g‘Pm J¶m &

:: 144 ::

Page 145: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«§W 5:19 ‘yb J«§W 5:19 ‘yb J«§W 5:19 ‘yb J«§W 5:19 ‘yb J«§W 5:19

Vy Mmoar Z H$aZm

5:19 Mmoar H$aZm g^dV: ¶h AnhaU Am¡a {~H«$s na EH$ g§X © h¡ (~rS>r~r 170, Ho$~r

198, ³dob AnyU© 24:7; {ZJ©. 21:16), ³¶m|{H$ ì¶dñWmAm| Ho$ {Kamd Ho$ g§X © Ho$ H$maU go

h¡ & ¶h EH$ ì¶{º$ H$m dmMm Ho$ ^mB© go {dídmg¶mo½¶ hmoZo H$mo àH$Q> H$aVm h¡ {OgH$m OrdZ

na‘oída H$m h¡ & g^r {Kamd ì¶dñWmE± ‘¥Ë¶w Ho$ n[aUm‘ H$mo bm¶| h¡ & ¶h N>moQ>r Mmoar Ho$ {bE

^r H$R>moa OmZ n‹S>Vm h¡ &

NASB ‘yb J«§W 5:20 ‘yb J«§W 5:20 ‘yb J«§W 5:20 ‘yb J«§W 5:20 ‘yb J«§W 5:20

Vy {H$gr Ho$ {dê$Õ PyR>r gmjr Z XoZm &

5:20 PyR>r gmjr XoZm àmMrZ g‘mOm| ‘|, O~ {H$gr MrO H$mo AnamYr R>hamVo h¡, Vmo¶h

AnamYr H$s {Oå‘oXmar h¡ {H$ dh AnamYr R>hamZo dmbo H$mo JbV gm{~V H$ao, Z {H$ CgHo$

~Om¶, h‘mao AmYw{ZH$ A‘o[aH$s ݶm¶mb¶ Ho$ g‘mZ Ohm± naEH$ ì¶{º$ H$mo {ZXm}e V~ VH$

‘mZm OmVm h¡ O~ VH$ CgH$m AnamY gm{~V Z hmo Om¶o & ¶{X AmnZo AnZo AnamYr R>hamZo

dmbo H$mo JbV gm{~V H$a {X¶m Vm oCg AmnHo$ D$nabJmE JE AnamY H$m XÊS> {‘boJm

(19:16-21) & O~{H$ Xg AmkmAm| Ho$ C„§KZ H$aZo na ‘¥Ë¶w Wr, PyR>r Jdmhr XoZm ^r EH$

g§{X½Y AnamY Wm & PyR>r Jdmh ~ZZm, {dídmg Ho$ g‘mO ‘|, EH$ A{dídm¶mo½¶Vm h¡ & PyR>

~mobZm EH$ gå‘mZ H$mo Zï> H$aVm h¡ Am¡a EH$ dmMm Ho$ ^mB© ¶m ~hZ Ho$ {ZXm}fnyU© OrdZ H$mo

boVm h¡ & na‘oída Bg PyR> H$mo J§ ra ê$n go boVm h¡ (Aæ¶w. 17:5; ^.g. 101:5; Zr{V,

11:9; {¶‘©. 9:8-9) &

NASB ‘yb J«§W 5:21 ‘yb J«§W 5:21 ‘yb J«§W 5:21 ‘yb J«§W 5:21 ‘yb J«§W 5:21

Vy Z {H$gr H$s nËZr H$m bmbM H$aZm Am¡a Z {H$gr Ho$ Ka H$m bmbM H$aZm, Z CgHo$

IoV H$m Z CgHo$ Xmg H$m, Z CgHo$ Xmgr H$m, Z CgHo$ ~¡b ¶m JXho H$m, Z CgH$s {H$gr Am¡a

dñVw H$m bmbM H$aZm &

5:21 bmbM Zht H$aZm .....Zht BÀN>m aIZm, ¶o XmoZm| {H«$¶m¶| n¶m©¶dmMr h¡ :

1. bmbM -1. bmbM -1. bmbM -1. bmbM -1. bmbM - ~rS>r~r 326, Ho$~r 325, ³dob AnyU©, AW©, EH$ Ñ‹T> BÀN>m, ^m¡{VH$ dñVw Ho$

{bE Omo gH$mamË‘H$ ¶m ZH$amV‘H$ hmo gH$Vr h¡ & Bg g§X © ‘| ¶h Hw$N> MrO Ho$ {bE EH$

A{Z¶§{ÌV ñdoÀN>m h¡, Omo EH$ dmMm Ho$ ^mB© H$m h¡ &

:: 145 ::

Page 146: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

2. BÀN>m -2. BÀN>m -2. BÀN>m -2. BÀN>m -2. BÀN>m - ~rS>r~r 16, Ho$~r 20, {hnWmnob AnyU©, AW©, BÀN>m aIZm (14:26) ¶m

A{^bmfm (EH$ Om{V g§~§Y ‘| àm¶: 5:21 go h¡), {H$gr ^r H$s‘V na A{YH$ Am¡a A{YH$

àmá H$aZo go h¡ & ({J. 11:4, ^.g. 106:14; Zr{V, 13:4; 21:26; 23:3,6; 24:1)

¶h EH$ ì¶{º$ Ho$ AmV§[aH$ JwUm| Am¡a {dMmam| go g§~§Y aIVm h¡ & ¶h g^r Xÿgar

AmkmAm| Ho$ {bE g~o ~‹S>m nËWa h¡ & {g’©$ ¶hr EH$ Amkm h¡ Omo ³¶m| Ho$ gmW, Z {H$ H¡$go go,

MMm© H$aVm h¡ & ¶hr EH$ H$hVm h¡, Z {g’©$ Zht H$aZm, {H$ÝVw Bgo gmoMZm ‘V & ¶rew Zo {ejm

{X¶m {H$, h‘| {g’$ h˶m H$aZm hr Zht, bo{H$Z h‘| Xÿgao go K¥Um ^r Zht H$aZm Mm{hE, ¶m

EH$ JwU H$mo Omo h˶m Ho$ n[aUm‘ H$mo {XImE & ¶rew Zo Bg A§{V‘ Amkm H$mo {b¶m Am¡a ~mH$s

~Mo hþE AmkmAm| H$mo AmV§[aH$ {dMmam| Am¡a JwU H$mo Omo ~mha àX{e©V hmoZo dmbr {H«$¶mAm| na

g‘má hmoVr h¡ (‘Vr. 5:17-48) & EH$ ì¶{º$ Mmoar Zht H$aVm h¡ ³¶m|{H$ ¶h na‘oída H$mo

ng§X Zht h¡ Am¡a EH$ Xÿgam ì¶{º$ Mmoar Zht H$aVm h¡ ³¶m|o{H$ Cgo nH$‹S>o OmZo H$m ^¶ h¡, ¶hr

g§gma ‘| {^ÞVmE± h¡ & EH$ ‘grhr {gÕm§V na H$m¶© H$a ahm h¡ Am¡a Xÿgam ñd¶§ Ho$ bm^ Ho$ {bE

H$m¶© H$a ahm h¡ &

NASB ‘yb J«§W 5:22-27 ‘yb J«§W 5:22-27 ‘yb J«§W 5:22-27 ‘yb J«§W 5:22-27 ‘yb J«§W 5:22-27

¶hr dMZ ¶hmodm Zo Cg nd©V na AmJ, ~mXb Am¡a Kmoa A§YH$ma Ho$ ~rM ‘| go Vwåhmar

gmar ‘ÊS>br go nwH$maH$a H$hm Wm & CgZo Bggo A{YH$ Am¡a Hw$N> Z H$hm & CÝh| CgZo nËWa

H$mo Xmo n{Q²>¶m| na {bIH$a ‘wPo Xo {X¶m & O~ nd©V AmJ go XhH$ ahm Wm, Vw‘Zo Cg eãX H$mo

A§{YH$mao Ho$ ~rM ‘| go AmVo gwZm, V~ Vw‘ Am¡a Vwåhmao Hw$bm| Ho$ g~ ‘w»¶ nwê$f Am¡a Y‘©¶wÕ

‘oao nmg AmE, Am¡a Vw‘ H$hZo bJo, h‘mao na‘oída ¶hmodm Zo h‘ H$mo AnZm VoO Am¡a AnZr

‘{h‘m {XImB© h¡, Am¡a h‘Zo CgH$m eãX AmJ Ho$ ~rM ‘| go AmVo hþE gwZm; AmO h‘Zo XoI

{b¶m {H$ ¶Ú{n na‘oída ‘Zwî¶ go ~mV| H$aVm h¡ Vmo ^r ‘Zwî¶ Or{dV ahVm h¡ & A~ h‘ ³¶m|

‘a OmE ? ³¶m|{H$ Eogr ~‹S>r AmJ go h‘ ^ñ‘ hmo Om¶oJ| & ¶{h h‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$m

eãX {’$a gwZo, V~ VH$ ‘a hr Om¶oJ| & ³¶m|{H$ gmao àm{U¶m| ‘| go H$m¡Z Eogm h¡ Omo h‘mao g‘mZ

Or{dV Am¡a A{¾ Ho$ ~rM ‘| go ~mobVo hþE na‘oída H$m eãX gwZH$a Or{dV ~Mm aho ? Bg{bE

Vy g‘rn Om Am¡a Hw$N> h‘mam na‘oída ¶hmodm H$ho Cgo gwZoJ| Am¡a ‘mZoJ| &

5:22 Cggo A{YH$ Am¡a Hw$N> Z H$hm, Bg AmkmE± (S>rH$mbmoJ) Am¡a CZH$s ìMm»¶mE± ¶hmodm

go h¡, Z {H$ ‘ygm go h¡ (VwbZm H$a|, {ZJ©. 31:18 Am¡a 34:27-28) ¶h àH$meZ h¡

(na‘oída H$s Amoa go) Z {H$ ‘mZdr¶ ImoO ¶m ‘w{º$nyd©H$ ì¶m»¶m h¡ & dm³¶IÊS> Cggo

A{YH$ Am¡a Hw$N> Z H$hm ¶h EH$ nyU© àH$meZ ñdrH¥${V H$s emór¶ nÕ{V h¡ (4:2; 12:32)

:: 146 ::

Page 147: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

nX 22-27 hmoao~/grZ¡ nd©V na Bòm¶b H$s AZw d H$mo àH$Q> H$a ahm h¡ Am¡a boI

à‘mU {ZJ©. 19-20 ‘| hþAm h¡ &

Bg àH$meZ H$mo Adí¶ hr AmXa-‘mZ Am¡a {b{IV nÌ ‘| Mmoar HHo$ gmW hoa ’o$a ‘V

H$aZm (4:2, 12:32; Zr{V 30:6; g^mo. 3:14)

5:23 Vwåhmao Hw$bm| Ho$ g~ ‘w»¶ nwê$f Am¡a Y‘©d¥Õ ‘ygm Ho$ nmg Y‘¥d¥Õ Am¶o, ³¶m|{H$ hmoao~/

grZ¡ nd©V na, ¶hmodm H$s ì¶{º$JV CnpñWV emar[aH$ àH$meZm| Ho$ Ûmgam Ow‹S>o hmoZo Ho$ H$maU,

do ^¶^rV Wo (nX 25-26; {ZJ©; 19:16; 18;20:18-20) &

5:24 CgH$s VoO Am¡a CgH$s ‘{h‘m B~«mZr ‘yb ‘{h‘m (~rS>r~r 458) nX; 16 Ho$ AmXa

(~rS>r~r 457) Ho$ g‘mZ ‘yb h¡ & XmoZm| hr ì¶mnm[aH$ eãXm| H$m AW© ^mar ¶m dOZXma Omo

AmXa H$mo g§Ho$V H$aZo Ho$ {bE hþAm h¡ & àm¶: BgH$m à¶moJ na‘oída Ho$ Zm‘ (^.g. 29:2;

66:2; 79:9;96:8) ({ZJ©. 24:16-17; 33:18; 40-35, {J. 14:22) & Am¡a H$m¶m]

({ZJ©. 16:7, 12) Ho$ {bE hþAm h¡ & Xÿgam eãX VoO (~rS>r~r 152) àm¶: ì¶dñWm{ddaU ‘|

na‘oída Ho$ {bE à¶moJ hþAm h¡ 3:24; 5:24; 9:26; 11:2; 32:3; ^.g. 150:2) XoI|

g§{já boI 4:31 Am¡a 10:17 ‘| &

{deof {df¶ : ‘{h‘m{deof {df¶ : ‘{h‘m{deof {df¶ : ‘{h‘m{deof {df¶ : ‘{h‘m{deof {df¶ : ‘{h‘m

‘{h‘m Omo ~mB©~b g§~§Yr {df¶ h¡ Cgo n[a^m{fV H$aZm H${R>Z h¡ & {dídm{g¶m| H$s

‘{h‘m ¶h h¡ {H$ do gwg‘mMma H$mo g‘Po Am¡a na‘oída ‘| ‘{h‘m H$a|, Z {H$ AnZoAmn ‘|

(1:29-3; {¶‘©. 9:23-24) &

nwamZo {Z¶‘ ‘| EH$ A˶{YH$ gm‘mݶ B~«mZr eãX, ‘{h‘m (Ho$~rS>r) EH$ ì¶mnm[aH$

eãX, VamOy H$m nb‹S>m (^mar hmoZm) go g§~§{YV h¡ & Omo ^mar Wm dh ‘yë¶dmZ ¶m dmpñV{dH$

‘yë¶ Wm & àm¶: M‘H$sbonZ Ho$ {dMma H$mo dMZ Ho$ gmW Omo‹S>m J¶m Vm{H$ na‘oída Ho$ àVmn

H$mo àH$Q> H$aZo nmE± ({ZJ©. 19:16-18; 24:17; ¶mem 60:1-2) & dhr AHo$bm ¶mo½¶ Am¡a

AmXaUr¶ h¡ & dh nmn ‘| {Jao ‘Zwî¶m| H$mo g§ mbZo Ho$ {bE A˶{H$Y XoXr߶‘mZ h¡ ({ZJ©;

33:17-33; ¶mem: 6:5) & ‘grh Ho$ Ûmam ¶hmodm H$mo ^br ^m°{V OmZm Om gH$Vm h¡ ({¶‘©;

1:14; ‘Vr 17:2; B~«m. 1:3, ¶mHy$~ 2:1)

:: 147 ::

Page 148: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eãX ‘{h‘m Hw$N> g§{X½Y h¡ : (1) ¶h na‘oída H$s Ym{‘©H$Vm Ho$ g‘mZmÝVa hmo gH$Vm

h¡ (2) ¶h na‘oída H$s {gÕVm ¶m n{dÌVm H$mo g§Ho$V H$a gH$Vm h¡ ¶m (3) ¶h na‘oída Ho$

ñdê$n, {Og‘| ‘Zwî¶ H$mo ~Zm¶m J¶m h¡, àH$Q> H$a gH$Vm h¡ (CV. 1:26-27; 5:1; 9:6)

{H$ÝVw {dÐmoh Ho$ H$maU ~mX ‘| Iam~ hmo J¶m (CV. 3:1-22) {ZJ©. 16:7; 10; b¡ì¶ 9:23;

Am¡a {J. 14:10 ‘| O§Jb n[a «‘U Ho$ Xm¡amZ ¶hmodm H$s CnpñWV CgHo$ bmoJm| Ho$ gmW àW‘

~ma hþAm h¡ &

� ¶Ú{n na‘oída ‘Zwî¶ go ~mV| H$aVm h¡, na‘oída ñd¶§ H$mo àH$Q> H$aVm, Vm{H$ ‘mZd

Om{V Cog g‘P gHo$ Am¡a Cggo g§~§Y aI gHo$ & na‘oída Ho$ àH$meZ Am¡a na‘oídaa Ho$

dmbm H$s ‘m§J H$mo g‘PZo H$m h‘mam ‘yb H$maU ¶hr h¡ &

5:27 Bg{bE Vy g‘rn Om Am¡a Omo Hw$N> h‘mam na‘oída ¶hmodm H$ho Cgo gwZ ¶hm§ na Xmo

³dob AmkmË‘H$ {H«$¶mE± h¡ :

(1) “g‘rn Omg‘rn Omg‘rn Omg‘rn Omg‘rn Om” - ~rS>r~r 897, Ho$~r 1132, {OgH$m AW© {ZH$Q> AmAmo ¶m nhþ§M

¶hmodm Ho$ nmg nhþ§MZm, àm¶: IVaZmH$ n[aUm‘ Wm ({ZJ©; 16:7; b¡ì¶; 16:1, {J.

16:16) &

(2) “gwZgwZgwZgwZgwZ” - ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, àm¶: Bg {H«$¶m eo‘m H$mo Xþham¶m J¶m h¡

(CXm. h‘ Cgo gwZoJ| Am¡a ‘mZoJ|) &

NASB ‘yb J«ÝW 5:28-33

28 “O~ Vw‘ ‘wPgo ¶o ~mV| H$h aho Wo V~ ¶hmodm Zo Vwåhmar ~mV| gwZr & CgZo ‘wPgo

H$hm, BZ bmoJm| Zo Omo-Omo ~mV| VwP go H$hr h¡ ‘¡Zo gwZr h¡, BÝhm|Zo Omo Hw$N> H$hm dh R>rH$ hr

H$hm & 29 ^bm hmoVm {H$ BZH$m ‘Z gX¡d Eogm hr ~Zm aho {H$ do ‘oam ^¶ ‘mZVo hþE ‘oar g~

AmkmAm| na MbVo aho, {Oggo BZH$s Am¡a BZHo$ d§e H$s gX¡d ^bmB© hmoVr aho & 30 Bg{bE

Vy OmH$a BZgo H$h, AnZo-AnZo S>oam| H$mo bm¡Q> AmAmo & 31 naÝVw Vy ¶ht ‘oao nmg I‹S>m ah,

Am¡a ‘¢ do gmar AmkmE±, {d{Y¶m± Am¡a {Z¶‘ {OÝh| VwPo CZH$mo {gImZm hmoJm VwPgo H$hÿ§Jm,

{Oggo do CÝh| Cg Xoe ‘| {OgH$m A{YH$ma ‘¡ CÝh| XoZo na h±ÿ ‘mZo & 32 Bg{bE Vw‘ AnZo

na‘oída ¶hmodm H$s Amkm Ho$ AZwgma H$aZo ‘| M¡H$ar H$aZm & Z Vmo Cgg Xm{hZo ‘w‹S>Zm Am¡a

Z ~mE± & 33 {Og ‘mJ© na MbZo H$s Amkm Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo Xr h¡ Cg gmao

‘mJ© na MbVo ahmo {H$ Vw‘ Or{dV ahmo, Am¡a Vwåhmam ^bm hmo, Am¡a {Og Xoe Ho$ Vw‘ A{YH$mar

hm|Jo Cg‘| Vw‘ ~hþV {XZm| Ho$ {bE ~Zo ahmo &”

:: 148 ::

Page 149: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

28-33 ܶmZ X|, {H$ na‘oída H$hVm h¡ Vm{H$ Vwåhmam ^bm hmo & ¶o AmkmE±, bmoJm| H$mo ~moP

Zht {X¶m Wm & na‘oída Zo CgHo$ bmoJm| H$mo AmOmXr XoZo Ho$ {bE CÝh| {X¶m Wm & na‘oída Zo

CgHo$ bmoJm| H$mo AmOmXr XoZo Ho$ {bE CÝh| {X¶m Wm & na‘oída Zo AnZr ì¶dñWm H$mo h‘mao

^bo-M§Jo, ñdmñ϶ Am¡a gwIr OrdZ Ho$ {bE {X¶m h¡ &

5:29 ^bm hmoVm {H$ BZH$m ‘Z gX¡d Eogm hr ~Zm aho....... ‘oar AmkmAm| na MbVo ah| Bg

àñVmdZm-g§~§Yr {M„mhQ> (Aao bm hmoVm {H$ BZH$m, ~rS>r~r566 Ho$ gmW ~rS>r~r 678, 4~r

733,³dob AnyU©) nwamZo {Z¶‘ ‘| EH$ gm‘mݶ dm³¶IÊS> h¡ {OgH$m à¶moJ 25 ~ma hþAm h¡

Am¡a A{YH$Va Aæ¶w~ H$s {H$Vm~ ‘| hþAm h¡ (ZrS>moQ>, dmob.3, n¥.209) & ¶hm± na ¶h EH$

BÀN>m H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & (2e‘w. 18:33, ^.g.55.6) &

na‘oída, ‘Zwî¶m| Ho$ {bE gwI Am¡a em§{V H$s BÀN>m aIVm h¡, bo{H$Z ¶h {Oå‘oXm[a¶m|

H$mo g§b½Z H$aVm h¡ & ¶{X do Amkm ‘mZ|Jo, Vmo ¶h CZHo$ {bE, CZHo$ nmoVm| Ho$ {bE, CZHo$

nanmoVm| Am¡a AmZo dmbr nr‹T>r Ho$ {bE ^bm hmoJm (ì¶.27-29) &

5:30-31 BZ Xmo {H«$¶mAm| na AmkmAm| H$s n§{º$ h¡ :-

1. OmH$a - ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ³dob AnyU©, nX 30

2. H$hZm - ~rS>r~r 55, Ho$~r 65, ³dob AnyU©, nX 30

3. bm¡Q> AmAmo - ~rS>r~r 996, Ho$~r 1427, ³dob AnyU©, nX 30

4. I‹S>m ah - ~rS>r~r 793, Ho$~r 840, ³dob AnyU©, nX 31

5. H$hZm - ~rS>r~r 180, Ho$~r 210, ³dob AnyU©, nX 31

6. {gImZm - ~rS>r~r 540, Ho$~r 531, nr¶b AnyU©, (g§ dV: Bg g§X © Ho$ AW© ‘|

H$mohmoQ>}{Q>d) nX, 31

5:31 gmar {d{Y¶m±, AmkmE± Am¡a {Z¶‘ XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

� {Ogo ‘¢Zo CÝh| A{YH$mar hmoZo Ho$ {bE Xo ahm h±ÿ Bg dm³¶IÊS> ‘| Xmo {H«$¶mE± h¡ :

1. XoZm - ~rS>r~r 678, Ho$~r 733, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV

2. A{YH$ma H$aZm- ~rS>r~r 429, Ho$~r 441, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U

¶h H$WZ AmYm[aV h¡ :

1. A~«mh‘ go na‘oída H$m dm¶Xm CV. 12:1-3,15:18-21

2. BghmH$ go na‘oída H$m dm¶Xm C3. 26:3-5

3. ¶mHy$~ go na‘oída H$m dm¶Xm CV. 28:13-15,35:9-12

4. Bòm¶b go na‘oída H$m dm¶Xm, CV. 15:16, {ZJ© 6:4,8, ì¶. 4:38,40,

19:10,20:16, 21:23, ¶hmoey 1:2,3,6,11,13,15, 2:9, 24, 18:3, 21:43,

24:13

:: 149 ::

Page 150: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

na‘oída Zo Bòm¶b H$mo EH$ {deof Xoe {X¶m/dm¶Xm {H$¶m, bo{H$Z Bòm¶b H$mo (1) àmá

H$aZm, (2) {Zdmg H$aZm Am¡a (3) dmMm ‘| {dídgZr¶ ahZm (4:40, 7:12-13, 8:1-

20) &

5:32 Z Vmo Cggo XmE± Am¡a ~mE± ‘w‹S>Zm, ¶h na‘oída Ho$ dMZ go g§~§{YV EH$ ‘whmdam h¡ O¡go

EH$ ‘mJ© ¶m g‹S>H$ H$mo ñnð> ê$n go ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE h¡ (^.g.119:105, Zr{V. 6:23)

na‘oída Ho$ ñnï> ‘mJ©/g‹S>H$ go AbJ hmoZm nmn Wm (9:12,16,17:11,20, 28:14, ¶hmoey

1:7, 23:6, 31:29, 2 amOm, 22:2, 2 B{V. 34:2, Zr{V 4:27) XoI| g§{já boI 2:27

‘| &

5:33 Vw‘ ‘mJ© na MbVo ahmo, Bg g§X © ‘| MbZo H$m AW© OrdZ H$bm h¡ ~r~rS>r 229, Ho$~r

246, ³dob AnyU©) & ~mB~b g§~§Yr {dídmg {g’©$ ì¶dñWm H$mo aIZo go hr Zht, ¶h à{V{XZ

H$s OrdZH$bm h¡ : EH$ {XZ ‘| 24 K§Q>o, EH$ gámh, 7 {XZm| ‘|, {dídmg Ho$ Ûmam na‘oída go

g§~§Y aIZm h¡ & ¶h {dídmg EH$ {º$nyU© OrdZ ‘| àH$Q>rH$aU hmoZm Adí¶ h¡ & Am¡a Vwåhmam

^bm hmo, {H«$¶m (~rS>r~r 373, Ho$~r370, ³dob nyU©) eãXmZwgma gw§Xa ¶m AÀN>m h¡ & {deofU

H$m àm¶: à¶moJ dm¶Xo Ho$ Xoe H$s ì¶m»¶m OrdZ H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡, Omo dmMm Ho$ AmkmH$mar

hmoVo h¡ CZ Ho$ {bE na‘oída dm¶Xm H$aVm h¡ (15:16, 19:13) &

{ddmXnyU© àíZ -

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m AW© h¡ {H$ ~mB~b Ho$ AZwdmX Omo Amn

ñd¶§ H$aVo h¡ CgHo$ CÎmaXm{¶Ëd ^r Amnhr hm|Jo, h‘‘| go à˶oH$ Ho$ nmg Omo Á¶mo{V h¡ Cg‘|

MbZm h¡ & Amn, ~mB~b Am¡a n{dÌmË‘m ì¶m»¶m H$aZo ‘| ‘w»¶ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH«$‘

{bIZo dmbm| na hr Zht {Z ©a hmoZm h¡ &

¶o {ddmXnyU© àíZ, nwñVH$ Ho$ Bg ^mJ Ho$ ‘w»¶ {dMmaUr¶ {df¶ ‘| go AmnH$mo gmoMZo

Ho$ {bE ghm¶Vm H$aVm h¡ & CZHo$ {dMmaZo H$m AW© CÎmoOH$ h¡, Z {H$ A§{V‘ h¡ &

1. ì¶dñWm Am¡a AZwJ«h Ho$ ~rM ³¶m g§~§Y h¡ ? ³¶m ‘gr{h¶m| H$mo Xg Amkm ‘mZZm

Mm{hE ?

2. ì¶dñWm H$m CÔoí¶ ³¶m h¡ ?

3. ³¶m| Xg AmkmAm| ‘| {^ÞVm h¡ O~ {ZJ©, 20 Am¡a ì¶. 5 H$mo VwbZm H$aVo h¢ ?

4. gãV H$m CÔoí¶ ³¶m h¡ ? ³¶m| h‘ e{Zdma H$mo AmamYZm Zht H$aVo h¢ ?

5. nX 16-21 ‘| h‘ H$m¡Z gr EH$ê$n {df¶ XoIVo h¡ ?

*****

:: 150 ::

Page 151: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 6ì¶dñWm {ddaU 6ì¶dñWm {ddaU 6ì¶dñWm {ddaU 6ì¶dñWm {ddaU 6

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

‘hm-Amkm nhbr Amkm H$m ‘hmZ-Amkm ì¶dñWm H$m gma ¶hmodm

AW© H$mo ào‘ H$aZm h¡

(5:32-6:13)

6:1-3 6:1-3 6:1-3

6:4-5 6:4-9 6:4-9 6:4-9

6:6-9

AZmkmH$m[aVm Ho$ AZmkmH$m[aV Ho$

{dê$Õ Mm¡H$gr {dê$Õ MoVmdZr

6:10-5 6:10-15 6:10-15 6:10-13

B©‘mZXmar Ho$ {bE {dZVr

6:14-16

6:16-19 6:16-19 6:16-19

6:20-25 6:20-25 6:20-25 6:20-25

Aܶ¶Z MH«$ VrZ (XoI| n¥.7 àñVmdZm g§~§Yr ^mJ ‘|)

boIH$ Ho$ {ZåZ{b{IV dmñV{dH$ {dMma Bg dm³¶IÊS> Vwë¶Vm na

¶h EH$ Aܶ¶Z ‘mJ©Xe©H$ Q>rH$mH«$‘ h¡ {OgH$m AW© ~mB~b H$s AZwdmX Omo Amn ñd¶§

H$aVo h¢ CgHo$ {Oå‘oXma ^r Amn hr hm|Jo & h‘‘| go à˶oH$ H$mo Omo àH$me h‘‘| h¡ Cgno MbZm

Mm{hE & Amn, ~mB~b Am¡a n{dÌmË‘m AZwdmX H$aZo ‘| ‘w»¶ h¡ & AmnH$mo {g’©$ Q>rH$mH$aU

{bIZo-dmbo na hr {Z ©a Zht hmoZm h¡ &

EH$ ñWmZ ‘| ~¡R>H$a Aܶm¶ H$mo n{‹T>¶o & {df¶m| H$mo nhMm{Z¶o (Aܶ¶Z MH«$-3,n¥8)

D$na {X¶o J¶o Mmam| AmYw{ZH$ AZwdmX Ho$ gmW Amn AnZo {df¶ {d^mOZ go VwbZm H$a| &

dm³¶IÊS>, B©ída-ào[aV Zht h¡, bo{H$Z ¶h boIH$ Ho$ dmñV{dH$ {dMma H$mo AZwgaU H$aZo

H$s Hw§$Or h¡, Omo AZwdmX H$m öX¶ h¡ & à˶oH$ dm³¶IÊS> ‘| EH$ Am¡a {g’©$ EH$ {df¶ h¡ &

1. àW‘ dm³¶IÊS>

2. {ÛVr¶ dm³¶IÊS>

3. V¥Vr¶ dm³¶IÊS>

4. B˶m{X &

:: 151 ::

Page 152: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

n¥ð>^y{‘-n¥ð>^y{‘-n¥ð>^y{‘-n¥ð>^y{‘-n¥ð>^y{‘-

Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbm| Ho$ ~rM ‘| ¶hm± na Hw$N> {ddmX hmo aho h¢ & O¡go Aܶm¶ 6 Xg

AmkmAm| H$m EH$ A§{V‘ ê$n boVm h¡ ¶h {dMmam| H$s d¥{Õ na EH$ ^mJ H$s àñVmdZm Xg

AmkmAm| ‘| àñVwV {H$¶m J¶m h¡ & 5:28-33 Ho$ H$maU ‘wPo ¶h ñnï> {XImB© XoVm h¡ {H$ h‘

EH$ Z¶o ^mJ H$mo àma§ H$a aho h¡ Omo AmkmH$mar hmoZo Ho$ ‘hËd XoVm h¡ &

(A) H$B© bmoJm| Zo ñdrH¥$V {H$¶m h¡ {H$ Aܶm¶ 6 àW‘ Amkm H$s {dñVma h¡ Omo h‘mao OrdZ

‘| ¶hmodm H$s àYmZVm H$mo ñWm{nV H$aVm h¡ &

(~) Bg Aܶm¶ ‘| A~«mh‘ go {H$¶o J¶o ¶hmodm Ho$ dmñV{dH$ dm¶Xo CV,12:1-3 Am¡a

CZH$s n[anyU©Vm hmoZo H$m (6:1,3,10,18 Am¡a 23) ñWmB© ‘hËd h¡ &

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z-eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z-eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z-eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z-eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z-

NASB ‘yb J«ÝW 5:28-33

1 “¶h dh Amkm, Am¡a do {d{Y¶m± Am¡a {Z¶‘ h¡ Omo Vwåh| {gImZo H$s Vwåhmao na‘oída

¶hmodm Zo Amkm Xr h¡ & Vw‘ CÝh| Cg Xoe ‘| ‘mZm| {OgHo$ A{YH$mar hmoZo H$mo Vw‘ ¶aXZ ZXr

Amkm Ho$ Cg nma OmZo na hmo & 2 Vy Am¡a Voam ~oQ>m Am¡a Voam nmoVm ¶hmodm H$m ^¶ ‘mZVo hþE

CgH$s CZ g~ {d{Y¶m| Am¡a AmkmAm| na Omo ‘¡ VwPo gwZmVm h±ÿ, AnZo OrdZ ^a MbVo ah|,

{Oggo Vy ~hþV {XZ VH$ ~Zm aho & 3ho Bòm¶b gwZ, Am¡a Eogm hr H$aZo H$s Mm¡H$gr H$a,

Bg{bE {H$ Voam ^bm hmo, Am¡a Voao nyd©Om| Ho$ na‘oída ¶hmodm Ho$ dMZ Ho$ AZwgma Cg Xoe ‘|

Ohm± XÿY Am¡a ‘Yw H$s Z{X¶m± ~hVr h¡, Vw‘ OZg§»¶m ‘| ~hþV hmo OmAmo &

6:1 “Amkm, {d{Y¶m± Am¡a {Z¶‘” XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

� Vwåhmao na‘oída ¶hmodm XoI| {deof {df¶ : B©ídam| Ho$ Zm‘ 1:3 ‘| &

� {gImZm... ‘mZ| Aܶm¶ 6, Ho$ gmW Aܶm¶ 5 H$s g‘m{á, AmkmnmbZ H$s Amdí¶H$Vm

hmoZo ‘| EH$ X¥‹T> ‘hËd H$mo JwU Xmof go ~Vbm¶m Om gH$Vm h¡ (5:29, 31,32,33,6:1, 2,

3, 4, 17, 24 Am¡a 25) & Bgr AmkmnmbZ H$s Amdí¶H$Vm Ho$ ‘hËd H$mo Z¶o {Z¶‘ ‘|

Xþham¶m J¶m h¡, byH$m 6:46, ¶hÿ, 14:21, ¶mHy$~ 2:14-26, 1 ¶hþ. 5:2) & EH$ Vah go

h‘ Cgo {XIm gH$Vo h¡ {H$ gM‘wM h‘ Cggo ߶ma H$aVo h¡ Vmo CgZo Omo ~mobm h¡ H$aZo Ho$ {bE

h‘| Cgo H$aZm h¡ (‘mZZm h¡) & Bg AmkmnmbZ H$s Ho$pÝж yV àW‘ na‘oída H$s Amoa h¡

CgHo$ ~mX h‘mao dmbm Ho$ ^mB©/~hZ H$s Va’$ h¡ & na‘oída AZwJ«h ‘| h‘oem Amapå^H$ boVm

h¡ (dmMm H$s bm^), VWm{n dh h‘go CgHo$ dmMm Ho$ ^mJm| H$mo ‘mZZo H$s Amem aIVm h¡ &

:: 152 ::

Page 153: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Cg Xoe ‘| {OgHo$ A{YH$mar hmoZo H$mo Om aho hmo, ¶h gM‘wM, CV. 12:1-3 H$mo

àH$Q> H$aVm h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| A~«mh‘ g§~§Yr dm¶Xm Xoe Ho$ ê$n H$mo Ñ‹T> {H$¶m h¡

O~{H$ Zo¶ {Z¶‘ ‘| A~«mh‘ g§~§Yr dm¶Xm g§VmZ Ho$ ê$n H$mo Ñ‹T> {H$¶m h¡ (¶hþXm

Ho$ Hw$b, {¶e¡ H$m n[adma, XmD$X H$s d§emdbr)

6.2 Vy Am¡a Voam ~oQ>m Am¡a Voam nmoVm ¶hmodm H$m ^¶ ‘mZ|, n[adma Ho$ AmXa Am¡a

AmamYZm Ho$ {df¶ H$mo ì¶dñWm {ddaU ‘| Xem©¶m J¶m h¡ (4:9-10, 5:29, 6:13,

11:19, 32:46) & ¶h ì¶. 5:9 Ho$ {dn[aV AܶmË‘dmXr g§~§Yr h¡ &

� ^¶ ‘mZVo hþE... MbVo ah| AmXa (~roS>r~r 431, Ho$~r 432, ³dob AnyU©) H$mo

à‘m{UV {H$¶m J¶m h¡, CgHo$ g^r dmMm H$s ‘m§Jm| H$mo ‘mZZo (~rS>r~r 1036, Ho$~r

1581, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U) go h¡ &

� AnZo OrdZ ^a ܶmZ X| {H$ ¶h OrdZH$bm na ‘hËd XoVm h¡ - à{V{XZ

AmkmnmbZ, {g’©$ {deof AmamYZm Ad{Y ¶m dm{f©H$ ˶m¡hmam| ‘| hr Zht & ~mB~b g§~§Yr

{dídmg EH$ OrdZH$bm {dídmg Am¡a níMmVmn H$m AZwgaU H$aZo Ho$ Ûmam àmW{‘H$

{dídmg Am¡a níMmVmn h¡ (‘a. 1:15,, ào.H$m. 3:16, 19, 20:21) &

� MbVo ah| XoI| g§{já boI 5:1 ‘|

� {Oggo Vy ~hþV {XZ VH$ Or{dV aho Bg dm³¶IÊS> H$m AZwdmX àm¶: ì¶, 5:6 Ho$

‘ob ‘| hþAm h¡ O¡go EH$ ì¶{º$ Ho$ XrKm©¶w H$m dm¶Xm, Omo CZHo$ ‘mVm-{nVm H$m AmXa H$aVo

h¢ &

{H$ÝVw ì¶. 4:40, 5:16, 33, 6:2, 11:9 ‘| Bg dm³¶IÊS> H$m à¶moJ

~maå~ma hmoZo Ho$ H$maU, ñnï> ê$n go ¶h EH$ pñWa g‘mO, Ho$ {bE EH$ ‘whmdam h¡ Z

{H$ EH$ ì¶{º$ Ho$ XrKm©¶w Ho$ {bE na‘oída H$s dmMm H$s {Z¶w{º$ EH$ ^{º$nyU©, pñWa,

ñdmñ϶, CËnmXH$ g‘mO C§Mo nX na {Z¶wº$ H$aZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡ & (nX 3,

Am¡a nyar g§{já boI 4:40 ‘|)

6.3 ܶmZ Xo {H$ H¡$go {H«$¶mE± Am¡a {dMmam| H$mo ~maå~ma Xþham¶m J¶m h¡ &

� Bg{bE {H$ Voam ^bm hom, ¶h dm³¶IÊS> nX.2 Ho$ Vm{H$ Vy ~hþV {XZ VH$ ~Zm aho

H$s g‘mÝVa h¡, ܶmZ Xo {H$ ¶h dm³¶IÊS> 5:33; 15:16; 19:13 ‘| ^r nm¶m J¶m h¡ &

� Cg Xoe ‘| Ohm§ XÿY Am¡a ‘Yw H$s YmamE± ~hVr h¡ Vw‘ ~hþV hmo Omo OmAmo, Bgo

{Z{Õï> hmoZo H$s Amdí¶H$Vm h¡ {H$ ¶hmodm H$s ‘yb {d{Y, Xoem| H$mo AnZo nmg ItMZo H$m

H$maU, Bòm¶b H$mo AZmoIo ê$n go Amerf H$aZm Wm & {H$ÝVw, Bòm¶b H$s AZmkmH$m[aVm,

Bg H$Wm H$mo à^mdembr H$^r hmoZo H$s AZw‘{V Zht {X¶m & A~«mh‘ H$s g§VmZm| Ho$

:: 153 ::

Page 154: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

B{Vhmg H$mo g‘PZo ‘| ì¶. 27-29 H$s ^mJ Amerf Am¡a lm‘, ‘w»¶ AmYma h¡ & {deof

ê$n go CÝh| ^anya hmoZo Ho$ {bE H$hm J¶m Wm, {H$ CZH$mo ~‹T>Vr hmoJr ¶{X do na‘oída H$m

AZwgaU H$aVo h¢ Am¡a ¶{X do AZmkmH$mar hmoVo h¡ Vmo lmn H$s ~‹T>Vr hmoJr & Bòm¶b H$s

B{Vhmg AZmkmH$mar ‘| go EH$ h¡ &

dm³¶IÊS>, Cg Xoe ‘| Ohm§ XÿY Am¡a ‘Yw H$s YmamE± ~hVr h¡; Omo AJ«o{Q>H$ Am¡a

{‘ór boI à‘mU XmoZm| ‘| n{bpíV Xoe H$mo g§Ho$V H$aZo Ho$ {bE, emó g§~§Yr dm³¶IÊS>

h¡ & àm¶: BgH$m à¶moJ hþAm h¡ ({ZJ©. 3:8, 17; 13:5; 33:3; b¡ì¶; 20:24; {J.

13:27 14:8; 16:13; ì¶. 6:3; 11:9; 26:9; 27:3; 31:20)

NASB ‘yb J«ÝW 6:4-9

“ho Bòm¶b gwZ, ¶hmodm h‘mam na‘oída h¡, ¶hmodm EH$ hr h¡; Vy AnZo na‘oída

¶hmodm go AnZo gmao ‘Z Am¡a gmao Ord, Am¡a gmar e{º$ Ho$ gmW ào‘ aIZm & Am¡a ¶o

AmkmE± Omo ‘¢ AmO Vw‘PH$mo gwZmVm hÿ§ do Voao ‘Z ‘| ~Zr aho, Am¡a Vy BÝh| AnZo ~mb ~ƒm|

H$mo g‘PmH$a {gIm¶m H$aZm, Am¡a Ka ‘| ~¡R>¡ ‘mJ© na MbVo, boQ>Vo, CR>Vo, BZH$s MMm©

{H$¶m H$aZm & Am¡a BÝh| AnZo hmW na {MÝh Ho$ ê$n ‘| ~m§YZm Am¡a ¶o Voar Am§Im| Ho$ ~rM

Q>rHo$ H$m H$m‘ X| & Am¡a BÝh| AnZo AnZo Ka Ho$ Mm¡IQ> H$s ~mOwAm| Am¡a AnZo ’$mQ>H$m| na

{bIZm &”

6:4 “gwZ”, ¶h B~«mZr {H«$¶m eo‘m h¡ (~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, ³dob AmkmË‘H$)

XoI| nyU© g§{já boI 4:1 ‘| & BgH$m AW© gwZmo Bg{bE {H$ H$amo & ¶h ~mB©~b g§~§Yr dmMm

H$m Ho$pÝÐV yV h¡ & ì¶. ‘| Bg {H«$¶m H$m à¶moJ g§Ho$V H$aVm h¡ {H$ BgH$m à¶moJ nyOZ {d{Y

Ho$ AZwgma, AmamYZm H$s g‘¶m| ‘| {ZYm©[aV {H$¶m J¶m h¡ (4:1, 5:1, 9:1; 20:3;

27:9-10)

ì¶. 6:4-6 H$s Bg àmW©Zm H$mo, {ÛVr¶ ‘§{Xa H$s {XZm| go boH$a (516 ~r.gr.) AmO Ho$

{XZ VH$ gw~h Am¡a em‘ Am¡a à˶oH$ AmamYZm Ho$ g‘¶ ‘| ¶hþXr bmoJm| Ho$ Ûmam Xþham¶m

OmVm h¡ & ¶h CZHo$ {dídmg H$m ‘w»¶ A§JrH$ma h¡ &

NASB, NRJVNET NIV “EH$ hr à^w h¡”NRSV, TEV “AHo$bm à^w”NJB “{g’©$ ¶hmodm”LXX “EH$ hr à^w h¡”JPSOA “AHo$bm à^w”REB “h‘mam EH$ ¶hmodm na‘oída h¡”

:: 154 ::

Page 155: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶hm± {H«$¶m Zht h¡ & ¶h AX¡VdmX (EH$ hr na‘oída) Ho$ à{V ¶hþXr {ZpíMVVm H$m

‘w»¶ AmYma h¡ (hmbm{H$ Bgo ñdrH¥$V {H$¶m OmZm Adí¶ h¡ {H$ Bg ‘w»¶ AmܶmpË‘H$

gƒmB© H$mo g§X © ê$n ‘| ~Vm¶m Zht J¶m h¡)& Bò¶b CgHo$ n‹S>mo{g¶m| Ho$ Omo AZoH$ XodVmAm|

‘| {dídmg H$aVo Wo {dfoeH$a H$Zm{Z¶m| Ho$ ‘hËd Omo do AZoH$ ñWm{ZH$ ~mb XodVm na XoVo

Wo, Bòm¶br CZgo ~hþV Xÿa Wo &

¶h {dH${gV AX¡VdmX VËd kmZ g§~§Y h¡ (4:35, 39) ¶m Aä¶m{gH$ AX¡VdmX h¡

(5:7) Bg {df¶ na A˶{YH$ MMm© h¡ & ¶h ‘mby‘ hmoVm h¡, ³¶m|{H$ nX:14 ‘| Xÿgao

XodVmAm| H$s MMm© Ho$ H$maU, dmñV{dH$ ê$n ‘| dh ¶h àH$Q> H$a ahm h¡, Bòm¶b Ho$ g‘P

Ho$ AZwgma, {g’©$ EH$ hr na‘oída h¡ & {dH${gV, Xme©{ZH$, gËd {dYm g§~Yr AX¡VdmX Zo

nwamZo {Z¶‘ ‘| {ZpíMV AdñWm Ho$ dm³¶e¡br H$mo nyU© Zht Ty>‹T>Vm h¡ & O~ VH$ d dt

eVmãXr Ho$ ^{dî¶dº$mE± Ty>T> boVo h¡ & (¶mem. 43:9-11; 45:21-22; {¶‘©; 2:11;

5:7, 10) & Z¶m {Z¶‘ Bgr g‘P H$m AZwgaU H$aVm h¡ (amo{‘. 3:30; 1 Hw$[a. 8:4, 6:

I {V{‘: 2:5; ¶mHy$. 2:19) &

6:5 Am¡a Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm go gmao ‘Z, Am¡a gmao Ord Am¡a gmar e{º$ Ho$ gmW

ào‘ aIZm, ¶h EH$ gm‘Wu ‘hËd h¡ Omo ñdrH¥$V H$aVm h¡ {H$ na‘oída H$mo h‘mam CÎma

XoZm, h‘mao nyU© ì¶{º$JV H$mo g§b¾ H$aVm h¡ & ¶rew ‘grh Zo Bgr nX H$mo b¡ì¶ 19:18

Ho${‘lmU Ho$ gmW ì¶dñWm H$s nyar ApñVËd H$mo {Z[íMV H$aZo Ho$ {bE H$hm &

‘Vr;22:36-38; ‘a. 12:29-34; byH$m 10:27-38) & Org. n¥. 123-125 &

6:6 BZ dMZm| H$mo, ¶o dMZ, ¶hmodm H$s dmMm, H$mo àH$Q> H$aVm h¡, Omo ‘ygm Ho$ Ûmam {X¶m

J¶m Wm &

� do Voao ‘Z ‘| ~Zr ah|, B~«mZr ‘| ‘Z (~rS>r~r 523) EH$ ì¶{º$ Ho$ OrdZ H$mo grYo

Ho$pÝÐV yV H$aZo H$s Amoa g§Ho$V H$aVm h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| ^r Am§V[aH$ {dídgZr¶ hmoZo H$m

AW© hmoVm h¡, O¡go Z¶o {Z¶‘ ‘| ^r ¶hr ‘hËd XoVm h¡ ì¶. 4:29; 6:5, 10:12; 1:13,

18; 13:; 26:16; 30:2, 6, 10; Z¶o {Z¶‘ ‘|, gmar ~w{Õ Ho$ gmW ‘a; 12:30 byH$m

10:27) H$B© ~ma h‘ nwamZo {Z¶‘ H$s dmMm H$mo EH$ ~mhar ì¶dñWm hmoZm Am¡a Z¶o {Z¶‘

H$s dmMm H$mo Am§V[aH$ {dídmg h¡ H$aHo$ BZ XmoZm| Ho$ ~rM EH$ Xÿar ~ZmH$a JbVr H$aVo h¡ &

g§ dV: h‘Zo Bg «‘ H$mo {¶‘©; 31:31-34 ‘| h¡, go nmVo h¡, Omo EH$ Z¶o ‘Z H$mo ‘hËd

XoVm h¡ & {H$ÝVw nwamZo {Z¶‘ ‘| ^r, à˶oH$ {dídmgr H$mo, CgHo$ à w na‘oída H$s Amoa

:: 155 ::

Page 156: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

CgH$s nyar ì¶{º$Ëd, {H«$¶mE±, Am¡a {dMma H$mo {Z¶§{ÌV H$aZm Wm &

6:7 Vw BÝh| AnZo ~ƒm| H$mo g‘PH$a {gIm¶m H$aZm, {H«$¶m (~rS>r~r 104; Ho$~r 1606,

nr¶b nyU©) H$m AW©, MVwa H$aZm Am¡a nr¶b ‘| {g’©$ Bgr H$m à¶moJ hþAm h¡ & AJ«o{Q>H$ ‘|

eãX H$m AW© XþhamZm h¡ & Bg nX ‘| ¶h ‘w»¶ ‘hËd {XImB© OmZ n‹S>Vm h¡ & ¶hþXr Jwê$

Bg nX H$m à¶moJ ñdrH¥$V H$aZo Ho$ {bE H$aVo h¡ {H$ eo‘m gw~ha Am¡a em‘ Xþham¶m OmZm

Mm{hE & h‘| à{V{XZ H$s {H«$¶mAm| Ho$ nyU© Ad{Y Ho$ Xm¡amZ h‘mao OrdZ ‘| na‘oída H$s

BÀN>m Ho$ ~mao ‘| ~mV H$aZm h¡ & ¶h ‘mVm-{nVm {H$ {Oå‘oXmar h¡ {H$ OrdZ H$bm Ho$

{dídmg na bmJy H$a| (ì¶. 4:9; 6:20-25; 11:19; 32:46, XoI| nyU© g§{já boI

4:9 ‘|) ¶h ê${M‘¶ h¡ {H$ {ejm Ho$ BZ {d{^Þ g‘jm| H$s ~hmd Cgr gm{h˶ g§~§Yr

Z‘yZm O¡go ^.g. 139:2-6 Am¡a Zr{V; 6:20-22 ‘| hr {JaVr h¡ &

{dídm{g¶m| H$m ào‘ ñdrH¥$V h¡ (~rS>r~r 12, Ho$~r 17, ³dob nyU©) ì¶. H$s ¶h EH$

{d{eð> JwU h¡ Omo ¶hmodmH$s dmMm ‘| AmkmnmbZ H$mo g§¶wº$ H$aZo Ho${E O¡go EH$ ì¶{º$ H$m

ào‘ ¶hmodm Ho$ {bE à‘mU h¡ & (5:10;6:5, 79; 10:12; 11:1, 13; 13:; 19:9;

30:6; 16, 12) & XoI| nyU© g§{já boI 5:10 ‘| &

eãX ‘Z Am¡a àmU H$m à¶moJ EH$ gmW àm¶: EH$ nyU© ì¶{º$ H$mo àX{e©V H$aZo Ho$

{bE {H$¶m J¶m h¡ (4:29; 10:12; 11:13; 13:3; 26:16; 30:2, 6,10) &

eãX àmU (~rS>r~r 659) ‘Zwî¶m| Am¡a OmZdam| Ho$ OdrZ ómoV (ñdm§g) H$s

ì¶m»¶m H$aVm h¡ (CV. 1:20-30; 2:7,19; 7:22; Aæ¶w 34:14-15; ^.g;

104:29, 30; 146:4; g^mo 3:19-21) ¶hm§ na Vrd« BÀN>m H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

e{³V (~rS>r~r 547) H$m AW© àMwa ¶m gm‘W© h¡ (II amOm 23:25) & ¶o VrZ eãX

‘Z, àmU, e{º$ EH$ nyU© ì¶{º$ H$mo àñVwV H$aVo h¡ Am¡a Bg{bE Bg dm³¶IÊS> nyao ‘Z Ho$

gmW Ho$ g‘mZmÝVa ‘| h¡ & ܶmZ X| Bg g§~§Y gyMH$ gmao Omo h¡ VrZ ~ma ‘hËd XoZo Ho$ {bE

Xþham¶m J¶m h¡ &

¶rew ‘grh Ho$ Ûmam Bg Amkm H$mo ¶hr ‘hm - Amkm Ho$ ê$n ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ (‘Vr

22:34-40)‘a; 12:29-3; byH$m; 10:25-37) {d{^Þ àH$ma Ho$ ¶XþXr AJwdm| Ho$ {bE

BZ‘| go à˶oH$ H$mo ì¶m»¶mZ {H$¶m J¶m h¡ & {H$ÝVw Bgo g‘PZm Adí¶ h¡ {H$ ¶rew ‘grh

Am¡a ào[aVm| H$mOrdZ nwamZo {Z¶‘ go Z¶o {Z¶‘ VH$ EH$ AdñWmZ Ad{Y Wr & ¶o Xmo

ì¶dñWmE± na‘oída H$mo ào‘ H$aZm (ì¶. 6:5) Am¡a AnZo ^mB© H$mo ào‘ H$aZm (c¡ì¶.

19:18) {ZpíMV ê$n go ZB© dmMm H$m gmam§e ^r h¡ &

àíZ O¡go, H¡$go Z¶o {Z¶‘ Ho$ {dídm{g¶m| H$mo à˶wÎma XoZm Mm{hE ? nwamZo {Z¶‘

:: 156 ::

Page 157: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Ho$ ì¶dñWmAm| H$mo XoI| :

(1) hmD$ Xÿ arS> X ~mB~b ’$m°a Am°b BQ²>g dW©, Sw>Jbg ñQy>AQ>©, n¥.165-169

(2) H«o$qH$J AmoëS> Q>oñQ>m‘|Q> H$moS²>g S>r. ~«oÝQ> gopÊS> E§S> amoZmëS> Eb.

‘mVm-{nVm Ho$ Bg {Oå‘oXmar Ho$ ‘hËd H$mo Zr{V; 22:6 ‘| Xþham¶m J¶m h¡ & h‘

AmYw{ZH$ MM© ñHy$b ‘| ‘mVm-{nVm Ho$ à{ejU Ho$ ñWmZH$mo Zht bo gH$Vo h¡, bo{H$Z

gM‘wM‘| ¶h BgH$m eof ny{V© H$a gH$Vm h¡ &

6:8 Am¡a BÝh| AnZo hmW na {MÝh Ho$ ê$n ‘| ~m§YZm, Am¡a ¶o Voar Am§Im| Ho$ ~rMQ>rHo$ H$m

H$m‘ X|, gM‘wM ‘| ¶h dm³¶I§S> EH$ bjU Ho$ ê$n ‘| à¶moJ {H$¶m hþAm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡

(LXX) & g§X ©, na‘oída Ho$ dMZ Ho$ {bE OrdZ e¡br {ejm H$m ‘m¡H$m h¡ & {H$ÝVw, ¶hþXr

Jwê$Am| Zo Bg nX H$mo ~hþV ¶WmeãX {b¶m Am¡a EH$ N>moQ>o g§XÿH$ (Q>obr’$moZ) ‘| bnoQ>H$a,

{Og‘| Q>moah Ho$ Y‘©J«§Wm| ‘| Hw$N> MwZo hþE H$mo aIm J¶m Wm, AnZo ~m± hmW Ho$ Mmam| Amoa EH$

M‘©nQ²> go bnoQ>Zm àma§ {H$¶m & Bgr àH$ma Ho$ g§XÿH$ H$mo r CZHo$ ‘mWo ‘| Vñ‘| go ~m§Ym &

BZ Q>rHo$ (~rS>r~r 377) ¶m Vm~rO H$mo ì¶. 11:18 Am¡a ‘Vr 23:5 ‘| ^r àX{e©V {H$¶m

J¶m h¡ &

6:9 Am¡a CÝh| AnZo-AnZo Ka Ho$ Mm¡IQ> H$s ~mOwAm| Am¡a AnZo ’$mQ>H$m| na{bIZm

Xþ~mam¶h EH$ bmj{UV g§Ho$V H$s AZw‘mZ h¡ {H$ na‘oída H$s EH$ {hñgo H$mo nmg ‘| aIZm,

Z {g’©$ h‘mao J¥hñWr OrdZ ‘|, bo{H$Z h‘mao gm‘m{OH$ OrdZ ‘| ^r (CXm. ’$mQ>H$,

21:19, 22:15, 24) O¡go {H$ Ka H$s Ûma (~rS>r~r 265) H$mo amo‘r Am¡a ¶wZmZr g‘mO ‘|

àm¶: Xþï>mË‘m H$s OJh Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m Wm, ¶hþXr g‘mO ‘| ¶h na‘oída H$s CnpñW{V

H$mo àñVwV {H$¶m hþAm h¡ (CXm. dh ñWmZ, Ohm± na ’$gh H$s bhþ H$mo bJm¶m J¶m Wm, {ZJ©,

12:7, 22, 23) &

Vwåhmao ’$mQ>H$ (~rS>r~r 1044), gm‘m{OH$ g^m Am¡a ݶm¶ Ho$ ñWmZ H$mo àH$Q> H$a

gH$Vr h¡ (CXm. ZJa Ho$ ’$mQ>H$m| H$s g‘mZ) & gm‘mݶ Vm¡a ‘|, BZ N>moQ>o ~³gm| Am¡a ’$mQ>H$

‘| {MÝh bJmZo dmbm (‘oOwOm), Y‘©J«ÝW Ho$ AZoH$ g§J«{hV nÚmem| H$mo aIVr h¡ : ì¶, 6:4-

9, 11:13-21, {ZJ©. 13:1-10, 11-16.

:: 157 ::

Page 158: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 6:10-15

O~ Voam na‘oída ¶hmodm VwPo Cg Xoe ‘| nhþMmE±, {OgHo$ {df¶ ‘| CgZo

A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ Zm‘H$ Voao nyd©Om| go VwPo XoZo H$s enW ImB©, Am¡a O~

dh VwP H$mo ~‹S>o-~‹S> Am¡a AÀN>o ZJa, Omo VyZo Zht ~ZmE, Am¡a AÀN>o-AÀN>o nXmWm} go

^ao hþE Ka Omo VyZo Zht ^ao, Am¡a IwXo hþE Hw$E±, Omo VyZo Zht ImoXo, Am¡a XmI H$s

~m[a¶m± Am¡a O¡VyZ Ho$ d¥j, Omo VyZo Zht bJmE, ¶o g~ dñVwE± dh O~ Xo, Am¡a Vy

ImHo$ V¥á hmo, 12 V~ gmdYmZ ahZm, H$ht Eogm Z hmo {H$ Vy ¶hmodm H$mo yb OmE, Omo

VwPo XmgËd Ho$ Ka AWm©V² {‘ó XoI go {ZH$mb bm¶m h¡ & 13AnZo na‘oída ¶hmodm

H$m ^¶ ‘mZZm, Cgr H$s godm H$aZm, Am¡a Cgr Ho$ Zm‘ H$s enW ImZm & 14 Vw‘

namE XodVmAm| Ho$, AWm©V² AnZo Mmam| Amoa Ho$ Xoem| Ho$ bmoJm| Ho$ XodVmAm| Ho$ nrN>o Z hmo

boZm, 15³¶m|{H$ Voam na‘oída ¶hmodm Omo Voao ~rM ‘| h¡, dh Ob CR>Zodmbm B©ída h¡,

H$ht Eogm Z hmo {H$ Voao na‘oída ¶hmodm H$m N>mn VwP na ‹S>Ho$, Am¡a dh VwP H$mo

n¥Ïdr na go Zï> H$a S>mbo &

6:10-11 ¶h {XImVm h¡ {H$ H$Zm{Z¶m| Ho$ Xoe na Bòm¶b A{YH$ma H$aZo dmbm Wm

(CV.15:16) & dh, CZHo$ Kam|, IoVm| Am¡a XmI H$s ~m[a¶m| H$mo boJr & VWm{n nX

12, Bg ~mV na ‘hËd XoVm h¡ {H$ Cgo ¶h H$^r Zht ybZm h¡ {H$ BZ g^r H$mo à w

Zo CÝh| {X¶m hþm Am¡a ¶h CZH$m {ZOr H$‘mB© H$m Zht h¡ (4:9, 8:11-20,

^.g.103:2) & ¶{X do ¶hmodm H$mo ybo, Vmo dmng ¶hmodm Cgo bo boJm & do CZHo$ Kam|

H$mo, IoVm| H$mo, Am¡a XmI H$s ~m[a¶m| H$mo Imo XoJ| (28:27-48) & AX² wV ào‘ Zo dmMm

Ho$ g§~§Y H$mo àma§ {H$¶m, bo{H$Z ‘mZd Ho$ AmkmnmbZ Zo Bgo YmaU {H$¶m&

6:12 gmdYmZ ahZm {H«$¶m (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb AmkmË‘H$) H$m

à¶moJ àm¶: ì¶dñWm{ddaU ‘| hþAm h¡, bo{H$Z gm‘mݶ Vm¡a ‘| ³dob ‘yb ‘| hþAm h¡ &

{Z’$mb 2:4; 4:9, 15, 23; 6:12, 8:6, 11; 11:16; 12:13, 19, 30;

15:9; 239; 24:8 ‘| nm¶m J¶m h¡ Am¡a gm‘mݶ Vm¡a ‘| gmdYmZ hmoZo Ho$ gmW nm¶m

J¶m h¡ &

� H$ht Eogm Z hmo {H$ Vw‘ yb Om¶o {H«$¶m (~rS>r~r 1013, Ho$~r 1489, ³dob

AnyU©) ì¶dñWm{ddaU ‘| EH$ ~ma ~ma hmoZo dmbr MoVmdZr h¡ (4:9, 23, 31, 31;

6:12 8:11, 14, 19 (Xþ~mam) 9:7; 25:19) &

� Omo ‘wPo XmgËd Ho$ Ka go AWm©V {‘ò Xoe go {ZH$mb bm¶m h¡, ì¶dñWm{ddaU

Ho$ nwñVH$ H$m ¶h bJmVma ‘hËd h¡ {H$ na‘oída H$m ào‘ Bòm¶b Ho$ D$na àW‘

:: 158 ::

Page 159: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Am¶m (ì¶. 4:10; 5:29; 6:2) & nwamZo {Z¶‘ H$mo ì¶dñWm Ho$ ê$n ‘| Am¡a Z¶o {Z¶‘ H$mo

AZwJ«h Ho$ ê$n ‘| JwU Xmof ~VbmZm, ¶h Xþ m©½¶ h¡ (‘m{Q>©Z bwWa) &

6:13 ¶h nX AZoH$ ~mVm| H$mo ~VmVm h¡ {H$ ¶hmodm Ho$ {bE Bòm¶b H$mo ~hþV gr MrOm| H$mo

H$aZm h¡ O~ do {dO¶r hmoH$a dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| àdoe H$aVo h¡ :

(1) {g’©$ AnZo na‘oída ¶hmodm H$m ^¶ ‘mZZm - ~rS>r~r 431, Ho$~r 432,

³dob AnyU©

(2) CgH$s AmamYZm H$amo - ~rS>r~r 712, godm H$aZm Ho$~r 773, ³dob AnyU©

(3) CgHo$ Zm‘ H$s ì¶W© Z boZm - ~rS>r~r 989, Ho$~r 1396, {Z’$mb AnyU©,

XoI| nyU© g§{já boI 5:11 ‘| &

¶o g^r AmamYZm H$mo g§b¾H$aVo h¡ Am¡a ‘ygm H$s boIm| ‘| àm¶: à¶moJ {H$¶m

J¶m h¡ &

6:14 ¶h nX Xÿgao ‘m§J H$mo Omo‹S>Vm h¡ nX 13 H$s gyMr ‘| :

(4) Xÿgao XodVmAm| Ho$ nrN>o Z hmo boZm - ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ³dob AnyU©

¶hm§ na H$Zm{Z¶m| Ho$ CnOmD$ XoZo dmbo XodVmAm| H$s AmamYZm H$aZm H$R>moaVm go ‘Zm {H$¶m

J¶m Wm&

� XodVmAmo.... XodVmAm|, Zo Ebmo{h‘ Am¡a (~rS>r~r 43) Eb (~rS>r~r 43) Ho$ eãX h¡ &

XoI| {deof {df¶ 1:3 ‘| &

6:15 ³¶m|{H$ Voam na‘oída ¶hmodm Omo Voao ~rM ‘| h¡, ¶hr g¥{ï> H$aZo H$m, CÔoí¶ Wm,

na‘oída CZHo$ gmW ahZm MmhVm h¡ {OÝh| CgZo AnZo ñdê$n Am¡a g‘mZVm ‘| ~Zm¶m h¡

(CV: 1:26-27) & ¶h ‘grh g§~§Yr {df¶, Bå‘mZw¶b, {OgH$m AW© na‘oída h‘mao gmW

h¡ (¶mem; 7:14, ‘Vr 28:20)

� Ob CR>Zodmbm na‘oída, Bg B~«mZr eãX H$m AW© B©î¶m© aIZo dmbm ¶m Ob CR>Zo

dmbm hmo gH$Vm h¡ (~rS>r~r 888, ì¶. 4:24; 5:9 XoI| g§{já boI 4:24 ‘| & Ob CR>Zm,

EH$ ào‘ eãX h¡ & h‘ {g’©$ CZHo$ {bE Ob CR>oVo h¡ {OZHo$ {bE h‘mao nmg EH$ Jhar, ~Zr

hþB© ào‘ h¡ & ¶h na‘oída Ho$ ào‘ H$seara aMZm ê$n ‘| ‘mZ Am¡a nm[adm[aH$ eãXm| ‘| {Z{X©ï>

Xÿgar {ZíM¶ g{hV dMZ h¡ & XoI| {deof {df¶ 2:15 ‘| &

:: 159 ::

Page 160: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Voao na‘oída ¶hmodm H$m H$m H$mon VwP na ‹S>Ho$ Am¡a dh VwP H$mo n¥Ïdr na go Zï>

H$a S>mbo, O¡go IoboQ>ar, na‘oída H$s ào‘ ‘o g‘mZ h¡, dhr {H$Vm~ na‘oída Ho$ H«$moY H$mo

àH$Q> H$aVm h¡ & dhr {H$Vm~ Omo h‘| CgHo$ n’o$‘ Ho$ gmW ì¶mHw$b H$aVm h¡, CgHo$

H«$moY Ho$ gmW Ama§ H$a XoVm h¡ ( ‹S>Ho$ ~rS>r 354, Ho$~r 351, ³dob AnyU© 11:16-

17; 31:16-1, ݶm. 2:14; 6:13; Am¡a Zï> H$aZm ¶m gd©Zme H$aZm ~rS>r~r

1029; Ho$~r 1552, {h{’$b nyU©, 1:27; 2:22; 9:20, ¶hmoey 9:24) & na‘oída Ho$

ào‘ Am¡a CgHo$ H«$moY Ho$ ~rM Ho$ g‘PZo H$m EH$ AÀN>m VarH$m ì¶. 5:9 Ho$ gmW 7:9

H$s O~ VwbZm H$aoJ| & O¡go na‘oída ‘w»¶ nmnm| H$s OrdZ e¡br H$mo, {nVm go nwÌ Am¡a

nwÌ go Vrgar Am¡a Mm¡Wr nr‹T>r¶m| VH$ |Q> H$amVm h¡, dh {dídmg H$s Amerf H$mo hOmam|

nr‹T>r¶m| VH$ |Q> H$amVm h¡ Omo Cggo ào‘ H$aVo h¡ & na‘oída Ho$ ào‘ H$m {VañH$ma hr

na‘oída H$m H«$moY ho & ¶mem¶mh na‘oída Ho$ H«$moY H$mo CgH$m AZmoIm H$m‘ H$hVm h¡

(¶mem: 28:21) &

NASB ‘yb J«ÝW 6:16-19

Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$s narjm Z H$aZm, O¡go {H$ Vw‘ Zo ‘ñgm ‘| CgH$s

narjm H$s Wr & AnZo na‘oída ¶hmodm H$s AmkmAm| MoVmd{Z¶m| Am¡a {d{Y¶m| H$mo Omo

CgZo VwPH$mo Xr h¡, gmdYmZr go ‘mÞm & Am¡a Omo H$m‘ ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| R>rH$ Am¡a

gwhmdZm h¡ dhr {H«$¶m H$aZm, {Oggo {H$ Voam ^bmhmo, Am¡a {Og CÎm‘ Xoe Ho$ {df¶ ‘|

¶hmodm Zo Voao nyd©Om| go enW ImB© Cg‘| Vy àdoe H$aHo$ CgH$m A{YH$mar hmo OmE, {H$

Voao g~ eÌw Voao gm‘Zo go Xÿa H$a {XE OmE±, O¡go {H$ ¶hmodm Zo H$hm Wm &

6:16 Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$s narjm Z H$aZm, O¡go {H$ Vw‘ Zo ‘ñgm ‘| Cgr

narjm H$s Wr, Cg OJh H$m Zm‘ narjm ‘ñgm (~rS>r~r 650) aIm J¶m Wm & ¶h EH$

KQ>Zm H$s g§X © h¡ Omo {ZJ©. 17:1-7 ‘| hþAm (narjm {H$¶m Wm ~rS>r~r 650, Ho$~r

702, nrnb nyU©) ¶hm§ na bmoJm| Zo na‘oída Ho$ àmdYmZ Am¡a CnpñW{V Ho$ {dê$Õ

~‹S>~‹S>mZo bJo (ì¶. 9:22; 33:8) & CÝhm|Zo {dídmg H$s H$‘r H$mo {XIm¶m (^.g.

95:8, B~«m. 3-4) Bgo Xþ~mam ‘V H$aZm (narjm nr¶b AnyU©) Bg nX H$m à¶moJ ¶rew

Ho$ Õmam CgHo$ narjm Ho$ AZw d ‘| e¡VmZ H$mo H$hm J¶m Wm (‘Vr 4:7; byH$m 4:12) &

6:17 Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$s AmkmAm| H$mo gmdYmZr go ‘mZZm XoI|o nyU© g§{já

boI 6:3 ‘| & AmkmnmbZ na {ZaÝVa ‘hËd (XoI| 5:1 ‘|) dmMm Ho$ g§~§Y Ho$ {bE A{V

:: 160 ::

Page 161: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

à~b Am¡a ‘MmZ H$mo ñWm{nV H$aVr h¡ & na‘oída Ho$ g^r dmMmE± ‘wZî¶m| Ho$ gmW, CgHo$

Õmam {~Zm eV© Ho$ àma§ hþAm h¡, bo{H$Z ‘Zwî¶ H$mo Adí¶ hr eV© ê$n go CÎma XoZm

Mm{hE (5:32, 33; 6:1, 2, 3, 17, 24, 25) &

� AmkmE±... MoVmd{Z¶m|... Am¡a {d{Y¶m| XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

6:18 ¶hm§ na VrZ eãX h¡ Omo Bòm¶b Ho$ AZw dm| H$mo {Z¶‘ Ho$ AZwHw$b ~ZmVm h¡ :

1. dhr H$aZm Omo R>rH$ h¡ - {H«$¶m ~rS>r~r 793I, Ho$~r 889 ³dob nyU©, H$aZm

(A) R>rH$ :-(A) R>rH$ :-(A) R>rH$ :-(A) R>rH$ :-(A) R>rH$ :- ~rS>r~r 449 H$m AW© R>rH$ ¶m gwhmdZm h¡, {ZJ©; 15:26; ì¶.

6:18;12:25, 28; 13:18; 21:9

(~) AÀN>m :-(~) AÀN>m :-(~) AÀN>m :-(~) AÀN>m :-(~) AÀN>m :- ~rS>r~r 373 II ; Xþ~mam à¶moJ hþAm, gwhmdZm ³¶m h¡,

CV. 16:6; ì¶. 12:28 (~rS>r~r 375III nX 24)

2. {Oggo {H$ Voam ^bm hmo, - ~rS>r~r 405, Ho$~r 408, ³dob AnyU©, ^bm hmo,

4:40; 5316, 29, 33 ; 6:3, 18; 12:25; 22:7

ܶmZ X|o {H$ ¶o g^r VrZ, 12:25, 28 ‘| nm¶m J¶mh¡ & ¶{X Bòm¶b dmMm Ho$

‘m§Jm| H$mo aIZm h¡, ¶hmodm CÞV Am¡a XrKm©¶w CZ‘| bm¶oJm &

6:19 Voao g~ eÌw Voao gm‘Zo go Xÿa H$a {X¶o OmE±, na‘oída Zo CÝh| dm¶Xo Ho$ Xoe H$mo {X¶m

(Xÿa H$aZo Ho$ Ûmam ~rS>r~r 213, Ho$~r 239 ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U CV: 15:16-21)

& CgZo CÝh| g¡{ZH$ {dO¶ H$mo {X¶m, bo{H$Z Bòm¶b H$mo V~ r AnZo Amn H$mo V¡¶ma H$aZm

Am¡a OmH$a b‹S>Zm Wm & g^dV: ¶h CÎma H$s Amdí¶H$Vm H$mo {XImZo Ho$ {bE EH$ AÀN>r

{‘lU Wr & (¶hmoey : 1-12)

NASB ‘yb J«ÝW 6:20-25

{’$a AmJo H$mo O~ Voam b‹S>H$m VwP go nyN>o, ¶o MoVmd{Z¶m§ Am¡a {d{Y Am¡a {Z¶‘,

{OZ‘o ‘mZZo H$s Amkm h‘mao na‘oída ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo Xr h¡, BZH$m à¶moOZ ³¶mh¡ ? V~

AnZo b‹S>Ho$ goH$hZm O~ h‘ {‘ò ‘| {’$am¡Z Ho$ Xmg Wo, V~ ¶hmodm ~bd§V hmW go h‘H$mo

{‘ò ‘| go {ZH$mb bo Am¶m, Am¡a ¶hmodm Zo h‘mao XoIVo {‘ò ‘| {’$am¡Z Am¡a CgHo$ gmao KamZo

H$mo XþI XoZodmbo ~‹S>o-~‹S>o {MÝh Am¡a M‘ËH$ma {XImE, Am¡a h‘ H$mo dh dhm§ go {ZH$mb

bm¶m, Bg{bE {H$ h‘| Bg Xoe ‘| nhþ§MmH$a, {OgHo$ {df¶ ‘| CgZo h‘mao nyd©Om| go enW

ImB© Wr, BgH$mo h‘| gm¢n X| & Am¡a ¶hmodm Zo h‘| ¶o g~ {d{Y¶m§ nmbZ H$aZo H$s Amkm Xr,

Bg{bE {H$ h‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$m ¶hmodm H$m ^¶ ‘mZ|, Am¡a Bg ar{V gX¡d h‘mam

^bm hmo, Am¡a dh h‘H$mo Or{dV aI|, O¡gm {H$ BmO Ho$ {XZ h¢ & Am¡a ¶{X h‘ AnZo

na‘oída ¶hmodm H$s Ñ{fQ> ‘| CgH$s Amkm Ho$ AZwgma BZ gmao {Z¶‘m| H$mo ‘mZZ| ‘| Mm¡H$gr

H$a|, Vmo ¶h h‘mao {bE Y‘© R>haoJm &

:: 161 ::

Page 162: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

6:20 ~ƒm| H$s dmMmnyU© AmpË‘H$Vm H$s {ejm na ¶h ñWmB© ‘hËd h¡ (XoI| nyU© g§{já boI

4:10 ‘|) &

Bg g§X © H$s (CXm. nX 20-33) Abm¡{H$H$ ê$n h¡ {H$ à˶j Jdmh ‘a MwHo$ Wo Am¡a

CZH$s g§VmZo H$hmZr H$mo ~Vm aho Wo & Bg{bE, em¶X ¶h EH$ H$‘©H$mÊS> g§~§Yr {Z¶‘ ~Z MwH$m

Wm (CXm. O~ AmnHo$ ~À¶o nyN>o ... Amn H$hZm... {ZJ©; 12:26, 27; 13:14-15; ì¶.

6:20-25g ¶hmoey 4:6-7, 21-24) ¶h g§ d h¡ {H$ 6:20-24 H$B© nÚmem| ‘| go EH$ h¡ Omo

¶hmodm Ho$ gmW Bòm¶b {dídmg H$s ¶mÌm H$s MMm© H$aVm h¡, Omo A~«mh‘ H$s ~wbmhQ> go {ZJ©‘Z

{dO¶r VH$ h¡ (25:5-9; ¶hmoey 24:2-13; ^.g. 77; 78; 105; 136) &

6:21 ~bd§V hmW go XoI| g§{já boI 4:34 ‘| &

6:22 ¶h {‘ò H$s Xg ‘hm‘mar H$s Amoa g§Ho$V H$a ahm h¡ §‘hm‘[[a¶m| ‘| go à˶oH$ ‘hm‘mar,

{‘{ó¶m| H$s XodVmAm| ‘| go EH$ Ho$ {dê$Õ EH$ ݶm¶ Wm & ñnï> ê$n go ¶o ‘hm‘m[a¶m§ bJ^J 18

‘hrZm| H$s Ad{Y nXmW© H$s Hw$N> A§e g§b¾ hþE Wo & na‘oída CÝh| ~hþV OëX Nw>‹S>m gH$Vm Wm,

bo{H$Z ¶h ‘oam {ZOr {dídmg h¡ {H$ dh {‘ò Ho$ bmoJm| Ho$ {dídmg H$mo Am¡a gmW hr B~«r¶m| Ho$

{dídmg H$mo n¡Xm H$a ahm Wm & {‘{lV ^r‹S> {OgZo {‘ò H$mo N>mo‹S>m Wm, dhm§ Hw$N> {‘ò Ho$

{dídmgr bmoJ Wo &

6:24 ¶h, nX na‘oída H$s AmkmAm| ‘| AmkmnmbZ H$aZo go, Bòm¶b Ho$ bm^m| H$s àH$Q>rH$aU

H$aVm h¡ (1) h‘oem CZH$s ^bmB© Ho$ {b¶o Am¡a (~rS>r~r 375 III nX 18) (2) EH$ gm‘mݶ

‘Zwî¶ Ho$ O¡go CZHo$ A{VOrdZ Ho$ {bE ~rS>r~r 310, Ho$~r 309, nm¶b A{ZpíMV {Z‘m©U)

4:1, 8:1; 30:16, 19) &

NASB, NKJV

TEV “h‘oemh‘oemh‘oemh‘oemh‘oem”NRSV “A§V VH$A§V VH$A§V VH$A§V VH$A§V VH$”NJB “h‘oem Ho$ {b¶ooh‘oem Ho$ {b¶ooh‘oem Ho$ {b¶ooh‘oem Ho$ {b¶ooh‘oem Ho$ {b¶oo”

eãXmZwgma ¶h EH$ {Z‘m©U gånyU© (~rS>r~r 481) Am¡a {Xdg (~rS>r~r 398) H$m à¶moJ

EH$ pñWaVm Ho$ {bE bjU Ho$ ê$n ‘| hþAm h¡ (5:29, 28:33, CV, 6:5, ^.g. 52:1, XoI|

amo~Q>© ~r. JS>©boñQ>moZ, grZmo{Zåg Am°’$ X AmoëS>Q>oñQ>m‘|Q>, n¥. 316) &

:: 162 ::

Page 163: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

6:25 Vmo ¶h h‘mao {bE Y‘© R>haoJm O¡go A~«mh‘ H$m AHo$bm {dídmg Am¡a AmkmnmbZ Ho$

AYrZ hmoZm ¶hmodm Ho$ Ûmam EH$ Ym{‘©H$Vm Ho$ ê$n ‘| ñdrH¥$V {H$¶m J¶m Wm, d¡gm hr,

Bòm¶b Ho$ ^mJ na dmMm H$s AmkmnmbZ Wm (24:13) XoI| {deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm

1:16 ‘| &

¶{X h‘ CgH$s Amkm Ho$ AZwgma BZ gmao {Z¶‘m| Ho$ ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$a| ܶmZ X|, BZ

dm¶Xm| Ho$ eV©nyU© ñd^md H$mo Xþham¶m J¶m h¡ :

(1) ¶{X h‘ Mm¡H$g h¡ - ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1518, ³dob AnyU©, 4:6, 9, 40,

5:1, 10, 12, 29, 32:6:2, 3, 17 (Xþ~mam)

(2) ‘mZZm - ~rS>r~r 793, Ho$~r 889, ³dob A{ZpíMV 4:6, 5:1,15, 17, 27,

32, 6:1, 3, 18, 24, 25, XoI| g§{já boI 5:1 ‘| &

{ddmXnyU© àíZ -

¶o {ddmXnyU© àíZ Bg nwñVH$ Ho$ Bg ^mJ Ho$ ‘w»¶ n[aUm‘ H$mo g‘PZo H$s

ghm¶Vm Ho$ ê$n ‘| {X¶m J¶m h¡ & CZH$m AW© {dMma CÎmoOH$ go h¡, Z {H$ ApÝV‘ h¡ &

(1) H¡$go Aܶm¶ 6, Xg AmkmAm| go g§~§{YV h¡ ?

(2) ³¶m| ¶hm± na Bg àH$ma H$m ‘hËd dmMm Ho$ AmkmnmbZ Ho$ {bE h¡ ?

(3) ì¶. 6:4-6 H$s ³¶m ‘hËdnyU©Vm h¡ Am¡a ¶h {H$g àH$ma go, AÛ¡VdmX, {d{^Þ

XodVmAm| H$s nyO Am¡a hrZmoWr ñ‘ go g§~§{YV h¡ ?

(4) EH$ {dídmgr‘mVm {nVm H$s {Oå‘oXmar CZHo$ ~ƒm| Ho$ à{V ³¶m h¡ ?

(5) eãXgmYZ Am¡a ~mB~b g§~§Yr eãX Ym{‘©H$Vm Ho$ à¶moJ H$s ì¶m»¶m BgHo$ nwamZo

{Z¶‘ Am¡a Z¶o {Z¶‘ H$s Ho$pÝÐV yV go H$amo &

*****

:: 163 ::

Page 164: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 7ì¶dñWm {ddaU 7ì¶dñWm {ddaU 7ì¶dñWm {ddaU 7ì¶dñWm {ddaU 7

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

MwZo hþE bmoJ H$ZmZ ‘| OrdZ à w Ho$ {ZOr bmoJ bmoJm| go {^Þ Bòm¶b

7:1-5 7:1-6 7:1-6 7:16

7:6-11 na‘oída H$m MwZmd

Am¡a CgH$s H¥$nmÑ{ï>

7:7-11 7:7-11 7:7-11

AmkmnmbZ H$s Amerf| AmkmnmbZ H$s Amerf|

7:12-16 7:12-16 7:12-16 7:12-15

7:16

¶hmodm H$s e{º$

7:17-26 7:17-26 7:17-26 7:17-20

7:21-24

7:25-26

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 6:20-25

1. {’$a O~ Voam na‘oída ¶hmodm VwPo Cg Xoe ‘| {OgHo$ A{YH$mar hmoZo H$mo Vy

OmZo na h¡ nhþMmE± Am¡a Voao gm‘Zo go {hÎmr, {JJrer, E‘moar, Hw$ZmZr, n[a‚mr, {hã~r Am¡a

¶~ygr Zm‘H$ ~hþV gr Om{V¶m| H$mo AWm©V² Vw‘ go ~‹S>r Am¡a gm‘Wu gmVm| Om{V¶m|, H$mo

{ZH$mb X|, 2. Am¡a Voam na‘oída ¶hmodm CÝh| Voao Ûmam ham Xo, Am¡a Vy CZ na O¶ àmá

H$a bo, V~ CÝh| nyar ar{V go Zï> H$a S>mbZm, CZgo Z dmMm ~m±YZm, Am¡a Z CZ na X¶m

H$aZm & 3. Am¡a Z CZgo ã¶mh-emXr H$aZm, Z Vmo AnZr ~oQ>o CZHo$ ~oQ>o H$mo ã¶mh XoZm,

Am¡a Z CZH$s ~oQ>r H$mo AnZo ~oQ>o Ho$ {bE ã¶mh boZm & 4. ³¶m|{H$ do Voao ~oQ>o H$mo ‘oao nrN>o

MbZo go ~hH$m¶|Jr, Am¡a Xÿgao XodVmAm| H$s CnmgZm H$admEoJr, Am¡a Bg H$maU ¶hmodm H$m

H$mon VwP na ‹S>H$ CR>oJm Am¡a dh erK« Voam g˶mZme H$a S>mboJm & 5 CZ bmoJm| go Eogm

~Vm©d H$aZm, {H$ CZH$s do{X¶m| H$mo T>m XoZm, CZH$s bmR>m| H$mo Vmo‹S> S>mbZm, CZH$s Aeoam

Zm‘H$ ‘y{V©¶m| H$mo H$mQ> H$mQ>H$a {Jam XoZm, Am¡a CZH$s IwXr hþB© ‘y{V©¶m| H$mo AmJ ‘| Obm

XoZm &

:: 164 ::

Page 165: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

7:1 {hÎmr XoI| {deof {de¶ : Hw$ZmZ Ho$ nyd©-Bòm¶br {Zdmgr 1:4 ‘|

� gmVm| Om{V¶m| ~hþV gr Om{V¶m| H$s gyMr 10, 7, 5, 3 ¶m 1 ‘| h¡ (CXm, Hw$ZmZr

Am¡a A‘moar) &

7:1-5 Hw$ZmZ Ho$ {Zdmgr Om{V¶ g‘yhm| H$mo Bòm¶b Ho$ CÎma ‘|, AZoH$ {H«$¶mAm| H$m à¶moJ

AmXoe Ho$ ê$n ‘| hþAm h¡ :

(1) {ZH$mb X| - nX 1, ~rS>r~r 675, Ho$~r 730, ³dob nyU©, eãXmZwgma BgH$m AW©

N>mo‹S> XoZm, 2 amOm 16:6, ¶hm, bmj{UH$ ê$n go, Zï> H$aZm, nX:2.

(2) Voam na‘oída ¶hmodm CÝh| Voao Ûmam ham Xo - nX, 2, ~rS>r~r 678, Ho$~r 733,

³dob nyU©, nX 23, {JZVr, 21:3, Am¡a 1 amOm 14:16 ‘| na‘oída Bòm¶b na

¶hr H$a ahm h¡, CgHo$ nmn Ho$ H$maU &

(3) Vy CZ na O¶ àmá H$a bo - nX, 2 ~rS>r~r 355, Ho$~r 353,{h{’$b A{ZpíMV

gM ‘| 2:34, 3:6 (Xþ~mam), 7:2 (Xþ~mam)

(4) nyar ar{V go Zï> H$a S>mbZm - nX 2, ~rS>r~r 355, Ho$~r 353, {h{’$b A{ZpíMV

gM ‘| 2:34, 3:6 (Xþ~mam), 7:2 (Xþ~mam)

(5) dmMm Z ~m±YZm - nX 2, ~rS>r~r 503, Ho$~r 500, ³dob AnyU©, dmMm Z Vmo‹S>Zm

{ZJ©: 23:32, 34:12

(6) CZ na X¶m Z H$amZm - nX, 2, ~rS>r~r 335, Ho$~r 334, ³dob AnyU©, nX, 16,

13:8.

(7) Vw‘ ã¶mh emXr Z H$aZm - nX 3, ~rS>r~r 368, Ho$~r 364, {hWnob AnyU©,

eãXmZwgma Xm‘mX ‘V ~ZZm, CV. 34:9, ¶hmoey , 23:12

(8) Vw‘ CZHo$ do{X¶m| H$mo‹T>m XoZm - nX 5, ~rS>r~r 683, Ho$~r 736, ³dob AnyU©,

12:3, {ZJ©, 34:13 (23:24), 2 amOm 23:12, 2 B{V 31:1

(9) CZH$s bmR>m| H$mo Vmo‹S> S>mbZm - nX 5, ~rS>r~r 990, Ho$~r 1402, nr¶b nyU©, 2

amOm, 11:18 qbJ nyOZ nËWa, nwê$f CnO XoZo dmbm XodVm, ~mb H$m {MÝh h¡ 2

B{V.31:1.

(10) CZHo$ Aeoam Zm‘H$ ‘y{V©¶m| H$mo H$mQ>-H$mQ>H$a {Jam XoZm-nX, 5, ~rS>r~r, 54, Ho$~r

180, nr¶b AnyU© nX, 25, 12:3 2 B{V, 14:3, 31:1, 34:4,7

11. CZH$s IwXr hþB© ‘y{V©¶m| H$mo Obm XoZm - nX 5, ~rS>r~r 976, Ho$~r 1358, ³dob

AnyU© 1 B{V. 14:12, ‘rH$m ‘| 1:7, ‘y{V© nyOm Ho$ PyR>r {dídmg H$mo Obm {X¶m

J¶m &

:: 165 ::

Page 166: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

7.2 nyar ar{V go CÝho Zï> H$a {X¶m ¶h eãX hoao‘ h¡ (~rS>r~r 355, Ho$~r 353 {h{nb

A{ZpíMV dmñVd ‘|) BgH$m AW© h¡ {H$ Hw$N> MrO {dZme hmoZo Ho$ {bE na‘oída H$mo

g‘{n©V H$aZm Wm & Bg {df¶ Ho$ {bE Z¶m {Z¶‘ H$m eãX H$mo~}Z h¡ & ¶h na‘oída

Ho$ Cn¶moJ Ho$ {bE, n{dÌVm Ho$ {dMma ¶m Hw$N> MrO H$mo Xÿa hmoZo go g§~§{YV Wm &

O~{H$ Hw$N> MrO A˶{YH$ n{dÌ Wm, BgH$m à¶moJ ‘mZdàmUr Ho$ Ûmam Zht hmo

gH$Vm Wm, Cn¶moJ Z H$aZo H$s àVrVr H$m EH$ hr VarH$m Zme H$aZm Wm &

Bg{bE, Bòm¶{b¶m| H$s gr‘m Ho$ A§Xa Wo, O~ CÝhmoZo ZJam|, H$mo OrVm nwê$fm| Am¡a

H$B© ~ma {ó¶m|, ~ƒm| Am¡a OmZdam| H$mo ^r ‘mam Wm & dV©‘mZ ‘| ¶h ~hþV hr H«y$a

{XIVm h¡, bo{H$Z CZ {XZm| ‘| ¶h EH$ gm‘mݶ H$m¶© Wm & ¶hmoey 6 ‘| ¶arhmo ¶m

¶hmoey 10:28-35 ‘| bH$se BgHo$ {bE, EH$ AÀN>m CXmhaU hm|Jo & CV. 15:16,

{J. 33:55, ¶hmoey 23:13 H$Zm{Z¶m| Ho$ nyU© {dZme Ho$ AܶmË‘dmXr g§~§Yr H$maU

H$mo {ZYm©[aV H$aVm h¡ &

� CZHo$ gmW dmMm Z ~m±YZm ¶hmoey:9 h‘| EH$ Eo{Vhm{gH$ CXmhaU Omo Bg Amkm

H$mo aIZo Ho$ {bE Bòm¶{b¶m| H$s namO¶ H$mo ~VmVm h¡ &

� NASB “CZ na H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H¥$nm ‘V H$aZm”NKJV, “CZHo$ {bE X¶m Z H$aZmCZHo$ {bE X¶m Z H$aZmCZHo$ {bE X¶m Z H$aZmCZHo$ {bE X¶m Z H$aZmCZHo$ {bE X¶m Z H$aZm”NRSV “CZ na X¶m Z H$aZmCZ na X¶m Z H$aZmCZ na X¶m Z H$aZmCZ na X¶m Z H$aZmCZ na X¶m Z H$aZm”TEV “H$moB© X¶m CZ na ‘V H$aZmH$moB© X¶m CZ na ‘V H$aZmH$moB© X¶m CZ na ‘V H$aZmH$moB© X¶m CZ na ‘V H$aZmH$moB© X¶m CZ na ‘V H$aZm”NJB “CZ na H$moB© H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H$moB© H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H$moB© H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H$moB© H¥$nm ‘V H$aZmCZ na H$moB© H¥$nm ‘V H$aZm”

ApñVËd AñdrH$ma {H$¶m hþAm, {H«$¶m (~rS>r~r 3551, Ho$~r 334, ³dob AnyU©)

H$m AW© X¶m {XImZm ¶m H¥$nmbw hmoZm h¡ & {H$ÝVw Bòm¶b Ho$ nmg ¶h MwZmd Zht h¡ (nX

16, 19:13, 21, 25:12) & H¥$nm H$mo ~wamB© Ho$ gmW «ï> H$a XoJm, H¥$nm j‘m H$aoJm, Omo

¶hmodm Zht H$aZm MmhVm h¡ ?

7:3 Vy CZgo ã¶mh-emXr Z H$aZm ¶hm± na Wmo‹S>m ^r, Hw$b g§~§Yr, Jham a§J Zht S>mbm

J¶m h¡, ¶h Ym{‘©H$ H$maUm| Ho$ {bE Wm ({ZJ©, 34:12-17) & EO«m 10 Am¡a Zho. 13 ‘|

BgHo$ AZwgma ‘w»¶ nÚm§e h¡ & na‘oída AnZo bmoJm| go H$^r Zht MmhVm Wm {H$ do

‘y{V©nyOam H$aZo dmbo CZm{Z¶m| go emXr H$ao, Am¡a dmo ‘y{V©nyOm, Omo ~mX ‘| CZHo$ öX¶ H$mo

‘wPgo Xÿa H$ao, Am¡a g§gma ‘| ‘oao àH$meZ Ho$ àH$Q> hmoZo H$mo Zï> H$a| &

:: 166 ::

Page 167: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

7.4 ³¶m|{H$ do Voao nwÌm| H$mo ‘oao nrN>o MbZo go ~hH$mE|Jr XoI| {ZJ©, 33:55, ¶hmoey

23:13. ¶hm±, Ohm± na EH$ ì¶{º$ H$mo emómoº$ ¶hþXr CËnÞ H$aZo Ho$ {bE ‘mVm H$mo ‘w»¶

hmoZo H$m {dMma AmYw{ZH$ ¶hþXr H$m h¡ &

7:5 T>m XoZm...Vmo‹S> XoZm, H$mQ>-H$mQ>H$a {Jam XoZm... Obm XoZm XoI| nyU© g§{já boI

7:1-5.

� Aeoam KJV AZwdmX ‘| d¥jdm{Q>H$m h¡ & ¶WmW© AW© bH$‹S>r go ~Zr hþB© EH$ Xodr H$s

‘y{V© (~rS>r~r 81) & ¶h EH$ bH$‹S>r go ~Zr hþB© I§ m Wr Omo ~mb H$s CR>r hþB© nËWa H$s

I§ m| Ho$ ~mOy ‘| Jm‹T>m J¶m Wm, ~mb CnOmD$ XoZo dmbm XodVm & Aeoam npËZ Wr Am¡a Bg

bH$‹S>r H$s ~Zr hþB© I§ o Ho$ Ûmam àñVwV H$s hþB© Wr & ¶h A{ZpíMV h¡ ¶{X do Or{dV d¥j

¶m ‘y{V© go ~Zr hþB© bmR>| Wr &

NASB ‘yb J«ÝW 6:20-25

6. ³¶m|{H$ Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$s n{dÌ àOm h¡, ¶hmodm Zo n¥Ïdr ^a Ho$ g~

bmoJm| ‘| go VwP H$mo MwZ {b¶m h¡ {H$ Vy CgH$s àOm Am¡a {ZO YZ R>hao & 7. ¶hmodm Zo Omo

Vw‘ go ñZoh H$aHo$ Vw‘ H$mo MwZ {b¶m, BgH$m H$maU ¶h Zht Wm {H$ Vw‘ {JZVr ‘| Am¡a g~

bmoJm| go A{YH$ Wo, {H$ÝVw Vw‘ Vmo g~ Xoem| Ho$ bmoJm| go {JZVr ‘| Wmo‹S>o Wo, 8 ¶hmodm Zo Omo

Vw‘ H$mo ~bdÝV hmW Ho$ Ûmam XmgËd Ho$ Ka ‘| go Am¡a {‘ó Ho$ amOm {’$am¡Z Ho$ hmW go

Nw>‹S>mH$a {ZH$mb {b¶m, BgH$m ¶hr H$maU h¡ {H$ dh Vw‘ go ào‘ aIVm h¡, Am¡a Cg enW

H$mo ^r nyar H$aZo MmhVm h¡ Omo CgZo Vwåhmao nyd©Om| go ImB© Wr & 9. Bg{bE OmZ aI {H$

Voam na‘oída ¶hmodm hr na‘oída h¡, ¶h {dídmg¶mo½¶ B©ída h¡, Omo Cggo ào‘ aIVo Am¡a

CgH$s Amkm ‘mZVo h¢ CZHo$ gmW dh hOma nr‹T>r VH$ AnZr dmMm H$m nmbZ H$aVm, Am¡a

CZ na H$ê$Um H$aVm ahVm h¡, 10 Am¡a Omo Cggo ~¡a aIVo h¡ dh CZHo$ XoIVo CZgo

~Xbm boH$a Zï> H$a S>mbVm h¡, AnZo ~¡ar Ho$ {df¶ dh {dbå~ Z H$aoJm, CgHo$ XoIVo

Cggo ~Xbm boJm & Bg{bE BZ AmkmAm|, {d{Y¶m| Am¡a {Z¶‘m| H$mo, Omo ‘¢ AmO VwPo

{MVmVm h±ÿ ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$aZm &

7.6 n{dÌ àOm.... na‘oída Zo Vw‘ H$mo MwZ {b¶m, nwamZo {Z¶‘ H$m MwZmd (CXm. MwZ

{b¶m-~rS>r~r 103, Ho$~r 119, ³dob nyU©) godm Ho$ {bE Wm, Omo CÕma H$mo g§b½Z h‘oem

Zht H$aVr h¡ (¶mem 48:28, 45:1 ‘| H«y$gy) & MwZo hþE, ‘Vb~ n{dÌVm Ho$ g‘mZ, ¶hmodm

go CZHo$ g§~§Y Ho$ {bE hmoZm Wm Omo CZHo$ ì¶{º$JV B©ída ^{º$ go ~‹T>H$a Wm, O¡go Z¶o

{Z¶‘ Ho$ {dídm{g¶m| Ho$ {bE g§Vm H$m à¶moJ hþAm h¡ & na‘oída Zo Bòm¶b H$mo MwZm EH$ Xoe

H$mo MwZZo Ho$ {bE Am¡a Xoe H$mo MwZm {díd H$mo MwZZo Ho$ {bE ({ZJ©. 19:5-6) & na‘oída

:: 167 ::

Page 168: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

EH$ n{dÌ bmoJm| H$mo MmhVm h¡ (~rS>r~r 872) Vm{H$ CgHo$ M[aÌ Am¡a BÀN>m H$mo g§gma

Ho$ bmoJm| H$mo dh {XImZo nmE±, Am¡a do OmZZo nmE± & {H$ÝVw, ¶hm± VH$ Bg Xoe Ho$ A§Xa r,

¶h h‘oem à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ {dídmg H$m H$m¶© Wm Omo EH$ ì¶{º$ H$mo na‘oída Ho$ gmW

gƒm ~ZmVr h¡, Z {H$ {g’©$ dmMm Ho$ g§K H$m ^mJ hmoZo Ho$ Ûmam ~ZmVr h¡ (¶hoOoHw$.18)

dmMm H$m g§K, EH$-EH$ ì¶{º$ Ho$ Ûmam ~Zm¶m J¶m Wm, {OÝhmoZo ñd¶§ H$mo, {dídmg Ho$

Ûmam na‘oída H$s ì¶dñWm Ho$ {bE g‘{n©V {H$¶m Wm & Bgo ¶hþ{X¶m| go A{YH$ Á¶mXm

bmoJm| Ho$ Ûmam ~Zm¶m J¶m Wm, BZHo$ ~rM ‘| AOZ~r A{YH$ Wo, Am¡a {dXoer CZHo$ Xoe

‘|, Am¡a Xÿgao Xoe Ho$ Jwbm‘m| H$mo AZwJ«h ê$n go ñdrH¥$V Am¡a dmMm Ho$ MwZmd ‘| mJr hmoZo

Ho$ {bE AZw‘{V àXmZ H$s JB© Wr & ({ZJ©. 12:38) &

NASB “{ZO YZ{ZO YZ{ZO YZ{ZO YZ{ZO YZ”NKJV, NASB ’w$Q>ZmoQ>’w$Q>ZmoQ>’w$Q>ZmoQ>’w$Q>ZmoQ>’w$Q>ZmoQ> “EH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZm”NRSV, NIV >>>>> “EH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZmEH$ {deof IOmZm”TEV -----

NJB “CgHo$ ~hþ‘yë¶ bmoJCgHo$ ~hþ‘yë¶ bmoJCgHo$ ~hþ‘yë¶ bmoJCgHo$ ~hþ‘yë¶ bmoJCgHo$ ~hþ‘yë¶ bmoJ”JPSOA, REB “{deof YZ{deof YZ{deof YZ{deof YZ{deof YZ”NET Bible “AmXa {H$¶m hþAmAmXa {H$¶m hþAmAmXa {H$¶m hþAmAmXa {H$¶m hþAmAmXa {H$¶m hþAm”

¶WmeãX ¶h, {ZO bmoJ R>haZm (~rS>r~r 766-1 Am¡a 688, {ZJ©. 19:5) ¶m

EH$ CÎm‘ IOmZm h¡ & Bg eãX H$m ‘Vb~ ‘yë¶ pñWa {H$¶m hþAm YZ h¡ Omo na‘oída

Ho$ dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ {bE Amb§H$m[aH$ ê$n ‘| à¶moJ hþAm h¡ (7:6, 14:2, 26:18, .g.

135:4, {VVwg. 2:14, & nV. 2:9) & em¶X Amn h‘ H$h gH$Vo h¢ {H$ Bòm¶b ¶hmodm

H$m ‘wHw$Q> aËZ h¡ (CXm. kmZ Am¡a àH$meZ H$mo g^r Xoem| ‘| ’¡$bmZo Ho$ {bE) & XoI| {deof

{df¶ : ~m±~ H$m EdoO|{bH$b ~mBgog 4:6 ‘| &

7.7 ¶hmodm Zo Omo Vw‘ go ñZoh H$aHo$ Vw‘ H$mo MwZ {b¶m, BgH$m H$maU ¶h Zht Wm {H$

Vw‘ {JZVr ‘| Am¡a g~ Xoe Ho$ bmoJm| go A{YH$ Wo, {H$ÝVw Vw‘ Vmo g~ XoIm| Ho$ bmoJm| go

{JZVr ‘| Wmo‹So$ Wo, ‘hËdnyU© {H«$¶m (~rS>r~r 365-1, Ho$~r 362, ³dob nyU©) H$m AW©

EH$ gmW X~mZm ¶m ~m±YZm 10:15 (ào‘ Ho$ {bE {d{^Þ eãX (nX, 8), {H$ÝVw g‘mZ

gƒmB© 4:37 ‘|) Am¡a g§ dV: ¶mem, 38:17 h¡ & BÀN>m Ho$ {bE CV. 34:8, ì¶.

21:11 ‘| {H«$¶m H$m à¶moJ hþAm h¡) &

:: 168 ::

Page 169: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶h nX, A{ddm{hV, X¶m, AZwJ«h na‘oída Ho$ ào‘ ‘| A¶mo½¶ hmoZo Ho$ X~md XoH$a

~mobVm h¡ !

XoI| {deof {df¶ - 9:4-6 ‘| Bòm¶b na ¶hmodm Ho$ AZwJ«h Ho$ H$m¶© & dmñV{dH$Vm

‘|, Bòmb¶ ào‘ Ho$ ¶mo½¶ Zhr Wm, ³¶m|{H$ CgHo$ Z§Jo hR>rbonZ Ho$ H$maU go A¶mo½¶ Wm

(9:6, 13, 31:27) & na‘oída Ho$ AZwJ«h H$mo ñnï> ê$n go Bòm¶b Ho$ {dÐmoh Ho$ H$maU

{XIm¶m J¶m h¡ &

7:8 ¶hr H$maU h¡ {H$ dh Vw‘go ào‘ aIVm h¡ nwamZm {Z¶‘ H$B© ~ma Omoa XoVm h¡ {H$

na‘oída CZHo$ nyd©Om|, A~«mh‘, BghmH$, Am¡a ¶mHy$~ go {H$¶o J¶o dm¶Xm| H$mo nyam H$aoJm

(CV. 12, 15, 18, 26, 28) & bo{H$Z ¶hm± na‘oída {XImVm h¡ {H$ CgZo nyam {H$¶m

³¶m|{H$ dh Bg nr‹T>r go ^r ào‘ aIVm h¡ &

Vwåh| ~mha {ZH$mbm {H«$¶m (~rS>r~r 422, Ho$~r 425, {hb{’$b nyU©) ~hþV hr gm‘mݶ

Am¡a H$B© {dMmam| ‘| à¶moJ hþAm h¡ (ì¶dñWmddaU Ho$ Hw$N> CXmhaU) :

1. ‘ybmW©

A. ¶wÕ Ho$ {bE EH$ EH$ g¡Ý¶Xb Am¶m 1:44, 2:32, 3:1, 20:1, 10, 24:5,

29:7

~. Ob H$s gmoVo H$m nmZr 8:7

g. Z ybZm 9:7, 16:3, 6

X. IoV H$s CnO 14:22, 28:38

N>. ~ÝYH$ H$s dñVw 24:11

2. bmj{UH$

A. Nw>Q>H$mao Ho$ gÑe 1:27, 4:20, 5:6, 15 B˶m{X &

~. àma§ H$aZo H$m ñWmZ 2:23

g. Nw>Q>H$mao Ho$ gÑe 7:8

X. ~XZm‘ ¶m ~wam Zm‘ 22:14

Y. ã¶mh ‘| XoZm 22:19; 24:2

n. X¡{ZH$ OrdZ 28:6, 19; 33:18

’$. AZwdmB© 31:2

{g’©$ g§X © hr C{MV AW© H$mo g‘Pm gH$Vm h¡ & ¶hr g^r eãXm| H$s gƒmB© h¡ &

:: 169 ::

Page 170: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 170 ::

� Nw>‹S>m¶| hþE Bg {H«$¶m (~rS>r~r 804, Ho$~r 911, ³dob AnyU©) H$m AW© EH$ Xm‘ XoH$a

IarXZm h¡ & BgH$m à¶moJ IarXZo ¶m Xm‘ XoH$a boZo Ho$ {bE hþAm h¡

(1) n{hbm¡R>m ({ZJ©. 13:1-22; {J. 18:15-17) Am¡abodr ({J. 3:44-41) ¶m (2)

EH$ Xmg (15:15;24:18; CXm. Bòm¶b)

{deof {df¶ : ‘w{º$/YZ XoH$a Nw>‹S>mZm{deof {df¶ : ‘w{º$/YZ XoH$a Nw>‹S>mZm{deof {df¶ : ‘w{º$/YZ XoH$a Nw>‹S>mZm{deof {df¶ : ‘w{º$/YZ XoH$a Nw>‹S>mZm{deof {df¶ : ‘w{º$/YZ XoH$a Nw>‹S>mZm

(I) nwamZm {Z¶‘ :

(H$) ‘w»¶ ê$n go B~«mZr ‘| Xmo emómoº$ eãX h¡ Omo Bg A{^àm¶ H$mo ~VmVo h¡ :

(1) Jmb, {OgH$m ‘w»¶ ê$n go AW© ‘wº$ H$aZm ‘Vb~ EH$ Xm‘ H$mo MwH$mZo Ho$ Ûmam h¡ &

Jmo¶b eãX H$m EH$ ê$n, EH$ {ZOr ‘ܶñWVm H$aZo dmbm, gm‘mZ¶ ê$n go EH$ n[adma Ho$

gXñ¶ Ho$ A{^àm¶ H$mo Omo‹S>Vm h¡ (CXm. Nw>Q>H$mam XoZo dmbm g§~§Yr nwê$f) & dñVwAm|,

OmZdam|, IoVm| (b¡ì¶ 25, 27) ¶m g§~§{Y¶m| (ê$V 4:15; ¶mem; 29:22) H$mo nwZ: IarXZo

Ho$ Bg gä¶Vm ê$n Ho$ A{YH$ma H$mo AܶmpË‘H$ ê$n go Bòm¶b H$mo {‘ò ‘| go ¶hmodm Ho$ Ûmam

Nw>Q>H$mao ‘| n[ad{V©V {H$¶m J¶m h¡ ({ZJ©. 6:6; 15:13; ^.g. 74:2; 77:15; {¶‘©

31:11) dh Nw>Q>H$mam XoZo dmbm hmoVm h¡ & (Aæ¶w. 19:25; ^.g. 19:14; 78:35; Zr{V

23:1; ¶mem 41:14; 43:14; 44:6, 24:47:4; 48:17, 49:7, 26;54; 5,8;

59:20; 60:16; 63:16; {¶‘©. 50:34) &

(2) nXmh, ‘yb ê$n ‘| {OgH$m AW© N>mo‹S>Zm ¶m ‘wº$ H$aZm h¡ &

(A) n{hbm¡R>o Ho$ àm¶píMV Ûmam nmn go ‘w{º$ ({ZJ©. 13:13-14, {J. 18:15-17

(~) emar[aH$ ‘w{º$ H$mo, AmpË‘H$ ‘w{º$ go oX {XIbm¶m J¶m h¡ & .g. 49:7,8,15

(g) Bòm¶b H$mo ¶hmodm nmn Am¡a {dÐmoh ‘| go Nw>‹S>m¶oJm & ^.g. 130:7-8

(~) A˶mË‘dmXr g§~§Yr {df¶, Bggo g§~§{YV VrZ ê$nm| H$mo g§b¾ H$aVm h¡ -

(1) Ohm§ EH$ Oê$aV, ~§Yw AmB©, XÊS> H$mamJma h¡ &

(A) emar[aH$

(~) gm‘m{OH$

(g) AmpˑH$ (^.g. 130:8)

(2) Nw>Q>H$mam, AmOmXr Am¡a g§J«hU Ho$ {bE EH$ Xm‘ MwH$mZm Adí¶ h¡ :

(A) Bòm¶b, Xoe Ho$ {bE (ì¶. 7:8)

(~) à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ {b¶o (Aæ¶w. 19:25-27; 33:28)

(3) {H$gr ì¶{º$ H$mo, XmVm Am¡a ‘ܶñW Ho$ ê$n ‘| H$m¶© H$aZm h¡ & ~mb ‘| ‘w»¶ ê$n go

¶h EH$ n[adma H$m gXñ¶ ¶m {ZH$Q> g§~§Yr (CXm. Jmo¶b) h¡ &

Page 171: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 171 ::

(4) ¶hmodm ñd¶§ H$mo à¶: nm[adm[aH$ eãXm| ‘| 춺$ H$aVm h¡ :

(A) {nVm

(~) n{V

(g) {ZH$Q> g§Jr

¶hmodm Ho$ {ZOr H$‘© ñWmZ H$mo gwa{jV aIm J¶m h¡; EH$ Xm‘ MwH$m¶m J¶m Am¡a ‘w{º$ H$mo

àmá {H$¶m J¶m h¡ &

(((((II))))) Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘

(A) AܶmË‘ {dÚm g§~§Yr {df¶ H$mo ¶hm§ na, {d{^Þ eãXm| H$m à¶moJ ~VmZo Ho$ {bE hþAm h¡&

(1) A§JmoamOmo (1 Hw$[a. 6:20; 7:23; II nV 2:1; àH$m. 5:9; 14:34) & ¶h EH$

ì¶mnm[aH$ eãX h¡ Omo {H$ EH$ {H$gr dñVw Ho$ {bE Xm‘ MwH$mZo H$s à{Vq~~ S>mbVr h¡ & h‘ EH$

bhÿ go IarXo hþE bmoJm h¡ Omo h‘mao ñd¶§ Ho$ OrdZ H$mo {Z¶§ÌU Zht nmVo h¡ & h‘ ‘grh Ho$

h¡ &

(2) E³gmJmoamOmo (Jb 3:13; 4:5, B{’$ 5:16, Hw$bw. 5:5) & ¶h ^r EH$ ì¶mnm[aH$ eãX

h¡ & ¶h h‘mao ñWmZ na ¶rew ‘grh H$s ‘¥Ë¶w Ho$ Ûmam ny{V© na à{Vq~~ S>mbVr h¡ & ì¶dñWm na

AmYm[aV lm‘ Ho$ H$m¶© H$mo ¶rew Zo CR>m¶m, (CXm. ‘ygm H$s ì¶dñWm), {Ogo nmnr ‘mZd IË‘

Zht H$a gH$Vm Wm & CgZo h‘ g^r Ho$ lm‘ H$mo AnZo D$na {b¶m (ì¶. 21:23) & nyar j‘m,

ñdrH¥${V Am¡a nhþM ‘| , na‘oída H$m ݶm¶, ào‘ ¶rew ‘grh ‘| {‘b J¶m &

(3) bwAmo “‘wº$ H$aZm”

(A) byQ´>moZ, EH$ Xm‘ MwH$m¶m J¶m (‘Vr 20:28; ‘a. 10:45) ¶rew Ho$ ‘wI go H$ho J¶o ¶o

gm‘Wu dMZo, CgHo$ AmZo H$m CÔoí¶, Omo Bg g§gma H$m CÕmaH$Vm© ~ZmZo Ho$ {bE, EH$ nmn Ho$

H$O© H$mo MwH$mZo na ^r dh F$Ur Zht hþAm (¶hþ. 1:29)

(~) bhÿ “N>mo‹S> XoZm”

(1) Bòm¶b H$mo ‘wº$ H$aZm, byH$m. 24:21

(2) ñd¶§ H$mo ‘w{º$ Am¡a bmoJm| H$mo ewÕ H$aZo Ho$ {bE XoZm, {VVw. 2:14

(3) EH$ nmna{hV à{V{Z{Y hmoZm 1 nV. 1:18-19

(g) byQ´>mo{g, “‘w{º$ Nw>Q>H$mam ¶m AmOmXr”

(1) OH$¶m©h H$s ^{dî¶dmUr ¶rew Ho$ {df¶ ‘| byH$m 1:68

(2) ¶rew Ho$ {bE, na‘oída H$mo hÞm H$s ñVw{V byH$m 2:38

(3) ¶rew H$m CÎm‘ ~{bXmZ EH$ ~ma M‹T>m¶m J¶m, B~«m 9:12

Page 172: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 172 ::

(X) AnmobrQ>mo{gg

(A) {ÛVr¶ AmJ‘Z na ‘w{º$ (ào.H$m. 3:19-21)

(1) byH$m : 21:28 (3) B{’$. 1:14; 4:30

(2) amo{‘: 8:23 (4) B~«m. 9:15

(~) ¶rew ‘grh H$s ‘¥Ë¶w go ‘w{º$

(1) amo{‘ 3:24 (3) B{’$. 1:27

(2) I Hw$[a. 1:30 (4) Hw${b. 1:14

(5) EpÊQ>{bQ´>moZ (I {V‘w. 2:6) ¶h EH$ àm‘m{UH$ ‘yb J«§W h¡ (O¡go {VVwg. 2:14 h¡) Omo

¶rew H$s H«y$g na Xÿgao Ho$ ~Xbo ‘| hþB© ‘¥Ë¶w na ‘w{º$ nmZo dmbo H$mo Omo‹S>Vm h¡ & dh EH$ Am¡a

{g’©$ EH$ hr ñdrH¥$V {H$¶m hþAm ~{bXmZ h¡; dh AHo$bm Omo g^r Ho$ {b¶o ‘aVm h¡ (¶hþ.

1:29; 3:16-17; 4:42; I {V‘w. 2:4; 4:10; {VVw 2:11; II nV, 3:9; ¶hþ. 2:2,

4:14)

(~) AܶmË‘ {dYm g§~§Yr {df¶ H$mo Z¶o {Z¶‘ ‘| g§Ho$V H$aVm h¡ -

(1) ‘mZd Om{V nmn Ho$ Xmg h¡ (¶hþ. 8:34; amo{‘ 3:10-18; 6:23)

(2) nwamZo {Z¶‘ ‘| ‘ygm H$s ì¶dñWm Ho$ Ûmam (Jb.3) Am¡a ¶rew Ho$ nhm‹S>r Ho$ Ûmam ‘mZd

Om{V nmn H$m Xmg h¡ Bg ~mV H$mo àH$Q> {H$¶m J¶m h¡ & (‘Îmr 5.7) ‘mZd H$m¶© EH$ ‘¥Ë¶w H$s

KmofUm ~Z MwH$m h¡ (Hw$bw. 2:14) &

(3) ¶rew, na‘oída H$m nmna{hV ‘o‘Zm, Am¶m Am¡a h‘mao ñWmZ ‘| ‘am (¶hþ. 1:29; II

Hw$[a. 5:21) h‘| nmn go gmob XoH$a IarXm J¶m h¡ Bg{bE h‘ na‘oída H$s godm H$a gH|$

(amo{‘ 6)

(4) ¶hmodm Am¡a ¶rew XmoZm| bnoQ> Ho$ Ûmam g§Jr h¡ {OÝhmoZo h‘mao ñWmZ na H$m¶© {H$¶m & ¶h

{Za§Va EH$ nm[adm[aH$ bjU h¡ (CXm. {nVm, n{V nwÌ, ^mB©, {ZH$Q> g§Jr) &

(5) ‘w{º$, e¡VmZ H$mo Xm‘ MwH$mH$a Zht Wm (CXm. ‘ܶdVu {gÕm§V) bo{H$Z na‘oída Ho$

dMZ Am¡a na‘oída Ho$ ݶm¶ H$m g‘Pm¡Vm, na‘oída Ho$ ào‘ Am¡a ‘grh ‘| nyU© à¶moOZ Ho$ gmW

Wm & H«y$g na em§{V H$m g§J«{hV {H$¶m J¶m Wm, ‘mZd Om{V Ho$ nmn j‘m {H$¶o J¶o, na‘oída

H$m ñdê$n A~ nyU© ê$n go ‘mZd Om{V ‘| Xþ~mam EH$ K{Zð> g§J{V go H$m¶©aV hþAm &

(6) A~ VH$ ¶hm§ EH$ ‘w{º$ H$m {dî¶ ê$n h¡ (amo{‘ 8:23; B{’$. 1:14; 4:30) Omo h‘mao

nwZaËWmZ earam| Am¡a {̶ na‘oída go emar[aH$ K{Zï>VmH$mo g§b¾ H$aVm h¡ &

7:9 OmZ aI, XoI| nyU© g§{já boI 4:35 ‘| &

Page 173: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 173 ::

� ܶmZ X|, {H$ Bòm¶br bmoJm|, na‘oída Ho$ ~mao ‘| ³¶m OmZZm Wm (~rS>r~r 393, Ho$~r

390, ³dob nyU©) :

(1) à w Vwåhmam na‘oída, dh na‘oída h¡ - g^r g§kmE, 4:35, 39, Ebmo{h‘ Ho$ gm‘Zo

¶Wm Ho$ gmW &

(2) {dídgZr¶ na‘oída - ~rS>r~r 52, {Z’$mb H¥$XÝV, ¶mem 49:7 & ¶h EH$ àYmZ

AܶmË‘{dYm g§~§Yr {ZpíMVVm h¡ (H$m.g. 89) & BgH$s ì¶m»¶m AJbo Xmo ^mJm| Ho$ Ûmam hþB©

h¡ &

(3) Omo CgH$s dmMm H$moaIVo h¡ - {H«$¶m ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV,

nX. 12; CV: 28;15, 20;¶hmoey : 24:17; ^.g. 146:6

(4) Am¡a CgH$s H$ê$Um - g§km ~rS>r~r 338, nX 9, 12; I amOm; 8:23; II B{V; 6:14;

Zho. 1:5, 9:32; Xm{Z 9:4

BgHo$ àH$meZ go CÝh| OmZZm Wm :

(1) Cggo ào‘ H$a|, nX 9, ~rS>r~r 12, Ho$~r 17, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV (6:5;

7:13; 11:1, 13: 22:13:3) N>oI| nyU© g§{já boI 5:10 ‘| &

(2) CgH$s Amkm ‘mZ|, nX 9, ~rS>r~r1036; Ho$~r 1581, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV, Xo|

nyU© g§{já boI 5:1 ‘| &

ܶmZ X|, na‘oída H$s {dídmg¶mo½¶Vm ‘| Am¡a Bòm¶b H$s {dídmg ¶mo½¶Vm Ho$ ~rM H$s Vwë¶Vm

na & ¶hmodm Ho$ gmW, EH$ ào‘r, AmkmH$mar ZrOr g§~§Y Zo, h‘mam| nr‹T>r Ho$ {bE Amerf H$mo

¶hmodm Zo ~hm¶m h¡ & ~‹S>r àMwaVm Ho$ {bE, hOma EH$ bjU h¡, h‘oem eãXmZwgma Zht (^.g.

90:4; n¥ H$m. 20:2, 3, 4, 7) XoI| boI 5:9 ‘| &

7:10-11 ܶmZ X|, Omo ¶hmdm| H$mo K¥Um H$aVo h¡ CgHo$ {bE ¶hmodm H$m CÎma -

~rS>r~r 971, Ho$~r 1338, ³dob {H«$¶m H¥$XÝV 5:9,{ZJ©. 20:5; {J. 10:5; II B{V,

19:2 ^.g. 68:1; 81:15; 139;21:

(1) CÝh| Zme H$aVm h¡ - ~rS>r~r 1, Ho$~r 2, {hb{’$b A{Z{eM {Z‘m©U &

(2) CZHo$ XoIVo CZgo ~Xbm boVm h¡ - ~rS>r~r, 1022, Ho$~r 1532,nr¶b AnyU©,

‘Vb~, ~Xbm, à{VH$ma {¶‘© 51:24

7:11 AmkmAm|, {d{Y¶m| Am¡a {Z¶‘m| XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

Page 174: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 7:12-16

Am¡a Vw‘ Omo BZ {Z¶‘m| H$mo gwZH$a ‘mZmoJ| Am¡a BZ na MbmoJo, Voam na‘oída ¶hmodm

^r Cg H$ê$Um‘¶ dmbm H$m nmbZ H$aoJm, {Ogo CgZo Voao nyd©Om| go enW ImH$a ~m§Yr Wr,

Am¡a dh VwP go ào‘ aIoJm Am¡a VwPo Amerf XoJm, Am¡a {JZVr ‘| ~‹T>m¶oJm, Am¡a Omo Xoe CgZo

Voao nyd©Om| go enW ImH$a VwPo XoZo H$mo H$hm§ h¡ Cg‘| dhVoar g§VmZ na Am¡a AÞ, Z¶o

XmI‘Yw, Am¡a Q>Q>Ho$ Vob Am{X y{‘ H$s CnO na Amerf{X¶m H$aoJm, Am¡a Voar Jm¶ ~¡b Am¡a

o‹S> ~H$[a¶m| H$s ~‹T>Vr H$aoJm & Vy g~ Xoem| Ho$ bmoJm| go A{YH$ YݶhmoJm Voao ~rM ‘| Z nwê$f

Z ór {Zdªe hmoJr, Am¡a Voao newAm| ‘| ^r Eogm H$moB© Z hmoJm & Am¡a ¶hmodm VwP go g~ àH$ma

Ho$ amoJ Xÿa H$aoJm; Am¡a {‘g« H$s ~war-~war ì¶m{Y¶m§ {OÝh| Vy OmZVm h¡ Cg‘| go {H$gr H$mo r

VwPo bJZo Z XoJm, ¶o g~ Voao ~¡[a¶m| hr H$mo boJ| & Am¡a Xoe-Xoe Ho$ {OVZo bmoJm| H$mo Voam

na‘oída ¶hmodm Voao de ‘| H$a XoJm, Vy CZ g^m| H$m g˶mZme H$aZm, CZ na Vag H$s Ñ{ï>

Z H$aZm, Am¡a CZ CZHo$ XodVmAm| H$s CnmgZm H$aZm, Zht Vmo Vy ’§$Xo ‘| ’§$g Om¶oJm &

7:12 nañna g§~§Y H$mo ܶmZ X| (CXm. nañna dmMm H$s {Oå‘oXm[a¶m§) & ܶmZ X| {H$ CgH$s

dmMm Am¡a CgH$s H$ê$Um‘¶ XmoZm| g‘mZm§Va h¡ &

7:13-15 ܶmZ ‘| aI|, ¶hmodm Ho$ dmMm H$s Amerfo :

(1) Vwåh| ào‘ H$a| (2) Vwåh| Amerf Xo (3) Vwåh| ~‹T>m¶o (4) Vwåhmao g§VmZm| H$mo Aerf

X| (5) Vwåhmao IoVm| ‘| Aerf X| (A) AZmO (~) Z¶r XmI‘Yw (g) Vob (6) Vwåhmao oS>-

~H$[a¶m| H$mo Amerf X| (7) ~m§PnZ Zht hmoJm ({ZJ©; 23:26) (A) ‘Zwî¶ (CV. 11:30;

16:1;25:21; 29:31) (~) OmZda (28:4;30:9) (8) H$moB© ~r‘mar Zht (H$Xm{MV

eãX H$m ¶hm§ na {g’©$ à¶moJ hþAm h¡ Am¡a 28:10) (9) Vwåhmao eÌwAm| H$mo hQ>mE

¶o àMwa Amerf| ({ZJ©. 23:25-26) H$mo ñnï> ê$n ‘|, ì¶. 28 ‘| ^r {H$¶m J¶m h¡, bo{H$Z

do AZmkmH$m[aVm Ho$ n[aUm‘m| Ho$ Ûmam {Kao hþE h¡ (ì¶. 27 Am¡a 28: 15-58) & ‘ygm Ho$

dmMm H$s eV©nyU© ñd^md ñnï> h¡ & Bòm¶b Ho$ B{Vhmg H$s ~m{H$ MrOm| H$mo ì¶. 27-29 Ho$

àH$me ‘| g‘Pm Om gH$Vm h¡ &

na‘oída Ho$ dm¶Xo, Am¡a Amerfo, {g’©$ EH$ {dídgZr¶, ^amog‘§X, AmkmH$mar Bòm¶b Ho$

{bE ‘m¡OyX h¡ & Bòm¶b H$^r ^r Bg H$m¶© H$s Vwë¶Vm, H$mo g^m§bZo Ho$ ¶mo½¶ Zht Wm, Bgr

ar{V go, EH$ Z¶r dmMm H$s Amdí¶H$Vm ({¶‘© 31:31-34; ¶ho. 36:2-28; Jb.3) Omo

¶hmodm Ho$ H$m¶m] na AmYm[aV h¡ &

:: 174 ::

Page 175: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 175 ::

¶rew ‘grh Ho$ nrN>o MbZo dmbo g^r nwamZo {Z¶‘ Ho$ ào‘r, A§{V‘ g‘¶ ‘| OmJ¥{V hmoZo

H$s Amem Am¡a àmW©Zm H$aVo h¡ (amo{‘. 9-11) bo{H$Z ñnï> ê$n go ¶h {ZYm©[aV hmoZm Oê$ar

h¡ {H$ {~Zm ¶rew ‘grh Ho$ dhm§ na H$moB© dmMm H$s dmMm H$s Amem Zht h¡ & (¶hþ. 14:6;

1:12; 8:16; 20:31) &

7:16 ’$ÝXo ‘| ’$gZm, H$Zm{Z¶m| Ho$ XodVmAm| H$mo nyU© ar{V go hQ>mZm Adí¶ h¡ Eogm Z hmo {H$

’$ÝXo ‘| ’§$g Om¶o (~rS>r~r 430, {ZJ©; 23:33; {J. 33:55; ¶hmo. 23:13; ݶm. 2:3;

8:27, ^.g. 106:36, eãXmZwgma ê$n go Omo Mmam XoH$aEH$ OmZda H$mo ’$gm§Zm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 7:17-26

¶{X Vy AnZo ‘Z go gmoM| {H$ do Om{V¶m§ Omo ‘wPgo A{YH$ h¡; ‘¢ CZH$mo H¡$go Xoe go

{ZH$bm gHy§$Jm ? Vmo ^r CZgo Z S>aZm, Omo Hw$N> Voao na‘oída ¶hmodm Zo {’$am¡Z go Am¡a gmao

{‘ò go {H$¶m Cgo ^br ^m§{V ñ‘aU aIZm & Omo ~‹S>o-~‹S>o narjm Ho$ H$m‘ Vy Zo AnZr Am§Im|

go XoIo, Am¡a {OZ {MÝhm| Am¡a M‘ËH$mam| Am¡a{Og ~bd§V hmW, Am¡a ~‹S>r hþB© wOm Ho$ Ûmam

Voam na‘oída ¶hmodm VwPH$mo {ZH$mb bm¶m, CZHo$ AZwgma Voam na‘oída ¶hmodm CZ g~ bmoJm|

go ^r {OZgo Vyy S>aVm h¡ H$aoJm & Bggo A{YH$ Voam na‘oída CZHo$ ~rM ^r oOoJm, ¶hm§ VH$

{H$ CZ‘| go ~MH$a {N>nJ| do r Voao gm‘Zo go Zï> hmo Om¶oJ| & CZgo ¶ Z ImZm, ³¶m|{H$ Voam

na‘oída ¶hmodm Voao ~rM ‘| h¡ Am¡a dh ‘hmZ Am¡a ^¶¶mo½¶ B©ída h¡ & Voam na‘oída ¶hmodm

CZ Om{V¶m| H$mo Yrao-Yrao Voao gm‘Zo go {ZH$mb XoJm, VmoVy EH$X‘ go CZH$m A§V H$aoJm, Zht

Vmo ~Z¡bo new ~‹T>H$a Voar hm{Z H$aoJ| & Vmo ^r Voam na‘oída ¶hmodm CZH$mo VwPgo hQ>m¶oJm,

Am¡a O~ VH$ do ZîQ> Z hmo OmE§ V~ EH$ CZH$mo A{V ì¶mHw$b H$aVm ahoJm & Am¡a dh CZHo$

amOmAm| H$mo Voao hmW ‘| H$aoJm Am¡a Vw CZH$m r Zm‘ YaVr na go {‘Q>m S>mboJm; CZ‘| go H$moB©

^r Voao gm‘Zo I‹S>m Z gHo$Jm,Am¡a A§V ‘| Vy CZH$m g˶mZme H$a S>mboJm & CZHo$ XodVmAm|

H$s IwXr hþB© ‘y{V©¶m± Vw‘ AmJ ‘| ObmXoZm, Omo Mm§Xr ¶m gmoZm CZ na ‘‹T>m hmo CgH$m bmbM

H$aHo$ Z boZm, Zht Vmo Vy CgHo$ H$maU ’§$Xo ‘| ’$goJm, ³¶m|{H$ Eogr dñVwE§ Vwåhmao na‘oída

¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| K¥{UV h¡ & Am¡a H$moB© K¥{fV dñVw AnZo Ka ‘| Z bo AmZm, Zht Vmo Vy ^r

CgHo$ g‘mZ Zï> hmo OmZo H$s dñVw R>haoJm,Cgo g˶mZme H$s dñVw OmZH$ma CZgo K¥Um

H$aZm Am¡a Cgo H$Xm{n Z MmhZm, ³¶m|{H$ dh AewÕ dñVw h¡ &

7:17 ¶{X Vy AnZo ‘| gmoMo - ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡ Omo, ¶{X Vy AnZo ‘| gmoMo ¶m g§Xoh

aIo, Ho$ {bE h¡ (nX 21;9:23; ^.g. 95:8) & Bg dm³¶IÊS> H$s nyar Ho$ÝÐ Bòm¶b H$mo

CËgm{hV H$aZo Ho$ {bE h¡ :

Page 176: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 176 ::

(1) {‘ò Ho$ {Ibm’$ ¶hmodm Ho$ H$m¶© (CXm. ‘hm‘mar) nX 18-21

(2) H$ZmZ Ho$ {Ibm’$ ¶hmodm H$m dm¶Xm {H$¶m hþAmH$m¶© (CXm. ~a} H$s Om{V H$m

EH$ H$s‹S>m hS²>S>m) nX 20-24

7:18 Vy ^br-^m§{V ñ‘aU aIZm, ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 269, Ho$~r 269, ³dob A{ZpíMV

dmpñV{dH$ Am¡a ³dob AnyU©) H$m à¶moJ {dídm{g¶m| H$mo nrN>o XoIH$a, na‘oída Ho$ dV©‘mZhmW

H$mo XoIoZ na ‘hËd XoVm h¡ (5:15 (Xmo ~ma) 8:18; 9:7, 27; 15:15; 16:3;12 : 24;

9, 18, 22;25:17; 32:7) & {Og àH$ma dh nhob Wm, d¡go hr dh hmoJm (CZHo$ {bE Omo

CgZo ào‘ aIVo Am¡a CgH$s Amkm H$mo ‘mZVo h¡) & ¶hmodm Zo B{Vhmg ‘| CgHo$ bmoJm| Ho$ {bE

BÀN>m H$m¶© Am¡a H$m¶m] H$mo ^r {H$¶m h¡ &

7:19 {‘ò ‘| ¶hmodm Ho$ Nw>S>m¡Vr H$m¶© H$s ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE Bg dMZ H$mo ܶmZ Xo :

(1) ‘hmZ ³boe ~rS>r~r 152 Am¡a 650 II, 4:34;29:3) Bgr ‘yb (III) H$m à¶moJ

Bòm¶b Ho$ {bE, ¶hmodm H$mo O§Jb n[a «‘U Ad{Y Ho$ Xm¡amZ naIZo Ho$ {bE hþAm h¡, (6:16;

9:22) &

(2) {MÝh ~rS>r 16, 4:34, 7:19; 26:8; 20:2;34:11; ^.g. 28:43; 105:27;

135:9

(3) M‘ËH$ma ~rS>r~r 68, 4:34, 6:22; 7:19; 26:8;34:11; .g. 78:43; 105:27;

135:9

(4) ~bdÝV hmW ~rS>r~r 305, Am¡a 388, 4:34; 5:15; 6:21; 7:8, 19; 9:26;

11:2; 26:8; 34:12, XoI| nyU© boI 4:34

(5) ~‹T>mB© hþB© wOm ~rS>r~r 283 Am¡a 639 (³dob {ZpîH«$¶ H¥$XÝV) 4:34; 5:15; 7:19

9:29;11:2;26:8

‘¢Zo {g’©$ ì¶. ‘| gm‘mZm§Va {XIm¶m h¡ & do {ZJ©. ‘| ^r àH$Q> hmoVo h¡ & ¶hmodm H$s Nw>‹S>m¡Vr H$m¶©

Bòm¶b Ho$ {bE EH$ ‘hmZ Amem h¡ & A~«mh‘ go {H$¶o hþE dm¶X| H$m do nyU©Vm h¡ (CV.

15:12-21) do amï´>r¶ dmMm H$s CXKmQ>Z h¡ &

7:20 na‘oída ~a} oOoJm, ~a} Ho$ {bE Xmo AW© g§ dnyU© h¡ (~rS>r~r 864) : ¶m Vmo ¶h

bmj{UH$ h¡ (ì¶; 1:44,OmoEH$ g¡Ý¶ Xb H$mo EH$ ‘Yw‘³Ir Ho$ PwÊS> Ho$ ê$n ‘| {XImVm h¡)

¶m (2) eãXmZwgma ({ZJ©. 23:28; ¶hmoey 24:12, ¶hm§ na na‘oída Zo {dXoer g¡{ZH$ Xmbm|

H$mo hQ>mZo Ho$ {bE ~a} H$mo oOm & na‘oída CgHo$ bmoJm| H$mo {XImVm h¡ {H$ dh CZHo$ ñWmZ na

b‹S> ahm h¡ &

Page 177: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

7:21 Vy CZgo ¶ Z ImZm Bg {H«$¶ (~rS>r~r 791, Ho$~r 888, ¹o$b AnyU©) H$mo AZoH$m| ~ma

Xþham¶m J¶m h¡ 1:29; 7:21; 20:3; 31:6; ¶hmoey 1:9) &

� Voam na‘oída ¶hmodm Voao ~rM ‘| h¡, ¶h EH$ AX wV gM h¡ & A{V loð> na‘oída,

n{dÌ, CgHo$ bmoJm| Ho$ gmW {Zdmg H$aVm h¡ ({ZJ©. 29:45; {J. 5:3;35:34) BgH$m Q>r AW©

Bå‘mZw¶b h¡ (¶mem; 7:14; 8:8, 10) &

� ‘hmZ Am¡a ^¶¶mo½¶ na‘oída, Bg nÚm§e H$s aMZm hþB© h¡ :

(1) {deofU - ‘hmZ ~rS>r~r na

(2) {Z’$mnb H¥$XÝV - ^¶mZH$ ~rS>r~r 431, Ho$~r 432

¶hmodm H$s Bg ì¶m¶m ({Z’$mb ê$nm| H$m à¶moJ) H$mo 10:17, Zho. 1:5; 4:14;

9:32;Xm{Z, 9:4 ‘| ^r nm¶m J¶m h¡ &

7:22 Bg nX ‘| na‘oída H$s e{º$ (CXm. ñnï> Xÿa H$aZm ~rS>r 675, Ho$~r 730, ³dob

nyU©) Am¡a ‘mZd pñWaVm Ho$ ~rM Vwë¶Vm H$mo {XImVm h¡ :

(1) Vy EH$X‘ go CZH$m A§V Z H$a gHo$Jm &

(2) Eogm Z hmo {H$ ~Z¡bo new ~‹T>H$a Voar hm{Z H$a| &

7:23 na‘oída Ho$ H$m¶m}§ H$s ì¶m»¶m Bg àH$ma go H$s J¶r h¡ :

(1) Voam na‘oída ¶hmodm CZHo$ ~rM ~a} oOoJm, nX 20

(2) Voam na‘oída ¶hmodm..... CZH$mo A{V ì¶mHw$b H$aVm ahoJm nX 23 (g§km Am¡a

{H«$¶m h¡, EH$ hr ‘yb go ) nX 23, {ZJ© 23:27 (¶h n{dÌ ¶wÕ H$s eãXH$mof

h¡)

(3) dh CZHo$ amOmAm| H$mo Voao hmW ‘| H$aoJm, nX;24

7:24 CZ‘§ go H$moB© r Voao gm‘Zo I‹S>m Z gHo$Jm, ¶h g¡{ZH$ Xb gå‘wI AmJ‘Z Ho$ {bE EH$

B~«mZr ‘whmdam h¡ (CXm. Xmo g¡{ZH$ Xb, 11:25; ¶hmoey 1:5; 10:28, 23:9) &

� Vy CZH$m Zm‘ YaVr na go {‘Q>m S>mboJm Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1, Ho$~r 2,{hb{’$b nyU©)

¶hm§ na, nyU©Vm Am¡a nyU© {dZme Am¡a ‘¥Ë¶w H$s ‘whmdam ‘| ¶hm§ à¶moJ {H$¶m hþAm h¡, Bg{bE

dhm§ H$moB© g§VmZ Zht h¡ (CXm. n{dÌ ¶wÕ)

:: 177 ::

Page 178: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 178 ::

7:25-26 ¶o Am¶V| ì¶m»¶m H$aVr h¡ {H$ {H$g àH$ma H$Zm{Z¶m| Ho$ ‘y{V©¶m| H$mo Bòm¶b H$mo

~Vm©d H$aZm Wm (CXm. IwXr hþB© ‘y{V©¶m±, ~rS>r~r 820 {Z‘m©U 43; XoI| nyU© g§{já boI

12:3) :

(1) AmJ go ObmZm (~rS>r~r 976, Ho$~r 1358, ³dob AnyU©; nX 5, 25, 12:3

(2) gmoZo Am¡a¶m§Xr H$m bmbM Z H$aZm

(A) AnZo Ka ‘| Z bo AmZm, nX 25, 26

(~) Zht Vmo Vy CgHo$ H$maU ’§$Xo ‘| ’$goJm (~rS>r~ 430)

(g) ¶h K¥{UV h¡ (~rS>r~r 1072, 12:3)

(X) CgHo$ g‘mZ Zï> hmo OmZo H$s dñVw R>haoJm CXm. K¥{UV dñVw ~rS>r~r214

(B) Vy Cgo K¥Um H$aZm ~rS>r~r 1055,{H«$¶m Am¡a g§km XmoZm|) H$Xm{n Z MmhZm

(~rS>r~r 1073)

7:26 g‘{n©V dñVwE± ¶h hoao‘ eãX go g§~§{YV h¡, {OgH$m AW© nyU© {dZme Ho$ {b¶o na‘oída

H$mo g‘{n©V {H$¶m J¶m h¡ & gm‘mݶê$n go BgH$m AZwdmX Zï> hmo OmZo ‘| hþAm h¡ & EH$ dñVw

Ho$ Zme hmoZo H$m {H$gr bm¡{H$H$ à¶moJ go Bgo An{dÌ H$aZo Ho$ {bE h¡, Bg{bE, ¶h nyU© ê$n

go Zï> {H$¶m hþAm Wm &

{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ

1. ³¶m| na‘oída EH$ Om{V Ho$ Xoe H$mo boH$a Xÿgao Om{V H$mo Bgo Xo ahm Wm ?

2. ³¶m ~mB©~b H$hVm h¡, nañna Hw$b em{X¶m| Ho$ {bE Zht ?

3. BgH$m ‘Vb~ ³¶m h¡ {H$ na‘oída Zo Bòm¶b H$mo EH$ {deof bmoJm| Ho$ ê$n ‘| MwZm ?

*****

Page 179: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 8ì¶dñWm {ddaU 8ì¶dñWm {ddaU 8ì¶dñWm {ddaU 8ì¶dñWm {ddaU 8

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

:: 179 ::

Voao na‘oída

¶hmodm H$mo ñ‘aU

aI

8:1-10

8:11-20

K‘§S> Am¡a AnZr

¶mo½¶Vm na {dídmg

H$aZo na narjm

8:1-10

8:11-20

EH$ AÀN>o Xoe ‘|

A{YH$ma H$aZm h¡

8:1-10

na‘oída H$mo ybZo Ho$

{dê$Õ ‘| MoVmdZr

8:11-20

O§Jb ‘| H$R>moa

narjm

8:1-4

8:5-6

dm¶Xo H$mXoe Am¡a

BgH$s narjm

8:7-10

8:11-16

8:17-20

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 8:1-10

Omo Omo Amkm ‘¡§ AmO VwPo gwZmVm hÿ§ CZ g^m| na MbZo H$s Mm¡H$gr H$aZm, Bg{bE

{H$ Vw‘ Or{dV ahmo Am¡a ~‹T>Vo ahmo,Am¡a {Og Xoe Ho$ {df¶ ‘| ¶hmodm Zo Vwåhmao nyd©Om| go

enW ImB© Cg‘| OmH$a CgHo$ A{YH$mar hmo OmAmo & Am¡a ñ‘aU aI {H$ Voam na‘oída

¶hmodm CZ Mmbrg dfm] ‘| VwPo gmao O§Jb Ho$ ‘mJ© ‘| go Bg{bE bo Am¶m h¡, {H$ dh ‘wPo Z‘«

~ZmE, Am¡a narjmH$aHo$ ¶h OmZbo {H$ Voao ‘Z ‘| ³¶m h¡, Am¡a ³¶m Vy CgH$s Amkm H$m

nmbZ H$aoJm ¶m Zht & CgZo VwPH$mo Z‘« ~Zm¶m Am¡a yIm r hmoZo {X¶m, {’$a dh ‘Þm, {Ogo

Z Vy Am¡a Z Voao nwaIm hr OmZVo Wo, dhr VwPH$mo {Ibm¶m; Bg{bE {H$ dh VwPH$mo {gImE

{H$ ‘Zwî¶ Ho$db am¡Q>r hr go Zht naÝVw Omo Omo dMZ ¶hmodm Ho$ ‘w§h go {ZH$bVo h¡, CÝht go

dh Or{dV ahVm h¡ & BZ Mmbrg dfm] ‘| Voao dñVw nwamZo Zht hþE Am¡a Voao VZ go ^r Z {Ja|,

Page 180: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 180 ::

Am¡a Z Voao nm§d ’y$bo & {’$a AnZo ‘Z ‘| ¶h Vmo {dMma H$a, {H$ O¡gm H$moB© AnZo ~oao H$mo Vm‹S>Zm

XoVm h¡ d¡gmhr Voam na‘oída ¶hmodm VwP H$mo Vm‹S>Zm XoVm h¡ & Bg{bE AnZo na‘oída ¶hmodm

H$s AmkmAm| H$m nmbZ H$aVo hþE CgHo$ ‘mJm] na MbZm, Am¡a CgH$m ^¶ ‘mZVo ahZm &

³¶m|{H$ Voam na‘oída ¶hmodm VwP H$mo Vm‹S>Zm XoVm h¡ & Bg{bE AnZo na‘oída ¶hmodm H$s

AmkmAm| H$m nmbZ H$aVo hþE CgHo$ hþE CgHo$ ‘mJm] na MbZm, Am¡a CgH$m ^¶ ‘mZVo ahZm&

³¶m|{H$ Voam na‘oída ¶hmodm VwPo EH$ CÎm‘ Xoe ‘| {b¶o Om ahm h¡, Omo Ob H$s Z{X¶m| H$m

Am¡a VamB¶m| Am¡a nhm‹S>m| go {ZH$bo hþE J{hao J{hao òmoVm| H$m Xoe h¡ &{’$a dh J|hÿ,Om¡

XmIbVmAm|,AOtamo Am¡a AZmam| H$m Xoe h¡; Am¡a Vobdmbo O¡VyZ Am¡a ‘Yw H$m r Xoe h¡ & Cg

Xoe ‘| AÞ H$s ‘h§Jr Z hmoJr Am¡a Z Cg‘| VwPo {H$gr nXmW© H$s KQ>r hmoJr, dhm§ Ho$ nËWa bmoho

Ho$ h¡; Am¡a dhm§ Ho$ nhm‹S>m| ‘| go Vy Vm§~m ImoXH$a {ZH$mb gHo$Jm & Am¡a Vy noQ> a ImEJm, Am¡a

Cg CÎm‘ Xoe Ho$ H$maU Omo Voam na‘oída ¶hmodm VwPo XoJm Cgo Yݶ ‘mZoJm &

8:18:18:18:18:1 Omo Omo Amkm ‘¢ AmO VwPo gwZmVm hÿ§, ܶmZ X| g§km (~rS>r~r 836, XoI| {deof {df¶

4:1 ‘|) Am¡a {H«$¶m (~rS>r~r 845, Ho$~r 1010, nr¶V H¥$XÝV) g§~§Yr h¡ (EH$ hr ‘yb go) &

� CZ g^m| na MbZo H$s Mm¡H$gr H$aZm, Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1036,Ho$~r1581, ³dob

XoI| 6:12) H$m à¶moJ H$B© ~ma ì¶. ‘| hþAm h¡ (³dob, 4:2, 6,9,40;5:1,10, 12,

29,32; 6:2,3, 17 (Xmo~mam) 25, 7:8,9,11,12 (Xþ~mam); 8:1,2,6,11:10:13,

11:1,8,22 (Xþ~mam) 32;{Z’$mb 2:4;4:9, 15,23; 6:12, 8:11, 11:16) & ¶h nX

{XImVmh¡ {H$ EH$ ào‘r dmMm Ho$ g§~§Y Am¡a AmkmnmbZ, na‘oída H$s ar{V h¡, ‘mZdOm{V H$mo

Amerf XoZo Ho$ {bE Am¡a CgHo$ dm¶Xo H$mo nyam H$aZo Ho$ {bE ^r h¡ (nX; 2;6, 16, 18;

4:1) &

� Cg Xoe Ho$ A{YH$mar hmo OmAmo, XoI|, ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ ‘| &

{dfof {df¶ : Xoe H$m A{YH$mar hmoZm{dfof {df¶ : Xoe H$m A{YH$mar hmoZm{dfof {df¶ : Xoe H$m A{YH$mar hmoZm{dfof {df¶ : Xoe H$m A{YH$mar hmoZm{dfof {df¶ : Xoe H$m A{YH$mar hmoZm

Bg {H«$¶m (~rS>r~r 349, Ho$~r 441, ³dob nyU©) H$m à¶moJ ~ma-~ma BZHo$ g§~§Y ‘| hþAm :

(1) nyd©Om| go ¶hmodm H$m dm¶Xm/à{Vkm (1:8; 10:11)

(2) Bòm¶b BZ dm¶Xm| na H$m¶© H$aVm h¡ Am¡a Xoe ‘| AmH«$‘U H$a ahm h¡ (2:24;

8:18-20)

(3) ¶h {Z’$ ^mJ H$s g‘mZmÝVa h¡ (3:28)

(4) Bòm¶b H$mo dmMm H$s Amkm ‘mZZm Adí¶ Wm Vm{H$ Cgr àH$ma go Xoe Ho$ A{YH$ma

H$mo {ZYm©[aV H$aZo nmE± (4:1,5, 14; 6:1; 8:1; 11:8-9, 26-32)

Page 181: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 181 ::

8:2 ñ‘aU aI {H«$¶m (~rS>r~r 269, Ho$~r 269, ³dob nyU©; 5:15; 7:18 (Xþ~mam) 8:2,

18; 9:7, 27; 15:15, 16:3, 12;24:9, 18, 22; 25:17; 32:7) ñ‘aU aI H$m

à¶moJ nwamZo {Z¶‘ ‘| Xmo àH$ma go hþAm h¡ & na‘oída Ho$ H$m¶m] Am¡a CgH$s ì¶dñWmAm| H$mo

ñ‘aU aIZo Ho${bE, ‘mZd Om{V go ‘m§J, H$s ¶h dmMm h¡ & na‘oída H$mo àYmZ aIZm ¶h EH$

B~«mZr ‘whmdam Wm & ‘mZd Om{V H$s ¶h {ZdoXZ h¡ {H$ na‘oída h‘mao nmnm| H$mo ñ‘aU Z

H$a| & O§Jb Ho$ ‘mJ© ‘|, Bòm¶b (CXm. CgHo$ ¶hÿXr Jwê$Am|) Zo nrN>o ‘w‹S>H$a CZHo$ O§Jb ‘|

^Q>H$Zo H$s Ad{Y H$mo ¶hmodmAm¡a Bòm¶b H$s ~rM Xån{V H$m nyU© {‘bZ ‘mg Ho$ ê$n ‘| XoIm&

na‘oída H$^r ^r Bg narjm Ho$ g‘¶ go ~‹T>H$a, CZH$ gmW H$^r A{YH$ {ZH$Q> Zht Wm

³¶m|{H$ à˶oH$ MrO Ho$ {bE Cg na CÝh| {Z ©a ahZm Wm & A~ do àMwa Am¡a Amerf H$mo dm¶Xo

Ho$ Xoe ‘| OmZo dmbo Wo & na‘oída CÝh| bJmVma Cg na Am{lV ahZo Ho$ {bE gmdYmZ H$a ahm

h¡ ³¶m|{H$ dh gmar MrOm| H$m òmoV Wm Am¡a h¡ (nX; 18) &

� Mmbrg df©, Bg g§»¶m H$mo àm¶: AmbH$m§[aH$ VarHo$ go EH$ b§~o g‘¶ H$s Ad{Y H$mo

EH$ MÝБm MH«$ go ~‹T>H$a (CXm. 28 {XZ) hmoZo H$mo gy{MV H$aVm h¡ & {H$ÝVw Xÿgao g‘¶m| ‘| ¶h

eãXmZwgma Wm & Bgo àm¶: OmZZo Ho$ {bE ~hþV hr H${R>ZmB© hmoVr h¡ {H$ {H$go AbJ Eo{Vhm{gH$

¶m Ym{‘©H$ J«§W gyMZm H$mo {~Zm MwZo & O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$s Ad{Y bJ^J 38 df© ‘| g‘má

hþB© &

� dh VwPo Z‘« ~ZmE, Voar narjm H$aHo$

(A) g§~§Y gyMH$, CgHo$ AZwgma (~rS>r~r 775)

(~) VrZ nr¶V A{ZpíMV {Z‘m©U

(1) Z‘« H$aZm (~rS>r~r 776, Ho$~r 853, nX 2, 3,16)

(2) narjmboZm (~rS>r~r 650, Ho$~r 720, nX 16)

(3) OmZZm (~rS>r~r 393, Ho$~r 390, nX 2 (Xþ~mam), 3 (VrZ ~ma), 5, 16)

na‘oída h‘mao {dídmg H$mo ‘O~yV ~ZmZo Ho$ {bE (CV. 22:@;{ZJ©; 15:25; 16:4;

20:20, ì¶. 8:2, 16; 13:3; ݶm. 2:22 II B{V. 32:31 Am¡a ‘Vr 4:1,B~«m. 12:5-13)

narjm boVm h¡ (~rS>r~r 650, Ho$~r 702, nr¶b A{ZpíMV {Z‘m©U nX 16;13:, ݶm.

2:22; 3:1,4) & ¶{X h‘ na‘oída H$s g§VmZ h¡ Vmo h‘| narjm Am¶oJr & gm‘mݶ Vm¡a ‘| h‘

AnZo OrdZ Ho$ joÌm| ‘| narjm {b¶o OmVo h¡ ¶h h‘mao {bE àYmZVm h¡ & narjm H$m ‘Vb~,

h‘| ‘grh H$s g‘mZVm ‘| A˶{YH$ ~ZmE &

Page 182: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 182 ::

eãX Z‘« (~rS>r~r 776, Ho$~r 853, nr¶b A{ZpíMV {Z‘m©U) H$m à¶moJ nX, 2, 3,

16‘| {H$¶m hþAm h¡ & nwamZm {Z¶‘ hr {g’©$ ‘ygm H$s Z‘«Vm Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ ({J. 12:3,Am¡a

H$B© ~ma ^.g. ‘|) Am¡a Z¶m {Z¶‘ ¶rew H$s Z‘«Vm Ho$ ~ma| ~VmVm h¡ (‘Vr 11:29) na‘oída,

AnZo bmoJm| ‘| Z‘«Vm Am¡a ^amogm H$aZo H$s JwU H$s BÀN>m aIVm h¡ & (10:3; EO«m 8:21)

eãX ‘Z H$m à¶moJ Amb§H$m[aH$ ê$n go h‘mao {dMmam| Ho$ {bE hþAm h¡ (nX, 2, 5, 14

Am¡a 17) XoI| {deof 2:30 ‘| &

8:38:38:38:38:3 ‘Þm ¶h (~rS>r~r 577 I, bmoJm| Zo Bgo ‘Þm H$hm ({ZJ©. 16:31), {ZJ©. 16:4 H$s

àíZ, ¶h ³¶m h¡ ? Bggo H$hm & ‘ygm Zo Bgo ñdJ© H$s amoQ>r H$hm {ZJ© 16:4) O§Jb n[a «‘U

Ho$ Xm¡amZ, ^moOZ H$s {deof à¶moOZ na‘oída Ho$ Ûmam Wr & {ZJ©; 16:4, 14-15;31; {J.

11:7-8 ‘| BgH$s ì¶m»¶m H$s JB© h¡, bo{H$Z BgH$s dmñV{dH$ ny{V© h‘mao {b¶o A§OmZ h¡

(~rS>r~r H$hVm h¡ ¶h grZ¡ ‘|, ~oXmo{Z¶g Ho$ Zm‘ go OmZm OmVm h¡ Am¡a EH$ {ZpíMV emIm go

{ZH$mbr hþB© ag h¡, bo{H$Z ¶h ~mB©~b H$s ì¶m»¶m ‘| R>rH$ Zht ~¡R>Vm h¡) na‘oída Zo CÝh|,

CZHo$ à{V{XZ H$s Oê$aV H$mo àXmZ {H$¶m,Z {H$ EH$ b§~o g‘¶ H$s Ad{Y Ho$ {bE, Vm{H$ bmoJ

CZHo$ à{V{XZ H$s Oê$aV Ho$ {bE Cg na ^amogm H$aZm grIZo nmE± & dh Z¶o dmMm Ho$ bmoJm|

Ho$ {bE ^r ¶h H$aVm h¡ & (‘Vr 6:11) &

� ‘Zwî¶ {g’$© amoQ>r go hr Or{dV Zht ahVm, ¶rew ‘grh Zo Bg nÚm§e H$mo CgH$s narjm

hmoVo g‘¶ e¡VmZH$mo H$hm (‘Vr.4:14;byH$m 4:4) & ‘Zwî¶m| H$mo, Am¡a {H$gr MrO go ~‹T>H$a,

{g’©$ na‘oída Ho$ gmW EH$ ì¶{º$JV, ^amogo‘§X g§~§Y H$s Oê$aV h¡ (^.g. 42:1-4;

63:1;143:6 Am°JñQ>rZ Zo H$hm - à˶oH$ ‘Zwî¶ ‘| B©ída Ho$ AmH$ma H$m {N>Ð h¡ ) &

{dídgZr¶ OrdZ Ho$ {b¶o emar[aH$ n¶m©á Zht h¡ (CXm. Omo -Omo dMZ ¶hmodm Ho$ ‘w§h go

{ZH$bVm h¡)

8:48:48:48:48:4 Voao dó Vmo Voao VZ go ^r Zht {Ja, am{e (‘ܶ ¶wJ H$m ¶hÿXr Q>rH$mH«$‘ {bIZo dmbm)

Am¡a OñQ>rZ ‘m{Q>©a (àma§{^H$ nmXar) XmoZm| Zo ñdrH¥$V {H$¶m h¡ {H$ ~ƒm| Ho$ H$n‹S>o ~‹T>Vo h¡ O¡go

do r ~‹T>Vo h¡ Am¡a H$^r r Iam~ Zht hþAm h¡ & ì¶. 29:5 ‘| Omo‹S>H$a ~VmVm h¡ {H$ Zht CZHo$

OyVo ^r hþE; Zh|. 9:21) & na‘oída H$m ܶmZ, à˶oH$ Oê$aV ‘|, ³¶m hr AX² wV àH$Q>rH$aU

h¡ &

� Z hr Voao nm§d ’y$bo, ¶h H$Xm{MV B~«mZr {H«$¶m h¡ (~rS>r~r 130, Ho$~r 148; ³dob nyU©

Zh|. 9:21) {OgH$m AW© ’y$bZm h¡ & ¶hr AmYma EH$ g§km Ho$ ê$n ‘| amoQ>r ’y$bZo H$mo ~VmVr

h¡ & ¶h ñdrH¥$V H$aVr h¡ {H$ CZHo$ emar[aH$ A§J H$s H${R>Z ¶mÌm ‘| b§~o g‘¶ VH$ I‹S>o hmoZo

Ho$ {bE ‘O~yV {H$¶o J¶o Wo &

Page 183: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 183 ::

8:58:58:58:58:5 O¡gm H$moB© AnZo ~oQ>o H$mo Vm‹S>Zm XoVm h¡ d¡gm hr na‘oída VwPo Vm‹S>Zm XoVm h¡, ¶hm§ na

¶hmodm H$mo EH$ ào‘r {nVm Ho$ g‘mZVm ‘| aIZm {deof h¡ ({ZVr 3:15) dh h‘mao bmB© Ho$ {bE

Vm‹S>Zm XoVm h¡ (B~«m. 12:5-13) XoI| {deof {df¶ 2:15 ‘|, XoI| {deof {df¶ ZrMo {X¶m J¶m

h¡ -

{deof {df¶ : na‘oída H$m {nVmY‘©{deof {df¶ : na‘oída H$m {nVmY‘©{deof {df¶ : na‘oída H$m {nVmY‘©{deof {df¶ : na‘oída H$m {nVmY‘©{deof {df¶ : na‘oída H$m {nVmY‘©

(((((I))))) nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :

(A) EH$ {dMma h¡ {H$ na‘oída g¥{ï> H$m {nVm h¡ :

(1) CV. 1:26-27 (2) ‘bm. 2:10 (3) ào.H$m. 17:28

(~) AZoH$ {dMmam| ‘| {nVm H$s g‘mZVm go à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ :

(1) Bòm¶b H$m {nVm (MwZmd go)

(i) nwÌ - {ZJ©. :22; ì¶. 14:1; 39:5; ¶mem; 1:2; 63:16; 64:8;

{¶‘©; 3:18j 31:20; hmoeo; 1:10; 11:1; ‘bm. 1:6

(ii) n{hbm¡R>m - {ZJ©; 4:22; {¶‘©; 31:9

(2) Bòm¶b Ho$ amOm H$m {nVm (‘grhm g§~§Yr)

(ii) e‘w. 7:11-16

(ii) ^.g. 2:7, ào.H$m. 13:33, B~«m. 1:5; 5:5

(iii) hmoamo; 11:1; ‘Vr 2:15

(3) ào‘r A{^^mdH$ H$s g‘mZVm

(i) {nVm (bjU)

(A) CgHo$ nwÌ H$mo CR>mE MbVm h¡ - ì¶. 1:3)

(~) Vm‹S>Zm - ì¶ 8:5; Zr{V 3:12

(g) à¶moOZ (CXm. {ZJ©) ì¶. 32:1

(X) H$^r Zhr N>mo‹S>oJm - ^.g. 27:10

(Y) ào‘ H$aVm h¡ - ^.g. 103:13

(Z) {‘ò/‘mJ©Xe©H$ - {¶‘©. 3:4

(n) M§Jm H$aZo dmbm/j‘m XoZo dmbm - {¶‘©. 3:22

(’$) X¶m H$aZo dmbm - {¶‘©; 31:20

(~) à{ejU XoZo dmbm - hmoeo 11:1-4

(^) {deof nwÌ - ‘bm 3:17

(ii) ‘mVm (bjU)

(A) H$^r Zht yboJr - ^.g. 27:10

Page 184: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 184 ::

(~) nmbZ nmofU H$aZo dmbr ào‘r ‘mVm - ¶mem 49:15; 66: 9-13 Am¡a hmoeo

11:4

(((((II))))) Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘Z¶m {Z¶‘

(A) {V¶H$Ëd (‘yb J«§W Ohm§ na VrZ H$mo {ZYm©[aV {H$¶m J¶m h¡)

(1) gwg‘mMmam| ‘|

(i) ‘Vr; 3:16-17; 28:19

(ii) ¶hþ. 14:26

(2) nm¡byg

(i) amo{‘: 1:4-5; 5:1, 5; 8:1-4; 8-10

(ii) I Hw$[a. 2:8-10; 12:4-6

(iii) II Hw$[a.1:21; 1314

(iv) Jb. 4:4-6

(v) B{’$;1:3-14, 17:2;18:3;14-17; 4:4-6

(vi) I [Wñgw; 1:1-5

(vii) II {Wñgw 2:13

(viii) {VVwg; 3:4-6

(3) nVag - I nV;1:2

(4) ¶hÿXm - nX 20, 21

(~) ¶rew

(1) EH$bm¡Vm nwÌ - ¶rew

(2) na‘oída H$m nwÌ - ¶rew - ‘Vr 4:3; 14:33: 16:16; byH$m 1:32, 35;

¶hþ. 1:34;49

(3) {චnwÌ ¶rew - ‘Vr 3:17; 17:5

(4) Aã~m H$m à¶moJ na‘oída Ho$ {bE ¶rew Zo {H$¶m - ‘a. 14:36

(5) ¶rew Ho$ Ûmam gd©Zm‘ H$m à¶moJ¶ hmoZm h‘| na‘oída Ho$ gmW h‘mao Am¡a ¶rew

Ho$ g§~§Y H$mo {XImVm h¡ &

(i) ‘oam {nVm CXm. ¶hþ. 5:18;10:30,33: 19:7; 20:17

(ii) Vwåhmam {nVm CXm. ‘Vr. 17:24:27

(iii) h‘mam {nVm CXm. ‘Vr. 6:9, 14,26

Page 185: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(g) H$B© n[admam| ‘| go EH$ Ab§H$ma na‘oída Am¡a ‘mZd Om{V Ho$ K{Zð> g§~§Y H$s

dU©Z H$aVm h¡ :

(1) {nVm na‘oída

(2) {dídmgr O¡go :

(i) na‘oída Ho$ nwÌ

(ii) g§VmZ

(iii) na‘oída go OÝ‘|

(iv) nwZ: OÝ‘| hþE

(v) JmoX {b¶o hþE

(vi) CËnÞ {H$¶o hþE

(vii) na‘oída H$m n[adma

8:68:68:68:68:6 CgHo$ ‘mJm} na MbZm OrdZ-¶mnZ Ho$ {bE ¶h EH$ gm‘mݶ ~mB~b g§~§Yr bjU h¡

(5:33, 8:6:10:12,11:22, 19:9, 26:17, 28:9, 30:16) na‘oída MmhVm h¡ {H$ h‘

à˶oH$ {XZ CgHo$ {bE OrdZ {~VmE± & Y‘© ‘V, g§ñH$ma g§~§Yr H$m¶© Z {H$ ñ‘aUr¶ nmR>, Z

hr H«$‘mZwgma AܶmË‘{dÚm ¶o g^r ~mB~b g§~§Yr {dídmg Zht h¡, {H$ÝVw X¡{ZH$ g§~§Y

na‘oída Ho$ gmW hmoZo go h¡ &

� Cggo ^¶ ImZm Bg ³dbo A{ZpíMV {Z‘m©U MbVo ahZo H$s g‘mZmÝVa h¡ ¶h ^¶

‘mZZo Am¡a AmXa ‘mZ Ho$ {dMma go h¡ (4:10, 5:29, 6:2, 13, 24 7:179, 8:6, 10:12,

20, 13:4, 14:23, 17:19, 31:12-13) &

8:7-10 dm¶Xo Ho$ Xoe Ho$ y{‘ H$s CnOmD$nZ Am¡a IoVr g§~§Yr g‘mO Ho$ {df¶ ‘| nmZr

H$s Oê$aVm| na ‘hËd ¶h XoVm h¡ &

� ‘¡gmonmoQ>m{‘¶m Ho$ àmMrZ boImo ‘|, n{bpíV Xoe H$mo ‘Yw Am¡a XÿY H$s Ymam ~hZo Ho$ Xoe

Ho$ Zm‘ go OmZm J¶m Wm, ({ZJ©, 3:8, 17, 13:5, 33:3, ì¶. 6:3, 11:9, 26:9, 27:3,

31:20) & nX, 9 ¶hm± na A˶{YH$ I{ZO nXmW©, Yamoha ^r nm¶o OmVo Wo & Bòm¶b Ho$

D$na na‘oída H$s Amerf H$m AW© EH$ Yݶdm{XV CÎma H$mo CËnÞ H$aZo Ho$ {bE Wm (nX 10)

na‘oída h‘| CgH$s g¥{ï> ‘| AmZ§X go ahVo XoIZm MmhVm h¡ bo{H$Z ¶h ¶mX h‘| aIZm h¡ {H$

Cg‘o h‘| ¶h {X¶m hþAm h¡ &

:: 185 ::

Page 186: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

8:10 nX H$m àW‘ ^mJ, ¶hþXr Jwê$ g§~§Yr AmXoe, Omo EH$ ì¶{º$ Ho$ ImZo Ho$ ~mX

àmW©Zm H$aZo H$m ómoV h¡ & Bg àH$ma Ho$ {~Zm aMZm g§~§Yr ‘ybmW© Y‘©, ¶Ú{n Ym{‘©H$,

H$mo J«ÝWH$m[aVm Ho$ {dMma Ho$ gmW Hw$N> ^r boZ-XoZ Zht h¡ &

8:11 gmdYmZ ahZm Bg {H«$¶m H$mo (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb AmkmË‘H$,

5:12, 8:6, 11:8, 16:1) aIZo ܶmZ XoZo gmdYmZr go H$aZo AZwdmX hþAm h¡, XoI|

g§{já boI 6:12 ‘| 1 AmkmnmbZ Ho$ {bE ¶h EH$ ~wbmhQ> h¡ &

� ybH$a ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 10~r, Ho$~r 1489, ³dob AnyU©, 4:9, 23, 31,

6:12, 8:11, 14, 19 (Xmoham) 9:, 25:19) ñ‘aU aIZo Ho$ {dnarV ‘| h¡ (5:15,

7:18, 8:2, 9:7, 27, 15:15, 16:3,12, 24:9, 18,25:17, 32:7) & ¶h g§Vw{ï,

{Jam hþAm ‘Zwî¶, ¶hm± VH$ Ym{‘©H$ ‘Zwî¶ H$m A{^àm¶ h¡ & O~ h‘ na‘oída H$s Amerf

H$mo ybVo h¡ h‘ AnZo Amn H$mo Bg gmoM na YmoIm XoVo h¡ {H$ h‘Zo AnZo gmYZ go ñd¶§

Ho$ {bE Bgo {H$¶m h¡! XoZodmb àYmZ hmoZm h¡, Z {H$ XmZ (^.g. 103:20) &

� AnZo na‘oída ¶hmodm ܶmZ ‘| aI|, {H$ CÝh| na‘oída H$mo ñ‘aU aIZm h¡ Am¡a

C{MV ar{V go H$aZm hr, dh AmkmnmbZ h¡ (byH$m, 4:46) B©ídar¶ Zm‘m| H$mo XoIZo Ho$

{bE, {deof {df¶ 1:3 ‘| &

� CgH$s AmkmAm|, {d{Y¶m| Am¡a CgHo$ {Z¶‘m| XoI| {deof {df¶ : na‘oída Ho$

àH$meZ Ho$ eãX 4:1 ‘| &

8:13 ~‹T>Vr hmo Bg {H«$¶m (~rS>r~r 915, Ho$~r 1116, ³dob AnyU©) H$mo VrZ ~ma

na‘oída Ho$ Amerfm| H$mo {d{^Þ ^mJm| ‘| {XImZo Ho$ {bE Xþham¶m J¶m h¡ &

8:15 {dfdmbo gn© ¶h A{ZpíMV h¡ ¶{X ({deofU, ~rS>r~r 977-1 Am¡a g§km ~rS>r~r

638) CZHo$ Zm‘ ¶h h¡ ³¶m|{H$ CZHo$ a§J ({H«$¶m go) ¶m XX© ({df go) CZHo$ H$mQ>Zo Ho$

H$maU go ({J. 21) &

:: 186 ::

Page 187: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Oba{hV gyIo Xoe ‘| CgZo Voao {bE MH$‘H$ H$s MÅ>mZ go Ob {ZH$mbm Bg

KQ>Zm ‘| {ZJ©: 17:6 go {b¶m J¶m h¡ Am¡a {J. 20:11 ‘| nwZ: Xþham¶m J¶m h¡ &

nm¡byg,1 Hw$[a. 10:4 ‘| {bIVm h¡ {H$ ¶h MÅ>mZ na‘oída H$s ‘grh g§~§Yr à¶moOZ

H$m {MÝh Wm &

8:16 na‘oída Amerf XoZo Ho$ {bE narjm boVm h¡ (CXm. CV. 22 ‘| A~«mh‘, {ZJ©

20:20 ‘| Bòm¶b, {ZJ© 16:4 ‘| ‘Þm) & narjm (~rS>r~r 650 Ho$~r 702) ‘.g.

62 ‘| ¶hm± VH$ àmW©Zm ~ZVm h¡, Am¡a Xÿgao eãXm| ‘|, bo{H$Z dhr {dMma, ^.g.

139:1, 23 ‘| &

8:17 ¶h gån{Îm ‘oao hr gm‘W© Am¡a ‘oao hr wO~b go àmá hþB© h¡ AnZr ¶mo½¶Vm na

^amogm aIZm Am¡a K‘§S> Ho$ {bE Xem©¶m J¶m h¡ (nX, 18, ¶mHy$~, 4:13-14) & XoI|

{deof {df¶ : ¶hmodm H$m AZwJ«h Bòm¶b Ho$ {bE H$m‘ H$aVm h¡ 9:4-6 ‘| &

8:18 Vy ñ‘aU aIZm XoI| boI 7:18 ‘| &

� Omo dmMm CgZo Voao nyd©Om| go enW ImH$a ~m§Yr Wr, ¶hmodm H$mo Nw>S>m¡Vr ¶moOZm

H$s {eIa EH$ {dO¶ Wr, Omo nwZ: CV. 3:15, 12:1-3, 26:24 28:13-15 H$s

Amoa OmVr h¡ & ¶h nÚm§e ì¶. ‘| ~maå~ma {ZíM¶ g{hV dMZ ~ZVm h¡ (1:8,

6:10, 8:18, 9:5, 27, 29:13, 30:20, 34:4) &

{H«$¶m (~rS>r~r 989, Ho$~r 1396) EH$ {Z’$mb AnyU© h¡, {Og‘| dmMm Ho$

dm¶Xo {ZpîH«$¶ ¶m nyd©-g§~§Yr hmo gH$Vo h¡ (CV. 12:3)

8:19 AZmkmH$m[aVm Ho$ n[aUm‘, AmkmH$m[aVm Ho$ n[aUm‘ Ho$ g‘mZ ñnï> h¡ &

{H«$¶mAm| H$mo ܶmZ X|, nrN>o hmo boZm (~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ³dob nyU©) CnmgZm

H$aZm ~rS>r~r 712, Ho$~r 773 ³dob nyU©) Am¡a XÊS>dV H$aZm (~rS>r~r 1005, Ho$~r

295 {hñVnm’o$b nyU©) g‘mZmÝVa h¡ &

:: 187 ::

Page 188: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB “¶{X ¶hmodm H$mo H$^r Vw‘ ^ybH$a¶{X ¶hmodm H$mo H$^r Vw‘ ^ybH$a¶{X ¶hmodm H$mo H$^r Vw‘ ^ybH$a¶{X ¶hmodm H$mo H$^r Vw‘ ^ybH$a¶{X ¶hmodm H$mo H$^r Vw‘ ^ybH$a”NKJV “{H$gr ^r Vah ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{H$gr ^r Vah ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{H$gr ^r Vah ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{H$gr ^r Vah ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{H$gr ^r Vah ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a”NRSV “¶{X Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo ^ybH$a¶{X Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo ^ybH$a¶{X Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo ^ybH$a¶{X Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo ^ybH$a¶{X Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo ^ybH$a”TEV “¶hmodm H$mo H$^r ^r Z ^ybZm¶hmodm H$mo H$^r ^r Z ^ybZm¶hmodm H$mo H$^r ^r Z ^ybZm¶hmodm H$mo H$^r ^r Z ^ybZm¶hmodm H$mo H$^r ^r Z ^ybZm”NJB “{ZpíMV hmo OmAmo, ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{ZpíMV hmo OmAmo, ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{ZpíMV hmo OmAmo, ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{ZpíMV hmo OmAmo, ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a{ZpíMV hmo OmAmo, ¶{X Vw‘ ¶hmodm H$mo ^ybH$a”

{H«$¶m ybH$a (~rS>r~r 1013, Ho$~r 1485) {Z‘m©U {H$¶m hþAm h¡, ~maå~ma

BgH$mo Xþham¶m J¶m h¡, EH$ ³dob AnyU© H$m AZwgaU H$aVo hþE A{ZpíMV dmñV{dH$Vm

Ho$ Ûmam h¡ & BgH$m àH$ma H$m ê$n Zï> hmoZo H$mo nX, 19 ‘| XoIm J¶m h¡ &

8:20 Vw‘ Zï> hmo OmAmoJo Bg ~mV H$mo ܶmZ Xo§ {H$ nX 19 Am¡a 20 H$s {H«$¶m Zï>

hmoZo (~rS>r~r 1, Ho$~r2) H$mo Mma ~ma à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ (nX, 19 ‘| A{ZpíMV

dmñV{dH$, nX:19 Am¡a 20 ‘| ³dob AnyU© Xmo ~ma, Am¡a EH$ {h{’$b H¥$XÝV nX,

20‘|) ì¶. ‘| ¶h MoVmdZr XoZo Ho$ {bE ¶h EH$ gm‘mݶ eãX h¡ & BgH$m à¶moJ {d{^Þ

àH$ma go hþAm h¡ :

(1) ¶{X Bòm¶b CgHo$ dmMm H$s Amkm nmbZ Zht H$aVm h¡ Vmo na‘oída Cgo Zï>

H$a XoJm - 4:26 (Xmoham), 8:19, 20, 9:3, 11:17, 28:20, 22, 51, 63,

30:18 (Xmoham) &

(2) H$Zm{Z¶m| H$mo Zï> H$aZo Ho$ {bE na‘oída BòmB{b¶m| H$mo Amkm XoVm h¡ -

7:24, 8:20, 12:2, 3.

(3) na‘oída CÝh| Zï> H$aoJm Omo Cggo K¥Um aIVo h¢ - 7:10

(4) na‘oída Zo {‘ó H$s goZm H$mo Zï> H$a {X¶m 11:4

Bòm¶b H$mo n{dÌ ¶wÕ Ho$ n[aUm‘ Ho$ AYrZ ‘| aIm OmEJm ¶{X dh dmMm H$m C„§KZ

H$aVr h¡ (ì¶. 27-29) na‘oída ì¶{º$¶m| H$s à{Vð>m Zht boZo dmbm h¡ &

AZmkmH$m[aVm Ho$ {bE ¶hm± J§ ra n[aUm‘ Am¡a gmW hr gmW AmkmH$m[aVm Ho$

{bE ‘hmZ bm^ h¡ & gm¡ m½¶ Omo h¡ {Oå‘oXm[a¶m| H$mo boH$a AmVm h¡ ! {Ogo A{YH$

{X¶m J¶m h¡, Cggo A{YH$ {b¶m ^r Om¶oJm (byH$m 12:48) &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) na‘oída Ho$ AZwJ«hnyU© M‘ËH$ma Omo CgZo O§Jb ‘| CgHo$ bmoJm| Ho$ {bE

{XIm¶m, Aܶm¶ 8 ‘| H$m¡Z-H$m¡Z go ~Vm¶r JB© h¡ ?

(2) ³¶m na‘oída CgHo$ bmoJm| H$s narjm boVm h¡ ? ³¶m| ?

(3) ³¶m| Bg Aܶm¶ ‘| Z‘«Vm H$mo H$B© ~ma Omoa XoH$a H$hm J¶m h¡ ?

:: 188 ::

*****

Page 189: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 189 ::

ì¶dñWm {ddaU 9ì¶dñWm {ddaU 9ì¶dñWm {ddaU 9ì¶dñWm {ddaU 9ì¶dñWm {ddaU 9

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

BòmBb H$m

{dÐmoh H$mo Xþ~mam

XoIm OmZm

9:1-12

9:13-24

9:25-29

AmË‘-Ym{‘©H$Vm Ho$

{bE narjm (9:1-

10:11)

9:1-3

9:4-5

9:6-17

9:8-14

9:15.21

9:22-24

9:25-29

bmoJm| H$s

AZmkmH$m[aVm

9:1-3

9:4-6

9:7-11

9:12

9:13-14

9:15-21

9:22-24

9:25-29

¶hmodm, Z {H$

Bòm¶b {dO¶ H$mo

àmá H$aVm h¡

9:1-6

Bòm¶b H$m hmoao~

na AmMaU, ‘ygm

{ZdoXZ H$aVm h¡

9:7-14

9:15-21

{’$a go Bòm¶b

nmn H$aVm h¡ &

‘ygm H$s àmW©Zm

9:22-24

9:25-29

Page 190: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

9:1 gwZ ¶h B~«mZr eãX amo‘m h¡ (~rS>r~r 1033, Ho$~r1570, ³dob AmkmË‘H$,

4:1, 5:1, 6:3, 4, 9:1, 20:3, 27:9) {OgH$m AW© gwZZm Bg{bE {H$ d¡gm H$a|

XoI| g§{já bo 4:1 ‘| &

� ho Bòm¶b XoI| {deof {df¶ 1:1 ‘| &

� Eogr Om{V¶m| H$mo Omo Vw‘ go ~‹S>r Am¡a gm‘Wu h¡ ¶h Xþham¶m hþAm {df¶ h¡

(XoI| 1:28 ‘|) & AܶmpË‘H$ {dÚm H$m Ho$ÝÐ (CXm. ¶hmodm H$m CƒV‘ MwZmd Am¡a

nyd©Om| go CgHo$ dm¶Xo) 7:6-9 ‘| h¡ & dh ^amogo Ho$ ¶mo½¶ Am¡a g˶ h¡ & CgH$m

M[aÌ Bòm¶b Ho$ hR> Am¡a {OÔ ‘| gdm}ƒ hwAm h¡ (nX : 6,7,13,24,27, 10:16,

31:27) &

9.2 AZmH$d§er - AZmH$d§{e¶m| eãXgmYZ ê$n go Bg eãX H$m AW© - b§~r

JX©Z h¡ Am¡a Bg{bE ¶h XmZdm| H$mo gy{MV H$aVm h¡ & ì¶. 2:10-11 ‘| do anr‘ go

g§¶wº$ {H$¶o hþE h¡ Am¡a {J. 13: ‘| do Znrbm| go g§¶wº$ hþE h¡ & XoI| {deof {df¶

1:28 ‘| &

� OmZZm Bg {H«$¶m (~rS>r~r 393, Ho$~r 390 ³dob nyU©) H$m à¶moJ àm¶: Am¡a

AZoH$ {dMmam| go hþAm h¡ & XoI| {deof {df¶ 4:35 ‘| &

� ^ñ‘ H$aZo dmbr AmJ ¶h ~rS>r~r77 g§{Y ~rS>r~r 37 h¡ & ¶h bjU Xoe

Ho$ bmoJm| na na‘oída Ho$ XÊS> H$m dO©Z H$a ahm h¡ (nX 4-5, CV:15:16) XoI|

boI 4:25 ‘| & EH$ AÀN>r Vah go AmH¥${V H$s g§{já MMm©, na‘oída H$m dU©Z

H$aZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡, XoI| X {S>³gZar Am°’$ ~mB~b B‘oOar n¥. 332-336.

� dh CZH$mo g˶mZme H$aoJm, Am¡a dh CZH$mo Voao gm‘Zo X~m XoJm, {dO¶

H$s ¶o Xmo {H«$¶mE± g‘mZmÝVa h¡ Am¡a Bòm¶b Ho$ dmñVo ¶hmodm H$o H$m¶m©| H$s Amoa g§Ho$V

H$aVo h¢ &

1. Vy CZH$mo Cg Xoe go {ZH$mbH$a - ~rS>r~r 439, Ho$~r441, {hb{Ob nyU©

2. CZH$m erK« Zme H$aoJm, ~rS>r~r, Ho$~r 2, {hb{’$b nyU© CgHo$ gmW {H«$¶m

{deofU (~rS>r~r 555 II)

:: 190 ::

Page 191: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 191 ::

Bgo ^r ܶmZ {X¶m OmZm Mm{hE {H$ ¶hmodm Zo CgHo$ bú¶ H$mo nyam {H$¶m, bo{H$Z

Bòm¶b Zo ñdXoer¶ {Zdm{g¶m| H$mo nyU© ê$n go {ZH$mbZo Ho$ bú¶ H$mo nyam Zht {H$¶m

(ݶm1-2) & Bòm¶b erK« hr Bg H$m¶© H$mo boZm Mm{hE Wm (7:22) bo{H$Z CgZo Zht {H$¶m&

9:4-6 O~ Voam na‘oída ¶hmodm CÝh| Voao gm‘Zo go {ZH$mb MwHo$ V~ ¶h Z gmoMZm {H$ ¶h

‘oao Y‘© Ho$ H$maU h¡ ¶h 8:11-20 Ho$ g‘mZ h¡ & {’$a go bmoJm| H$mo na‘oída {XIm ahm h¡ {H$

dh H$m¶© H$a ahm h¡ Z {H$ CZHo$ ^bo hmoZo Ho$ H$maU, bo{H$Z (1)Xoe ‘| bmoJm| Ho$ Xþï>Vm Ho$

H$maU (CV. 15:12-21, d¡ì¶ 18:24-25; 20:13-14) Am¡a (2) CgH$m dm¶Xm CZHo$

nyd©Om| go CV. 12:1-3 ‘| àma§ hmoVm h¡ & dh CZgo MmhVm h¡ {H$ do ¶mX aI| {H$ dh nyU©

{Z¶§ÌU ‘| h¡ &

‘hËdnyU© {H«$¶m H$hZm (~rS>r~r 55, Ho$~r 65) EH$ ³dob AnyU© h¡, {OgH$m à¶moJ

AmkmW©H$ A{^àm¶ go hþAm h¡ & ‘mZd H$m nmn ‘| {Jam hþAm ‘Z A~ VH$ pñWV h¡ Am¡a AmpË‘H$

ê$n go IVao ‘| h¡ &

{ÛVr¶ {H«$¶m {ZH$mb MwH$o (~rS>r~r213, Ho$~r 239 ³dob A{e{Z[íMV {Z‘m©U)

{XImVm h¡ {H$ {dO¶ ‘| ¶hmodm H$m H$m¶© g§b¾ Wm &

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ {bE ¶hmodm Ho$ AZwJ«h H$m¶©

ñnï> ê$n go ¶h {Z{X©ï> hmoZm Mm{hE {H$ {ZJ©‘Z, O§Jb ‘| n[a «‘U Am¡a {dO¶ ¶o

g^r ¶hmodm Ho$ AZwJ«h H$m¶© Wo, Z {H$ Bòm¶b Ho$ H$m¶m] Ho$ {b¶o C{MV B©Zm‘ Wr :-

(1) ¶h {nVam| Ho$ {b¶o ¶hmodm H$m ào‘ Wm - ì¶. 4:37-38; 7:8; 10:15

(2) ¶h Bòm¶b H$s g§»¶m Zht Wr - ì¶. 7:7

(3) ¶h Bòm¶b H$s gm‘W© Am¡a e{º$ Zht Wr - ì¶. 8:17

(4) ¶h Bòm¶b H$s Ym{‘©H$Vm ¶m IamB© Zht Wr - ì¶. 9:5-6

(5) ݶm¶ Ho$ ‘ܶ ^r ¶hm§ VH$ Bòm¶b H$mo ¶hmodm ào‘ bJmVma H$aVm h¡ - {¶‘©, 31:3

9:5 BgH$m H$maU Vwåhmam Y‘© ¶m ‘Z H$s grYmB© Zhr h¡, ¶o Xmo g§km Bg g§X © ‘|

g‘mZm§Va h¡ :-

(1) Y‘© - ~rS>r~r 842, 6:25; 9:4, 5, 6; 24:13; 33:21; XoI| {deof {df¶

1:16 ‘| &

(2) grYmB© - ~rS>r~r 449, ‘Vb~ gƒmB© ¶m Z¡{VH$ OZ OrdZ I B{V 29:17 ‘.g.

119:7

Page 192: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Bòm¶b H$mo H$ZmZ Xoe CgH$s B©ída ^{º$ Ho$ H$maU Zht Xr Om ahr h¡, {H$ÝVw

H$Zm{Z¶m§ H$s A^{º$ Ho$ H$maU Xr Om ahr h¡ (nX; 4:CV;15:12-21 b¡ì¶. 18:24-28;

XoI| 3:6 ‘|) &

� Omo dMZ CgZo Voao nyd©O A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mH$~ H$mo enW ImH$a {X¶m Wm,

CgH$m| dh nyam H$aZm MmhVm h¡, {H«$¶mAm| H$mo ܶmZ ‘| aI| :

(1) dMZ nyam H$aZm ~rS>r~r 877, Ho$~r 1086, {h{’$b A{e{ZíMV {Z‘m©U

(2) ¶hmodm Zo enW ImH$a - ~rS>r~r 989, Ho$~r 1396, {Z’$mb nyU©

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : nyd©Om| go dmMm H$s à{VkmE°

{deof dmMm Ho$ g§~§Y H$s EH$ ‘hËdnyU© à{Vkm ~ZmB© JB© Wr :

(1) A~«mh‘, CV, 12:1-3

(i) Xoe; CV; 12:7; 13:4-15; 15:18-21

(ii) d§e; CV; 13:16; 15: 4-5; 17:26; 22:18

(iii) n¥Ïdr H$s gmar Om{V¶m| H$mo Amerf CV; 18:18; 22:18

(2) BghmH$ CV; 26:2-4

(i) Xoe

(ii) d§e

(iii) n¥Ïdr H$s gmar Om{V¶m| H$mo Amerf

(3) ¶mHy$~, CV;28:2-4, 13; 35:9-12; 48:3-4

(i) Xoe

(ii) d§e

(4) Bòm¶b H$s Om{V (EH$ Xoe) {ZJ©, 3:8, 17; 6:8;13:5;33:1-3;

ì¶. 1:7-8, 35; 4:31; 9:3; 11:25; 31:7; ¶hmoey 1:6

� Y‘© XoIo {deof {df¶ 1:16 ‘| &

9:6 Vy Vmo EH$ hR>rbr Om{V h¡ dmñV{dH$ ê$n ‘| ¶h IoVr g§~§Yr dm³¶I§S> h¡ Omo AYrZ

Z H$aZo ¶mo½¶ ~¡bm| H$mo àH$Q> H$aVr h¡ & eãXmZwgma BgH$m AW© H$R>moa JX©Z ¶m hR>r h¡ (~rS>r~r

904 {Z‘m©U ~rS>r~r 791, 6, 7, 13, 24, 27; 10:16 31:27; {ZJ©; 32:9; 33:3,5;

34:9) &

:: 192 ::

Page 193: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 9:7-21

Bg ~mV H$mo ñ‘aU aI Am¡a H$^r ^r Z ybZm, {H$ O§Jb ‘| Vy Zo {H$g {H$g ar{V go

AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo H«$mo{YV {H$¶m; Am¡a {Og{XZ go Vy {‘ò Xoe go {ZH$bm h¡ O~ VH$

Vw‘ Bg ñWmZ na Z nhþ§Mo V~ VH$ Vw‘ ¶hmodm go ~bdm hr ~bdm H$aVo AmE hmo & {’$a hmoao~

Ho$ nmg r Vw‘ Zo ¶hmodm H$mo H«$mo{YV {H$¶m, Am¡a dh H«$mo{YV hmoH$a Vwåh| Zï> H$aZm MmhVm Wm&

O~ ‘¢ Cg dmMm Ho$ nËWa H$s n{Q>¶mAm| H$mo Omo ¶hmodm Zo Vw‘ go ~m§Yr Wr boZo Ho$ {b¶o nd©V

Ho$ D$na M‹T> J¶m, V~ Mmbrg {XZ Am¡a Mmbrg amV nd©V hr Ho$ D$na ahm; Am¡a ‘¢Zo Z Vmo

amoQ>r ImB© Z nmZr {n¶m& Am¡a ¶hmodm Zo ‘wPo AnZo hr hmW H$s {bIr hþB© nËWa H$s XmoZm|

n{Q>¶mAm| H$mo gm¢n {X¶m, Am¡a do hr dMZ {OÝh| ¶hmodm Zo nd©V Ho$ D$na AmJ Ho$ ‘ܶ ‘| go

g^m Ho$ {XZ Vw‘ go H$ho Wo do g~ CZ na {bIo hþE Wo & Am¡a Mmbrg{XZ Am¡a Mmbrg amV Ho$

~rV OmZo na ¶hmodm Zo nËWa H$s do Xmo dmMm H$s n{Q>¶mE± ‘wPo Xo Xt & Am¡a ¶hmodm Zo ‘wP go

H$m,CR> ¶hm§ go PQ>nQ> ZrMo Om, ³¶m|{H$ Voar àOm Ho$ bmoJ {OZH$mo Vy {‘ò go {ZH$mbH$a bo

Am¶m h¡ do {~J‹S> JE h¡; {Og ‘mJ© na MbZo H$s Amkm ‘¢Zo CÝh| Xr Wr CgH$mo CÝhm|Zo PQ>nQ>

N>mo‹S> {X¶m h¡; AWm©V² CÝhm|Zo Vwa§V AnZo {b¶o EH$ ‘y{V© T>mbH$a ~Zm br h¡ &

{’$a ¶hmodm Zo ‘wP go ¶h ^r H$m, ‘¢ Zo CZ bmoJm| H$mo XoI {b¶m, do hR>rbr Om{V Ho$

bmoJ h¡ ; Bg{b¶o A~ ‘wPo Vy ‘V amoH$, Vm{H$ ‘¢ CÝh| Zï> H$a S>mby§, Am¡a YaVr Ho$ D$na go

CZH$m Zm‘ ¶m {MÝh VH$ {‘Q>m S>mby, Am¡a ‘¢ CZgo ~‹T>H$a EH$ ~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V VwPr

go CËnÞ H$ê§$Jm & V~ ‘¢ CbQ>o n¡a nd©V go ZrMo CVa Mbm, Am¡a nd©V A{¾ go XhH$ ahm Wm;

Am¡a ‘oao XmoZm| hmWm| ‘| dmMmH$s XmoZm| n{Q>¶mE± Wr & 16 Am¡a ‘¢Zo XoIm {H$ Vw‘ Zo AnZo na‘oída

¶hmodm Ho$ {dê$Õ ‘hmnmn {H$¶m; Am¡a AnZo {b¶o EH$ ~N>‹S>m T>mH$a ~Zm {b¶m h¡, {’$a VwaÝV

Cg ‘mJ© go {Og na MbZo H$s Amkm ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo Xr Wr CgH$mo Vw‘ Zo VO {X¶m & V~

‘¢ Zo CgXmoZm| n{Q>¶mAm| H$mo AnZo XmoZm| hmWm| go boH$a ’|$H$ {X¶m,Am¡a Vwåhmar Am±Im| Ho$ gm‘Zo

CZH$mo Vmo‹S> S>mbm & V~ Vwåhmao Cg ‘hmnmn Ho$ H$maU {Ogo H$aHo$ Vw‘ Zo ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘|

~wamB© H$s Am¡a Cgo [ag {XbmB© Wr, ‘¢ ¶hmodm Ho$ gm‘Zo ‘w§h Ho$ ~b {Ja n‹S>m Am¡a nhbo Ho$

g‘mZ, AWm©V Mmbrg {XZ Am¡a Mmbrg amV VH$ Z Vmo amoQ>r ImB© Am¡a Z nmZr {n¶m & ‘¢ Vmo

¶hmodm Ho$ Cg H$mon Am¡a Ob ObmhQ> go S>a ahm Wm, ³¶m|{H$ dh Vw‘ go AàgÞ hmoH$a Vwåhmam

g˶mZme H$aZo H$mo Wm & naÝVw ¶hmodm Zo Cg ~ma^r ‘oar gwZ br & Am¡a ¶hmodm hmê$Z go

BVZm H$mo{nV hþAm {H$ CgH$m ^r g˶mZme H$aZm Mmhm; naÝVw Cgr g‘¶ ‘¢ Zo hmê$Z Ho$

{b¶o àmW©Zm H$s & Am¡a ‘¡ Zo dh ~N>‹S>m {Ogo ~ZmH$a Vw‘ nmnr hmo JE Wo boH$a, AmJ ‘| S>mbH$a

’y§$H$ {X¶m; Am¡a {’$a Cgo nrg nrgH$a Eogm Mya Mya H$a S>mbm {H$ dh Yyb Ho$ g‘mZ OrU© hmo

J¶m;Am¡aCgH$s Cg amI H$mo Cg ZXr ‘| ’|$H$ {X¶m Omo nd©V go {ZH$bH$a ZrMo ~hVr Wr &

:: 193 ::

Page 194: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 194 ::

9:7 Bg ~mV ñ‘aU aIZm Am¡a H$^r Z ybZm, ¶o Xmo ‘hËdnyU© {H«$¶mE, (~rS>r~r 269;

Ho$~r 269; ³dob AmkmË‘H$ 5:15; 7:18 (Xmoham); 8:2; 9:7; 27;15:15; 16:3, 12;

24:9; 18, 22; 25: 17; 32:7 Am¡a ~rS>r~r 1013, Ho$~r1489, ³dob AnyU©; EH$

AmkmW©H$ Ho$ ê$n ‘| H$m¶©, 4:9, 23; 6:12; 8:11, 14, 19 (Xmoham) 9:7) Bòm¶b H$mo Bg

~mV H$mo ñ‘aU aIZo H$s ghm¶Vm Ho$ {bE (7:18 ‘|) Am¡a ¶hmodm CgHo$ dm¶Xo gm‘W© na CZHo$

{dídmg H$s H$‘r H$mo Xþ~mam Zht XmohamZo H$mo, O¡go CÝhm|Zo CgHo$ {ZJ©‘Z ‘| O§Jb n[a «‘U Ho$

Xm¡amZ AZoH$ g‘¶ ‘| Xþham¶m Wm &

‘ygm CZHo$ ‘y{V©nyOm Ho$ H$m¶© Am¡a {dÐmoh Ho$ ~ma| ‘| ~VmVm h¡ Omo nX; 8 ‘| hmoao~ nd©V

Ho$ nmg hþAm Wm, Ohm± na hmê$Z Zo bmoJm| Ho$ AmJ«h go EH$ gmoZo Ho$ ~N>‹S>o H$mo V¡¶ma {H$¶m Wm&

9:7-8 VyZo {H$g {H$g ar{V go ¶hmodm H$mo H«$mo{KV {H$¶m, XoI| {ZJ©; 16:32; Am¡a {J.

13-14; 16:21, 25 H$mo Hw$N> ChmhaU Ho$ ê$n ‘| &

9:7-22 ¶o nX Bòm¶b Ho$ H$m¶m] H$mo ~VmVr h¡ O~ ‘ygm hmoao~/grZ¡ nd©V na ì¶dñWm

H$mo àmá H$a ahm Wm ({ZJ©.32) &

9:9 Cg dmMm Ho$ nËWa H$s n{Q>¶mAm| H$mo Omo ¶hmodm Zo Vw‘ go ~m§Yr Wr, ñnï> ê$n go

dm³¶IÊS> nËWa H$s n{Q>¶mAm| Am¡a dmMm H$s n[aQ>¶mAm| ‘| g‘mZm§Va h¡ & XoI| {deof {df¶

dmMm 4:13 ‘| & ¶o ‘ygm Ho$ dMZ Zht {H$ÝVw ¶hmodm Ho$ dMZ Wo & ¶h ‘mZdr¶ am¶ ¶m ImoO

Zht h¡ naÝVw àH$meZ h¡ &

9:9,11,18 - Mmbrg {XZ, EH$ b§~r, g‘¶ H$s {ZpíMV Ad{Y, EH$ MÝБm MH«$ (28 {XZ)

go ~‹T>H$a, bo{H$Z F$gVw g§~rY ~XbmhQ> go H$‘ hmoZo H$mo àm¶: ¶h EH$ {MÝh h¡ & hmoao~/g¡Zr

nd©V H$mo N>mo‹S>Zo go H$ZmZ ‘| àdoe hmoZo H$m g‘¶ A‹S>Vr¶ (38) df© H$m Wm &

9:9, 18 ‘¢Zo Z Vmo amoQ>r ImB© Am¡a Z nmZr {n¶m, ¶h 40 [XZm| Ho$ Xmo AbJ Cndmg H$mo

~Vm ahr h¡ {OgH$m AW© ¶m Vmo (1) E AX² wV gwajm ({ZJ©; 24:18 :34:28) ¶m (2) EH$

gr{‘V Cndmg Ho$ {b¶o A{Ví¶mo{º$ go nyU© ‘whmdam (^moOZ Zht {H$ÝVw nmZr) &

9:10 nËWa H$s Xmo n{Q>¶mE°, {hÎmr A{Yn{V Ho$ boI, EH$ g§ d Eo{Vhm{gH$ g§~§Yr ê$naoIm Ho$

ê$n go, ¶h ì¶dñWm H$s nyU© Xmo à{VboI H$mo àH$Q> H$a gH$Vr h¡ & XoI| nwñVH$ VII H$s

àñVmdZm &

Page 195: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 195 ::

� ¶hmodm Ho$ hmW H$s {bIr hþB©, Xg AmkmAm| H$s AX² wV àma§ Am¡a CZHo$ ì¶m»¶mAm| Ho$

{b¶o ¶h EH$ ‘whmdam h¡ ({ZJ©. 31:18; 32:15-16; ì¶; 4:13) XoI| {deof {df¶ : EH$

‘mZd H$s Vah na‘oída H$m dU©Z (B©ída - eara aMZm ^mfm) 2:15

� do hr dMZ {OÝh| ¶hmodm Zo nd©V Ho$ D$na ^mJ Ho$ ‘ܶ ‘| g^m Ho$ {XZ Vw‘ go H$ho Wo,

¶h EH$ ~maå~ma hmoZo dmbm AmdV©H$ {df¶ h¡ 4:12, 15, 33, 36; 5:5, 22, 24, 26,

9:10; 10:4) ¶h dm³¶IÊS> na‘oída Ho$ H$m¶m] Am¡a hmoaoH$/grZ¡ nd©V na ì¶{º$JV dmMm

Ho$ àH$meZ H$s gyMr na ‘hËd XoVo h¡ &

9:12-14 ¶hmodm Ho$ gmW hmoao~/grZ¡ nd©V na O¡go ‘ygm CgHo$ ~mVMrV H$m boI à‘mU

H$aVm h¡, ¶hmodm ¶hm§ AZoH$ AmkmAm| H$mo à¶moJ H$aVm h¡ :

(1) CR>, nX 12 - ~rS>r~r 877, Ho$~r 1086, ³dob AmkmË‘H$

(2) ZrMo Om, - nX 14 - ~rS>r~r 432, Ho$~r 434, ³dob AmkmË‘H$

(3) ‘wPo ‘V amoH$ - nX 14, ~rS>r~r 951, Ho$~r 1276, {hb{’$b AmkmË‘H$

(4) Vm{H$ ‘¢ CÝh| Zï> H$a S>mby - nX 14 - ~rS>r~r 1029, Ho$~r 1552, {h{b’$b AnyU©,

H$mohmoQ>}{Q>d A{^àm¶ go à¶moJ hþAm h¡ &

(5) YaVr Ho$ D$na go CZH$m Zm‘ ¶m {MÝh VH$ {‘Q>m S>mby - nX 14; - ~rS>r~r 562,

Ho$~r 567, ³dob AnyU©, H$mohmoQ>}{Q>d A{^àm¶ go à¶moJ hþAm h¡ &

� ³¶m|{H$ Voar àOm Ho$ bmoJ {OZH$mo Vy {‘ò go {ZH$mbH$a bo Am¶m h¡, Bg {H«$¶m H$mo

(~rS>r~r 422, Ho$~r 525, {h{’$b nyU©) H$m à¶moJ ¶hmodm Ho$ {bE H$B© ~ma hþAm h¡, {H$ÝVw ‘ygm

Ho$ {b¶o {g’©$ ¶hm§ na hþAm h¡ &

� ‘y{V© T>mbH$a, ¶h ‘y{V© nyOm Zht h¡, {H$ÝVw ¶hmodm Ho$ earaËd H$s àñVwVrH$aU h¡ & ¶h

Xÿgar Amkm H$m C„§KZ H$aZm Wm & do EH$ Eogm B©ída MmhVo Wo, {OÝh| do {‘ò Ho$ bmoJm| Ho$

g‘mZ Am¡a H$ZmZ Ho$ nmg Wo d¡go Ny> gHo$ Am¡a XoI gHo$ &

9:14 ³¶m ¶h na‘oída Ho$ H«$moY H$m CXmhaU ¶m ¶h ‘ygm Ho$ AZwdmnZ H$s narjm h¡, (nX

25; {ZJ©; 32; 30-35) ?

� YaVr Ho$ D$na go CZH$ma Zm‘ {‘Q>mS>mby, Bòm¶b H$mo nyU© ê$n go CIm‹S> H$m ¶h EH$

B~«mZr ‘whmdaZm h¡ (25:5; ^.g. 41:5) &

Page 196: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 196 ::

9:15 nd©V A{¾ go XhH$ ahm Wm, XhH$Vr A{¾ ¶m M‘H$Vr àH$me, ¶hmodm Ho$ CnpñWV hmoZo

H$m {MÝh h¡ (1:32-33;¶mem; 66:15) XoI| {deof {df¶-A{¾ 4:11 ‘| &

9:16 AnZo {bE EH$ ~N>‹S>m T>mbH$a ~Zm {b¶m h¡, Bgr àH$ma Ho$ {H«$¶m H$mo (~rS>r~r 793I,

Ho$~r 889, ³dob nyU© nX 12 Am¡a 21 ‘| à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & ¶hm§ na Bg ‘y{V© H$mo H$hm J¶m

h¡ (1) T>mbH$a ~Z¶m J¶m ~N>‹S>m (~rS>r~r 722, {ZJ; 32:4, 8) (2) nX 21 ‘| ~N>‹S>m {H$ÝVw

(3) nX 12 ‘| EH$ T>mbH$a ~Zm¶m J¶m ‘y{V©, ({ZJ©; 34:17; b¡ì¶; 19:4

9:7 Vwåhmar Am§Im| Ho$ gm‘Zo CÝh| Vmo‹S> S>mbm - {Og {XZ dmMm H$mo na‘oída Ho$ Ûmam

{b¶mJ¶m, dh Cgr {XZ Vmo‹S>m J¶m (‘ybmW© ê$n go Am¡a Amb§H$m[aH$ ê$n go)

9:19 naÝVw ¶hmodm Zo Cg ~ma ^r gwZr XoI| {ZJ©; 34 & ‘ygm Ho$ ^¶ Ho$ ‘yb H$maU H$mo ܶmZ

Xo (~rS>r~r, Ho$~r 386, ³dob nyU© 28:60) :

(1) ¶hmodm H$m H«$moY - ~rS>r~r 60, {ZJ©. 32:12

(2) ¶hmodm H$m Ob ObmhQ>, ~rS>r~r 404, 29:23

(3) ¶hmodm H$m H$mon - ~rS>r~r 893, Ho$~r 1124, ³dob nyU©,

(4) Vwåh| Zme H$aZo Ho$ {bE - ~rS>r~r 1029, Ho$~r 1552, {h{’$b A{ZpíMV {Z‘m©U

6:15; 9:20

9:20 hmê$Z Ho$ {b¶o, hmê$Z Ho$ {bE ‘ygm H$s àmW©Zm H$mo {ZJ© : 32 ‘| boI à‘mU Zht {H$¶m

J¶m h¡ &

9:21 XoI| {ZJ©. 32:20 & Am¡a ܶmZ X| {H$ ‘ygm Zo {H$VZr {H«$¶mAm| H$m à¶moJ gmoZo Ho$ ~N>‹S>o,

nmnr dñVw Ho$ dU©Z Ho$ {bE {H$¶m h¡ :

(1) AmJ ‘| S>mb Ho$ ’y§$H$ {X¶m, ~rS>r~r 926, Ho$~r 1358, ³dob AnyU©

(2) Mya-Mya H$a S>mbm, ~rS>r~r 510, Ho$~r 507, ³dob AnyU©; II amOm 18:4,

‘rH$m 1:7

(3) nrgH$a Mya-Mya H$a S>mbm ~rS>r~r 377, Ho$~r 374 ³dob A{ZpíMV, {ZpíMV

(4) dh Yyb Ho$ g‘mZ OrU© hmo J¶m, ~rS>r~r 200, Ho$~r 229 ³dob nyU©

(5) Cg amI H$mo Cg ZXr ‘| ’|$H$ {X¶m, ~rS>r~r 1020, Ho$~r 1527, {hb{’$b AnyU©

Page 197: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 197 ::

NASB ‘yb J«ÝW 9:22-24

{’$a V~oam, Am¡a ‘ñgm, Am¡a {H$~«moVhÎmmdm ‘| ^r Vw‘ Zo ¶hmodm H$mo [ag {XbmB© Wr &

{’$a O~ ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo [ag {XbmB© Wr {’$a O~ ¶hmodm Zo Vw‘ H$mo H$mXoe~Z} go ¶h H$hH$a

oOm, OmH$a Cg Xoe Ho$ {Ogo ‘¢ Zo Vwåh| {X¶m h¡ A{YH$mar hmo OmAmo, V~ ^r Vw‘ Zo AnZo

na‘oída ¶hmodm H$s Amkm Ho$ {dê$Õ ~bdm {H$¶m Am¡a Z Vmo CgH$m {dídmg {H$¶m, Am¡a Z

gH$s ~mV hr ‘mZr & {Og {XZ go ‘¢ Vwåh| OmZVm h±ÿ Cg {XZ go Vw‘ ¶hmodm go ~bdm hr H$aVo

AmE hmo &

9:22 V~oam Bg ñWmZ H$m Zm‘ {H«$¶m ObmZm ~rS>r~r 129 Ho$ eãX Iob go AmVm h¡ & ¶h EH$

yJm¡{bH$ ñWmZ h¡ Ohm± na ¶hmodm Zo CZHo$ {Za§Va {eH$m¶V H$mo A{¾ Ho$ ݶm¶ Ho$ gmW CÎma

{X¶m ({J. 11:1-3, 34-35) & hmoao~/grZ} nd©V Ho$ CÎma H$s Va’$ ¶h bJ^J VrZ {XZ H$s

¶mÌm ‘| Wm &

� “‘ñgm” ¶h PJ‹S>Zo H$m Xÿgam ñWmZ Wm Omo ¶hmodm Ho$ Am¡a Bòm¶b Ho$ ~rM {ZJ©‘Z Ho$

Xm¡amZ ‘| hþAm ({ZJ© 17:7) & gm‘mݶ Vm¡a go Bgo ‘ar~m Ho$ gmW Omo‹S>m J¶m h¡ (ì¶. 33:8)

bo{H$Z h‘oem Zht (6:16, 9:2) & EH$ gmW BZH$m ‘Vb~ narjm (~rS>r~r 650,

6:16,9:22,38:8, {ZJ©, 17:7, ^.g. 95:8) Am¡a H$bh h¡ &

� {H$~«moV ... hÎmmdm Zm‘ H$m AW© A{^bmfm H$s g‘m{Y h¡ ~rS>r~r 869, {J. 11:1-35)

{J. 11 ‘| V~oam Am¡a {H$~«moV-hÎmmdm Ho$ ~rM H$moB© Mmb Zht h¡ {H$ÝVw ì¶. ‘| XmoZm| ñWmZ {^Þ

h¡ &

9:23 OmH$a Cg Xoe Ho$ A{YH$mar hmo OmAmo ¶o XmoZm| ³dob AmkmË‘H$ h¡ Am¡a ‘ygm Ho$ Ûmam

Bòm¶b H$mo ¶hmodm H$s grYr dmUr h¡ :

(1) OmH$a - ~rS>r~r 748, Ho$~r 828

(2) A{YH$mar hmoZm - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441

ܶmZ X| {H$ Bòm¶b Ho$ {bE ¶hmodm H$s Amkm, CgHo$ à wËd Am¡a à{VkmAm| ‘| Bòm¶b H$mo

{dídmg na H$m¶© H$aZo go Wm & bo{H$Z {dídmg Ho$ ~Om¶ Bòm¶b Zo A{dídmg H$mo CËnÞ

{H$¶m :

(1) Vw‘Zo Amkm Ho$ {dê$Õ {dÐmoh {H$¶m - ~rS>r~r 598, Ho$~r 632, {h{’$O AnyU©, {J.

20:24, 27:14, ì¶. 1:26, 43, 9:23, ^.g. 107:11

Page 198: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 198 ::

(2) Vw‘Zo Z Vmo Cg na {dídmg {H$¶m ~rS>r~r 52, Ho$~r 63, ³dob nyU© &

(3) Z hr Vw‘Zo CgH$s AmdmO gwZr, ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, ³dob nyU© (¶o ³dob

nyU© EH$ ñWm{nV eV© H$mo à^m{dV H$aVr h¡) & ¶h dmñV{dH$ ê$n ‘| dmMm Ho$ AmkmnmbZ Am¡a

Xm{¶Ëd Ho$ {dê$Õ h¡ &

� Vw‘Zo ~bdm {H$¶m XoI| boI 1:26 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW 9:25-29

‘¢ ¶hmodm Ho$ gm‘Zo Mmbrg {XZ Am¡a Mmbrg amV ‘w°w§h Ho$ ~b n‹S>m ahm, ³¶m|{H$ ¶hmodm

Zo H$h {X¶m Wm, {H$ dh Vwåhmam g˶mZme H$aoJm, Am¡a ‘¢ Zo ¶hmodm go ¶h àmW©Zm H$s-ho à w

¶hmodm, AnZm àOmê$nr {ZO ^mJ, {OZH$mo Vy ZoAnZo ‘hmZ àVmn go Nw>‹S>m {b¶m h¡ Am¡a

{OZH$mo Vy Zo AnZo ~bdÝV hmW go {‘ó go {ZH$mb {b¶m h¡, CÝh| Zï> Z H$a & AnZo Xmg

A~«mh‘, BghmH$, Am¡a ¶mHy$~ H$mo ñ‘aU H$a, Am¡a BZ bmoJm| H$s H$R>moaVm, Am¡a Xþï>Vm, Am¡a

nmn na Ñ{ï> Z H$a, 28 {Og go Eogm Z hmo {H$ {Og Xoe go Vy h‘ H$mo {ZH$mbH$a bo Am¶m

h¡, dhm± Ho$ bmoJ H$hZo bJo, {H$ ¶hmodm CÝh| Cg Xoe ‘| {OgHo$ XoZo H$m dMZ CZH$mo {X¶m Wm

Zht nhþ±Mm gH$m, Am¡a CZgo ~¡a ^r aIVm Wm, Bgr H$maU CgZo CÝh| O§Jb ‘| {ZH$mbH$a

‘ma S>mbm h¡ & ¶o bmoJ Voar àOm Am¡a {ZO ^mJ h¡, {OZH$mo Vy Zo AnZo ~‹S>o gm‘϶© Am¡a

~bdÝV wOm Ho$ Ûmam {ZH$mb bo Am¶m h¡ &

9:25 ‘ygm H$s ‘ܶñWm H$s àmW©Zm Xmo {H«$¶mAm| H$m n«¶moJ H$aVr h¡ :

(1) ‘¡ ‘w±h Ho$ ~b n‹S>m ahm - ~rS>r~r 656, Ho$~r 709

(A) {hWnob AnyU©, - nX 25

(~) {hWnob nyU©, nX 25

(2) ‘¡Zo àmW©Zm H$s - nX 26-~rS>r~r 813, Ho$~r 933, {hWmob AnyU© &

9:26-29 nX 26-29 ‘| ‘ygm Zo na‘oída Ho$ àíZ Ho$ Odm~ ‘| VrZ H$maU H$mo {X¶m, ³¶m|

‘¢ Bòm¶b H$mo j‘m H$ê±$ ?

(1) A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$~ go CgH$o dm¶Xo ({ZJ©, 32:13)

(2) H$ZmZ ¶hmodm Ho$ M[aÌ H$mo JbV g‘PoJm &

(3) ¶hmodm Ho$ XÊS> H$mo H$ZmZ Zht g‘PZo nm¶oJm &

dm³¶IÊS> VrZ àmW©Zm {ZdoXZ H$s {H«$¶mAm| H$s gyMr ~ZmVm h¡ :

(1) CÝh| Zï> Z H$a nX 26-~rS>r~r 1007, Ho$~r 1469, {h{’$b AmkmW©H$

(2) ñ‘aU aI - nX 26-~rS>r~r 1007, Ho$~r 269, ³dob AmkmË‘H$

(3) Ñ{ï> Z H$a (CXm. ‘w‹S>Zm), nX 27-~rS>r~r 815, Ho$~r 937, ³dob AmkmW©H$

Page 199: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 199 ::

‘ygm ¶hmodm Ho$ M[aÌ Am¡a g^r bmoJm| H$s Nw>‹S>m¡Vr H$s ¶moOZm Ho$ {bE {dZVr H$aVm h¡ {H$

ñd¶§ Ho$ dmMm Ho$ AZmkmH$mar bmoJm| H$mo Zme Z H$a| & EH$ OZ g‘wXm¶ go A˶{YH$ bmoJ

Omo{I‘ ‘| h¡ & XoI| {deof {df¶ : ~m°³g Bd|O{bH$b ~r¶mgog 4:6 ‘| &

9:26 ܶmZ X| {H$ {H$g àH$ma ‘ygm H$s àmW©Zm ¶hmodm H$mo CgHo$ dmMm Ho$ g§~§Y H$mo ¶mX

{XbmVr h¡ :

(1) ho à w, ¶hmodm, (‘ybmW© ES>moZ ¶hmodm, 3:24, XoI| {deof {df¶ 1:3 ‘| &

(2) AnZm àOmê$nr - dmMm H$m Zm‘, nX 29

(3) AnZm {ZO ^mJ - dmMm H$m Cnhma, nX 29

(4) {OZH$mo VwZo Nw>‹S>m¶m h¡ - ~rS>r~r 804, Ho$~r 911, ³dob nyU©, dmMm Ho$ AZwJ«h Ho$

H$m¶© (XoI| {deof {df¶ : Nw>‹S>m¡Vr/Nw>Q>H$mam 7:8 ‘|) & ¶hmodm Zo Ýh| Jwbm‘r go Nw>‹S>mH$a Om{V

~Zm¶m (7:8, 9:26, 13:5)

(5) {OZH$mo VyZo {‘ó go {ZH$mb bm¶m h¡ ~rS>r~r 422, Ho$~r 425, {h{’$b nyU©, dmMm

H$s à{Vkm A~«mh‘ go (nX 29, CV: 15:16-21)

na‘oída H$m¶© H$aVm h¡ ³¶m|{H$ dh Omo h¡, dh CgHo$ Nw>‹S>moVr H$s ¶moOZm H$m

AZwgaU H$aVm h¡, g^r ‘mZdOm{V H$s ‘hmZ Amem, ¶hmodm Ho$ Z ~XbZo ¶mo½¶, AZwJ«h¶wº$,

X¶mdmZ, ào‘r JwU go h¡ ({ZJ©: 34:6, ‘bm, 3:6) XoI| boI 4:31 ‘| Am¡a 10:17 ‘| &

� ~bd§V hmW go ¶h dm³¶IÊS> Am¡a nX 29 H$s ~‹T>mB© hþB© wOm XmoZm| {‘ó Ho$ J«ÝW

‘| nm¶o J¶o h¡ Omo {‘ó Ho$ amOm H$mo àH$Q> H$aVr h¡ & ‘ygm Zo dm³¶IÊS> H$mo MwZm ³¶m|{H$

Bòm¶b Zo {’$am¡Z Ho$ g§~§Y ‘| nhbo ¶h gwZm Wm & ¶hmodm CZH$m dmñV{dH$ amOm Wm &

9:27 Bòm¶b Ho$ M[aÌ H$mo ܶmZ X| :

(1) BZ bmoJm| H$s H$R>moaVm - ~rS>r~r 904, nX 6, 7, ~r 24, 27

(2) CZH$s Xþï>Vm - ~rS>r~r 957, {¶‘©, 14:20, ho. 3:19, 38:12

(3) CZHo$ nmn - ~rS>r~r 308, {ZJ©, 32:40, ì¶. 9:18, ^.g. 32:5, 51:5, {Z{V,

5:22, 13:6, 14:34, 21:4, 24:9.$

9:28 Eogm Z hmo {H$ {Og Xoe go Vy h‘H$mo {ZH$mbH$a bo Am¶m h¡ na‘oída AmnHo$ H$s{V©

Am¡a g§gma ‘| ì¶má Nw>‹S>m¡Vr H$s CÔoí¶, Bòm¶b H$mo ~MmVr h¡ & Xÿgar dm³¶IÊS> Bgr

A{^àm¶ go na‘oída Ho$ Zm‘ Ho$ H$maU H$m à¶moJ hþAm h¡ (¶mem, 48:9-11, ¶ho. 20:9,

14, 22, 44, 36:21-23, Xm{Z 9:17-19) &

Page 200: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 200 ::

na‘oída AmnHo$ H$s{V© Am¡a g§gma ‘| ì¶má Nw>‹S>m¡Vr H$s CÔoí¶, Bòm¶b H$mo ~MmVr

h¡ & Xÿgar dm³¶IÊS> Bgr A{^àm¶ go na‘oída Ho$ Zm‘ Ho$ H$maU H$m à¶moJ hþAm h¡

(¶mem, 48:9-11, ¶ho. 20:9,14,22,44,36:21-23, Xm{Z 9:17-19) &

9:29 VwZo AnZo ~‹S>o gm‘W© Am¡a ~bdmZ wOm XoI| nyU© boI 4:34 ‘| &

{ddmXnyU© àíZ

(1) ³¶m| na‘oída Zo Bòm¶b H$mo MwZm ?

(2) ³¶m, nX, 14 na‘oída Ho$ ñd^md H$m gƒm à{V{~å~ h¡ ? ¶{X Zht, Vmo ¶h ³¶m

h¡?

(3) gyMr ~ZmE Am¡a ‘ygm Ho$ VrZ H$maU Omo dh XoVm h¡ {H$ ³¶m| na‘oída H$mo Bòm¶b

H$mo Zï> Zht H$aZm Mm{hE ? Bg na MMm© H$a| &

Page 201: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 10ì¶dñWm {ddaU 10ì¶dñWm {ddaU 10ì¶dñWm {ddaU 10ì¶dñWm {ddaU 10

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

nËWa H$s Am¡a Xmo

n[Q>¶mE±

10:1-5

10:6-11

ì¶dñWm H$m

ñdËd

AmË‘-Y‘u Ho$ {bE

narjm

(9:11-10:11)

10:1-5

10:6-9

10:10-11

à w ³¶m ‘m±J H$aVm h¡

(10:12-11:32)

10:12-22

‘ygm nwZ: AmkmAm|

H$mo àmá H$aVm h¡

10:1-5

10:6-9

10:10-11

na‘oída ³¶m ‘m±J

H$aVm h¡

10:12-22

dmMm H$m g§XÿH$,

bodr H$s ng§X

10:1-5

10:6-9

10:10-11

öX¶ H$m IVZm

10:12-13

10:14-22

:: 201 ::

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 10:1-5

Cg g‘¶ ¶hmodm Zo ‘wPgo H$hm, nhbr n{Q>¶mAm| Ho$ g‘mZ nËWa H$s Xmo Am¡a

n{Q>¶mE± J‹T> bo, Am¡a CÝh| boH$a ‘oao nmg d©V Ho$ D$na Am Om, Am¡a bH$‹S>r H$m EH$ gÝXÿH$

^r ~Zdm bo & Am¡a ‘¢ CZ n{Q>¶mAm| na Wo, {OÝh| Vy Zo Vmo‹S> S>mbm, Am¡a Vy CÝh| Cg gÝXÿH$

‘| aIZm & V~ ‘¢ Zo ~~yb H$s bH$‹S>r H$m EH$ gÝXÿH$ ~Zdm¶m, Am¡a nhbr n{Q>¶mAm| Ho$

g‘mZ nËWa H$s Xmo Am¡a n{Q>¶mE± J‹T>t V~ CÝh| hmWm| ‘| {b¶o hþE nd©V na M‹T> J¶m & Am¡a

Omo Xg dMZ ¶hmodm Zo g^m Ho$ {XZ nd©V na A{¾ Ho$ ‘ܶ ‘| go Vw‘ go H$ho Wo, do hr CgZo

nhbm| Ho$ g‘mZ CZ n{Q>¶mAm| na {bIo, Am¡a CZH$mo ‘wPo gm¢n {X¶m & V~ ‘¢ nd©V go ZrMo

CVa Am¶m, Am¡a n{Q>¶mAm| H$mo AnZo ~ZdmE hþE gÝXÿH$ ‘| Ya {X¶m, Am¡a ¶hmodm H$s

Amkm Ho$ AZwgma do dht aIr hþB© h¢ &

10:1 nd©V ¶h hmoao~/grZ¡ nd©V H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

� ‘ygm H$mo na‘oída Ho$ gmW CgHo$ Xÿgao ‘wbmH$mV Ho$ {bE gmYZ ~ZmZm h¡ :

Page 202: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 202 ::

(1) nËWa H$s Am¡a Xmo n{Q>¶mE± J‹T> bo-~rS>r~r 820, Ho$~r949, ³dob AmkmË‘H$,

{ZJ©, 34:1,4

(2) ‘oao nmg D$na Am Om - ~rS>r~r 793, Ho$~r 828, ³dob AmkmË‘H$ CÝh| boH$a

(3) EH$ gÝXÿH$ ~ZmAmo - ~rS>r~r 793, Ho$~r 889, ³dob nyU©, {ZJ© 25:10

{hÎmr boI H$s r g‘Pm¡Vo H$s Xmo ZH$bm| H$s ‘m±J H$s JB© h¡ & EH$ H$mo N>moQ>o amOm H$mo

{X¶m OmVm Wm {H$ dh à˶oH$ df© H$mo Cgo n‹T>o Am¡a Xÿgam ‘hmZ amOm Ho$ XodVm Ho$ ‘pÝXa

‘| aIm J¶m Wm &

� bH$‹S>r H$m EH$ gÝXÿH$ ^r AnZo {bE ~Zdm bo {ZJ©, 37:1 ~VmVm h¡ {H$ ~gbob Zo

dmMm H$m gÝXÿH$ ~Zm¶m & am{e H$hVm h¡, ‘ygm H$mo gÝXÿH$ H$m ã¶m¡am V~ VH$ Zht {X¶m J¶m

O~ VH$ dh grZ¡ nd©V go Xÿgar ~ma ZrMo Zht Am¶m Wm & Bg{bE ‘ygm H$mo nhbo An³d

gÝXÿH$ ~ZmZm Mm{hE Wm Am¡a CgHo$ ~mX ~gbob Zo ~‹S>o à¶ËZ go Xÿgar gÝXÿH$ H$mo ~Zm¶m

({ZJ©, 25:10-22) & ‘ygm Ho$ Ûmam ¶h nhbm gÝXÿH$ erK« hr ~Zm¶m J¶m, {g’©$ Xg

AmkmAm| H$mo dhm± aIm J¶m Wm (1 amOm 8:9) & CgHo$ ~mX Ho$ g§XÿH$ ‘| aIm J¶m : Xg

AmkmE±, ‘Þm H$m Z‘yZm, Am¡a hmê$Z H$s {ZH$br hþB© N>‹S>r & EH$ AÀN>o g§{já MMm© Ho$ {bE

XoI| amoZmëS> S>o do³g, EpÝg¶ÝQ> Bòm¶b, dmob 2, n¥. 292-303 &

10:2 ‘¢ {bIy§Jm ì¶dñWm H$mo ¶hmodm Zo {bIm, nX Am¡a {ZJ© 34:1 & {H$ÝVw, {ZJ© 34:27

‘ygm H$s {bImdQ> H$mo H$hVm h¡ &

H$Xm{MV, na‘oída Zo Xg AmkmAm| H$mo {bIm, bo{H$Z ‘ygm Zo {ZX}eH$ Am¡a àH$meH$ MrOm|

H$mo {bIm, {Ogo ì¶m»¶m {H$¶m J¶m Am¡a YmaU {H$¶m J¶m h¡ & ¶h ‘ygm H$s ‘mZ{gH$Vm

Zhr Wr Am¡a Z hr CgH$s gä¶Vm H$s n«Wm Wr, bo{H$Z na‘oída {OgZo ì¶dñWm H$m àma§

{H$¶m & na‘oída gä¶Vm Ho$ CXmhaU Am¡a g§ñH$ma H$m à¶moJ {H$¶m h¡ {H$ ‘ygm BgHo$ gmW

AÀN>o go n[a{MV hmoJm & H$B© àH$ma ‘| ì¶dñWm H$m Z‘yZm, ~o~rbmoZ H$s ì¶dñWm go

{‘bVm-OwbVm h¡, {H$ÝVw {df¶ gyMr {^Þ h¡ &

� gÝXÿH$ ‘| XodVm Ho$ gm‘Zo {deof boIm| H$mo aIZm ¶h {ZH$Q> nydu Ho$ JwU h¡ &

B{OßgZ ~wH$ Am°’$ X S>¡S> (Wm°Q²> Ho$ n¡am| Ho$ ZrMo EH$ gÝXÿH$ ‘|) Am¡a Xmo hOma ~rgr Ho$ {hÎmr

A{Yn{V boIm| H$s VwbZm H$a| &

Page 203: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 203 ::

10:3 ~~yb H$s bH$‹S>r ¶h EH$ H$R>moa, Hw$N> yam-Zma§Jr bH$‹S>r Wr (~rS>r~r 1008) Omo

ao{JñVmZ ‘| CJVm h¡ & ¶h EH$ ao{JñVmZ H$s N>moQ>r gm‘mݶ no‹S> Wr (¶mem 41:9) & ¶h no‹S>

Vå~y Ho$ g^r Mb-gm‘J«r go g§~§{YV Wm & {ZJ©‘Z H$s nwñVH$ Ho$ ~mha {g’©$ ¶hm± na ¶h

àH$Q> hmoVm h¡ &

10:4 Xg AmkmE± eãXmZwgma ¶h Xg dMZ h¡ ~rS>r~r 796 {Z‘m©U ~rS>r~r 182) & ¶o ‘yb

{d{eï> JwU, ñWm{nV ì¶dñWmE± ~hþV hr g§{já Am¡a à‘wI {gÕm§V ‘| {Z{X©ï> h¡ & ¶hmodm Ho$

gmW EH$ K{Zð>, {ZfoYH$ g§~§Y H$m AmXoe CÝhmoZ| {X¶m h¡ (nX:20) &

Omo {ZfoYH$ AmamYZm Am¡a AmkmnmbZ ‘| à{V{~på~V hþB©, Omo AmXoem| ‘| ê$nmpÝVa[

hmoH$a Xÿgao dmMm Ho$ gXñ¶m| Ho$ gmW C{MV H$ê$Um {XImZo Ho$ g§~§Y ‘| hþB© (Am¡a Omo gXñ¶

Zht r Wo 10:17-19) & ¶hmodm Ho$ g‘YmV H$mo, gånyU© OrdZ ‘| Am¡a BgH$s àYmZVm H$mo

OmZZm &

� nd©V na A{¾ Ho$ ‘ܶ ‘| ¶h hmoao~/grZ¡ nd©V na na‘oída H$s CnpñW{V H$mo àH$Q>

H$aVm h¡ Omo {ZJ©, 19:16-20 ‘| àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ & CgH$s CnpñW{V H$m dU©Z ¶hmodm

H$m VoO grZ¡ nd©V na Ho$ ê$n ‘| {H$¶m J¶m h¡ ({ZJ©, 24:17) & ì¶. ‘| BgH$m à¶moJ AZoH$m|

~ma hþAm h¡ (4:12, 15, 33, 36, 5:4, 24, 26) &

A{¾ (~rS>r~r77), ¶hmodm Ho$ ‘{h‘m‘¶ CnpñW{V H$s {MÝh Wr :

1. EH$ nbrVm (‘emb), CV, 15:17

2. ObVr hþB© gm‹S>r, {ZJ©, 3:2

3. hmoao~ nd©V na A{¾, {ZJ©, 19:18, ì¶, 4:1,, 12, 15, 33, 36

4. AmJ H$s eoHo$Zm I§ m, {ZJ©, 13:21, 22, {J 9:15, 16, 14:14, ^.g.

78:14

5. ¶hmodm Ho$ qghmgZ H$mo AmgmZr go bo OmZo ¶mo½¶ aW Ho$ à{V ¶hoOoH$b Ho$

Xe©Z ‘| AJm§am, ¶ho. 1:13, 10:2

A{¾ Ho$ ~rM ‘| go ~mV| H$aZo Ho$ à{V Xg AmkmAm| H$mo ~maå~ma H$hm J¶m h¡ (4:12,

15, 33, 5:4, 22, 24, 26, 0:10, 10:4) AmkmE±, ì¶{º$JV, dmMmnyU© àH$meZ ¶hmodm

go Wr Z {H$ ‘ygm Ho$ ~w{Õ go Wr &

10:6 ¶mH$m{Z¶m| Ho$ Hw$Am| go àñWmZ H$aHo$ ‘mogoam VH$ AmE àW‘ Xmo eãXm| H$m AZwdmX

eãXmZwgma ¶mH$mZ Ho$ nwÌm| Ho$ Hw$Am| ‘| hþAm h¡ ([J. 33:31) ‘mogoam H$m AW© gwYma h¡

(~rS>r~r64)

Page 204: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 204 ::

‘mogoam (g§ dV: EH$ {Obm) Omo hmoa nd©V ({ZJ©, 20:22-29, 33:38) H$s n¶m©¶dmMr

hmo gH$Vr h¡, Bgr nd©V na hmê$Z H$s ‘¥Ë¶w hþB© Wr & ¶o XmoZm| ^m¡{VH$ g§~§Yr joÌ H$mo àH$Q>

H$aVr h¡ Ohm± na BòmBbr bmoJ ^Q>H$ aho Wo &

� dhm± hmê$Z ‘a J¶m {J.20:27-28 ~VmVm h¡ {H$ ¶h hmoa nd©V na hþAm & hmê$Z,

‘ygm Ho$ gm‘Z, CgH$s AZmkmH$m[aVm Ho$ H$maU dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| Zht àdoe {H$¶m

({J.20:8,12)

� EbrAmOa CgHo$ Zm‘ H$m AW© na‘oída Zo ghm¶Vm {H$¶m h¡ (~rS>r~r 46) & hmê$Z

H$m dh Vrgam nwÌ Wm ({ZJ, 6:23) & nhbo Ho$ Xmo nwÌ na‘oída Ho$ Amkm H$mo gmYmaU ê$n

go boZo Ho$ H$maU ‘mao J¶o (b¡ì¶, 10:1-7, {J. 3:4) & ¶whþXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ b¡ì¶,

10:9 ¶mOH$m| H$mo eam~ nrZo go ‘Zm H$aVr h¡, O~ do CZHo$ H$m‘ ‘| h¡ Am¡a ZmXm~ Am¡a

A~rHw$ eam~ H$mo nr¶o hmoZo Ho$ H$maU ‘a J¶o &

hmê$Z H$m n[adma Ho$ ¶mOH$ nX Ho$ {bE Wm ({ZJ©, 29:9, 40:15, {J, 3:5-10,

25:13) &

� JwhJmoXm Bg Zm‘ H$m AW© ‘mby‘ Zht h¡ (~rS>r~r, 151) & Bgo H¥${Ì‘ ê$n go {ZJ©,

32:33 ‘| hmoahm{OXJmX Ho$ gmW nhMmZm J¶m h¡ & XmoZm| do ñWmZ h¡ Ohm± Bòm¶{b¶m| Zo

hmoao~/grZ} nd©V go H$mXoe ~{Z©¶m H$s ¶mÌm ‘| S>oam {H$¶m Wm & Oo.nr.Eg. Amo. Eo. ‘| JwXJmoX

h¡ &

� nmoV~mVm eãX H$m AW© a‘Ur¶Vm h¡ (~rS>r~r 406, g§ dV: Ob H$s CnpñW{V

hmoZo Ho$ H$maU) & {J. 33:38-34 ‘| ¶h S>oam JbZo H$m ñWmZ Ho$ ê$n ‘| ^r àX{e©V hþAm

h¡ & Oo.nr.Eg.Amo.E. ‘| OmoV~m h¡ &

10:8 ¶hmodm Zo bodr JmoÌ H$mo AbJ {H$¶m, {H«$¶m AbJ H$aZm (~rS>r~r95, Ho$~r110,

{h{’$b nyU©, {J, 8:14,16:9,1B{V. 23:13) AWm©V² {d^mOZ H$aZm h¡ & ¶hm± na

AbJmd hmoZo H$m H$maU h¡ (1) Vå~y Am¡a ~mX ‘| ~ZZo dmbo ‘§{Xa go g§~§{YV {d{eï>> Ym{‘©H$

{dídmg ¶m CnmgZm H$s {d{Y Ho$ {bE, (2) bmoJm| H$mo Amerdm©X XoZo Ho$ {bE (10:8,

b¡ì¶.9:22-23, {J. 6:22-27), (3) bmoJm| Ho$ {ddmXm| H$m ݶm¶ H$aZo Ho$ {bE (21:5)

Am¡a (4) ewÕ Am¡a AewÕ Ho$ ~rM ‘| oX H$aZo Ho$ {bE (b¡ì¶, 10:10) & ¶h {H«$¶m MwZZm

Ho$ gÑe h¡ (~rS>r~r 103, Ho$~r119, 18:5, 21:5) &

Xÿgao Xoem| go Bòm¶{b¶m| H$mo AbJ hmoZm Wm (b¡ì¶. 20:24-26, 1 amOm, 8:53,

CXm. EH$ n{dÌ Xoe {ZJ©, 19:6) Bgr àH$ma bodr Ho$ JmoÌ H$mo, Xÿgao JmoÌm| go ¶hmodm Ho$

{d{eï> Ym{‘©H$ Xmgm| Ho$ ê$n ‘| AbJ hmoZm Wm &

Page 205: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 205 ::

do Bg{bE MwZo J¶o ³¶m|{H$ (1) ‘ygm Am¡a hmê$Z Ho$ JmoÌ ‘| go bodr Wm, (2)

B~«m{Z¶m| Ho$ {bE n{hbm¡R>o H$m ñWmZ bo{d¶m| Zo {b¶m ({ZJ©, 13 {J. 3:12, 8:14-19),

¶m (3) Bòm¶b H$mo XÊS> XoZo Ho$ {bE, ‘ygm H$s ~wbmhQ> H$mo bo{d¶m| Zo {dídmgnyd©H$

{Z^m¶m ({ZJ©, 32:25-29) & CV. 29:34 ‘|, {b¶m Zo CgHo$ àW‘ nwÌ H$mo bodr Zm‘

{X¶m ³¶m|{H$ CgHo$ n{V Zo CgH$mo ߶ma Zht {H$¶m, bo{H$Z ~ƒo Ho$ Zm‘ H$m AW© ¶mHy$~ Vmo

‘wPgo {‘b Om¶oJm (~rS>r~ 532) &

¶mOH$s¶ JmoÌ hmoZo Ho$ H$maU do :

1. dmMm Ho$ g§XÿH$ H$mo CR>m¶m H$a|Jo

2. ¶hmodm Ho$ gå‘wI I‹S>o hmoH$a CgH$s godmQ>hb H$a|Jo (CXm. Vå~y Am¡a

¶ê$ebo‘ Ho$ ‘§{Xa Ho$ g^r H$m¶©, 18:5, {J, 18:1-7)

3. CgHo$ Zm‘ go Amerdm©X {X¶m H$a| ({J. 6:24, 27) &

ì¶dñWm{ddaU ‘| g^r bodr¶ EH$ ¶mOH$ Ho$ ê$n ‘| H$m¶© H$a gH$Vm h¡

(VwbZmË‘H$ 31:9 Am¡a 25) & XoI| amoZmëS> S>rdm°³g, EpÝg¶ÝQ> Bòm¶b, dmob 2, n¥.

358-371) &

10:9 bo{d¶m| H$m H$moB© {ZO A§e ¶m mJ Zht h¡ hmbm§{H$ bodr Ho$ JmoÌ H$mo H$moB© y{‘ Zht

{X¶m J¶m, A‹S>Vmbrg ZJam| H$mo CZH$mo {X¶m J¶m Omo AnZo-AnZo Mmam| Amoa H$s MamB¶m|

Ho$ gmW R>hao ({J. 35:1-8, ¶hmoey, 21) &

� ¶hmodm hr CZH$m {ZO ^mJ h¡ ¶h CZHo$ H$m¶© Ho$ {deof ñWmZ H$mo g§Ho$V H$aVm h¡

({J. 18:20, ì¶. 10:9, 18:1,2, ¶hmoey 13:33, ¶ho. 44:28) bodr Ho$ JmoÌ Ho$ {bE

Eogr AZmoIr à{Vkm A~ à˶oH$ gƒo {dídmgr Ho$ öX¶ H$s nwH$ma ~Z MwH$s h¡ (^.g.16:5,

73:23-28, 119:57, 142:5, {dbmn, 3:24) &

NASB ‘yb J«ÝW 10:10-11

‘¢ Vmo nhbo Ho$ g‘mZ Cg nd©V na Mmbrg {XZ Am¡a Mmbrg amV R>ham ahm, Am¡a

Cg ~ma ^r ¶hmodm Zo ‘oar gwZr, Am¡a VwPo Zï> H$aZo H$s ‘Zgm N>mo‹S> Xr & {’$a ¶hmodm Zo

‘wP go H$hm, CR>, Am¡a Vy BZ bmoJm| H$s AJwdmB© H$a, Vm{H$ {Og Xoe Ho$ XoZo H$mo ‘¢ Zo

CZHo$ nyd©Om| go enW ImH$a H$hm Wm Cg‘| do OmH$a CgH$mo AnZo A{YH$ma ‘| H$a b| &

Page 206: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 206 ::

10:10 nhbo Ho$ g‘mZ Mmbrg {XZ Am¡a Mmbrg amV {ZJ©, 34:28, ì¶, 9:18.

� ¶hmodm Zo VwPo Zï> H$aZo H$s ‘Zgm N>mo‹S> Xr ¶h ‘ygm H$s ‘ܶñWVm H$s godH$mB©

h¡ (9:25-29, {ZJ©, 32:9-14) &

10:11 ¶hmodm Zo Bòm¶b H$mo Amkm {X¶m {H$ do Omo CgZo nhbo go à{Vkm H$s Wr

CgHo$ AZwgma H$m¶© H$a| - à{Vkm Ho$ Xoe H$m A{YH$mar hmoZm :

1. CR> ~rS>r~r, Ho$~r877, Ho$~r1086, ³dob AmkmË‘H$ EH$dMZ, 2:13, 24,

Omo ~hþdMZ h¡ Am¡a Bòm¶b Ho$ {bE g§Ho$V H$aVm h¡ & ¶hm± na EH$dMZ ‘ygm H$s Amoa

g§Ho$V H$aVm h¡ &

2. AJwdmB© H$a - ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ³dob AmkmË‘H$ EH$dMZ, eãXmZwgmZ

BgH$m AW© Vå~y H$mo Vmo‹S>H$a, ¶mÌm H$s AJbr loUr H$mo àma§ H$aZm h¡ ({ZJ©, 17:1,

40:36, 38:1, {J. 10:2, 12:33:1,2) bmoJm| H$mo ‘ygm, AmJo H$s Amoa AJwdmB© H$aZm

Wm &

3. Cg‘| do OmH$a - ~rS>r~r 97, Ho$~r 112, ³dob AmkmË‘H$ ~hþdMZ, Omo

g§ dV: EH$ AmkmW©H$ Ho$ ê$n ‘| H$m¶© H$a ahm h¡ &

4. A{YH$ma ‘| H$a bo - ~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob AmkmË‘H$ ~hþdMZ, Omo

EH$ AmkmW©H$ Ho$ ê$n ‘| H$m¶© H$a ahr, hmo gH$Vr h¡ &

nyd©Om| go {H$¶o hþE ¶hmodm Ho$ à{Vkm H$mo nyam H$aZo Ho$ {bE Bòm¶b H$mo ~wbm¶m

J¶m Wm (1:8, ¶hmoey, 21:43) ‘Zwî¶ gmYZËd H$mo na‘oída BñVo‘mb H$aVm h¡ ({ZJ©,

3:7-12) ¶h CgH$s gm‘W© Am¡a ¶moOZm h¡, bo{H$Z CgHo$ bmoJm| (dmbm Ho$ bmoJ) H$mo

{dídmg ‘| H$m¶© H$aZm Am¡a ^amogm aIZm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 10:12-22

{Og ‘| n¥Ïdr Ho$ g~ àH$ma Ho$ Mm¡nmE Am¡a a|JZodmbo OÝVw Am¡a AmH$me Ho$ njr

Wo & Cgo EH$ Eogm eãX gwZmB© {X¶m-ho nVag CR>, ‘ma Am¡a Im & naÝVw nVag Zo H$hm,

Zht à w, H$Xm{n Zht, ³¶m|{H$ ‘¢ Zo H$^r H$moB© An{dÌ ¶m AewÕ dñVw Zht ImB© h¡ & {’$a

Xygar ~ma Cgo eãX gwZmB© {X¶m, Omo Hw$N> na‘oída Zo ewÕ R>ham¶m h¡, Cgo Vy AewÕ ‘V

H$h & VrZ ~ma Eogm hr hþAm, V~ VwaÝV dh nmÌ AmH$me na CR>m {b¶m J¶m & O~

Page 207: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

nVag AnZo ‘Z ‘| Xþ{dYm ‘| Wm, {H$ ¶h Xe©Z Omo ‘¡§ Zo XoIm dh ³¶m hmo gH$Vm h¡,

Vmo XoIm|, do ‘Zwî¶ {OÝh| Hw$aZo{b¶wg Zo oOm Wm, e‘m¡Z Ho$ Ka H$m nVm bJmH$a Ûma

na Am I‹S>o hþE Am¡a nwH$maH$a nyN>Zo bJo, ³¶m e‘m¡Z Omo nVag H$hbmVm h¡, ¶ht

A{V{W h¡ ? nVag Vmo Cg Xe©Z na gmoM hr ahm Wm, {H$ AmË‘m Zo Cggo H$hm,

XoI, VrZ ‘Zwî¶ Voar ImoO ‘| h¢ & AV: CR>H$a ZrMo Om, Am¡a {Z:g§Ho$mM CZHo$ gmW

hmo bo, ³¶m|{H$ ‘¢ hr Zo CÝh| oOm h¡ & V~ nVag Zo CVaH$ CZ ‘Zwî¶m| go H$hm,

XoImo, {OgH$s ImoO Vw‘ H$a aho hmo, dh ‘¢ hr h±ÿ & Vwåhmao AmZo H$m ³¶m H$maU h¡ ?

CÝhm|Zo H$hm, Hw$aZo{b¶wg gy~oXma Omo Y‘u Am¡a na‘oída go S>aZodmbm Am¡a gmar

¶hÿXr Om{V ‘| gwZm‘ ‘Zwî¶ h¡, CgZo EH$ n{dÌ ñdJ©XÿV go ¶h {ZX}e nm¶m h¡ {H$

VwPo AnZo Ka ~wbmH$a VwP go dMZ gwZo & V~ CgZo CÝh| ^rVa ~wbmH$a CZH$s

nhþZmB© H$s &

10:13 {Oggo Voam bm hmo, AmkmnmbZ, Amerf H$mo boH$a AmVr h¡, AZmkmnmbZ,

XÊS> H$mo boH$a AmVr h¡ (Aܶm¶ 27-29) &

10:14 ¶h nX AÕ¡VdmX H$mo g§Ho$V H$aVm h¡ & ¶h Bg J«h Ho$ Ym{‘©H$ dmVmdaU,

~«÷m§S> (Vmam| go nyyU© AmÀN>mXZ) Am¡a na‘oída Ho$ qghmgZ (CXm. VrZ ñdJ©) H$mo

C„oI H$aVm h¡ &

10:15 ܶmZ ‘| aI|, ¶hmodm Ho$ MwZmd H$mo Bòm¶b Ho$ {bE, EH$ {deof bmoJm| Ho$

ê$n H$m dU©Z gÑe nÕ{V ‘| hþAm h¡ (CXm. Vw‘ g^r bmoJm| go CÎm‘ hmo, {ZJ©,

19:5.6 ì¶. 7:6, 14:2) :

1. CgZo ñZoh Am¡a ào‘ aIm - ~rS>r~r 365 1, Ho$~r 362, ³dob nyU© 7:7/

4:37 ‘| ào‘ Ho$ {bE Xÿgao eãX H$m à¶moJ hþAm h¡ &

2. CZHo$ gVmZm| H$mo CgZo MwZm- ~rS>r~r 103, Ho$~r 119, ³dob 4:37.

3. O¡gm {H$ AmO Ho$ {XZ àH$Q> h¡ XoI| boI 3:14 ‘| &

10:16 ¶hmodm Ho$ MwZmd go Bòm¶b H$mo BZHo$ Ûmam CÎma XoZm Wm :

1. AnZo öX¶ H$m IVZm H$amo - ~rS>r~r 775, Ho$~r 555, ³dob nyU© &

na‘oída Ho$ {bE ¶h àH$Q>rH$aU H$s bjU h¡ (b¡ì¶ 26:41, ì¶. 10:16; 30:6;

{¶‘©; 4:4; 9:25-26) Bgo AZoH$ ar{V go àH$Q>rH$aU {H$¶m J¶m h¡ :

(A) AnZo eara H$m IVZm H$amo - CV. 17:14 (dmMm H$m {MÝh)

(~) AnZo hmoR>m| H$m IVZm H$amo - {ZJ©; 6:12, 30

:: 207 ::

Page 208: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(g) AnZo H$mZ H$m IVZm H$amo - {¶‘©; 6:10

(X) EH$ gƒo öX¶ H$mo àH$Q> H$aVm h¡, Z {H$ {g’©$ eara Ho$ IVZm H$mo - 30:6;

{¶‘©, 4:4; 9:25-26; ¶ho. 44:9; amo{‘ ; 2:28-29

2. AnZo JX©Z H$mo A~ go H$R>moa Z H$amo - ~rS>r~r 904, Ho$~r 1151, {h{’$b AnyU©;

96, 7, 13 24, 27; 31:27 & XoI| nyU© gyMr 2:30 ‘| &

10:17 ¶hmodm H$m dU©Z H$aZo Ho$ {bE, EH$ {deof àH$ma Ho$ g§ñH$ma H$m à¶moJ {H$¶m J¶m

h¡:

1. B©ídam| H$m na‘oída - ~rS>r~r 43, ^.g. 136:2

2. à wAm| H$m à w - ~rS>r~r 10, ^.g. 136:3

3. ‘hmZ na‘oída - ~rS>r~r 152, 3:24; 5:24; 9:26; 11:2; 32:3;

Zho. 1:5; 9:32

4. gm‘Wu na‘oída - ~rS>r~r 150; ZQ>o. 9:32; ^.g. ; 24:8; ¶mem 10:21

5. AX² wV na‘oída - ~rS>r~r 431, Ho$~r 432, {Z’$mb H¥$XÝV, 7:21;

Zho. 1:5; 9:32

� Omo {H$gr H$m nj Zht H$aVm, B~«mZr dm³¶IÊS> H$m AW©, Omo ‘wIm| H$mo Zht

CR>mVm h¡ (~rS>r~r 669, Ho$~r 724, ³dob AnyU© ßbg ~rS>r~r 815) & BgH$m à¶moJ àm¶:

ݶm{¶¶m| Ho$ {bE hþAm h¡ (1:17; 16:19; 24:17; b¡ì¶ 19:15) & ¶h g§Ho$V H$aVm h¡ {H$

na‘oída EH$ gƒo ݶm¶ H$m na‘oída h¡ &

� Z Kyg boVm h¡, ¶hmodm Ho$ M[aÌ H$mo ‘mZdr¶ Z¡{VH$ eãXm| ‘| d{U©V {H$¶m J¶m h¡

(nX; 18-19) D$na Ho$ dm³¶IÊS> Ho$ gmW BgH$m àm¶: g§b¾ hþAm h¡ &

10:18-19 ܶmZ Xr{OE {H$ {H$g àH$ma na‘oída Ho$ Z¡{VH$ M[aÌm| H$mo nX; 19 ‘|

Aä¶m{g na aIm J¶m h¡ :

(1) dh BZHo$ {bE ݶm¶ MwH$mVm (~rS>r~r 793I, Ho$~r 889, ³dob H¥$XÝV) h¡ :

(A)AZmW

(~) {dYdm (24:17; 26:12-13; 27:19; ^.g. 68:4-5)

(2) naXo{e¶m| Ho$ {bE dh CÝh| XoZo Ho$ Ûmam ào‘ {XImVm h¡ (~rS>r~r 12, Ho$~r 17,

³dob H¥$XÝV) (~rS>r~r 678, Ho$~r 733, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U) :

(A) ^moOZ

(~) dó

:: 208 ::

Page 209: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 209 ::

BòmB{b¶m| H$mo VrZ H$maUm| go BZ MrOm| H$mo H$aZm Wm :

1. ¶h CZHo$ na‘oída Ho$ M[aÌ H$mo à{V{~på~V H$aVm h¡ (nX 17; ¶mem; 58:

6-7,10

2. do OmZVo h¡ {H$ {H$g àH$ma Aݶm¶ H$mo CÝhm|Zo ghm h¡ (nX: 19; 24:18, 22;

{ZJ©;22:21;23:9) &

{ZJ©; 22:22-23 ^r àX{e©V H$aVm h¡ {H$ na‘oída gm‘m{OH$ ê$n go BZ {Z~©bm|

H$s àmW©Zm H$mo gwZoJm Am¡a CZHo$ {bE H$m¶© H$aoJm (^.g. 146:9;‘bm;3:5 ‘grhm ^r Eogm

H$aoJm; ¶mem: 11:14)

10:20 na‘oída H$s ‘m§J Ho$ ê$n ‘| nX; 12-13 ‘| AZoH$ A{ZpíMV {Z‘m©U H$s Õmam

àX{e©V {H$¶m J¶m h¡; ¶hm§ na do nwZ: ³dob AnyU© {H«$¶mAm| ‘| àX{e©V hþAm h¡ :

1. à w H$m ^¶ aI| - ~rS>r~r 431, Ho$~r 432, 5:29; 6:13; 13:43

2. CgH$s godm Q>hb H$amo - ~rS>r~r 712, Ho$~r 773, 13:4

3. Cggo {bnQ>o ahmo - ~rS>r~r 179, Ho$~r 209, 11:22; 13:4

4. Cgr Ho$ Zm‘ H$s enW ImZm - ~rS>r~r 989, Ho$~r 1396, 5:11; 6:13 XoI| nyU©

boI 5:11 ‘| &

¶o g^r ~mV| AmamYZm Ho$ C{MV {dMma Am¡a H$m¶m©| go g§~§{VY h¡ &

10:21 dhr Vwåhmar ñVw{V Ho$ ¶mo½¶ h¡, ì¶. H$s ^mfm ~w{Õ gm{h˶ go ~hþV hr gm‘mݶ h¡ &

¶h nÚm§e ^.g. 109:1 ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ & Bg dm³¶IÊS> Ho$ gmW, H$moB© {H«$¶m ¶hm§ Zht h¡

¶m AmJo Zht h¡ & do {ZpíMV h¡ {H$ {ZJ©‘Z Ho$ Xm¡amZ Am¡a O§Jb n[a «‘U H$s Ad{Y Ho$ Xm¡amZ

¶hmodm Ho$ Nw>S>m¡Vr H$m H$m¶© ñVw{V Ho$ ¶mo½¶ h¡ :

1. Vwåhmar ñVw{V (~rS>r~r 239)

2. Vwåhmam Ebmo{h‘ (~rS>r~r 43)

� {OgZo Voao gmW do ~‹S>o ‘hËd Ho$ Am¡a ^¶mH$ H$m‘ {H$¶o h¡ {OÝh| Vy AnZr Am§Im| go

XoIm h¡, ¶h ¶hmodm Ho$ H$m¶© Am¡a à¶moOZ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ Omo CgZo {‘ò H$s {ZJ©‘Z Ho$

Xm¡amZ, O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$s Ad{Y ‘| {H$¶m (11:2) Am¡a dht H$m¶© Omo {dO¶ Ho$ Xm¡amZ

Xþham¶m Om¶oJm !

10:22 gÎma hr nwê$f, bmoJm| Ho$ {bE gÎma H$s g§»¶m (Eogr g§»¶m {Og‘| B©H$mB© ¶m ~‹S>r

g§»¶m‘| XhmB© H$m {dMma Zht hmoVm h¡ ? H$m à¶moJ hþAm h¡ & XoI| CV; 46:27; {ZJ©; 1:5

{ZJ©, 1:5 H$s EH$ J«§W Hw$‘amZ ‘| (CXm. ‘¥V gmJa H$s gyMr nÌ) 75 H$s g§»¶m h¡,

Omo ào.H$m; 7:14-15 go {‘bVr h¡ & {d{^Þ g§»¶mAm| Ho$ g§{já MMm© Ho$ {bE, XoI|, hmB© g|BJ

Page 210: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 210 ::

Am°’$ X ~mB©~b, n¥. 521 ¶m ½bogÞ Eb. AmH©$, EÝHo$bonmo{S>¶mAm°’$ ~mB©~b {S>{’$H$pëQ>g, n¥.

378-379 &

� AmH$me Ho$ Vmam| Ho$ g‘mZ, A~«mh‘ go H$s JB© na‘oída H$s à{Vkm H$s ¶h nyU©Vm

h¡ & XoI| nyU© boI 1:10 ‘| &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. na‘oída H$s ì¶dñWm H$m ³¶m CÔoí¶ h¡ ? (nwamZo {Z¶‘ Ho$ A{^àm¶ ‘|)

2. ³¶m ¶h Aܶm¶ AÕ¡VdmX H$mo à{Vq~~ H$aVm h¡ ? H$hm§ Am¡a H¡$go ?

3. {H$g àH$ma go ì¶. na‘oída Ho$ ào‘ H$mo ‘mZdOm{V Ho$ {bE àH$Q>rH$aU H$aVm h¡ ?

*****

Page 211: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 11ì¶dñWm {ddaU 11ì¶dñWm {ddaU 11ì¶dñWm {ddaU 11ì¶dñWm {ddaU 11

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

ào‘ Am¡a AmkmnmbZ

Ho$ {bE nm[aVmo{fH$

{H$¶m J¶m

11:1-7

11:8-12

11:13-17

11:18-21

11:22-25

11:26-32

à w Zo Omo ‘m§J {H$¶m

h¡, (10:12-11:32)

11:1-7

11:8-12

11:13-17

11:18-21

11:22-25

11:26-28

11:29-30

11:31-32

à w H$s ‘hmZVm

11:1-7

dm¶Xo Ho$ Xoe H$s

Amerf|

11:8-12

11:13-17

11:18-21

11:22-25

11:26-32

Bòm¶b H$s

{nN>br AZw d

11:1-7

à{VkmE± Am¡a

MoVmd{Z¶m±

11:8-9

11:10-17

g‘m{á

11:18-21

11:22-25

11:26-32

:: 211 ::

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 11:1-7

Bg{b¶o Vy AnZo na‘oída ¶hmodm go A˶§V ào‘ aIm, Am¡a Omo Hw$N> CgZo VwPogm¢nmh¡

CgH$m, AWm©V² CgH$s {d{Y¶m|, {Z¶‘m|, Am¡a AmkmAm| H$m {Z˶ nmbZ H$aZm & Am¡a Vw‘

AmO ¶h gmoM g‘P bmo (³¶m|{H$ ‘¢ Vmo Vwåhmao ~mb-~ƒm| go Zht H$hVm) {OÝhm|Zo Z Vmo

Hw$N> XoImAm¡a Z OmZm h¡ {H$ Vwåhmao na‘oída ¶hmodm Zo ³¶m ³¶m Vm‹S>Zm H$s, Am¡a H¡$gr

‘{h‘m, Am¡a ~bd§V hmW, Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm {XImB©, Am¡a {‘ò ‘| dhm§ Ho$ amOm {’$am¡Z

H$mo H¡$go H¡$go {MÝh {XImE, Am¡a CgHo$ gmao Xoe ‘| H¡$go H¡$go M‘ËH$ma Ho$ H$m‘ {H$E; Am¡a

CgHo$ {‘ò H$s goZm Ho$ Kmo‹S>m| Am¡a aWm| go ³¶m {H$¶m, AWm©V² O~ do Vwåhmam nrN>m H$a aho

Page 212: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Wo V~ CgZo CZH$mo bmb g‘wÐ ‘| Sw>~moH$a {H$g àH$ma Zï> H$a S>mbm, {H$ AmO VH$ CZH$m

nVm Zht; Am¡a Vwåhmao Bg ñWmZ ‘| nhþ§Mo VH$ CgZo O§Jb ‘| Vw‘ go ³¶m ³¶m {H$¶m; Am¡a

CgZo ê$~obr EbrAm~ Ho$ nwÌ XmVmZ Am¡a A~ram‘ go ³¶m ³¶m {H$¶m; AWm©V n¥Ïdr Zo

AnZm ‘wh ngma Ho$ CZH$mo KamZm|, Am¡a S>oam|, Am¡a g~ AZwMam| g‘oV g~ BòmE{b¶m| Ho$

XoIVo XoIVo H¡$go {ZJb {b¶; naÝVw ¶hmodm Ho$ BZ g~ ~‹S>o ~‹S>o H$m‘m| H$mo Vw‘ Zo AnZr

Am§Im| go XoIm h¡ &

11:1 ܶmZ X| {H$ {H$g àH$ma Bg nX H$s Xmo {H«$¶mE± EH$ Xÿgao go g§~§{YV h¡ & AܶmpË‘H$

ê$n go do g‘mZm§Va h¡ & EH$ H$mo Xÿgao H$m n[aUm‘ hmoZm Mm{hE !

1. ¶hmodm go ào‘ aIZm - ~rS>r~r 2, Ho$~r 17, ³dob nyU©; nX; 13, 22 XoI| nyU©

boI 5:10 ‘|

2. CgH$s {d{Y¶m| H$mo ‘mZZm - ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, ³dob nyU©

¶h 6:2, 4-5; 10:12 H$s Xþhamd h¡ & ào‘, {H«$¶m (AmkmnmbZ) Am¡a EH$ AZw d (nyao

öX¶ Am¡a nyao AmË‘m Am¡a nyao gm‘W© Ho$ gmW 13:3) XmoZm| h¡ &

� CgHo$ {d{Y¶m|, {Z¶‘m| Am¡a AmkmAm|, XoI| {deof {df¶ 4:1 ‘| &

11:2 Am¡a Vw‘ AmO ¶h gmoM g‘P bmo {H$ ‘¢ Vmo Vwåhmao ~mb ~ƒm| go Zht H$hVm,

{OÝhm|Zo Z Vmo Hw$N> XoIm h¡ Am¡a Z Hw$N> OmZm h¡, ‘ygm CZ bmoJm| Ho${bE {dZVr H$a ahm h¡

{OÝhm|Zo {ZJ©‘Z Amoa O§Jb n[a «‘U H$s KQ>Zm Ho$ (4:34; 7:19) à˶j gmWr Wo

(bo{d¶m| Ho$ g‘mZ Am¡a 20 df© H$s Am¶w Ho$ ZrMo Ho$ ~ƒ|, 1:6, 9,14; 5:25; 11:2,7)&

� OmZZm, XoI| nyU© boI 4:35 ‘| &

� ¶hmodm H$s V‹S>Zm, nX 3 ‘| na‘oída H$s Vm‹S>Zm (~rS>r~r 416) gH$mamË‘H$ h¡;Am¡a

nX 6 ‘| ZH$mamË‘H$ h¡ & ~ƒmn| H$s {ejm àUmbr h‘mao na‘oída {nVmH$s JwU M[aÌ h¡

(B~«m. 12:5-13) & ~w{Õ eãX H$m ¶h Xÿgam à¶moJ h¡ Omo Zr{VdMZ ‘| àm¶: à¶moJ hþAm

h¡ &

� CgH$s ‘{h‘m XoI| nyU© boI 10:17 Am¡a 4:31 ‘| &

� CgHo$ ~bd§V hmW, Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm, na‘oída gm‘W© Ho$ {bE Bg B©ída eara

aMZm dm³¶IÊS> H$m à¶moJ hþAm h¡ (4:34; 5:15; 16:21; 9:29) & XoI| boIo 4:34

‘| &

:: 212 ::

Page 213: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 213 ::

11:4 bmb g‘wÐ ‘| Sw>~moH$a CZH$mo ZîQ> H$a S>mb, ¶hm§ B~«mZr eãX arS> g‘wÐ ~rS>r~r 410

{Z‘m©U I 693 ) & eãXmZwgma {Z‘¾ H$aZm CZHo$ ‘wIm| Ho$ D$na go ~hZm(~rS>r~r 847, Ho$~r

1012, {h{’$b nyU©, {ZJ; 14:23-31, Omo Sw>~mH$a ‘maZo H$s EH$ ‘whmdmam h¡ &

11:5 O§Jb ‘| ^Q>H$Zo Ho$ Xm¡amZ na‘oída Ho$ Abm¡{H$H$ à¶moOZ H$s ¶h ¶mX {XbmZo dmbr

nX h¡ & XoI| nyU© boI 8:4 ‘| &

11:6 XmVmZ Am¡a A~ram‘ XoI| {J. 16:1-35; 26:9-10; ^.g. 106:16-18 &

� gmao BòmB{b¶m| Ho$ ~rM, XoI| {deof {df¶ 1:1 ‘| &

NASB ‘ybJ«§W; 11:8-12

Bg H$maU {OVZr AmkmE± ‘¢ AmO Vwåh| gwZmVm hÿ§ CZ g^m| ‘mo H$mZm H$aZm, Bg{b¶o

{H$ Vw‘ gm‘Wu hmoH$a Cg Xoe ‘| {OgHo$ A{YH$mar hmoZo Ho$ {b¶o Vw‘ nma Om aho hmo àdoe

H$aHo$ CgHo$ A{YH$mar hmo OmAmo, Am¡aCg Xoe ‘| ~hþV {XZ ahZo nmAmo, {Ogo Vwåh| Am¡a Vwåhmao

d§e H$mo XoZo H$s enW ¶hmodm Zo Vwåhmao nyd©Om| go ImB© Wr, Am¡a Cg‘| XÿY Am¡a ‘Yw H$s YmamE±

~hVr h¡ & XoIm|, {Og Xoe Ho$ A{YH$mar hmoZo H$mo Vw‘ Om aho hmo dh {‘ò Xoe Ho$ g‘mZ Zht

h¡, Ohm§ go {ZH$bH$a AmE hmo, Ohm§ Vw‘ ~rO ~moVo Wo Am¡a hao gmJ Ho$ IoV H$s ar{V Ho$

AZwgma AnZo nm§d go Zm{b¶m§ ~ZmH$a gtMVo Wo; naÝVw {Og Xoe Ho$ A{YH$mar hmoZo H$mo Vw‘

nma OmZo na hmo dh nhm‹S>m| Am¡a VamB¶m| H$m Xoe h¡, Am¡a AmH$me H$s dfm© Ob go qgMVm h¡;

dh Eogm Xoe h¡ {OgH$s Voao na‘oída ¶hmodm H$mo gw{Y ahVr h¡; Am¡a df© Ho$ Am{X go boH$a A§V

VH$ Voao na‘oída ¶hmodm H$s Ñ{ï> Cg na {Za§Va bJr ahVr h¡ &

11:8 Bg H$maU Aܶm¶ 11 Ho$ g^r nyd© Ho$ Eo{Vhm{gH$ CÔoí¶ ¶m g§ dV: ¶hm§ VH$ Cggo

^r nhbo H$s Amoa g§Ho$V H$aVm h¡ § H$B© ì¶dñWm {ddaU Ho$ Bg ~mV VH$, ~maå~ma d{U©V H$s

JB© {ZX}e h¡ &

11:9 Am¡a Cg Xoe ‘| ~hþV {XZ ahZo nmAmo, ì¶. 5:16 go nX, 21 H$s VwbZm H$a| & ¶h

AHo$bo ì¶{º$ Ho$ XrKm©¶w hmoZo Ho$ {bE à{Vkm Zht h¡ bo{H$Z EH$ g‘mO Ho$ {bE gä¶Vm Ho$

pñWaVm H$s à{Vkm h¡ Omo na‘oída H$s ì¶dñWm H$m gå‘mZ H$aVr h¡ (4:1;8:1) Am¡a BgHo$

Ûmam n[adma H$m gå‘mZ H$aVr h¡ (4:40; 5:16,33;6:2) & XoI| nyU© boI 4:40 ‘| &

� {Ogo Vwåh| XoZo H$s enW ¶hmodm Zo Vwåhmao nyd©Om| go ImB© Wr & XoI| {deof {df¶: nyd©Om|

go H$s JB© dmMm H$s à{Vkm 9:5 ‘| &

Page 214: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Eogm Xoe {Og‘| XÿY Am¡a ‘Yw H$s Ymam ~hVr h¡, ¶h {g’©$ EH$ earaËd dU©Z Zht h¡

{H$ÝVw AJ«o{Q>H$ Am¡a {‘ò H$s boIm| ‘| n{bpíV Xoeo Ho$ {bE EH$ nm[a^m{fH$ {Z¶w{º$ h¡ & XoI|

boI 6:3 ‘| &

11:10 {‘ò Xoe Ho$ g‘mZ Zht h¡, ’$gb H$s n¡Xmdma {‘ò ‘| {~ëHw$b n{bpíV go {^Þ Wr &

n{bpíV ‘| F$Vw go g§~§{YV dfm© hmoVr Wr (nX 11) {H$ÝVw {‘ò H$mo Zrb ZXr Am¡a BgHo$ dm{f©H$

~m‹T> go qgMmB© Ho$ H$m‘ Ho$ {bE {Z ©a ahZm n‹S>Vm Wm &

� AnZo nmdm| go Zm{b¶m§ ~ZmH$a gtMVo Wo, g^dV: ¶h àH$Q> H$aVm h¡ (1) EH$ y{‘ ‘|

nmZr ^a J¶m Wm Am¡a qgMmB© Ho$ H$m‘ H$s nÕ{V Ho$ H$maU, nmZr {ZH$mbZo Ho$ {bE nmdm| H$m

à¶moJ, ImB© ‘| EH$ N>oX H$aZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡ ³¶m & (2) qgMmB© Ho$ {bE nmZr H$mo hQ>mZo

Ho$ {bE Q´>rS>‘rb H$m à¶moJ hþAm h¡ &

11:11 Xoe.... AmH$me H$s dfm© go gtMVm h¡, ‘ê$ñWb ‘| ahZo dmbmo bmoJm| Ho$ {bE n¶m©á,

{Z¶{‘V nmZr go ~‹T>H$a H$moB© Amer Zht h¡ (8:7-9) dmMm H$s AmkmnmbZ eV© na ¶h AÀN>m

Xoe h¡ nX 16, 17; b¡ì¶; 26:14-20, ì¶. 28:12; 23-24; I amOm 8:35; 17:1; II

B{V; 7:11-14; ¶mem; 5:6,{¶‘©, 14; Am‘mog; 4:7-8) &

11:12 ¶hmodm H$s Ñ{ï> nX; 2 Ho$ g‘mZ ¶hmodm na ¶h EH$ B©ída eara aMZm H$m dU©Z h¡

§ dm¶Xo Ho$ Xoe na CgHo$ {deof ܶmZ Am¡a CnpñW{V H$mo ¶h àH$Q> H$aVm h¡ & XoI| {deof {df¶

2:15 ‘| &

NASB ‘ybJ«§W; 11:13-17

Am¡a ¶{X Vw‘ ‘oar AmkmAm| H$mo Omo AmO ‘¢ Vwåh| gwZmVm hÿ§ ܶmZ go gwZH$a,AnZo g§nyU©

‘Z Am¡a gmao àmU Ho$ gmW, AnZo na‘oída ¶hmodm go ào‘ aIm| Am¡a CgH$s godm H$aVo ahmo, Vmo

‘¢ Vwåhmao Xoe ‘| ~agmV Ho$ Am{X Am¡a A§V XmoZm| g‘¶m| H$s dfm© H$mo AnZo AnZo g‘¶ na

~agmD§$Jm, {Oggo Vy AnZm AÞ,Z¶m XmI‘Yw, Am¡a Q>AH$mVob g§M H$agHo$Jm & Am¡a ‘¢ Voao

newAm| Ho$ {b¶o Voao ‘¡XmZ ‘| Kmg CnOmD±$Jm, Am¡a Vy noQ> ^a ImEJm Am¡a g§Vwï> ahomJ &

Bg{b¶o AnZo{df¶ ‘| gmdYmZ ahmo, Eogm Z hmo {H$ Vwåhmao ‘Z YmoIm ImE±, Am¡a Vw‘ ~hH$H$a

Xÿgao XodVmAm| H$s nyOmH$aZo bJmo Am¡a CZH$mo XÊS>dV² H$aZo bJmo, 17 Am¡a ¶hmodm H$m H$mon Vw‘

na ‹S>Ho$ Am¡a dh AmH$me H$s dfm© ~ÝX H$a Xo, Am¡a y{‘ AnZo CnO Z Xo Am¡a Vw‘ Cg CÎm‘

Xoe ‘| go Omo ¶hmodm Vwåh| XoVm h¡ erK« Zï> hmo OmAmo &

11:13 ¶hmodm Ho$ Amerfm| H$s eV©nyU© (¶{X ~rS>r~r 49, nX 22 Am¡a AmkmnmbZ ~rS>r~r

1033, Ho$~r 1570, ³dob A{ZpíMV {ZíMV Am¡a ³bob AnyU© Cgr ‘yb go, Omo ‘hËd XoVm

:: 214 ::

Page 215: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 215 ::

h¡ Am¡a AW© Cgr àH$ma H$aZo Ho$ {bE gwZZm &) ñd^md h¡ :

(1) ào‘ aIZm - ~rS>rr~r 12, Ho$~r 17, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U

(2) godm H$aZm - ~rS>r~r, 712 Ho$~r 773, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U, Aa~ H$s ^mfm ‘|

Bg ‘yb H$m AW© AmamYZm H$aZm Am¡a na‘oída H$s Amkm ‘mZZm h¡, {ZJ©. 3:12;

4:3; 7:16, 8:1

(3) AnZo g§nyU© ‘Z Am¡a gmao àmU Ho$ gmmW 4:29; 6:5;Am¡a {deof ê$n go 10:12 ‘ygm

Bg AmXoe H$mo ~maå~ma ‘hËd XoZo Ho${bE Xmoham ahm h¡ &

� ‘Z àmMrZ B~«mZr ‘| ‘Z EH$ ì¶{º$ Ho$ ~w{Õ, {dMma, g‘P Am¡a àoaH$ Ho$ {b¶o ~Vbm¶m

J¶m Wm & XoI| {deof {df¶ 2:80 ‘| &

� àmU eãX H$m AW© na‘oída Ho$ Ûmam OrdZ à^md {X¶m OmZm (~rS>r~r 659) & ¶h

CËn{Îm ‘ow§ ‘mZd ¶m OmZda H$mo gy{MV H$a gH$Vr h¡ &

11:14 ‘¢ dfm©© H$mo ~agmD$Jm§, ¶hmodm Ho$ dmMm H$s Amerfm| Am¡a lmnm| H$s ì¶m»¶m dh XoJm

(~rS>r~r 678, Ho$~r 733) h¡ :

1. nX 9 ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U (Amerf)

2. nX 14 - ³dob nyU© (Amerf)

3. nX 15 - ³dob nyU© (Amerf)

4. nX 17 - ³dob AnyU© (lmn)

5. nX 17 - ³dob nyU© (lmn)

6. nX 21 - ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U (Amerf)

7. nX 25 - ³dob AnyU© (Amerf)

8. nX 26 - ³dob H¥$XÎm (Amerf/lmn)

9. nX 29 - ³dob nyU© (Amerf/lmn)

10. nX 31 - ³dob H¥$XÝV (Amerf)

11. nX 32- ³dob H¥$XÝV (Amerf/lmn)

¶hmodm Amerf XoZm MmhVm h¡, bo{H$Z Bòm¶b Ho$ dmMm H$s AmkmnmbZ nhbo go

{ZYm©[aV aH$Vr h¡ H$m¡Z gr à{V dMZ (Amerf ¶m lmn; Aܶm¶ 27-29) H$mo dh àmá H$aVr

h¡ &

na‘oída àH¥${V go AbJ h¡ V~ ^r BgH$mo {Z¶§ÌU ‘| aIVm h¡ & dh ñd¶§ H$mo ‘mZd

Om{V na àH$Q> H$aZo Ho$ {bE BgH$m à¶moJ H$aVm h¡ (ì¶. 27-28; ^.g.19:1-6;amo{‘.

1:19-25; 2:14-15) &

Page 216: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 216 ::

� Am{X, n{bpíV Xoe ‘| Xmo ~ma ~m[ae hmoZo H$m g‘¶ h¡ & àma§{^H$ dfm© (amonmB© Ho$ {b¶o)

A³Qy>~a-Zd§~a ‘| hmoVr h¡ (~rS>r~r 435, {¶‘©;5:24; hmoeo; 6:2 ¶mo¶b 2:23) &

� AÝV H$s ~m[ae, A§V H$s ~m[ae (CnOo hþE ’$gb Ho$ {bE) ‘mM© go Aà¡b ‘| hmoVr h¡

(~rS>r~r 545, {¶‘© 3:3; ¶mo¶b 2:23) & Xÿgaog‘¶m| ‘| ^mar Amog {gw© {JbonZ H$m ómoV h¡

hmoeo 6:3 Bgo A§{V‘ g‘¶ ‘| AmpË‘H$Vm Ho$ ZdrZrH$aU Ho$ bjU Ho$ ê$n ‘| à¶moJ H$aVm h¡ &

� Vy AnZm AÞ, Z¶m XmI‘Yw, Q>Q>H$mVob, ¶h CZHo$ Amhma H$s gm‘J«r Wr (7:13)

11:15 Voao newAm| Ho$ {bE, eãX new g§Ho$V H$aVm h¡ :

(1) ‘mZd Ho$ Abmdm g^r Xÿgao Or{dV àmUr, CV: 8:1; {ZJ©; 9:9, 10,22

(2) nmbVy OmZda, CV: 47:17; {ZJ©; 20:10; b¡ì¶ 19:18; 26:22; {J. 3:41, 45

ì¶. 2:35

� Vy noQ> ^a ImEJm Am¡a gVwï> ahoJm & ì¶. ‘| ¶h {H«$¶m~ma-~ma ~Vm¶r JB© à{Vkm h¡

(6:11; 8:10;11:15;14:29) & ¶h Xmo {H«$¶mAm| go ~Zm hþAm h¡ :

(1) ImZm ~rS>r~r 37, Ho$~r 46, ³dob nyU©

(2) g§Vwï> hmoZm - ~rS>r~r 959, Ho$~r 1302, ³dob nyU©

11:16-17 ¶h nX ì¶{^Mma Am¡a BgHo$ n[aUm‘m| Ho$ ~mao ‘| MoVmdZr h¡ (gmdYmZr ~rS>r~r

1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb AmkmË‘H$; 4:915, 23; 6:12 8:1; 11:16; 12:13, 19,

28, 30; 15:9; 24:8 (XoI| gyMr 6:12 ‘o§)

{deof {df¶ : ‘y{V© nyOm Ho$ n[aUm‘{deof {df¶ : ‘y{V© nyOm Ho$ n[aUm‘{deof {df¶ : ‘y{V© nyOm Ho$ n[aUm‘{deof {df¶ : ‘y{V© nyOm Ho$ n[aUm‘{deof {df¶ : ‘y{V© nyOm Ho$ n[aUm‘

(A) ‘Z ~hH$mE Zht J¶o h¡ - ~rS>r~r 834, Ho$~r 984, ³dob AnyU©, Aæ¶w 31:27

(1) Xÿa hmo J¶o h¡ - ~rS>r~r 693, Ho$~r 747, ³dob nyU©, {ZJ©; 32:8; 9:12; 17:11,

17; {¶‘©;5:23

(2) Xÿgao XodVmAm| H$s godm H$aZm - ~rS>r~r 712, Ho$~r 773, ³dob nyU© 7:4, 16; 8:19;

11:16; 13:6, 13;17:3; 28:14, 36, 64; 29:26; 30:17; 31:20; ¶hmoey 23:16;

24:2, 16; {¶‘© 11:10; 13:10; 16:11, 13; 22:9 ; 25:6; 35:15

(3) AmamYZm H$aZm ~rS>r~r 1005, Ho$~r 295, {hWnob (AmoÝg, n¥. 805) Am¡a {hgVmnob

(nXÀN>oX ‘mJ©Xe©Z, n¥.146)

ñnï> ê$n go ¶h Bòm¶b Ho$ ^mJ nZa ~ma-~ma hmoZo dmbr àd¥{Îm h¡ ! ‘y{V©nyOm Ho$

n[aUm‘ H$ï>Xm¶H$ Wo &

Page 217: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 217 ::

(~) ¶hmodm H$m H«$moY Vw‘ na ‹S>H$ CR>o¶m - ~rS>r~r 354, Ho$~r 351, ³dob nyU©; {ZJ©;

4:13g 22:24; 32:10; {J. 11:/110;12:9; 32:10; ì¶. 6:15, 7:4; 11:17;

29:27 ¶hmoey 23:11

(1) dh AmH$me H$mo ~§X H$a XoJm Vm{H$ ~agmV Z hmoZo nmE§ & dmMm Ho$ Amkm Z ‘mZZo Ho$

H$maU lmn H$m ¶h EH$ ^mJ h¡, 28:24; II B{V; 6:26-28; 7:13

(2) y{‘ go CnO CËnÞ Zht hmoJm - dfm© Z hmoZo H$s n[aUm‘

(g) Vw‘ AÀN>o Xoe go OëX hr Zï> hmo OmAmoJo - ~rS>r~r 1, Ho$~r 2, ³dob nyU© ; 4:26;

7:4; 8:19, 20; 28:20, 22; 30:18; ¶hmoey 23:13,16

H$moB© ^r ¶hm§ ‘Y¶ MwZmd Zht h¡ & na‘oída Zo AnZr dmMm H$mo nyU©V¶m AmkmH$mar ¶m

AnamY ‘| àñVwV H$aVm h¡ & nmn ‘| {Jam hþAm ‘mZd, nyU© AmkmnmbZ Ho$ Bg gr‘m H$mo àmá Zht

H$a gH$Vm h¡ (¶hmoey; 24:19) & Bg{bE na‘oída H$s H¥$nm Am¡a CgHo$ H$m¶m] na AmYm[aV

EH$ ZB© dmMm H$s Oê$aV ¶hm§ Wr/h¡ ({¶‘©; 31:35:4; ¶ho 36:22-38; amo{‘; 3:9-18,

23; Jb.3) !

NASB ‘ybJ«§W; 11:18-25

Vwåhmao gm‘Zo H$moB© r I‹S>m Z ah gHo$Jm, ³¶m|{H$ {OVZr °{‘ na Vwåhmao nm§d n‹S>|Jo Cg

g~ na ahZodmbm| Ho$ ‘Z ‘| Vwåhmam na‘oída ¶hmodm AnZo dMZ Ho$ AZwgma Vwåhmao H$maU CZ‘|

S>a Am¡a WaWamhQ> CËnÞ H$a XoJm &

11:18-20 ¶o nX Aܶm¶ 6:6-9 H$s g§{já gmam§e h¡ & CZH$m ‘Vb~ {dídgZr¶ na‘oída

Ho$ dMZ Ho$ àH$me ‘| OrdZ OrZo H$s ‘moha bJmZo H$s Oê$aV h¡ &

� Bg{bE Vw‘ BZ dMZm| H$mo {bIZm, ¶h Amb§H$m[aH$ g§~§Yr h¡, ~rS>r~r 962, Ho$~r

1321, ³dob nyU©, 32:46 & ¶h dh h¡ Omo 6:8 Am¡a {ZJ© 13:9 16 AW© H$m bjU h¡ &

na‘oída Ho$ dMZ H$mo h‘oem Vwåhmar Am§Im| Ho$ ‘ܶ ‘| aIm| & à˶oH$ H$m¶© H$mo CZHo$ àH$me ‘|

{’$a go {dMma H$ao &

11:19 AnZo ~ƒm| H$mo {gIm¶m H$aZm XoI| boI 4:9 ‘| &

11:20 {bIZm nyd©H$mb ‘| Hw$N> {dÛmZm| Zo ‘ygm H$s ¶mo½¶Vm Am¡a àmMrZ Bòm¶br Ho$ {bImdQ>

Ho$ {bE àíZ Wm & nwamVËdkmZ g§~§Yr à‘mU O¡go d¥{Õ hmo MwH$s h¡, H$moB© ^r AmO Bg ~mV H$mo

BÝH$ma Zht H$aoJm & XoI| X ³doíMZ Am°’$ {bQ>aoar BZ EnamoMog Qy> X ~mB©{~b, ~mob.2, n¥.

142-53 (~mB©{~b g§~§Yr nwamVËd g‘mO go, 1995) &

Page 218: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 218 ::

11:12

NASB “O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na H$m AmH$me ~Zm ahoO~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na H$m AmH$me ~Zm ahoO~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na H$m AmH$me ~Zm ahoO~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na H$m AmH$me ~Zm ahoO~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na H$m AmH$me ~Zm aho”NKJV, “n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me {XZm| Ho$ g‘mZ h¡n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me {XZm| Ho$ g‘mZ h¡n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me {XZm| Ho$ g‘mZ h¡n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me {XZm| Ho$ g‘mZ h¡n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me {XZm| Ho$ g‘mZ h¡”NRSV “O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me h¡$O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me h¡$O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me h¡$O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me h¡$O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na AmH$me h¡$”TEV, NJB “O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na ‘| AmH$me h¡O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na ‘| AmH$me h¡O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na ‘| AmH$me h¡O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na ‘| AmH$me h¡O~ VH$ n¥Ïdr Ho$ D$na ‘| AmH$me h¡”

¶h {Z˶ {d{Y H$s g‘mZm§VaU H$ZW h¡ ({ZJ© 12:14; 17, 24, 25; 13:10) ¶h

{Z˶Vm H$s EH$ bjU h¡ &

11:12 dmMm Ho$ eV©nyU© ñdm^md Am¡a (nX 13) BgH$s ‘m§J ~ma-~ma hmoZo dmbr

AmdV©H$ h¡ :

(1) eV© nX 13 Ho$ g‘mZ h¡, {H$ÝVw Wmo‹S>r H${R>Z h¡ :

(A) Am¡a ¶{X, ~rS>r~r 49

(g) ‘mZZm ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, ³dob A{ZpíMV Am¡a ³dob AnyU© {H«$¶m

(ì¶mH$aU g§~§Y {Z‘m©U H$m à¶moJ ‘hËd XoZo Ho$ {b¶m hþAm h¡)

(2) ‘m§J (³dob A{ZpíMV {Z‘m©U H$aZo H$s loUr, nX 13 Ho$ g‘mZ) :

(A) H$aZm - ~rS>r~r 793, Ho$~r 889

(~) ào‘ aIZm - ~rS>r~r 12, Ho$~r 17

(g) {bnQ>o ahZm - ~rS>r~r 179, Ho$~r 209; 10:20; 13:4

11:23-25 eV©nyU© dmMm Ho$ à{Vkm H$s ¶o n[aUm‘ h¡ (CXm. O¡go Vw‘go CgZo H$hm h¡ nX 25)

(1) ¶hmodm CZ g~ Om{V¶m| H$mo Vwåhmao AmJo go {ZH$mb S>mobJm nX;23, ~rS>r~r 439, Ho$~r

441, {h{’$b nyU© {ZJ©g 34:24;{J. 32:21; ì¶. 4:37-38; 9:4-5, ¶hmoey 23:5-13

(2) Vw‘ AnZo go ~‹S>r Am¡a gm‘Wu Om{V¶m| Ho$ A{YH$mar hmo OmAmoJo nX 23, ~rS>r~r 439;

Ho$~r 441 ³dob nyU© 7:17; 9:3; {J. 33:52

(3) {Og {Og ñWmZ na Vwåhmaonm§d Ho$ Vbdo nS>o do g~ Vwåhmao hr hmo Om¶oJ|, nX 24

~rS>r~r 201, Ho$~r 231, ³dob AnyU; ¶hmoey 1:3 & CZH$s gr‘mAm| H$s ì¶m»¶m CV;

15:18; {ZJ©. 23:31 ì¶. 1:7; 3:12-17; ¶hmoey 1:1-4; 13:8-12

(4) Vwåhmao gm‘Zo H$moB© ^r I‹S>m Z ah gHo$Jm nX 25; ~rS>r~r 426, Ho$~r 427; {hWnob

AnyU©; 7:24; ¶hmoey 1:5; 10:8; 23:9

(5) Vwåhmam na‘oída ¶hmodm CËnÞ H$a XoJm ~rS>r~r 678, Ho$~r 733 ³dob AnyU©

(A) S>a - ~rS>r~r 802, 2:25

(~) WaWamhQ> - ~rS>r~r 432, CV; 9:2

Page 219: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 219 ::

Bgr Vah H$s gƒmB©, {H$ÝVw {^Þ eãX, {ZJ© ; 23:27 Am¡a ¶hmoey 2:9 ‘| h¡ &

11:24 dm¶Xo Ho$ Xoe H$s gr‘mAm| H$s nyU© gyMr Ho$ {bE XoI| 1:8 &

NASB ‘ybJ«§W; 11:26-28

gwZmo ‘¡§ AmO Ho$ {XZ Vwåhmao AmJo Amerf Am¡a emn XmoZm| aI XoVmhÿ§ & AWm©V ¶{X Vw‘

AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo BZ AmkmAm| H$mo Omo ‘¢ AmO Vwåh| gwZmVm hÿ§ ‘mZmo, Vmo Vw‘ na

Amerf hmoJr, Am¡a ¶{X Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm H$s AmkmAm| H$mo Zht ‘mZmoJo, Am¡a {Og

‘mJ© H$s Amkm ‘¢ gwZmVm hÿ§ Cgo VOH$a Xÿgao XodVmAm| Ho$ nrN>o hmo bmoJo {OÝh| Vw‘ Zht OmZVo

hmo, Vmo Vw‘ na emn n‹S>oJm &

11:26-28 ¶hmodm Am¡a CgHo$ bmoJm| Ho$ ~rM H$s eV©nyU© dmMm Ho$ n[aUm‘m| H$mo ¶o nX Omar

H$aVm h¡ & ì¶. 27-29 ‘| do {dñV¥V h¡ & ¶o nX ¶hÿ{X¶m| Ho$ A˶{YH$ B{Vhmg H$s ì¶m»¶m

H$aVm h¡ & ¶h dm³¶IÊS> ܶmZ XoZo H$s EH$ gm‘mݶ nwH$ma Ho$ gmW àma§ hmoVr h¡& gwZmo -

~rS>r~r 096, Ho$~r 1157, ³dob AmkmË‘H$; 1:8, 21; 2:24; 4:5; 11:26; 30:15;

32:39 & eãX AmO (~rS>r~r 398) {ZpíMV àmW©Zm H$aZo dmbm, Vwa§V H$m¶© H$s nÕ{V h¡ &

(4:39) &

(1) Amerf ~rS>r~r 139

(A) ¶{X Vw‘ gwZmo - ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, ³dob AnyU©, gwZmo Vm{H$ d¡gm H$amo

AmkmE° Xr JB©, 4; 1;5:1; 6:3, 4:9:1; 20:3; 27:10; 33:7; eV©nyU© 7:12;

11:13 (Xmoham) 15:5 (Xmoham) 28:1 (Xmoham) 13; 30:10, 17

(2) lmn - ~rS>r~r 887

(A) ¶{X Vw‘ Z gwZmo D$na Ho$ g‘mZ ³dob AnyU©

(~) VOH$a ~rS>r~r 693, Ho$~r 747, ³dob nyU©

(g) Xÿgao XodVmAm| Ho$ nrN>o Mbo ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, eãXmZwgma, MbZm

6:14; 8:19; 11:28; 13:2;28:14; ݶm 2:12 {¶‘©, 7:6, 9;11:10;

13:10 {ZX}e H$aZo Ho$ Bg A§Va H$mo àm¶: Xmo VarHo$ H$bm¶m J¶m h¡ (Aܶm¶

28 Am¡a 30:1, 15-20 ^.g. 1; {¶‘©; 21:8;‘Vr 7:13-14)

11:28 nrN>o hmo boZm eãXmZwgma ¶h OmZZm h¡ & XoIo nyU© boI 4:35 ‘| &

Page 220: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 220 ::

NASB ‘ybJ«§W; 11:29-32

Am¡a O~ Voam na‘oída ¶hmodm VwP H$mo Cg Xoe ‘| nhþ§MmE§ {OgHo$ A{YH$mar hmoZo H$mo

Vy OmZo na h¡, V~ Amerf J[a‚mr‘ nd©V na go Am¡a emn E~mb nd©V na gwZmZm & ³¶m do

¶aXmZ Ho$ nma gy¶© Ho$ AñV hmoZo H$s Amoa, Aam~m Ho$ {Zdmgr H$Zm{Z¶m| Ho$ Xoe ‘|, {JëJmZ

Ho$ gm‘Zo, ‘moao Ho$ ~m§O d¥jm| Ho$ nmg Zht h¡ ? Vw‘ Vmo ¶aXZ nma Bgr{b¶o OmZo nahmo, {H$

Omo Xoe Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Vwåh| XoVm h¡ CgHo$ A{YH$mar hmo OmAmo ; Am¡a Vw‘ CgHo$

A{YH$mar hmoH$a Cg ‘| {Zdmg H$amoJ; 32 Bg{b¶o {OVZr {d{Y¶m& Am¡a{Z¶‘ ‘¢ AmO Vw‘

H$mo gwZmVm hÿ§ CZ g^m| Ho$ ‘mZZo ‘| Mm¡H$sg H$aZm &

11:29 Amerf .... emn, ¶h nX, eoHo$‘ na ¶hmoeÿ Ho$ Ûmam dmMm Ho$ ZdrZrH$aU

Am¶mo{VV {H$¶o J¶o gå‘obZ H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡ (Aܶm¶ 27-28 Am¡a ¶hmoey 8:30-35)

àH$Q> ê$n go bo{d¶ Jm¶H$m| H$mo Xmo g‘yhm| Zo J[a‚mr‘ nd©V go Amerf Am¡a E~mb nd© go emn

H$m JrV ¶m OZ H$mo J¶m¶m & ¶o Xmo nd©V eoHo$‘ Ho$ {H$amZo H$m ‘O~yV H$aVr h¡ (CXm. AWm©V²

H$Y| Ho$ h{W¶mam| Ho$ ’$b), (~rS>r~r 1014)& nwamVËd Zo E~mb nd©V na EH$ ~‹S>o nËWa H$s

doXr H$moImoOm h¡ Omo Vmb‘wX ‘|Bg doXr Ho$ dU©Z H$mo ~am~a H$aVm h¡ & XoI| nwñVH$ H$s

àñVmdZm VII &

¶h {hÎmr A{Yn{V boIm| H$m nrN>m H$aVr h¡, Omo amOm Am¡a CgHo$ AYrZ go g§~§{YV

h¡ (ì¶. 27; Am¡a ¶hmoey 24 g‘mZ Z‘yZo Ho$ {bE) &

11:30 Aam~m ‘¥V gmJa Ho$ X{jU H$s ¶h ¶aXZ KmQ>r h¡ & XoI| boI 1:1 ‘|

� {JbJmb, BgH$m AW©, nËWam| H$m {Kamd h¡ (~rS>r~r 166 II) Omo Bòm¶{b¶m| H$m Zm‘

Wm H$ZmZ ‘| àW‘ Vå~y H$m ñWmZ (¶hmoey 4:19) & {H$ÝVw, ¶h AHo$bm em¶X AmJo H$s Amoa

amoHo$‘ Ho$ CÎmar {ZH$Q> hþAm (XoI| X IVP ~mB~b ~oH$J«mC§S> H$m°‘|Q´>r, AmoQ>r.n¥. 181) &

� ‘moao Ho$ ~mO± d¥j, ¶h EH$ n{dÌ d¥j ¶m d¥jdm{Q>H$m h¡ & h‘ OmZVo h¡ {H$ ¶h eoHo$‘

Ho$ {ZH$Q> H$m n{dÌ ñWmZ Wm ³¶m|{H$ CV; 12:6 Am¡a 35:4 Ho$ H$maU go h¡ & ‘moao H$mAW©

{ejH$ h¡ (~rS>r~r 435)

11:31-32 ¶o g§{já nX h¢ {OÝh| nhbo {H$VZr ~ma {ZYm©[aV {H$¶m J¶m h¡ ¶hm§ {dñVma

g{hV H$h ahr h¡ &

{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ{ddmXnyU© àíZ

1. ³¶m| Cgr dm³¶I§S> Am¡a Eo{Vhm{gH$ g§~§Yr KQ>ZmAm| H$mo A˶{YH$ ì¶dñWm{ddaU

XþhamVr h¡?

2. {H$g àH$ma go dmMm Ho$ eV© g§~§Yr VËd H$mo ‘hËd {X¶m J¶m h¡ ?

3. {H$g àH$ma ¶mhodm Ho$ à wËd H$mo ‘hËd {X¶m J¶m h¡ ?

*****

Page 221: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 12ì¶dñWm {ddaU 12ì¶dñWm {ddaU 12ì¶dñWm {ddaU 12ì¶dñWm {ddaU 12

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

ì¶dñWm H$s JB©

AmamYZm H$m ñWmZ

12:1-28

PyR>o XodVmAm| go

gmdYmZ

12:29-32

AmamYZm H$m

Ho$ÝÐrH$aU

12:1

12:2-7

12:8-12

12:13-14

12:15-19

12:20-27

12:28

12:29-32

‘y{V© nyOm Ho$ {bE

MoVmdZr (12:32-

13:18)

AmamYZm H$aZo H$m

EH$ ñWmZ

12:1-3

12:4-7

12:8-14

12:15-19

12:20-28

‘y{V©nyOm Ho$ {bE

MoVmdZr (12:29-

13:18)

12:29-31

12:32

Y‘© g§{hVm

H$s ì¶dñWm

(12:1-26:15)

12:1

AmamYZm H$m ñWmZ

12:2-3

12:4-7

12:8-12

~{bXmZ g§~§Yr

ì¶dñWm

12:13-14

12:15-16

12:17-19

12:20-28

H$Zm{Z¶m| Ho$

Ym{‘©H$ Cndmg

Ho$ {Ibm’$

12:29-13:1

:: 221 ::

Page 222: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 12:1-7

Omo Xoe Vwåhmao nyd©Om| Ho$ na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| A{YH$ma ‘| boZo H$mo {X¶m h¡,

Cg‘| O~ VH$ Vw‘ y{‘ na Or{dV ahmo V~ VH$ BZ {d{Y¶m| Am¡a {Z¶‘m| Ho$ ‘mZZo ‘|

Mm¡H$gr H$aZm & {OZ Om{V¶m| o Vw‘ A{YH$mar hmoJo CgHo$ bmoJ D±$Mo D±$Mo nhm‹S>m| ¶m Q>rbm|

na, ¶m {H$gr ^m±{V Ho$ hao d¥j Ho$ Vbo, {OVZo ñWmZm| ‘| AnZo XodVmAm| H$s CnmgZm H$aVo

h¢, CZ g^m| H$mo Vw‘ nyar ar{V go Zï> S>mbZm; CZH$s do{X¶m| H$mo T>m XoZm, CZH$s bmR>m| H$mo

Vmo‹S> S>mbZm, CZH$s Aeoam Zm‘H$ ‘y{V©¶m| H$mo AmJ ‘| Obm XoZm, Am¡a CZHo$ XodVAm| H$s

IwXr hþB© ‘y{V©¶m| H$mo H$mQ>H$a {Jam XoZm, {H$ Cg Xoe ‘| go CZHo$ Zm‘ VH$ {‘Q> OmE± & {’$a

O¡gm do H$aVo h¢, Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ {b¶o d¡gm Z H$aZm& {H$ÝVw Omo ñWmZ Vwåhmam

na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g~ JmoÌm| ‘| go MwZ boJm, {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$

Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg Om¶m H$aZm; Am¡a dht Vw‘ AnZo hmo‘~{b, Am¡a ‘ob~{b, Am¡a

Xe‘m§e Am¡a CR>mB© hþB© |Q>, Am¡a ‘ÞV H$s dñVwE±, Am¡a ñdoÀN>m~{b, Am¡a Jm¶-~¡bm| Am¡a

o‹S>-~H$[a¶m| Ho$ n{hbm¡R>o bo Om¶m H$aZm; Am¡a dht Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo

^moOZ H$aZm, Am¡a AnZo AnZo KamZo g‘oV CZ g~ H$m‘m| na, {OZ‘| Vw‘ Zo hmW bJm¶m

hmo Am¡a {OZ na Vwåhmao na‘oída ¶hmodm H$s Amer {‘br hmo, AmZ§X H$aZm&

12:1 {d{Y¶m± Am¡a {Z‘¶ XoI| {deof {df 4:1 ‘| &

� Vw‘ ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$aZm, ¶h EH$ {H«$¶m, Mm¡H$gr H$aZm H$s g§¶moJ h¡ (~rS>r~r

1036, Hoo$~r 1581, ³dob AnyU©) Am¡a EH$ ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U, (~rS>r~r 793, Ho$~r

889) & ¶h EH$ ~maå~ma hmoZodmbr AmdVH$ {df¶ h¡ (CXm; {ZJ©; 23: 31,21; 34:11-

12; b¡ì¶; 18:4-5, 26, 30; ì¶; 4:6, 9, 15, 23, 40 d¶dñWm{ddaU Am¡a ~w{Õ

gm{h˶ ‘| {deof Vm¡a go ~hþV A˶{YH$ &

� Vwåhmao nyd©Om| Ho$ na‘oída ¶hmodm Zo Vwåh| {X¶m h¡, {H«$¶m nyU©V¶m Ho$ H$m¶© H$mo

{XImVmh¡ (~rS>r~r 678, Ho$~r 733, ³dob nyU©) Vmo ^r KQ>ZmE± ^{d$b h¡ & {ZíM‘

Xem©Zo H$m ¶h EH$ B~«mZr ar{V h¡ (CXm; ^{dî¶dmUr g§~§Yr nyU©) & ì¶. ‘| ¶h ~maå~ma

hmoZo dmbr AmdV©H$ {df¶ h¡ & (1:8, 20,21,25,35,36,39; 2:29;3:18, 20; 4:1,

21,38,40; 5:16, 31; 6:10, 23; 7:13, 16; 8:10; 9:6, 23; 10:11; 11:9,

17, 21, 31;12:1,9; 15:4; 17:4; 18:9; 19:1, 2,8,14,; 21:23; 24:4;

25:15, 19;26:1, 2, 3, 6, 9, 10, 15; 27: 3;28:8, 11, 52; 31:7; 32:39;

34:4) & ¶h Bòm¶b na ¶hmodm Ho$ AZwJ«hnyU© MwZmd Am¡a à¶moOZ H$mo {XImVm h¡ &

:: 222 ::

Page 223: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� A{YH$ma ‘| boZo H$mo, {H«$¶m (~rS>r~r 439, Ho$~r 441, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U) EH$

~maå~ma hmoZo dmbr AmdV©H$ H$s à{Vkm h¡ & XoI| {deof {df¶ : Xoe na A{YH$ma H$aZm 8:1

‘| &

� y{‘ na, y{‘ na H$mo Xÿgao ar{V go Xoe ‘| H$hZm h¡ (nX;19) & O~ VH$ Bòm¶br

na‘oída H$s AmkmAm| H$mo ‘mZVo h¡, V~ VH$ do dm¶Xo VH$ Ho$ Xoe ‘| ahZo nm¶oJ| & XoI| boI

4:40 ‘| &

y{‘ Ho$ {bE ag nX ‘| Xmo {^Þ eãX h¡ :

(1) y{‘ na - ~rS>r~r 75

(2) n¥Ïdr na - ~rS>r~r 9

do XmoZm| H$ZmZ H$s y{‘ H$mo ¶m nyao Xoe H$mo C„o{IV H$aVr h¡ & do gm‘mݶ Vm¡a ‘| n¶m©¶dmMr

h¡ (4:38-40; 11:8-9; 12:1; 26:2,15) &

� CZ g^m| H$mo nyar ar{V go Zï> H$a S>mbZm, nyar ar{V go Zï> EH$ B~«mZr eãX go {b¶m

J¶m h¡ {OgH$m AW©, Zï> H$aZo H$m H$maU h¡ ~rS>r~r 1, Ho$~r 2, nr¶b A{ZpíMV {ZpíMV Am¡a

nr¶b AnyU©; Omo Vrd«Vm H$mo {XImVm h¡; nX;3; {JZVr 33:52 (Xmoham); II amOm 21:3) &

na‘oída BòmB{b¶m| H$mo Xmof go gmdYmZ H$aZo Ho$ {bE Xÿgao XodVmAm| Ho$ ~o{X¶m| H$mo Zï> H$aZo

Ho$ {bE H$h ahm Wm, Vm{H$ Vw‘ ^r CZHo$ CnOmD$ XoZo dmbr XodVAm H$s AmamYZm H$aZo H$m

{hñgm Z ~Z OmAm| ({ZJ© 23:24; 34:13) &

� D±$Mo-D±$Mo nhm‹S>m| na Q>rbm| na ¶m {H$gr ^m§{V Ho$ hao d¥j na, ¶o g^r ñWm{ZH$ ~mb

Am¡a AeoamHo$ do{X¶m| H$m ñWmZ h¡, Ohm± na CnOmD$nZ g§ñH$ma H$s nyOm-nmR> H$s JB© ({¶‘©;

2:20; 3:2,6;17:2; ¶mem; 57:5,7; hmoeo;4:13)

12:3 bmR>m| H$mo Vmo‹S> S>mbZm, ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶m| H$mo XoI| &

12:5 Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Vwåhmao g~ JmoÌm| ‘| go MwZ boJm, na‘oída Zo AmamYZm H$m

ñWmZ ({ZJ©; 20:24) MwZm (~rS>r~r 103, Ho$~r 119, ³dob AnyU©, nX;11, 14,18, 21,

26;14:25; 15:20; 16:2,6,11,15; 17:8, 10; 18:6; 26:2; 31:11) &

Bòm¶b Ho$ gmW {Zdmg ñWmZ (g§XÿH$) ¶mÌm {H$¶m Wm -

(1) {JëJmb, ¶hmoey; 4:19; 10:6, 15

(2) eoHo$‘ ; ¶hmoey 8:33

(3) erbmo; ¶hmoey; 18:1;ݶm. 18:31; I e‘w; 1:3

(4) ~oVob; (g§ dV:) ݶm. 20:18, 26-28;21:2

:: 223 ::

Page 224: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(5) {H$¶©Ë¶mar‘, gXÿ§H$, I e‘w, 6:21; 7:1-2 (Zmo~ na ¶mOH$, I e‘w; 22-22)

(6) ¶ê$ebo‘

(A) XmD$X Zo ¶~y{g¶m| H$mo J‹T> H$mo OrV {b¶m (II e‘w; 5:1-10)

(~) ¶ê$ebo‘ ‘| XmD$X g§XÿH$ H$mo bmVm h¡ (II e‘w; 6)

(g) XmD$X ‘§{Xa Ho$ ñWmZ H$mo IarXVm h¡ (II e‘w; 24:15-25;II

B{V 3:1)

NASB “ {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ {H$ dhm§ AnZm Zm‘ ~ZmE aIo, CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ”NKJV “CgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE CgH$m Zm‘ ~ZmE aIoCgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE CgH$m Zm‘ ~ZmE aIoCgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE CgH$m Zm‘ ~ZmE aIoCgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE CgH$m Zm‘ ~ZmE aIoCgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE CgH$m Zm‘ ~ZmE aIo”NRSV “AnZo {Zdmg Ho$ {bE dhm± AnZm Zm‘ ~ZmE aIoAnZo {Zdmg Ho$ {bE dhm± AnZm Zm‘ ~ZmE aIoAnZo {Zdmg Ho$ {bE dhm± AnZm Zm‘ ~ZmE aIoAnZo {Zdmg Ho$ {bE dhm± AnZm Zm‘ ~ZmE aIoAnZo {Zdmg Ho$ {bE dhm± AnZm Zm‘ ~ZmE aIo”TEV “CgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg bmoJ O‘m H$aoCgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg bmoJ O‘m H$aoCgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg bmoJ O‘m H$aoCgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg bmoJ O‘m H$aoCgHo$ Cgr {Zdmg ñWmZ Ho$ nmg bmoJ O‘m H$ao”NJB “{H$ dhm AnZm Zm‘ ~ZmE aI| Am¡a EH$ {Zdmg ñWmZ ‘| gm¢n|{H$ dhm AnZm Zm‘ ~ZmE aI| Am¡a EH$ {Zdmg ñWmZ ‘| gm¢n|{H$ dhm AnZm Zm‘ ~ZmE aI| Am¡a EH$ {Zdmg ñWmZ ‘| gm¢n|{H$ dhm AnZm Zm‘ ~ZmE aI| Am¡a EH$ {Zdmg ñWmZ ‘| gm¢n|{H$ dhm AnZm Zm‘ ~ZmE aI| Am¡a EH$ {Zdmg ñWmZ ‘| gm¢n|”nX 11 Ho$ Ûmam Bg nX H$m AZwdmX à^m{dV hþAm h¡ & nX 5 CgHo$ {Zdmg ñWmZ Ho$ {bE

(~rS>r~r 1015) h¡; O~{H$ nX; 11 {Zdmg Ho$ {bE h¡ (~rS>r~r 1014, Ho$~r 1496, nr¶b

A{ZpíMV {Z‘m©U) AW© ‘| do ~hþV hr Am¡a H$moB© ^r AmܶmpË‘H$ {^ÞVmE± Zht h¡ &

{deof {df¶: : ¶hmodm Ho$ Zm‘{deof {df¶: : ¶hmodm Ho$ Zm‘{deof {df¶: : ¶hmodm Ho$ Zm‘{deof {df¶: : ¶hmodm Ho$ Zm‘{deof {df¶: : ¶hmodm Ho$ Zm‘

ñd¶§ ¶hmodm Ho$ à{V{ZY Ho$ ê$n ‘| Zm‘ H$m à¶moJ {ZJ©; 23:20-33 H$m XÿV Cg‘| ‘oam

Zm‘ ahVm h¡ Ho$ g‘mZmÝVaU h¡ & Bgr Ho$ g‘mZ ñWmZmnÞVm H$mo CgH$s ‘{h‘m Ho$ à¶moJ ‘| r

XoIm Om gH$Vm h¡ (¶hþ; 1:14; 17:2) & g^r ¶hmodm Ho$ ì¶{º$JV B©ída-eara-aMZm

CnpñW{V H$mo H$mo‘b H$aZo H$m à¶ËZ H$aVo h¢ ({ZJ©; 3:13-16; 6:3) & ¶hmodm Zo {ZpíMV

Vm¡a go ‘mZdr¶ eãX H$mo ~mobm bo{H$Z Bgo ¶h ^r OmZm J¶m h¡ {H$ dh AmpË‘H$ Vm¡a go nyar

g¥{ï> ‘| CnpñWV Wm (I amOm; 8:27; ^.g. 139:7-16; {¶‘©; 23:24; ào.H$m. 7:49 {b¶m

J¶m h¡ ¶mem; 66:1 go) &

Zm‘ Ho$ AZoH$mo CXmhaU ¶hm§ h¡ Omo ¶hmodm Ho$ AX² wV ApñVËd Am¡a ì¶{º$JV CnpñW{V

H$mo àñVwV H$aVm h¡ :

(1) ì¶. 12:5; II e‘w 7:13; I amOm 9:3; 11:36

(2) ì¶ 28:28

(3) ^.g.5:11;7:17; 9:10; 33:21; 68:4;91:14; 103:1; 105:3;

145:21

(4) ¶mem ; 48:9; 56:6

:: 224 ::

Page 225: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(5) ¶ho. 20:44; 36:21; 39:7

(6) Am‘mog 2:7

(7) ¶hþ. 17:6; 11,26

¶hmodm Ho$ Zm‘ H$mo nwH$maZo (CXm. AmamYZm H$aZm) Ho$ A{^àm¶ H$mo Cën{Îm ‘| Xoem

J¶m h¡ :

(1) 4:26; eoV Ho$ d§eO

(2) 12:8 A~«mh‘

(3) 13:4, A~«mh‘

(4) 16:13, hm{Oam

(5) 21:33 A~«mh‘

(6) 26:25, BghmH$

Am¡a {ZJ©‘Z ‘| :

(1) 5:22-23, Voao Zm‘ go ~mV| H$aZm

(2) 9:16, ‘oao Zm‘ H$m àMma gmar n¥Ïdr na hmo (amo{‘. 9:17)

(3) 20:7, AnZo na‘oída ¶hmodm H$m Zm‘ ì¶W© Z boZm (b¡ì¶ 19:12; ì¶;

5:11; 6:13; 10:20)

(4) 20:24, {H$ dhm§ ‘oam Zm‘ H$m ñ‘aU H$am±D$ (ì¶. 12:5; 26:2)

(5) 23:20-21, EH$ XÿV (Cg‘| ‘oam Zm‘ h¡)

(6) 34:5-7 ¶hmodm Ho$ Zm‘ H$mo ‘ygm nwH$maVm (¶m ~wbmVm) h¡ ¶h ‘ybJ«§W H$s

‘wR>r^a ‘| go EH$ h¡, Omo ¶hmodm Ho$ M[aÌ H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡ (Zh|; 9:17;

^.g; 103:8; ¶mo¶b 2:13) &

{H$gr Ho$ Zm‘ go {H$gr H$mo OmZZm K{Zð>Vm H$mo {XImVm h¡ ({ZJ©, 33:12) ‘ygm nX

33:17 ‘| ¶hmodm Ho$ Zm‘ H$mo OmZVm h¡ Amoa ¶hmodm ‘ygm Ho Zm‘ H$mo OmZVm h¡ & Bg g§X ©

‘| ‘ygm na‘oída H$s ‘{h‘m H$mo XoIZm MmhVm h¡ (nX; 18), bo{H$Z na‘oída Cgo AnZr

^bmB© H$mo XoIZo H$s AZw‘{V XoVm h¡ (nX; 19), Omo Zm‘ Ho$ g‘mZmÝVa h¡ (nX; 197) &

H$mZm{Z¶m| Ho$ XodVmAm| Ho$ Zm‘ H$mo BòmB{b¶m| H$mo Zï> H$aZm Wm (ì¶. 12:3) Am¡a

¶hmodm Zo g^r {deof ñWmZm| ‘| CgHo$ Zm‘ H$mo ~ZmE aIZo H$mo H$hm Am¡a nwH$maZo H$mo H$hm

(ì¶; 6:13:10:20; 6:2) ({ZJ©; 20:24; ì¶: 12:5, 11, 23; 14:23, 24:16:2,6,11

26:2) & AnZo Zm‘ H$mo g§b¾ H$a, ¶hmodm Ho$ nmg EH$ gmd© m¡{‘H$ ¶moOZm h¡ :

(1) CV 12:3

:: 225 ::

Page 226: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) {ZJ© 9:16

(3) {ZJ©; 19:5-6

(4) ì¶; 28:10, 58

(5) ‘rH$m; 4:15

12:6 ¶h nX ~{b H$‘© Ho$ AZoH$ àH$ma H$s gyMr ~ZmVm h¡ :

(1) hmo‘~{b BgH$m ‘Vb~ nyar ar{V go hmo‘~{b (~rS>r~r 750II) h¡ & na‘oída Ho$ à{V

nyU© g‘n©U, H$mo ¶h {XImZo H$s nÕ{V Wr & ¶h EH$ EopÀN>H$ ~{bXmZ Wm (b¡ì¶; 1) &(2) ‘ob~{b ¶h EH$ Am§{eH$ ê$n go Obm hþAm Am¡a AmqeH$ ê$n go Obr hþB© ~{bXmZ H$mo

àH$Q> H$aVm h¡ (~rS>r~r 257) & ¶o g^r, nmn ~{b, ‘ob~{b, YݶdmX H$s ~{b Am{X Wo & ¶o

{H$gr ^r ~{bXmZ, {Og‘| bhÿ go g§¶wº$ hþAm hmoZm Wm (b¡ì¶; 7)

(3) Xe‘m§e Xe‘m§e, ¶mOH$m| H$s ghm¶Vm H$aZo H$m Bòm¶b H$m EH$ VarH$m Wm, {OÝh|

H$moB© ^r y{‘ H$m A{YH$ma Zht Wm & Xmo àH$ma Ho$ Xe§‘me ‘mby‘ n‹S>Vo h¡ (~rS>r~r 798) :

(A) àYmZ n{dÌ ñWmZ Ho$ {bE(~) ñWm{ZH$ bo{d¶m| Ho$ {bE, g§ dV¶m Ho$ gmW EH$

(g) ñWm{ZH$ Jar~m| Ho$ {bE à˶oH$ VrZ df© (b¡ì¶; 27:30-33;

{ZJ.19:21-22)

(4) CR>mB© hþB© |Q>, Ho$ {bE ¶h EH$ B~«mZr eãX h¡ ~rS>r~r 229, Ho$~r b¡ì¶ 7:32) ¶h EH$

~{bXmZ H$mo n¦H$Q> H$aVm h¡ Ohm§ na OmZdam| Ho$ Hw$N> ^mJm| H$mo ¶mOH$ Ho$ ImZo Ho$ {bE N>mo‹S>m

OmVm h¡ &(5) ‘ÞV H$s dñVwE±, ¶h (~rS>r~r 623) na‘oída Ho$ nmg eV©nyU© ‘ÞV H$s EH$ CXmhaU

h¡, ‘¢ ¶h H$ê§$Jm, ¶{X Vw‘ Cgo H$a XmoJ| & ¶h ¶hþ{X¶m| Ho$ ‘ÞV ‘m§JZo H$m CZH$m EH$ ^mJ Wm

(b¡ì¶ 7:16-18)

(6) ñdoÀN>m~{b ¶h (~rS>r~r 114) EH$ ì¶{º$ Omo na‘oída H$s ^bmB© go ì¶mHw$b Wm,

CgHo$ Ûmam ñVw{V ¶m YݶmdmX Ho$ ~{b H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (b¡ì¶ 22:18)

(7) n{hbm¡R>o, ¶h (~rS>r~r 114) g§X © h¡ Cg KmVH$ XÿV Omo {‘ò ‘| OmZda Am¡a ‘mZdOm{V Ho$ n{hbmR>o H$mo OmH$a ‘ma ahm Wm & Bg KQ>ZmHo$ àH$me go g^r OmZdam| Am¡a

‘mZdOm{V Ho$ n{hbm¡R>o, AZmoIo ê$n go naoída Ho$ h¡ ({ZJ©; 13; b¡ì¶ 27:26-27) !

12:7 dht Vw‘ AnZo KamZo g‘oV ¶hmodm Ho$ gm‘Zo ^moOZ H$aZm, EH$ g§J{V Ho$ ^moOZ H$aZo

¶h àH$Q> H$aVm h¡ Omo ’$gh Ho$ nd© Amoa AmZ§X H$aZo XmoZm| Ho$ AmܶmpË‘H$ g§~§Yr AJ«XÿV h¡

(nX; 12, 18, 14:26; àH$m. 3:20) & na‘oída Ho$ bmoJ CgHo$ gmW g¥{ï> Ho$ ñWyb Am¡aAmamYZm H$s K{Zð>Vm ‘| AmZ§X ‘ZmZo Ho$ {bE g¥Oo J¶o Wo (~rS>r~r 970; Ho$~r 1333 ³dob

nyU©) (b¡ì¶ 23:40;{J. 10:10; ì¶. 12:7, 12, 18, 14:26; 16:11; 27:7; 28:47)

:: 226 ::

Page 227: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 227 ::

NASB ‘ybJ«§W; 12:8-12

O¡go h‘ AmOH$b ¶hm± Omo H$m‘ {OgH$mo ^mVm h¡ dhr H$aVo h¢ d¡gm Vw‘ Z H$aZm Omo

{dlm‘ñWmZ Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Vwåhmao ^mJ ‘| XoVm h¡ dhm§ Vw‘ A~ VH$ Vmo Zht nhþ§Mo

naÝVw O~ Vw‘ ¶aXZ nma OmH$a Cg Xoe ‘| {OgHo$ ^mJr Vwåhmam na‘oída ¶hmodmVwåh|

H$aVm h¡ ~g OmAmo,Am¡a dh Vwåhmao Mmam| Amoa Ho$ g~ eÌwAm| go Vwåh| {dlm‘ Xo, Am¡a Vw‘

{ZS>a ahZo nmAmo, V~ Omo ñWmZ Vwåhmam na‘oída ¶hmodm AnZo Zm‘ H$m {Zdmg R>hamZo Ho$

{b¶o MwZ bo Cgr ‘| Vw‘ AnZo hmo‘~{b, Am¡a ‘ob~{b Am¡a Xe‘m§e Am¡a CR>mB© hþB© oQ>|;Am¡a

‘ÞVm| H$s g~ CÎm‘ CÎm‘ dñVwE° OmoVw‘ ¶hmodm Ho$ {b¶o g§H$ën H$amoJ, AWm©V {OVZr

dñVwAm| H$s Amkm ‘| Vw‘ H$mo gwZmVmhÿ§ CZ g^m| H$mo dht bo Om¶m H$aZm & Am¡a dhm§ Vw‘ AnZo

AnZo ~oQ>o ~o{Q>¶m| Am¡a Xmg Xm{g¶m| g{hV AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo AmZ§X H$aZm Am¡a

Omo bodr¶ Vwåhmao ’$mQ>H$m| ‘| aho dh r AmZ§X H$ao, ³¶m|{H$ CgH$m Vwåhmao g§J H$moB© {ZO mJ

¶m A§e Z hmoJm &

12:8 O¡go AmO Hw$b h‘ ¶hm§ H$aVo h¡ d¡go Vw‘ Z H$aZm dm¶oX Ho$ Xoe ‘| MrO| ~hþV hr EH$

àH$ma H$s hmoJr & dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| A{YH$ ñWm{nV {H«$¶mAm| Am¡a {deof Vm¡a ‘| ‘§{Xa na ~mX

‘| ¶ê$ebo‘ ‘| {ZYm©[aV H$s JB© {H«$¶mAm| go ~‹T>H$a O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$s Ad{Y Ho$ Xm¡amZ

Ym{‘©H$ {H«$¶m¶| AmgmZ Wr &

� Omo H$m‘ {OgH$mo ^mVm h¡ dhr H$aVm h¡, Bg dm³¶IÊS> ‘| ñdm^m{dH$ AZw‘mZ ¶hm§

h¡, {H$ÝV ݶm{¶¶m| ‘| dmMm Ho$ ~§YZ ¶m Vmo nmn‘¶ MwZmd ¶m dmMm Ho$ {VañH$ma Ho$ Ûmam go

EH$ ì¶{º$ Ho$ AmOmXr Ho$ ‘V [H$ ~oB©‘mZ Ho$ AZw‘mZ na boVm h¡ &

12:9 XoI| boI 12:1 ‘| &

12:10 dh Vwåho {dlm‘ ....... Aml¶ XoVm h¡, ¶hmodm Vwåh| g~ eÌwAm| go {dlm‘ XoVm h¡

(~rS>r~r 628, Ho$~r 679 {h{’$b nyU©) & Aml‘ (~rS>r~r 442, Ho$~r 444 ³dob nyU©) H$s

àm{á Bòm¶b Ho$ ~‹S>o g¡Ý¶Xb Ho$ gm‘W© go Zht hþB© bo{H$Z ¶hmodm H$s CnpñW{V go hþB© h¡ &

12:11 Omo ñWmZ Vwåhmao na‘oída Zo AnZo Zm‘ H$m {Zdmg R>hamZo Ho$ {bE MwZ bo, ¶h

g§X © AmamYZm H$aZo Ho$ ñWmZ H$m Ho$ÝÐrH$aU (CXm. {ZdmgñWmZ Am¡a g§XÿH$a nX 5,13)

Omo àW‘ erbm| ‘| Wm &

12:12 Vw‘ AmZ§X H$aZm na‘oída Ho$ ì¶dñWm H$s ¶h ¶moOZm h¡ (nX 7,8:

14:26:28:47) &

� Vw‘ Am¡a ܶmZ X| {H$ {H$g àH$ma n[adma Ho$ à˶oH$ bmoJ Ho$ gmW godH$ Am¡a ñWm{ZH$

bodr (nX 19) H$mo ^^ em{‘b {H$¶m J¶m Wm & EH$ {dMma go ¶o g^r ’¡$bo hþE n[adma Ho$

Page 228: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

gXñ¶ h¡ & CÝh| OrdZ H$s Amdí¶H$VmAm| Am¡a AJbo OrdZ Ho$ {bE (CXm. AmamYZm) r ào‘

{H$¶m J¶m Am¡a àmdYmZ {H$¶m J¶m &

12:12, 19 Am¡a Omo bo{d¶ Vwåhmao ’$mQ>H$m| ‘| aho, g^r ¶mOH$, bodr Wo, {H$ÝVw g^r bodr

¶mOH$ Zht Wo & ¶hm§ na bodr ¶mOH$ Ho$ ñWmZ na Z ahZo dmbo bodr Ho$ n[adma H$mo ~VmVm

h¡, Omo EH$ Jar~ Am¡a X[aÐVm H$m {MÝh h¡ (nX; 18,19; 14:27, 2;16:11, 14;

26:12-13) ³¶m|{H$ bodr¶m| H$mo H$moB© ^r ^mJ ¶m A§e Zht {X¶m J¶m Wm & CÝh| ì¶dñWm Ho$

ñWm{ZH$ {ejH$m| Ho$ ê$n ‘| AmXa ‘mZ {H$¶m OmVm Wm &

NASB ‘ybJ«§W; 12:13-14

gmdYmZ ahZm {H$ Vy AnZo hmo‘~{b¶m| H$mo ha EH$ ñWmZ na Omo XoIZo ‘| AmE Z

M‹T>mZm; naÝVw Omo ñWmZ Voao {H$gr JmoÌ ‘| ¶hmodm MwZ bo dht AnZo hmo‘~{b¶m| H$mo M‹T>m¶m

H$aZm, Am¡a {Og {Og H$m‘ H$s Amkm ‘¢ VwP H$mo gwZmVm hÿ§ CgH$mo dht H$aZm &

12:13 gmdYmZ ahZm {H$ Vw‘ AnZo hmo‘~{b¶m| H$mo ha EH$ ñWmZ na Omo XoIZo ‘| AmE Z

M‹T>mZm na‘oída Vwåh| ~{b H$‘© Ho$ {b¶o {deof ñWmZm| H$mo {XIm¶oJm (nX 5,11,14) H$B©

ñWm{ZH$ H$Zm{Z¶m| Ho$ do{X¶m| H$mo dhm§ na h¡ H$aHo$ à¶moJ ‘V H$aZm & ¶hmodm H$mo ~{bXmZ CZ

do{X¶m| na ‘V M‹T>mAm| Omo ~mb Ho$ {bE I‹S>o {H$¶o J¶o h¢ & {H$ÝVw, dhm§ na Hw$N> ñWm{ZH$ do{X¶m§

¶hmodm Ho$ {bE ~ZmB© JB© Wr (ì¶. 16:21; I amOm 3:4) &

Bg nX ‘| VrZ {H«$¶mE± h¡ :

(1) gmdYmZ ahZm, ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581, {Z’$mb AmkmË‘H$

(2) ‘V M‹T>mZm - ~rS>r~r 748, Ho$~r 828, {h’$mb AnyU©

(3) XoIm - ~rS>r~r 906, Ho$~r 1157, ³dob AnyU©

NASB ‘ybJ«§W; 12:15-19

naÝVw Vy AnZo g~ ’$mQ>H$m| Ho$ rVa AnZo Or H$s BÀN>mAm¡a AnZo na‘oída ¶hmodm H$s

Xr JB© Amerf Ho$ AZwgma new ‘maHo$ Im gHo$Jm ewÕ Am¡a AewÕ ‘Zwî¶ XmoZm| Im gH|$Jo, O¡go

{H$ {MH$mao h[aU H$m ‘m§g & naÝVw CgH$m bhÿ Z ImZm; Cgo Ob Ho$ g‘mZ y{‘ na C±S>ob XoZm

& {’$a AnZo AÞ ¶m Z¶o XmI‘Yw ¶m Q>AHo$ Vob H$m Xe‘m§e Am¡a AnZo Jm¶-~¡bm| ¶m oS>-

~H$[a¶m| Ho$ n{hbm¡R>o, Am¡a AnZr ‘ÞVm| H$s H$moB© dñVw Am¡a AnZo ñdoÀN>m~{b Am¡a CR>mB© hþB©

oQ>| AnZo g~ ’$mQ>H$m| Ho$ ^rVa Z ImZm; CÝh| AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo Cgr ñWmZ

na {OgH$mo dh MwZo AnZo ~oQ>o ~o{Q>¶m| Am¡a Xmg Xm{g¶m| Ho$ Am¡a Omo bodr¶ Voao ’$mQ>H$m| Ho$ rVa

ahoJ| CZHo$ gmW ImZm Am¡a Vy AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo AnZo g~ H$m‘m| na {OZ‘|

hmW bJm¶m hmo AmZ§X H$aZm & Am¡a gmdYmZ ah {H$ O~ VH$ Vy y{‘ na Or{dV aho VH$ VH$

bo{d¶m| H$mo Z N>mo‹S>Zm &

:: 228 ::

Page 229: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

12:15,20-24 Vy ‘maZm, ¶h ì¶dñWm Ho$ ’¡$bmd H$mo {XImVm h¡ (b¡ì¶ 17:1) ¶{X EH$

OmZH$mar H$mo ~{bXmZ Ho$ {bE Zht, {H$ÝVw ImZo Ho$ {bE ‘mam OmVm Wm, (~rS>r~r 256, Ho$~r

261, ³dob AnyU©) Vmo Bgo {H$gr ^r ñWmZ na ‘mOm Om gH$Vm Wm &

12:15 AewÕ Am¡a ewÕ ¶h AewÕ OmZda, H$m {deofH$a ImZo Ho$ {df¶ H$mo àH$Q> Zht H$aVm

h¡ (nX 20-22;b¡ì¶ 11) bo{H$Z ~{bXmZ Ho$ {df¶ ‘| AewÕ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ‘Zwî¶ EH$

{ZXm}f o‹S> H$mo Im gH$Vm h¡, O¡go O§Jbr OmZda {haU H$mo Im gH$Vm h¡, {H$ÝVw gwAa H$mo Zht,

B˶m{X &

12:16 Vy bhÿ Z ImVm, ¶h B~«mZr AmXa‘mZ H$m dU©Z H$aVm h¡ Omo bhÿ Ho$ {bE, EH$ OrdZ

H$m {MÝh ê$n h¡ & ¶{Ú{n O~ do OmZda H$mo ImZo Ho$ {bE ¶m ~{bXmZ Ho$ {b¶o ‘maVo Wo,CÝh|

bhÿ H$mo ~hmZm Wm (15:23; b¡ì¶ 17:13) Am¡a Bgo Zht ImZm, ³¶m|{H$ OrdZ, na‘oída H$m

h¡ & bhÿ, OrdZ H$mo àñVwV H$aVm h¡, Am¡a OrdZ, na‘oída H$m h¡ (nX 23-25; CV; 9:4,

b¡ì¶ 7:11-12; 17:10-11)

12:17-18 ¶h Xÿgar MoVmdZr h¡ AmamYZm Ho$ {bE {g’©$ Ho$ÝÐr¶ n{dÌ ñWmZ Ho$ Cn¶moJ

{H$¶o OmZo h¡ (nX; 26)

12:17 Xe‘m§e Xe‘m§g {X¶o OmZo Ho$ {bE, ¶h nX AZoH$ MrOm| H$s gyMr ~ZmVm h¡ (~rS>r~r

798, 14:23; 18:4; {J; 18:12) :

(1) AÞ - ~rS>r~r 186

(2) XmI‘Yw - ~rS>r~r 440

(3) Vob - ~rS>r~r 850

¶h EH$ H¥${f g§~§Yr g‘mO Wm &

12:19 XoIo boI nX 12 ‘|

NASB ‘ybJ«§W; 12:20-27

O~ Voam na‘oída ¶hmodm AnZo dMZ Ho$ AZwgma Voam Xoe ~‹T>mE Am¡a Voam Or ‘m§g ImZm

Mmho Am¡a Vy gmoMZo bJo {H$ ‘¢ ‘m§g ImD±$Jm V~ Omo ‘m§g Voam Mr Mmho dhr Im gHo$Jm & Omo

ñWmZ Voam na‘oída ¶hmodm AnZm Zm‘ ~VmE aIZo Ho$ {b¶o MZ bo dh ¶{X VwP go~hþV Xÿa hmo,

Vmo Jm¶-~¡b o‹S>-~H$ar ¶hmodm Zo VwPo Xr hmo, CZ‘| go OmoHw$N> Voam Or Mmh|, Cgo ‘oar Amkm Ho$

AZwgma ‘maHo$ AnZo ’$mQ>H$mo Ho$ rVa Im gHo$Jm & O¡go {MH$mao Am¡a {haU H$m ‘m§g Im¶m OmVm

h¡ d¡go hr CZH$mo ^r Im gHo$Jm ewÕ Am¡a AewÕ XmoZm| àH$ma Ho$ ‘Zwî¶ CZH$m ‘m§g Im

gH|$Jo & naÝVw CZH$m bhÿ {H$gr ^m§{V Z ImZm; ³¶m|{H$ bhÿ Omo h¡ dh àmU hr h¡ Am¡a Vy ‘m§g

:: 229 ::

Page 230: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

gmW àmU H$^r ^r Z ImZm & CgH$mo Z ImZm, Cgo Ob Ho$ g‘mZ y°{‘ na C±S>ob XoZm & Vy

Cgo Z ImZm Bg{b¶o {H$ dh H$m‘ H$aZo go Omo ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| R>rH$ h¡ Voam Am¡a Voao ~mX

Voao d§e H$m ^r ^bm hmo & naÝVw O~ Vy H$moB© dñVw n{dÌ H$ao, ¶m ‘ÝZV ‘mZo, Vmo Eogr dñVwE§

boH$a Cg ñWmZ H$mo OmZm {OgH$mo ¶hmodm MwZ boJm Am¡a dhm§ AnZo hmo‘~{b¶m| Ho$ ‘m§g Am¡a

bhÿ XmoZm| H$mo AnZo na‘oída ¶hmodm H$s dor na M‹T>mZm Am¡a ‘ob~{b¶m| H$m bhÿ CgH$s doXr na

C§S>obH$a CZH$m ‘m§g ImZm &

12:20 ‘¢ ‘m§g ImD§$Jm, VrZ ~ma Bg {H«$¶m (~rS>r~r 37, Ho$~r 46) H$mo Xþham¶m J¶m h¡ :

(1) ³dob H$mohmoQ>}{Q>d

(2) ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U

(3) ³dob AnyU©

¶{X CZH$mo dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| ‘m§g ImZo H$m Or H$a|, Vmo do {ZpíMV Vm¡a go Bgo ImZo

nmE± :

(1) ewÕ àH$ma H$s ‘m§g (nX 17;22)

(2) AÀN>o ñWmZm| na ‘mar JB© (nX 15,18,21,27)

(3) AÀN>r ar{V go ‘mar JB© (nX; 16, 23-25)

12:23 {ZpíVM hmoZm Bg {H«$¶m (~rS>r~r 304, Ho$~r 302, ³dob AmkmË‘H$) H$m AW©

‘O~yV hmoZm (31:6, 7,23) Ñ‹T>Vm Ho$ A{^àm¶ go Hw$N> MrO go AbJ ¶m Xÿa ahZm h¡ (I

B{V ; 28:7) &

12:26 n{dÌ dñVw ¶h nX 17 ‘| àX{e©V dñVwAm| H$m C„oI H$aVm h¡ &

12:28 gmdYmZ ahZm, ì¶dñWm{ddaU ‘| Bg {H«$¶m H$mo (~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581,

³dob AmkmË‘H$) ~ma-~ma ¶hmodm Ho$ dmMm H$s Amkm nmbZ Ho$ CËgmh H$aZo Ho$ {b¶o {H$¶m

J¶m h¡ & (4:9, 15, 23; 6:12; 8:11; 11:16; 12:13, 19, 28, 30; 15:9, 24:8)

� {H$ Voam Am¡a Voao d§e H$m ^r gXm ^bm hmoVm aho, Bg {H«$¶m (~rS>r~r 405, Ho$~r

408, ³dob AnyU©) H$m à¶moJ ì¶. ‘| (4:40; 5:16, 29,33; 6:3; 18;12:25, 28;

22:7) Am¡a {¶‘©¶mh ‘| H$B© ~ma hþAm h¡ (7:23; m38:20; 42:6) Am¡a ¶h ¶hmodm Ho$ bmoJm|

Ho$ g§nyU© OrdZ ‘| Amerf Iwer H$mo ~VmVr h¡ & {’$a go, dmMm H$s AmkmnmbZ, dm¶Xo Ho$ Xoe

‘| XrKm©¶w Am¡a Amerf go Ow‹S>r hþB© h¡ & AÞVnyU© nr‹T>r¶m| Ho$ {bE ¶h nyU© AmkmnmbZ, Xmof

go gmdYmZ H$s hþ© h¡ (CXm. gd©Xm) XoI| {deof {df¶ : gd©Xm (Amobm‘) 4:40 ‘| &

:: 230 ::

Page 231: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� {H$ dh H$‘ Omo Vy H$Q>o, dh ^bm Am¡a R>rH$ hmo

(1) ^bm ~rS>r~r 373

(A) na‘oída H$s Ñ{ï> ‘| 6:18; 13:18; II B{V, 14:2

(~) ‘Zwî¶ H$s Ñ{ï> ‘| : ¶hmoey 9:25; ݶm. 19:24; {¶‘©; 26:14

(2) R>rH$ ~rS>r~r 449; D$na Ho$ hr g‘mZ, bo{H$Z ì¶.12:25; 13@8 I amOm, 11:38;

14:8; 15:11; 22:43; II amOm; 12:2 ‘| ^r g‘mZm§VaU Ho$ {bE 1 ~ H$mo D$na

XoI|, XoIo§ 12:8)

NASB ‘yb J«ÝW 12:29-31

O~ Voam na‘oída ¶hmodm CZ Om{V¶m| H$mo {OZH$m A{YH$mar hmoZo H$mo Vy Om ahm h¡

Voao AmJo go Zï> H$ao, Am¡a Vy CZH$m A{YH$mar hmoH$a CZHo$ Xoe ‘| ~g OmE, V~ gmdYmZ

ahZm, H$ht Eogm Z hmo {H$ CZH$m g˶mZe hmoZo Ho$ ~mX Vy ^r CZHo$ g‘mZ’±$g OmE,AWm©V

¶h H$hH$a CZHo$ XodVmAm| Ho$ g§~§Y ‘| ¶h nyN>nmN> Z H$aZm, {H$ CZ Om{V¶m| Ho$ bmoJ AnZo

XodVmAm| H$s CnmgZm {H$g ar{V H$aVo Wo ? ‘¢ ^r d¡go hr H$ê§$Jm & Vy AnZo na‘oída ¶hmodm

go Eogm ì¶dhma Z H$aZm; ³¶m|{H$ {OVZo àH$ma Ho$ H$m‘m| go¶hmodm K¦Um H$aVm h¡ Am¡a ~¡a-

^md aIVm h¡, CZ g^m| H$mo CÝhm|Zo AnZo XodVmAm| Ho$ {b¶o {H$¶m h¡, ¶hm± VH$ {H$ AnZo ~oQ>o

~o{Q>¶m| H$mo ^r do AnZo XodVmAm| Ho$ {b¶o A{¾ ‘| S>mb H$a Obm XoVo h¡§ &

12:29 Voam na‘oída ¶hmodm Voao AmJo CZ Om{V¶m| H$mo Zï> H$aoJm, {H«$¶m (~rS>r~r 503,

Ho$~r 500 {h{’$b AnyU©) H$m AW© ¶hmodm Zo bmoJm| H$mo ‘maH$a CÝh§o Xÿa {H$¶m (19:1; ¶hmoey

23:4; II e‘w; 7:9; {¶‘© 44:8) & ¶h Bòm¶b Ho$ ¶wÕ na ¶hmodm Ho$ b‹S>Zo H$mo g§Ho$V H$aVm

h¡ &

12:30 gmdYmZ ahZm, XoI| boI nX 28 ‘| &

� Vm{H$ Vw‘ Z ’§$g OmAm|, {H«$¶m (~rS>r~r 669, Ho$~r 723, {Z’$mb AnyU©) BgHo$

¹o$b ‘yb ‘| eãXmZwgma AW©, AnZo {H$¶o hþE H$m‘m| ‘| ’§$g OmZm, h¡ (^.g.9:16) & {Z’$mb

‘yb H$m à¶moJ {g’©$ ¶hm§ na, EH$ bmj{UH$ {dñV¥V g§Ho$V, EH$ bú¶ na ’$gm°Z ’|$H$Zo Ho$

{bE {H$¶m J¶m h¡ &

� CZHo$ XodVmAm| Ho$ g§§~§Y ‘| nyN>VmN> Z H$aZm, {H«$¶m H$m (~rS>r~r 205, Ho$~r 233,

³dob AnyU©) AW© ImoOZm &

(1) ¶hmodm 12:5; 4:29; {¶‘©; 10:21, 29:13 ‘| &

(2) H$ZmZr XodVm 12:30; II B{V 25:15, 20; {¶J© 8:2 ‘| &

:: 231 ::

Page 232: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

12:31 Bòm¶b H$mo ¶hmodm ñnï> ê$n go H$h ahm h¡ {H$ ¶{X do Cgr K¥{UV OZZ j‘Vm

AmMma H$m Aä¶mg H$aVo aho, Vmo dh CÝh| Xoe go ~mha {ZH$mb XoJm (7:4 b¡ì¶; 18:24-

30) {Og àH$ma CgZo H$Zm{Z¶m| Ho$ gmW {H$¶m Wm (CV: 15:16-21) & ¶hmodm ‘y{V©nyOm

go (12:31; 16:22; XoI| {deof {df¶ ‘mZd Ho$ ê$n ‘| na‘oída H$m dU©Z hþAm h¡ (B©ída

eara aMZm ^mfm) 2:15 ‘| K¥Um H$aVm h¡ & ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ H$mo XoI| &

{deof {df¶ : ‘moboH${deof {df¶ : ‘moboH${deof {df¶ : ‘moboH${deof {df¶ : ‘moboH${deof {df¶ : ‘moboH$

‘moboH$ XodVm (~rS>r~r 574) H$s AmamYZm H$aZo Ho$ {bE ¶hmodm ‘Zm H$aVm h¡,

‘moboH$, H$Zm{Z¶m| H$m (Aå‘moZ) A{¾ Xod h¡, Omo g‘mO Ho$ à˶oH$ n[adma Ho$ n{hbm¡R>o H$mo

~{bXmZ H$aZo Ho$ Ûmam CgH$s AmamYZm {H$¶m OmVm Wm, Vm{H$ CnO-e{º$ Ho$ Zme hmoZo go

~Mm Om gHo$ & Bg XodVm Ho$ ~mao ‘| BòmB{b¶m| H$mo àm¶: Amoa n{hbo go hr MoVmdZr Xr JB©

Wr (b¡ì¶; 18:21 20:2, 3, 4,5; I amOm; 11:7,II amOm 28:10; {¶‘© 32:35; ‘rH$m

6:7) & dm³¶IÊS> AmJ ‘| ObZo Ho$ Ûmam Bg AmamYZm H$mo àm¶: {MÌU {H$¶m J¶m h¡

(12:31; 18:10; II amOm 16:3; 17:17, 31; 21:6; ^.g. 106:37; {¶‘©, 7:31;

19:5)

NASB ‘yb J«ÝW 12:32

{OVZr ~mVm| H$s ‘¢ Vw‘ H$mo Amkm XoVm hÿ§ CZH$m Mm¡H$g hmoH$a ‘Zm H$aZm Am¡a Z Vmo

Hw$N> CZ‘| ~‹T>mZm Am¡a Z CZ‘| go Hw$N> KQ>mZm &

12:32 Z Vmo Hw$N> CZ‘| ~‹T>mZm Am¡a Z CZ‘| go Hw$N> KQ>mZm na‘oída AnZo dMZ Ho$ à{V

AmkmnmbZ Ho$ {df¶ ‘| J§ ra h¡ (XoI| 4:2) {H$ÝVw ì¶. {ZO©Z g‘¶ ‘| ì¶dñWm H$s Hw$N>

gw{dYmAm| H$mo {XImVm h¡ & h‘|Z¶o ¶wJ Am¡a gä¶Vm ‘| Adí¶ hr ~mB©~b H$s gƒmB© H$mo

{Z¶wº$ H$aZm Mm{hE & na‘oída Zo AnZo AmnH$mo EH$ gw{ZpíMV g‘¶ na, {deof gä¶Vm Ho$

gm‘Zo àH$Q> {H$¶m & Bg‘| go Hw$N> {g’©$ Cg g‘¶, Am¡a bmoJm| go g§~§{YV h¡ (CXm; n{dÌ

¶wÕ AZoH$ {ó¶m| go {ddmh H$aZo H$s àWm, Jwbm‘r, {ó¶m| H$s X‘Z) {H$ÝVw Bggo A{YH$ ¶h

Hw$g‘¶ H$s gƒmB© h¡ {Ogo à˶oH$ ¶wJ na bmJy {H$¶m OmZm Mm{hE &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. Ho$ÝÐr¶ AmamYZm ñWb na BVZm ³¶m| dhm§ A{YH$ ‘hËd XoVm h¡ ?

2. ³¶m| Hw$N> ì¶dñWmE§ ~Xb JB© h¡ ?

3. B~«m{Z¶m| Ho$ {bE bhÿ ³¶m| A˶{YH$ ‘hËdnyU© h¡ ?

4. ³¶m| no {Z¶‘ BVZo A{YH$ d{U©V {H$¶o J¶o h¡ ?

:: 232 ::

Page 233: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 13ì¶dñWm {ddaU 13ì¶dñWm {ddaU 13ì¶dñWm {ddaU 13ì¶dñWm {ddaU 13

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

{dY‘u H$mo XÊS>

13:1-5

13:6-11

13:12-18

‘y{V© nyOm Ho$ {Ibm’$

MoVmd{Z¶m§

(12:32-13:19)

13:1-5

13:6-11

13:12-18

‘y{V© nyOm Ho$ {Ibm’$

MoVmd{Z¶m§

(12:29-13:18)

12:32-13:5

13:6-11

13:12-18

H$Zm{Z¶m| Ho$ Ym{‘©H$

{dídmg H$s {d{Y

Ho$ {Ibm’$

(12:29-13:1)

‘y{V©nyOm Ho$ àbmo Z

Ho$ {Ibm’$

13:26

13:7-12

13:13-19

:: 233 ::

n¥ð> y{‘ Aܶ¶Z :

(1) g‘PZo Am¡a ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE Y‘©J«ÝW H$s ¶h nÚm§e H${R>Z h¡ & ¶h EH$ Eogm

nÚm§e Zht h¡ {H$ H$moB© na‘oída Ho$ ào‘ H$m dU©Z H$aZo Ho$ {bE à¶moJ H$aoJm &

(2) ¶h Aܶm¶ Ym{‘©H$ Ho$ g^r loUr na, Am¡a gmW hr gmW ZmJ[aH$ OrdZ na

‘y{V©nyOm Ho$ {Ibm’$ ‘| emómW© H$aZo dmbm h¡ &

(i) nX 1-5 ‘| PyRo ^{dí¶dº$m Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ (18:20)

(ii) nX 6-11 ‘| n[adma Ho$ gXñ¶, Omo Xÿgao n[adma H$mo ‘y{V© nyOm H$s Amoa bmVo

h¡ CZHo$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ &

(iii) nX 16-18 ‘| nyao ZJ ¶m g‘mO Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ Omo ‘y{V©nyOm go {bnQ>o

ahVo h¡ (29:18)

(3) nwamZo {Z¶‘ ‘|, ^{dî¶dº$m Am¡a ñdßU XoIZo dmbo Ho$ gnZo Ho$ ~rM ¶hm§ na EH$

AbJmd {XImB© n‹S>Vm h¡ & Xe©Z H$mo EH$ ì¶{º$ Ho$ Ûmam AZw d {H$¶m J¶m h¡, Omo OmJ¥V Am¡a

Page 234: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

CgHo$ ‘mZ{gH$ e{º$ Ho$ {Z¶§ÌU ‘| h¡ & Ho$~ma ZXr Ho$ Ûmam ¶hoOoH$b, Xe©Z H$m EH$ CXmhaU

h¡ & ñdßZ H$s ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE Xm{Z¶ob EH$ CXmhaU h¡ & XmoZm| na‘oída H$m àH$meZ

h¡ & dV©‘mZ ‘| na‘oída H$mo bmoJm| go ~mV| H$aZo H$m gab VarH$m, Xe©Z Am¡a gnZo Ho$ Ûmam Zht

h¡, {H$ÝVw CgHo$ nmg BZ XmoZm| go H$aZo H$s gm‘W© h¡ &

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 13:1-5

¶{X Voao ~rM H$moB© ^{dî¶dº$m ¶m ñdßZ XoIZodmbm àJQ> hmoH$a VwUo H$moB© {MÝh

¶mM‘ËH$ma {XImE Am¡a {Og {MÝh ¶m M‘ËH$ma H$mo à‘mU R>hamH$a dh VwP go H$ho, AmAmo

h‘ namE XodVmAm| Ho$AZw¶m¶r hmoH$a, {OZgo Vw‘ A~ VH$ AZOmZ aho, CZH$s nyOm H$a|, V~

Vw‘ Cg ^{dî¶Ûº$m ¶m ñdßZ XoIZodmbo Ho$ dMZ na H$^r H$mZ Z YaZm; ³¶m|{H$ Vwåhmam

na‘oída ¶hmodm Vwåhmar narjm boJm, {Oggo ¶h OmZ bo, {H$ ¶o ‘wP go AnZo gmao ‘Z Am¡a

gmao àmU Ho$ gmW ào‘ aIVo h¢ ¶m Zht ? Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ nrN>o MbZm Am¡a

CgH$m ^¶ ‘mZZm, Am¡a CgH$s AmkmAm| na MbZm, Am¡a CgH$m dMZm ‘mZZm Am¡a CZH$s

godm H$aZm, Am¡aCgr go {bnQ>o ahZm & Am¡a Eogm ^dpî¶Ûº$m ¶m ñdßZ XoIZodmbm Omo Vw‘ H$mo

Vwåhmao Cg na‘oída ¶hmodm go ’o$a Ho$, {OgZo Vw‘ H$mo {‘ò Xoe go {ZH$mbm XmgËd Ho$ Ka go

Nw>‹S>m¶m h¡, Voao Cgr na‘oída ¶hmodm Ho$ ‘mJ© go ~hH$mZ H$s ~Vm H$hZodmbm R>haoJm, Bg H$maU

dh ‘ma S>mbVm OmE & Bg ar{V go Vy AnZo ~rM ‘| go Eogr ~wamB© H$mo Xÿa H$a XoZm &

13:1 B©ída H$s Amoa go H$hZo H$m Xmdm H$aZo dmbo g^r bmoJm| na ^amogm Zht {H$¶m Om

gH$Vm h¡ & Adí¶ hr h‘| CÝh| naIZm Mm{hE (ì¶. 18:20-22, ‘Vr 7;24:24; I ¶hþ.

4:1-6, II nV; 3:15-16) &

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ H$s ^{dî¶dmUr

I. àñVmdZm

(1) àH$m{eV H$WZ :

(A) H¡$go ^{dî¶dmUr H$s ì¶m»¶m H$a|, g~ ~mV na {dídmgr g‘wXm¶ gh‘V Zht h¡ &

Xÿgar gƒmB© nyar eVmpãX¶m| go EH$ pñW{V na H$R>moaVm Ho$ gmW {Z‘m©{UV hmo MwH$s h¡, {H$ÝVw

Bg ~mV na Zht hþAm h¡ &

:: 234 ::

Page 235: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(~) nwamZo {Z¶‘ Ho$ ^{dî¶dmUr H$s ¶hm§ na AZoH$m| n[a^m{fV pñW{V¶m§ h¡ :

(i) amOmAm| Ho$ nyd© :

(A) AHo$bo H$mo ^{dî¶dº$m H$hm J¶m h¡

(1) A~«mh‘ - CV; 20:7

(2) ‘ygm - {J. 12:6-8; ì¶. 18:15;34:10

(3) hmê$Z - {ZJ©; 17:1 (‘ygm H$s Amao go ~mobZo dmbm ‘Zwî¶)

(4) ‘[a¶‘ - {ZJ©; 15:20

(5) EbXmX Am¡a ‘oXmX - {J, 11:24-30

(6) X~moam - ݶm; 4:4

(7) AZOmZ - ݶm; 6:7-10

(8) e‘w¶b - I e‘w, 3:20

(~) EH$ g‘wXm¶ Ho$ ê$n ‘| ^dpî¶dº$mAm| Ho$ {bE g§X © - ì¶ 13:1-5; 18:20-22

(g) ^{dî¶dº$m g§~§Yr g‘yh ¶m g‘mO - I e‘w; 10:5-13; 19:20; I amOm 20:35-

41, 22:6, 10-13; II amOm; 2:3,7:4:138;5:22;6:1 B˶m{X &

(X) ‘grhm H$mo ^dpî¶dº$m H$hm J¶m - ì¶; 18:15-18

(ii) J«ÝW H$mo Z {bIo hþE amOm g§~§Yr do amOm H$mo ì¶m»¶m XoVo h¡) :

(1) JmX- I e‘w; 22:5; II e‘w; 24:11; I B{V; 29:29

(2) ZmVmZ - II e‘w, 7:2; 12:25; I amOm 1:22

(3) A{hæ¶mh - I amOm; 11:29

(4) ¶ohÿ - I amOm 16:1, 7, 12

(5) AZOmZ - I amOm 18; 4,13; 20:13, 22

(6) E{bæ¶mh - I amOm 18 - II amOm ; 2

(7) ‘rH$m¶mh - I amOm; 22

(8) Ebrem - II amOm; 2:8, 13

(iii) CƒH$mo{Q> Ho$ gm{h˶ boI Ho$ ^{dî¶dº$m (do Om{V¶m| H$mo Am¡a gmW hr amOmAm| H$s

ì¶m»¶m H$aVo h¡) ¶mem¶mh - ‘bmH$s (Xm{Z¶ob H$mo N>mo‹S>H$a)

(2) ~mB©~b g§~§Yr eãX

(1) amoho - ^{dî¶Xeu I e‘w; 9:9 & ¶h g§X © ñd¶§ Z~r eãX na n[adV©Z {XIVm

h¡ & amoho gm‘mݶ eãX oIZm go Am¶m hþAm h¡ & ¶h ì¶{º$ na‘oída Ho$ ar{V¶m| Am¡a ¶moOZmAm|

H$mo g‘P J¶m Am¡a EH$ {df¶ ‘| na‘oída H$s BÀN>m H$mo {dMma H$a R>rH$-R>rH$ nVm bJm¶m h¡&

:: 235 ::

Page 236: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) hmoOo = ^{dî¶Xeu II e‘w 24:11 & ‘ybmW© ¶h amoho H$s n¶m©¶dmMr h¡ & ¶h Anyd©Vm

eãX> XoIZo go Am¶m h¡ & H¥$XÝV ê$n H$m à¶moJ àm¶: A{YH$Va ^dpî¶dº$m H$mo àH$Q> H$aZo Ho$

{bE hþAm h¡ & (CXm. XoIm|)

(3) Zdr = ^{dî¶dº$m, AH$m{X¶Z {H«$¶m Znm‘y H$ gJmoÌr = nwH$maZm Am¡a Aam{~H$

Zm~m = KmofUm H$aZm nwamZo {Z¶‘ ‘| EH$ ^{dî¶ dº$m H$mo gyMV H$aZo H$m ¶h EH$ gm‘mݶ

eãX h¡ & BgH$m à¶moJ 300 ~ma {H$¶m J¶m h¡ & {dî¶dº$m dh ì¶{º$ h¡ Omo na‘oída H$s Amoa

go bmoJm| H$mo ~VmVm h¡ (Amo‘mg 3:8; {¶‘©; 1:7, 17; ¶ho. 3:4) &

(4) g^r VrZ eãXm| H$m à¶moJ ^{dî¶dº$m Ho$ H$m¶© g§~§Yr ‘| hþAm h¡; I B{V 29:29;

e‘w. amoho; ZmVmZ - Z~r Am¡a JmX - hmoOo &

(5) dm³¶IÊS>, B©em - Ebmo{h‘, na‘oída H$m OZ ^r na‘oída H$s Amoa go ~mobZodmbo

Ho$ {bE EH$ ì¶m»¶mV {Z¶w{º$ h¡ & ^{dî¶dº$m Ho$ A{^àm¶ go BgH$m à¶moJ 76 ~ma nwamZo

{Z¶‘ ‘| hþAm h¡ &

(6) eãX {dî¶dº$m àma§ hr ¶yZmZr h¡ & Bgo {b¶m J¶m : (1) àmo. = (nhbo ‘m± Ho$ {bE

Am¡a (2) ’o$‘r = ~mobZm &

II. ^{dî¶dmUr H$s n[a^mfm^{dî¶dmUr H$s n[a^mfm^{dî¶dmUr H$s n[a^mfm^{dî¶dmUr H$s n[a^mfm^{dî¶dmUr H$s n[a^mfm

(1) eãX ^{dî¶dmUr A§J«oOr go ~‹T>H$a B~«mZr ‘| EH$ Mm¡‹S>r {g‘opÝQ>H$ ñWmZ Wm & ¶hmoey

go boH$a amOmAm| (ê$V Ho$ Abmdm) H$s Eo{Vhm{gH$ {H$Vm~| ¶hþ{X¶m| Ho$ Ûmam àmMrZ {dî¶dº$mAm|

Ho$ ê$n ‘| Bg àH$ma Ho$ boI nÌ {MnH$m¶m hþAm h¡ & A~«mh‘ (CV; 20:7; ^.g. 105:5)

Am¡a ‘ygm (ì¶; 18:18) XmoZm| H$mo {dî¶dº$m Ho$ ê$n ‘| {Z¶wº$ {H$¶m J¶m h¡ (‘[a¶‘ H$mo r;

{ZJ© 15:20) & Bg{bE, A§J«|Or ^mfm Ho$ ñdrH¥$V go gmdYmZ ahmo &

(2) ^{dî¶ Y‘© g§~§Yr Y‘m©Zwgma n[a^m{fV {H$¶m Om gH$Vm h¡, O¡go {H$ Eo{Vhm{gH$

g‘P Omo AX² wV {dMma, AX yV CÔoí¶, AX² yV ^mJr Ho$ eãX Ho$ AW© H$mo hr {g’©$ ñdrH¥$V

H$aVm h¡ & BÝQ>aàoQ>a Am’$ {S>³gZar Am± X ~mB©~b ^mJ-3: n¥ 896 &

(3) ^{dî¶dº$m Z Vmo {dÛmZ Am¡a Z hr H«$‘mZwgma AܶmË‘dmXr h¡, bo{H$Z EH$ dmMm H$m

‘ܶñWm H$aZo dmbm Omo na‘oída Ho$ bmoJm| H$mo na‘oída H$m dMZ ~m§Q>Vm h¡ Vm{H$ CZHo$

dV©‘mZ H$mo n[adV©Z H$a CZHo$ ^{dî¶ H$mo AÀN>m ~ZmE°, ^{dî¶dº$m Am¡a ^{dî¶dmUr,

EÝH$mobmono{S>¶m OwS>m{g¶m, ^mJ 13n¥. 1152

III. ^{dî¶dmUr H$m CÔoí¶^{dî¶dmUr H$m CÔoí¶^{dî¶dmUr H$m CÔoí¶^{dî¶dmUr H$m CÔoí¶^{dî¶dmUr H$m CÔoí¶

(1) na‘oída H$mo CgHo$ bmoJm| go ~mVo H$aZo Ho$ {bE, ^{dî¶dmUr EH$ ‘mJ© ¶m VarH$m h¡,

Am¡a CZHo$ dV©‘mZ ¶moOZm ‘| ‘mJ©Xe©Z XoZmAm¡a na‘oída Ho$ {Z¶§ÌU H$s Amem CZHo$ OrdZ

:: 236 ::

Page 237: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

‘| Am¡a g§gma H$s d¥VmÝV ‘| ‘mJ©Xe©Z XoZm h¡ & CZHo$ gXo|e Omo h¡ ‘ybê$n go g§¶wº$ Wo & BgH$m

AW©, {P‹S>H$Zm, CËgm{hV H$aZm, {dídmg H$mo CËnÞ H$aZm Am¡a níMmVmn Am¡a na‘oída Ho$

bmoJm| H$mo na‘oída Ho$ ~mao ‘| Am¡a CgH$s ¶moOZmAm| Ho$ ~mao ‘| gyMZm XoZm h¡ & do na‘oída Ho$

bmoJm| H$mo na‘oída H$s dmMm H$s ^{º$ na aIVo h¡ & Bg ~mV na Bg‘| Adí¶ hr ¶h ~mV H$mo

Omo‹S>Zm Oê$ar h¡ {H$ àm¶: BgH$m à¶moJ na‘oída Ho$ MwZmd Omo EH$ à{V{Z{Y Ho$ {bE h¡ ñnï>

ê$n go àH$Q> H$aZo nmE§ (ì¶. 13:1-3; 18:20-22) & A§{V‘ ‘| ¶h ‘grhm H$mo àH$Q> hmoZo

H$mo hr ~Vm¶oJm &

NASB NKJVNJB “ñdßZ XoIZo dmbmñdßZ XoIZo dmbmñdßZ XoIZo dmbmñdßZ XoIZo dmbmñdßZ XoIZo dmbm”NRSV “Omo ñdßZ Ho$ Ûmam AZw‘mZ bJmVo h¡Omo ñdßZ Ho$ Ûmam AZw‘mZ bJmVo h¡Omo ñdßZ Ho$ Ûmam AZw‘mZ bJmVo h¡Omo ñdßZ Ho$ Ûmam AZw‘mZ bJmVo h¡Omo ñdßZ Ho$ Ûmam AZw‘mZ bJmVo h¡”TEV “ñdßZ H$m AW© ~VbmZo dmbmñdßZ H$m AW© ~VbmZo dmbmñdßZ H$m AW© ~VbmZo dmbmñdßZ H$m AW© ~VbmZo dmbmñdßZ H$m AW© ~VbmZo dmbm”JPSOA “ñdßZ AZw‘mZ H$aZo dmbm ì¶{º$ñdßZ AZw‘mZ H$aZo dmbm ì¶{º$ñdßZ AZw‘mZ H$aZo dmbm ì¶{º$ñdßZ AZw‘mZ H$aZo dmbm ì¶{º$ñdßZ AZw‘mZ H$aZo dmbm ì¶{º$”

¶h eãX {H«$¶m (~rS>r~r 321, ³dob {H«$¶m dmÀ¶) Am¡a ~hþ g§km (~rS>r~r 321) H$m

{Z‘m©U h¡ & {ZH$Q> nydu Ho$ àmMrZ g‘¶ ‘|, B©ída ¶m B©ídam| H$s B©ÀN>m H$mo à^m{dV H$aZm ¶m

n{hbo go OmZZm, g‘PZo H$s H$mo{ee H$aZm ¶m ^{dî¶ H$WZ (18:14-15) EH$ gm‘mݶ

~mV Wr & ¶hm§ na AZw‘mZ H$aZo H$o {bE (eHw$Z H$hZm) ~hþV gr nÕ{V h¡ :

(1) ñdßZ/{dH¥$V {ZÐm (‘mZ{gH$ AdñWm)

(2) {H$gr ‘mb H$m AbJm¶m hþAm WmoH$/Q>hZr (‘Zwî¶ H$s ~Zm¶r hþB© dñVwE±)

(3) ~mXb/Am§Yr/dfm© Ob eyݶ (‘m¡g‘)

(4) n{j¶m± (EH$ àH$ma H$s C‹S>mZ)

(5) AmH$me H$s KQ>ZmE± (ZjÌ‘§S>b H$s J{V, nwÀN>b Vmam, J«hU)

(6) o‹S> Ho$ öX¶ H$s pñW{V (Xÿgao ~{bXmZ g§~§Yr OmZda) &

13:1,2 {MÝh ‘wPo bJVm h¡ {H$ eãX {MÝh H$m à¶moJ ~mB©~b ‘| V~ hþAm h¡ O~ {H$gr MrO

Ho$ ~mao ‘| ^{dî¶dmUr {H$¶m J¶m Am¡a CgHo$ ~mX dh MrO nyam hþAm Wm & ì¶. ‘| BgHo$ à¶moJ

{d{^Þ A{^àm¶m| ‘| hþAm h¡ :

(1) ¶hmodm Zo {‘ò ‘| ‘ygm Ho$ Ûmam {MÝh/‘hm‘mar¶m| H$mo {XIm¶m Vm{H$ BòmB{b¶m| H$mo

{’$am¡Z OmZo X|, 4:34; 6:22; 7:18-19; 11:3; 26:8; 29:2-3; 34:11

(2) N>moQ>r g§XÿH$ {Og‘| Y‘©J«§W Ho$ dMZm| H$mo aIm J¶m h¡ 6:8; 11:8

(A) ~mE± hmW na (~) AmIm| Ho$ ~rM na (g) Mm¡IQ> na

:: 237 ::

Page 238: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(3) ¶hmodm H$s {ZfYH$ AmamYZm Ho$ Bòm¶b H$mo Xÿa H$aZo Ho$ {bE PyR>o ^{dî¶dº$mAm| Ho$

{MÝh Am¡a ^{dî¶dmUr Wr; 13::1-2 &

(4) AZmkmH$mar Bòm¶b na ¶hmodm H$m ݶm¶, BòmB{b¶m| H$s AmZo dmbr nr{‹T>¶m| Ho$ {bE

^{dî¶ H$s MoVmdZr Ho$ ê$n ‘| H$m¶©aV hmoJr (28:46) &

� ¶m M‘ËH$ma, M‘ËH$ma (~rS>r~r 65) EH$ AX² wV H$‘© H$mo, Jdmhm| H$s CnpñW{V ‘|

{H$¶m hþAm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡ & BgH$m à¶moJ àm¶: {MÝh Ho$ gmW hþAm h¡ &

13:2 {MÝh ¶m M‘ËH$ma H$mo à‘mU R>hamH$a na‘oída H$s ghm¶Vm Ho$ {~Zm M‘ËH$ma Zhr

h¡ ({ZJ© 7:11, 22; ‘Vr; 24:24; II {Wñgw; 2:9) & ¶h ^r dmñV{dH$ ^{dî¶dmUr H$s

gƒmB© h¡ & (18:22) &

¶{X ì¶. 18:18-19 Ho$ ^{dî¶dº$m, ‘grhm Ho$ ~mao ‘| nhbo go gy{MV H$aVo h¡, Vmo

¶o PyR>o ^{dî¶dº$m H$s ‘grh {damoYr Ho$ ~mao ‘| nhbo go gyMZm XoVo h¡ & (18:20) & PyR>mnZ

àH$Q> hmoVm h¡ ¶{X :

(1) dMZ à‘m{UV Zhr hmoVm h¡ &

(2) ¶hmodm H$m dMZ Zht h¡ &

� AmAmo h‘ AZw¶m¶r hmoH$a ..... CZH$s nyOm H$a|, boI H$s ¶o Xmo {H«$¶mE±, ¶hmodm H$s

{ZfoYH$ AmamYZm go AbJmd H$mo àgm[aV H$aVr h¡ :

(1) AZw¶m¶r hmoH$a - ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ³dob H$mohmoQ>}{Q>d & ¶h XþhamB© hþB©

MoVmdZr h¡, 6:14, 8:19; 11:28; 13:2,6,13; 28:14; 29:18,26

(2) nyOm H$a| - ~rS>r~r 712, Ho$~r 773, hmo’$mb AnyU© H$m à¶moJ H$mohmoQ>}{Q>d A{^àm¶

go hþAm h¡ & ¶h ^r EH$ Xþham¶r JB© MoVmdZr h¡, 5:9; 7:4, 16; 8:19; 11:16; 13:26,

13; 17:11; 28:14, 36, 64; 29: 18, 26 30:17; 81:20 &

dm³¶IÊS> AmAm| h‘ AZw¶mgr hmoH$a H$s Xþham¶r hþB© MoVmdZr {g’©$ ì¶. ‘| hr Zht bo{H$Z

{¶‘©¶mh ‘| ^r hþAm h¡ &

� namE XodVmAm| ({OZgo Vw‘ A~ VH$ AZOmZ aho) {dMmaUr¶ {df¶, gm‘W© Ho$ {MÝh

H$mo {XImZo H$s ¶mo½¶Vm ¶hm§ na Zht h¡, {H$ÝVw ¶hmodm H$s {ZfoYH$ AmamYZm h¡ & XoI| {deof

{df¶ : OmZZm 4:35 ‘| &

13:3 Vw‘ Cg ^{dî¶dº$m ¶m ñdßZ XoIZo dmbo Ho$ dMZ na H$^r H$mZ Z YaZm, {H«$¶m

(~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, ¹o$b AnyU©) H$mo àm¶: Xþham¶m J¶m h¡ Omo eo‘m, {OgH$m AW©

gwZmo Vm{H$ CZ na Mbm| h¡ & XoI| gyMr 4:1 ‘| &

:: 238 ::

Page 239: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� ³¶m|{H$ Vwåhmam na‘oída Vwåhmar narjm boJm {H«$¶m (~rS>r~r 650, Ho$~r 702,

nr¶b H¥$XÝV) gƒmB© H$mo àH$Q> H$aVm h¡ {H$ na‘oída, ‘mZdOm{V H$mo narjm ¶m Om§MZo H$s

pñW{V ‘| aIZm h¡ Vm{H$ dh ‘mZdOm{V Ho$ ^amogo, {dídmg, AmkmnmbZ H$mo ñd¶§ Ho$ {bE

gm‘Wu ~ZmE§ Am¡a OmZZo ^r nm§ (CV, 22:1-12; {ZJ©; 15:25; 16:4; 20:20; ì¶;

8:2;16 ݶm. 2:22; 3:1, 4; II B{V; 32:31) & ¶hm§ VH$, bmoJm| Ho$ ~rM ‘| PyR>o {dî¶dº$mAm|

H$s CnpñW{V, Koao Ho$ {dídm{g¶m| ‘| go gƒo {dídm{g¶m| H$mo AbJ H$aZo H$m {Xì¶ VarH$m h¡ &

na‘oída ~wamB© H$m à¶moJ ñd¶§ Ho$ CÔoí¶ Ho$ {bE H$aVm h¡ (CV;3) &

� AnZo gmao ‘Z Am¡a gmao àmU Ho$ gmW, XoI| 4:29 Ho$ boI ‘| & ¶h EH$ nyU© Am¡a

g§nyU© Y‘©{Zð>m H$s EH$ bjU h¡ & Bòm¶b H$mo ~maå~ma, g§nyU© Y‘©{Zð>m Ho$ gmW ¶hmodm go ào‘

H$aZo Ho$ {bE ~wbm¶m J¶m h¡ (6:5; 7:9; 10:12; 11:1, 13, 22; 13:3; 19:9; 30:6,

16, 20) &

13:4 ¶o nX ³dob AnyUm} H$s H«$‘mZwgma EH$ gyMr aIZm h¡, Omo ¶hmodm H$s {ZfoYH$

AmamYZm Ho$ {bE ‘mJ©Xe©Z Ho$ ê$n ‘| H$m¶© H$aVm h¡ :

(1) nrN>o MbZm ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, 8:6

(2) ^¶ ‘mZZm ~rS>r~r 431, Ho$~r 432

(3) Amkm na MbZm ~rS>r~r 1036, Ho$~r 1581; 5:29;6:2

(4) gwZZm ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1510

(5) godm H$aZm ~rS>r~r 712, Ho$~r 773

(6) {bnQ>¡ ahZm ~rS>r~r 179, Ho$~r 209

¶h nh 6:12 Am¡a 10:20 H$s g‘mZVm h¡ &

13:5 Eogm ^{dî¶dº$m ¶m ñdßZ XoIZo dmbm ‘ma S>mbm OmE, ¶hmodm, AnZr ‘m{bݶ

AmamYZm Ho$ H$maU {MqVV h¢, Omo ì¶. 12 ñnð> ê$n go {XImVm h¡ & ¶{X ¶hmodm H$s AmamYZm

¶hm§ na ‘m{bݶ hþAm hmoVm, Vmo Z¶m {Z¶‘, dmñV{dH$ Zht hmoVm & na‘oída {MqMV Wm {H$

CgHo$ bmoJ CgH$s Amkm Ho$ AZwgma ghr VarHo$ go CZH$s AmamYZm Zht Wm, Omo n[aUm‘

‘¥Ë¶w Wm, {Og‘| Bòm¶b Ho$ ^rVa hr PyR>o ^{dî¶dº$mE± Am¡a H$ZmZr bmoJ em{‘b Wo (13:5,

9,15) & g‘mO Ho$ ^rVa g§ dV AHo$bo ì¶{º$¶m| Ho$ {bE XþîàoaUm Wm (4:19; 13:5,10)

� Nw>‹S>m¶m h¡, ¶h eãX {H$gr ì¶{º$ H$mo, Jwbm‘r ¶m OobImZo ‘| go Xm‘ H$mo MwH$mH$a

Nw>‹S>mZo Ho$ VarHo$ H$s àH$Q>rH$aU h¡ & XoI| {deof {df¶ 7:8 ‘| &

:: 239 ::

Page 240: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 13:6-11

¶{X Voam gJm ^mB©, ¶m ~oQ>m, ¶m ~oQ>r ¶m Voar AÕm©{VJZr, ¶m àmU{චVoam H$moB© {‘Ì

{Zambo ‘| VwP H$mo ¶h H$hH$a ’w$gbmZo bJo {H$ AmAmo h‘ Xÿgao XodVmAm| H$s CnmgZm ¶m nyOm

H$a|, {OÝh§o Z Vmo Vy Z Voao nwaIm OmZVo Wo, Mmho do Vwåhmao {ZH$Q> ahZodmbo Amg nmg Ho$ bmoJm|

Ho$ Mmho n¥Ïdr Ho$ EH$ N>moa go boHo$ Xÿgao N>moa VH$ Xÿa Xÿa Ho$ ahZodmbm| Ho$ XodVm hmo, Vmo Vy CgH$s

Z ‘mZZm Am¡a Z CgH$s ~mV gwZmZm, Am¡a Z Cg na Vag ImZm Am¡a Z H$mo‘bVm {XImZm

Am¡a Z CgH$mo {N>nm aIZm CgH$mo Adí¶ KmV H$aZm ; CgH$mo KmV H$aZo ‘| n{hbo Voam hmW

CR>o, nrN>o g~ bmoJm| Ho$ hmW CR>| & Cg na Eogm nWamd H$aZm {H$ dh ‘a OmE ³¶m|{H$ CgZo

VwPH$mo Voao Cg na‘oída ¶hmodm go Omo VwP H$mo XmñVd Ho$ Ka AWm©V {‘ò Xoe go {ZH$mb bm¶m

h¡, ~hH$mZo H$m ¶Ë¶Z {H$¶m h¡ & Am¡a g~ Bòm¶br gwZH$a ¶ ImE°Jo, Am¡a Eogm ~wam H$‘ {’$a

Voao ~rM Z H$a|Jo &

13:6,8 ¶{X Voam gJm ^mB©, ¶m ~oQ>m ... ~oQ>r... AÕm©{JZr ... {‘Ì, ¶hm§ VH$ {H$ ¶{X

H$moB© A˶{YH$ àmU{à¶, g§~§Yr ¶m {‘Ì, AmnH$mo Xÿgao XodVmAm| H$s AmamYZm H$aZo H$s ‘mo{hV

H$aZo H$s H$mo{ee H$aVm h¡ Vmo {dídgZr¶ Bòm¶b H$mo g‘mO Ho$ Ûmam CÝh| nËWadmh H$aZm

Oê$ar Wm (nX, 9-10) & ¶h à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ öX¶ Ho$ dmMm H$s CÎmaXm{¶Ëd h¡ & ¶h

gä¶Vm H$s ~ZmdQ> Ho$ g§X © ‘| EH$ ‘yb H$WZ h¡ Ohm§ na n[adma ~hþV hr ‘hËdnyU© h¡ (‘Îmr

10:34-39, byH$m; 14:25-27) &

13:6 AmAmo h‘ Xÿgao XodVmAm| H$s CnmgZm ¶m nyOm H$a| ¶o XmoZm| {H«$¶mE± ³dob H$mohmoQ>}{Q>d h¡

(1) AmAmo ~rS>r~r 229, Ho$~r 246

(2) CnmgZm H$a| ~rS>r~r 712, Ho$~r 773

AmamYZm H$mo gm‘y{hH$ bjUm| Ho$ ê$n ‘| do CnmgZm H$aVo h¡ &

13:7 Mmho do Vwåhmao {ZH$Q> ahZo dmbo Amgnmg Ho$ bmoJm| Ho$ Mmho n¥Ïdr Ho$ N>moa go boHo$ Xÿgao

N>moa VH$ Xÿa Xÿa Ho$ ahZodmbo XodVm hmo, Bg dMZ na AZoH$ g§ dnyU© ì¶m»¶mE± h¡ & dm³¶I§S>

àH$Q> H$a gH$Vm h¡ :

(1) H$ZmZr XodVmE±, Mmho do H$ZmZ Ho$ CÎma ¶m X{jU ‘| hmo (n¥Ïdr- y{‘)

(2) {dXoer XodVmE±, Mmho do ‘ogmonmoQ>m{‘¶m ¶m n{bpíV ‘| hmo (Vwåhmao {ZH$Q> ¶m Xÿa-Xÿa Ho$)

(3) ZjÌ‘§S>b XodVmAm| H$s AmamYZm Ho$ {df¶ ‘| {deof gmdYmZr, Mmho do gy¶©, MÝБm,

Vmao, J«h, ZjÌm| H$m g‘yh, nyÀN>b Vmam, J«hU B˶m{X (dh MrO| Omo CJVm Am¡a AñV hmoVm

h¡)

:: 240 ::

Page 241: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

13:8 ¶h nX EH$ gyMr H$mo ~ZmVm h¡ (ApñVËd AñdrH$ma {H$¶o hþ¶o H$s EH$ H«$‘mZwgma ³dob

AnyU©){H$ {H$g àH$ma go ¶hmodm Ho$ gƒo ^º$ H$mo Xÿgao XodVm Ho$ ^º$ H$mo ~Vm©d H$aZm Mm{hE:

(1) Vy CgH$s Z ‘mZZm ~rS>r~r 2, Ho$~r 3

(2) Z CgH$s ~mV gwZm ~rS>r~r/033, Ho$~r 1570

(3) Z Cg na Vag ImZm ~rS>r~r 299, Ho$~r 298, 7:2,16

(4) Z H$mo‘b {XImZm ~rS>r~r 328, Ho$~r 328, I e‘w;15:3

(5) Z CgH$mo {N>n aIZm ~rS>r~r 491, Ho$~r 487 (‘ybmW© {N>nmZm)

13:9 E‘.Q>r. Ho$ nmg eãX nËWa Bg nX ‘| Zht h¡, hm{H$ dh {ZpíMV Vm¡a ‘| ‘¥Ë¶w H$s hr

T>§J h¡ Omo g§Ho$V H$aZo Ho$ {bE hþAm h¡ (nX;10) E‘.Q>r.Ho$ nmg ³dob A{Z{íMV dmñV{dH$

Am¡a {H«$¶m H$s ¹o$b AnyU© ‘maZm ~rS>r~r 246, Ho$~r 255 (CXm. {ZpíMV ê$n go ‘maZm) Omo

‘hËd H$mo g§Ho$V H$aVm h¡ &

EH$ ì¶{º$ Omo Xÿgao Ho$ {damoY ‘| Jdmh XoVm h¡ dh ì¶{º$ hmoVm h¡ g~go àW‘ nËWa H$mo

’o$H$am h¡ (nX; 10;17:7) ¶{X EH$ ì¶{º$ Xmofr Ho$ ~mao ‘| PyR>r gmjr XoVm h¡, V~ CgZo nhbo

go {dMma H$a Bg B˶m H$mo {H$¶m hþAm h¡ (5:20) &

13:10 Cg na Eogm nËWadmh H$aZm {H$ dh ‘a OmE, E‘.Q>r. ‘| nËWadmh H$aZm

Vm{H$ ‘aOmE Ho$ {b¶o ¶h {H««$¶m h¡ (~rS>r~r 709, Ho$~r 768, ³dob nyU©) Am¡a nËWa Ho$ {bE

(~rS>r~r 6) {OgH$m ‘ybmW© nËWam| Ho$ gmW nËWadmh H$aZm hmoJm & nËWadmh H$aZm EH$

à‘wI X§S> Wm Omo gmao dmMmnyU© g‘mO Ho$ bmoJm| Ho$ Ûmam {H$¶m OmVm Wm (b¡ì¶; 20:15,

16;{J 25:5, ì¶. 13:10 ¶ho 9:6) &

g‘mO Ho$ Ûmam bmoJm| H$mo nËWadmh {H$¶o OmZo H$m H$maU Wm :

(1) ‘y{V©nyOm, b¡ì¶ 20:2-5 (g§ dV ¶h ^r 6-8) ì¶; 13:1-5, 17:2-7

(2) B©ída {ZÝXm b¡ì¶ 24:10-23; I amOm 11-14, byH$m 4:29 à.H$m. 7:58 (XmoZm|

{ZJ©; 22:28 H$mo à{Vq~~ H$aVm h¡) Am¡a ¶hþ. 8:59 10:31 11:8 H$mo ^r ܶmZ ‘| aIo &

(3) ‘mVm-{nVm H$s A{YH$ma H$s Cnojm ì¶; 21:18-21 (g§ dV: b¡ì¶ 20:9)

(4) d¡dm{hH$ A{dídmg¶mo½¶Vm; ì¶;22:22, 23-27 (g^dV: b¡ì¶; 20:10-16)

(5) amO{damoY (¶hmodm Ho$ à{V AZmkmnmbH$); ¶hmoey; 7

13:11EH$ ì¶{º$ H$mo XÊS> XoZo dmbr N>{~ go ~‹T>H$a ¶hm§ na XÊS> ‘| Cggo A{YH$ g§~§Y h¡ &

EH$ ^r ì¶{º$ {dÐmoh H$aVm h¡ Vmo Cgo n[aUm‘ (nËWadmh) H$s nr‹T>m H$mo ghZm hmoJm; {H$ÝVw

¶hm§ na CZ bmoJm| Ho$ {bE {OÝhm|Zo Bg XÊS> Ho$ ~ma ‘| gwZm ¶m Jdmh ~Zo h¡, CZHo$ {bE ^r

hVmoËgmh H$s ~mV hmoJr (17:12-13; 19:15-21; 21:18-21; amo{‘;13:4) &

:: 241 ::

Page 242: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 242 ::

NASB ‘yb J«ÝW 13:12-18

¶{X Voao {H$gr ZJa Ho$ {df¶ ‘|, {Ogo Voam na‘oída ¶hmodm VwPo ahZo Ho$ {b¶o XoVm h¡,

Eogr ~mV Voao gwZZo ‘| AmE, Ho$ {H$VZo AY‘ nwê$fm| Zo Voao hr ~rM ‘| go {ZH$bH$a AnZo ZJa

Ho$ {Zdm{g¶m| H$mo ¶h H$hH$a ~hH$m {X¶m h¡, {H$ AmAmo h‘ Aݶ XodVmAm| H$s {OZgo A~ VH$

AZOmZ aho CnmgZm H$a| & Vmo nyN>VmN> H$aZm Am¡a ImoOZm, Am¡a ^br ^m§{V nVm bJmZm;

Am¡a ¶{X ¶h ~mV gM hmo, Am¡a Hw$N> r g§Xoh Z aho {H$ Voao ~rM Eogm {KZm¡Zm H$m‘ {H$¶m OmVm

h¡ & Vmo Adí¶ Cg ZJa Ho$ {Zdm{g¶m| H$mo Vbdma go ‘ma S>mbZm, Am¡a new Am{X Cg g~

g‘oV Omo Cg‘| hmo CgH$m Vbdma go g˶mZme H$aZm & Am¡a Cg‘§o H$s gmar byQ> Mm¡ Ho$ ~rM

BH$Q²>R>r H$aHo$ Cg ZJa H$mo byQ> g‘oV AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ {b¶o ‘mZmo gdmªJ hmo‘ H$aHo$

ObmZm; Am¡a dh gXm Ho$ {b¶o S>rh aho dh {’$a ~gm¶m Z OmE Am¡a H$moB© g˶mZme H$s dñVw

Voao hmW Z bJZo nmE; {Oggo ¶hmodm AnZo ‹S>Ho$ hþE H$mon go em§V hmoH$a O¡gm CgZo Voao

nyd©Om| hgo enW ImB© Wr d¡gm hr VwP go X¶m H$m ì¶dhma H$ao, Am¡a X¶m H$aHo$ VwP H$mo

{JZVr ‘| ~‹T>mE & ¶h V~ hmoJm O~ Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$s {OVZr AmkmE± ‘¢ AmO VwPo

gwZmVm hÿ§ CZ g^m| H$mo ‘mZoJm Am¡a Omo Voao na‘oída ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| R>rH$ h¡ dhr H$aoJm &

13:13 AY‘ nwê$fmo§ eãXmZwgma BgH$m AW©, Xþï> H$s gÝVmZ h¡ (~rS>r~r 116) &

B~«mZr ‘| BgH$m AW© AY‘ ì¶{º$ ¶m AZwn¶moJr h¡ (ݶm; 19:22; 20:13; I e‘w; 10:27;

30:22; I amOm 21:10, 13; {Z{V 6:12) & Z¶o {Z¶‘ Ho$ g‘¶ ‘|, Xþï> H$s n¶m©¶dmMr

e¡VmZ Ho$ gmW ~Z MwH$s Wr (II Hw$[a; 6:15) &

� ~hH$mH$a, XoI| boI nX 10 ‘| &

13:14 ¶h nX N>mZ~rZ ¶m nyN>VmN> H$s {H«$¶mAm| H$s H«$‘mZwgma EH$ gyMr ~ZmVm h¡

(g^r ³dob nyU©) :

(1) NASB “ImoOZmImoOZmImoOZmImoOZmImoOZm”NKJV, NRSV “nyN>VmN> H$aZmnyN>VmN> H$aZmnyN>VmN> H$aZmnyN>VmN> H$aZmnyN>VmN> H$aZm”NJB “N>mZ~rZ H$aZmN>mZ~rZ H$aZmN>mZ~rZ H$aZmN>mZ~rZ H$aZmN>mZ~rZ H$aZm”{H«$¶m ~rS>r~r 205, Ho$~r 233 h¡ AW© ImoOZm h¡ (17:4,9; 19:18)

(2) NASB “nVm bJmZmnVm bJmZmnVm bJmZmnVm bJmZmnVm bJmZm”NKJV, NRSV “Om§MZmOm§MZmOm§MZmOm§MZmOm§MZm”{H«$¶m ~rS>r 350, Ho$~r 347 h¡, AW© Om§MZm h¡ ^.g. 139:1,23, Zr{V 18:17

(3) NASB “nyar Vah go nyN>Zmnyar Vah go nyN>Zmnyar Vah go nyN>Zmnyar Vah go nyN>Zmnyar Vah go nyN>Zm”NKJV, NRSV “B©‘mZXmar go nyN>ZmB©‘mZXmar go nyN>ZmB©‘mZXmar go nyN>ZmB©‘mZXmar go nyN>ZmB©‘mZXmar go nyN>Zm”NJB “nyU© ܶmZ go nyN>ZmnyU© ܶmZ go nyN>ZmnyU© ܶmZ go nyN>ZmnyU© ܶmZ go nyN>ZmnyU© ܶmZ go nyN>Zm”

Page 243: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 243 ::

¶h ~rS>r~r 981, Ho$~r 1371 H$s ³dob nyU©; nyN>Zm Am¡a ~rS>r~r 405, Ho$~r 408

{h’$mb A{ZpíMV dmñV{dH$, nyU© ar{V go, H$s EH$ ‘ob ¶m g§J«h h¡, 17:4; 19:8

13:15 Vw‘.... g˶mZme H$aZm dm³¶I§S> nyU©V¶m go g˶mZme H$aZo, H$m (~rS>r

355) AW© g˶mZme H$aZo Ho$ {bE nyU©V¶mgo na‘oída H$mo g‘{n©V H$aZm h¡ & XoI| nyU© boI

3:6 ‘| & Bgr àH$ma Ho$ n[aUm‘m| H$mo ‘y{V©nyOH$m| Ho$ {bE r Zmnm J¶m h¡ {H$ do ¶hþ{X¶m| Ho$ Ûmam

nr{‹T>V hmoJ|, ¶{X do Xÿgao XodVmAm| H$s ‘y{V©nyOm H$aVo ahooJ| &

13:16 Am¡a dh gd©Xm Ho$ {bE S>rh aho ¶h dm³¶I§S> B~«mZr lm‘ Ho$ {b¶o EH$ ‘whmdam

h¡ (¶yhmoey 8:28 {¶‘© 49:2) & EH$ A{^àm¶ gd©Xm Ho$ {b¶o (XoI| {deof {df¶ 4:30 ‘|)

13:17-18 {dMma H$s ~hmd H$mo ܶmZ Xo§ :

(1) ‘y{V©nyOm, XÊS> H$mo boH$a AmVm h¡ (CXm. n{dÌ ¶wÕ; g^r Ord) nX-12-15

(2) g^r ZJa H$mo Zï> H$aZo Ho$ {bE ¶hmodm H$mo hmo‘~{b Ho$ ê$n ‘| {X¶m J¶m Wm (n{dÌ

¶wÕ ‘|, ¶hmodm H$mo g^r g^r H$s‘Vr ¶mo½¶ OrMm| H$mo {X¶m J¶m Wm) nX 16-17

(3) AmkmnmbZ, Amerfm| H$mo boH$a AmVm h¡, nX 17-18

(A) ¶hmodm AnZo H$mon go ‘w‹S>Vm h¡ &

(~) dh X¶m H$aVm h¡ 30:3

(g) CgHo$ nmg X¶m h¡ (D$na Ho$ g‘mZ ~rS>r~r 933)

(X) dh ~‹T>Vr H$mo boH$a AmVm h¡

(K) dh nyd©Om| go H$s JB© à{VkmAm| H$mo nyam H$aVm h¡ &

(4) Amerf, AmkmnmbZ H$s eV© na AmYm[aV h¡; nX 18

� Omo Voao na‘oída ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| R>rH$ h¡ dhr H$aoJm, ¶h dm³¶I§S> ì¶. ‘| AZoH$m|

~ma àH$Q> hþAm h¡ (6:18; 12:28; 13:18) & ¶h I amOm; 11:38 14:8; 15:11,

22:43 II amOm 12:3 ‘| ^r àH$Q> hþAm h¡ & g^r bmoJm| H$m ݶm¶ H$aZo Ho$ {bE, ¶hmodm

ݶm¶mYre Am¡a Ym{‘©H$Vm H$s {gÕm§V h¡ & XoI| {deof {df¶ : Ym{‘©H$Vm 1:16 ‘| &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| ¶h Aܶm¶ ñd¶§ Ho$ AmMaU ‘| Xÿgam| Ho$ {dídmg go A˶{YH$ H$R>moa h¡ ?

(2) ³¶m ¶h Aܶm¶ h‘mao {XZm| ‘| Xygam| Ho$ {dídmg Ho$ gmW h‘mao AmMaU H$m AmYma hmo

gH$Vm h¡ ?

(3) {H$g àH$ma Amn EH$ PyR>o ^{dî¶dº$m H$mo nhMmZ gH$Vo h¡§ ? M‘ËH$ma Ho$ ~mao ‘| ³¶m

h¡ ?

(4) nwamZo {Z¶‘ Ho$ XohËd Ho$ A{^àm¶ H$s ì¶m»¶m H$ao, Omo Z¶o {Z¶‘ Ho$ H$B© gmar àíZm|

Ho$ CÎmam| H$mo XoVo h¡ &

Page 244: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 244 ::

ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

emoH$ ‘ZmZo H$s

d{O©V {d{Y

14:1-2

ewÕ Am¡a AewÕ new

14:3-8

14:9-10

14:11-20

14:19-20

14:21

Xe‘m§e H$s {Z¶‘

14:22-27

14:28-29

EH$ n{dÌ ‘Zwî¶

H$s OrdZ H$bm

14:1-2

14:3-8

14:9-10

14:11-20

14:19-20

14:21 A

14:21 ~

14:22-27

14:28-29

emoH$ ‘ZmZo H$s

d{O©V {d{Y

14:1-2

ewÕ Am¡a AewÕ new

14:3-8

14:9-10

14:11-18

14:19-20

14:21 A

14:21 ~

Xe‘m§e H$s {Z¶‘

14:22-26

14:27-29

‘y{V©nyOZ {d{Y

Ho$ {damoY ‘|

14:1-2

ewÕ Am¡a AewÕ new

14:3-8

14:9-10

14:11-20

14:21 A

14:21 ~

dm{f©H$ Xe‘m§e

14:22-23

14:24-27

V¥Vr¶ df© H$s Xe‘m§e

14:28-29

Page 245: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 245 ::

14:1-16:17 H$s g§X © {ZarjU

(A) ì¶. 14:1-2 EH$ àmW{‘H$ Ñ‹T> dMZ h¡ {H$ ¶hmodm Ho$ AZmoIo bmoJm| Ho$ ê$n ‘| Bòm¶b

({ZJ©; 19:5-6) H$mo Bgr Vah go OrdZ kmnZ H$aZm h¡ &

(~) ì¶. 14:3-16:17 ‘| na‘oída Ho$ bmoJm| go dmMm Ho$ Hw$N> ^mJm| H$mo g§{já gmam§e ‘|

{ZJ©‘Z {JZVr ‘| {XIm¶m J¶m h¡ &

(1) ewÕ ~Zmd AewÕ ^moOZ 14:1-21 ‘| Omo b¡ì¶ 11:1-23 ‘|§ dmñV{dH$ ê$n

‘| nm¶m J¶m h¡ &

(2) 14:22-29 ‘| Xe‘m§e H$mo dmñV{dH$ ê$n go b¡ì¶ 28:8-38 ‘| {X¶m J¶m h¡

(3) 15:12-18 ‘| H$O© H$mo hQ>mZo H$m H$m¶©, dmñV{dH$ ê$n ‘| b¡ì¶ 28:8-38 ‘|

{X¶m J¶m h¡ &

(4) 15:12-18 ‘| B~«mZr Jwbm‘m| H$mo ‘wº$ H$aZo H$s, dmñV{dH$ ê$n ‘| b¡ì¶

25:38-55 ‘| {X¶m J¶m h¡ &

(5) 15:19-23 ‘| n{hbm¡R>o H$s Nw>‹S>m¡Vr, dmñV{dH$ ê$n ‘| {ZJ©; 13:1-16 ‘|

{X¶m J¶m h¡ &

(6) ¶mÌm Ho$VrZ dm{f©H$ ndm] H$mo dmñV{dH$ ê$n ‘| b¡ì¶ 23:4-8, 16:1-17 ‘|

Am¡a {J. 28:16-29:40 ‘| ^r {X¶m J¶m h¡ &

(AmD$Q>bmBZ ’«$m‘ AmoëS> Q>oñQ>m‘|Q> {W¶m°bmOr, nm°b Ama hmD$g Ho $Ûmam n¥.

184)

(7) ì¶. H$s gmam§e ñd^md H$mo ñnï> ê$n go XoIm J¶m h¡ & àm¶: ì¶dñWmE± Z¶o

ñWmnZ Ho$ {bE Aën‘mÌ n[adV©Z hþE h¡ &

Adí¶ hr ¶h nwZ: {ZYm©[aV hmoZm Mm{hE {H$ nwamZo {Z¶‘ H$s nwñVH$m| H$s

aMZm H$mo, AmYw{ZH$ bmoJ, H¡$go, H$~ ¶m ³¶m| H$mo Zht OmZVo h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 14:1-2

Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ nwÌ hmo; Bg{b¶o ‘ao hþAm| Ho$ H$maU Z Vmo AnZm eara

MraZm Am¡a Z ^m¡hm| Ho$ ~mb ‘w±S>mZm & ³¶m|{H$ Vy AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ {b¶o EH$ n{dÌ

g‘mO h¡, Am¡a ¶hmodm Zo VwP H$mo n¥Ïdr ^a Ho$ g‘ñV Xoem| Ho$ bmoJm| ‘| go AnZr {ZO gån{Îm

hmoZo Ho$ {b¶o MwZ {b¶m h¡ &

14:1 Vw‘ AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ nwÌ hmo, dmMm Ho$ nm[a^m{fH$ eãXm| H$mo nm[adm[aH$ ê$nH$

‘| à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ (1:31, 8:5; 22:5) & XoI| {deof {df¶ : na‘oída H$s n¡V¥Ëd 8:5

‘| & nX 1-2 ‘| BòmB{b¶m| Ho$ {bE à¶moJ H$s JB© VrZ {deof Zm‘m| ¶m erf©H$m| H$mo ܶmZ ‘|

aI| &

Page 246: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 246 ::

� AnZo eara H$mo MraZm {H«$¶m ~rS>r~r 151, Ho$~r 177, {hWnmo¶b ({hWnm¶b ‘yb H$s

Hw$Xm{MV {dnarV) AnyU© h¡ Am¡a Jham Kmd H$aZm ¶m MraZm Ho$ g§X © ‘| nm¶m J¶m h¡ & ¶h

‘y{V©nyOZ H$aZo dmbm| Ho$ H$m¶© Wo & (Mmho B©ídam| Ho$ ܶmZ H$mo AmH${f©V H$aZo Ho$ {bE ¶m ‘¥VH$m|

Ho$ {bE emoH$ ‘ZmZo Ho$ AZw d H$m H$maU hmoZo Ho$ {bE; b¡ì¶; 19:28;21:5; I amOm;

18:28; {¶‘©; 16:6; 41:5; 48:37)&

{deof {df¶ : emoH$ ‘ZmZo H$s AmMma{deof {df¶ : emoH$ ‘ZmZo H$s AmMma{deof {df¶ : emoH$ ‘ZmZo H$s AmMma{deof {df¶ : emoH$ ‘ZmZo H$s AmMma{deof {df¶ : emoH$ ‘ZmZo H$s AmMma

Bg«m¶br bmoJ EH$ {à¶OZ H$s ‘¥Ë¶w Ho$ {bE Am¡a ì¶{º$JV níMmVmn, gmW hr g§¶wº$

Ow‘m} Ho$ {bE {d{^Þ VarH$m| ‘| XþI H$m àH$Q>rH$aU H$aV h¡ :

(1) dó ’$m‹S>Zm, CV; 37:29, 34; 44:13; ݶm. 11:35; II e‘w; 1:11

3:31; I amOm; 21:27; Aæ¶w 1:20

(2) Q>mQ> bonQ>Zm, CV, 37:34; II e‘w 3:31; amOm 21:27; {¶‘©; 48:37

(3) ZJo nm§d, II e‘w. 15:30; ¶mem; 20:3

(4) {ga na hmW aIZm, II e‘w; 13:9 {¶‘© 2:37

(5) {ga na Yyb S>mbZm, ¶hmoey 7:6; I e‘w 4:12; Zho 9:1

(6) y{‘ na ~¡R>H$a {dbmn 2:10; ¶ho. 26:16 ( y{‘ na boQ>Zm; II e‘w; 12:16)

¶mem; 47:1

(7) N>mVr nrQ>Zm, I e‘w 25:1; II e‘w. 11:26; Zho. 2:7

(8) eara H$mo MraZm, ì¶. 14:1; {¶‘©; 16:6; 48:37

(9) Cndmg aIZm; II e‘w; 1:16, 22; I amOm, 21:27

(10) {dbmnJrV JmZm; II e‘w; 1:17; 3:31; II B{V; 35:25

(11) J§OmnZ (~mb {ZH$mbo J¶o h¡ ¶m CñVao go ‘w§S>Z {H$¶m J¶m) {¶‘; 48:37

(12) Xm‹T>r H$mo N>moQ>m H$aZm, {¶‘©; 48:7

(13) {ga ¶m Mohao H$mo T>m§H$Zm; 15:30; 19:4

� ^m¡hm| Ho$ ~mb ‘w‹S>m§Zm, ¶h (J§OmnZ H$aZm, ~rS>r~r 901) ^r Mmam| Amoa Ho$ Xoem| Ho$

emoH$ ‘ZmZo Ho$ AmMma H$mo àH$Q> H$aVm h¡ ({¶‘©; 16:6; 41:5; ¶ho. 27:31; 44:20) &

A§Va ‘| (1) Bòm¶br ¶mOH$m| H$mo ‘w§S>Z H$amZo H$s AZw‘{V ¶m Amkm Zht Wr (b¡ì¶ 21:5)

Am¡a (2) Bòm¶{b¶m| H$mo AZoH$ Xm‹T>r Ho$ ~mbm| H$mo ‘w§S>mZo H$s ^r AZw‘{V Zht Wr (b¡ì¶

19:27) & Bòm¶{b¶m| H$mo H$B© {Z¶‘, H$Zm{Z¶m| Ho$ Ûmam {Z¶{‘V H$m¶m] H$mo {H$¶o OmZo Ho$

{dê$Õ ‘| {X¶o Wo &

Page 247: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 247 ::

� ‘ao hþAm| Ho$ H$maU, emoH$ ‘ZmZo Ho$ AmMma H$m dU©Z BZgo g§~§{YV {H$¶m J¶m h¡ :

(1) nyd©Omo H$s AmamYZm

(2) ~mb H$s AmamYZm (H$Zm{Z¶m| Ho$ ‘§{Xa Ho$, ‘¥Ë¶w erV) Am¡a Or{dV (~g§V) Ho$

àmH¥${VH$ XodVm)

14:2 n{dÌ g‘mO ¶h A{^àm¶ ¶hmodm Am¡a ‘grhm H$mo Bòm¶b Ho$ Ûmam àH$Q> {H$¶o OmZo Ho$

bú¶ Ho$ g§~§Y H$mo ~VmVm h¡ ({ZJ©; 19:6; ì¶ 7:6) XoI| {deof {df¶ 4:6 ‘| &

ì¶. dmMm H$s ^mem H$mo à{Vê$n ‘| {XIbmVm h¡, Omo Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$mo

B©ídar¶, Am¡a CgHo$ n{dÌ, MwZo hþE {deof YZ, bmoJm| Ho$ ê$n ‘| dU©Z H$aVm h¡ (4:20; 7:6;

14:2; 26:18; 28:9; 29:12-13) & {¶‘©¶mh H$mo ^r ܶmZ ‘| aIo (7:23; 11:4;

13:11; 24:7; 30:22; 31:1, 33; 32:38) & Am¡a dmñVd ‘| H$m¡Z hoeo 1-3 H$mo yb

gH$Vm h¡ &

� ¶hmodm Zo VwP H$mo MwZ {b¶m h¡, {H«$¶m (~rS>r~r 103, Ho$~r 119, ³dob nyU©) H$m à¶moJ

na‘oída Ho$ à wËd Ho$ Ûmam MwZo OmZo Ho$ {bE hþAm h¡ :

(1) A~«mh‘, CV, 12:1; Zho 9:7

(2) nyd©Om|, ì¶. 7:8

(3) nyd©Om| H$s g§VmZ| ì¶; 4:37; 10:15

(4) Bòm¶b ì¶ 7:6 ^.g. 135:4; ¶mem; 44:1,8; 43:10; ¶ho, 20:5

(5) ¶eyê$Z (Bòm¶b ¶m ¶ê$ebo‘) ì¶; 32:15; 33:5, 26; ¶mem: 44:2

(6) Bòm¶br amOm (¶hmodm Ho$ amÁ¶ H$m {MÝh, Omo XmD$X H$mo n{hbo go gy{MV H$aVm h¡

(I e‘w.10:24; 16:8,9,10; II e‘w.6:21) Omo ‘grhm H$mo {M{ÌV H$aVm h¡) ì¶;

17:14-17

(7) CgHo$ Zm‘ H$m {Zdmg ñWmZ (CXm. Ho$ÝÐr¶ n{dÌ ñWmZ) ì¶. 12:5, 11,14,18,

21; 26; 14:24; 15:20; 16:2, 6,7,11,15;17:8, 10; 31:11

na‘oída Ho$ à wËd Am¡a CÔoí¶ H$mo Bòm¶b Ho$ MwZmd ‘| 춺$ {H$¶m J¶m h¡ & nwamZo

{Z¶‘ ‘| na‘oída Ho$ MwZmd h‘oem H$m¶© go g§~§{YV h¡ Z {H$ Z¶o {Z¶‘ Ho$ g‘mZ Amdí¶H$

ê$n go CÕma go h¡ & ¶hmodm H$mo gmao g§gma Ho$ Bòm¶b H$mo àH$Q> H$aZm Wm, Vm{H$ gmam g§gma

CÕma nmZo nmE± (CV; 12:3; {VVwg 2:14 Am¡a I nV; 2:9 ‘| {b¶m J¶m h¡) XoI| {deof

{df¶ 4:6 ‘| &

� VwPH$mo n¥Ïdr a Ho$ g‘ñV Xoem| Ho$ bmoJm| ‘| go AnZr {ZO gån{Îm hmoZo Ho$ {bE eãX

gån{Îm H$m (~rS>r~r 668) AW© {ZO YZ h¡ ({ZJ©; 19:5; ^.g. 135:4; ‘bm. 3:17) &

Page 248: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 248 ::

¶h dm³¶IÊS> ì¶dñWm{ddaU ‘| ~ma-~ma hmoZo dmbm AmdV©H$ h¡ (7:Z; 14:2; 26:18) &

H¥$n¶m {deof {df¶ H$mo n{‹T>¶o : ~m±~ H$m EdoO|{bH$b {~¶mgog 4:6 ‘| & Bggo EH$ VarHo$ H$mo

XoIoJ| {Og Vha ‘¢ Y‘©J«§W H$s AZwdmX H$mo XoIVm hÿ§ & ¶h ‘oao g§gma H$s Amoa Ñ{ï> Ho$ ‘w»¶

nyU©Vm H$mo {XImVr h¡ & (‘hm-Amkm) &

NASB ‘yb J«ÝW 14:3-8

Vy H$moB© {KZm¡Zr dñVw Z ImZm & Omo new Im gH$Vo hmo do h¡ AWm©V Jm¶-~¡b, o‹S>-

~H$ar, h[aU, {MH$mam ‘¥J, ~Zm¡br ~H$ar, gm§ a, ZrbJm¶ Am¡a ~Zm¡br o‹S> & AV: newAm| ‘|

go {OVZo new {Mao ¶m ’$Q>o Iwadmbo h¡ Am¡a nmJwa H$aZo dmbo hmoVo h¡ CZH$m ‘m§g Vw‘ Im gH$Vo

hmo & naÝVw nmJwa H$aZodmbo ¶m {Mao Iwadmbm| ‘| go BZ newAm| H$mo, AWm©V D±$Q>, Iahm, Am¡a

emnmZ H$mo Z ImZm, ³¶m|{H$ ¶o nmJwa Vmo H$aVo h¡ naÝVw {Mao Iwa Ho$ Zht hmoVo, Bg H$maU do

Vwåhmao {b¶o AewÕ h¡ & Vw‘ Z Vmo BZH$m ‘m§g ImZm Am¡a Z BZH$s bmoW Ny>Zm &

14:3 Vy Z ImZmVy Z ImZmVy Z ImZmVy Z ImZmVy Z ImZm, nX 3-21 Omo h¡ dmo b¡ì¶ 11:2-19 na à{Vq~~ S>mbVm h¡ & bo{H$Z

{d{^ÞVmAm| Ho$ gmW S>mbVmh¡ & ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE Omo A˶{YH$ H${R>Z h¡ dhr AZoH$m| ‘yb

H$maU H$s {gÕm§V H$m H$maU hþAm ho, {d{^ÞZmE± Bgr àH$ma go h¡ & ܶmZ ‘| aI| {H$ Bg

Aܶm¶ ‘| 17 ~ma ImZm (~rS>r~r 37, Ho$~r 46) H$m à¶moJ hþAm h¡ & ZrMo {X¶o hþE {deof

{df¶ H$mo XoI| &

{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE±{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE±{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE±{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE±{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE±

‘oao {dMma Ho$ AZwgma, ¶o moOZ dñVw, ì¶dñWmAm| H$mo ‘w»¶Vm¡a go ñdmñ϶ ¶m Amamo½¶

{dYm g§~§Yr H$maUm| Ho$ {bE Zht {X¶m J¶m h¡ (CXm. ‘¡‘mo{ZS>og, Jm°BS> 3:48; {H$XþerZ 49~r

(Vmb-‘w{XH$ Q´>o³Q>oQ>) bo{H$Z AܶmË‘{dÚm g§~§Yr H$maUm| Ho$ {bE {X¶m J¶m h¡ & H$Zm{Z¶m| Ho$

gmW BòmBbr bmoJm| H$m H$moB© g§~§Y Zht hmoZm Mm{hE Wm (¶mem; 65:4;66:3,17) & ‘ygm Ho$

Ûmam Bòm¶{b¶m| H$mo H$Zm{Z¶m| Ho$ ImZo, gm‘m{OH$ H$m¶© H$aZo Am¡a AmamYZm H$aZo H$s H$m¶m}

go g§~§{YV H$B© {Z¶‘m| H$mo {X¶o J¶o Wo (CXm. {ZJ©; 8:23) &

Bg àíZ na {H$ Z¶o {Z¶‘ Ho$ {dídm{g¶m| Ho$ {bE ¶o ^moOZdñVw H$s ì¶dñWmE± ³¶m

CÝh| ~m§YVr h¡ ¶m CZHo$ {bE ghm¶H$ h¡, Vmo ‘¢ H$hÿ§Jm, Zht ! Zht ! ‘oao Hw$N> Ame¶ ¶hm§ na

h¡ :

(1) ^moOZ dñVw H$s ì¶dñWm go na‘oída H$mo àgÞ H$aZo Am¡a Cg VH$ nhþ§MZo Ho$ nÕ{V

H$mo ¶rew Zo AñdrH$ma {H$¶m, ‘a 7:14-23

Page 249: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 249 ::

(2) ào.H$m. 15 Aܶm¶ ‘| ¶hr àíZ, ¶ê$ebo‘ ‘hmg^m ‘| EH$ {dMmaUr¶ {df¶ Wm, Ohm§

na ¶h {ZU©¶ {b¶m J¶m {H$ Aݶ Om{V¶m| H$mo nwamZo {Z¶‘ Ho$ Ym{‘©H$ {Z¶‘m| H$mo

nmbZ H$aZo H$s Amdí¶H$Vm Zht h¡ (nX; 19) & nX 20 ‘| ^moOdñVw H$s ì¶dñWm

Zht h¡, {H$ÝVw {dídmg H$aZo dmbo ¶hþ{X¶m| Ho$ {bE g§J{V H$s gw{dYm àXmZ H$aZm Omo

CZHo$ Aݶ Om{V H${b{g¶mAm| ‘| hmo gH$Vo h¡ &

(3) ào.H$m. 10, ¶m’$m ZJa ‘| nVag H$m Xe©Z, ^moOZ dñVw Ho$ ~ma ‘| Zht Wm, bo{H$Z

g^r bmoJm| H$s ñdrH¥${V Ho$ ~mao ‘| Wm, {H$ÝVw n{dAmË‘m Zo ^moOZdñVw ì¶dñWmAm| H$s

Ag§~ÕVm H$mo {MÝh Ho$ ê$n ‘| nVag H$mo {gImZo Ho$ {bE à¶moJ {H$¶m &

(4) H$‘Omoa Am¡a gm‘Wu {dídm{g¶m| Ho$ ~mao ‘| nm¡byg H$s ~mVMrV h‘| gmdYmZ H$aVr h¡

{H$ h‘mao {ZOr ì¶m»¶mAm| H$mo, {deof Vm¡a go nwamZo {Z¶‘ H$s ì¶dñWmAm| H$mo, H$aZo

Ho$ {bE Omoa Z S>mb| (amo{‘ 14:1-15; 13; I Hw$[a 8-10) &

(5) Hw$bw 2:16-23 ‘| kmZ g§~§Yr PyR>o {ejH$m| go g§~§{YV, H$mZyZr Am¡a ݶm¶ Ho$ ~mao ‘|

nm¡byg H$s MoVmdZr à˶oH$ nr‹T>r Ho$ g^r {dídm{g¶m| Ho$ {bE ^r MoVmdZr hmoZr Mm{hE

{deof {df¶ : A{V K¥Um{deof {df¶ : A{V K¥Um{deof {df¶ : A{V K¥Um{deof {df¶ : A{V K¥Um{deof {df¶ : A{V K¥Um

A{V K¥Um (~rS>r~r 1072) AZoH$ MrOm| H$mo àH$Q> H$a gH$Vm h¡ :

(1) {‘{ó¶m| go g§~§{YV dñVwE±

(A) do B{~«¶m| Ho$ gmW ^moOZ H$aZm K¥{UV g‘PVo Wo, CV: 43:32

(~) Madmhm| go do K¥Um H$aVo Wo, CV 46:34

(g) B{~«¶m| Ho$ ~{bXmZm| go do K¥Um H$aV Wo, {ZJ© 8:26

(2) Bòm¶b Ho$ H$m¶m] H$s Amoa ¶hmodm Ho$ AZw d go g§~§{YV dñVwE± :

(A) AewÕ ^moOZ, ì¶ 14:2

(~) ‘y{V©¶m±, ì¶ 7:5; 18:9, 12; 27:15

(g) ‘y{V©nyOH$ Ho$ {KZm¡Zo H$m‘, ì¶; 18:9, 12

(X) ‘moboH$ XodVm Ho$ {bE ~ƒm| H$mo ObmZm; b¡ì¶; 18:21-2; 20:2-5;

ì¶; 12:1; 18:9, 12; II amOm; 16:3; 17:17-18; 21:6; {¶‘©

32:35

(K) H$ZmZr ‘y{V©nyOm ì¶; 13:14; 17:4; 20:17-18;32:16; ¶mem;

44:19 {¶‘© 16:18; ¶ho. 5:11; 6:9; 11:18, 21; 14:6; 16:50;

18:12

Page 250: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 250 ::

(Z) {ZÝXmnU© OmZdam| H$m ~{bXmZ H$aZm; ì¶: 17:1 (15:19-21; ‘bm{H$

1:12-13

(n) ‘y{V©¶m| Ho$ {bE ~{bXmZ H$aZm {¶‘©; 44:4-5

(’$) {Og ór H$moVw‘Zo nhbo VbmH$ {X¶m Wm Cggo nwZ©{ddmh H$aZm; ì¶: 24:2

(~) nwê$f Ho$ n{hamd (dó) H$mo ór H$m n{hZZm (g§ dV: H$ZmZ H$s AmamYZm)

ì¶ 22:-

(^) doí¶md¥{Îm go ê$n¶o (H$ZmZr CnmgZm) ì¶; 23:18

(‘) g‘b¡qJH$Vm (g§ dV H$ZmZr AmamYZm) ì¶: 14:3

(a) PyR>r e{º$ H$m à¶moJ ì¶; 25:16; Zr{V 11:1, 20:23

(b) ^moOZ dñVw ì¶dñWm H$m C„K§Z {H$¶m J¶m (g§ dV : H$ZmZr AmamYZm)

ì¶; 14:3

(3) ~w{Õ gm{h˶ ‘| CXmhaU

(A) Zr{VdMZ 3:22; 6:16-19; 11:1, 20;12:22;15:8,9 26;16:5; 17:15;

20:10; 23; 21:27; 28:9

(~) ^.g. 88:8

(g) Aæ¶w~ 30:10

(X) ¶hm§ EH$ ~maå~ma hmoZo dmbr ^{dî¶ g§~§Yr dm³¶I§S> h¡ COm‹S>Zodmbr K¥{UV dñVwE±,

{OgH$ à¶moJ Xm{Z¶oZ (9:27; 11;31; 12:11) ‘| hþAm h¡ & ¶h {d^Þ VrZ

Adgam| H$mo àH$Q> H$aVm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡ (And˶ ^dpî¶dmUr H$s nyU©Vm) :

(A) BÝQ>a{~~{bH$b ‘¸$m{¶Z Ad{Y H$m EÊQ>r¶moH$g IV EnrH$mZog ( I ‘¸$m 1:54, 59;

II ‘¸$m 6:1-2)

(~) amo‘r àYmZ (~mX H$m g‘«mQ>) {VVwg (Q>mBQ>g), {Og‘| ¶yê$ebo‘ H$mo byQ>m Am¡a ‘§{Xa

H$mo ES>r 70 ‘| Zï> H$a {X¶m (‘Vr 24:15; ‘a 13:14; byH$m; 21:20)

(g) {díd AJwdm A§{V‘ g‘¶ ‘|, nmn H$m nwê$f AWm©V {dZme H$m nwÌ (II {Wñgwbw

2:3-4) ¶m ‘grh {damoYr (I ¶hþ. 2:18; 4:3; àH$m. 13) H$hbm¶m OmEJm &

� K¥{UV dñVwE, ¶h dm³¶I§S> (~rS>r~r 481, {Z‘m©U 1072) ì¶; 14:3 ‘| r à¶moJ

{H$¶m J¶m h¡ &

14:5 h[aU, {MH$mam, ‘¥J ¶o O§Bbr OmZda ~{bXmZ Ho$ {bE AewÕ {H$ÝVw ^moOZ Ho$ {b¶o

AewÕ Zht Wo & ì¶; 11 ‘| BÝh| àX{e©V Zht {H$¶m J¶m h¡ ³¶m|{H$ {H$ {‘ò ‘| ¶o AZOmZ Wo

{deof ê$n go n{hMmZZo Ho$ {bE, AmYw{ZH$ Ho$ {bE, AZoH$ gmao H${R>Z h¡ &

Page 251: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 251 ::

14:6 newAm| ‘| go {OVZo new {Mao ¶m ’$Q>o Iwadmbo Am¡a nmJwa H$aZo dmbo h¡, b¡ì¶

11:4 ‘| {X¶o J¶o ~{bXmZ g§~§Yr ewÕ OmZda Ho$ {bE ¶h EH$ ‘yb ‘mJ©Xe©Z h¡ &

dm³¶IÊS>, {Mao ¶m ’$Q>o Iwadmbo, EH$ ~‹T>m¶m hþAm ê$n h¡, ({H«$¶m ~rS>r~r 828, Ho$~r

969, {h{’$b nyU© {Z‘m©U, Omo g§km ~rS>r~r 828 Ho$ gmW h¡) {Og àH$ma nX 8 ‘| h¡ & Bg

dU©Z Ho$ {bE EH$ Xÿgar ~‹T>m¶r hþB© ê$n g§¶moJ hþB© h¡ & ({H«$¶m ~rS>r~r 1042, Ho$~r 1608,

g§km (~rS>r~r 1043) Ho$ gmW ³dob {H«$¶m H¥$XÝV {Z‘m©U) ¶h dU©Z ~hþV hr {deof Am¡a ñnï>

h¡ &

� Hw$N> OmZda Omo {g’©$ AmqeH$ ê$n go Xmo ^mJm| H$mo nyam H$aVo h¡ ({Mao ¶m ’$Q>o Iwadmbo

Am¡a nmJwa H$aZo dmbo) Omo nX 7 ‘| {X¶o J¶o h¡ &

14:7

NASB “emnmZemnmZemnmZemnmZemnmZ”NKJV, “emnmZemnmZemnmZemnmZemnmZ”NRSV, TEV “arN> Ho$ gÑe EH$ Mm¡nm¶marN> Ho$ gÑe EH$ Mm¡nm¶marN> Ho$ gÑe EH$ Mm¡nm¶marN> Ho$ gÑe EH$ Mm¡nm¶marN> Ho$ gÑe EH$ Mm¡nm¶m”LXX, NJBNJB, NJV “IahmIahmIahmIahmIahm”JPSOA “IahmIahmIahmIahmIahm”

¶h OmZda (~rS>r~r 1050I) àH$Q> ê$n go b¡ì¶; 11:6 ‘§o O¡go Iahm ¶m IaJmoe Ho$

ê$n ‘| àX{e©V hþAm h¡ & ¶h AmíM¶© H$s ~mV h¡ {H$ b¡ì¶. H$hVm h¡ {H$ ({Og àH$ma ¶hm§

‘mby‘ {H$¶m J¶m h¡) IaJmoe nmJwa H$aVm h¡ & ¶h EH$ AÀN>r ñWmZ h¡ {H$ Aܶ¶Z H$aZo dmbm|

H$mo ñ‘aU H$am¶| {H$ Bòm¶{b¶m| Zo àH¥${V na CZHo$ kmZ H$mo ܶmZ Ho$pÝÐV JwUm| na {Z ©a

{H$¶m h¡ & (Ñ{ï>{df¶H$ ^mfm) & IaJmoe, g˶Vm ‘| nmJwa Zht H$aVo h¡, {H$ÝVw BZHo$ ZmH$ H$s

Vrd« Mmb Eogm {XIVm h¡ ¶{X do H$aV h¡ & ~mB~b ‘| ¶h EH$ JbVr Zht h¡, {H$ÝVw àmMrZm|

Zo ܶmZ H$mo BZHo$ kmZ Ho$ AmYma na n{hMmZm Z {H$ AmYw{ZH$ d¡km{ZH$ {Z¶‘mZwgma go {H$¶m

h¡ &

14:18 gwAagwAagwAagwAagwAa, H$Zm{Z¶m| Ho$ Ûmam gwAa H$mo Ym{‘©H$ ~{bXmZ Ho$ {bE Am¡a ImZo Ho$ {bE

à¶moJ hmoVm Wm (¶mem; 65:4; 66:3, 17) & Bgo AewÕ Bg{bE OmZm J¶m ³¶m|{H$ BgHo$

ImZo H$s ì¶dhma (Hw$Îmmo Ho$ {bE ^r ¶h C{MV h¡) Am¡a BgHo$ {Zdmg H$aZo H$s OJh go

(H$sM‹S> H$m ñWmZ) Bgo AewÕ H$hm J¶m h¡ & {hÎmr, ¶yZmZr, Am¡a amo{‘ gä¶Vm ‘| à{V{XZ

gwAa H$m ~{bXmZ {H$¶m OmVm Wm & ‘o{S>Q>o[a{Z¶Z gä¶VmAm| ‘| BÝh| BÝh| Im¶m ^r OmVm Wm

(Hw$N> g‘yhm| Ho$ Ûmam) àmMrZ {ZH$Q> nydu Ho$ ^moOZ Am¡a ~{bXmZm| H$s A{YH$ OmZH$mar Ho$

{bE XoI| E~rS>r, ^mJ 6, OwbmoOr n¥. 1109-1167, gwAa Ho$ {bE, XoI| n¥. 1130-1135.

Page 252: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 252 ::

NASB ‘yb J«ÝW 14:9-10

{’$a {OVZo ObOÝVw h¡ CZ‘| go Vw‘ BÝh| Im gH$Vo hmo, AWm©V {OVZm| Ho$ n§I Am¡a

{N>bHo$ hmoVo h¢ & naÝVw {OVZo {~Zm n§I Am¡a {N>bHo$ Ho$ hmoVo h¡ CÝh| Vw‘ Z ImZm; ³¶m|{H$ do

Vwåhmao {b¶o AewÕ h¡ &

14:9 {OVZm| Ho$ n§I Am¡a {N>bHo$ hmoVo h¡, b¡ì¶ 11:9-12 H$s ¶h EH$ ‘yb ‘mJ©Xe©Z h¡ &

nwamZo {Z¶‘ ‘| H$ht ^r {’$a go ‘Zmhr Ho$ ¶WmW© H$maU H$mo Zht ~Vm¶m J¶m h¡ & XoI| boI

14:3 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW 14:11-20

g~ ewÕ n{j¶m| H$m ‘m§g Vmo Vw‘ Im gH$Vo hmo & naÝVw BZH$m ‘m§g Z ImZm, AWm©V

CH$m~, h‹S>’$moS>, Hw$aa; Jê$S> Mrb Am¡a ^m§{V ^m§{V Ho$ emhr, Am¡a ^m§{V ^m§{V Ho$ g~ H$mJ;

ewVw‘w©J©, Vh‘mg, ObHw$¸$Hw$Q>, Am¡a ^m§{V ^m§{V Ho$ ~mO N>moQ>m Am¡a ~‹S>m XmoZm| Om{V H$m C„z

Am¡a Kw½Ky; YZoe, {JÕ hm‹S>Jrb; gmag, ^m§{V ^m§{V Ho$ ~Jwbo, hþXhþX Am¡a M‘JmX‹S> Am¡a

{OVZo a|JZo dmbo O§Vw h¡ do g~ Vwåhmao {b¶o AewÕ h¡; do ImE Z OmE± & naÝVw g~ ewÕ

n§Idmbm| H$m ‘m§g Vw‘ Im gH$Vo hmo &

14:11 ¶h b¡ì¶ 11:13-19 H$s gÑe h¡ & AewÕVm H$m H$maU {Z{X©ï> Zhr§ h¡, {H$ÝVw

¶h ñnï> ‘mby‘ hmoVm h¡ {H$ {OVZo n{j¶m| H$mo ¶hm§ ~Vm¶m J¶m h¡ BÝhm|Zo g‹S>m hþAm J§Xm ‘m§g

Im¶m h¡ &

14:18 hþXhþX, Bg à’H$ma H$s njr (~rS>r~r 189) g^r àH$ma H$s H$s‹S>m| H$mo Am¡a

ImX H$s H$s‹S>m| H$mo ^r ImVo h¡ & Bgo BgHo$ AewÕ ñWmZm| ‘| ImZo Ho$ H$maU Am¡a EH$ ImX go

^ar hþB© Kmogbo ‘| ahZo Ho$ H$maU go n{hMmZm J¶m h¡, Bg{bE ¶h EH$ AewÕ w‘UH$mar njr

~Zm hþAm h¡ &

14:19 ¶h dm³¶IÊS> (~rS>r~r 481, {Z‘m©U 1056 Am¡a 733, CV. 7:14, 21)

C‹S>Zo dmbr H$s‹S>mo H$mo àH$Q> H$aVr h¡ & ¶h b¡ì¶ 11:20-23 ‘| g‘mZmÝVa hþAm h¡, Ohm§ na

Hw$N> H$sS>m| H$mo ImZo Ho$ {bE ewÕ ~Vm¶m J¶m h¡ (CXm. {Q>S²>S>r ‘Îmr 3:4 ‘a; 1:16) {X¶o J¶o

AewÕ n{j¶m| ‘| go ~hþVm| Ho$ {bE ¶o g^r H$sS>o ^moOZ Wo &

NASB ‘yb J«ÝW 14:21

Omo AnZr ‘¥Ë¶w go ‘a OmE Cgo Vw‘ Z ImZm; Cgo AnZo ’$mQ>H$m| Ho$ ^rVa {H$gr

naXoer H$mo ImZo Ho$ {b¶o Xo gH$Vo hmo, ¶m {H$gr namE Ho$ hmW ~oM gH$Vo hmo; naÝVw Vy Vmo AnZo

na‘oída ¶hmodm Ho$ {b¶o n{dÌ g‘mO h¡ & ~H$ar H$m ~ƒm CgH$s ‘mVm Ho$ XÿY ‘| nH$mZm &

Page 253: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 253 ::

14:21 Omo AnZr ‘¥Ë¶w go ‘a OmE Cgo Vw‘ Z ImZm, ¶h {ZJ©. 23:31 H$mo à{V{~på~V

H$a gH$Vm h¡ & EH$ H$maU Wm ³¶m|{H$ IyZ Bg‘| hr Wm (12:16, 23-25; CV; 9:4) Bg

ì¶dñWm H$mo dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ {bE {Z¶wº$ Zht {H$¶m J¶m (CXm; {dXoer Am¡a

AOZ~r d{O©V Wo, {H$ÝVw b¡ì¶; 17:15 H$mo ܶmZ X|) ¶o g^r ^moOZ dñVw ì¶dñWmAm| H$m

AW©, BòmB{b¶m| H$mo H$Zm{Z¶m| go Am¡a CZH$s CnmgZm H$s {d{Y¶m| go AbJ ¶m Xÿa aIZm

Wm &

� ~H$ar H$m ~ƒm CgH$s ‘mVm Ho$ XÿY ‘| Z nH$mZm, amg gm‘am (XoI| gmBag EM.

JmoO}Z, AJ«o{Q>H$ hoÊS>~wH$ n¥.174) ‘ybJ«§W {XImVm h¡ {H$ ¶h Xÿgao gä¶Vm ‘| D$nOmD$nZ Ho$

{MÝh ê$n ‘| {H$¶m OmVm Wm & ¶hÿXr Y‘© Zo Bg nX Ho$ AmYma na n϶ (^moOZ) Ho$ {Z¶‘

H$moH$R>moaVm go nwð> {H$¶m h¡ (AbJ ~V©Z ‘Q>Z nH$mZo Ho$ {bE Am¡a Xþ½Yembm CnO Ho$ {bE)

{H$ÝVw, àhma Omo h¡ H$Zm{Z¶m| Ho$ ~{bXmZ ê$nr CnmgZm go g§~§{YV H$aVm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡

({ZJ©; 23:19; 84:26) & BgH$m ~r‘mar ¶m ñdmñ϶ Ho$ {gÕm§V Ho$ gmW Wmo‹S>m ¶m Hw$N> ^r

boZ XoZ Zhr§ h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 14:22-27

~rO H$s gmar CnO ‘| go Omo à{Vdf© IoV ‘| CnOo CgH$m Xe‘m§e Adí¶ AbJ

H$aHo$ aIZm & Am¡a {Og ñWmZ H$mo Voam na‘oída ¶hmodm AnZo Zm‘ H$m {Zdmg R>hamZo Ho$ {b¶o

MwZo Cg‘| AnZo AÞ, Am¡a Z¶o XmI‘Yw, Am¡a Q>Q>Ho$ Vob H$m Xe‘m§e, Am¡a AnZo ~m¶ ~¡bm|

Am¡a o‹S> ~H$[a¶m| Ho$ n{hbm¡R>o AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ gm‘Zo Im¶m H$aZm; {Og go Vw‘

CgH$m ^¶ {Z˶ ‘mZZm grImoJo & naÝVw ¶{X dh ñWmZ {OgH$mo Voam na‘oída ¶hmodm AnZm

Zm‘ ~ZmE aIZo Ho$ {b¶o MwZ boJm ~hþV Xÿa hmo, Am¡a Bg H$maU dhm§ H$s ¶mÌm Voao {b¶o BVZr

b§~r hmo {H$ Vy AnZo na‘oída ¶hmodm H$s Amerf go {‘br hþB© dñVwE± dhm§ Z bo Om gHo$, Vmo Cgo

~oMHo$, ê$n¶o H$mo ~m°Y, hmW ‘| {b¶o hþ¶o Cg ñWmZ na OmZmOmo Voam na‘oída ¶hmodm MwZ boJm

Am¡a dhm§ Jm¶-~¡b ¶m o‹S> ~H$ar, ¶m XmI‘wY, ¶m ‘{Xam ¶m {H$gr ^m§{V H$s dñVw ³¶m| Z hmo,

Omo Voam Or Mmho, Cgo Cgr ê$n¶o go ‘mob boH$a AnZo KamZo g‘oV AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$

gm‘Zo ImH$a AmZÝX H$aZm & Am¡a AnZo ’$mQ>H$m| Ho$ rVa Ho$ bodr¶ H$mo Z N>mo‹S>Zm, ³¶m|{H$ Voao

gmW CgH$m H$moB© ^mJ ¶m A§e Z hmoJm &

14:22 Xe‘m§e, {JZVr 18, Ho$pÝж n{dÌ ñWmZ ‘| ¶mOH$m| Am¡a ñWmZr¶ bo{d¶m| Ho$

{b¶o Xe§‘me Ho$ ~mao ‘| ~VmVm h¡ & {H$ÝVw, ¶h nÚm§e, Aܶm¶ 12 H$mo g‘mZmÝVa H$aVm h¡

Am¡a A{YH$Va, ñWm{Z¶ IoVr g§~§Yr Xe‘m§e XoZo Ho$ àH$meZ Ho$ gmW boZ-XoZ H$aVm h¡ &

XoI| boI Aܶm¶ 12 ‘| &

Page 254: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 254 ::

14:26 Omo Voam Or Mmho Cgo Cgr ê$n¶o go ‘mob boZm, ¶h {d{^Þ dñVwAm| H$mo n{dÌ

ñWmZ ‘| Xe‘m§e XoZo Ho$ {bE ~VmVm h¡ & ¶h 12:20 Ho$ gmW g‘mZmÝVa h¡ & ¶h dm³¶I§S>

Y‘©-ì¶dñWm CÝ‘V ‘| Adí¶ hr g‘má hmoVm h¡ & ¶hmodm h‘mar IwIr H$s BÀN>m aIVm h¡ &

dh {g’©$ h‘mao gmW Bg‘| em{‘b hmoZm MmhVm h¡ ( 12:7, 18;16:14; 27:7; I B{V;

29:22; ^.g. 104:15; g^mo; 2:24; 3:12, 13, 22; 5:18; 8:15; 9:7-9; ¶mem;

12:13) & Bg {dMma ({df¶) H$mo Z¶m {Z¶‘ ~‹S>r ñnð>Vm go {ZYm©[aV H$aVm h¡ {H$ nXmW©

{dkmZ g§~§Yr g¥{ï> ñd¶§ ‘| AewÕ Zht h¡ (CXm; ào.H$m. 10:15; amo{‘; 14:2, 14,20; I

Hw$[a; 63@2; 10:23-26; I {V‘w{W¶wg; 14:4) & BgH$m ‘Vb~ ‘Zwî¶ H$mo nmn H$aZo Ho$

{bE A{YH$ma Zht h¡, {H$ÝVw H$mZyZr Am¡a ݶm¶ go ‘grhr AmOmXr Ho$ {bE àmoËgm{hV H$aZo go

h¡ (Hw$bw. 2:16-23) & {H$ÝVw EH$ n[an¹$ {dídmgr H$mo Bg nmn ‘| {Jao g§gma ‘| gmdYmZ

ahZm h¡ Vm{H$ dh EH$ {Z~©b H$mo {OgHo$ {bE ¶rew ‘grh ‘am Cgo ~Mm gH|$ & (amo{‘ 14:1-

15:13) &

� ‘{Xam ¶h (~rS>r~r 1016) XmI Wr {Og‘| Xÿgao àmH¥${VH$ ’o$Z CËnÞ H$aZo dmbragm|

H$m {‘lU {H$¶m OmVm Wm Vm{H$ ‘{Xam H$s ‘mÌm H$m Am¡a A{YH$ ~‹T>m¶m Om gH|$ & (CXm.

A˶{YH$ ZemnZ) & XoI| {deof {df¶ Omo ZrMo àX{e©V {H$¶o J¶o h¡ &

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : ‘{Xam (B’$mZ) Am¡a A{YH$ ‘{Xam nrZo go CËnÞ amoJ (~war AmXV)

I. ~mB~b g§~§Yr eãX

(A)(A)(A)(A)(A) nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :nwamZm {Z¶‘ :

1. ¶m{¶Z -¶m{¶Z -¶m{¶Z -¶m{¶Z -¶m{¶Z - XmI Ho$ {bE ¶h EH$ gmYmaU eãX h¡ (~rS>r~r 406), {OgH$m à¶moJ 141

~ma hþAmh¡ & eãX gmYZ A{ZpíMV h¡ ³¶m|{H$ ¶h B~«mZr ‘yb go Zht h¡ & BgH$m AW© h‘oem

go ’o$Z CËnÞ H$aZo dmbr ’$b H$mag g‘mݶ Vm¡a ‘| A§Jya go h¡ & Hw$N> AmXe© ê$n nÚmem| Ho$

{bE XoI|, ì¶. 12:17; 18:4, ¶mem; 62:8-9; hmoeo 4:11 &

2. Q>ramoe -Q>ramoe -Q>ramoe -Q>ramoe -Q>ramoe - ¶h Z‘r XmI h¡ (~rS>r~r 440), {ZH$Q> nydu H$s Obdm¶w H$s pñW{V Ho$

H$maU, ag {JbZo (IrMZo) Ho$ 6 K§Q>o ~mX B~mb C~mb AmZm ewê$ hmo OmVm h¡ & ¶h eãX

C~mb hmoZo H$s {H«$¶m‘| XmI H$mo àH$Q> H$aVr h¡ & Hw$N> AmXe© yV nÚmem| Ho$ {bE XoI|, ì¶;

12:17; 18:4; ¶mem 62:8-9; hmoeo 4:11.

3. Amere -Amere -Amere -Amere -Amere - ñnï> ê$n go ¶h ‘Úgma g§~§Yr ‘{Xam h¡ (‘rR>r XmI ~rS>r~r 779, CXm:

¶mo¶b;1:5 ¶mem 49:26) &

Page 255: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 255 ::

4. goH$a -goH$a -goH$a -goH$a -goH$a - ¶h eãX CÎmoOH$ ‘{Xam h¡ (~rS>r~r 1016) eãX nr MwH$m ¶m eam~r ‘|

B~«mZr ‘yb H$m à¶moJ hþAm h¡ & A˶{YH$ Zem CËnÞ H$aZo Ho$ {bE Bg‘| Hw$N> Mram| H$mo {‘bm¶m

OmVm Wm & ¶h ¶m{¶Z H$s gm‘mÝVa h¡ ({Z{V; 20:1;31:6 ¶mem; 28:7)

(~)(~)(~)(~)(~) Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :

1. ‘moBZmog - ¶m{ZZ H$m ¶wZmZr AZwê$n

2. Zr¶mog ‘moBZmog (Z¶r XmI - Q>ramoe H$m ¶wZmZr AZwê$n (‘aH$g 2:22)

3. ½bo¶wH$mog {dZmog (‘rR>r XmI‘Yw Agre) - B~mb H$s àW‘ loUr ‘| XmI (ào.H$m.

2:13) &

(((((II))))) ~mB©~b g§~§Yr à¶moJ :~mB©~b g§~§Yr à¶moJ :~mB©~b g§~§Yr à¶moJ :~mB©~b g§~§Yr à¶moJ :~mB©~b g§~§Yr à¶moJ :

(A)(A)(A)(A)(A) nwamZm {Z¶‘ : nwamZm {Z¶‘ : nwamZm {Z¶‘ : nwamZm {Z¶‘ : nwamZm {Z¶‘ :

1. na‘oída H$mXmZ XmI h¡ (C; 27:28;^.g. 104:14-15; g^m| 9:7; hmoeo

2:8- 9; ¶mo¶b 2:19, 24; Am‘mog 9:13; OH$; 10:7)

2. XmIZYw, ~{bXmZ ê$nr |Q> H$m EH$ ^mJ h¡ ({ZJ©; 29 40; b¡ì¶ 23:13; {J.

15:7,10; 28:14; ì¶; 14:26, ݶm 9:13) &

3. XmI‘Yw H$m à¶moJ XdmB¶m| Ho$ ê$n ‘| {H$¶m J¶m h¡ (II e‘w. 16:2 {Z{V; 31:6-7)

4. XmI‘Yw EH$ dmñV{dH$ g‘ñ¶m hmo gH$Vr h¡ (Zyh CV 9:21, byV; CV; (9:33,35

gm‘gZ ݶm 16:19, Zm~mb, I e‘w 25:26; B[aå¶mh II e‘w;11:13, Aå‘moZ II

e‘w; 13:28; Ebmh - I amOm, 16:9; ~oZhXX-I amOm; 20:12; ݶm{¶¶m| 6:6

Am¡a {ó¶m§ -Am‘mog 4) &

5. XmI‘wY go AZw{MV ì¶dhma hmo gH$Vm h¡ ({Z{V; 20:1, 23:29-35;31:4-4;

¶mem; 5:11, 22; 19:14; 28:7-8; hmoeo; 4:11)

6. XmI‘Yw H$mo Hw$N> g‘yh Ho$ {bE ‘Zm {H$¶m J¶m Wm & (H$m¶© na ¶mOH$ H$mo; b¡ì¶

10:9; ¶ho. 44:21; ZmOram| H$mo {J. 6 Am¡a amOmAmo H$mo, {Z{V; 31:4-5; ¶mem;

56:11-12; hmoeo 7:5) &

7. XmI‘wY H$m à¶moJ EH$ ^{dî¶ g§~§Yr ‘| hþAm h¡ (Am‘mog 9:13;¶mo¶b 3:10 OH$

9:17) &

(~)(~)(~)(~)(~) BÝQ>a{~~{bH$bBÝQ>a{~~{bH$bBÝQ>a{~~{bH$bBÝQ>a{~~{bH$bBÝQ>a{~~{bH$b

1. g§¶‘ ‘| XmI‘Yw ~hþV hr gm¶H$ h¡ (g^mo;31:27-30)

2. aã~r (¶hÿXr Jwê$) H$hVo h¡, g^r XdmB¶m| go ~‹T>H$a XmI‘Yw h¡, Ohm§ XmI‘Yw H$s

H$‘r hmoVr h¡, V~ S´>½g H$s Amdí¶H$Vm hmoVr h¡ (~rS>r 586) &

Page 256: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 256 ::

(g)(g)(g)(g)(g) Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :Z¶m {Z¶‘ :

1. ¶rew Zo ~‹S>r ‘mÌm ‘| nmZr H$mo XmIag ‘| n[ad{V©V {H$¶m (¶hþ. 2:1-11)

2. ¶rew Zo XmIag H$mo nr¶m (‘Vr;11:18-19; byH$m 7:33-34; 21: 17)

3. nopÝVHw$ñV na nVag Zo Z¶r XmI‘Yw Ho$ {b¶o hmoZo H$m {damoY {H$¶m (ào.H$m. 2:13)

4. XmIag H$m à¶moJ XdmB© Ho$ ê$n ‘| {H$¶m Om gH$Vm h¡ (‘a. 15:23; byH$m 10:34;

I {V‘w. 5:23) &

5. AJwdm| H$mo PJS>mby Zht hmoZm Mm{hE & BgH$m ‘Vb~ nyU©V¶m eam~ Z nrZodmbm Zht

h¡ (I {V‘w;3:3, 8: {VVwg 1:7; 2:3; I nV; 4:3) &

6. XmI‘wY H$m à¶moJ ^dpî¶ g§~§Yr ‘| hþAm h¡ (‘Vr; 22:1; àH$m. 19:9) &

7. ‘VdmbmnZ H$mo ‘Zm {H$¶m J¶m h¡, ‘Vr 24:49, byH$m 11:45;21:34 I Hw$[a

5:11-13; 6:10; Jb;5:21; I nV 4:3; amo{‘ 13:13-14) &

� AnZo na‘oída ¶hmodm Ho$ g‘mZo ImH$a Am§ZX H$aZm ¶h ‘ob~{b H$mo àH$Q> H$aVm h¡

Ohm§ na na‘oída Am¡a ~{b XoZo dmbm Am¡a CgHo$ n[adma bmj{UH$ ê$n go EH$ gmW ^moOZ

{H$¶o h¡ & àmMrZ nyd© ‘|, EH$ gmW ^moOZ H$aZo H$m AW©, dmMm H$m {MÝh Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 14:28-29

VrZ VrZ df© Ho$ ~rVZo na Vrgao df© H$s CnO H$m gmam Xe‘m§e {ZH$mbH$a AnZo

’$mQ>H$m| Ho$ ^rVa BH$Q²>R>m H$a aIZm; V~ bodr¶ {OgH$m Voao g§J H$moB© {ZO ^mJ ¶m A§e Z

hmoJm dh Am¡a Omo naXoer, Am¡a AZmW Am¡a {dYdmE± Voao ’$mQ>H$m| Ho$ rVa hm|, do r AmH$a noQ>

^a ImE±, {Oggo Voam na‘oída ¶hmodm Voao g~ H$m‘m| ‘| VwPo Amerf X| &

14:29 naXoer AZmW VWm {dYdmE±, ì¶dñWm{ddaU, dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| {Zdmg H$aZo

dmbo g^m| H$mo ܶmZ XoZo ‘| à~b H$aVm h¡ (10:18; 26:12-15) Bg V¥Vr¶ df© H$m Xe‘m§e

bodr Am¡a ñWm{ZH$ Jar~mo Ho$ {bE Wm &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. H$m¡Z gm {gÕm§V {ZU©¶ boZo Ho$ {bE à¶moJ {H$¶m J¶m {H$ ³¶m ewÕ Am¡a ³¶m ewÕ Zht

Wm ?

2. ³¶m ì¶dñWmE± na‘oída go h¡? ¶{X Eogm h¡ Vmo, ³¶m| h‘ AmO BÝh| ܶmZ Zht XoVo h¡?

3. Xe‘m§e H$m CÔoí¶ ³¶m Wm ?

*****

Page 257: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 257 ::

ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14ì¶dñWm {ddaU 14

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

à˶oH$ df© ~rVZo na

F$U ’$m‘ {H$¶m J¶m

15:1-6

Jar~m| na CXmaVm

15:7-11

~ÝYwAm ‘OXÿam| Ho$

g§~§Y ‘| {Z¶‘

15:12-18

n{hbm¡R>o Ho$ g§~§Y

‘| {Z¶‘

15:19-23

n{dÌ bmoJm| H$s

OrdZH$bm

15:1-6

15:7-11

15:12-17 A

15:17 ~

0.6375

15:19-23

gmVdm§ df©

15:1-3

15:4-6

15:7-11

Xmgm| go ~Vm©d

15:12-15

15:16-18

new Am¡a o‹S> Ho$

n{hbm¡R>o

15:19-23

{dlm‘ df©

15:1-6

15:7-11

Xmg (Jwbm‘m|)

15:12-15

15:16-17

0.6375

n{hbm¡R>m

15:19-23

Aܶm¶ 15 na g§X^© {ZarjU :Aܶm¶ 15 na g§X^© {ZarjU :Aܶm¶ 15 na g§X^© {ZarjU :Aܶm¶ 15 na g§X^© {ZarjU :Aܶm¶ 15 na g§X^© {ZarjU :

(A) Aܶm¶ 15, {d{eð> {Z¶‘m| H$m EH$ H«$‘ h¡ Omo H¥${f g§~§Yr Amdí¶H$VmAm| Ho$ AZmoIonZ

Am¡a bmj{UH$ gƒmB¶m| Ho$ g§~§Y aIZo dmbm Ho$ gmW boZ-XoZ H$aVm h¡ Omo {H$ ¶hmodm, AnZo

bmoJm| ‘| ~ZmZm MmhVm Wm &

(~) ¶h Aܶm¶ VrZ AbJ ^mJm| ‘|o ^br-^m§{V {d^mOZ hmoVm h¡ :

(1) nX 1-11, gmVd| df© Ho$ {dlm‘ H$s d¥{Õ Ho$ gmW ì¶dhmaH$aVm h¡ Omo {ZJ© 23:10-13

Am¡a boì¶;25:1-7 na H$O©Xmam| Am¡añWm{ZH$ Jar~m| Ho$ gmW h¡ & II B{Vhmg36:21 ‘| H$hVm h¡

{H$ Bg {Z¶‘ H$mo Z ‘mZZo Ho$ H$maU ¶hþ{X¶m| H$m n[aUm‘ Xoe-~{hîH$ma Wm &

Page 258: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 258 ::

(2) nX 12-18 ^mB©-~§Y AWm©V B~«mZr (nwê$f ¶m ór) {OgH$mo {H$gr Am¡a ì¶{º$ Ho$

H$O© H$mo MwH$mZo Ho$ {bE H$m‘ H$aZm nS>VmWm BgHo$ {df¶ ‘| ~VmVr h¡ &

(3) nX 19-23 o‹S>-~H$[a¶m| Ho$ n{hbm¡R>o ¶m OmZdam| Ho$ n{hbm¡R>m| Ho$ ~{b Ho$ {df¶ ‘|

~VmVr h¡ &

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z :eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z :eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z :eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z :eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z :

NASB ‘yb J«ÝW 15:1-6

15:1 gmV-gmV df© ~rVZo na Xmo ~mV| hþB© : (1) y{‘ H$mo ~§Oa nS>o ahZo XoZm Omo

y{‘ na na‘oída Ho$ à wËd Am¡a Jar~m| na CgHo$ ܶmZ H$mo àX{e©V H$aVr h¡ ({ZJ© 23:10-

13; b¡ì¶; 25:1-7) & (2)¶hm§ na Bòm¶br mB©-~§Yw H$mo H$O© go ¶m F$U go Nw>Q>H$mam {X¶m

J¶m (nX 2;31:10) & EH$ {gÕ g»¶m§ Ho$ ê$n ‘| gmV H$mo XoIm J¶m h¡ ³¶m|{H$ g¥{ï> Ho$

{Z‘m©U ‘| N>: {XZ hþE Wo Ed§ gmVd| {XZ ‘| {dlm‘ H$m {XZ hþAm, CV 1:1-1:2:3 &

15:2 F$U MwH$mZm, Bg eãX H$m AW© (~rS>r~r 1030) bwá hmoZo Xmo & {ZJ©; 23:10-

11 ‘| {H«$¶m H$m à¶moJ gmV gmV df© na y{‘ H$mo ~O§a hr nS>o ahZo Ho$ {bE hþE h¡ & nwamZo

{Z¶‘ ‘| {g’©$ Xmo ~ma, g§km H$m à¶moJ ¶hm§ Am¡a 31:10 ‘| hþAm h¡ & ¶hm§ na BgH$m à¶moJ

F$U H$mo ‘m’$ H$aZo ‘| Amb§H$m[aH$ ê$n go hþAm h¡, O~{H$ ’$gb H$mQ>Zo dmbo Zo Bg df© ‘|

{Og df© ‘| y{‘ na CnO H$aZm ‘Zm Wm Am¡a Cg na {H$am¶o H$mo ‘OXÿa Ho$ {bE r H$m‘ Zhr

Wm, AnZo F$U H$mo MwH$m Zht gH$m & Xÿgao àH$ma go, naXoer H$mo Bg y{‘ na H$m¶© H$aHo$ BgHo$

F$U H$mo MwH$mZm Wm &

15:3 {dXoer ‘wZî¶, ¶h J¡a Bòm¶br H$mo Omo {n{bpíV ‘| h‘oem Ho$ {bE {Zdmg

{H$¶mhþAm h¡ Cgo àH$Q> H$aVm h¡ ~rS>r 648, 14:21; 15:3; 17:15;23:20; 29:22)

{Ogo ‘ygm H$s H$mZyZ {Z‘m©U Ho$ÛmamH$mZyZr gwajmAm¡a gr{‘V ZmJ[aH$ A{YH$ma àXmZ {H$¶o

J¶o Wo &

Xÿgam eãX naXoer (~rS>r~r 158) H$m à¶moJ AmJÝVwH$ ¶m àdmgr Ho$ {bE

à¶moJ hþAm h¡, {OÝh| ^r gr{‘V A{YH$ma Am¡a gwajm H$mo àXmZ {H$¶m J¶m Wm (1:16;

5:14; 10:18, 19 (Xmoham); 14:21, 29; 16:11, 14; 23:7; 24:14, 17, 19, 20,

21; 26:11-13; 27:19)&

J¡a BòmB{b¶mo Ho$ {bE Bg àH$ma Ho$ ܶmZ H$mo ñnï> ê$n go àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ :

(1) ¶hmodm H$s M[aÌ

(2) g§ d hmoZo ¶mo½¶ g‘mdoe

(3) {‘ò Xoe ‘| Bòm¶{b¶mo §H$s {nN>br AZw d

Page 259: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 259 ::

15:4 Voao ~rM H$moB© X[aX« Z ahoJm, nX 4-6 AmXe© pñW{V H$mo àH$Q> H$aVm h¡ ({dlm‘ Ho$

df© Am¡a ‘hmoËgd Ho$ df© Ho$ ‘mJm] ‘| {MpÝhV h¡) AmXe© H$Xm{MV Eo{Vhm{gH$ h¡ & H$B©

Bòm¶{b¶m| Zo CZHo$ n[adma Ho$ y{‘ H$mo Imo {X¶m Wm & ¶hÿ{X¶m| Ho$ ~rM ‘| gX¡d Jar~r Wr

(‘Vr 26:11) &

15:5 dmMm Ho$ à{V AkmH$m[aVm Ho$ {df¶ ‘| ¶h ~ma-~ma hmoZo dmbr AmdV©H$ H$s

MoVmdZr h¡ &

(1) ¶{X Vy {MÎm bJmH$a ~mVm| H$mo gwZ| &

(2) BZ gmar AmkmAm| H$mo ‘mZZo ‘| Mm¡H$gr H$a| &

{Za§Va AmkmH$m[aVm Ho$ O~m~ ‘| ¶hmodm Ho$ dmMm H$s à{VkmE± eV© nyU© h¡ &

15:6 ¶hmodm Ho$ H$ho hþE/à{Vkm H$s hþB© (~rS>r~r 180, Ho$~r 210, nr¶b nyU©) Amerfm| H$m

dU©Z {H$¶m J¶m h¡ :

(1) na‘oída ¶hmodm VwPo Amerf XoJm, ¶h 4 (Xmoham) 1:11, 2:7; 7:13 (Xmoham)&

(2) Vy ~hþV Om{V¶m| H$mo CYma XoJm, na§Vw VwPo CYma boZm Z nS>oJm &

(3) Vy ~hþV Om{V¶m| na à wVm H$aoJm, naÝVw do Voao D$na à wVm Z H$aZo nmE§Jr &

BZ à{VkmAm| ‘| A§Vaamï´>r¶ Am¡a ^{dî¶ g§~§Yr bnoQ> h¡ (¶mem; 9:6-7; 11:1-10

‘rH$m 5:1-5 A) &

NASB ‘yb J«ÝW 15:7-11‘yb J«ÝW 15:7-11‘yb J«ÝW 15:7-11‘yb J«ÝW 15:7-11‘yb J«ÝW 15:7-11

15:7 ¶{X H$moB© Voao nmg X[aX« hmo dmñV{dH$ {Z{X©ï> nX 11 ‘| h¡ & AmXa Am¡a gå‘mZ

Ho$ A^md Ho$ ê$n ‘| X[aÐVm H$mo n[a^m{fV {H$¶m Om gH$Vm h¡ & ¶hm§ na A^md, n[adma H$s

y{‘ ~~m©X hmo OmZo H$m H$maU h¡ Omo g‘mZm§Va Ho$ ê$n ‘| ê$n¶o Ho$ CYma boZo Ho$ Ûmam hþAm

h¡ &

� Voao Om{V ^mB¶m| ‘| go H$moB© EH$, ¶hmodm Ho$ {deof ܶmZ H$mo Am¡a X¶m H$mo ‘ygm

H$s ì¶dñWm {XImVr h¡ &

1. Xÿgao Jar~ dmMm Ho$ ^mB¶m|/~hZm| 4. naXoe {Zdmgr

2. {dYdmE± 5. naXoer

3. AZmWm|

� Voao Xoe Ho$ eham| ‘| go H$moB© ^r, ܶmZ ‘| aI| {H$ ¶h Z {g’©$ ñWm{ZH$ X[aÐ

h¡, na§Vw {H$g àH$ma go g‘mO X[aÐ ì¶{º$ go ~Vm©d H$aVm h¡ & {Og àH$ma go ¶hmodm AnZo

bmoJm| H$s Amoa H$m¶© H$aVm h¡& dh MmhVm h¡ {H$ Bgr àH$ma go CgHo$ bmoJ Oê$aV‘§X go ~Vm©d

H$a| &

Page 260: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 260 ::

� AnZo Bg X[aÐ ^mB© Ho$ {bE Zo AnZm öX¶ H$R>moa H$aZm Am¡a Z AnZr ‘wQ>R>r

H$S>r H$aZm H$maU yV Am¡a H$m¶© XmoZm| gpå‘{bV h¡ (II Hw$[a 9:7)

1. AnZm öX¶ H$R>moa Z H$aZm, B{V II 36:13

2. Z AnZr ‘wQ²>R>r H$S>r H$aZm &

15:8 A{ZpíMV {ZíM¶m| H$mo ܶmZ ‘| aI| Omo ‘hËd XoZo Ho$ {bE CZHo$ AZwê$n

AnyUm} go {‘bVm OwbVm h¡ :

1. BgHo$ {bE AnZm hmW T>rbm H$aZm - ¶h bjU nX 7 Ho$ gÑí¶ h¡ &

(A) AnZm öX¶ Imob X| (H$R>moa öX¶ dmbm ‘V ~Zm|)

(~) AnZm hmW Imob X| (‘wQ²>R>r ~§X {H$¶m hþAm ‘V ~Zm|) nX 11, 13

2. CXmaVm go Bgo CYma Xmo &

� BgH$m {OVZm à¶moOZ hmo CVZm Cgo CYma XoZm, ¶h ~rS>r~r 191, Omo 341 Ho$ gmW

{Z‘m©{UV h¡ Omo ^mB© Ho$ Amdí¶H$Vm H$mo n¶m©á Ho$ AZwgma nyar hmoZo H$mo ~VmVm h¡, {H$ {g’©$

j{UH$ bjU ‘| h¡ (¶mHy$~ 2:15-26; I ¶hþ. 3:16-17)

15:9 gMoV ahmo, ¶h EH$ {Z’$mb AmkmË‘H$ h¡ ~rS>r 1036, Ho$ 1581) Omo EH$ nwZamJ‘Z

{df¶ h¡ & AmkmnmbZ Am¡a AZmkmH$m[aVm Ho$ {bE dmMm Ho$ n[aUm‘ h¡ &

� AY‘ qMVm, eãX AY‘ {~b¶mV Ho$ g‘mZ Bgr ‘yb go h¡ & ¶h ZrM A¶mo½¶, ~wao

‘Zwî¶ H$mo~VmVm h¡ ({Z{V 6:12) XoI| boI 13:14 ‘| &

15:9 Am¡a dh Voao {dê$Õ ¶hmodm H$s XmohmB© Xo Vmo ¶h Voao {bE nmn R>haoJm, EH$ Jar~ ì¶{º$

H$s àmW©Zm, nmn H$mo CËnÞ Zht H$aVr h¡ (CXm. AZ¡{VH$) na§Vw ¶h ¶hmodm Ho$ gm‘Zo, ñdmWu

H$nQ> à~§Y H$aZo dmbo ì¶{º$ Ho$ öX¶ H$mo gwbmgm H$aVm h¡ 24:18; {ZJ©; 22:23) & dmMm

H$s C{MV H$maU yV Am¡a H$m¶m] na ¶hmodm H$s Amerf| eV©nyU© h¡ & BgHo$ bmoJm| H$mo BgHo$ M[aÌ

H$m Z‘yZm hmoZm h¡ &

15:10 ¶h g§X © H$s game§ h¡ Omo nX 7 go h¡ &

� XoVo g‘¶ Voao ‘Z H$mo ~wam Z bJo,g§X © {ZarjU H$mo XoI| c, l, e

15:11 hmW T>rbm H$aHo$ Adí¶ XoZm g§X © {ZarjU H$mo XoI| c, l, e

NASB ‘yb J«ÝW 15:12-17‘yb J«ÝW 15:12-17‘yb J«ÝW 15:12-17‘yb J«ÝW 15:12-17‘yb J«ÝW 15:12-17

15:12 ¶WmeãX ¶h ^mB© (~rS>r~r 26) h¡ na§Vw ~§Yw ¶m dmMm Ho$ gmWr Ho$ OmVr¶

{dMma ‘| à¶moJ hþAm h¡ & b¡ì¶. 19:17; 25:25, 35, 36, 39 47; ì¶; 15:12; 17:15)

¶h EH$ JmoÌ ¶m n[adma n¥WH$Ëd Ho$ ~Zm‘ EH$ OmVr¶ EH$Vm H$mo d{U©V {H$¶m h¡ & eãX

{gÕm§V Am¡a AmܶmpË‘H$ Jb; 6:10 Ho$ gÑe h§¡ &

Page 261: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 261 ::

� B~«r¶¶ B{~«Z eãX B~r nwamZo {Z¶‘ H$m EH$ {dab eãX h¡ & ¶h Bgo àX{e©V H$aVm

hmoJm & (1) eo‘ H$m nmoVm, E~oa H$s nr{‹T>¶m| H$s Hw$b g§~§rY (BV; 10:21) (2) eãX Omo

àmMrZ nydu ‘| gmo‘BQ²>g (hm~rê$) Ho$ ~‹S>o g‘yh H$m dU©Z H$aVr h¡, {OÝhm|Zo Xmo hOma df©

~r.gr. ‘| ‘ogmonmoQ>m{‘¶m g‘mZ Zmo‘mXg H$mo nma H$a Xÿgao ñWmZ ‘| J¶o hþE Wo ¶m (3) Jar~

l{‘H$m| H$m ~§YZ ‘wº$ {dXoer g‘yh (A~«mh‘, ¶mHy$~ Am¡a ¶wgw’$ Ho$ n[adma H$m dU©Z H$aZo Ho$

{bE {dXo{e¶m| Ho$ Ûmam à¶moJ {H$¶m hþAm eãX) &

� nwê$f ¶m ór -¶h H$mZyZr g‘mZVm H$mo {XImVm h¡ (nX 17; Am¡a BV 1:26-27 H$mo

^r ܶmZ ‘| aI|) àma§{^H$ Y‘©g[{hV Zo BÝh| AbJ {H$¶m Wm (CXm. nwê$fm| - {ZJ© 21:2-6,

{ó¶m| {ZJ©, 21:7-11) & ¶h hå‘yam~r, Y‘©g§{hV, ~o~rbmoZ H$s H$mZyZr boI Omo ‘ygm Am¡a

H$ZmZ Xoe H$s gä¶Vm ê$n H$s n{hbo go VmarI S>mbVr h¡ Cggo {ZH$mbm hþAm VËdê$n Wm &

na‘oída Ho$ bmoJ {^Þ Wo &

� Voao hmW {~Ho$, {H«$¶m (~rS>r~r 569, Ho$~r 581, {Z’$bm AnyU) {H$gr ì¶{º$ H$mo àH$Q>

H$aVm h¡ Omo ñd¶§ go EH$amaZm‘m (Xmo Xbm| Ho$ ~rM H$s JB© à{Vkm) ‘| XmgËd na {~H«$s H$aVm

h¡ (b¡ì¶ 25:39, 47, 48, 50; gJt B~«r Ho$ {df¶ ‘|, nX 39-46 {ZJ© 21:2-6 ‘| ~Vm¶m

J¶m h¡ &

� N>: df© VH$ dh Voar godm H$ao, nX 1-11 ‘| àX{e©V {H$¶m J¶m {dlm‘ nd© go

demdbr ê$n ‘| ¶h Ag~§{YV ‘mby‘ n‹S>Vm h¡, na§Vw ¶{X Eogm h¡ V~ nX 9 H$m AW© A{ZpíMV

h¡ &

� Vw‘ Bgo ñdV§Ì H$aHo$ OmZo XoZm, ¶h {H«$¶m ~hþV hr ‘hËdnyU© hmoZo Ho$ H$maU VrZ ~ma

nX 12-13 ‘| Xþham¶m J¶m h¡ &

15:14 N>: df© VH$ godm H$aZo Ho$ ~mX O~ EH$ Xmg H$mo ñdV§Ì {H$¶m OmVm Wm Vmo Bgo

ha MrO Omo CgHo$ n[adma H$mo ~gmZo H$s Amdí¶H$Vm hmoVr h¡ {X¶m OmZm Mm{hE Wm &

(1) Vw‘ CgH$mo ~hþVm¶V go XoZm, ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡, ¶Wm eãX, Vw‘ BgHo$ {bE

EH$ Jbo H$m hma ~ZmZm &

(2) {X¶o OmZo dmbo MrOm| (àH$mam|) H$m ܶmZ X| :

(A) o‹S>-~H$[a¶m| ‘| go

(~) I{bhmZ go

(g) XmI‘Yw Ho$ Hw$ÊS>

(X) Ow‹S>o J¶o ‘mJ©Xe©Z, {ZJ© 21:3-4; b¡ì¶ 15:41 ‘| {X¶m hþAm h¡ &

Page 262: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 262 ::

15:15 Bg ~mV H$mo ñ‘aU aIZm H$s Vy ^r {‘ò Xoe ‘| Xmg Wm, Xg Ho$ ñdm‘r H$s

CXmaVm H$m ‘yb H$maU Wm {H$ CgH$m n[adma ^r {‘ó ‘| EH$ g‘¶ JwbmZ (XmgËd) Wm Am¡a

na‘oída CgHo$ à{V CXmaVm Wm & XoI| 5:15 ‘| &

� Voao na‘oída ¶hmodm Zo VwPo Nw>‹S>m {b¶m, Bg {H«$¶m H$mo H$B© ~ma ì¶. ‘| à¶moJ

{H$¶m J¶m h¡, Omo gX¡d ¶hmodm Ho$ AZwJ«hnyU© Nw>Q>H$mam Omo {‘{ó¶m| Ho$ XmgËd go BòmB{b¶m|

H$mo {‘bm hþAm Wm & XoI| {deo {df¶ 7:8 ‘| & ‘mZd Om{V Zo na‘oída H$mo Zhr Ty>T>m,{H$ÝVw

na‘oídZ Zo hr Ñ{ï> {H$¶m Am¡a CÝh| Nw>Q>H$mam àXmZ {H$¶m & CgH$m ‘hËdnyU© H$m¶© Am¡a Z

~XbZo dmbm M[aÌ hr h‘mar ‘hmZ Amem h¡ & BòmBb na ¶hmodm Ho$ g^r H$m¶©, ‘grh Ho$

H$m¶m] H$s à{VN>m¶m Wr &

15:16 ¶h nX {ZJ©, 21:5 Ho$ gÑe h¡ & ¶h EH$ g‘{n©V ^moJr Ho$ g§~§Y H$s CXmhaU

àñVwV H$aVm h¡ Omo ¶hmodm Am¡a Bòm¶b Ho$ ~rM {dídmg/ào‘/AmkmnmbZ Ho$ dmMm Ho$ g§~§Y

H$mo {XImVm h¡ & dmMm H$m bú¶, Bg n¥Ïdr na ào‘r, Amer{fV OrdZ H$mo EH$ AmpË‘H$ ^mJm|

‘| EH$ A˶{YH$ K{Zð> g§~§Y Ho$ g{dYmZ Ho$ Ûmam h¡ & Amerf gX¡d, g§~§Y H$m AàYmZ aMZm

h¡, ¶h EH$ bú¶ H$^r Zht h¡ &

15:17 gwVmar boH$a BgH$m H$mZ {H$dm‹S> na N>oXZm Bg‘| Xmo bjU h¡ : (1) AmkmnmbZ

H$m bjU ({MÝh) H$mZ Wm Am¡a (2) {H$dm‹S>, Ka Ho$ {bE ào‘ H$m bjU Wm & Bg ar{V H$mo Ka

na {H$¶m OmVm Wm, Z {H$ n{dÌ ñWb ‘| ¶m ZJa ’$mQ>H$ na, {H$ÝVw {ZJ©. 21:6 Ho$ AZwgma

Ebmo{h‘ na {Z ©a hmoZm h¡ & ¶h Bgo EH$ ñWm¶r Xmg ~Zm XoVm h¡ &

� gXm B~«mZr eãX Amobm‘ h¡ (~rS>r~r 761) ¶h àH$aU {XImVm h¡ {H$ B~«mZr

eãX H$mo BgHo$ g§X © Ho$ Ûmam n[a^m{fV {H$¶m OmZm Mm{hE & BgH$m AW© gXm ¶m {ZYm©[aV

{Kamd ‘o b§~o g‘¶ Ho$ {bE hmo gH$Vm h¡ & ¶hÿXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ BgH$m AW© ‘hmoËgd Ho$ df©

VH$ h¡, naÝVw Bg g§X © ‘| BgH$mAW© Xmg Ho$ A§{V‘ g‘¶ VH$ h¡ & XoI| {deof {df¶ 4:4 ‘|

NASB ‘yb J«ÝW 15:12-18‘yb J«ÝW 15:12-18‘yb J«ÝW 15:12-18‘yb J«ÝW 15:12-18‘yb J«ÝW 15:12-18

15:18 Cgo N>moS> XoZm VwPo H${R>Z Z OmZ nS>o, BgH$m AW© h¡ {H$ N>: gmb Ho$ godm H$aZo

Ho$ ~mX O~ EH$ Xmg H$mo ñdV§Ì {H$¶m Om¶o Vmo H$moB© [eH$m¶V Z H$aZo nm¶| &

� Xmo ‘OXÿam| Ho$ ~am~a Voar godm H$s h¡, ¶hm§ na ghr AZwdmX Ho$ {df¶ ‘| Hw$N>

e§H$mE h¡ (¶WmeãX AmYo ‘yë¶ Ho$ {bE, ~rS>r~r 1041 {Z‘m©U 969I) ¶hm§ na VrZ g§ mdZmE§

h¡ :

1. EH$ Xmg amV Am¡a {XZ H$m‘ H$aZo dmbm Zm¡H$a Wm &

2. Xmg ‘wº$ ‘| H$m‘ H$aVm Wm, O~{H$ EH$ Zm¡H$a H$mo ê$n¶m {X¶m OmVm Wm &

Page 263: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 263 ::

3. {H$am¶o na {b¶m J¶m ì¶{º$ Ho$ {bE H$m‘ H$s Ad{Y ¶mem; 16:14 ‘| VrZ df© H$s Wr

(O¡go hå‘wam~r Y‘© g§{hVm H$aVm h¡) Bg{bE EH$ Xmg Xmoham H$m‘ H$aVm Wm &

� Voam na‘oída ¶hmodm VwPo g~ H$m‘m| ‘| Aerf XoJm, dmMm H$s Amerf dmMm Ho$ AmkmnmbZ

‘| AZwgaU H$aVr h¡, {deofH$a O~ C{MV ào‘ j‘m, ghm¶H$ JwU CnpñWV h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 15:19-23‘yb J«ÝW 15:19-23‘yb J«ÝW 15:19-23‘yb J«ÝW 15:19-23‘yb J«ÝW 15:19-23

15:10-23 BZ nXm| ‘| n{hbmR>m| Ho$ C{MV Cn¶moJ Am¡a AZwn¶moJ H$mo ~Vm¶m J¶m h¡ & ¶h

{ZJ©. 13:2 H$s Amoa OmVm h¡, Omo {‘ò Am¡a ‘moeoZ ‘| {OgHo$ Ka IyZ Ho$ gmW {MpÝhV Zht

[H$¶o hþE Wo dhm§ na ‘¥Ë¶w H$s ‘hm‘mar, Omo ‘mZd Om{V Am¡a newAm| Ho$ n{hbm¡R>m| Ho$ g§X © ‘|

h¡ & ¶h na‘oída H$s à wVm ha EH$ na àX{e©V H$aZo H$m EH$ à{Vê$n ar{V h¡ & {ZJ©; 13:2;

b¡ì¶ 2:14-16) &

15:19 Voar Jm¶m| Am¡a o‹S> ~H$[a¶m| Ho$ n{hbm¡R>o Za H$mo n{dÌ aIZm, {ZJ© 13 h‘|

~mB©~b g§~§Yr àma§{^H$ H$mo XoVm h¡ Am¡a {J. 18:15-16 H$mo r ܶmZ ‘| aI| & ¶h bo{d¶m| H$s

ݶyZVm ny{V© H$aZo Ho$ {bE Am‘XZr H$mEH$ VarH$m h¡ &

15:20 ¶h 12:17-19; 14:23 H$s Amoa OmVr h¡ &

15:21 ¶{X Bg‘| {H$gr àH$ma Xmof h¡ Vmo Cgo na‘oída ¶hmodm Ho$ {bE ~{b Z H$aZm

EH$ new {Og‘| {H$gr àH$ma H$m Xmof ({df‘Vm) h¡, CXm; AÝYm, ‘{bZrH$aU, ~r‘mar,

bJ‹S>mnZ, Hw$ê$nVm B˶m{X H$mo ~{b Zht {H$¶m Om gH$Vm h¡, naÝVw EH$ ñWmZr¶ ~¡R>H$ ‘|

{‘Ìm| Am¡a n[adma Ho$ gmW Im¶m Om gHVm h¡ & (12:15-16) &

15:22 B~«mZr ‘| ¶h àX{e©V H$a gH$Vm h¡ :

(1) Omo Bgo ImVo h¡ & (2) dh {Ogo Im¶m OmVm h¡ &

MwZmd #1 CÎm‘ ‘mby‘ hmoVm h¡ (LXX)

15:23 naÝVw {g’©$ Vy CgH$m bhÿ Z ImZm, bhÿ, OrdZ H$m à{Vê$n Wm Am¡a OrdZ

na‘oída H$m h¡ (CV; 9:4-6; b¡ì¶; 1:17; 7:26-27; 17:10-10; 19:26, ì¶;

12:16, 23-25; e‘w, ; 14:32-34) & AmJo Ho$ nXm| ‘| à{Vê$n Omo h¡ dmo g^r g¥{ï> Ho$

D$na na‘oída H$mo à wËd H$mo {XImVm h¡, {deofH$a Omo Or{dV h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. ³¶m {dlm‘ df© Ho$ {bE H$hto Eo{Vhm{gH$ KQ>Zm h¡, {Ogo H$^r ^r ܶmZ ‘| aIm J¶m h¡ ?

2. Aܶm¶ 15 ‘| BZ ì¶dñWmAm| H$m ‘yb CÔoí¶ ³¶m h¡ ?

3. B~«r. eãX H$m g§ dnyU© àma§{^H$ ³¶m-³¶m h¡ ?

*****

Page 264: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 264 ::

ì¶dñWm {ddaU 16ì¶dñWm {ddaU 16ì¶dñWm {ddaU 16ì¶dñWm {ddaU 16ì¶dñWm {ddaU 16

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

’$gh Ho$ df© H$m

nwZ{ZarjU

16:1-8

gámhm| Ho$ nd© H$m

nwZ©{ZarjU

16:912

Pmon{S>¶m| Ho$ nd© H$m

nwZ©{ZarjU

16:13-17

ݶm¶r H$mo à~§Y ~Zo

dmbm hmoZm Mm{hE

(16:18-17:13)

16:18-20

16:21-17:1

CËgd g§~§Yr n§MmJ

16:1-8

16:9-12

16:13-15

16:16-17

ݶm¶r Am¡a Y‘© Ho$

gmW {Z¶‘m| H$m ~Vm©d

(16:18-17:20)

16:18-20

16:21-17:1

’$gh H$m nd©

16:1-4

16:5-8

AZmO H$mQ>Zo (bnZ)

H$m nd©

16:9-12

Pmon{S>¶m| H$m nd©

16:13-15

16:16-17

ݶm¶r H$m {Z¶w{º$

(16:18-17:13)

16:18-20

16:21-17:1

˶m¡hma ’$gh H$m Am¡a

AI‘rar amoQ>r H$m

16:1-8

Xÿgao df©

16:9-12

16:13-15

16:16-17

ݶm{¶¶m|

16:18-20

(16:21-17:7)

AmamYZm ‘| AZw{MV

ì¶dhma H$aZm

16:21-17:1

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 16:1-8‘yb J«ÝW 16:1-8‘yb J«ÝW 16:1-8‘yb J«ÝW 16:1-8‘yb J«ÝW 16:1-8

16:1 ñ‘aU H$aZm ì¶. ‘| ¶h eãX gM‘wM ‘| EH$ ~maå~ma hmoZo dmbm Amd©VH$ h¡ 73 ~ma &

Aܶm¶ 5 H$s Xg AmkmAm| Ho$ g‘mZ ho~amB’$ H$s Vah Bg Aܶm¶ H$mo {bIm J¶m h¡ &

Page 265: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 265 ::

� ‘{hZm, XÿO Ho$ MÝБm Ho$ g‘mZ ¶h Bgr ‘yb ‘| h¡ (~rS>r~r 294I) & XoI| {deof {df¶

: àmMrZ {ZH$Q> nydu nMm§J 1:3 ‘| &

� A~r~ Bg eãX H$m AW© Zdm AZmO (~rS>r~r1), Omo nH$s hþB© àW‘ Om¡ H$s JQ²>R>m H$mo

gy{MV H$ar h¡ & ¶h H$Zm{Z¶m| H$s {MÝh Ho$ AZwgma ‘mM©-An«¡b H$s g‘¶ Ad{Y Ho$ {bE Wm&

VV²níMmV Bgg‘¶ Ad{Y Ho$ {bE eãX {ZemZ H$m à¶moJ ~o~rbmoZ H$s {bImdQ> ‘| hþAm h¡&

gm‘mݶ Vm¡a ‘| ¶hm§ àX{e©V {XZm§H$ H$mo {d{eð> ê$n go {ZJ©; 21:1,6 XoVm h¡ &

16:1 CËgd ‘ZmZm, ¶h gmYmaU {H«$¶m, H$aZm, ‘ZmZm, (~rS>r~r 793, Ho$~r 1581) H$m

à¶moJ Aܶm¶ 16 ‘| AZoH$m| ~ma hþAm h¡ Am¡a {d{^Þ Vm¡a go AZwdmX ^r hþAm h¡ :

1. CËgd ‘ZmZm nX, 1, 10, 13

2. hmo nX 8

3. nmbZ H$aZo ‘| Mm¡H$gr H$aZm nX 12

4. ñWmnZ Z H$aZm nX 21

{deof {df¶ : ’$gb H$m nn©{deof {df¶ : ’$gb H$m nn©{deof {df¶ : ’$gb H$m nn©{deof {df¶ : ’$gb H$m nn©{deof {df¶ : ’$gb H$m nn©

(1) àma§{^H$ H$WZ

1. {‘{ó¶m| Ho$ D$na CX yV ݶm¶ Am¡a Bòm¶{b¶m| Ho$ Nw>Q>H$mao H$m H$m¶© EH$ amï´> Ho$ ê$n

‘| Bòm¶b H$s ñWmnZm Omo ¶hmodm Ho$ ào‘ Ho$ {bE H$gm¡Q>r h¡ & ({deof ê$n go ^{dî¶dº$mAm|

Ho$ {bE)

2. CÎm 15:12-21 ‘| A~«mh‘ go H$s JB© ¶hmodm H$s à{Vkm H$s {d{eð> nyU©Vm {ZJ©‘Z h¡

& ’$gh H$m nd©, {ZJ©‘Z ‘|, ñ‘aUmW© H$m CËgd ‘ZmVm h¡ &

3. ¶h A§{V‘ Am¡a A˶{H$Y {~Jm‹S>Zodmbr ( yJm¡{bH$ ê$n go, CXm. {‘ò Am¡a JmoeoZ)

Am¡a Zme H$aZodmbr (‘mZdOm{V Am¡a newAm| Ho$ n{hbm¡R>o Ho$ ‘mamOmZm) Xg ‘hm‘m[a¶m± {Ogo

‘ygm Ho$ Ûmam ¶hmodm Zo {‘ò ‘| oOm Wm &

(II) eãX ñd¶§ ‘| (~rS>r~r 820, Ho$~r 947)

(1) g§km H$m AW© A{ZpíMV h¡

(i) ‘hm‘mar go g§~§{YV Cnm¶ go {dn{Îm S>mbZm h¡ (CXm. {ZJ© 11:1); ¶hmodm H$m XÿV

‘mZdOm{V Am¡a newAm| Ho$ n{hbmR>m| H$mo ‘maVm h¡ &

(2) {H«$¶m H$m AW© :

(i) bJ‹S>mH$a MbZm (II e‘w. 4:4) H$m à¶moJ {MpÝhV Kam| H$mo N>mo‹S> OmZm, A{^àm¶ go

hþAm h¡ & ({ZJ©, 12:13, 23, 27 ~rS>r~r 619 EH$ àM{bV eãXgmYZ)

(ii) Z¥Ë¶ H$aZm (I amOm 18:21)

Page 266: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 266 ::

(iii) AH$m{X¶Z - gmÝVdZm XoZm

(iv) {‘{ó bmJ - ‘maZm

(v) ¶mem; 31:5 ‘| gÑe {H«$¶mE±, ajm H$aZo Ho$ {bE ahZm ({ZJ©; 12:13)

(III) KQ>ZmE±KQ>ZmE±KQ>ZmE±KQ>ZmE±KQ>ZmE±

1. {ZJ© 11:12 ‘| KQ>Zm ñd¶§ hr àX{e©V h¡ &

2. dm{f©H$ nd© H$m dU©Z {ZJ© ; 12 ‘| hþAm h¡ Omo AI‘rar amoQ>r Ho$ nd© Ho$ gmW AmR> {XZ

Ho$ nd© na g§b¾ h¡ &

(i) dmñV{dH$ ê$n ‘| ¶h ñWm{ZH$ KQ>Zm h¡ {ZJ©; 12:21-23; ì¶ 16:5 ({J. 9)

(A) H$moB© ¶mMH$ Zht

(~) H$moB© {deof doXr Zht

(g) bhÿ H$m {deofk ê$n go BñVo‘mb {H$¶m OmZm &

(ii) ¶h Ho$ÝÐr¶ n{dÌ ñWmZ na H$s KQ>Zm ~Zr

(iii) Ho$ÝÐr¶ n{dÌ ñWmZ na Bg ñWmZr¶ ~{bXmZ (CXm. ñ‘aZmW© CËgd ‘ZmZo Ho$ {bE

‘o‘Zo Ho$ bhÿ H$moXoI KmVH$ ñdJ©XÿV Ho$ JwOaZo go h¡) Am¡a H$Q>Zr Ho$ nd© H$s g‘m{á g^dV:

A~r~r Am¡a {ZemZ 14 Am¡a 15-21 H$s VmarI na hþB© Wr &

(3) ‘mZdOm{V Am¡a newAm| Ho$ g^r n{hbm¡R>m| na AZwê$n A{YH$ma Am¡a CZHo$ Nw>S>m¡Vr H$m

dU©Z {ZJ©;13 ‘| hþAm h¡ &

(((((IV))))) Eo{Vhm{gH$ boI na BgH$s {dYmZEo{Vhm{gH$ boI na BgH$s {dYmZEo{Vhm{gH$ boI na BgH$s {dYmZEo{Vhm{gH$ boI na BgH$s {dYmZEo{Vhm{gH$ boI na BgH$s {dYmZ

1. {‘ò ‘| n«W‘ ’$gh H$m nd© ‘mZm¶m J¶m, {ZJ© 12

2. hmoao~/grZ¡ nd©V na {J; 9

3. H$ZmZ ({JbJmb) ‘| àW‘ ’$gh H$m nd© ‘Zm¶m J¶m; ¶hmoey 5:10-12

4. gwbo‘mZ Ho$ Ûmam ‘§{Xa Ho$ g‘n©U Ho$ g‘¶ ‘| I amOm; 9:25 Am¡a I B{V; 8:12

(g§ dV: {H$ÝVw {d{eð> ê$n ‘| {Z{X©ï> Zht h¡)

5. {hO{¸$¶mh Ho$ amÁ¶ Ho$ Xm¡amZ II B{V : 30

6. ¶mo{eæ¶mh Ho$ g§gmoYZ Ho$ Xm¡amZm II amOm 23:21-23; II B{V; 35:1-18

7. II amOm 23:22 Am¡a II B{V 35:18 H$mo ܶmZ ‘| aI| Ohm§ Bg dmpîH$ nd© H$mo ‘ZmZo

‘| Bòm¶b H$m BÝH$ma àX{e©V h¡ &

(((((V))))) ‘hËd‘hËd‘hËd‘hËd‘hËd

1. ¶h df© Ho$ VrZ nd© Ho$ {XZm| ‘| go EH$ h¡ ({ZJ©. 23:14-17; 34:22-24; ì¶

16:16)

Page 267: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 267 ::

(i) ’$gh H$m nd©/AI‘ar amoQ>r H$m nd©

(ii) gámhm| H$m nd©

(iii) ‘ÊS>n nd©

(2) ‘ygm n{hbo go Bg {XZ H$mo gy{MV H$aVm h¡ {H$ ì¶dñWm{ddaU ‘| Bg {XZ ‘| Ho$pÝж

n{dÌ ñWmZ na CËgd ‘Zm¶m OmEJm ({Og àH$ma Am¡a Xmo nd© H$mo ‘Zm¶m OmVm Wm)

(3) ¶rew ‘grh Zo Bg dm{f©H$ ’$gh Ho$ nyd© Ho$ moOZ Ho$ (¶m EH$ {XZ nhbo) ‘m¡Ho$ Ho$ à¶moJ

‘| bm¶m Vm{H$ Z¶r dmMm H$mo, amoQ>r Am¡a XmIag Ho$ {MÝh Ho$ àH$Q> H$a|, {H$ÝVw ‘o‘Zo H$m à¶moJ

CgZo Zht {H$¶m :

(i) gd©gmYmaU ^moOZ (ii) Nw>Q>H$mam XoZo dmbm ~{bXmZ

(iii) AmZo dmbr nr{‹T>¶m| Ho$ {bE ~‹T>Vm ‘hËd

� amV H$mo, O~ amV H$mo KmVH$ XÿV JwOam (~rS>r~r 538) {’$am¡Z Zo H$hm A~ OmAmo

({ZJ©; 12:33) Vwa§V BòmEbr bmoJ {ZH$b J¶o &

16:2 oS> ~H$[a¶m| Am¡a Jm¶ ~¡b ‘| go {ZJ©; 12:5 Ho$ gmW II B{V, 30:24;35:7 H$s VwbZm

H$a|, Omo EH$ ¡S> ¶mEH$ ~H$ar H$m ~{bXmZ, g^r nmbVw OmZdam| H$s n§{º$ H$m Iwbmgm H$aVr

h¡ &

� Omo ñWmZ ¶hmodm AnZo Zm‘ H$m {Zdmg H$aZo Ho$ {bE MwZ boJm, {‘ò ‘| ¶h EH$

nm[adm[aH$ H$m¶© Wm; ì¶. ‘| ¶h Ho$ÝÐr¶ n{dÌ ñWmZ ‘| AmamYZm Ho$ {bE aIm J¶m h¡ &

16:3 AI‘rar amoQ>r, amoQ>r H$s A{YH$Vm Ho$ {bE Bòm¶br gw~h VH$ B§VOma Zht H$a gH$Vo

Wo & {ZJ©‘Z amV H$s ¶h ã¶m¡am {ZJ©‘Z H$s ’$gh H$s nd©, EH$ H¥${f g§~§Yr nd© Ho$ gmW g§b¾

hmoZo H$s CËn{Îm H$mo {X¶m h¡ ({ZJ©. 12:15-20; 23:14-17; 34:18)

I‘ra, {Ogo àm¶: ~{bXmZ g§~§Yr ê$nm| ‘| à¶moJ {H$¶m OmVm Wm (b¡ì¶ 17:13:23;

17) dh nmn Am¡a {dÐmoh H$m AZwê$n {MÝh R>ham Wm & Bg bmj{UH$ nd© ‘| B~mb H$mo XoIm

J¶m O¡go Bòm¶b H$mo ‘m¡H$m {‘bm h¡ {H$ à˶oH$ AmYma na AnZo OrdZ H$mo nmd| {H$ ³¶m BZ‘|

{H$gr ^r àH$ma H$s {dÐmoh ¶m AZmkmH$m[aVm ¶hmodm go {H$¶m hþAm h¡ & àm¶píMV H$m {XZ

(b¡ì¶; 16) EH$ amï´>r¶ ñVa nyU© {H$¶m, AI‘rar amoQ>r H$m nd© EH$ ì¶{º$ na ¶m nm[adm[aH$

ñVa nyU© {H$¶m h¡ &

¶h dm{f©H$ nd©; ’$gh Ho$ nd© Ho$ gmW g§b¾ hþAm h¡, Omo ¶hmodm Ho$ AZwJ«h nyU© Nw>Q>H$mao

go aIm J¶m h¡ & {Og àH$ma à{Vkm Am¡a AZwJ«h Zo {‘ò go Nw>Q>H$mam àXmZ {H$¶m, Bg{bE

Bòm¶b H$mo OrdZ na VH$ ~MZo Ho$ {bE BZ Z ~XbZodmbr Abm¡{bH$ M[aÌ JwU na {Z ©a

hmoZm h¡ & (4:9)

Page 268: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 268 ::

� XþI H$s amoQ>r, XoI| {ZJ©. 12:8

� (³¶m|{H$ Vy {‘ò go CVmdbr hmoH$a {ZH$bm Wm) {’$am¡Zb H$s {ZdoXZ na ¶hþ{X¶m| Zo

CVmdbr ‘| {ZH$bm Wm ({ZJ©; 12:33)

Vm{H$ {‘ò H$mo Vw‘ ñ‘aU aIZm, ’$gh Ho$ nyd©‘| Eo{Vhm{gH$ Am¡a AܶmË‘{dYm

g§~§Yr‘hËd h¡ & {‘ò ‘| ’$gh Ho$ nd© H$m AZw d C‚mdb n[adma go Wm, ì¶. ‘| ¶h AmZodmbr

àYmZ n{dÌ ñWmZ Ho$ H$m¶m] Ho$ n{hbo go gyMZm XoVr h¡; ¶rew ‘grh Ho$ {XZ ‘| ¶h XmoZm| H$m

{‘lU hþB© Wr & (‘§{Xa ‘| Am¡a Ka ‘| ¶m ¶ê$ebo‘ ‘| R>hao hþE ¶mÌr Ohm± na ah aho Wo ~Q>dmam

(A§e) ¶m ¶ê$ebo‘ ‘| R>hao hþE ¶mÌr ¶hm§ na ah aho Wo)

16:4 ñ‘aU aI|, ‘ygm àm¶: {ZJ©‘Z H$s nr‹T>r H$mo gy{MV H$a ahm h¡ & ¶h nX gy{MV H$aVm

h¡ {H$ à˶oH$ nr‹T>r H$mo Bg àW‘ nr‹T>r Ho$ ñWmZ na ñd¶§ H$mo aIZm h¡ {OÝhm|Zo na‘oída H$s

CnpñW{V Am¡a gm‘W© H$m AZw d {H$¶m Wm, VWm{n {dÐmoh {H$¶m Am¡a O§Jb ‘| ‘a J¶o Wo &

àËoH$ dm{f©H$ nd© Bòm¶b H$mo ¶hmodm H$s CnpñW{V Am¡a à¶moOZ na A˶{YH$ ^amogm aIZo ‘|

ghm¶Vm H$aVr Wr & dh BZHo$ gmW, Am¡a BZHo$ {bE Wm, {Og àH$ma dh CZHo$ nyd©Om| Ho$

gmW ahVm Wm &

16:5 AnZo {H$gr eha ‘| eãXmZwgma ¶h ’$mQ>H$ h¡ (~rS>r~r 1044, 12:15, 17, 21)

{OgHo$ Ûmam AmZodmbo g‘¶ H$mo n«H$Q> H$a ahm h¡ O~ H$ZmZ H$mo Bòm¶b OrV MwH$m hmoJm

(nX;18)

16:6 gyamO Sy>~Zo na g§Ü¶mH$mb H$mo, BòmB{b¶m| Ho$ {b¶o ¶h Z¶o {XZ H$s ewê$AmV Wr

(CV;1, {ZJ© 12:6)

16:7 Vw‘ Cgo nH$mZm Am¡a ImZm, B~«mZr ‘| AW© C~mbZm ¶m nH$mZm hmo gH$Vm h¡ (~rS>r~r

143, Ho$~r 164, nr¶b nyU©) {H$ÝVw {ZJ©, 12:8-9 Ho$ H$maU, BgH$m AW© nH$mZm hmoJm &

16:8 na‘oída ¶hmodm Ho$ {bE ‘hmg^m hmo, nd© H$s g‘m{á EH$ g§¶wº$ AmamYZm ¶moOZm go

hþAm ({ZJ©; 12:16; EH$ n{dÌ g^m) & àYmZ n{dÌ ñWmZ H$mo g§¶wº$ g‘mO Am¡a n[aM¶ Ho$

{dMma H$mo CÞV H$aZm hr EH$ CÔoí¶ Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 16:9-12‘yb J«ÝW 16:9-12‘yb J«ÝW 16:9-12‘yb J«ÝW 16:9-12‘yb J«ÝW 16:9-12

16:10 gámhm| Zm‘ nd©, ¶h Bg Zm‘ go r nwH$mam OmVm h¡ (1) H$Q>Zr H$m nd© {ZJ©, 23:16

Am¡a (2) àW‘ CnO H$m nd© {J; 28:26 ‘| & ~mX ‘| ¶h nopÝHw$ñV hþAm (¶hÿXr Y‘m©{YH$mar

Ho$ ê$n ‘|, grZ¡ nd©V naì¶dñWm Ho$ {X¶o OmZo go OmoS>m J¶mWm) {OgH$m AW© nMmgdm§ {XZ

h¡ & ¶h ‘B©-OyZ H$m H$Q>Zr nd© ¶m J|hÿ Ho$ H$Q>Zr H$m g‘¶ Wm & ~mb XodVm Zht {H$ÝVw ¶hmodm

CnO XoZo dmbm Wm &

Page 269: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 269 ::

� ñdoÀN>m~{b, ¶h bmoJm| H$mo {OVZm A{YH$ na‘oída Zo BZ‘| go à˶oH$ ì¶{º$ H$mo

Amerf {X¶m hþAm h¡ CgHo$ AZwgma |Q> bmZo H$s AZw‘{V XoVm h¡ (nX 17) ¶h EH$ AVamï´>r¶

XoZo H$m {gÕ§mV h¡ & (II Hw$[a. 8-9)

16:11 ¶hmodm MmhVm h¡ {H$ à˶oH$ bmoJ {nN>bo g‘¶ Bòm¶b na CgHo$ {H$¶o J¶o H$m¶© Ed§

Oê$aV‘Xm| Ho$ {bE BgH$s {deof ܶmZ H$mo OmZZo nmE§ (nX; 14:12:12, 18,19; 14:27,

29 26:11-13)

16:12 Am¡a Vy ñ‘aU aIZm, gámhm| Ho$ nyd© Ho$ {bE AܶmË‘{dYm g§~§Yr H$maU, {‘ò H$s

Jwbm‘r ‘| Bòm¶b H$m AZw d Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 16:13-15

16:13 Pmon{‹S>¶m| Zm‘ nd©, Pmon{S>¶m| H$m nd© nVPS> Ho$ H$mb ‘| Am¶m Am¡a ~Q>moaZo Ho$

g‘¶ Ho$ Xm¡amZ Wm ({ZJ©;23:16; 34:22) & Bg nd© Ho$ {bE AܶmË‘ {dYm g§~§Yr H$maU H$mo

b¡ì¶ 23;33-43 ‘| XoI| &

Pmon{S>¶m| Ho$ {bE n¥ð> y{‘ BòmB{b¶m| Ho$ AZw d H$mo à{Vq~{~V H$aZo Ho$ {bE H$hm

J¶m h¡ •

(1) {‘ò ‘| H¥${f g§~§Yr OrdZ, ¶hm§ na Pmon{S>¶m| H$mo H$Q>Zr Ho$ g‘¶ na IoVm| ‘|

~Zm¶m J¶m Wm &

(2) {ZJ©‘Z Am¡a O§Jb n[a «‘U Ad{Y Ho$ Xm¡amZ (CXm. V~yAm|) WmoS>o H$mb Ho$ {bE

Kam| ‘| ahZm &

(3) àYmZ n{dÌ ñWmZ na ¶m{̶m| Ho$ {Zdmg Ho$ {bE WmoS>o g‘¶ Ho$ {bE Aml¶ H$s

Oê$aV Wr & (WmoS>r g§ mdZm h¡)

16:15 ¶hmodm, AnZo bmoJm| H$mo Amerf XoZm MmhVm h¡ Vm{H$ do EH$ n[adma Ho$ ê$n ‘| Am¡a

na‘oída Ho$ ê$n ‘| ha EH$ ì¶{º$ AmZ§X ‘ZmZo nmE± &

16:16 df© ‘| VrZ ~ma Vwåhmao g~ nwê$f àH$Q> hmo, nX 16 Am¡a 17 gmam§e nX| h¡ Omo g^r

VrZ ndmª ‘| àH$Q>rH$aU H$aVm h¡ ({ZJ©; 23:14, 17) & ñ‘aU aI| {H$ ^moOZ, nm[adm[aH$

g§J{V Am¡a {‘ÌVmH$s {deof g‘¶m| ‘| Wm & ¶o nd© Bòm¶b H$mo ñdrH¥$V {X¶m Wm &

1. {H$ EH$ amï´>r¶ g‘mO Ho$ A{^àm¶ H$mo CÞVnyU© H$ao &

2. Z¶r nrT>r H$mo na‘oída Ho$ AZwJ«hnyU© H$m¶m] H$s {ejm X| &

3. Jar~m| Am¡a X[aÐm| H$s ‘XX H$a| &

4. Bòm¶b Ho$ na‘oída H$s ^bmB¶m| Am¡a BgHo$ dmMm H$s à{VkmAm| H$s n[anyU©Vm ‘|

AmZ§X H$a| &

Page 270: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 270 ::

� nd© B~«mZr eãX, {H«$¶m Am¡a g§km XmoZm|, àYmZ n{dÌ ñWmZ na df© VrZm| ‘| go EH$

AmamYZm Ho$ {XZ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & BgH$m AZwdmX VrW©-nd© hmo gH$Vm h¡ &

16:17 AnZr AnZr ny§Or Ho$ AZwgma {X¶m H$aZm, ¶h A§Vaamï´>r¶ XoZo Ho$ {gÕm§V à˶oH$

H$mo AnZr ¶mo½¶Vm Ho$ AZwgma XoZo H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (nX; 10; II Hw$[a 8-9) &

NASB ‘yb J«ÝW 16:18-20‘yb J«ÝW 16:18-20‘yb J«ÝW 16:18-20‘yb J«ÝW 16:18-20‘yb J«ÝW 16:18-20

16:18-20 ¶h EH$ AbJ ^mJ h¡ Omo Aܶm¶ 18 Ho$ gmW OmZm Mm{hE & ¶h OZg§~§Yr

AJwdonZ (Om{V g§~§Yr ݶm¶r, bodr-g§~§Yr, ݶm¶r, amOmAm|, ¶mOH$m| Am¡a {dî¶dº$mAm|) Ho$

{bE ‘mJ©Xe©Z go ~Vm©d H$aVm h¡ &

16:18 Vy AnZo ’$mQ>H$ Ho$ ^rVa ݶm¶r Am¡a gaXma AnZo {bE {Z¶wº$ H$a boZm ¶o

’$mQ>H$m| Ho$ ñWmZr¶ àmMrZm| Ho$ g‘mZ hr h¡ (CXm. 21:19;22:15; Am‘mog 5:10, 12,15)

‘ygm àYmZ ݶm¶r Wm, {H$ÝVw BgZo ghm¶H$m| H$mo {Z¶wº$ {H$¶m Wm (ì¶. 1:9-18; {ZJ©

18:13-27) &

16:19 Vy Z H$aZm, ¶h nX ݶm{¶¶m| Ho$ {bE (‘ygm Ho$ ghm¶H$m|) VrZ ‘mJ©Xe©Z H$s

gyMr ~ZmVr h¡ :

1. Vw‘ ݶm¶ Z {~JmS>Zm &

2. Vw‘ Z Vmo njnmV H$aZm,(~rS>r~r 647, Ho$~r 699; {h{’$c AnyU©, B~«mZr ¶WmW© h¡

Vy Mohao na ܶmZ Z XoZm)

3. Vy Kyg Z boZm, ~rS>r~r 542, Ho$~r 534, ¹o$b AnUy©; ì¶ 27:25)

� Kyg, Xmo MrO| Kyg H$aVm h¡ :

1. ~w{Õ‘mZ H$s AmIm| H$mo A§Ym H$a XoVm h¡- ~rS>r~r 734, Ho$~r 802 nr¶b AnyU©g {ZJ©

23:8; ¶h ê$n¶o ¶m YZ H$s gm‘W© Ho$ {bE Ab§H$ma ê$n go h¡ &

2. Y{‘©¶m| H$s ~mV| nbQ> XoVr h¡ - ~rS>r~r 701, H$o~r 758 nr¶b AnyU©; {ZJ© 23:8

16:20 {ZVm§V R>rH$ nX 20 ‘| {ZVm§V R>rH$ Am¡a nX 18 ‘| Y‘© go H$aZm XmoZm| Bgr

B~«mZr ‘yb go h¡ (~rS>r~r 841) Omo EH$ {gÕm§V H$mo ~VmVm h¡ & EH$ ݶm¶r {Z¶‘ Ho$ AZwgma

emgZ H$aVm h¡ {Oggo na‘oída H$s BÀN>m àH$Q> hmoVr h¡ ({ZVm§V R>rH$) AJwdm| H$mo (ñWm{ZH$

Am¡a ¶mOH$s¶ ݶm{¶m|) X¶m H$m Z‘yZm hmoZm Wm, VWm{n ¶hmodm H$s ݶm¶¶wº$ H$mo àH$Q> H$aZm

Wm & ({ZJ©. 23:6-8)

� Vy nrN>m nH$‹S>o ahZm ¶h {H«$¶m ì¶ 11:14; 19:6 ‘| eãXmZwgma à¶moJ hþAm h¡, qH$Vw

¶hm§ na AmbH$m§[aH$ ê$n go Bòm¶b Ho$ ¶hÿXr g§~§Yr ar{V[admO go h¡ & Xÿgao Amb§H$m[aH$ ê$n

‘| à¶moJ hþE nm¶o OmVo h¡ ^.g. 34:14 Zr{V 21:21;¶mem: 15:5 Am¡a hmoeo 6:3 ‘| &

Page 271: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 271 ::

� {Oggo Xoe na Am¡a ¶hmodm H$s Amerfm|/à{VkmAm| na Bòm¶b H$m A{YH$ma

eV©nyU© Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 16:21-22

16:21 ì¶. 16:21, 22 Am¡a 17:1 EH$ hr dm³¶I§S> h¡ & dm³¶I§S> ~{bXmZm| Ho$ C{MV

ar{V H$m ~ImZ H$aVr h¡ &

� Vy {H$gr àH$ma H$s bH$S>r H$s ~Zr hþB© Aeoam H$s ñWmnZ Z H$aZm Bg d¥jmdm{Q>H$m

¶m Aeoam, ¶m Vmo d¥jm| H$s d¥jdm{Q>H$m H$mo¶m H$Zm{Z¶m| H$s CMt CR>r hþB© g‘Vb y{‘ ‘| N>oXm|

H$mo Omh§ na gOmB© hþB© bmR>m| ¶m Or{dV d¥j Omo CnOmD$ XoZo dmbo XodVm H$s npËZ H$mo àñVwV

¶m àX{e©V H$aVm h¡, aIm J¶m Wm & ¶h CnO H$s àm{á H$s AmamYZm H$mo {MpÝhV H$aVr h¡&

XoI| 12:3

� 16:22 Z Vmo H$moB© bmR> ñWm{nV H$aZm, XoI| boI 12:3 ‘| &

� na‘oída K¥Um H$aVm h¡ XoI| boI 12:31 ‘|

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. ³¶m| ¶hmodm na‘oída df© ‘| VrZ ~ma g^mAm| H$mo aIZm MmhVm Wm ?

2. ³¶m VrZm| nd© H¥${f go g§~§{YV Wo ? ³¶m ¶h àH$Q> H$aVm h¡ {H$ ‘ygm Zo nhbo

go hmoZo dmbo dfm] H$mo {b¶m Am¡a CZHo$ CÔoí¶m| H$mo ~Xb {X¶m Wm ?

3. BZ dfm} H$s ì¶m»¶m Am¡a gyMr H$mo ~ZmAmo§ &

4. ݶm{¶¶m| Ho$ {bE VrZ {Z¶‘m| H$s gyMr V¡¶ma H$ao &

5. 16:21-22 {H$g àH$ma go 17:1 go g§~§{YV h¡ &

*****

Page 272: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 272 ::

ì¶dñWm {ddaU 17ì¶dñWm {ddaU 17ì¶dñWm {ddaU 17ì¶dñWm {ddaU 17ì¶dñWm {ddaU 17

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

ݶm¶, emgZ nyU©

hmoZm Mm{hE

(16:18-17:13)

16:21-17:1

17:2-7

17:8-13

emgZ H$aZo dmbo

amOmAm| Ho$ {gÕm§V

17:14-20

17:18-20

ݶm¶ Am¡a Y‘© Ho$ gmW

ì¶dñWm H$m boZ-XoZ

(16:18-17:20)

16:21-17:1

17:2-7

17:8-13

17:14-20

ݶm¶ H$m emgZ

(16:18-17:13)

16:21-17-1

17:2-7

17:8-13

EH$ amOm Ho$ {df¶ ‘|

{ejmE§

17:14-20

AmamYZm ‘| AZw{MV

ì¶dhma

(16:21-17:7)

16:21-17:1

17:2-7

bodr-g§~§Yr ݶm{¶¶m|

17:8-13

amOAm|

17:14-15

17:16-20

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 17:1‘yb J«ÝW 17:1‘yb J«ÝW 17:1‘yb J«ÝW 17:1‘yb J«ÝW 17:1

17:1 Xmof ¶m {H$g àH$ma H$m ImoQ>, ¶h nX g§X © ê$n ‘| 16:21-22 go g§~§{YV h¡, Omo C{MV

ñWmZm| Am¡a ~{bXZm| Ho$ àH$mam| Ho$ gmW ^r boZ-XoZ H$aVm h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| Xmof {H$gr ^r

àH$ma H$s emar[aH$ j{V H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & (15:21; b¡ì¶ 22:20-25) & ‘bm{H$1:6-8 ‘|

Bòm¶b H$m CXmhaU, na‘oída H$mo AÀN>o go ~‹T>H$a N>moQ>m ¶m H$‘ XoZo H$m boI à‘mU H$aVm h¡ &

� AnZo na‘oída ¶hmodm, ¶hmodm Am¡a Ebmo{h‘ Ho$ {bE à¶moJ H$s JB© dmMm H$s gm‘mݶ

dm³¶I§S> ¶h h¡ & XoI| {deof {df¶ : B©ídar¶Zm‘ 1:3 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW 17:2-7‘yb J«ÝW 17:2-7‘yb J«ÝW 17:2-7‘yb J«ÝW 17:2-7‘yb J«ÝW 17:2-7

17:2-13 ¶h nX emgZ H$aZo dmbm ݶm¶r Ho$ ~mao ‘| ~mVMrV H$aVm h¡ & nX 2-7,

‘y{V©nyOm Am¡a Z¡{VH$ (H$mZyZr) Jdmhm| Ho$ ~ma| ‘| ~mVMrV H$aVm h¡ & nX 8-13, ݶm¶mb¶ H$s

Aä¶m{gH$ IS>mnZ Ho$ ~mao ‘| ~mVMrV H$aVm h¡ &

Page 273: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 273 ::

17:217:217:217:217:2

NASB “Omo ~wam H$aVm h¡Omo ~wam H$aVm h¡Omo ~wam H$aVm h¡Omo ~wam H$aVm h¡Omo ~wam H$aVm h¡”NKJV, “Omo Xþï> h¡Omo Xþï> h¡Omo Xþï> h¡Omo Xþï> h¡Omo Xþï> h¡” NRSV “{OgZoo ~wam H$m‘ {H$¶m h¡{OgZoo ~wam H$m‘ {H$¶m h¡{OgZoo ~wam H$m‘ {H$¶m h¡{OgZoo ~wam H$m‘ {H$¶m h¡{OgZoo ~wam H$m‘ {H$¶m h¡”TEV “nmn {H$¶m h¡nmn {H$¶m h¡nmn {H$¶m h¡nmn {H$¶m h¡nmn {H$¶m h¡”NJB “{OgZo JbV H$m‘ {H$¶m h¡{OgZo JbV H$m‘ {H$¶m h¡{OgZo JbV H$m‘ {H$¶m h¡{OgZo JbV H$m‘ {H$¶m h¡{OgZo JbV H$m‘ {H$¶m h¡”

¶h dm³¶I§§S> EH$ ³dob AnyU© {H«$¶m h¡ (~rS>r~r 793 I, Ho$~r 889) Am¡a EH$

S>mBao³Q>a Am°ãOo³Q> h¡ (~rS>r~r 948) ¶hm§ na Bg g§X © H$mo Bg àH$ma n[a^m{fV H$aVo h¢

(1) CgH$s dmMm H$mo VmoS> {X¶m h¡, nX 2 Am¡a (2) Xÿa OmH$a Am¡a Xÿgao XodVmAm| H$s CnmgZm

H$s h¡ Am¡a AmamYZm ^r BZH$s H$s h¡ nX 3

17:3 gy¶© ¶m MÝБm ¶m AmH$me H$s {H$gr ^r JU H$s, AmH$me Ho$ JUm| H$mo XodVmAm|

Am¡a Xo{d¶m| Ho$ ê$n ‘| àñVwV H$aZo Ho$ {bE àmMrZ ~o{~bmoZ Ho$ bmoJ XoIZo Ho$ {bE à{‘ Wo Z

{H$ A§{V‘ Wo (4:19; II amOm17:16, 21:3,5, 23:4-5, II B{V 33:3, 5; {¶‘©; 8:2;

19:13) & do ‘hgyg H$aVo Wo {H$ AmH$me Ho$ àH$me, ‘mZdOm{V H$s ^m½¶ H$mo {Z¶qÌV H$s

hþB© h¡ (emar[aH$ Am¡a AmpË‘H$ ê$n go) &

17:4 ¶h nX 13:14 Ho$ gÑe h¡ & {H«$¶m Vy br m§{V nyN>VmN> H$aZm (~rS>r~r 205,

Ho$~r 233, ³dob nyU© ImoO~rZ H$mo ~VmVm h¡ (13:14; 17:4, 9; 19:18; b¡ì¶ 10:16,

ݶm. 6:29) & A{^¶moJ Am¡a H$pënV kmZ AnamYr R>hamZo Ho$ {bE n¶m©á Zht Wm & Bòm¶b

H$s ¶hþXr ar{V H$R>moa Wr (nËWadmh H$aHo$ ‘ma S>mbZm nX;5) {H$ÝVw EH$ Amoa go Xÿgar Amoa

VH$ &

� Bòm¶b XoI| {deof {df¶ 1:1 ‘| &

17:5 AnZo ’$mQ>H$m| na, Bg dm³¶I§S> H$m AW©, AnZo ñWm{ZH$ ݶm¶mb¶ go h¡ &

dhm§ na Ohm§ ñWm{ZH$ àmbrZ ~¡R> H$aVo Wo &

� nËWadmh H$aZm {H$ ‘a OmE, ¶h EH$ g§¶wº$ XÊS> H$m ê$n Wm (nX7) g‘mO Ho$

à˶oH$ C‘« Ho$ bmoJ ñd¶§ H$mo ~wamB© go ~MmZo Ho$ {bE ¶h {H$¶m H$aVo Wo (XoI| ny© g§{já boI

13:10 ‘|)

� nX 5-7 ‘| ‘¥Ë¶w H$mo àH$Q> H$aZo dmbr B~«mZr J«§W ‘| {H«$¶mAm| H$s H«$‘ h¡ :

1. nËWadmh H$aZm H$s ‘a OmE - ~rS>r~r 709, Ho$~r 768, ¹o$b nyU© nX 5

2. ‘¥Ë¶w - ~rS>r~r 559, Ho$~r 562

(A) nX. 5 ³dob nyU©

Page 274: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 274 ::

(~) nX 6. hmo’$mb AnyU©

(g) nX 6. ³dob H¥$XÝV

(X) nX 6. hmo’$mb AnyU©

(K) nX 7. {h{’$b A{ZpíMV {Z‘m©U

dmMm H$m C„K§Z H$aZm EH$ ^¶mZH$ n[aUm‘m| H$s Amoa bo OmVm Wm (ì¶. 27-

29) g‘mO Ho$ ^rVa H$r ~wamB© Ho$ hQ>mZm Adí¶ Wm &

17:6 Xmo ¶m VrZ ‘Zwî¶ H$s gm{jm|, ¶h ‘ygm g§~§Yr ‘m§J h¡ ({J. 35:30; Am¡a

ì¶;19:15; Am¡a boI H$a| ‘Vr, 18:16; ¶hþ. 8:7; II Hw$[a. 13:1; Am¡a I {V‘w 5:19) &

� Omo àmUX§S> Ho$ ¶mo½¶R>hao dh EH$ gmjr go Z ‘mam OmE, XoI| 19:15-21 Am¡a

{J. 35:30 &

17:7 BgHo$ ‘ma S>mbZo Ho$ {bE g~go nhbo gmjr Ho$ hmW, à{‘ Jdmh ¶m gmjr H$mo

Xmofr ì¶{º$ Ho$ D$na àW‘ nËWa ’o$H$Zm Wm (13:9, b¡ì¶; 24:14) & ³¶m|{H$ Bgr àH$ma

¶m{X gmjr bmoJ PyR>o h¡, Vmo na‘oída CÝh| {ZXm}f H$m bhþ ~hmZo CXm. h˶m Ho$ H$maU X§S> XoJm&

NASB ‘yb J«ÝW 17:8-13‘yb J«ÝW 17:8-13‘yb J«ÝW 17:8-13‘yb J«ÝW 17:8-13‘yb J«ÝW 17:8-13

17:8 ~hþV hr H${R>Z ‘wH$X‘mo§ (~rS>r~r 810, Ho$~r 973, {Z’$mb AnyU©) H$mo àYmZ

n{dÌ ñWmZ ‘| ¶mOH$m| Ho$ nmg àH$Q> H$aZm Wm (12:5, 11,13) &

Bg àH$ma Ho$ ¶hþXr Y‘© g§~§Yr H{R>ZmB¶m§ h¡ :

(1) IyZ Ho$ ~Xbo IyZ (~rS>r~r 196) AW© ‘Zwî¶ H$s h˶m

(2) ݶm¶ Ho$ ~Xbo ݶm¶ (~rS>r~r 192)

(3) AmKmV Ho$ ~Xbo AmKmV (~rS>r~r 619) AW© {H$gr àH$ma H$m Ymdm H$aZm (21:5) ¶m

M‹T>mB© H$aZm

¶hþXr Aܶ¶Z ~mB~b, n¥. 405, ñWm{nV H$aVr h¡ {H$ H${R>Z ‘wH$X‘m, Jdmh H$s

H$‘r H$mo gpå‘{V H$aVr h¡ & àYmZ n{dÌ ñWmZ ‘| ¶mOH$m| H$mo BÝh| àH$Q> H$aZo Ho$ Ûmam ‘ygm

‘mby‘ H$a ahm h¡ {H$ gpå‘{bV njm| H$s {ZXmofVm ¶m AnamY H$mo Abm¡{H$H$ n[akmZ {ZíM¶

H$aoJm &

� Bg ñWmZ H$mo Omo Voam na‘oída MwZ boJm, Bg {H«$¶m H$m à¶moJ ì¶ ‘| H$B© ~mVm| Ho$ {bE

hþAm h¡ :

(1) Bòm¶b Ho$ {nVam| ‘| ¶hmodm H$m MwZmd 4:37

(2) ¶hmodm H$m MwZmd, Bòm¶b Ho$ {bE 7:6, 7; 10:15; 14:2

Page 275: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 275 ::

(3) ¶hmodm H$m MwZmd ñWmZ H$mo àYmZ n{dÌ ñWmZ Ho$ {bE &

(4) ¶hmodm H$m MwZmd EH$ amOm Ho$ {bE 17:15

(5) hmê$Z d§e (bodr¶) ¶mOH$ hmoZo Ho$ {bE, ¶hmodm H$m MwZmd 18:5;21:5

17:9 bodr¶ ¶mOH$, ‘ogmoao{Q>H$ boI (B~«mZr) goßQ²>¶OoÝQ> (¶yZmZr) Am¡a no{gQ>m (Aam{‘H$)

‘| ¶mOH$ ~hþdMZ h¡ & ¶h ¶mOH$m| H$s ‘§S>br ¶m Hw$ÊS> H$mo gH|${VH$ H$aVr h¡ (19:17)

goZho{S´>Z (EO«m Ho$ Ûmam I‹S>mnZ) Ho$ {bE ¶h ¶hþXr Y‘© Jwê$ g§~§Yr à‘m{UH$ J«§W (boI) Wm&

� ݶm¶r, ‘ogmoao{Q>H$ boI ‘| ¶h EH$dMZ h¡ & (Bg Eo{Vhm{gH$ g§~§Yr CXmhaU Ho$ {bE

II B{V 19:11) ݶm{¶m| Ho$ gy‘h Ho$ EH$ AJwdo ¶m ݶm¶r H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

17:9-12 ¶hþXr Y‘© g§~§Yr MMm©Am| o à{V Bòm¶b H$mo AmkmH$mar Am¡a gå‘mZnyd©H$ hmoZm

h¡ ³¶m|{H$ do ¶hmodm Ho$ A{YH$ma H$mo à{Vq~~ S>mbVo h¡ & {H«$¶mAm| Ho$ hþE à¶moJ H$mo ܶmZ Xo :-

(1) ~VmE§ ¶m KmofUm H$a| - ~rS>r~r 616, Ho$~r 665

(A) nX 9, {h{’$b nyU©

(~) nX 10 {h{’$b AnyU©

(g) nX 11, {h{’$b AnyU©

(2) H$aZm ~rS>r~r 793, Ho$~r 889

(A) nX 10 ³dob nyU©

(~) nX 10 ³dob nyU© A{ZpíMV {Z‘m©U

(g) nX 11 ³dob AnyU©

(X) nX 12, ³dob AnyU©

(3) {gIm¶|

(A) nX 10 {h{’$b AnyU©

(~) nX 11 {h{’$b AnyU©

(4) Z gwZo, ~rS>r 1033, ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U

17:11 CZ ~mVm| gy Vy Z Vmo XmE± Am¡a ~mE§ ‘wS>Zm, bodr¶ ݶm{¶m| Ho$ Ûmam ݶm¶ Am¡a

gm¡n| J¶o X§S> go Z ~XbZo ¶m hQ>Zo Ho$ {bE ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡ & EH$ {‘bVm-OwbVm

bjU, ¶hmodm Ho$ dMZ 4:2; 12:32 ‘| hþAm h¡ & ¶hmodm H$s BÀN>m H$mo EH$ ~ma OmZH$ma XmE§

Am¡a ~mE§ ‘wS>Zo H$m AW© AZmkmH$m[aVmh¡ (5:32; 17:20; 28:14, ¶hmoey 17;23:6; II

amOm;22:2; Zr{V 4:27) &

17:12 Om¶H$ Omo dhm§ na‘oída H$s godm Q>hb H$aZo Ho$ {bE CnpñWV ahoJm, bodr¶

¶mOH$ Ho$ {bE ¶h EH$ bjU h¡ &

Page 276: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 276 ::

� A[^‘mZ H$aHo$ Bg eãX H$m à¶moJ OmZ~yPH$a H$s JB© AZmkmH$m[aVm Ho$ {bE hþAm h¡

(1:43; 17:12, 13; 18:20,22) & ݶm¶r Am¡a ¶mOH$, ¶hmodm Ho$ AY{H$ma Ho$ à{V{Z{Yr

Wo & Bg{bE, CZH$s ~mVm| H$mo {VañH$ma H$aZm, ¶hmodm H$mo {VañH$ma H$aZo go Wm & 18:20-

2 ‘| Omo ¶hmodm AnZo A{YH$ma Am¡a AnZo Zm‘ ‘| ~mV| H$a ahm h¡, bo{H$Z Bgo Z~r Zht OmZVo

h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 17:14-17‘yb J«ÝW 17:14-17‘yb J«ÝW 17:14-17‘yb J«ÝW 17:14-17‘yb J«ÝW 17:14-17

17:14-20 nwamZo {Z¶‘ ‘| Hw$N> A˶{YH$ {ddmX g§~§Yr nX| h¡, {deof Vm¡a go n§M nwñVH$

‘| h¡ & ¶o nX| AmZodmbo amOm Ho$ ~mao ‘| ~VmVo h¡& h‘mao {XZm| Ho$ H$B© {dÛmZ H$hVo h¡ {H$

ì¶dñWm{ddaU H$s {H$Vm~ H$mo ¶mo{eæ¶mh Ho$ {na{dV©Z Ho$ Xm¡amZ, gm¡ dfm] Ho$ ~mX amOmAm| Ho$

g‘¶ ‘| nm¶m J¶m Wm, Am¡a Bgo Bgo ¶ê$ebo‘ H$mo AmamYZm H$m Ho$ÝÐ ~ZmZo Ho$ {bE ¶mOH$

Ho$ Ûmam {bIm J¶m Wm (II amOm 22:8; II B{V; 84:14-15) do Ñ‹T>Vmnyd©H$ H$hVo h¡ {H$ ¶h

à‘mU h¡ {H$ ¶h ‘ygm Ho$ Ûmam Zht {bIm J¶m h¡ ³¶m§{H$ n§M nwñVH$ (noÝQ>mQw>H$) ‘| BgHo$

{gdm¶ H$ht ^r amOm H$mo àX{e©V Zht {H$¶m J¶m h¡ & ¶h EH$ H$mb-JUZm H$m «‘ h¡ Omo

gwbo‘mZ H$mo ~Vm ahm h¡, Bg{bE ñnï> ê$n go ¶h Adí¶ hr ~mX ‘| {bIm J¶m h¡ & ‘¢ BZ‘|

go {H$g na {dídmg Zht H$aVm hÿ§ & Hw$N> nX| {XImVr h¡ {H$ n§M nwñVH$ ‘| nX; 14-12

AZmoIm Zht h¡ Am¡a CV; 17:6; 35:11, 36:31; {J. 24:7; ݶm. 8:22-23; 9:6 h¡ &

ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ H$mo XoI| &

n[aUm‘ :n[aUm‘ :n[aUm‘ :n[aUm‘ :n[aUm‘ :

n«mMrZ B{Vhmg ¶m naånamJV H$Wm Am¡a nwamVËd àm‘{UH$ à‘mU XoVo h¡ {H$ CV. ì¶

. H$m gånmXH$/boIH$, ‘ygm Wm & ‘ygm Zo ‘m¡{IH$ Am¡a {bIm hþAm ómoV H$mo em¶X {b¶m ^r

hmoJm, Am¡a ~mB~b g§~§Yr emó g‘yh H$mo gnÞ H$aZo Ho$ {bE em{ó¶m| H$mo ^r {b¶m hmoJm &

¶h ñnð> h¡ {H$ ~mX Ho$ emór Am¡a Z{~¶m| Zo AnZr nr{T>¶m| Ho$ {bE J«§W Ho$ {’$a go ì¶dpñWV

{H$¶m &

17:14 Am¡a Vy H$hZm, Mmam| Amao H$s g~ Om{V¶m| H$s Vah ‘¢ ^r AnZo D$na amOm

R>hamD$Jm§ {H«$¶m EH$ ³dob H$mohmoQ>}{Q>n h¡ (~rS>r~r 962, Ho$~r 1321) ¶h nX 14 Am¡a 15

‘| Xþham¶m hþAm h¡ & Xÿgam (³dob A{ZpíMV {ZpíM¶) Am¡a Vrgam (³dob AnyU©) H$m à¶moJ

EH$ gmW ^mdZm¶wº$ Vah hr OmVo h¡ :

NASB, NKJV “Vw‘ {ZpíM‘ ê$n go R>hamAmoJoVw‘ {ZpíM‘ ê$n go R>hamAmoJoVw‘ {ZpíM‘ ê$n go R>hamAmoJoVw‘ {ZpíM‘ ê$n go R>hamAmoJoVw‘ {ZpíM‘ ê$n go R>hamAmoJo” NRSV “Vw‘ {ZíM¶ hr R>hamAmoJoVw‘ {ZíM¶ hr R>hamAmoJoVw‘ {ZíM¶ hr R>hamAmoJoVw‘ {ZíM¶ hr R>hamAmoJoVw‘ {ZíM¶ hr R>hamAmoJo”TEV “{ZíM¶ hmo{ZíM¶ hmo{ZíM¶ hmo{ZíM¶ hmo{ZíM¶ hmo”

Page 277: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 277 ::

g‘ñ¶m EH$ amOm Zhr Wm, na§Vw EH$ amOm, Omo Mmam| Amoa Ho$ g^r Om{V¶m| Ho$

g‘mZ h¡ & amOm H$mo ¶hmodm H$m à{V{Z{Y hmoZm Wm (nX; 8) Z {H$ àmMrZ ‘y{V©nyOH$ amOJ«h

H$m à{V{Z{Y hmoZm Wm & ¶h nw{ï>H$aU I e‘w. 8 ‘| EH$ amOm H$s ‘m§J O~ BòmB{b¶m| Zo H$s

CgHo$ gmW ~Vm©d H$aVr h¡ &

17:15 {OgH$mo Voam na‘oída ¶hmodm MwZbo, na‘oída, à wVm H$aZo dmbmh¡, dh (Z {H$

Bòm¶b, nX 14) ‘Zwî¶m| H$mo MwZVm h¡, {H$ÝVw Bòm¶b na‘oída Ho$ MwZmd H$mo AnZo Ñ‹T>

{ZíM¶ Ho$ Ûmam {ZpíMV H$aVm h¡ (ݶm. 11:11; hmoeo; 1:11) &

17:16 dh ~hþV KmoS>o Z aI|, Kmo‹S>m| H$mo emgH$m| Ho$ Ûmam, Z {H$ ñWm{ZH$ bmoJm| Ho$ Ûmam

AnZm¶m OmVm Wm & ¶wÕ Ho$ {bE KmoS>mEH$ ¶wÕ H$m Am¡Oma (h{W¶ma) Wm & Xÿgao eãXm| ‘| Vy

AnZr g¡{ZH$ gm‘W© na ^amogm‘V aIm| & ‘¢ na‘oída Voar ajm H$aVm hÿ§ &

� Vw‘ Bg ‘mJ© go {’$a H$^r Z bm¡Q>Zm g^dV: ¶h YZ H$‘mZo Ho$ {bE KmoS>m| H$s B~«mZr

ì¶nnma Omo ~mX H$s ì¶dgm¶ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & {demb g‘wXm¶ EH$ Eo{Vhm[gH$ CXmhaU

h¡ & {H$ÝVw g§X © ‘| Xþ~mam ¶h Ñ‹T>Vmnyd©H$ ñWm{nV H$aVm h¡ {H$ hmoZodmbo amOm H$mo nyU©V¶m go

AHo$bo ¶hmodm ‘| ^amogm aIZm h¡ &

17:17 ~hþV gmar {ó¶m| go r {ddmh Z H$a|, ¶h àH$Q> H$aVm h¡ (1) gm‘W© ¶m A{YH$ H$s

g§ mdZm Ho$ {bE à¶moJ H$s A{^bmfm (2) amOZr{VH$ Am¡a Ym{‘©H$ g§JR>Zm| & ¶h àmMrZ

{ZH$Q> nydu¶m| H$m em§{V EH$amaZm‘m H$m JR>Z H$aZo H$m VarH$m Wm &

� Am¡a dh gmoZm Mm§Xr A{YH$ ~‹T>mE, na‘oída Zo amOm H$mo AnZo AYrZ Madmhm Ho$

ê$n ‘| aIm h¡ & Madmhm Ho$ AYrZ ahZo dmbm H$^r ^r ì¶{º$JV YZ ¶m gm‘W© Ho$ {bE à¶ËZ

Zht H$aZm Mm{hE &

NASB ‘yb J«ÝW 17:18-20

17:18-20 ¶o g^r nX na‘oída H$s àH$Q> H$s hþB© BÀN>m (CXm ì¶dñWm) go amOm Ho$ g§~§Y

H$m gmam§e h¡ &

17:18 dh AnZo {bE ì¶dñWm H$s EH$ ZH$b H$a bo, g§ dV: ¶h {H$gr ì¶{º$ H$mo

(CXm. bodr¶ ¶mOH$) AnZo {bE EH$ ZH$b ~ZmZo H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (II amOm 11:12)¶hr

nX h¡ {Oggo gßQ>¶wOoÝQ> Zo ì¶dñWm{ddaU H$s nwñVH$ (CXm. Xÿgar ZH$b H$mo àH$Q> H$aVr h¡,

Z {H$ ì¶dñWm H$s nwZ: XþhamB© JB© AZwdmX (CËWm) H$mo àH$Q> H$aVr h¡ &

17:19 Bg nX ‘| ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U H$m EH$ H«$‘ h¡, ¶hmodm H$s BÀN>m H$mo Bggo

àH$meZ ‘ygm Ho$ (CXm n§M nwñVH$) Ûmam Omo amOm Ho$ Aܶ¶Z H$aZo (~rS>r~r 894, Ho$~r

1128, ³dob nyU©) Am¡a grIZo ~rS>r~r 540,Ho$~r 531,³dob AnyU©) go Omo n[aUm‘ hmoVm h¡

Page 278: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 278 ::

(1) ^¶ ‘mZZm (~rS>r~r 431, Ho$~r 432)

(2) aIZm (~S>r~r 1036, Ho$~r 158)

(3) H$aZm (~rS>r~r 793, Ho$~r 889)

(4) ‘Z ‘| Ah§H$ma Z AmZo nmE§ (~rS>r~r 962, Ho$~r 1202, 8:14)

(5) AmkmAm| go BYa-CYa Z ‘wS>o, (~rS>r~r 693, Ho$~r 747)

na‘oída H$s ì¶dñWm H$s ¶h ZH$b amOm Ho$ gmW ahZr Wr (¶h nX; 19 ‘| à{‘

{H«$¶m H$mo àH$Q> H$aVr h¡) ¶h {hÎmr àXoem| H$s (Ohm§ na dmMm H$s Xmo ZH$b| ~ZmB© JB© Wr)

g‘mZmÝVa H$mo à{V[~§~ H$aVr h¡ & EH$ H$mo dmMm H$s gh^mJr B©ída Ho$ ‘§{Xa ‘| (¶hm§ ¶hmodm

Ho$ V§~y) aIm J¶m Wm Am¡a Xÿgam amOm Ho$ nmÌ Ho$ gmW Wm & {Za§Va n‹T>o Vm{H$ AmkZwH$bVm

‘| ahZo nmE§)

� Bg ì¶dñWm Am¡a Z {d{Y¶m| XoI| {deof {df¶, 4:1 ‘| &

17:20 Xm{hZo Am¡a ~mE§, AmkmnmbZ H$s ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡ & na‘oída H$s BÀN>m H$mo

EH$ ‘mJ© ¶m gm‘mݶ nW Ho$ ê$n ‘| dU©Z {H$¶m J¶m Wm & ñnï> ê$n go ¶h {MpÝhV (ì¶dñWm

Ho$ Ûmam) {H$¶m J¶m Wm & Bòm¶{b¶m| H$mo ‘mJ© na ~Zo ahZmWm (^.g. 119:105) Omo

OrdZe¡br H$mo àH$Q> H$s hþB© h¡ & (CXm. Zr{V 6:23) &

� {Oggo {H$ dh Am¡a d§e Ho$ bmoJ BòmB{b¶m| Ho$ ‘ܶ ~hþV {XZ VH$ Or{dV aho,

àYmZ ¶mOH$ Ho$ g‘mZ, amOm{YamO ‘| ^r n¡V¥H$ CVma hmoZm Wm (na§namJV Ûmam àmá) ¶hÿXm

Ho$ JmoÌ ‘| amOm H$s Cnm{Y (CXm. ‘grh Ho$ {df¶ {dMma) H$s ^dpî¶dE¶r H$s JB© Wr (CV

49:10g II e‘w. 7)

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. {H$g àH$ma 17:1 H$m g§~§Y 16:21-22 ‘| h¡ ?

2. {H$g àH$ma ݶm¶r H$mo {Z¶wº$ {H$¶m OmZm Wm ?

3. nX 14-20 ³¶mo§ BVZm A{YH$ {ddmX g§~§Yr h¡ ?

4. ì¶dñWm Ho$ à{V Bòm¶b Ho$ amOm H$m ³¶m g§~§Y Wm ?

*****

Page 279: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 279 ::

ì¶dñWm {ddaU 18ì¶dñWm {ddaU 18ì¶dñWm {ddaU 18ì¶dñWm {ddaU 18ì¶dñWm {ddaU 18

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

bodr¶ Am¡a ¶mOH$m|

H$m ^mJ

18:1-2

18:6-8

Xþï>Vm H$s ar{V [admO

H$mo ˶mJ X|

18:9-14

‘ygm H$s Vah EH$

Z¶m Z~r

18:15-22

na‘oída H$s C{MV

AmamYZm

18:1-2

18:3-5

18:6-8

18:9-14

18:15-22

¶mOH$m| H$m ^mJ

18:1-2

18:3-5

18:6-8

‘y{V© nyOm Ho$ H$m¶m] Ho$

{dê$Õ MoVmdZr

18:9-13

EH$ Z~r H$mo oOZo

H$s à{Vkm

18:14-15

18:16-20

18:21-22

bodr¶ ¶mOH$

18:1-2

18:3-5

18:6-8

Z~r

18:9-12

18:13-20

18:21-22

g§X © g§~§Y {ZarjU - g§X © g§~§Y {ZarjU - g§X © g§~§Y {ZarjU - g§X © g§~§Y {ZarjU - g§X © g§~§Y {ZarjU - 16:18-18:22 ‘| Bòm¶b Ho$ AJwdm Ho$ {df¶ ‘| ~VmVm h¡

(A) ݶm{¶¶m| - 16:18-20, 17;8-13

(~) amOm - 17:14-20

(g) bodr/¶mOH$ - 18:1-8

(X) Z~r - 18:9-22

(i) PyR>o - Aܶm¶ 9-13

(ii) g˶ - Aܶm¶ 14-22

(1) dV©‘mZ (‘ygm)

(2) ^{dî¶ (nyd© Ho$ Am¡a ~mX Ho$ {Zdm©{gV)

(3) A§{V‘ g§~§Yr (‘grhm)

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 18:1-12‘yb J«ÝW 18:1-12‘yb J«ÝW 18:1-12‘yb J«ÝW 18:1-12‘yb J«ÝW 18:1-12

Page 280: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 280 ::

18:1 bodr¶ ¶mOH$m| H$m, daZ gmao bodr¶ JmoÌm| H$m, amoZmëS> S>r ~m°³g BZ{g¶ÝQ> Bòm¶b,

~mob 2, n¥. 358 Ho$ AZwgma, bodr Zm‘ ‘| VrZ g§ dnyU© eãX gmYZ ómoV h¡ :

(1) Mmam| Amao M¸$a bJmZo Ho$ {bE, EH$ Ym{‘©H$ Z¥Ë¶ ¶m H$m‘ H$aZo H$s ar{V ‘mby‘

hmoVr h¡ (I amOm; 18:26 ‘| ~mb XodVm Ho$ ¶mOH$m| Ho$ Z¥Ë¶ Ho$ g‘mZ h¢)

(2) {H$gr Ho$ gmW OmZo Ho$ {bE ¶m {H$gr go ~Zo ahZo Ho$ {bE, g§ dV: CV; 29:34,

Am¡a {J. 18:2, 4 ‘| ໶mV eãX gmYZ {X¶m J¶m h¡ &

(3) CYma XoZm, {Jadr Ho$ ê$n ‘| XoZm, ¶hmodm H$mo n{hbm¡R>¡ {X¶o OmZo ({J. 13:12;

8:16) ¶m I e‘w. 1:28 ‘| e‘w¶b H$mo {X¶o OmZo H$s g‘mZmÝVa H$mo ¶m g§ d go àH$Q> H$aVm

h¡ &

¶hm§ na {d{^Þ ~w{Õ H$aZo dmbr lo{U¶m| H$mo gpå‘{bV {H$¶m J¶m h¡ :

(1) {ZJ©{‘V ‘|, à˶oH$ n[adma Ho$ n{hbmR>o ‘| go ¶hmodm H$mo {X¶o OmZo go Wm, Vm{H$ dh

CgH$s godm H$a| ({ZJ©.13) &

(2) ¶h EH$ {ZpíMV JmoÌ (CXm. bodr) ‘| ~Xb J¶m Wm (‘ygm H$s dmMm) {OÝhm|Zo

¶hmodm Ho$ {d{eð> godH$ Ho$ ê$n ‘| H$m¶© {H$¶m ({J. 3:12; 8:16)

(3) Bòm¶b Ho$ B{Vhmg ‘| Bgo Z¶m ê$n {X¶m J¶m :

(i) Hw$N> bodr¶ n[adma, àYmZ n{dÌ ñWmZ ‘| godm {H$¶o &

(ii) Xÿgao ñWmZr¶ ê$n go godm {H$¶o

(iii) ~mX ‘| bodr¶ {ejH$m| Ho$ ñWm{ZH$ {dMmam| H$mo ¶hþXr Y‘© Jwê$ g§~§Yr Zo ñWmZr¶

¶hþXr Jwê$ ¶m em{ó¶m| ‘| ~Xb {X¶m, naÝVw bodr Ho$ JmoÌ go hr Amdí¶H$ Zht Wm&

(iv) EH$ AÀN>o dmVm©bmn Ho$ {bE XoI| Xÿgao {gÕm§V ‘| (1) X b|½doO E§S> B‘oOar Am°’$

X ~mB©~b, ~mX Or.~r.H$m¶S>©, n¥. 70 Am¡a (2) EZ{g¶ÝQ> Bòm¶b Xr ~m°³g ^mJ

2, n¥. 360-371

� H$moB© ^mJ ¶m A§e Zht hmoJ, bodr H$m A§e ñd¶§ na‘oída Wm (10:9; 12:12,

14:27, 29; ^.g. 16:5, 73:23-26; {dbmn 3:24; ¶ho; 28) ¶hmoey; 20-21 ‘| bodr

H$mo 48 ZJam| Am¡a Mmam| Va’$ H$s y{‘ H$mo YZ g§n{Îm Ho$ ê$n ‘| {X¶m J¶m Wm & BZ 48 ZJam|

Ho$ ~rM ‘| dhm§ na Am¡a ^r 6 eaUñWmZ Ho$ ZJa Wo, ¶aXZ Ho$ à˶oH$ {H$Zmao na VrZ, Ohm§

na dh ^mJH$a IyZ Ho$ H«$moY go ~MZo Ho$ {bE ¶hm§ {N>n gH$Vm Wm (19:1-13; {J. 35:9-

15) &

� CZH$m ^moOZ ¶hmodm H$m {X¶m ^mJ hmo, Bg«m¶b Ho$ ~{bXmZm| Ho$ EH$ ^mJ ‘| g^r

bodr gpå‘{bV hmoVo Wo (nX 6-8) & ~mX ‘| doXr go ^moOZ Ho$ Am¡a bodr¶ ZJam| H$s Jwá y{‘

Page 281: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 281 ::

H$s N>moQ>o A§emo go ¶mOH$m| H$mo àXmZ H$a ghm¶Vm {H$¶m J¶m & bo{d¶m| H$mo V¥Vr¶ df© H$m

ñWmZrH$ Xe‘m§e XoH$a ^r ghm¶Vm {H$¶m OmVm Wm (14:27; {J; 18:25-29; Zho.

10:37, 38) &

{H$g àH$ma bodr Ho$ nyao JmoÌ H$mo ghm¶Vm àXmZ {H$¶m OmVm Wm, BgH$ {dof¶ ‘| Hw$N>

oX ¶m A§Va h¡ & ¶o g^r {damoY Zht h¡, naÝVw àYmZ n{dÌ ñWmZ go g§~§{YV gwYma ¶m ~w{Õ

h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 18:3-5‘yb J«ÝW 18:3-5‘yb J«ÝW 18:3-5‘yb J«ÝW 18:3-5‘yb J«ÝW 18:3-5

18:3 b¡ì¶ 7:28-36; {J 18:8-19 H$mo ܶmZ X|, Ohm§ na ¶mOH$m| H$mo ~{bXmZm| Ho$

{d{^Þ ^mJ| ¶m A§em| H$mo {X¶o OmVo Wo &

� XmoZm§o Jmb ¶h (~rS>r~r 534) XmoZm| Xm‹T> H$mo ~VmVm h¡ (Xm‹T> H$s hS²>S>r Am¡a Bg‘| JhZ

ZrMo bQ>H$m hþAm, Jmbm| H$m ê$n ~Zm hþAm h¡)

� noQ> ‘yb ê$n go Bg eãX H$m AW© nmobm ñWmZ ¶m Imoh ¡ Am¡a Bg g§X © ‘| EH$ noQ>,

g§ dV: OmZdam| ¶m newAm| H$s Mm¡WmB© go nmJwa H$aVo h¡ &

18:4 AnZr o‹S>m| H$m dh D$Z Omo nhbr ~ma H$aVam J¶m hmo, Bg ‘m§J H$mo {g’©$ ¶ht na

àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ &

� AnZr CnO H$m R>Q>H$m Vob, O¡VyZ d¥j Ho$ nHo$ hþE àW‘ ’$b H$mo X~mZm ¶hmodm Ho$ {bE

bmomJ| H$mEH$ Cnhma Wm Am¡a ¶hmodmgo bodr/¶mOH$m| Ho$ {bE ({J.18:12 ì¶;12:17; 14:23;

18:4) &

18:3-5 ¶hmodm H$s doXr na {OVZo godm H$aVo Wo ¶hmodm Ho$ A§e H$mo àmá H$aVo Wo &

AmYw{ZH$ Oê$aV H$mo ñ‘aU H$amVr h¡ {H$ ¶h :

(1) gãV H$m {XZ

(2) àW‘ CnO

(3) n{hbm¡R>m

(4) Xe‘m§e

g^r ¶hmodm Ho$ ñdm{‘Ëd H$mo ñWm{nV H$aZo H$s nÕ{V h¡ & BgH$m AW© ¶h Zht h¡ {H$ ‘mZd N>:

{XZ H$mo àmá H$aV h¡, g^r ~Mr hþB© CnO H$mo Am¡a CZH$s H$‘mB© H$m Zm¡dm A§e & ‘mZd Hw$N>

MrO H$m ñdm‘r Zht h¡ Am¡a à˶oH$ MrO H$m ‘§S>mar h¡ & J«h Am¡a OrdZ H$m Cnhma g^r BgHo$

H$Vm© Am¡a g§ mbZo dmbo H$m h¡ &

� na‘oída Zo MwZ{b¶m h¡ 10:8 ‘| Bgr H$m¶© H$mo AbJ H$aZm H$hm J¶m h¡ (ZrS>mohQ>,

^mJ 1, n¥. 604) &

Page 282: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 282 ::

NASB ‘yb J«ÝW 18:6-8

CÝh| {ZJ©: 13 H$s n{hbmR>o H$m ñWmZ boZm Wm & ¶h na‘oída H$m MwZmd na Am{Ym[aV

Wm & Z {H$ ‘mZdr¶ loð>Vm na Omo bodr, ‘ygm hmê$Z Ho$ nmg go ñnï> h¡ &

18:6-7 bodr¶m|/¶mOH$m| H$mo ¶ê$ebo‘ go ~mha {Zdmg H$aZo H$mo Am¡a à˶oH$ ZJa ‘|

{gImZo Am¡a ݶm¶ H$aZo Ho$ {bE CnpñWV hmoZo Ho$ {bE ¶h AZw‘{V {X¶m h¡ & naÝVw CZH$mo

àYmZ n{dÌ ñWmZ na nhþ§MZo Am¡a H$m¶© H$aZo H$m ^r A{YH$ma Wm &

18:8 Bg nX H$mo {d{^Þ AZwdmX go MwZmd H$mo h‘ XoIoVo h¡ & ¶h nm[adm[aH$ YZ gån{Îm H$mo

~oMZo Ho$ {bE ~VmVr h¡ (Z {H$ y{‘ H$mo)

NASB ‘yb J«ÝW 18:9-14‘yb J«ÝW 18:9-14‘yb J«ÝW 18:9-14‘yb J«ÝW 18:9-14‘yb J«ÝW 18:9-14

18:10 Omo AnZo ~oQ>o ¶m ~oQ>r H$mo AmJ ‘| hmo‘ H$aHo$ M‹T>mZo dmbm hmo, CnO XoZo dmbm

XodVm, ‘moboH$ H$s AmamYZm Ho$ {bE ¶h EH$ CëboI h¡ & Bòm¶b ‘| n{hbm¡R>o H$mo ({ZJ© 13)

¶hmodm H$s godm H$aZo Ho$ {Eb gm¢nm OmVm Wm & H$ZmZ ‘|, CnO H$mo ~MmZo Ho$ {bE, n{hbm¡Bo

Ho$ AmJ ‘| hmo‘ H$aHo$ MT>m¶m OmVm Wm (ì¶;12:31; b¡ì¶ 18:21) II amOm, 21:6 ‘| EH$

boI h¡ Ohm§ na na‘oída Ho$ bmoJm| Zo Bg PyR>o XodVm H$s AmamYZm H$s Wr & g^dV: ¶h {H$gr

Vah go, ^dpî¶H$mo OmZZo go g§§~§{YV ^r hmo gH$Vm h¡ (II amOm,3:26, 27) & XoI| {deof

{df¶ ‘moboH$; 12:31 ‘| &

� ^mdr H$hZodmbm, ¶h eãX (~rS>r~r 778II, Ho$~r 857) ~mXb go g§~§{YV h¡ (~rS>r~r

77) AZoH$ ^mfmAm| H$mo OmZZo dmbo gmoMVo h¡ {H$ eãX AmdmO go g§~§{YV h¡ :

1. H$sS>m| H$s ^Z^ZmhQ>

2. d¥jm| ‘| hdm H$s AmdmO

3. AkmV yVËd (¶{X ~mXb, V~ Ñ{ï> {df¶ go g§~§{YV h¡

‘ygm Ho$ boI ‘| g‘mZm§Va nÚm§e Omo BZ ‘y{V©nyOm Ho$ H$m¶m] H$mo H$aZo go ‘Zm H$aVr h¡, b¡ì¶

19:26-20:8 ({deof ê$n go XoI| 19:26) ‘| h¡ & Bgr Ho$ g‘mZ eãX H$mo ݶm; 9:37; II

amOm 21:6, II B{V 33:6 ¶mem; 2:6; 57:3; {¶‘©; 27:9; ‘rH$m 5:12 ‘| ^r nm¶m J¶m

h¡ &

� ew -Aew ‘whþVm} H$mo ‘mZZodmbm Bg eãX H$m AW© g§{X½Y h¡ & gr[a¶m ‘| BgH$m

AW© AÝYH$manyU© ‘§Ì go ~S>~S>mZm (Ho$~r 690) h¡ & ‘yb ‘| H$B© gmao à¶moJ h¡ :

1. gn©-~rS>r~r 6381

2. {g’©$ nr¶b ‘| {H«$¶m (~rS>r~r 638 II) AW© :

(i) ^{dî¶ H$WZ H$m Aä¶mg (ii) {MÝhm|/‘§Ìm| ‘| ܶmZ bJmZm

Page 283: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 283 ::

(3) Vm§~m-H$mñ§¶ - ~rS>r~r 638 III

(4) AkmV - ~rS>r~r 638 IV

� Q>moÝhm, ‘yb ê$n go BZ eãX (~rS>r~r 50Z, Ho$~r 503) H$m AW© Qw>H$S>o-Qw>H$S>o H$aZm

h¡-

(1) EH$ OmXÿ H$s Am¡f{Y Ho$ {b¶o A§Jm| H$mo Qw>H$S>o Qw>H$S>o H$aZo Ho$ g‘mZ ¶m

(2) B©ída Ho$ ܶmZ H$mo Ho$pÝÐV H$aZo Ho$ {bE ñd¶§ H$mo Qw>H$S>m H$aVm h¡ (CXm: gr[a¶m Ho$

à¶moJ, I amOm 18:28) Bg eãX H$m à¶moJ {ZJ©: 7:11 ‘| {’$am¡Z Ho$ ~w{Õ‘mZ ‘Zwî¶m| Am¡a

Z~wH$XZoñga Ho$ ~w{Õ‘mZ ‘Zwî¶m| Am¡Xa Xm{Z-2 H$mo dU©Z H$aZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡ &

18:11 Vm§[̧H$ ‘ybmW© ê$n go Jm§R> ~m§YZm, OwS>o ahZm, ¶m EH$ Xÿgao Ho$ gmW {‘b ahZm

h¡ & .g. 58:5 Am¡a g^mo: 10:11 ‘| gn© H$mo ‘§Ì‘w½Y H$aZo H$mo ¶h àH$Q> H$aVm h¡ & Am§{eH$

ê$n go {^Þ, eãXm| ‘| n[aUV H$aZo H$m H$m¶©, ¶mem; 47:8-11 ‘| ~o{~bmoZ Ho$ PyR>o ~w{Õ‘mZ

‘Zwî¶m| H$m dU©Z H$aVr h¡ &

� yVm| H$m OJmZo dmbm, ¶h dm³¶I§S> Xmo ³dob H¥$XÝVm| (~rS>r~r 205, Ho$~r 233,

nyN>Zm Am¡a ~rS>r 559, Ho$~r 562, ‘¥V nwê$f) H$mo {‘lU h¡ & g§X © ‘| ¶h yV gmYZo dmbo

Am¡a AmoPm| go nyN>Zo dmbo H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ^{dî¶ Ho$ ~mao ‘| OmZZo Am¡a Bg na à^md

S>mbZo Ho$ {bE bmoJm| H$mo ‘¥VH$m| go g§nH©$ H$aZo Ho$ {bE AZw‘mZ H$aVo hþE BZ gma H$mo |Q> àXmZ

{H$¶m J¶m Wm &

g^r àmMrZ gä¶VmE§ EH$ ^{dî¶ OrdZ ‘| {dídmg H$aVo Wo & àmMrZ {ZH$Q> nydu ‘|

AZoH$m| Ho$ {bE ¶h Xmo g§ mdZmAm| ‘| Wr :

(1) nyd© AmamYZm Ohm§ n[adma Ho$ gXñ¶m| H$s AmË‘mE± dV©‘mZ Am¡a ^{dî¶ na à^md S>mb

gH$Vr Wr &

(2) nXmW© {dkmZ H$s gmm‘W© (Vma|, àH¥${V Ho$ ómoV) ¶m Am{VåH$ (Xþï>AmË‘mE§, XodVm) H$mo

OmZZo Am¡a ì¶{º$JV ^m½¶ ‘| à^md S>mbZo Ho$ {bE {H$¶m Om gH$Vm Wm &

18:12 K¥{UV, Bg eãX H$m à¶moJ A{YH$Va ì¶. Zr{V Am¡a ¶hoOoH$b ‘| hþAm h¡ & XoI|

{deof {df¶ 14:3 ‘| &

� ¶hmodm na‘oída CZH$mo Voao gm‘Zo go {ZH$mbZo na h¡, ¶h n{dÌ ¶wÕ H$m EH$

ê$n h¡ & CV; 15:16 ‘| EH$ dm¶Xo Ho$ ê$n ‘| A~«mh‘ H$mo ¶h ~Vm¶m J¶m Wm Am¡a b¡ì¶;

18:24-28 ‘| CZHo$ nmnm| H$m dU©Z {H$¶m J¶m h¡ &

Page 284: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 284 ::

18:13 {ZXm}f ¶h EH$ ewÕ OmZda Omo {~Zm Xmo Ho$ {gÕ h¡ Am¡a Bg{bE ~{bXmZ Ho$

{bE J«hU ¶mo½¶ h¡, CgHo$ {bE ¶h EH$ ~{bXmZ g§§~§Yr eãX h¡ & ¶h EH$ Ab§H$ma ~ZVm h¡

¶h EH$ Ab§H$ma ~ZVm h¡ BZHo$ {bE Omo dmMm Ho$ à{VkmAm| Ho$ {bE g‘mZVm na AmYm[aV

hmoH$a na‘oída Ho$ Ûmam J«hU¶mo½¶ h¡§ &

NASB ‘yb J«ÝW 18:15-22‘yb J«ÝW 18:15-22‘yb J«ÝW 18:15-22‘yb J«ÝW 18:15-22‘yb J«ÝW 18:15-22

18:15-22 ì¶. ñd¶§ Ho$ OrdZ Ho$ {bE na‘oída H$s BÀN>m H$mo AZw{MV ar{V go ImoOZo H$mo

{XImVm h¡ & na‘oída Ho$ ~mao ‘| {ZpíMV kmZ Am¡a CgHo$ CÔoí¶ H$mo C{MV ar{V go OmZZm

nX 15-22 ‘| dU©Z H$aVm h¡ &

18:15 ‘oao g‘mZ EH$ Z~r, ¶h ‘grhm Ho$ {bE EH$ erf©H$ hþAm (¶hþ. 1:21, 25,

45; 5:46; 6:14; 7:40, ào.H$m.3:22; 7:37) & ¶rew Zo Z¶o ‘ygm Ho$ g‘mZ H$m¶© {H$¶m

Wm :

(1) Z¶o dmMm H$s ì¶dñWm H$mo {X¶m (‘Vr 5-7)

(2) bmoJm| H$mo BZHo$ Amem Ho$ AZwgma ^moOZ {Ibm¶m (¶hþ. 6)

(3) nd©V na na‘oída go {‘bm (‘Vr; 17)

(4) dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ {bE àmW©Zm {H$¶m (‘ܶñWVm) (¶hþ:17)

18:16 grZ¡ nd©V ‘| ¶hmodm Ho$ gmW Bòm¶b Ho$ ‘wR> o‹S> H$mo ¶h à{V{~på~V H$aVm h¡

({ZJ©; 19-20) & na‘oída go grYm àH$meZ, EH$ AX wV ~mV h¡ ({ZJ©, 20:18-21) bmoJ

EH$ ‘ܶñVm H$aZo dmbo H$mo MmhVo Wo &

A˶[YH$ ‘mÌm ‘| ^{dî¶dmUr H$mo nyU© hmoZo Ho$ H$dMma ‘| ¶h g§X © h¡ &

Bòm¶b Ho$ amï´>r¶ OrdZ ‘| ^{dî¶dº$m Ho$ ~ma-~ma hmoZo dmbr godH$mB© H$m ñnï> ê$n go ¶h

àH$Q> H$aVm h¡ & amOm Am¡a ¶mOH$ EH$ hr n[adma go Wo, naÝVw na‘oída Ho$ Ûmam ^{dî¶dº$m

AbJ-AbJ ~wbm¶o J¶o Wo, Vm{H$ CgHo$ dmMm H$mo à˶oH$ nr‹T>r Ho$ {bE ‘ܶñWm H$a| & {H$ÝVw

¶h ¶hmodm H$s Va’$ go ~mobZo dmbo {deof ì¶{º$ H$m ^r g§Ho$V H$aVm h¡ &

18:17 ¶hr ‘whmdam do R>rH$ H$hVo h¡, 5:28 ‘| ^r {‘bVm h¡, {H$ÝVw {ZJ© 19-20 ‘|

Zhr h¡ & Bg{bE ¶h boI à‘mU àH$meZ Zht h¡ & h‘| ¶h ñ‘aU aIZm h¡ {H$ ~mB©~b,

na‘oída Ho$ dMZ H$m ^mJ h¡ & {dídmg go, g^r {dídmgr ñWm{nV H$aVo h¡ {H$ OrdZ Ho$ {bE

Am¡a Bg‘| g{å‘{V {gÕm§V g^r Amdí¶ h¡, naÝVw ¶h WH$mZodmbm Zht h¡ Bg A{^àm¶ go,

¶h ¶rew Ho$ dMZ Ho$ gÑe h¡ (¶hþ 20:23; 21:25) &

18:18 EH$ Z~r H$mo CËnÞ H$ê§$Jm, {H«$¶m H$m à¶moJ àm¶: B{Vhmg ‘| na‘oída Ho$

CÔoí¶nyU© dmMm Ho$ H$m¶m} Ho$ {bE hþAm h¡ & ~mB~b hr n{dÌ nwñV h¡ Omo {dî¶dmUr aIVr h¡&

Page 285: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 285 ::

� AnZm dMZ CgHo$ ‘wh ‘| S>mbyJm, CgHo$ {bE, ¶h ¶hmodm Ho$ g§Xoe ~mobZo dmbo

H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & dh {g’$ dhr H$hoJm, Omo ¶hmodm H$hZo H$mo H$hoJm ( Omo ¶rew Zo {ZíM

{H$¶m, ¶hþ. 3:34; 12:49; 14:10; 17:8)

18:19 EH$ ~ma na‘oída H$s BÀN>m OmZZo Ho$ ~mX CgH$mo H$aZo Ho$ {bE h‘ {Oå‘oXma

hmoVo h¡ & dmñV{dH$ àíZ h¡ {H$ H¡$go h‘ na‘oída H$s Amoa go gM ~mobZo dmbo H$mo OmZ gH$Vo

h¡ (nX 21)? nX 20-2 EH$ AnyU© Odm~ ¶m CÎma h¡ & ¶hm§ na Xÿgar {gÕm§V h¡ (ì¶;

13:1-2; 18:20-22; ‘Vr 7 I ¶hþ. 4:1-6) Bg nX H$mo ào.H$m. 3:22-23 ‘| Xþham¶m

J¶m h¡ &

18:20-22 na‘oeda H$s Amoa go ~mobZo dmbo H$mo nhMmZm Om gH$Vm h¡ :

(1) ¶hmodm Ho$ Zm‘ go H$hZm, Z {H$ Xÿgao XodVmAm| Ho$ Zm‘ go (nX 20)

(2) CgHo$ H$WZ H$s g˶Vm (nX 22) (3) ì¶. 13:1-2 ^r Adí¶ hr boI ‘|

{b¶m OmZm Mm{hE ³¶m|{H$ Bòm¶b Ho$ gmW boZ-XoZ ¶m ~Vm©d CZHo$ AmpË‘H$

à{VCÎma Ho$ AmYma na Wm &

{OVZo Xmdm H$aVo h¡ {H$ do na‘oída H$s Amoa go ~mobVo h¡ BÝh| nhMmZZm AmgmZ Zht

h¡ & Om§MZm AmgmZ Zht h¡ & ¶hm§ Hw$N> {gÕm§V h¡ :

(1) g§Xoe H$s gyMr

(2) g§Xoe XoZo dmbo H$m X¡{ZH$ OrdZ

(3) g§Xoe H$m nañna g§~§Y, Xÿgao ~mB~b nÚmem| Ho$ gmW

PyR>o {ejH$, PyR>o Z~r àm¶: ~hþV hr {dÕmZ, Vm{H©$H$, AX² wV Am¡a bmoJm| H$mo OrVZo

dmbo hmoVo h¡ & dV©‘mZ ‘| EH$ PyR>o dº$m H$mo g§Ho$V Bg àH$ma go {H$¶m Om gH$Vm h¡ &

(1) YZ g§n{Îm na ‘hËd

(2) ór ¶m nwê$f Om{V g§~§Yr A{YH$ma nÌ

(3) na‘oída Ho$ nmg {ZfoYH$ nhþ§M H$m Xmdm H$aZm

(Zmo‘m}Z OoBgboa Am¡a {d{b¶‘ Zr³g Ho$ Ûmam {b{IV A OZab BÝQ>amoS>³gZ Qy> X

~mB~b n¥. 241-242)

~war AmË‘m g§~§Yr ~mVm| H$s dmñV{dH$Vm na ghm¶H$nyU© nwñVHo$

(1) {H«$píM¶Z H$mCÝgoqbJ 2005 X A Amo H$ëQ> dm¶ H$Q>© Hw$M

(2) {S>‘Ýg BZ X ëS> Qw>S>o ~m¶ ‘o[ab E’$ AÝJa &

*****

Page 286: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 286 ::

ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

eaUñWmZ Ho$ {bE

VrZ ZJa

19:1-3

19:4-10

19:11-13

A{YH$ma ‘| gr‘mE§

19:14

Jdmhm| go g§~§{YV

{Z¶‘

19:15-21

ݶm¶r H$m emgZ

19:1-3

19:4-7

19:8-10

19:11-13

19:14

19:15-21

eaUñWmZ H$s ZJa|

19:1-7

19:8-10

19:11-13

àmMrZ A{YH$mar ‘|

n§{º$¶m§

19:14

Jdmhm| go g§~§{YV

19:15-21

‘Zwî¶ KmVH$ Am¡a

eaU ñWmZ H$m ZJa

19:1-4A

19:4~ -6

19:7-10

19:11-13

gr‘mE§

19:14

Jdmh

19:15

19:16-21

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 19:1-3‘yb J«ÝW 19:1-3‘yb J«ÝW 19:1-3‘yb J«ÝW 19:1-3‘yb J«ÝW 19:1-3

19:1 Zï> H$aoH§$ Bg {H«$¶m (~rS>r~r 503, Ho$~r 500 {h{’$b AnyU©) H$m à¶moJ {d{^Þ

A{^àm¶ ‘| hþAm h¡ :

(1) dmMm ~ZmZm (VmoS>Zm)

(2) {‘Q>mZm, Zï> H$aZm

(3) H$mQ>Zm (‘ybmW©; CXm;EH$ noS>)

� {OZH$m Xoe dh VwPo XoVm h¡ XoI| boI 1:8 ‘|

� BZHo$ ZJam| ‘| ahZo bJo, ¶aXZ ZXr Ho$ nydu {H$Zmao na Bg bú¶ H$mo nyam H$aZo ‘|

na‘oída Ho$ H$m¶m] H$m dU©Z ì¶ 4:41-43 ‘| XoIm J¶m h¡ &

Page 287: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 287 ::

19:2,7 VrZ ZJa, ¶o bodr¶ eaUZJa Wm, Omo {J. 35; ¶hmoey 20 ‘| VH©$ Ûmam

narjU {H$¶m J¶m h¡, Ohm§ na h˶m Ho$ Amamon dmbm ì¶{º$ (CXm; ‘mZd KmVH$) ‘¥VH$ ì¶{º$

Ho$ g§~§{Y¶m| go ñd¶§ H$mo ~MmZo Ho$ {bE ^mJ gH$Vm Wm & BZ ZJam| Ho$ AJwdm| H$mo ‘wH$X‘m| H$s

gƒmB©¶m| H$mo g‘PZo Ho$ {bE EH$ narjm aIZm hmoVm Wm & (nX 11-13) &

19:3 ‘mJm} H$mo V¡¶ma H$aZm, {H«$¶m (~rS>r~r 645, Ho$~r 464, {h{’$b AnyU©) H$m

AW© ¶hm§ ‘mJ© V¡¶ma H$aZm h¡ & ¶hm§ na VrZ g§ dnyU© AW© h¡ :

1. n¥WH$ ~am~a Xÿar aIZm

2. AmgmZ nhþ§M

3. ‘mJ© H$mo g§Ho$V H$aZo Ho$ {bE ‘mJ© {MÝhm| H$mo àXmZ H$aZm (am{e H$moQ>tJ A

‘H$m~r¶Z S>m°³¶y‘|Q>)

NASB ‘yb J«ÝW 19:4-7‘yb J«ÝW 19:4-7‘yb J«ÝW 19:4-7‘yb J«ÝW 19:4-7‘yb J«ÝW 19:4-7

19:4 IyZr H$m ‘wH$X‘m {ZJ©; 21:12-14 H$s ¶h {dñVma h¡, Omo àYmZ n{dÌ ñWmZ go

g§~§{YV hmoVr h¡ & N>: bodr¶ eaUZJa go àYmZ n{dÌ ñWmZ H$s gwajm Ho$ ¶h {dñV¥V {H$¶m

h¡ &

� Omo dhm§ ^mJH$a AnZo OmZ ~MmE§ ¶{X {H$gr ì¶{º$ H$mo H$moB© ‘ma S>mbm h¡ Vmo dh

^mJH$a BZ‘| go {H$gr EH$ {Z¶wº$ ZJa ‘| Om¶|, Am¡a ¶{X AmJo H$s narjm ‘| nm¶m J¶m {H$

Bg‘| nyd© {dMma Zht Wm Vmo dh d‘mZ ‘hm¶mOH$ H$s ‘¥Ë¶w VH$ gwajm Ho$ ZJa ‘| dh ah|

(¶hmoey 20:6)

� {~Zm OmZo ~wPo, boI 4:42 H$mo XoI| & ¶h nyd© {dMma go {H$¶o H$m¶© H$m {dê$ÕmWu h¡&

19:6 IyZ H$m nbQ>m boZo dmbm dm³¶I§S> EH$ {Z‘m©U H$aVm h¡ & (~rS>r~r 145I, Ho$~r 169,

¹o$b H¥$XÝV Am¡a ~rS>r~r 196, {J. 35:9-28) & Bg ì¶{{º$ H$mo g§Jr H$m Nw>‹S>mZodmbm, Ho$ ê$n

‘| ^r OmZm OmVm h¡ & ¶h nX 21 Ho$ gr{‘V ~Xbo ¶m à{VÐmoh H$m EH$ CXmhaU h¡ &

19:7 ‘ygm Zo ¶hmodm Ho$ dMZ H$mo nX 1-3 ‘| BÝh| {X¶m; nX 4-Z ‘| CgZo CZHo$ {bE

ì¶m»¶m {H$¶m Am¡a VH$ CgZo nX; 7 ‘| na‘oída H$s Amkm H$mo nwZ: ñWm{nV H$aVm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 19:8-10‘yb J«ÝW 19:8-10‘yb J«ÝW 19:8-10‘yb J«ÝW 19:8-10‘yb J«ÝW 19:8-10

19:8 ¶{X H$pënV n[aUm‘ (~rS>r~r 49) Bòm¶b Ho$ gmW ¶hmodm H$s dmMm H$mo eV©nyU©

ñd^md ‘| 춺$ H$aVr h¡ (nX;9) CgZo CÝh| ¶aXZ nma joÌ H$mo {X¶m Wm Am¡a A~ ¶{X

CÝhm|Zo ~bdm {H$¶m Vmo dh CÝh| H$ZmZ H$mo XoJm &

19:9 Mm¡H$gr H$a|, AZoH$m| A{ZpíMV {Z‘m©U H$m AZwgaU H$aVo hþE ¶hm§ na EH$ {X¶m

Mm¡H$gr H$aZm h¡ (boI 6:12 H$mo XoI|)

Page 288: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 288 ::

(1) H$aZm

(2) ào‘ aIZm

(3) MbZm

BZ g~ Amkm, ¶hmodm Ho$ g^r dmMm H$mo dU©Z H$aZo Ho$ {bE Bg EH$dMZ eãX

(~rS>r~r 846, XoI| {deof {df¶4:1 ‘|) H$m à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ &

� Am¡a ^r VrZ ZJa Vy AbJ H$a XoZm, ¶o VrZ Am¡a nX 2 Ho$ VrZ ~VmVm h¡ {H$ ¶hmoey

20 ‘| N>: eaUZJa àX{e©V {H$¶o hþE h¡ & ¶o àH$Q> H$aVo h¡ (1) a¶XZ Ho$ npíM‘ Amoa H$s

^{dî¶ VrZ ZJa H$mo, Z {H$ OrVo hþE ¶m (2) ¶hmoey Ho$ OrV Ho$ ~mX J«ÝW H$mo Bòm¶b Ho$ Ûmam

~mX ‘| {dñV¥V (g§nmXZ g§~§Yr nwZ: {bIZm)

19:10 ¶hmodm bmoJm| H$s ‘¥Ë¶w Ho$ ~mao ‘| {MpÝVV h¡ Omo ‘¥Ë¶w Ho$ ¶mo½¶ Zht h¡ (CXm;

{ZXm}f H$m bhÿ II amOm 21:16, {¶‘© 22:17) nwamZo {Z¶‘ ‘| Zr{Vemó g§~§Yr Am¡a Ym{‘©H$

ewÕVm Ho$ ~rM ‘| H$moB© AbJmd Zht h¡ & OrdZ ~hþ‘yë¶ h¡ & n[aUm‘ BgHo$ g‘má hmo MwHo$ h¡

(AnamYr H$m bhÿ, {J. 35:33-34) Bg àH$ma Ho$ n[aUm‘ Am¡a Xÿgao Ym{‘©H$ AewÕmAm| H$mo

BZHo$ gmW boZ-XoZ {H$¶m Om¶o (1) àm¶pí¶V Ho$ {XZ, à˶oH$ df© ‘| b¡ì¶; 16 ‘| dU©Z

{H$¶m J¶m h¡ Am¡a (2) ~N>‹S>m Ho$ ~{bXmZ Ho$ Ûmam ñWm{ZH$ ê$n go (21:1-9) & eaUZJa

Ho$ ê$n ‘| EH$ ì¶{º$ Ho$ gmW {MÎm pñWa {H$¶m, ì¶; 21:1-9 g‘mOm| Ho$ Ym{‘©H$ AnamYm| Ho$

gmW ~Vm©d H$aVm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 19:11-13

19:11 nyd©-{dMma go H$s JB© h˶m H$mo dU©Z H$aVr {H«$¶mAm| H$s H«$‘ H$mo ܶmZ ‘| aI|

1. ~¡a aIH$a

2. KmV ‘o bJo

3. bnH$H$a

4. ‘moa

19:12 ZJa Ho$ nwa{Z¶|, ¶h AnamY Ho$ {ZH$Q>V‘ ZJa H$mo ¶m ì¶{º$ Ho${Zdmg Ho$ ZJa

H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

19:13 Bg na Vag Z ImZm, ì¶. ‘| ¶h ~maå~ma hmoZo dmbr AmdV©H$ {df¶ h¡ &

¶hmodm H$s ì¶dñWmAm| H$mo ‘mZdr¶ X¶m ¶m amï´>r¶ {dMma Zht ~Xb gH$Vr h¡ & Bòm¶b H$mo

n{dÌ hmoZm Adí¶ h¡ & ^{dî¶ ‘| Bòm¶b H$s CÞ{V (Am¡a ¶Ú{n à{Vkm Ho$ Xoe ‘| CgHo$

R>haZo Ho$ g‘¶ ‘| ^r) CgHo$ AmkmnmbZ na eV©nyU© h¡ &

� {ZXm}f Ho$ IyZ H$m Xmof Bòm¶b go Xÿa H$aZm, {H«$¶m H$m AW© ObmZm h¡, Omo

Page 289: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 289 ::

Omo AbH$m§[aH$ ê$n ‘| ¶hm§ na nyU© Zï> H$aZo Ho$ {df¶ ‘| à¶moJ hþAm h¡ &

à˶oH$ ì¶{º$ (CV;4) Am¡a g‘mO Ho$ g§~§Y H$mo Am¡a ¶hmodm H$s Amerf H$mo ^r h˶m

N>b H$aVr h¡ & nmn Am¡a Zmï>H$maH$ H$mo do ñne© H$aVo h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 19:14‘yb J«ÝW 19:14‘yb J«ÝW 19:14‘yb J«ÝW 19:14‘yb J«ÝW 19:14

19:14 Vy {H$gr H$s gr‘m H$mo Z hQ>mZm, àmMrZ {díd Ho$ Jmdom§ ‘| y{‘ ¶m IoV H$mo EH$

gmW OmoVVo Wo (CXm. OmoVZm, ~moZm, H$mQ>Zm) dh§m go JwOaZo dmbo ì¶{º$ Ho$ ܶmZ ‘| ¶h EH$

~‹S>r IoV ¶m ‘¡XmZ Ho$ g‘mZ {XImB© nS>Vm Wm & {H$ÝVw à˶oH$ n[adma Ho$ nmg CZH$s ñd¶§ H$s

IoV Wr, Omo g’o$X nËWam| Ho$ Ûmam {MpÝhV H$s JB© Wr &

dh n[adma ¶Ú{n nyao IoV ‘| H$m‘ H$aVm h¡, Vmo ^r CZH$s y{‘ ¶m IoV Ho$

AZmO H$mo Jm§d go àmá H$aVm Wm & ¶{X H$moB© ì¶{º$ nËWa H$mo hQ>m XoVm Wm, CgHo$ Ûmam A{YH$

IoV H$mo CZ bmoJm| H$mo ñd¶§ XoVm Wm (CXm. AZmO) ¶h ¶hmodm Am¡a nyao g‘mO ‘| EH$ AnamY

Wm, ³¶m|{H$ CgZo à˶oH$ JmoÌ Am¡a n[adma H$mo EH$ dm[ag Ho$ ê$n ‘| IoV H$mo {X¶m Wm

(27:17; Zr{V; 22:8 23:10, hmoeo;5:10)

� {Ogo àmMrZ bmoJm| Zo R>ham¶m hmo, ¶h Eogm H$WZ h¡ {OgZo H$B© {dÛmZm| H$mo

‘ygm Ho$ bIoH$WZ H$mo BZH$ma H$aZo H$m H$maU R>ham h¡ & ¶h y{‘ H$mo Amng ‘| ~m§Q>Zo Ho$ Ûmam

~Q>dmam H$mo àH$Q> H$aVm ‘mby‘ hmoVm h¡ Omo ¶hmoey Ho$ {dO¶ Ho$ ~mX K{Q>V hþB© Wr (¶hmoey 13-

19) {‘ò Ho$ em{ó¶m| Zo CZHo$ J«§Wmo H$mo Xþ~mam boI {H$¶m, O~{H$ ‘ogmonoQ>m‘r¶m Ho$ em{ó¶m|

Zo Zht {H$¶m Wm & Bòm¶b Ho$ emór, {‘ò ‘| à{e{jV hþE Wo &

NASB ‘yb J«ÝW 19:15-21‘yb J«ÝW 19:15-21‘yb J«ÝW 19:15-21‘yb J«ÝW 19:15-21‘yb J«ÝW 19:15-21

19:15 ¶h nX {XImVm h¡ {H$ {H$g àH$ma do gmdYmZnyd©H$ CZHo$ ¶hþXr Y‘© g§~§Yr

H$m¶©H$bmn ‘| Wo ( 17:6; {J. 35:30) & {H«$¶m I‹S>m hmo, (~rS>r~r 877, Ho$~r 1086, ³dob

AnyU©) H$m à¶moJ VrZ ~ma nX 15 Am¡a 16 ‘| à¶moJ hþAm h¡ &

19:16 PyR>r gmjr XoZo dmbm, ‘ybmW© ê$n go Ðmohr H$m AW© CnÐdr h¡, na§Vw ¶hm§ na ¶h

CÔoí¶nyU© PyR>r gmjr XoZo dmbmH$mo g§Ho$V H$aVm h¡ & do ¶hmodmHo$ Zm‘ ‘| ~mobVo h¡ (H$mZyZr

enW) qH$Vw OmZ~yPH$a gƒmB© H$mo AewÕ Xem©Vo h¡ & PyR>o gmjr Ho$ n[aUm‘ H$mo nX; 19

{XImVm h¡ (ì¶; 5:20; Am¡a Aܶm¶1)

19:17 ¶mOH$m| Am¡a ݶm{g¶m|, ¶h àH$Q>rH$aU H$aVm h¡ :

1. ñWm{ZH$ ݶm{¶¶m| H$mo 16:18-20; 17:8-3

2. àYmZ n{dÌ ñWmZ Ho$ bodr¶ ¶mOH$m| H$mo 18:1-8

Page 290: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 290 ::

19:18 V~ ݶm¶r ^br-^m§{V nyN>VmN> H$a|, XoI| boI 13:15 ‘| ¶hr eãX ~rS>r~r

405, Ho$~r 408, {h{’$b A{ZpíMV {Zí¶) H$mo 17:4 ‘| ^r à¶moJ hþAm h¡ &

19:19 Vmo AnZo mB© H$mo O¡gr r hm{Z H$admZo H$s ¶w{º$ CgZo H$s hmo, d¡go hr Vw‘ r

CgH$s H$aZm, O¡gm h‘ ~moVo h¡ d¡gm H$mQ>Vo h¡ & ¶mAm§I Ho$ ~Xbo Am§I Ho ݶm¶ H$m ¶h

ChmhaU h¡ (b¡ì¶; 24:19)

19:20 V~ Xÿgao bmoJ gwZH$a S>aoJ|, g‘mO Ho$ Ûmam EH$ ì¶{º$ H$mo XpÊS>V H$aZo na

¶hm§ EH$ gm‘m{OH$ hVmoËgmh H$aZo dmbm h¡ & (13:11; 17:13)

19:21 nX: 13 Ho$ boI H$mo XoI| & Bòm¶b H$m ݶm¶ (Am§I Ho$ ~Xbo Am§I, Omo

A˶{YH$ H$S>mnZ ‘mby‘ hmoVm h¡ (CXm. bo³g Q>o{b¶mo{‘g, Omo hå‘yam~r H$s Y‘©g§{hVm H$m

M[aÌ JwU ^r h¡, XoI| AmoëS> Q>oñQ>m‘o§Q>, Q>mBåg, ~m¶ Ama.Ho$. hm[agmoZ, n¥. 57-59) dmo

dmñVd ‘| à{VemoY Ho$ ¶wÕ H$mo n[admam| Am¡a JmoÌm| Ho$ ~rM H$mo amoH$Zo H$m AW© h¡ Am¡a na‘oída

Ho$ dmMm Ho$ bmoJm| H$s n{dÌVmH$mo à~§Y H$aZm ^r h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. ³¶m| na‘oída Zo eaUZJa H$mo ñW{nV {H$¶m Wm ?

2. bhÿ Ho$ à{VemoY Ho$ A{^àm¶ H$mo ì¶m»¶m H$s{OE ?

3. {H$g àH$ma B~«mZr PyR>r gmjr H$mo {Z¶§{ÌV H$aVo Wo ?

4. Am§I Ho$ ~Xbo Am§I, ݶm¶ H$m ³¶m CÔoí¶ Wm ?

*****

Page 291: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 291 ::

ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19ì¶dñWm {ddaU 19

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

¶wÕ na OmZo Ho$

{Z¶‘

20:1-9

20:10-18

20:19-20

gmhg Ho$ {bE n{dÌ

¶wÕ Ho$ {Z¶‘

20:1-9

20:10-18

20:19-20

¶wÕ Ho$ {df¶ ‘|

20:1-4

20:5-7

20:8-9

20:10-15

20:16-19

20:19-20

¶wÕ Am¡a ¶moÕmAm|

20:1-4

20:5

20:6

20:7

20:8

20:9

AYrZ ZJ

20:10-14

20:15-18

20:19-20

ê$naoIm Aܶ¶Zê$naoIm Aܶ¶Zê$naoIm Aܶ¶Zê$naoIm Aܶ¶Zê$naoIm Aܶ¶Z

Aܶm¶ 20 dU©Z H$aVm h¡ {H$ {H$g àH$ma, n{dÌ ¶wÕ ‘| Omo na‘oída Ho$ Zm‘ go, CgH$s

Amkm Ho$ Ûmam, BgHo$ Ûmam {Z¶{ÌV {Z¶‘m|, CgH$s ‘{h‘m Ho$ {bE ¶wÕ b‹S>m J¶m, Bòm¶b H$mo

ì¶dhma H$aZm Wm &

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

20:1 Kmo‹S>m| Am¡a aWm|, H$Zm{Z¶m| Ho$ nmg AZoH$ Kmo‹S>o Am¡a aW Wo (g¡{ZH$ Xb H$m g§nyU© h{W¶ma,

Cg g‘¶ Am¡a ñWmZ ‘|) & Bòm¶{b¶m| Ho$ nmE EH$ r Zht Wm & B«gm¶{b¶m| H$mo ¶hmodm na amogm

aIZm h¡ {H$ dh h‘| {dO¶ {Xbm¶oJm, Z {H$ AÀN>o h{W¶ma {dO¶ {Xbm¶oJ| (¶mem 30:15-

17;31:1-9) &

� CZgo Z S>aZm, ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 431, Ho$~r 4383, ¹o$b AnyU©) n{dÌ ¶wÕ g§X © ‘|

~maå~ma hmoZo dmbm AmdV©H$ {df¶ h¡ & H$ZmZr Xþe‘Z H$s g§»¶mAm| ¶m gm‘W© go CZH$mo ^¶ Zht

aIZm h¡, naÝVw CÝh| ¶hmodmgo ^¶ aIZm h¡ & ³¶m|{H$ dh AX wV na‘oída h¡ &

Page 292: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 292 ::

� Voam na‘oída ¶hmodm, Omo VwPo {‘ò Xoe go {ZH$mb bo Am¶m h¡, na‘oída Zo AnZo bmoJm|

H$mo {’$am¡Z Ho$ de go N>wS>m¶m, {ZJ©;14:26-28 H$mo XoI| & Bòm¶b H$m^amogm AmYm[aV Wm :

1. nyd©Om| go H$s JB© {nN>br àH$meZ

2. AX yV arV go {‘{ó¶m| Ho$ de go Nw>Q>H$mam

3. O§Jb n[a «‘U ‘| AX² wV ar{V go à¶moOZ

4. ¶aXZ Ho$ nydu {H$Zmao na {dO¶

20:2 V~ ¶mOH$ goZm Ho$ nmg AmH$a H$h|, ¶hþXr Jwê$ Bg ì¶{º$ H$mo ¶wÕ H$m A{^{fº$

¶mOH$ H$hVo h¡ & ¶wÕ go nhbo, ¶mOH$ CÝh| gmhgr hmoZo Ho$ {bE {ZX}e {X¶m H$aVm Wm,

³¶m|{H$ na‘oída BZHo$ gmW Wm & ¶wÕ ‘| ¶{X H$moB© ‘a Om¶o V~ ^r na‘oída CZH$s Am¡a

CZHo$ n[admam| H$m ܶmZ aIoJm g§ mboJm &

20:3-4 nX 3 ‘| Om¶H$ Ho$ {ZX}e H$s n§{º$ (gwZm| ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1750, ¹o$b

AmkmË‘H$) H$mo ñ‘aU H$a| :

(1) Vwåhmam ‘Z H$ƒm Z hmo &

(2) Vw‘ ‘V S>amo &

(3) ‘V WaWamAmo &

(4) Z BZHo$ gm‘Zo ^¶ ImAm| &

^amogm aIZo H$m H$maU nX; 4 ‘| {Z{X©ï> {H$¶m J¶m h¡ -

(1) Vwåhmam na‘oída ¶hmodm Vwåhmao gmW MbVm h¡, ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ¹o$b {H«$¶m

H¥$XÝV

(2) Vwåhmao {bE ¶wÕ H$aZo H$mo ~rS>r~r 535, Ho$~r 526 {Z{’$b {ZpíMV {Z‘m©U

(3) Vwåho ~MmZo Ho$ {bE ~rS>r~r 446, Ho$~r 448, {h{’$b A{ZpíMV {Z‘m©U

20:5-8 goZmnVr ¶h EH$ d[að> B~«mZr eãX (~rS>r~r 1009) {OgH$m à¶moJ Hw$N> g‘¶

g¡{ZH$ AJwdm| ¶m ñWm{ZH$ ݶm{¶¶m| Ho$ gmW nañna g§~§Y gyMH$ ‘| hþAm h¡ & BgH$m AW©

à˶oH$ JmoÌ go à{Vnwê$f h¡ 1:15; 29:10; 31:28) goZnVr Zo {H$gr ^r Nw>Q>H$mao na ݶm¶

H$mo ~Zm¶m Wm &

¶hm§ na Nw>Q>H$mao H$s gyMr h¡ Omo EH$ Bòm¶br ‘Zwî¶ H$mo ¶wÕ ‘| Z OmZo H$s

AZw‘{V H$mo XoVr h¡ :

(1) {OgZo Z¶m Ka ~Zm¶m hmo Am¡a BgH$m g‘n©U Z {H$¶m hmo, nX 5 (ñnï> ê$n go EH$

^{dî¶ d¥VmÝV h¡, nwamZo ‘| H$ht ^r Bg ~‹T>Zo dmbm Ho$ CÔoí¶ ¶m ñd^md H$m boI à‘mU Zht

h¡, naÝVw eãX Bgr àH$ma go h¡ {Og àH$ma ‘§{Xa Ho$ g‘n©U Ho$ {bE {H$¶m J¶m Wm, ~rS>r~r

335 II)

Page 293: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 293 ::

(2) {OgZo XmI H$s ~mar bJmB© hmo na§Vw BgHo$ ’$b Z Im¶o, nX 6 (ñnï> ê$n go EH$

^dpî¶ d¥Vm§V h¡, XmI H$s ~mar ‘| ’$b bJZo ‘| VrZ df© H$m g‘¶ boVm Wm, b¡ì¶: 19:23-

25)

(3) {OgH$s ‘§JZr hmo MwH$s h¡ naÝVw CgH$s ã¶mh Z hþB© hmo nX 7; 24:5

(4) dh Omo S>anmoH$ Am¡a H$ƒm ‘Z H$m hmo; nX 8; ³¶m|{H$ ¶h Xÿgao H$mo ^¶ ‘| bmJZo H$m

H$maU hmo gH$Vm h¡,ݶm. 7:3;I ‘¸$m 3:56

{JZVr 1, 2 Am¡a 3 n¡V¥H$ YZ g§V{V go g§~§{YV h¡ & naÝVw BÝh| ì¶. 28:30 Ho$ àH$me

‘| ^r XoIm Om gH$Vm h¡ & dmMm Ho$ AZmkmH$m[aVm Ho$ n[aUm‘ H$mo hmoZo Ho$ ê$n ‘| BZ ~mVm| H$mo

àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ &

� dh ^r AnZo Ka H$mo bm¡Q> Om¶| ¶h dm³¶I§S> {H«$¶mAm| go ~Zm hþAm h¡ :

1. Om¶| (AbJ hmoZm) ~rS>r~r 229, Ho$~r 246, ¹o$b AnyU© H$m à¶moJ AmkmW©H$ ‘| hþAm

h¡ &

2. bm¡Q>Zm - ~rS>r~r 996, Ho$~r 1147, ³odb AmkmW©H$

Bgo à˶oH$ g§ dnyU© Nw>Q>H$mao H$s gyMr Ho$ gmW Xþham¶m J¶m h¡ (nX 5,6,7,8) & ¶h

Bòm¶b Ho$ g¡{ZH$m| H$m AmH$ma Zht Wm, na§Vw Bòm¶b Ho$ na‘oída H$s gm‘W© Zo Omo {^ÞVmH$mo

~Zm¶m Wm & g¡{ZH$m| H$mo N>moQ>m Am¡a H$‘ ‘| V¡¶ma H$aZm, ¶h A˶{YH$ na‘oída H$s {dO¶ H$mo

boaH$ Am¶r (ݶm. 7) &

NASB ‘yb J«ÝW 20:10-18‘yb J«ÝW 20:10-18‘yb J«ÝW 20:10-18‘yb J«ÝW 20:10-18‘yb J«ÝW 20:10-18

20:10-15 dm¶Xo H$m Xoe, {Ogo na‘oída Zo {X¶mWm, ¶o g^r Cggo Xÿa Ho$ ZJam|,

n[a{Y H$s ZJam| ¶m gr‘m Ho$ ~mha {df¶ ‘| AmË‘g‘©nU MoZmd{Z¶m| h¡ &

20:11 do g~ AYrZ hmoH$a Voao {bE ~oJma H$m‘ H$aoZo dmbo R>hao, ¶h àmMrZ

{ZH$Q>V‘ nydu ¶wÕ H$s gmYmaU ‘yb H$mo à{Vq~{~V H$aVr h¡ &

20:13 Vbdma H$s Yma ¶Wm©W B~«mZr, Vbdma Ho$ ‘wh go h¡ & g§Ho$V h¡ {H$ {ZpíMV

C‘« Ho$ g^r ‘Zwî¶m| H$mo ‘ma {X¶m J¶m Wm &

20:14 àmMrZ H$mb ‘o§ g¡{ZH$m| H$mo doVZ Zht {X¶m OmVm Wm, naÝVw CZH$m

à{V’$b, OrV H$s byQ> H$m ‘bm Wm & Bòm¶b ‘|, {deof ê$n go, n{dÌ ¶wÕ, ‘| byQ> H$m

‘mb ¶hmodm H$m Wm Vm{H$ dh {XImZo nmE& {H$ {dO¶, CgH$m {dO¶ Wm Am¡a Xoe ^r

BgH$m Xoe Wm & ¶o g^r nX Andma h¡ ³¶m|{H$ ¶o g^r ZJa, dm¶Xo Ho$ Xeo go ~mha Wr &

� {ó¶m§ ¶hm§ VH$ ~Xt Xm{g¶m| Ho$ nmg Hw$N> A{YH$ma Wo (21:10-14)

Page 294: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 294 ::

20:16-18 ¶o g^r nX, dm¶Xo Ho$ Xoe Ho$ ^rVa Ho$ ZJam| H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ¶o ZJa

nyU©V¶m go ZmedmZ lmn Ho$ ZrMo h¡ & nX 16-17) &

20:16 CZ‘| go {H$gr àmUr H$mo Z N>mo‹S>Zm, BgH$m ‘Vb~ N>moQ>o ~ƒ| J^m©dñWm ór, ~w‹T>o

bmoJ, OmZda... H$moB© ^r àmUr (¶hmoey 10:40; 11:11, 14)

20:17 nyU© ê$n go Zï> H$aZm, ¶hm§ na eãX hoao‘, Omo nyU© Am¡a g§nyU© Zme H$m {dMma

h¡ ³¶m| Bgo na‘oída H$mo g‘{n©V {H$¶m J¶m h¡ (2:34; 7:1-5) &

� {h{Îm¶m|, E‘mo[a¶m|, H$Zm{Z¶m| Am¡a n[a{‚m¶m|, {hpìd¶m| Am¡a ¶~y{g¶m|, XoI| {deof {df¶

: Bòm¶{b¶m| go nyd© ~go hþE n{bpíV¶m| 1:4 ‘| &

20:18 EH$ ào‘r na‘oída go ¶h H¡$go hmo gH$Vm h¡ ? nX 18 ‘| AܶmVå‘{dÚm g§~§Yr

H$maU ‘| EH$ CÎma nm¶m J¶m h¡ & ¶{X Vw‘ BÝh| nyU©V¶m Zï> Zht H$aVo hmo, Vmo do {gÕm§V Ho$

AZwgma Vwåh| {KZm¡Zo ~Zm¶oJ| & ì; 9:4 ‘| Xÿgam CÎma Am¡a CV;15:12-21 ‘| Vrgam CÎma

nm¶m J¶m h¡ & ‘mZd H$s nmnm| Ho$ n[aUm‘ h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 8:1-10‘yb J«ÝW 8:1-10‘yb J«ÝW 8:1-10‘yb J«ÝW 8:1-10‘yb J«ÝW 8:1-10

20:19-20 {Xdma go {Kar hþB© àmMrZ {ZH$Q> nydu ZJam| H$mo bH${S>¶m| go ~Zr AdamoY gmYZ

Ho$ Ûmam AmH«$‘U {H$¶m J¶m Wm & bH$S>r H$mo ’$b Z XoZo dmbr d¥jm| go OmZm Wm, g§ dV:

BòmB{b¶m| H$mo BZ ham¶o hþE ZJam| Ho$ Ûmam ~mX ‘| BZ d¥jm| Ho$ ’$b Oê$aV‘§X hmoJ| &

20:19 ³¶m ‘¡XmZ Ho$ d¥j ^r ‘Zwî¶ h¡, B~«mZr ‘ybJ§«W ¶hm§ H${R>Z h¡ & BgH$m AW©

‘mby‘ nS>Vm h¡ {H$ d¥j, Xþe‘Z Zht h¡ do g^r ¶hmodm Ho$ Ûmam AnZo bmoJm| Ho$ {bE ^{dî¶

^moOZ Am¡a Vwa§V àXmZ H$aZo H$s nÕ{V h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1.{H$g àH$ma Bòm¶{b¶m| Ho$ ^¶ H$mo A{YH$ g§»¶mAm| go {eënH$bm {dkmZ Ho$ gmW ~Vm©d

{H$¶m J¶m ?

2. g¡{ZH$ H$m¶© go Nw>Q>H$mao H$s Mma gyMr V¡¶ma H$amo :

3. ³¶m Jwbm‘r H$s dH$mbV na‘oída H$aVm h¡ ?

4. {H$g àH$ma EH$ ì¶{º$ nX 16, 17 Ho$ PJ‹S>o H$mo h‘mao na‘oída H$s Ñ{ï> H$s gmW {‘Q>m

gH$Vm h¡ &

5. Bg Aܶm¶ Ho$ g^r ‘Zwî¶ Om{V go ào‘ H$aZo dmbr ^md (N>{d) H$s gyMr ~ZmAmo &

*****

Page 295: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 295 ::

ì¶dñWm {ddaU 21ì¶dñWm {ddaU 21ì¶dñWm {ddaU 21ì¶dñWm {ddaU 21ì¶dñWm {ddaU 21

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

AkmV h˶m Ho$ {df¶

‘| {Z¶‘

21:1-9

¶wÕ H$s ~§Xr {ó¶m§

20:10-14

n{hbm¡R>o H$m n¡V¥H$ YZ

‘| A{YH$ma

20:15-17

{dÐmhr nwÌ

21:18-21

AZoH$ Om{V¶m| H$s

{Z¶‘

21:22-22:12)

21:22-23

{‘{lV T>§J H$s {Z¶‘|

(21:1-23:14)

21:1-9

20:10-14

20:15-17

21:18-21

21:22-23

AkmV h˶m Ho$ {df¶

‘|

21:1-9

¶wÕ H$s ~ÝXr {ó¶m|

Ho$ {df¶ ‘|

20:10-14

n{hbo nwÌ Ho$ n¡V¥H$

YZ Ho$ {df¶ ‘|

20:15-17

Amkm Z ‘mZZo dmbo

nwÌ Ho$ {df¶ ‘|

21:18-21

AZoH$m| {Z¶‘

(21:22-22:12)

21:22-22:3

AkmmV h˶mam

21:1-9

¶wÕ ‘§o go {ó¶m| H$mo

bm¶m J¶m

20:10-14

OÝ‘ A{YH$ma

20:15-17

{dÐmohr nwÌ

21:18-21

AZoH$m| emgZ

(21:22-22:12)

21:22-22:2

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 21:1-9‘yb J«ÝW 21:1-9‘yb J«ÝW 21:1-9‘yb J«ÝW 21:1-9‘yb J«ÝW 21:1-9

21:1-9 {H$g àH$ma EH$ Xoe H$mo ¶wÕ ewÕ aIZm h¡ O~ EH$ h˶mao ì¶{º$ H$mo Iwbo ‘¡XmZ

‘|, eha go Xÿa nm¶m OmVm h¡ BgHo$ ~mao ‘| ¶h EH$ g§X © h¡ & ¶hmodm Ho$ Xoe H$mo h˶m K¥{UV H$aVm

h¡/{KZm¡Zm H$aVm h¡ (CXm; 7:13; 11:9, 21; 28:11;30:20) Am¡a Adí¶ hr T>§J go ~Vm©d

{H$¶m OmZm Mm{hE (CXm; ~{bXmZ)

Page 296: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 296 ::

21:2 Y‘©¶wÕ Am¡a ݶm¶r, dhm§ na {Z¶wº$ [H$¶o hþE ñWmZr¶ AJwd| Omo ZJa Ho$ ’$mQ>H$

Ho$ nmg ~¡R>Vo Wo Am¡a g‘mO Ho$ ‘wH$X‘m| H$mo AÝdofU {H$¶m H$aVo Wo & {g’©$ ¶{X CZHo$ nmg

Hw$N> g‘ñ¶m hmoVr Wr Vmo do Bg ‘wH$X‘| H$mo D§$Mo nX Ho$ A{YH$mar Ho$ nmg bo Om¶m H$aVo Wo

(CXm; bodr¶ ¶mOH$) nX;5) doBg ed Ho$ Mmam| Amoa Ho$ EH$-EH$ ZJa H$mo ZmnVo Wo & Omo

g~go {ZH$Q> H$m ZJa hmoVm Wm Cgo BZ Ym{‘©H$ {Z¶‘m| H$mo H$aZm n‹S>Vm Wm (nX3-8) & ¶h

BZHo$ AnamY Ho$ {dMma H$mo {ZH$Q>Vm H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & g~go {ZH$Q>V‘ ZJa IyZ-AnamY

H$m {Oå‘oXma Wm, Omo nyao Xoe ‘| ¶hmodm H$s Amerf na à^md S>mb gH$Vm Wm (19:13) &

21:3 ~{N>¶m...... {Oggo Hw$N> H$m‘ Z {b¶m J¶m hmo, Am¡a {Og na H$^r OwAm Z

aIm J¶m hmo, BgH$m AW© EH$ ~{N>¶m {OgH$mo H$^r ^r H¥${f g§~§Yr H$m¶© ‘| à¶moJ Zht {H$¶m

J¶m h¡ &

21:4 EH$ ~mah‘mgr ZXr H$s Eogr VamB© ‘| Omo Z ~moB© Am¡a Z OmoVr hmo, VamB© ^r,

‘Zwî¶ Ho$ H$m¶m] H$m gm‘mݶ OrdZ ar{V Ho$ Ûmam ‘{bZ Z {H$¶m hþAm hmoZm Wm & Xmof H$mo Xÿa

bo OmZo H$s {d{eï> g§Ho$V H$mo ZXr àH$Q> H$aVm h¡ (b¡ì¶: 16 H$s ‘o‘Zo H$s g‘mZVm) &

� Cg ~{N>¶m H$m Jbm Vmo‹S> X|, ~mX ‘| ¶hþXr Jwê$Am| Zo H$hm, Hw$ëhmS>r go {ga H$mo

H$mQ> S>mbmo, ³¶m|{H$ Jbo H$mo Vmo‹S>Zm EH$ H${R>Z H$m‘ Wm ({ZJ©; 13:13; 34:20) & {H$ÝVw bhÿ

{H«$¶m-nÕ{V emó {d{Y ‘| gpå‘{bV hmoVm ‘mby‘ Zht n‹S>Vm h¡, naÝVw ñWmZ ny{V© H$s

A{^àm¶ ‘mby‘ hmoVr h¡ & {ZXm}f ~{N>¶m EH$ AkmV h˶mam H$m ñWmZ {d{Ynyd©H$ ê$n go boVm

h¡ & Xoe H$mo {ZXom©f Ho$ h˶m Ho$ Xmof go ‘wº$ H$aZo H$m CÔoí¶ Wm ({J. 35:33-34) &

21:5 ¶mOH$, ~mX ‘| do ñWm{ZH$ bo{d¶m| H$mo Anrb H$a gH$Vo h¢ &

� ¶hmodm Ho$ Zm‘ go Amer©dmX {X¶m H$a|, bo{d¶m|/¶mOH$m| Ho$ H$m¶m] ‘| go EH$ H$m¶©

AmeudmX XoZm Wm (10:8; I B{V; 23:13) & {J. 6:22-26 ‘| ¶mOH$ Ho$ AmeudmX XoZo Ho$

EH$ CXmhaU H$mo boI à‘mU {H$¶m J¶m h¡ & ¶h Amerf Bòm¶b H$s dmMm H$mo ‘mZZo ¶m aIZo

go g§~§{YV h¡ & ({J. 6:27; ì¶. 28:3-6)

¶hmodm Ho$ àH$meZ (CXm; dmMm) H$mo à˶oH$ BòmB{b¶m| Ho$ AmkmnmbZ ¶m

OmZ~yPH$a AZmkmnmbZ go ¶hmodm H$s CnpñW{V (CXm; Zm‘) H$mo AmXa‘mZ ¶m {VañH$ma

hmoZm Wm & ¶hmodm AmeudmX XoZm MmhVmWm ({ZJ©; 20:24,IIB{V; 30:27) &

21:6 AnZo-AnZo hmW Cg ~{N>¶| Ho$ D$na Ymo¶|, ed H$s g‘rn Ho$ g§~§Y Ho$ AnamY

Ho$ ewÕ hmoZo H$m ¶h bjU h¡ (^.;. 26:6; 73:13) nwamZo ‘|, nyU© g‘mO H$mo àX{e©V H$aVo

h¡ {Og àH$ma do Jm§d Am¡a go gh^mJr ê$n go Xmof H$mo YmoH$a Xÿa H$aVo h¡ &

22:7 ¶h IyZ h‘Zo Zht {H$¶m, Am¡a Z ¶h h‘mar Am§Im| Ho$ gm‘Zo hþAm H$m‘ h¡,¶hþXr Jwê$

Page 297: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 297 ::Bgo {dYdm, AZmW, Jar~, naXoer H$s ghm¶Vm H$aZo Ho$ {bE dU©Z H$aVo h¡ & hmbm§{H$ Jm§d

dmbm| Zo naXoer H$s Oê$aV H$mo ghm¶Vm H$aZo Ho$ {bE Zht XoI nm¶Mm Bg{bE do CZH$s

Oê$aV H$mo nyam H$aZo go ‘wº$ Wo & g§ dV: ¶h ~Xbo H$s ^mdZm go g‘rn Ho$ Jm§d Ho$ {ZXmof

ì¶{º$ H$s h˶m go nr{‹T>V Ho$ n[adma (CXm. IyZ H$m ~Xbm ¶m à{VemoY) H$mo amoH$Zo H$mEH$

VraH$m hmoJm &

21:8 hþS>mB© hþB© ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 804, Ho$~r 911, ¹o$b AnyU©, n§aVw AW© ‘| AmkmW©H$),

j‘m H$aZm (CXm. T>mnZm§) Ho$ gÑe h¡ & XoI| {deof {df¶ 7:8 ‘| &

21:9 {d{Y g§~§{Y (nX, 1-8) H$mo nyao g‘mO go (c¡ì¶; 16 ‘|, àm¶píMV Ho$ {XZ H$s {d{Y

Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m Wm & nmn, ¶hm§ VH$ A{dMmanyU© g§¶wº$ nmn, ¶hmodm H$s Amerf H$mo à^md

S>mbVm h¡ Am¡a g§J«{hV H«$moY H$mo ^r boH$a AmVm h¡ (CXm. lm‘; ì¶. 27-29) &

NASB ‘yb J«ÝW 20:10-14‘yb J«ÝW 20:10-14‘yb J«ÝW 20:10-14‘yb J«ÝW 20:10-14‘yb J«ÝW 20:10-14

20:10-14 ‘| ¶o nXo| gy{MV H$aVr h¡ {H$ {H$g àH$ma ¶wÕ H$s ~§Xr {ó¶m| (CXm. H$ZmZr

Zhr; na§Vw Xÿgao 20:10-15) H$mo C{MV ar{V go ~Vm©d H$aZm h¡, ¶hm§ VH$ ¶hmodm Ho$ Xoe ‘|

CZHo$ A{YH$ma Wo & àmMrZ H$mb Ho$ ì¶dñWm Y‘© g§{hVm ‘| Jar~m| Am¡a Aghmam Ho$ {bE ¶h

ܶmZ AZmoIm h¡ &

20:11 ór, ¶h H$ZmZr ór Zht Wr, EH$ naXoer, g§ dV: naÝVw H$ZmZr Zht Wr &

� {H«$¶mnyU© ~‹T>moÎma H$mo ñ‘aU aI| :

1. XoIo- ~rS>r~r 906, Ho$~r 1157, ¹o$b nyU©

2. ‘mo{hV hmoZm - ~rS>r~r 365 I Ho$~r 362, ¹o$b nyU©, H$m à¶moJ 7:7; 10:15 ‘|

Bòm¶b Ho$ {bE ¶hmodm Ho$ ào‘ ‘| hþAm h¡ &

3. boZm-~rS>r~r 542, Ho$~r 534, ³dob nyU© & ¶hm§ na EH$ go³¶wAb (ór¶m nwê$f

Om{V g§~§Yr) EH$Vm H$mo g§Ho$V Zht H$aVm h¡, naÝVw {H$gr Ho$ Ka na bo OmZo H$mo ~Vm¶m h¡

(nX 12)

CV; 36 ‘| Bgr loUr H$mo nm¶m J¶m h¡ &

21:12 dh AnZm {ga ‘w§S>mE, ZmIyZ H$Q>m¶m, ¶h Wm EH$ (1) A§{V‘ ({J 6:9,18-

19) (2) ew{Õ (b¡ì¶ 13:133;14:8-9) ¶m (3) {dbmn (14:1; b¡ì¶ 21:5; {¶‘©;

41:5; ¶ho; 44:20) {d{Y-g§~§Yr & ¶hm§ na ¶h EH$ Z¶m {XZ, Z¶m OrdZ, EH$ Z¶m

na{dma H$m bjU h¡ & n{V H$m {dídmg, n[adma H$m {dídmg Wm &

21:13 AnZo ‘mVm-{nVm Ho$ {bE {dbmn H$aVr aho, hmbm§{H$ ‘ybJ§«W {d{eð> ê$n go

{Z{X©ï> Zht H$aVm h¡ Bg ór H$mo emXr-ewXm hmoZm Mm{hE, ¶h AW© àH$Q> {H$¶m hþAm h¡ & n{V

Ho$ Imo OmZo Am¡a ~ƒm| Ho$ Imo OmZo na ¶hm§ {dbmn Ho$ {bE Zht ~Vm¶m J¶m h¡ &

Page 298: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 298 ::

� CgHo$ ~mX Vy CgHo$ nmg OmZm, ‘¡WwZ Ho$ {bE ¶h B~«mZr ‘whmdam h¡ (CXm; Omo

emXr H$mo nyU© {H$¶m h¡) & ñd‘aU aI| {H$ go³gwAb g§~§Yr H$s BÀN>m, ¶hm§ VH$ J¡a BòmB{b¶m|

Ho$ gmW ^r qZXmnyU© Zht h¡, naÝVw BgH$m ^r EH$ C{MV g‘¶ h¡ & {dbmn H$m ¶h ‘{hZm B~«r

‘Zwî¶ H$mo CgH$s g§ m{dV npËZ H$mo OmZZo H$m g‘¶ XoVm h¡ & ¶{X ~mV| AÀN>r Zht h¡, Vmo

VbmH$ Ho$ Abmdm ^r ~mha {ZH$bZo H$m EH$ VarH$m h¡ &

dmpñV{dH$ {ddmh CËgd H$s à˶j ¶m ñnï> AZwnpñW{V H$mo boI à‘mU ^r

H$a| (CV; 24:67)

21:14 Cgo OmZo XoZm, VbmH$ Ho$ {bE ¶h EH$ nm[a^m{fH$ eãX h¡ & Cgo EH$ Xmgr Ho$

g‘mZ Zht ~oMmOm gH$Vm h¡, {H$ÝVw Cgo VbmH$ {X¶m Om gH$Vm h¡ & XoI| boI 24:1-4 ‘|&

NASB ‘yb J«ÝW 20:15-17‘yb J«ÝW 20:15-17‘yb J«ÝW 20:15-17‘yb J«ÝW 20:15-17‘yb J«ÝW 20:15-17

20:15 AZoH$ npËZ¶m| go {ddmh H$aZo H$s àWm H$mo ¶h dm³¶I§S> nhMmZVm h¡ & nwamZo

{Z¶‘ ‘| àWD‘ CXmhaU bo‘oH$ h¢ (CV. 4:23) & àma§{^H$ ‘| g~go ‘hËdnyU© ~hþnpËZdmZ²

CV 29 ‘| ¶mHy$~ Wm & gm‘mݶ Vm¡a na gmYmaU bmomJ| Ho$ ~rM Zht (hmbm§{H$ nX 10-14

{ÛnpËZH$aU H$mo àH$Q> H$a gH$Vm h¡), {H$ÝVw YZdmZm| Am¡a ~bdmZ bmoJm| Ho$ ~rM ‘| AZoH$

npËZ¶m| go {ddmhZ H$aZo H$s àWm Wr &

Eogr àWm ¶m H$m¶© Ho$ {bE dmñV{dH$ {dMma ApZpíMV h¡ :

(1) ñÌr ¶m nwê$f Om{V g§~§Yr (go³gwAb)

(2) CËnÞ H$aZo H$s e{º$dmb (EH$ CÎmam{YH$ma)

(3) Aën춶 g§~§Yr

(i) Jar~ n[adma H$s ghm¶Vm

(ii) YZ Am¡a à^md àmá H$aZo H$m VarH$m

(iii) ¶wÕ Ho$ byQ> H$s ‘mb H$mo {Z¶§{ÌV H$aZo H$m VarH$m

(4) n‹S>mogr Xoem| go em§{V ~Zm¶o aIZo Ho$ {bE amOrZ{VH$ EH$VmAm| go ghm¶Vm (CXm.

XmD$X, gwb¡‘mZ)

� A{à¶, eãXmZwgma ¶h K¥{UV {H$¶m hþAm h¡ ~rS>r 971, nX 15 (Xmoham),

16, 17) naÝVw ¶hm§ na ¶h VwbZmË‘H$ - A{ච~Zm‘ {චHo$ B~«mZr ‘whmdam na H$m¶© H$a

ahm h¡ (CV; 29:30-31; ‘bm. 1:2-3; amo{‘; 9:13) ‘bm{H$ 1:2-3 ‘| go {b¶m J¶m)

byH$m; 14:26

� n{hbm¡R>m nwÌ, n{hbm¡R>o H$m A{YH$ma {ZYm©[aV {H$¶m J¶m Wm ¶Ú{n dh A{à¶

H$m ~oQ>m Wm (nX 17; {ZJ©; 13:14-15; b¡ì¶ 3:12-13)&

Page 299: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 299 ::

21:17 Xmo ^mJ, B~«mZr ‘whmdam (~rS>r~r, 804, ‘w§h Am¡a ~rS>r~r 1040, XþJwZm) H$m

à¶moJ II amOm; 2:9 ‘| Epë¶mh go g§~§{YV Ebrem H$s BÀN>m Ho$ {bE ^r hþAm h¡ & nwamZo {Z‘¶

‘| Bgr OJh ‘| {d{eð> ê$n go XmoJ ^mJ H$mo àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ & ¶{X Xmo nwÌ h¡ Vmo ~‹S>m nwÌ

VrZ H$m Xmo ^mJ Am¡a N>moQ>m nwÌ VrZ H$m EH$ ^mJ àmá H$aoJm, ¶{X VrZ nwÌ h¡, Vmo 50%,

25%, 25% B˶m{X &

NASB ‘yb J«ÝW 21:18-21‘yb J«ÝW 21:18-21‘yb J«ÝW 21:18-21‘yb J«ÝW 21:18-21‘yb J«ÝW 21:18-21

21:18-21 {dÐmohr nwÌm| Am¡a CZHo$ gmW ‘mVm-{nVm H$mo {H$g àH$ma ì¶dhma H$aZm h¡ ¶h

^mJ ~VmVm h¡ ({ZJ©; 21:15, 17; b¡ì; 20:9) ~ƒo Ho$ D$na ‘¥Ë¶w Am¡a OrdZ H$m A{YH$ma

‘mVm-{nVm Ho$ nmg Zht Wm, na§Vw ݶm¶mb¶ Ho$ nmg Wm & Bgr A{^ê${M (1) 5:16 H$s

C„§KZ (2) n[adma ‘| hr n¡V¥H$ YZ; Am¡a (3) gm‘m{OH$ ê${M¶m| H$s K{Zð>Vm

21:18 Bg àH$ma H$s Agm‘m{OH$ OdmZ H$mo {M{ÌV {H$¶m J¶m h¡ Bg àH$ma go :

(1) hR>r,

(2) {dÐmohr

(3) BZ XmoZm| MrOm| H$m à¶moJ, ^.. 78:8 Am¡a {¶‘© 5:23 ‘| EH$ gmW hþAm h¡ &

Bg nX ‘| 5 H¥$XÝV {Za§Va H$m¶m] H$mo {XImVm h¡ & ~mH$s Ho$ ~Mo hþE nX BZHo$ H$m¶m] H$m dU©Z

H$aVo h¡ :

(1) Omo ‘mVm-{nVm H$s ~mV Z ‘mZ|, nX 18,20

(2) Vm‹S>Zm XoZo na ^r CZH$s Z gwZo, nX 18

(3) D$S>mD$, nX 20- ~rS>r 272 II

(4) {n¶¸$‹S>, nX 20-~rS>r~r 684

XoI| hmS>© goB½§g Am°’$X ~mB©~b, n¥. 174-175

2:19 CgHo$ ‘mVm-{nVm Bgo nH$‹S>H$a, BgH$m AW© ¶m Vmo (1) XmoZm| Amng ‘| à{V~§Y H$aZm

¶m (2) Xmo Jdmhm| H$s Amdí¶H$Vm (17:6; 19:15;{J. 35:10) &

� ’$mQ>H$ Ho$ {ZH$Q>, ݶm¶ H$m ñWm{ZH$ ñWmZ, ZJa ’$mQ>H$ Wm, ¶hm§ na Y‘©d¦Õ ~¡R>Vo Wo

(CXm; 19:12; 22:15; 25:7)

21:21ZJa Ho$ g~ nwê$f nËWadmh H$aHo$ ‘ma S>mbo, ‘Zwî¶ Om[V go ào‘ H$aZo dmbm ^md ¶m

ê$n H$mo ñ‘aU aI| {H$ ‘mVm-{nVm H$mo CZHo$ ñd¶§ Ho$ ~oQ>o na nËWadmh Zht H$aZm Wm &

g‘mO Zo (b¡ì¶; 20:2, 27; 24:14-23; {J. 15:35) ñdoÀN>m go A{S>¶b gXñ¶m| go ñd¶§

~wamB© H$mo Zï> H$aZo Ho$ {bE H$m¶© H$mo {H$¶m &

Page 300: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 300 ::

NASB “Vw hQ>mZmVw hQ>mZmVw hQ>mZmVw hQ>mZmVw hQ>mZm”NKJV “Vw Xÿa H$aZmVw Xÿa H$aZmVw Xÿa H$aZmVw Xÿa H$aZmVw Xÿa H$aZm”NRSV “Vw nmn hQ>mZmVw nmn hQ>mZmVw nmn hQ>mZmVw nmn hQ>mZmVw nmn hQ>mZm”TEV “Vw Zï> H$aZmVw Zï> H$aZmVw Zï> H$aZmVw Zï> H$aZmVw Zï> H$aZm”NJB “Vw {ZH$mb XoZmVw {ZH$mb XoZmVw {ZH$mb XoZmVw {ZH$mb XoZmVw {ZH$mb XoZm”

B~«mZr {H«$¶m H$m AW© ObmZo H$m AW© nyU©V¶m go {‘Q>mZo H$s A{^àm¶ go h¡

(13:5; 17:7, 12; 19:13, 19:21; 9,21; 22:21, 22, 24; 24:7 &

� V~ gmao Bòm¶br gwZH$a ^¶ Im¶|J| g‘mO g§~§Yr X§S>, EH$ ê$H$mdQ> Ho$ ê$n

‘| H$m¶© H$aVm h¡ & XoI| boI 13:11 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW 21:22-23‘yb J«ÝW 21:22-23‘yb J«ÝW 21:22-23‘yb J«ÝW 21:22-23‘yb J«ÝW 21:22-23

21:22 Vy Cgo d¥j na bQ>H$m Xo, ZrMo {X¶o hþE {deof {df¶ H$mo XoI| &

{deof {df¶ : bQ>H$mZm (’$m±gr XoZm){deof {df¶ : bQ>H$mZm (’$m±gr XoZm){deof {df¶ : bQ>H$mZm (’$m±gr XoZm){deof {df¶ : bQ>H$mZm (’$m±gr XoZm){deof {df¶ : bQ>H$mZm (’$m±gr XoZm)

{H«$¶m, bQ>H$mZm, (~rS>r~r 1067, Ho$~r 1738) go Xmo A{^àm¶ h¡ :

(A) eãXmZwgma, EH$ añgr go bQ>H$mZm

1. Aa~ Xoe g§~§Yr, añgr H$mo ZrMm H$aZm

2. B~«r H$m¶© {d{Y - II e‘w; 17:23 Am¡a Z¶m {Z¶‘ ‘|, ‘Vr 17:5

3. ~o{~bmoZ H$s H$m¶©-{d{Y, hå‘yam~r H$s Y‘©-g§{hVm

4. na{g¶m H$s H$m¶© {d{Y, E’«$m 6:11; EñVoa 5:14; 7:9-10; 9:13, 25

(~) ZwH$sbo IwQ>m§ na, EH$ ì¶{º$ H$mo gybr na M‹T>mZm

1. {‘ò Ho$ bmoJm| H$s H$mZyZr ì¶dhma, CV; 40:19; 43@13

2. ~o{~bmoZ Ho$ bmoJm| H$s H$mZyZr ì¶dhma, hå‘yam~r H$s Y‘©g§{hV

3. Agr[a¶m Ho$ bmoJm| H$s H$mZyZr ì¶dhma

gm‘mݶ ê$n go ¶h {H$gr ì¶{º$ H$s h˶m hmoZo Ho$ ~mX {H$¶m OmVm Wm Xÿgao

Vah go OZVm Ho$ g‘mZo e{‘©ÝXm H$aZo H$m AW© h¡ & àmMrZ bmoJm| Ho$ {bE EH$ C{MV H$~« ~hþV

hr ‘hËdnyU© Wr, Am¡a CZHo$ g§Vwï> ^{dî¶ OrdZ H$s Ñ{ï>JmoMa ‘| à^md S>mbr hþB© Wr (CXm.

ì¶. 21:23) &

~mB©~b Ho$ rVa hr ¶h OmZZm H${R>Z h¡ {H$ {ZpíMV ê$nCgo #1 ¶m #2 ghr

h¡ & ì¶. 21:22-23; ¶hmoey 10:26-27, I e‘w 31:10, 12, II e‘w 4:12;21:12, ‘|

ñnï> ê$n go gm‘y{hH$ ‘| bmoJm| H$mo nhbo go hr ‘am hþAm àH$Q> {H$¶m J¶m Wm, na§Vw ¶hmoey

8:29 Am¡a II e‘w 21:9 Ho$ {df¶ ‘| ³¶m h¡ ?

Page 301: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 301 ::

¶rew ‘grh Ho$ {XZm| ‘| ¶hþXr Jwê$Am| Zo Bg ‘ybJ«§W H$mo H«y$g na M‹T>m¶o hmoZo Ho$

ê$n ‘| àH$Q> {H$¶m h¡ & Ym{‘©H$ AJw~m| Zo ¶rew H$mo H«y$g na M‹T>mZm MmhVo Wo Vm{H$ ‘grh g§~§Yr

PyR>m A{YH$ma ‘m§JZodmbm ¶rew H$mo H«y$g na M‹T>mZm MmhVo Wo Vm{H$ ‘grhm g§~§Yr PyR>m

A{H$Yma ‘m§JZodmbm ¶h ¶hmodm Ho$ Ûmam lm{nV R>hao (ì¶; 21:23) B©ída qZXm H$aZo H$s

gmYmaU ‘m¡V nËWadmh go Wr & ‘¡Zo àm¶: ¶h H$hVo hþE gwZm h¡ {H$ ¶rew Ho$ {XZm| ‘| ¶hþBr

AJwdm| Ho$nmg amo‘r {Z¶‘ Ho$ AYrZ ‘| ‘w»¶ X§S> XoZo H$m H$mZyZr A{YH$ma Wm, Bg{bE CÝhm|Zo

¶rew H$s h˶m H$aZo Ho$ {bE nrbmVwg nmg Bgo bo J¶o & {H$ÝVw CÝhm|Zo pñV’$Zwg H$mo {~Zm amo‘r

Amkm Ho$ nËWadmh {H$¶m & ¶rew H$mo ³¶m| Zht {H$¶m do Z {g’©$ ‘¥Ë¶w Am¡a OZVm Ho$ ~rM ‘| Cgo

H«y${gV H$aZo Ho$ Ûmam e{‘©ÝXm {XImZm MmhVo Wo, naÝVw na‘oída H$s lm‘ H$mo ^r à{Vq~~V

H$aZm MmhVo Wo &

21:23 Vy Adí¶ Cgo {‘Q²>Q>r XoZm, ¶hmodm Ho$ H«$moY Zo AnamYr H$s ‘¥Ë¶w, CgHo$ hR>r

{dÐmohr Ho$ {bE EH$ Ow‘m©Zo Ho$ ê$n ‘| ‘m§J H$s & {H$ÝVw ¶{X dmMm §J {H$¶o hþE ì¶{º$ Ho$ eara

H$mo ’$m§gr {X¶o OmZo Ho$ ~mX C{MV ê$n ‘| Am¡a g‘¶ Ho$ AZwgma gä¶ g‘mO Ho$ gmW ~Vm©d

Zht {H$¶m J¶m Vmo ¶hmodm H$s {Zamem g‘mO H$s Amoa n[ad{V©V hmo Om¶oJr &

� ³¶m|{H$ Omo bQ>H$m¶m OmVm h¡ dh na‘oída H$s Amoa go em{nV R>haVm h¡, Jbm.

3:13 H$mo XoI|, Ohm§ nm¡byg Zo Bg nÚm§e H$m à¶moJ {H$¶m h¡ & nm¡byg Zo ¶rew ‘grh H$s EdOr

(Xÿgao Ho$ ~Xbo ‘| H$‘ H$aZo dmbm) ‘¥Ë¶w H$mo, ‘ygm Ho$ ì¶dñWm Ho$ lmn H$mo ñd¶§ Ho$ D$na boVo

hþE XoIm & ¶WmW© ê$n go ¶h lmn n{dÌ y{‘ ¶m Xoe ‘| X’$Z H$aVo g‘¶ H$s C{MV H$mZyZr

ì¶dhma go g§~§{YV Wm &

{ddmXnyU© àíZo :{ddmXnyU© àíZo :{ddmXnyU© àíZo :{ddmXnyU© àíZo :{ddmXnyU© àíZo :

1. ³¶m| {ZXm}f eha Ho$ bmoJ EH$ AZOmZ h˶m Ho$ {bE AnamYr Wr ?

2. ~{N>¶m Am¡a CgH$s ‘¥Ë¶w Ho$ {df¶ ‘| AZmoIm ¶m Abm¡{H$H$ ³¶m h¡ ?

3. ³¶m| ~Xt {ó¶m§ CZHo$ {ga H$mo ‘w§S>mVo Wo ?

4. n{hbm¡R>o Ho$ gm¡ m½¶ H$s gyMr V¡¶ma H$amo &

A.

~.

g.

X.

5. {H$g àH$ma ¶rew H$s ‘¥Ë¶w go nX; 23 {^Þ hmoVm h¡ ? {H$g àH$ma go do g§~§{YV h¡ ?

Page 302: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 302 ::

ì¶dñWm {ddaU 22ì¶dñWm {ddaU 22ì¶dñWm {ddaU 22ì¶dñWm {ddaU 22ì¶dñWm {ddaU 22

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

AZoH$ {Z¶‘|

(21:22-22-12)

21:1-3

22:4

22:5

22:6-7

22:8

22:9

22:10

22:11

22:12

Z¡{VH$Vm Ho$ {Z¶‘

22:13-21

22:22

22:23-24

22:25-27

22:28-29

22:30

AZoH$ {Z¶‘|

(21:1-23:14)

22:1-3

22:4

22:5

22:6-7

22:8

22:9

22:10

22:11

22:12

22:13-19

22:20-21

22:22

22:23-24

22:25-27

22:28-29

22:30

{d{^Þ {Z¶‘|

(21:22-23:12)

21:22-22:3

22:1-3

22:4

22:5

22:6-7

22:8

22:9

22:10

22:11

22:12

n{dÌ nwê$f ór Om{V

g§~§Yr {Z¶‘|

22:13-14

22:15-19

22:20-21

22:22

22:23-24

22:25-27

22:28-29

22:30

{d{^Þ {Z¶‘

(21:22-22:12)

22:1-3

22:3

22:4

22:5

22:6-7

22:8

22:9

22:10

22:11

22:12

EH$ ¶wdm n[ËZ H$s

AmXa‘mZ

22:13-19

22:20-21

ì¶{^Mma Am¡a na ór

¶m na nwê$f J‘Z

22:22

22:23-27

22:28-23:1

Page 303: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 303 ::

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 22:1-4‘yb J«ÝW 22:1-4‘yb J«ÝW 22:1-4‘yb J«ÝW 22:1-4‘yb J«ÝW 22:1-4

22:1 Vy ^Q>H$s hþB© XoIH$a AZXoIr Z H$aZm, EH$ Oê$aV‘§X dmMm Ho$ ^mB© Ho$ YZ-

Xm¡bV H$mo CÔoí¶nyU© ¶m CXmgrZ BZH$ma (ñd¶§ {N>nmZm ~rS>r~r 761, Ho$~r 834, 22:1, 3,4;

b¡ì¶; 20:4, Zr{V 28:27 ¶ho; 22:26) ‘Zm {H$¶m J¶m h¡ (nX; 3 {ZJ© 23:4-5) &

� CgH$mo nhþMm§ XoZm, Bg gm‘mݶ {H«$¶m H$m à¶moJ nX 1-2 ‘| VrZ ~ma hþAm h¡ &

BgH$m ‘yb AW© dmng AmZm ¶m nrN>o ‘w‹S>Zm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 22:5‘yb J«ÝW 22:5‘yb J«ÝW 22:5‘yb J«ÝW 22:5‘yb J«ÝW 22:5

22:5 AmYw{ZH$ AmamYZm ‘| C{MV dó nhZZo H$s Amkm XoZo Ho$ {bE ¶h nX à‘m{UV

‘ybJ«§W ¶m boI hþAm h¡ (H${b{g¶m‘| {ó¶m§ nm¶Om‘m Zht nhZ gH$Vr h¡ & ¶h {ZpíMV ê$n go

ñ‘aU aIZm h¡ {H$ àmMrZ nydu ‘| nwê$f Am¡a {ó¶m§ nQ>wH$m nhZm H$aVo Wo & {g’$ EH$ hr {^ÞVm

Wr Bòm¶b H$s {ó¶m| Ho$ nQw>H$mo ‘| BZHo$ H§$Ym| Ho$ Mmam| Amao H$s gOmdQ> Zrbr Wr &

Bg J«§W H$m‘yb àhma, nyd©O g§~§Yr Zht, na§Vw H$ZmZr AmamYZmH$m¶m} H$s {VañH$ma

h¡ (CXm; K¥{UV, b¡ì¶, 18:26, 27,2930) & {ó¶m| Am¡a nwê$fm| Ho$ ~rM (CXm. g¥{OV H«$‘)

‘| na‘oída Ho$ {X¶o hþE {^ÞVm Ho$ ~rM ‘| EH$ C{MV AbJmd hmoZm h¡ & BgH$m AW© EH$

ZH$mamË‘H$, gr‘m~Õ AbJmd Zht h¡, naÝVw Om{V¶m| Ho$ g§ñH¥${V g§~§Yr H$m¶m} Am¡a AbJ e{º$

H$s Ñ‹T>-{ZíM¶ h¡ &

{ZpíMV ê$n go ¶h g§ d h¡ {H$ ¶h J«§W, H$Zm{Z¶m| Ho$ Ûmam AmamYZm Ho$ H«$‘ ‘|

g¥Ñe qbJ- oX (hmo‘mogo³gwA{bQ>r) H$s ‘ygm Ho$ qZXm go g§b¾ h¢ &

NASB ‘yb J«ÝW 22:6-7‘yb J«ÝW 22:6-7‘yb J«ÝW 22:6-7‘yb J«ÝW 22:6-7‘yb J«ÝW 22:6-7

22:6-7 ¶o nX Bòm¶{b¶m| H$s AZoH$ nr{‹T>¶m| Ho$ {bE ^moOZ óm|Vmo go g§~§{YV {XImB© XoVm

h¡ & ‘mZdOm{V CV; Aܶm¶ 3 Ho$ ~mX ‘m§g Im gH$Vo Wo, naÝVw BZH$mo dmMm Ho$ mB©¶m| Ho$ (CXm;

Vm{H$ Cg‘| Voao {XZ ~hþV hmo, 4:40 H$s AmZodmbr nr{‹T>¶m| Ho$ bm^ Ho$ {bE ‘m§g Ho$ òmoVm| Ho$ Zï>

hmoZo Ho$ {damoY ‘| Mm¡H$gr H$aZm h¡ & na‘oída H$m XmZ, O§Jbr OmZda, BgHo$ bmoJm| Ho$ {bE EH$

amgm¶{ZH$ VËd Wo & BZ‘| go H$B© {d{eð> {Z¶‘m| Ho$ ã¶m¡am Bòm¶{b¶m| H$mo dmMm Ho$ bmoJm| à{V dmMm

Ho$ Xm{¶Ëd Ho$ ~mao ‘| gmoMZo H$m H$maU Wm &

22:7 naÝVw ‘m§ H$mo Adí¶ N>mo‹S> XoZm, Bgr àH$ma H$m ‘hËd nX; 1 Am¡a 4 ‘| (CXm;

A{ZpíMV {Zí¶ Am¡a AnyU© {H«$¶m H$m g‘mZ ‘yb, ~rS>r~r 1018, Ho$~r 1511) Xþham¶m hþAm

nm¶m J¶m h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 22:8‘yb J«ÝW 22:8‘yb J«ÝW 22:8‘yb J«ÝW 22:8‘yb J«ÝW 22:8

Page 304: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 304 ::

22:8 N>V na AmS> Ho$ {bE ‘wÊS>oa ~ZmZm, bmoJm| H$mo {JaZo go ~Mm¶o aIZo Ho$ {bE Ka Ho$

g‘Vb N>V Ho$ Mmam| Amoa gwajm H$s AmS> EH$ ‘wÊS>oa Wr (~rS>r~r 785 Aa~ mfm ‘| {OgH$m AW©

ê$H$mdQ> h¡) &

NASB ‘yb J«ÝW 22:9‘yb J«ÝW 22:9‘yb J«ÝW 22:9‘yb J«ÝW 22:9‘yb J«ÝW 22:9

22:9 AnZr XmI H$s ~mar ‘| Xmo àH$ma Ho$ ~rO Z ~moZm, àH$Q> ê$n go ¶h {d{eð> Vm¡a

go ‘¡XmZ ‘| XmI Ho$ àH$mam| H$mo àH$Q> Zht H$aVm h¡, naÝVw ¶h {gÕm§V {g’©$ EH$ XmI H$s ~mar

Amkm XoVm ‘mby‘ hþAm h¡ & ¶h XmI Ho$ {g’©$ EH$ ~rM F$Vw g§~§Yr CnO ~moZo H$mo àH$Q> H$aVo h¡&

¶h à{Vq~~V H$a gH$Vm h¡ (1) XodVm H$mo àH$m{eV H$aZo H$m H$ZmZr Aä¶mg ¶m

H$m¶© ¶m (2) gmoM ¶m {dMma H$s {‘lV MrO, ewÕVm H$s hm{Z H$m H$maU hmoVr h¡ (b¡ì¶;

19:19)

� An{dÌ, H$mXmoe H$m AW© na‘oída Ho$ {bE AbJ aIZm h¡ (15:19) & BgH$m

AW© hmo gH$Vm h¡ (1) Bgo Zï> hmoZm Wm ¶m (2) ¶mOH$ H$mo {X¶m OmZm Wm & ³¶m ¶h {gÕm§V

AmO bmJy {H$¶m OmVm h¡ ? ‘¢ Ñ‹T>Vmnyd©H$ ñdrH$ma H$aVm h¡ {H$ nwamZo {Z¶‘ H$mo Z¶o dmMm Ho$

^mB¶m| H$mo ~m§YZo Ho$ {bE Z¶o {Z¶ ‘| Aì¶ hr Xþhmam¶m OmZm Mm{hE (ào.H$m.15; I Hw$[a;

8-10;Jbm.3) ñd¶§, ¶rew Zo ~{bXmZ g~§Yr àH$ma Am¡a ^moOZ ì¶dñWm Ho$ ApñVËd H$mo

AñdrH$ma {H$¶m (‘a. 7:17-23) & Z¶o {Z¶‘ Ho$ B~«m{Z¶m| H$s {H$Vm~ Ho$ nyao gyÌ ¶m gma H$mo

XoI| (CXm. nwamZo {Z¶‘ Ho$ D$na Z¶o {Z¶‘ H$s gdmoƒVm) & Xmo nwñVHo$ {OgZo ‘wPo àH$meZ Ho$

~mao ‘| gmoMZo Ho$ {bE ghm¶Vm H$s h¡ :

(1) hmD$Xÿ arS> X ~mB~b ’$m°a Am°b BQ²>g dX© ~m¶ JmoS>m}Z ’$s E§S> S>mD$J ñQ>mQ>©

(2) Jmñnb E§S> pñn[aQ> ~m¶ JmoS>m}Z ’$s

NASB ‘yb J«ÝW 22:10‘yb J«ÝW 22:10‘yb J«ÝW 22:10‘yb J«ÝW 22:10‘yb J«ÝW 22:10

22:10 ~¡b Am¡a JXhm XmoZm| g§J OmoVH$a hb Z MbmZm, ~¡b ewÕ Wo, JXh| AewÕ Wo,

na§V Bg ‘Zmhr H$mo, Bg{bE ¶hþXr Jwê$Am| Zo, ‘mZd Om{V Ho$ Ñ{ï>JmoMa Omo OmZdam| Ho$ {d{^Þ

gm‘Wm] Am¡a M[aÌm| na H$hm Wm & {H$ÝVw Bg g§X © ‘|, EH$ Am¡a CXmhaU, MrOm| H$m {‘lU ‘V

H$a|, Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 22:11‘yb J«ÝW 22:11‘yb J«ÝW 22:11‘yb J«ÝW 22:11‘yb J«ÝW 22:11

22:11 {‘bmdQ> go ~Zm hþAm dó Z nhZZm, {‘{lV MrOm| H$s¶h EH$ Xÿgar {ZfoY h¡

(b¡ì¶; 19:19) ¶h EH$ ¶hmodm Am¡a H$ZmZr AmamYZm H$m¶m] Ho$ {‘lU H$s bjU hþB© h¡ & Hw$N>

bmoJ Bgo Eogm XoIVo h¡ (1) OmXÿ Ho$ H$n‹S>mo go g§~§{YV (CXm. {‘bmdQ> go ~Zr hþB© Z‘yZm) ¶m (2)

‘¥V gmJa gyMrnÌ (CXm; 4 ³¶yE‘E‘Q>r) àX{e©V H$aVo h¡ {H$ {g’©$ {ZpíMV àH$ma Ho$ dó

Page 305: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 305 ::

{‘{lV {H$¶o Om gH$Vo h¡ (CXm; ¶mOH$s¶ dó, D$Z Am¡a gZr go ~Zo hmoZo Wo, Omo EH$ n{dÌ

{dMma H$mo àH$Q> H$aVo h¡ & em¶X Bgr H$maU Añdra {‘lU H$mo An{dÌ g‘Pm J¶m Wm &

NASB ‘yb J«ÝW 22:12‘yb J«ÝW 22:12‘yb J«ÝW 22:12‘yb J«ÝW 22:12‘yb J«ÝW 22:12

22:12 Bg g§X © ‘| ¶h g§ dV: H$Zm{Z¶m| Ho$ g^r MrOm| Ho$ BZH$ma H$mo bJmVma ~VmVm

h¡ & Bòm¶b Ho$ nmg, {^Þ AmamYZm, {^Þ na‘oída, {^Þ dó hmoZm Mm{hE Wm & Bgr àH$ma H$s

bmj{UH$ AW© H$m à¶moJ ¶rew Ho$ {XZ Ho$ Vm{bVmh (àmW©Zm emb) ‘| à{Vq~{~V hþAm h¡ & dó

EH$ Am¶VmH$ma H$n‹S>o H$mo {OgH$m à¶moJ ì¶{º$ Ho$ D$nar ^mJ H$mo T>H$m hþAm àH$Q> H$aVm h¡

{d{eð> ê$n go AmamYZm, àmW©Zm Am¡a Y‘©J«§W H$m Aܶ¶Z H$aVo g‘¶ h¡ & ¶h ApíMV h¡ ¶{X

{ó¶m| Ho$ n{hamd na Pã~m H$s ^r ‘m§J (¶m AZw‘{V) H$s JB© Wr & em¶X ¶h {dn[aV-n{hamd

go g§~§{YV Xÿgar àH$ma H$s Wr (nX;5) &

NASB ‘yb J«ÝW 22:13-19‘yb J«ÝW 22:13-19‘yb J«ÝW 22:13-19‘yb J«ÝW 22:13-19‘yb J«ÝW 22:13-19

22:13 CgHo$ nmg OmZo Ho$ g‘¶, ¶h ‘¡WwZ Ho$ {bE VrZm| ‘| EH$ ‘§Jb ^mfU h¡ Omo Bg

g§X © ‘| à¶moJ hþAm h¡ :

(1) CgHo$ nmg OmZo Ho$ gԦ, nX 13 (~rS>r~r 97)

(2) O~ Bggo g§J{V H$s, nX 14 (~rS>r~r 897)

(3) g§J gmoVm hþAm, nX 22, 23, 25, 28, 29 (~rS>r~r 1011)

� CgH$mo A{චbJo, B~«mZr eãX K¥Um h¡ (~rS>r~r 971, Ho$~r 1338) ¶h 21:15

‘| à¶moJ hþB© dhr eãX h¡ {OgH$m AZwdmX, A{ච‘| hþAm h¡, Am¡a ¶h Cn‘m H$m B~«mZr ‘whmdam

h¡, Omo A{YH$ {à¶, A{YH$ AmXa H$aZo, Ho$ A{^àm¶ go h¡, {H$ÝVw ¶hm§ na ¶h AñdrH¥$V ¶m

ZmIwe Ho$ AW© na boVm h¡ &

22:15 H$ݶm Ho$ ‘mVm-{nVm bmE±, ¶h ¶m Vmo (1) ì¶dñWm{daU Ho$ A{^àm¶ go, nañna

ì¶dhma ‘| EH$ ór H$mo ì¶dñWm ‘| gpå‘{bV hmoZo Ho$ {bE ~ZmZm ¶m (2) Xmo Jdmhm| H$s ‘m§J hþB©

Wr &

22:18 Cg nwê$f H$mo nH$S>H$a VmS>Zm Xo, BgH$m AW© Cg ì¶{º$ H$mo Mmbrg H$moS>o ‘maZo

Ho$ gmW hmo gH$Vm h¡ (25:2-3) naÝVw ¶{X Eogmh¡ Vmo nwamZo {Z¶‘ ‘| Bg eãX H$m à¶moJ {g’©$

¶hr§ h¡, ¶hm§ na gmYmaU ê$n go {ejm H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (21:18) &

22:19 Bg na Ow‘m©Zm bJmE±, Bg ‘Zwî¶ H$mo X§S> Am¡a Ow‘m©Zm bJm¶m OmZm Wm, ³¶m|{H$

Bòm¶b H$s EH$ Hw§$dmar na BgZo Xmof bJm¶m Wm (eãXmZwgma, ~wam Zm‘ ~Vm¶m J¶m) & àH$Q> ê$n

go Ow‘m©Zm XmoJwZm Wm Omo CgZo EH$ XþëhZ Ho$ ê$n ‘| H$ݶm Ho$ {bE {X¶m (XhoO) Wm (22:29)

g§ dV: P§PQ> ¶h hmo gH$Vm h¡ {H$ gmYmaU ê$n go dh AnZo ê$n¶o H$mo, H$ݶm Ho$ {nVm go dmng

àmá H$aZm MmhVm Wm &

Page 306: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 306 ::

22:19,29 dh Cgr H$s nËZr ~Zr aho, Am¡a dh Orda ^a Cg ór H$mo ˶mJZo Z nmE, ì¶{º$

Ho$ A{YH$ma na ¶h EH$ gr‘m ¶m Ad{Y Wm & Bòm¶b H$s ór Ho$ nmg VbmH$ boZo H$m A{YH$ma

Zht Wm & ¶h {Z¶‘ CÎmam{YH$ma Ho$ {bE ór Ho$ ~ƒm| Ho$ A{YH$ma H$s gwajm H$a ahr Wr &

(21:15-17) &

NASB ‘yb J«ÝW 22:20-21‘yb J«ÝW 22:20-21‘yb J«ÝW 22:20-21‘yb J«ÝW 22:20-21‘yb J«ÝW 22:20-21

22:20-21 gmYmaU ê$n go, ZJa Ho$ Ûma Ho$ ~mha nWamd {H$¶m OmVm Wm & XoI| {deof {df¶

Bòm¶b ‘| ‘¥Ë¶w Ow‘m©Zm 21:11 ‘| & ³¶m|{H$ XohËd Ho$ B~«mZr A{^àm¶ go, {nVm, AnZr nwÌr Ho$

H$m¶© H$m {Oå‘odma Wm Am¡a Bg{bE CgHo$ Ûma na X§S> H$s gOm K{Q>V hþB© &

gm‘mݶ ê$n go, EH$ PyR>o Jdmh H$s Ow‘m©Zm ‘¥Ë¶w Wr & ¶hm§ EH$ ñnï> Xmoham

{gÕm§V XoIm J¶m h¡ ¶hm§, ¶{X n{V H$m Xmof bJmZm g˶ h¡ Vmo H$ݶm H$mo nWamd {H$¶m OmVm h¡,

naÝVw ¶{X ¶h PyR> h¡ (¶hm§ VH$ Ðmohr) Vmo Bg nwê$f H$mo VmS>Zm Am¡a Ow‘m©Zm bJm¶m OmVm h¡,

naÝVw nWamd Zht {H$¶m OmVm Wm (19:19) & nwamZo {Z¶‘ ‘| nwê$fm| Ho$ g‘mZ {ó¶m| Ho$ nmg

g‘mZ H$mZyZr A{YH$ma Zht Wo & X¶m, {XImB© JB© h¡, naÝVw A{H$Yma Zht &

22:21 ~wamB© H$m H$m‘, Bg eãX (~rS>r~r 615) H$m à¶moJ AZw{MV ghdmg Ho$ {H«$¶mH$bmnm|

Ho$ {bE hþAm h¡ :

(1) CV; 34:7 (¶mHy$~ H$s nwÌr na J¡a-Bòm¶br Zo Hw$H$‘© {H$¶m)

(2) ì¶; 22:21 (Hw§$dmarnZ H$m Zmam)

(3) ݶm. 19:23; 20:6, 10) bodr Ho$ aIob na ‘y{V©nyOH$ H$m AmH«$‘U)

(4) II e‘w. 13:12-13 (Aå‘moZ, XmD$X H$m àW‘ nwÌ, CgH$s gm¡Vobr ~hZ H$m

~bmËH$ma H$aVm h¡ &)

NASB ‘yb J«ÝW 22:22‘yb J«ÝW 22:22‘yb J«ÝW 22:22‘yb J«ÝW 22:22‘yb J«ÝW 22:22

22:22 ¶{X EH$ nwê$f EH$ {ddm{hV ór Ho$ g§J gmoVm hþAm nH$S>m OmE ¶Ú{n ¶{X ¶h§m

g§Xoherb h¡ Vmo dhm§ na Aml¶ ¶m ghm¶H$ h¡ ({J. 5:11-31)

dm³¶I§S> EH$ {ddm{hV ór, eãXmZwgma ê$n go Xÿgao nwê$f H$s nËZr go h¡ Omo

b’l eãX (~rS>r~r 127, Ho$~r 142) H$m Xþham à¶moJ h¡ & ¶h eãX, à w ¶m n{V Ho$ {bE gmYmaU

ê$n go AZwdm{XV {H$¶m J¶m h¡, Omo H$Zm{Z¶m| Ho$ D$nOmD$ XodVm ~mb Ho$ g‘mZ ‘yb h¡ & n{V

CgHo$ Ka H$m à w Wm & CgH$s nËZr Am¡a ~ƒo, H$mZyZr A{^àm¶ g§n{Îm Wo & g˶Vm ‘|, ghdmg

C„KZ H$mo na‘oída Ho$ {dê$Õ ‘| EH$ nmn Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m Wm & (CV; 39-9; II e‘w;

12:13) & ¶h na‘oída Ho$ {X¶o hþE H«$‘ Am¡a g‘mO H$s pñWaVm H$mo §J H$aVm h¡ Am¡a na‘oída

H$m {X¶m n[admam| Am¡a Om{V¶m| H$mo à^m{dV H$aVm h¡ &

Page 307: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 307 ::

� XmoZm| ‘ma S>mbo OmE±, ~mX Ho$ ¶hþXr Jwê$Am| Zo BgH$m AW© ~ƒm| Ho$ {bE ^r AZwdmX

{H$¶m, ¶{X ór, J^m©dñWm ‘| h¡, ³¶m|{H$ g§Jr nmn Ho$ {dMma go h¡ & ñ‘aU aI| XÊS> H$s ~am~ar

H$mo, Omo nwamZo {H$¶m ‘| Ag‘mݶ h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 22:23-24‘yb J«ÝW 22:23-24‘yb J«ÝW 22:23-24‘yb J«ÝW 22:23-24‘yb J«ÝW 22:23-24

22:23 {ddmh H$s ~mV bJr hmo, Bòm¶b ‘| {ddmh H$s ~mV bJr hmoZo H$m AW© H$mZyZr ê$n

go ~§Yr hþB©, {ddmh hmoZo Ho$ g‘mZ h¡ (CXm. ¶wgw’$ Am¡a ‘ar¶‘, ‘Vr; 1:18-19) &

24:24 Cg H$ݶm H$mo Vmo Bg{bE nWamd H$aZm ³¶m|{H$ dh ZJa ‘| ahVo hþB© ^r Zht

{M„mB©, XmoZm| H$mo hr ‘¥Ë¶w Ho$ {bE nWamd {H$¶m OmEJm (b¡ì¶ 20:10); nwê$f H$mo Bg{bE

³¶m§|{H$ CgZo n‹S>mogr H$s nËZr H$mo Zï> {H$¶m, ór H$mo Bg{bE ³¶m|{H$ CgZo ghm¶Vm Ho$ {bE Zht

{M„m¶m &

� ¶m| Vy AnZo ‘ܶ go Eogr ~wamB© H$mo Xÿa H$aZm, XoI| boI 13:5 ‘| &

NASB ‘yb J«ÝW 22:25-27‘yb J«ÝW 22:25-27‘yb J«ÝW 22:25-27‘yb J«ÝW 22:25-27‘yb J«ÝW 22:25-27

22:25-27 Bòm¶b H$s H$mZyZ {Z‘m©U H$m AW© ݶm¶¶wº$ hmoZo go Wm Z {H$ {g’©$ {Z¶‘mZwgma

go Wm & nmnnyU© H$m¶m] ‘| {ZXm}f nj ^r dhm§ Wo &

NASB ‘yb J«ÝW 22:28-29‘yb J«ÝW 22:28-29‘yb J«ÝW 22:28-29‘yb J«ÝW 22:28-29‘yb J«ÝW 22:28-29

22:28 ¶{X {H$gr nwê$f H$mo H$moB© H§$dmar H$ݶm {‘bo, {OgHo$ {ddmh H$s ~mV Z bJr hmo,

Am¡a dh Cgo nH$S>H$a CgHo$ gmW Hw$H$‘© H$a|, àma§{^H$ C‘« H$m {dMma H$aVo hþE, {OZ ¶hÿXr

H$ݶmAm| H$mo gm‘mݶ ê$n go {ddmh H$s ~mV bJr Wr, Eogm ‘wPo ‘mby‘ hmoVm h¡ {H$ ¶h g§ dV:

àH$Q> H$a gH$Vm h¡ & () gÝV{V Xþd©ì¶dhma ¶m (2) Jar~ n[admam| go Xþd©ì¶dhma & ‘ygm H$s

dmMm Agm¡ m½¶embr Am¡a gm‘m{OH$ ê$n go gm‘W©hrZm| H$s ajm H$aVr h¡ &

22:29 nwê$f Cg H$ݶm Ho$ {nVm H$mo nMmg eoHo$b ê$nm Xo .... dh Cgo ˶mJZo Z nmE§,

¶{X EH$ {nVm ~hþV hr Jar~ hmoZo Ho$ H$maU, AnZr ~oQ>r H$s ‘§JZr Z H$aZo nmE§ ¶m H$ݶm

‘mZ{gH$ ê$n go A¶mo½¶ Wr Am¡a EH$ nwê$f Zo CgH$mo Zï> {H$¶m, Vmo dh CgHo$ {b¶o Ow‘m©Zm X|

Am¡a OrdZ ^a Ho$ {b Cg H$ݶm Ho$ gmW {ddmh H$a| ({ZJ©; 22:16) &

NASB ‘yb J«ÝW 22:30‘yb J«ÝW 22:30‘yb J«ÝW 22:30‘yb J«ÝW 22:30‘yb J«ÝW 22:30

22:30 H$moB© AnZr gm¡Vobr ‘mVm H$mo AnZr ór Z ~ZmE, g§ dV: BgH$m AW©, EH$ nwê$f

AnZr gm¡Vobr ‘mVm go {ddmh Zht H$a gH$Vm h¡ (g§ dV: EH$ H$s AZoH$ npËZ¶m§) ¶Ú{n ¶{X

{nVm ‘a J¶m hmo ¶m ór H$m VbmH$ hmo J¶m hmo &

� AnZo {nVm H$m Amo‹T>Zm, {nVm Ho$ {ddmh g§~§Yr H$m¶m} H$mo àH$Q> H$aZo H$m ¶h EH$

‘whmdam g§~§Yr VarH$m h¡ (ê$V; 3:9; ¶ho. 16:8) & EH$ ór Ho$ gmW g§~§Y, Omo {nN>bo g‘¶

Page 308: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 308 ::

ñd¶§ Ho$ {nVm Ho$ gmW g§~§Y ~Zm MwH$s Wr, EH$ A{^àm¶ ‘|, {nVm H$mo I§S>Z H$aVm h¡, (27:20;

b¡ì¶ 18:8; 20:11) &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) {H$VZm A˶{YH$ Amn Bg Aܶm¶ H$mo AnZo g§ñH¥${V ‘| bmJy H$aZo Ho$ {bE H$h|Jo ? {H$g

àH$ma Amn AnZo {ZU©¶ H$mo g‘PVo h¢ ?

(2) BZ {Z¶‘m| H$s n¥ð> y{‘ ³¶m h¡ ?

*****

Page 309: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 309 ::

ì¶dñWm {ddaU 23ì¶dñWm {ddaU 23ì¶dñWm {ddaU 23ì¶dñWm {ddaU 23ì¶dñWm {ddaU 23

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

g^m go do AbJ {H$¶o

J¶o h¡

N>mdZr Ho$ ñWmZ H$m

ew{ÕH$aU

23:9-14

23:15-16

23:17-18

23:19-20

23:21-23

23:24-25

AZoH$ Om{V H$m {Z¶‘

(21:1-23:14)

23:9

23:10-11

23:12-14

{Z¶‘ H$m ~Vm©d, ‘Zwî¶

Om{V go ào‘ H$aZodmbm

Am¡a Ym{‘©H$ ~§YZ go

(23:15-25:19)

23:15-16

23:17-18

23:19-20

23:21-23

23:24

23:25

¶hmodm H$s g^m ‘|

àdoe {ZfoY

23:1

23:2

23:3-6

23:7-8

N>mdZr H$mo ewÕ

aIZm

23:9-11

23:12-14

{d{^Þ {Z¶‘|

23:15-16

23:17-18

23:19-20

23:21-23

23:24-25

-

ì¶{^Mma Am¡a na ór

¶m nanwê$f J‘Z

(22:22-23:1)

gmd©O{ZH$ AmamYZm ‘|

{hñgoXmar

23:2-7

23:8-9

V§~y ‘| (N>mdZr)

ñdmñ϶ Ho$ {gÕm§V

23:10-12

23:13-15

AZoH$ Om{V H$m

23:16-17

23:18-19

23:20-21

23:22-24

23:25-26

(MT H$s JUZm H$m

AZwgaU)

Page 310: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 310 ::

NASB ‘yb J«ÝW 22:1-6‘yb J«ÝW 22:1-6‘yb J«ÝW 22:1-6‘yb J«ÝW 22:1-6‘yb J«ÝW 22:1-6

23:1 AÊS> Hw$Mbo, ¶h A§J«oOr eãX, Xmo B~«mZr eãXm| H$m AZwdmX {H$¶m hþAm h¡ :

(1) Hw$MbZo Ho$ Ûmam - ~rS>r~r 194

(2) MmoQ> ¶m AmKmV H$aZm - ~rS>r~r Ho$~r 954, ³dob H$‘© H¥$XÝV

¶h àH$Q> H$aVm h¡ (1) EH$ nwê$f Ho$ AÊS> H$mo {ZH$mb {X¶m J¶m ¶m (2) ewH«$mUw añgr

H$mo H$mQ>H$a AbJ {H$¶m J¶m (g§ dV : Hw$MbZo Ho$ Ûmam)

� ¶m qbJ H$mQ> S>mbm J¶ hmo, ¶h EH$ VrúU {eíZ H$mo ~VmVm h¡ (~rS>r~r 1050,

Ðd nXmW© Ho$ ~hmd H$m ñWmZ) & EH$ ImoOm H$ ì¶m»¶m H$aZo H$m¶h EH$ Xÿgam VarH$m hmoJm (‘Vr

19:12) ¶o XmoZm| j{VnyU© nwê$f, H«$‘ ‘| àW‘ h¡ Omo Bòm¶b H$s g^mAm| H$s CnpñW{V go AbJ

{H$¶o J¶o h¡ (CXm; V§~y ‘| KQ>Zm & CZH$m {ZfoY, ewÕVm H$m {MÝh Am¡a na‘oída Ho$ bmoJm| H$s

nyU©Vm, ¶mOH$m| Ho$ amÁ¶ Ho$ ê$n ‘| Xo¶m J¶m h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| AdamoY {H$¶o J¶o, BZ‘| go H$B©

bmoJm| H$mo ~mX ‘| gpå‘{bV {H$¶m J¶m h¡ (CXm; ‘moAm~r ê$V Am¡a ¶mem; 56:3-5 Am¡a ào.H$m.

8:26-40 H$m ImoOm) &

¶h ^r g§ d h¡ {H$ nwê$fm| Ho$ qbJ H$mo j{V nhþþ§MmZo H$m ¶h H$m¶© H$Zm{Z¶m| Ho$

H$m¶m] H$m EH$ ^mJ Wm &

� AmZo nmE§, Bg {H«$¶m H$m à¶moJ Bg Aܶm¶ ‘| H$B© ~ma hþAm h¡ :

(1) AmZm, nX 1, 2 (Xmoham) 3 (VrZ ~ma) 8, 11 (Xmoham) 20, 24, 25

(2) bmZm, nX 18

A{YH$Va à¶moJ g§~§{YV hmoVo h¡ :

(1) bmoJ Omo Bòm¶b H$s g^m ‘| Z AmZo nmE§ :

(A) j{VnyU© nwê$f (~) Hw$H$‘© go OÝ‘m hþAm ¶m CZH$s nr‹T>r

(g) Aå‘moar, AmoAAm~r ¶m CZH$s nr{‹T>¶m§

(2) bmoJ Omo AmZo nmE:

(A) EXmo‘r (~) {‘ór

(3) bmoJ, {OÝh| Bòm¶b Ho$ V§~y H$mo g‘¶ H$s EH$ Ad{Y Ho$ {bE Adí¶ N>mo‹S>Zm h¡

(A) am{Ì g§~§Yr àdmh Ho$ gmW nwê$f (~) g^r Bòm¶br ñd¶§ H$mo em§{V X|

23:2 Hw$H$‘© go OÝ‘ hþAm, ¶h n[a^m{fV hþAm h¡ ¶m Vmo (1) {ddmh go nhbo EH$ ~ƒo H$mo

J ©YmaZ H$aZm (2) {ZH$Q> g§~§{Y¶m| Ho$ gmW ‘¡WwZ ¶m ì¶{^Mma H$s KQ>Zm (b¡ì¶; 18:6-18)

¶m (3) {‘{lV {ddmh H$m EH$ ~ƒm (¶hþXr Am¡a ‘y{V©nyOH$ EO«m; 9:2; Zho; 13:23-25;

OH$¶m©; 9:6) & H$m¶©H$bmn #2 ‘| B~«mZr eãX A{V CÎm‘ ~¡R>Vm h¡ &

Page 311: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 311 ::

23:23 Xgdt nr‹T>r, dm³¶I§S> ‘| g‘mZm§Va gyÌ, H$^r AmZo (Z) nmE§ nX 2 Am¡a 3 H$mo

ñ‘aU aI| & g§»¶m Xg, nyU©Vm ¶m gX¡d Ho$ {bE ‘whmdao g§~§Yr h¡ (XoI| {deof {df¶ 4:40‘|)

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : Y‘©J«§W ‘| gm§Ho${VH$ g§»¶mE§

(A) {ZåZ{b{IV g§»¶mE§ A§H$ g§~§Yr Am¡a bjU XmoZm| Ho$g‘mZ H$m¶© H$s h¡

(1) EH$ - na‘oída (CXm. ì¶. 6:4; B{’$. 4:4-6)

(2) N>: - ‘mZd H$‘r (gmV go EH$ H$‘, CXm: àH$m; 13:18)

(3) gmV - Abm¡{H$H$ {gÕVm (g¥{ï> H$s gmV {XZ) & àH$m{eVdm³¶ Ho$ gm§Ho${VH$

à¶moJ H$mo ܶmZ Xo :

(i) gmV XrdQ>| 1:13, 20;2:1

(ii) gmV Vma| 1,:16, 20;2:1

(iii) gmV H${b{g¶mE± 1:20

(iv) na‘oída H$s gmV AmË‘mE± 3:1, 4:5; 5:6

(v) gmV XrnH$ 4:5

(vi) gmV ‘wha| 5:1, 5

(vii) gmV qgJ Am¡a gmV Am§I| 5:6

(viii) gmV ñdJ©XÿV 8:2,6; 15:1,6,7,8; 16:1, 17:1

(ix) gmV Vwa{h¶m± 8:2,6

(x) gmV {~O{b¶m§; 10:3, 4

(xi) gmV hOma 11:13

(xii) gmV {ga 13:1; 17:3, 76, 9

(xiii) gmV ‘hm‘m[a¶m± 15:,6,8; 21:9

(xiv) gmV H$mohao, 15:7

(xv) gmV amOm 17:10

(xvi) gmV naXm 21:9

(4) Xg - g§nyU©Vm

(A) gwg‘mMma ‘| à¶moJ

(1) ‘Vr; 20:24; 25:1;28 (2) ‘a. 10:41 (3) byH$m 14:31;15:8;17:12,

17;19:13 16, 17, 24, 25

(~) àH$m{eV dm³¶ ‘| à¶moJ :

(1) 2:10, ³boe Ho$ Xg {XZ (2) 12:3; 17:3, 7, 2,16 Xg qgJ

(3) 13:1 Xg ‘wHw$Q>

Page 312: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 312 ::

(g) àH$m{eV dm³¶ ‘| Xg (10) H$m JwUm§H$

(1) 144,000 + 12 x 12 x 10, 7:4;14:1,3

(2) 1,000 = 10 x 10 x 10, 20:2, 3, 6

(5) ~mah - ‘mZd g§ñWm

(A) ¶mHy$~ Ho$ ~mah nwÌ (CXm ; Bòm¶b Ho$ ~mah JmoÌ; CV 34:22; 49:28)

(~) ~mah I§ |, {ZJ© 24:4

(g) ‘hm¶mOH$ Ho$ grZm~§X na ~mah nËWa {ZJ©; 28:21;39:14

(X) n{dÌ ñWmZ H$s ‘oO ‘| ~mha amoQ>r (~mah JmoÌm| Ho$ {bE, na‘oída H$m à¶moJ

gm§Ho${VH$ ‘|) b¡ì¶ 24:5; {ZJ©. 25:30

(K) ~mah Omgyg ì; 1:23; ¶hmoey 3:22; 4:2,3,4,8,920

(n) ~mah ào[aV, ‘Vr 10:1

(’$) àH$m{eV dm³¶ ‘| à¶moJ :

(1) Xg hOma ‘wha 7:5-8 (2) ~mah Vmao 12:1

(3) ~mah Ûma, ~mah ñdJ©XÿV, ~mah JmoÌ 21:12

(4) ~mah Ztd Ho$ nËWa, ~mah ào[aVm| Ho$ Z‘ 21:14

(5) Z¶m ¶ê$ebo‘ ~mah hOma ñQ>m{S>¶m ñ¹$m¶S²> Wm 21:16

(6) ~mah ‘mo{V¶m| go ~Zr hþB© ~mah ’$mQ>H$ 21:12

(7) ~ma àH$ma Ho$ ’$b, OrdZ Ho$ d¥j ‘| 22:2

(6) Mmbrg - g‘¶ Ho$ {bE g§»¶m

(A) Hw$N> g‘¶ ‘ybmW©H$ ({ZJ©‘Z Am¡a O§Jb n[a «‘U, CXm {ZJ© 16:35); ì¶

2:7;8:2

(~) ‘ybmW©H$ ¶m gm§Ho${VH$ hmo gH$Vm h¡ &

(i) ~m‹T> CV 7:4, 17;8:6 (ii) grZ¡ nd©V na ‘ygm

(iii) ‘ygm Ho$ OrdZ H$m {d^mOZ

(1) {‘ò ‘| Mmbrg df©

(2) ‘ê$ñWb ¶m O§Jb ‘| Mmbrg df©

(3) Bòm¶b H$s AJwdmB© H$aZo ‘| Mmbrg df©

(iv) ¶rew Zo Mmbrg {XZm| H$m Cndmg {H$¶m, ‘Vr 4:2, ‘a 1:13, byH$m 4:2

(g) g‘¶ H$s g§»¶m H$mo ñ‘aU aI|, ¶h g§»¶m ~mB©~b ‘| g‘¶ {Z¶w{º$ ‘| àH$Q>

hmoVr h¡ &

Page 313: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 313 ::

(7) gÎma - bmoJm|o Ho$ {bE Eogr g§»¶m {Og‘| B©H$mB© (¶m ~S>r g§»¶m‘| XhmB©) H$m {dMma Zht

hmoVm :

(A) Bòm¶b; {ZJ© 1;5

(~) gÎma àmMrZ {ZJ© 24:1, 9

(g) ^{dî¶ g§~§Yr, Xm{Z 9:2, 24

(X) godmH$m¶© Xb byH$m; 10:1, 17

(K) j‘m (70 x 7) ‘Vr 18:22

(~) AÀN>o dMZ

(1) Om°Z Oo.S>o{dg {~~{bH$b ݶy‘amobm°Or

(2) S>r. ~«oÝQ> gopÊS>, ßbmogoAa²g EÊS> d{Z©J hþ³g

23:3 Z H$moB© Aå‘moZr ¶m ‘moAm‘r, ¶o Om{V¶m§ nX 2 ‘| àX{e©V H$s JB© {ZH$Q> g§~§{Y¶m| Ho$

gmW ‘¡WwZ H$aZo Ho$ n[aUm‘ Wo & Hw$N> ¶hÿXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ CV; 19:30-38 (byV H$m g§~§Y

CgH$s ~o{Q>¶m| Ho$ gmW hmoZo go Om{V¶m§) {XImVm h¡ {H$ ¶h {g’©$ nwê$fm| Ho$ {bE hr {g’©$ bmJy

hmoVm h¡, CgHo$ Cnm¶ go ê$V H$m EH$ ‘moAm~‘r hmoZm Am¡a amOm XmD$X H$s nwaIm hþB© & {H$ÝVw

{ZH$Q> g§~§{Y¶m| Ho$ gmW ‘¡WwZ H$aZo Ho$ Abmdm CZH$mo ~mha hmoZo Ho$ {bE Xÿgam d[að> H$maU nX

4-6 ‘| h¡ &

23:4 {dbm‘, ¶h Z~r, A~«mh‘ H$s nr‹T>r ‘| go Zht Wm, naÝVw ¶hmodm H$mo OmZVm Wm, {Og

àH$ma ‘m{b{H$goXoH$ Am¡a Aæ¶w~ OmZVo Wo, Omo A~«mh‘ Ho$ nr‹T>r ‘| go Zht Wo & {dbm‘ H$s

H$hmZr {J. 22-24 ‘| nwZ: àX{e©V H$s JB© h¡ &

23:5 Bg{bE {H$ Voam na‘oída ¶hmodm VwPgo ào‘ aIVm h¡, ì¶. ‘| ¶h ~ma-~ma hmoZo dmbm

AmdV©H$ {df¶ h¡ :

(1) 4:37, CgZo Vwåhmao nyd©Om| go ào‘ {H$¶m

(2) 7:7-8, dh Vw‘ go ào‘ aIVm h¡ Am¡a enW H$mo ^r nyar H$aZm MmhVm h¡ Omo CgZo

Vwåhmao nyd©Om| go ImB© Wr &

(3) 7:12-13, dh VwP go ào‘ aIoJm, Am¡a VwPo Amerf XoJm Am¡a {JZVr ‘| ~‹T>m¶oJm (¶{X

AmkmH$mar h¡)

(4) 10:15, Vmo ^r ¶hmodm Zo Voao nyd©Om| go ñZoh Am¡a ào‘ aIm

(5) 33:3, dh bmoJm| go ào‘ H$aVm h¡ &

¶hmodm H$m H$m¶© BgHo$ MwZmd na AmYm[aV h¡, Z {H$ Bòm¶b H$s ^bmB¶m| Ho$ AmYma na

h¡ (7:7-8) CgZo g§gma H$mo MwZZo Ho$ {bE A~«mh‘ H$mo MwZm (XoI| {deof {df¶ ~m°³g BdoO§{bH$b

{~¶mgog EQ> 4:6) &

Page 314: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 314 ::

23:6 CZH$m Hw$eb Am¡a ^bmB© g§ dV: ¶h g§X © go hmo gH$Vm h¡ (1) g§{Y nÌ ¶m

{ddmh-g§~§Y (EO«m, 9:12) ¶m (2) CZHo$ {bE àmW©Zm ({¶‘© 14:11)

23:7 A{V K¥Um H$aZm, Bg {H«$¶m (~rS>r~r 1073, Ho$~r 1765 nr¶b AnyU© H$m

à¶moJ Xmo ~ma hþAm h¡) H$m AW© K¥Um H$aZm Omo g§km K¥{UV (CXm. 7:26) go h¡ & XoI| {deof

{df¶ : K¥Um 14:3 ‘| &

� EXmo‘r, ³¶m|{H$ dh Voam mB© h¡, nX 3 Am¡a 7 Ho$ ~rM {^ÞVm H$mo ~VmVo hþE am{e

H$hVm h¡ {H$ nX 3 H$sgyMr Ho$ Xoe Bòm¶b H$mo nmn ‘| {JamZo H$m H$maU Wm (CV, 36) & EXmo‘

H$s Om{V, ¶mHy$~ Ho$ ^mB© Egmd H$s nr‹T>r go h¡ (CV; 25:24-26; 36:1)

23:9 Bòm¶b, n{dÌ ¶wÕ ‘§o g§b¾ Wm (CV; 20) ¶hmodm Zo CZHo$ {bE b‹S>mB© {H$¶m,

naÝVw CÝh| BZHo$ gmW ~Zo ahZo Ho$ {bE ¶hmodm H$s CnpñW{V ‘| AmXa go ewÕ ahZm Adí¶ h¡

(nX; 14; ¶hmoey 5:13-15) &

23:10 am{Ì H$mo Amn go Amn hþAm H$aVr h¡, B~«mZr am{Ì H$s KQ>Zm ¶m hmoZm h¡, ¶h

emar[aH$ Ðì¶ O¡go noem~ Am¡a A{Vgma Ho$ Xÿgao àH$mam| H$mo em{‘b H$a gH$Vm h¡ & emar[aH$

Ðì¶ Ho$ {H$gr ^r àH$ma H$m ~mha {ZH$bm EH$ ì¶{º$ H$mo {eï>mMma go AewÕ ~ZmVm h¡ (b¡ì¶

15) & ñ‘aU aI|, {H$g Bgo {eï>mMma ewÕVm Ho$ gmW boZ XoZ h¡ Z {H$ nmn go h¡ &

� gy¶© Sy>~Zm, gy¶© Sy>~Zo na Bòm¶b EH$ Z¶o{XZ H$mo àma§ H$aVm h¡, Omo CV; 1 Ho$ Z‘yZm

H$m AZwgaU H$aVm h¡ &

23:12 EH$ ñWmZ, B~«mZr ‘| eãX (~rS>r~r 388) hh¡ Vmo g§ dV: EH$ {MÝh bJmZodmbo

H$mo {dð>m Ho$ CÔoí¶ Ho$ {b¶o gm‘mݶ joÌ H$s {Z¶w{º$ H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (~rS>r~r 844)&

23:14 Voam na‘oída ¶hmodm Voar N>mdZr Ho$ ‘ܶ Ky‘Vm ahoJm, g§ dV ¶h dmMm Ho$

g§XÿH$ H$mo bo{d¶m| Ho$ Ûmam CR>mH$a bo OmZo H$m g§X © h¡ Bòm¶b H$mo ¶aXZ nma H$aZo Ho$ ~mX

AX wV CnpñW{V H$mo {MÝh Ho$ ê$n ‘| {OgZo eoHo$Zm ~mXb Ho$ ñWmZ H$mo {b¶m & ¶XþXr Jwê$Am|

Zo ‘ybmW©H$ ê$n go Bg nX H$mo {b¶m Am¡a {Z¶‘ ~Zm¶m {H$ ¶ê$ebo‘ ZJa Ho$ ~JrMm| ‘| {H$gr

^r ImX H$m à¶moJ Zht {H$¶m Om¶| &

� H$moB© AewÕ dñVw, ¶h Z§JonZ ~rS>r~r 788,#2, 24:1) Ho$ gmW eãX (~rS>r~r182 IV

#6) H$s EH$ {Z‘m©U h¡ & Bg g§X © ‘| ¶h emar[aH$ Ðì¶m| (b¡ì¶, 15) go g§~§{YV {d{Ynyd©H$

ewÕVm H$mo ~VmVr h¡ & Bòm¶b H$mo {gImZo H$m VarH$m ¶h ‘mby‘ hmoVm h¡ {H$ BZHo$ gmW H$s

CdpñW{V Am¡a gm‘϶© CZH$s n{dÌVm Am¡a {Z˶ amÌrOmJaU g‘mZ JwUdmbm hmoZm Adí¶

h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 23:15-16‘yb J«ÝW 23:15-16‘yb J«ÝW 23:15-16‘yb J«ÝW 23:15-16‘yb J«ÝW 23:15-16

Page 315: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

23:15 Xmg H$mo CgHo$ ñdm‘r Ho$ hmW Z nH$‹S>m X|, àYmZ AmkmË‘H$ àíZ EH$ Xmg Am¡a

CgHo$ ñdm‘r H$s amï´>r¶Vm h¡ & ñnï> ê$n go ¶h {H$gH$mo àH$Q> H$aVm h¡ ? ¶h EH$ {dXoer Xmg

¶m EH$ {dXoer Xmg ñdm‘r (¶m XmoZm|) H$mo ¶h àH$Q> H$aVm h¡& Bòm¶b H$s g‘P H$mo ¶h ñnï>

ê$n go {XImVm h¡ {H$ EH$ Xmg, Or{dV Am¡Oma go ~‹T>H$a h¡ & ¶hmodm XmñVd H$s AZw‘{V,

‘¶m©Xm Am¡a {ZpíMV gr{‘VVm Ho$ ZrMo XoVm h¡, naÝVw ¶h gm‘W©hrZm|, Aghm¶, H$s ^r ܶmZ

aIVm h¡ &

23:16 ¶hmodm Ho$ AmOmXr H$s ‘m§J EH$ ^mJo hþE {dXoer Xmg Ho$ {bE Xþham¶o OmZo H$mo

ܶmZ X|:

(1) Voao g§J ahZo nmE§ &

(2) Omo ZJa dh MwZo &

(3) Omo Bgo AÀN>m bJo

(4) Vy Cg na A§Yoa Z H$aZm &

H$m¡Z gr AmOmXr Am¡a gwajm & àmMrZ {ZH$Q> nydu Ho$ g^r Xÿgao Y‘© gqhVm Ho$

{Z¶‘ EH$ ^mJo hþE Xg H$mo bm¡Q>mZo H$s ‘m§J H$s JB© Wr & ‘ygm H$s dmMm, H$‘Omoa, gm‘W©hrZ,

gm‘m{OH$ ê$n go ~{hîH¥$V Am¡a Jar~ H$s gwajm Am¡a A{YH$ma na ܶmZ Ho$pÝÐV H$aVm h¡ &

gw{dYm dm³¶I§S> {dYdm, AZmW Am¡a AOZ~r h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 23:17-18‘yb J«ÝW 23:17-18‘yb J«ÝW 23:17-18‘yb J«ÝW 23:17-18‘yb J«ÝW 23:17-18

23:17 XodXmgr ¶h ór Om{V eãX n{dÌ OZ h¡ (~rS>r~r 873I) ¶h H$ZmZ H$s Ym{‘©H$

doí¶mnZ H$s CnpñW{V H$mo {XImVr h¡ ({ZJ© 34:15-16; II amOm 23:7) & ¶{X dhm§ na

Ym{‘©H$ ì¶{^Mma Wm Am¡a ¶o K¥{UV ^r Bòm¶br g‘mO Ho$ ^rVa CÞVnyU© hþAm, ¶h BÝh|

A˶{YH$ ~wam ~ZmVm h¡ (hmoeo 4:11-14; byH$m 12:48)

� XodXmg, ¶h nwê$fOm{V eãX n{dÌ OZ h¡ (~rS>r~r 873I) & Bg Ad{Y ‘| EH$

nwê$f doí¶m H$mo EH$ Hw$Îmm Ho$ Zm‘ go nwH$mam J¶m (nX;18) &

23:18 doí¶mnZ H$s H$s‘V ¶h nX 17 Ho$ eãX go AbJ h¡ (hmoeo 9:1)& ¶h CnO

XoZodmbo H$s AmamYZm Ho$ g§Jr Ho$ {bE EH$ gm‘mݶ eãX h¡ (~rS>r~r 1072) & ¶hm§ na Hw$N>

dmX-{ddmX h¡ {H$ nX; 17 H$s XodXmgr H$m eãX nX 78 Ho$ Bg eãX Ho$ g‘mZmÝVa h¡ ¶m ¶{X

nX 18 J¡a XodXmgr H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (~rS>r~r 1072) & H$B© ‘ybJ«§W ‘| EH$ AbJmd h¡, na§Vw

¶hm§ na gÑe g§~§Yr CÔoínyU© ‘mby‘ n‹T>Vm h¡ & n[al‘ H$m H$s‘Vr H$mo B©ída H$mo bm¡Q>mZo Ho$ {bE

{b¶m J¶m h¡ (‘rH$m; 1:7) ¶hmodm g^r ‘¡WwZ Ho$ H$s‘V H$s dm{f©H$ Am¶ H$mo {VañH$ma H$aVm

h¡ &

:: 315 ::

Page 316: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 316 ::

� Hw$Îmo H$s H$‘mB©, ¶h EH$ nwê$f doí¶m Ho$ Ûmam H$s H$s‘V h¡ & ¶hmodm g^r CnO XoZo dmbo

H$s AmamYZm Am¡a BgH$s H$‘mB© H$mo {VañH¥$V H$aVm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 23:19-20‘yb J«ÝW 23:19-20‘yb J«ÝW 23:19-20‘yb J«ÝW 23:19-20‘yb J«ÝW 23:19-20

23:19 ã¶mO Z boZm, ‘ybmW© ê$n go Hw$N> ~rO H$m Qw>Hw$S>mnZ, B~«mZr h¡ (~rS>r~r 675)

& BgH$mo {ZJ©, 22:25 Am¡a b¡ì¶ 25:35-37 ‘| ^r {ddmX {H$¶m J¶m h¡ &

23:20 dmMm Ho$ gJr Am¡a Aݶ Om{V¶m| Ho$ ~rM EH$ AbJ ‘mJ©Xe©Z H$mo ì¶dpñWV

{H$¶m J¶m Wm (~rS>r~r 684, 14:21;15:3) &

NASB ‘yb J«ÝW 23:21-23‘yb J«ÝW 23:21-23‘yb J«ÝW 23:21-23‘yb J«ÝW 23:21-23‘yb J«ÝW 23:21-23

23:21 ‘ÞV, ‘ÞVm| Ho$ {Z¶‘m| (12:11, 17) H$s dmVm©bmn b¡ì¶, 27 Am¡a {J. 30

(ZmOra H$s ‘ÞV H$s ì¶m»¶m {J. 6 ‘| h¡) ‘| hþAm h¡ & {ZpíMV KQ>ZmAm| Am¡a n[apñW{V¶m| na

~ZmB© JB© à{Vkm na ¶h AmYm[aV Wm &

¶{X Amn EH$ ‘ZÞ ‘mZ|, g‘¶ ‘| Bgo nyam H$a| &

� Cgo VwP go {ZíM¶ bo bJm, ¶h dm³¶I§S> Amkmny© h¡ & ¶hmodm, AnZo Zm‘ go br

JB© ‘ÞV H$mo J§ raVm go boVm h¡ (g^m| 5:1-7) &

22:22 ¶h A{ddoH$s ‘ÞV Z ‘mZZo H$s ~w{Õ‘Vm H$mo {XImVm h¡ (ݶm 11) & ¶h ~mobo

J¶o eãX H$s ‘hËdnyU©Vm Am¡a gm‘϶© H$mo Omo B~«mZr H$s Ñ{ï> H$mo {XImVm h¡ (CXm. CV: 1;

¶mem; 55:11; ¶hþ. 1:1)

NASB ‘yb J«ÝW 23:24‘yb J«ÝW 23:24‘yb J«ÝW 23:24‘yb J«ÝW 23:24‘yb J«ÝW 23:24

23:24-25 Vy, ¶h Xoe Ho$ Oê$aV‘§X, AZmW, {dYdm, {dXoer, Am¡a Jar~ Ho$ {bE ~VmVm

h¡ & ¶h ì¶dñWm Ho$ ^mJ H$s ~Q>moaZo H$m H$m¶© h¡ & ¶h {d{^Þ àH$aUm| ‘| Xem©¶r JB© h¡ &

(b¡ì¶; 19:9-10; 23:22; ì¶; 24:21; •¶m 8:2; 20:45; ê$V; 2;¶mem; 17:6;

24:13; {¶‘© 6:9, 49:9; ‘rH$m 7:1) & ¶h Jar~m| Ho$ {bE na‘oída H$s qMVmAm¡a ’$gb

na BgHo$ A{YH$ma XmoZm| H$mo {XImVm h¡ &

23:24 Vy noQ> ^a ‘Z‘mZo Im, ¶h Vwåhmar BÀN>mZwgma (~rS>r~r 659) Am¡a Vw‘hmar

n¶m©nV ‘mÌm H$s g§J«hU h¡ & ¶h {g’©$ àmá hþE n¶m©á ImZo Ho$ {bE Zht na§Vw Vwåh| {OVZr

Amdí¶H$Vm h¡ ImZo H$mo ~VmVm h¡ & Jar~, Oê$aV‘§X, Am¡a naXoer n{WH$ Ho$ {bE ³¶m hr

AX² wV à¶moOZ h¡ & ¶hm§ na H$moB© gr{‘VVm ^r Zht h¡ {H$ {H$VZr ~ma EH$ ì¶{º$ bm¡Q>

gH$Vm h¡ &

Page 317: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 317 ::

NASB ‘yb J«ÝW 23:25‘yb J«ÝW 23:25‘yb J«ÝW 23:25‘yb J«ÝW 23:25‘yb J«ÝW 23:25

23:25 nX 24 Am¡a 25 XmoZm| {XImVm h¡ {H$ Oê$aV‘§X ì¶{º$ {OVZr Amdí¶H$ h¡

BVZr Im gH$Vmh¡, naÝVw do AnZo gmW Cn^moJ ¶m ~oMZo Ho$ {bE {H$gr ^r ’$gb H$mo Zht

bo Om gH$Vm h¡ (‘Vr; 12:1-8; ‘a. 2:23-28; boH$m 6:1-5) & ¶hmodm Jar~m| Am¡a

{H$gmZm| Ho$ A{YH$ma XmoZm| H$m ܶmZ aIVm h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| na‘oída {H$gr ì¶{º$ H$mo Omo CgHo$ bmoJm| Ho$ gmW gh^mJr hmoZm MmhVm h¡, Eogm

hmoZo go AdamoY H$aoJm ?

(2) ³¶m| na‘oída Zo {ZpíMV Xoem| Ho$ ~rM EH$ AbJmd H$mo ~Zm¶m ?

(3) nwamZo {Z¶‘ ‘| nmn go g§~§{YV Ym{‘©H$ g§~§Yr ewÕVm {H$g àH$ma h¡ ?

(4) nX 24-25, Jar~ Am¡a Oê$aV‘§X ì¶{º$ Ho$ gmW IoV Ho$ ‘m{bH$ Ho$ A{YH$ma H$mo H¡$go

{ZYm©[aV ¶m Vwë¶Vm H$aVm h¡ ?

*****

Page 318: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 318 ::

ì¶dñWm {ddaU 24ì¶dñWm {ddaU 24ì¶dñWm {ddaU 24ì¶dñWm {ddaU 24ì¶dñWm {ddaU 24

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

VbmH$ go g§~§{YV

{Z¶‘

24:1-4

AZoH$ Om{V Ho$ {Z¶‘

24:5

24:6-7

24:8-9

24:10-13

24:14-16

24:17-18

(24:19-25:4)

24:19-25:3

‘Zwî¶ Om{V go ào‘

H$aZo dmbm {b{IV

à{Vkm Ho$ gmW {Z¶‘m|

H$s boZ-XoZ

24:1-4

24:5

24:6

24:7

24:8-9

24:10-13

24:14-15

24:16

24:17-18

24:19-20

24:21-22

VbmH$ Am¡a

nwZ{d©dmh

24:1-4

{d{^Þ

24:5

24:6

24:7

24:8-9

24:10-13

24:14-15

24:16

24:17-18

24:19-22

VbmH$

24:1-4

à˶o ì¶{º$ H$s gwajm

24:5

24:6

24:7

24:8-9

24:10-13

24:14-15

24:16

24:17-18

24:19

24:20

24:21

24:22

eãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶I§S> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 24:1-4‘yb J«ÝW 24:1-4‘yb J«ÝW 24:1-4‘yb J«ÝW 24:1-4‘yb J«ÝW 24:1-4

24:1 ¶{X.... Vmo, ¶h {Z‘m©U hmBnmo{W{Q>H$b (H$pënV) H¥$XÝV Ho$ gmW, nyam hmoZo, H$s

nyU© ³dob nyU© h¡ & ¶h H$pënV pñW{V n«W‘ VrZ nX ‘| {Za§Va h¡ & nX; 1-4 EH$ hr dm³¶ h¡

Omo nX 4 ‘| {ZYm©[aV g‘mnZ Ho$ gmW h¡ & ܶmZ X| {H$ ¶h VbmH$ na gmYmaU {ddmX Zht h¡,

Page 319: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 319 ::

naÝVw VbmH$, nwZ{d©dmh, Am¡a VbmH$/‘¥Ë¶w Am¡a dmñV{dH$ g§Jr go nwZ{d©dmh H$s {d{eð> pñWV

h¡ & Bg §gX © go H$B© gmao gmd© m¡{‘H$ gƒmBjm| H$mo {ZH$mbZm H${R>Z h¡ & VbmH H$^r ^r CÎm‘

MwZmd Zht hþAm h¡ &

� ˶mJ nÌ, ¶h AbJmd H$m H$mZyZr boI Wm & Bg‘| XhoO H$mo dmng XoZm ^r g§b¾ hmo

gH$Vm h¡ & ~mX ‘| ¶h H$mZyZr ì¶dhma H$mo g§b¾Vm H$s ‘m§J H$mo {H$¶m Omo gJt ¶m n{V-npËZ

H$mo ‘ob-{‘bmn H$aZo Ho$ {bE g‘¶ H$mo {dídmg nyU© {X¶m, naÝVw ¶hm§ na ¶h n{V ¶m CgHo$

à{V{Y{Y (CXm. bodr) Ho$ Ûmam {bIm hmoZm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡ &

¶mOH$m| Ho$ g§§~§Y ‘| ^r VbmH$ Am¡a nwZ©{ddmh Ho$ {bE b¡ì¶ 21:7, 14 Am¡a

22:13 ‘| ~mVMrV {H$¶m J¶m h¡ & ¶h Adí¶ hr gm‘mݶ hmoZm h¡ ({J. 30:9)

24:2 Xÿgao nwê$f npËZ hmoZm, nwZ{d©dmh H$m A{YH$ma {ZYm©[aV Am¡a ñdrH¥$V Wm& ¶h

H$mZyZr ì¶dhma H$mo CÔoí¶nyU© Wm &

24:3 ¶{X Cg Xÿgao nwê$f H$mo ^r A{චbJo, eãX ¶{X B~«r E‘ Eg Eg ‘| Zhr h¡ &

¶h Xÿgam H$pënV pñW{V (nX; 1 Ho$ g‘mZ) ‘mby‘ hmoVr h¡ &

{H«$¶m A{චbJZm, ¶Wm©W ê$n go K¥Um H$aZm h¡ Am¡a VbmH$ Ho$ {bE Ama§{^H$

‘| à¶moJ {H$¶m J¶m Wm &

� Xÿgam nwê$f ¶{X ‘a Om¶o, ¶h ZmQ>H$ H$s H$Wm H$s Xÿgar g§ dV: h¡ &

24:4 Vmo BgH$m nhbm n{V ... AnZr npËZ Z ~Zm¶o nmE§, dmpñV{dH$ n{V-npËZ H$mo

‘ob-{‘bmn Ho$ {bE CËgm{hV {H$¶m J¶m h¡, naÝVw EH$ ~ma AbJ hmoZo Ho$ ~mX, npËZ nwZ{d©dmh

H$aVr h¡, Vmo ‘ob-{‘bmn H$mo ‘Zm {H$¶m J¶m h¡ & nX 1-3 ‘| nmB© JB© g^r eVm] H$m CÔoí¶

h¡ & g§ dV: ¶h Xÿgar {ddmh H$s gwajm H$m VarH$m ¶m nÕ{V h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:5‘yb J«ÝW 24:5‘yb J«ÝW 24:5‘yb J«ÝW 24:5‘yb J«ÝW 24:5

24:5 O~ EH$ nwê$f {ddmh H$ao, Z¶o n{V H$mo goZm H$m¶© ¶m Xÿgao {H$gr ^r H$m‘ H$mo

EH$ df© VH$ Z H$aZo H$s ‘m§J H$s JB© Wr & ¶h EH$ CÎmam{YH$ma ¶m dm[ag Ho$ ~Mmd Ho$ CÔoí¶

Ho$ {bE Wm (20:7)

� AnZr ã¶mhr hþB© ór H$mo àgÞ H$aVm aho, Bg {H«$¶m H$m AW© AmZ§X H$aZm, ¶m

‘¾ hmoZm h¡ & ¶h ¶hmodm H$m CÔoí¶ AnZo dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ {bE Wm & ì¶. Ho$ {Z¶‘ H$mo nmn ‘|

{Jao hþE ì¶{º$ ‘| S>mbZm ¶m Omo‹S>Zm, Vm{H$ dh EH$ Iwehmb, H«$‘mZwgma g‘mO H$s à[á Am¡a

g§daZo nmE &

Page 320: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 320 ::

NASB ‘yb J«ÝW 24:6‘yb J«ÝW 24:6‘yb J«ÝW 24:6‘yb J«ÝW 24:6‘yb J«ÝW 24:6

24:6 M¸$s ¶m D$na Ho$ nmQ>, ¶h nrgZo H$s Xmo nËWa Ho$ D$na Ho$ nmQ> H$mo àH$Q> H$aVr

h¡ & (~rS>r~r 932, 939, {ZJ© 11:5; ݶm; 9:53; II e‘w.11:21) {OgH$m à¶moJ X¡{ZH$ amoQ>r

H$mo V¡¶ma H$aZo Ho$ {bE {H$¶m OmVm Wm& ZrMo Qw>H$S>o Ho$ {‘bmZ Ho$ {~Zm D$na H$m ^mJ ì¶W©

Wm &

� ~§YH$, eãX ~ÝYH$ H$m ‘ybê$n AW© ~m§YZm h¡ & O~ EH$ ì¶{º$ CYma boVm h¡ Vmo

CYmar MwH$mZo Ho$ {bE dh ~§YH$ hþAm h¡ & dmngr Ho$ (EH$ g§Jr BòmBbr H$mo {~Zm ã¶mO na) Bg

gwajm Ho$ {bE, F$UXmVm Hw$N> ‘yë¶dmZ MrO H$mo bo gH$Vm Wm Am¡a Bgo aIH$a :

(1) M¸$s Ho$ nmQ> H$mo 24:6 (2) H$nS>o H$mo 24:17 {ZJ©; 22:25-27; Aæ¶w 24:7, 10

(3) nyd©Om| H$s y{‘ Am¡a Ka; Zho 5:3 (g§ dV: Aæ¶y 24:2) (4) à‘wI OmZda, Aæ¶w 24:3

(5) à‘wI ghm¶H$, ~ƒo; {ZJ© 21:7 b¡ì¶ 25:29-43 II amOm; 4:1 Aæ¶w 24:9

BZ‘| go à˶oH$ MrO X¡{ZH$ H¥${f g§~§Yr pñWaVm H$s Amdí¶H$ ^mJ h¡ & BZ‘| go

{H$gr EH$ H$mo ^r {ZH$mbZm, n[adma H$mo g§n{V ‘| S>mbZm, ¶hm§ VH$ OrdZ H$m {ZH$mbZo Ho$

g‘mZ h¡ & Bòm¶b H$mo CZ Bòm¶{b¶m| Ho$g‘mZ {OZHo$ nmg ómoV Wo CZHo$ g‘mZ ~ZmZo Ho$ {bE

¶hmodmH$s ܶmZ Am¡a qMVm Wr & BZHo$ X¶m Ho$ {bE na‘oída na CÝh| Amerf XoJm & CÝh|

A˶{YH$ {X¶mOm¶oJm Vm{H$ do Am¡a ~m§Q>Zo nm§E (nX; 13; II Hw$[a. 9:6-10) &

NASB ‘yb J«ÝW 24:7‘yb J«ÝW 24:7‘yb J«ÝW 24:7‘yb J«ÝW 24:7‘yb J«ÝW 24:7

24:7 MwamVm hþAm B~«mZr {H«$¶m ¶hm§ na MwamZm h¡ & AnhaU H$mo EH$ OrdZ H$mo MwamZo Ho$ ê$n

‘| XoIm J¶m h¡ & H$B© bmoJ {dídmg H$aVo h¡ {H$ Bg{bE Xg Amkm ‘| Bg Amkm, Vy MmoarZ H$aZm

H$mo ~VmVm h¡ & BgHo$ {bE X§S>, ‘¥Ë¶w Wm Omo gmYmaU Mmoa Ho$ {bE XX©ZmH$ ‘mby‘ n‹S>V h¡ ({ZJ©;

21:16; ì¶; 5:19)

� Vm{H Vy AnZo ‘ܶ go Eogo ~wamB©¶m| H$mo Xÿa H$a|, ¶h nwZ: H${WV ‘whmdam h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:8-9‘yb J«ÝW 24:8-9‘yb J«ÝW 24:8-9‘yb J«ÝW 24:8-9‘yb J«ÝW 24:8-9

24:8 Mm¡H$g ahZm, Bg nX ‘| VrZ ~ma {H«$¶m H$m à¶moJ hþAm h¡ :

1. {Z’$mb AmkmË‘H$ Mm¡H$g ahmo

2. ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U, {H«$¶m {deofU ~hþV go g§¶moJ Ho$ gmW {H«$¶m H$aZm

3. ³dob AnyU© H$aZo ‘| Mm¡H$sgr H$aZm Am¡a {H«$¶m H$aZm Ho$ g§¶moO go ‘yb AW©

aIZm, ܶmZ XoZm, ¶m aIZm h¡ & ¶hmodm Ho$ ‘mJ©Xe©Z Ho$ {bE gmdYmZnyU©

AmkmnmbZ H$mo VrZ nwZ: Xmoham go ~Vm¶m J¶m h¡ &

Page 321: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

:: 321 ::

� H$mo‹T>, ¶h AmYw{ZH$ amoJ, {Ogo h‘ OmZVo h¡ dh Zhr h¡ & ¶h eãX H$B© {d{^Þ

MrOm| H$m Koam h¡ (CXm; M‘‹S>m, H$n‹S>m, ËdMm, Ka) b¡ì¶ 13-14 ‘| ‘mJ©Xe©Z Am¡a H$mZyZr

ì¶dhmam| H$s ~mVMrV hþB© h¡ & ¶h g§Ho$V H$aVr h¡ {H$ Bg g‘¶ ‘| b¡ì¶ ì¶dñWm n{hbo go hr

‘m¡OyX Wr & n§M nwñVH$ nyao H$mo EH$ H$s hþB© h¡ &

24:9 {J. 12 ‘| Xem©¶r JB© KQ>Zm H$mo àH$Q> H$s hþB© h¡ & Ohm§ na hmê$Z Am¡a ‘[a¶‘

‘ygm H$s AJwdmnZ Am¡a Hw$er ór go {ddmh (H$mbr ñÌr) Ho$ {df¶ ‘| AmbmoMZm {H$¶o W¡ &

à{VCÎma ‘| ¶hmodm ‘ygm Ho$ AJwdmnZ Ho$ gw{ZpíMV H$aVm h¡ Am¡a ‘[a¶‘ H$mo H$mo‹T> go J«{gV

H$aVm h¡ (‘[a¶‘ AnZo M‘‹S>r ¶m Ëdm H$mo gw§XaVm H$mo ImoVr h¡), naÝVw ‘ygm Ho$ ‘ܶñWVm

àmW©Zm go, ¶hmodm CgHo$ a§J H$mo nwZ: XoVm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:10-13‘yb J«ÝW 24:10-13‘yb J«ÝW 24:10-13‘yb J«ÝW 24:10-13‘yb J«ÝW 24:10-13

24:10 V~ ~§YH$ H$s dñVw boZo Ho$ {bE CgHo$ Ka Ho$ ^rVa Z KwgZm, EH$ Ho$ Ka Ho$

gå‘mZ Am¡a EH$mÝVVm gwa{jV H$s JB© Wr & ¶h nwê$f MwZmd r H$a gH$Vm Wm {H$ H$m¡Z gr dó

¶m H$n‹S>o H$mo ~§YH$ Ho$ {bE à¶moJ {H$¶m Om¶o &

EH$ hr g‘mZ g§km (~rS>r~r 716) ~§YH$ Ho$ à¶moJ Ho$ Ûmam {H$¶m A{YH$ Jm‹T>m

hþAm h¡ & ~§YH$ EH$ dñVw H$‘© h¡, Bg g§X © ‘| EH$ ì¶{º$ Ho$ ~mh²¶ dó H$mo F$U H$s gwajm Ho$

ê$n ‘| à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ (nX 11-13)

¶h dó A{YH$ ‘yë¶dmZ Zht Wr, naÝVw Jar~ H$s X¡{ZH$ Oê$aV Ho$ {bE

Amdí¶H$ Wr & EH$ nwê$f Ho$ dó H$mo boZm, F$U Ho$ gwajm go ~‹T>H$a Wr & na‘oída H$s Ñ{ï> ‘|

g^r ‘Zwî¶ H$s‘Vr h¡ ³¶m|{H$ do CgH$s g‘mZVm go ñdê$n ‘| CËnÞ hþE h¡ (CV: 1:26-27)

na‘oída Ho$ dmMm Ho$ bmoJ H$s‘V Am¡a ‘yë¶ H$mo Adí¶ OmZZm h¡ &

24:12 ¶{X dh ‘Zwî¶ H§$Jmb hmo, Vmo CgH$m ~§YH$ AnZo nmg aIo hþE Z gmoZma, ¶h

~mh²¶ A§JaIm H$mo ~VmVm h¡ {Ogo H§$Jmb ì¶{º$, gmoZo Ho$ g‘¶ Amo‹T>Zo Ho$ {bE à¶moJ H$aVm Wm

({ZJ© 22:26-27) &

24:13 Adí¶ ’o$a XoZm, ¶h A˶ÝVm H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

� VwPo Amerdm©X Xo, Jar~, {dYdm, naXoer Am¡a AZmWm| Ho$ A{YH$mam| Am¡a ‘Zwî¶

H$s ajm, ¶hmodm H$aVm h¡ & CZgo AZw{bV ì¶dhma H$aZo H$m H$maU ñd¶§ ¶hmodm Ho$ {dê$Õ {H«$¶m

H$aZo go Wm (CXm; {ZJ©; 22:23; ì¶ 15:9; 24:15) &

� Voao {bE Y‘© H$m H$m‘ R>haoJm, gÎma Y‘© Jwê$ Bg eãX H$mo g‘PVo h¡ {Og àH$ma

BgH$m à¶moJ ¶hm§ na ¶hÿXr XmZ H$aZo H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (6:25; 15:7-11; ‘Vr 6:1-4)

Page 322: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 24:14-15‘yb J«ÝW 24:14-15‘yb J«ÝW 24:14-15‘yb J«ÝW 24:14-15‘yb J«ÝW 24:14-15

24:14 naXo{e¶m| ‘§o go hmo, ì¶. ‘§o ñnï> ê$n go naXoer Am¡a {dYdm AZmW Ho$ {bE

na‘oída H$s qMVm H$mo XoIm J¶m h¡ &

24:15 ‘OXÿar H$aZo hr Ho$ {XZ Vy CgH$s ‘OXÿar XoZm, Jar~ H$m à{V{XZ H$s ‘OXÿar

H$s Oê$aV h¡ Vm{H$ d ñd¶§ Am¡a n[adma Ho$ {bE moOZ IarXZo nmE§ & y{‘ H$m ñdm‘r Bgo aIZm

MmhVm Wm Vm{H$ dh gw{ZpíMV aH|$ {H$ ‘OXÿa Xÿgao {XZ H$mo H$m‘ H$aZo H$mo dmng bm¡Q>oJm (b¡ì¶

19:13;‘Vr 3:5 ¶mHy$. 5:4)

� Eogm Z hmo {H$ dh H$maU ¶hmodm H$s XmohmB© Xo, na‘oída Jar~, naXoe Am¡a

~{hîH¥$V H$s XmohmB© H$mo gwZVm Am¡a ܶmZ aIVm h¡ & XoI| boIo 24:13 ‘| &

� Vy nmnr R>hao g§X © ‘| ¶h nX 13, H$s Y‘u R>haZo H$s {dê$Õ pñW{V h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:16‘yb J«ÝW 24:16‘yb J«ÝW 24:16‘yb J«ÝW 24:16‘yb J«ÝW 24:16

24:16 ¶h nX ¶ho; 18:1-33, 17:12-20, {¶‘©, 21:29-30 Am¡a II amOm 14:6

go ~hþV hr {‘bVm OwbVm h¡ & ¶h H$Xm{MV nwamZo {Z¶‘ H$mo A{^àm¶, à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ Xm{¶Ëd

H$mo ܶmZHo$pÝÐV H$aVm h¡ & ¶h {ZJ©; 20:5;34:7 {J. 14:18 H$s Vwë¶Vm h¡ & gm‘mݶ Vm¡a go

nwamZm {Z¶‘ earaËd na ܶmZ Ho${XÝ«V H$aVm h¡ (ì¶; 5:9) & {H«$¶m ‘ma S>mbm OmE, Ho$ VrJwZm

à¶moJ H$mo ñ‘aU aI| ~rS>r~r 559, Ho$~r 662; g^r hmo’$mb AnyU© & {dÐmoh EH$ J§ ra {df¶

h¡ & AZmkmnmbZ Ho$ n[aUm‘ h¡ &

¶h {Z¶‘ na‘oída Ho$ {dê$Õ H$mo àH$Q> Zht H$aVm h¡ (CXm; ‘y{V©nyOm) naÝVw

{Z¶wº$ OZ g§~§Yr H$m¶m] H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ‘Zwî¶m| H$mo ì¶{º$JV nmnm| Ho$ {bE {Oå‘oXma aIm

J¶m h¡, naÝVw àm¶: ¶o nmn, n[adma ¶m g§ñH¥${V H$m¶m} go g§~§{YV h¡ & h‘ g^r Eo{Vhm{gH$

gmñH¥${VH$ eV©nyU© h¡ & h‘ MwZmd H$aVo h¡, naÝVw ¶o MwZmd ZmOra Ho$ Ûmam gr{‘V h¡ & g‘mO

n[adma Am¡a à˶oH$ ì¶{º$ EH$ gmW AbJ Z H$aZo ¶mo½¶ ~§Yo hþE h¡ & g^r ‘mVm-{nVm g§ñH¥${V

Am¡a ì¶{º$JV MwZmd go à^m{dV h¡ & g‘mO, n[adma Am¡a à˶oH$ ì¶{º$ H$m ݶm¶ na‘oída

H$aVm h¡ & ‘mZdr¶ AmOmXr AX² wV/^¶mZH$ Cnhma h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:17-18‘yb J«ÝW 24:17-18‘yb J«ÝW 24:17-18‘yb J«ÝW 24:17-18‘yb J«ÝW 24:17-18

24:17 Vy ݶm¶ Z {~Jm‹S>Zm {H«$¶m H$m ‘yb AW©, {N>VamZm, ’¡$bmZm ¶m ‘wS>Zm h¡ àm¶:

BgH$m à¶moJ Amb§H$m[aH$ ê$n go XmE§ ¶m ~m§E ‘wS>Zm Am¡a ñnï> ê$n go àH$Q> hþE na‘oída Ho$

ì¶dñWm H$mo N>mo‹S>Zm ¶m ˶mJZm (ì¶; 53:2; 17:11, 20;28;14; ¶hmoey 1:7;23:6) &

H$B© {d{^Þ ñWZm| ‘| Ohm§ ݶm¶ H$m {~Jm‹S>Zm ¶m ‘w‹S>Zo H$m ¶h H$‘© h¡ ~rS>r~r

1048 {ZJ©g 23:6 & Bòm¶b g‘mO ‘| à˶oH$ ì¶{º$ Ho$ {bE na‘oída H$s BÀN>m ݶm¶r h¡ &

:: 322 ::

Page 323: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� naXoer ‘Zwî¶ ¶m AZmW Z {H$gr {dYdm Ho$ H$nS>o H$mo ~§YH$ aIZm, XoI|

10:18C Am¡a {ZJ© 22:22-24 & ‘ygm H$s Y‘©gqhVm, Xÿgao àmMrZ ‘ogomnmoQ>m{‘¶m Y‘©gqhVm

{Og‘| Jar~, H§$Jmb Am¡a gm‘m{OH$ ~bhrZ go {^Þ h¡ &

24:18 BgH$mo ñ‘aU aIZm, ñ‘aU aI| {H$ ñ‘aU aI| na ¶h ‘hËd Bg Aܶm¶ ‘|

VrZ ~ma (24:9,18,22) àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ & ^{dî¶ ‘| {nN>bm H$m¶© à^m{dV H$aVm h¡ &

Bòm¶b H$mo ñ‘aU aIZm Am¡a BgHo$ ~mX C{MV ê$n go AmO H$m¶© H$aZm Wm &

� Nw>‹S>m {b¶m h¡, XoI| {deof {df¶ 7:8 ‘o§ &

NASB ‘yb J«ÝW 24:19-20‘yb J«ÝW 24:19-20‘yb J«ÝW 24:19-20‘yb J«ÝW 24:19-20‘yb J«ÝW 24:19-20

24:19-21 ¶o H¥${f g§~§Yr {Z¶‘m| H$m AW© Jar~ Am¡a H§$Jmbm| Ho$ {bE moOZ àXmZ H$aZm Wm

(XoI| b¡ì¶ 19:9-10; 23:22 ê$V2) & Bgo bdZ Ho$ ~mX Nw>Q>m hþAm AÞ ~Q>moaZm H$hm J¶m

h¡ &

Jar~ ¶m H§$Jmbm| Ho$ {bE ^moOZ àXmZ H$aZo Ho$ {df¶ ‘| {d{^Þ {Z¶‘ h¡ :

(1) Jar~ ¶m H§$Jmb Ho$ {bE V¥Vr¶ df© ‘| ñWm{ZH$ Xe§‘me,

4:28-29; 26:12-15

(2) gámh H$m nd©/Pmon‹S>r H$m nd© H$s CËgd ‘| moOZ àXmZ {H$¶m OmZm 16:9-17

(3) df© H$s ’$gb go dm{f©H$ AÞ ~Q>moaZm 24:19-20

NASB ‘yb J«ÝW 24:21-22‘yb J«ÝW 24:21-22‘yb J«ÝW 24:21-22‘yb J«ÝW 24:21-22‘yb J«ÝW 24:21-22

24:22 Bòm¶{b¶m| Ho$ Xmgm| Am¡a naXoe{¶m| na X¶m {XImZm Wm ³¶m|{H$ EH$ ~ma do ^r

{‘ò ‘| Eogr pñW{V ‘| Wo & na‘oída BZ na AZwJ«hH$mar Wm, BÝh| ^r Xÿgao Ho$ {bE AZwJ«hH$mar

hmoZm Mm{hE &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) {H$g àH$ma ì¶; 24:1-4 VbmH$ Am¡a nwZ{d©dmh go g§~§Y ~ZmVm h¡ &

(2) Bg Aܶm¶ ‘| ‘mZd Om{V go ào‘ H$aZo dmbo VËdm| H$s gyMr V¡¶ma H$am| &

(3) ³¶m| A˶{YH$ ‘hËdnyU© nX 16 h¡? Bgo ì¶ 5:9 go g§~§Y ~ZmB¶o &

*****

:: 323 ::

Page 324: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 25ì¶dñWm {ddaU 25ì¶dñWm {ddaU 25ì¶dñWm {ddaU 25ì¶dñWm {ddaU 25AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

AZoH$ Om{V Ho$ {Z¶‘

24:19-25:3

25:4

Or{dV ^mB© H$m {ddmh

Ho$ à{V H$V©ì¶

25:5-10

AZoH$ Om{V Ho$ {Z¶‘

25:11-12

25:13-16

A‘mboH$ H$s gd©Zme

25:17-19

‘mZdOm{V go ào‘ H$aZo dmbo

Am¡a Ym{‘©H$ {Z¶‘m| Ho$ gmW

{Z¶‘m| H$m boZ-XoZ

(23:15-25:19)

25:1-3

25:4

25:5-10

25:11-12

25:13-16

25:17-19

{d{^Þ {Z¶‘

(24:5-25:4)

25:1-3

25:4

‘¥V ^mB© Ho$ à{V

H$V©ì¶

25:5-10

Xÿgao {Z¶‘

25:11-12

25:13-16

A‘mboH$ Ho$

gd©Zme H$s Amkm

25:17-19

à˶oH$ ì¶{º$

H$s gwajm

24:5-25:4)

25:1-3

25:4

25:5-10

~«mCëg ‘| {dewÕVm

25:11-12

n[a{eð>

25:13-16

25:17-19

NKJV NRSV TEV NJB

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 25:1-3‘ybJ«§W; 25:1-3‘ybJ«§W; 25:1-3‘ybJ«§W; 25:1-3‘ybJ«§W; 25:1-3

25:125:125:125:125:1¶{X H$moB© PJ‹S>m hmo, ¶h dmMm H$ ^mB©¶m| Ho$ ~rM H$mZyZr ‘wH$X‘m H$mo ~VmVm h¡ (~rS>r~r

936, 17:8-3; 19:17;21:5) & H$mZyZr ‘wH$X‘m H$m AW© ì¶{º$JV H«$moY H$mo amoH$Zm h¡ &

:: 324 ::

Page 325: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

25:225:225:225:225:2 ݶmgr, ¶m Vmo ¶h (1) ܶmZ go {ZarjU H$Zodmbm bodr ¶m (2) {MÎm H$mo AmH$f©H$

H$aZodmbm bodr h¡ & ~mX ‘| ¶hþXr g‘mO Zo ‘manrQ> Ho$ X§S> Ho$ {bE VrZ Jdmhm| H$s ‘m§J H$s &

‘maZodmbm, {JZZodmbm, Am¡a Y‘©gqhVm g§~§Yr ^mJm| H$mo n‹T>Zo dmbm &

� AnZo gm‘Zo, eãXmZwgma ¶h AnZo gm‘Zo h¡, {OgH$m AW©, ݶm¶r H$mo AnZo

H$WZ H$mo gw{ZpíMV H$aZo Ho$ {bE Adí¶ hr XoImZm h¡ &

� BgHo$ Xmof Ho$ AZwgmma H$moS>o {JZ-{JZH$a bJdmE, X§S> H$mo Ow‘© Ho$ AZwgma C{MV

hmoVm Wm & nrQ>Zo H$s g§»¶m AZoH$ Wr (Zho. 13:25) &

25:325:325:325:325:3 Mmbrg ~ma ¶h EH$ N>‹S>r ({JZ©; 21:20; ‘ܶ Agr[a¶m Ho$ {Z¶‘ E 18) ¶m

M‘S>o Ho$ ~Zr Mm~wH$ Ho$ gmW ‘maZo ¶m nrQ>Zo H$s A{YH$V‘ g§»¶m Wr & Z¶o {Z¶‘ Ho$ g‘¶ ‘|

CÝVmbrg H$moS>o A{YH$V‘ Wr (‘reZmh ‘¸$moW;III13-14; II Hw$[a.11:24) &

� H$mo‹S>o Bg eãX (~rS>r~r 912 I) H$m AW© Mm~wH$ H$s ‘ma H$s XmJ| h¡ & ¶h àH$Vr

h¡ (1) EH$ Kmd (¶mem 1:6) ¶m (2) EH$ amoJ (28:61)

NASB ‘ybJ«§W; 25:4‘ybJ«§W; 25:4‘ybJ«§W; 25:4‘ybJ«§W; 25:4‘ybJ«§W; 25:4

25:425:425:425:425:4 ~¡b H$m ‘w§h Z ~m§YZm, ¶h OmZdam| H$s X¶mbwVm H$m {XImVr h¡ (22:67;

Zr{V,12:10) Z¶o {Z¶‘ ‘| ‘grh AJwdm| H$s ‘OXÿar ghm¶Vm Ho$ {bE nm¡byg H$mo Ûmam BgH$m

à¶moJ hþAm h¡ (I Hw$[a. 9:9; I {V‘w, 5:18) & nm¡byg à¶moJ H$a ahm h¡ (1) boH$m; 10:7 ‘|

¶rew Ho$ dMZ ({V‘w; 5:18) Am¡a (2) ì¶m»¶m Am¡a àmW©ZmnÌ H$s ¶hþXr Jwê$ g§~§Yr {Z¶‘

N>moQ>o go ~‹S>m H$hm J¶m h¡ &

¶{X ~¡b Ho$ {bE ¶h H$WZ g˶ h¡, {ZpíMV Vm¡a go ¶h ‘mZdr¶ H$‘©Mm[a¶m| Ho$

{bE g˶ h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 25:5-10‘ybJ«§W; 25:5-10‘ybJ«§W; 25:5-10‘ybJ«§W; 25:5-10‘ybJ«§W; 25:5-10

25:525:525:525:525:5 O~ g^r ^mB© g§J ahVo hmo, bo{daoQ> {ddmh H$s dmX-{ddmX H$m ¶h àma§ h¡

(CV; 38) & eãX bo{daoQ>, Xm‘mX Ho$ {bE b¡{Q>Z eãX go Am¶m h¡ & n[adma Ho$ ^rVa dm[ag

aIZo Ho$ {bE Bg H$mZyZ {Z‘m©U H$m nyam CÔeo¶ h¡ & ¶{X n[adma ‘| H$moBF©$ Zht h¡ Omo {dYdm

H$mo emXr ¶m {ddmh H$aZm MmhVm h¡ V~ BgHo$ {bE dm[ag hmoZo Ho$ {bE ^mB© I‹S>o hmo (‘Vr:

22:24; ‘a; 12:19; byH$m 20:28) &

ñ‘aU aI| {H$ ‘yb J«§W {deof ê$n go {Z{Xï> H$aVm h¡ {H$ Xmo ^mB© EH$ gmW ahVo

hm| &

ì¶dñWm{ddaU Jm§d Am¡a ZJam| H$s pñWaVm H$mo n{hbo go XoIVm h¡ & BgHo$ {Z¶‘

Bg ^rVar H¥${f g§~§Yr g‘mO Ho$ {bE CnH$aU h¡&

:: 325 ::

Page 326: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

25:625:625:625:625:6 àW‘ ~oQ>m n{hbm¡R>m nwÌ, ‘¥V ^mB© Ho$ g§n{Îm H$m dm[ag ~ZoJm ({J; 27:6-11)

25:725:725:725:725:7 H$aZm Zm AmE A{^àm¶ A{Z{X©ï> h¡, naÝVw Or{dV ^mB© Ho$ ^mJ na bmbM hmo

gH$Vm h¡ ¶m g§ dV: ‘¥V mB© Ho$ à{V B©î¶m© hmo gH$Vr h¡ & A{ZÀNw>H$ mB© H$m n[aUm‘ ñnï> ê$n

go dU©Z {H$¶m J¶m h¡ &

� ’$mQ>H$ na, ¶h àmMrZm| ¶m Y‘©d¥Õm| Ho$ ñWm{ZH$ ݶm¶mb¶ Ho$ {H$amZo Wm (16:18-

20; 19:12; 21:1-9, 19; 22:15)

25:9-1025:9-1025:9-1025:9-1025:9-10 CgH$o nm§d go OyVr CVmao g§X © ‘| ¶h H$m¶© Z‘«Vm H$m h¡ (¶mem; 20:2) &

EZ.B©.Q>r. ~mB~b n¥ 381, Eg #16, àX{e©V H$aVm h¡ {H$ OyVo H$m CVmaZm bjU hmo gH$Vm

h¡ {H$ Or{dV ^mB©, g^r H$mZyZr A{YH$mam| H$mo ^mB© Ho$ dm[ag Ho$ {bE ˶mJVm h¡ & ^.g. 60:8

Am¡a 108:9 ¶hmodm Ho$ OyVo H$mo EXmo‘ Ho$ ~mha aI ahm h¡ Omo bmj{UH$ ê$n go ¶hmodm Ho$

ñdm{‘Ëd H$mo {XImVm h¡ & ¶h ê$V 4 H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡ &

25:925:925:925:925:9 CgH$o ‘wh na WyH$ X|, ¶h Amb§H$m[aH$ ê$n go Z‘«Vm H$m H$m¶© h¡ ({J. 12:14) &

¶h EH$ ì¶{º$ H$mo {eï>mMma g{hV AewÕ ~ZmVr h¡ (b¡ì¶ 15:8) &

NASB ‘ybJ«§W; 25:11-12‘ybJ«§W; 25:11-12‘ybJ«§W; 25:11-12‘ybJ«§W; 25:11-12‘ybJ«§W; 25:11-12

25:1125:1125:1125:1125:11 CgHo$ JwßV A§J, Xþ~mam, àmMrZ Bòm¶b ‘| dm[ag Ho$ A{YH$ar Ho$ ‘hËd H$mo ¶h

{XImVm h¡ &

25:1225:1225:1225:1225:12 Cg ór H$m hmW H$mQ> S>mbZm, ‘ygm Ho$ H$mZyZ ‘| {g’©$ ¶hr {d{eð> IÊS>Z àX{e©V

hþAm h¡ & Bg ‘wH$X‘| ‘| dmñV{dV X§S> Am§I Ho$ ~Xbo AmI§ g§ dV: Zht Wm & ~mX ‘| ¶hÿXr Y‘©

Zo BgH$s ì¶m»¶m, Agbr ‘m{bH$ H$s dñVw Xo XoZo Ho$ {bE {H$¶m, {Ogo CÝhm|Zo AZoH$ ‘ygm Ho$

‘yb boIm| ‘| àH$Q>rH$aU {H$¶m &

� Bg na Vag Z ImZm, AZoH$ g§X © ‘| dm³¶I§S> H$mo Xþham¶m J¶m h¡ (7:16;

13:8; 19:13, 21;25;12; Am¡a Bgr g‘mZ dm³¶I§S> 7:2 ‘|) & ‘Zwî¶ H$s ^mdZm Zht,

na‘oída H$s ì¶dñWm H$mo nyam H$aZm h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 25:13-16‘ybJ«§W; 25:13-16‘ybJ«§W; 25:13-16‘ybJ«§W; 25:13-16‘ybJ«§W; 25:13-16

25:1325:1325:1325:1325:13 ^m§{V ^m§{V Ho$ Vm¡b eãXmZwgma nËWa Am¡a nËWa, EH$ hr AmH$ma go IarXZo Ho$

gmW, EH$ hr AmH$ma go ~oMZo Ho$ gmW (^.g. 11:1, 16:11) & ^bmB© Am¡a B©‘mZXmar,

dmMm Ho$ ^mB©¶m| Ho$ ~rM à‘m{UV Wm &

25:1525:1525:1525:1525:15 Bg Xoe ‘| Voar Am¶w ~hþV hmo ¶h g‘mO-g§~§Yr XrKm©¶w à{Vkm h¡ &

:: 326 ::

Page 327: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

25:1625:1625:1625:1625:16 Eogo H$m‘m| ‘| {OVZo Hw${Q>bVm H$aVo h¡ ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| K¥{UV h¡ dmMm H$s

AmkmnmbZ go Amerf Am¡a lm‘ g§~§{YV h¡ (Aܶm¶ 27-29) &

� K¥{UV XoI| {deof {df¶ 14:3 ‘| &

NASB ‘ybJ«§W; 25:17-19‘ybJ«§W; 25:17-19‘ybJ«§W; 25:17-19‘ybJ«§W; 25:17-19‘ybJ«§W; 25:17-19

25:17-1925:17-1925:17-1925:17-1925:17-19 n{dÌ ¶wÕ ‘| Bòm¶b H$mo H¡$go gpå‘{V hmoZm h¡ BgHo$ g§~§Y ‘| ì¶. ‘| AZoH$m|

nÚm§e h¡ & nd{Ì ¶wÕ, ¶hmodm H$m ¶wÕ Wm & Bg‘| {d{eð> {Z¶‘ Am¡a {d{Y Wr &

25:17 A‘mbmoH$ ¶h Egmd H$s nr{‹T>¶m| H$m g‘yh (CV;3015-16) Omo CZHo$ AmH«$‘U

{dMmam| Ho$ H$maU Bòm¶b Ho$ {bE ~wamB© H$m g§Ho$V ~Zm (nX 18-19;17:8-16) do EH$

«‘UH$mar g‘yh Wo Omo ‘¥V gmJa Ho$ X{jU Ho$ {Zdmgr Wo & XmD$X Am¡a emD$b XmoZm| Zo BZHo$

gmW ¶wÕ {H$¶m Wm &(I e‘w; 15:2;27:8) &

25:1825:1825:1825:1825:18 nrN>o Bg eãX H$m AW©, {H$gr dñVw H$m {nN>bm ^mJ h¡ & O~ {H«$¶m Ho$ ê$n ‘|

à¶moJ hmo BgH$m AW© AmH«$‘U H$aZo go h¡ (1) g~go nrN>o na ¶m (2) nrN>o H$m gwajmH$‘u &

¶h {g’©$ ¶hm§ Am¡a ¶hmo. 10:19 ‘| nm¶m J¶m h¡ &

25:1925:1925:1925:1925:19 Vy {‘Q>m S>mbZm, nX 5-10 ‘| ^mB© H$s ‘¥Ë¶w {~Zm g§VmZ Ho$ {df¶ ‘| ~mVMrV

{H$¶m J¶m h¡ & ¶hm§ na ‘¥VH$ H$s nr{‹T>¶m| H$mo Amkm Xr JB© h¡ & CÝhm|Zo na‘oída H$m ^¶ Z

Im¶m (nX 18) BÝhmoZ| Bòm¶b na A{YH$Va AmH«$‘U {H$¶m, CÝh| Adí¶ ‘aZm h¡ ({ZJ©;

17:14; I e‘w; 15:2-4; 30:16-20; I B{V; 4:43) &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) AܶmË‘{dÚm Ho$ {Eb nX;1 BVZm ‘hËdnyU© ³¶m| h¢ ?

(2) bo{daoQ> {ddmh H$m CÔoí¶ ³¶m Wm ?

(3) n§M-nwñVH$ ‘| nX 11-12 ³¶m| gpå‘{b {H$¶m J¶m h¡ ?

(4) A‘mbmoH$ H$m¡Z Wm Am¡a do lm{nV ³¶m| h¡ ?

*****

:: 327 ::

Page 328: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 26ì¶dñWm {ddaU 26ì¶dñWm {ddaU 26ì¶dñWm {ddaU 26ì¶dñWm {ddaU 26AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

Xe‘m§e Am¡a nhbr

CnO H$m An©U

26:1-11

26:12-15

na‘oída Ho$

{deof bmoJ

26:16-19

H$‘©H$mÊS> Am¡a CnXoe

H$s g‘m{á

26:1-11

26:12-15

26:16-19

CnO H$m An©U

26:1-3

26:4-10A

26:10~-11

26:12-15

¶hmodm Ho$ {ZOr

bmoJ

26:16-19

nhbr CnO

26:1-13

26:4-10A

26:10~-11

Vrgao df© H$m Xe‘m§e

26:12-15

{ÛVr¶ CnXoe H$s A§V

(26:16-28:68)

26:16

26:17-19

NKJV NRSV TEV NJB

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 26:1-11‘ybJ«§W; 26:1-11‘ybJ«§W; 26:1-11‘ybJ«§W; 26:1-11‘ybJ«§W; 26:1-11

25:125:125:125:125:1 O~ Vy Bg Xoe ‘| nhþ§Mo ¶h boI à‘mU g˶ ñWm{nV H$aVm h¡ {H$ O~ ‘ygm Ho$ BZ

eãXm| H$mo {X¶m J¶m Wm, Bòm¶b ¶aXZ Ho$ nydu Va’$ go Omo ‘moAm~ H$s g‘Vb y{‘ na Wm &

� Voam na‘oída ¶hmodm, XoI| {deof {df¶; 1:3 ‘| &

� Voam {ZO mJ H$aHo$ XoVm h¡, ¶h Bòm¶b Ho$ MwZmd H$m ‘whmdam h¡ & Xoe ¶hmodm H$m

h¡ &¶{X ¶hmodm Ho$ dmMma Bòm¶b AmkmnmbZ Zht h¡ Vmo ¶hmodm BÝh| Xoe go {ZH$mb XoJm & naZ0VwV~ ^r ¶hmodm Ho$ nmg X¶m hmoJr (ì¶. 4:29-31; 30:1-3,10) &26:2 ^m§{V-^m§{V H$s Omo nhbr CnO Vy boZm, n{hbr CnO Ho$ An©U Ho$ {bE dmñV{dH$‘yë¶ H$mo {deof ê$n go Zhr§ H$hm J¶m h¡ (naÝVw ¶h EH$ Q>moH$ar ‘| aIZm h¡ nX: 3,4) & ‘moAm~H$s y{‘ na Bg ‘yb0¶ H$mo, EH$ hr ~ma H$s KQ>Zm Ho$ ê$n ‘| ‘mby‘ hmoVr h¡, naÝVw ¶h ~mXHo$ {Z¶{‘V ’$gb Ym{‘©H$ {d{Y H$mo à^m{dV H$aVm h¡ & ({ZJ© 22:29;…23:16,19) & ¶hH$m¶© nyU© ’$gb na ¶hmodm Ho$ ñdmpåVd H$mo Amb§H$m[aH$ ê$n ‘| {XImZo H$s nÕ{V h¡ & BgràH$ma H$m ñdm{‘Ëd Ho$ g§Ho$V CXmhaUnyU© ‘| h¢ (1) n{hbm¡R>m (2) Xe‘m§e (3) gãO {XZ(4) gãV H$m df© Am¡a (5) nMmgdm§ df©

:: 328 ::

Page 329: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

26:3 BZ {XZm| Ho$ ¶mOH$ Ho$ nmg, àma§ ‘| ¶h hmê$Z Ho$ d§e Ho$ àYmZ ¶mOH$ H$mo àH$Q>

H$aVm ‘mby‘ hmoVm h¡, naÝVw g§X © ‘m§J H$aVm h¡ {H$ ¶h hmê$Z g§~§Yr ¶mOH$m| H$s {d{^Þ

n[admam| H$mo, Omo à‘wI doXr H$s godH$mB© Ho$ bú¶ H$mo nm¶m h¡ &

26:4 ¶mOH$ Ho$ Voao hmW go dh Q>moH$ar boH$a ¶hmodm H$s doXr Ho$ gm‘Zo aIXo, H$B©

VwbZmË‘H$ nX 10 Am¡a ‘V oX H$m Xmdm & g‘ñ¶m h¡ {H$ h‘mao nmg Ym{‘©H$ {d{Y H$s nyam ã¶m¡am

Zhr§ h¡ &

26:5 ‘oam ‘ybnwê$f ¶h nyd©O ¶mHy$~, Omo ~mX ‘| Bòm¶b H$hbm¶m, Bgo àH$Q> H$aVm h¡

(CV; 32:28 Am¡a {doeof {df¶:Bòm¶b 1:1 ‘|) ¶h na‘oída Ho$ MwZo hþE bmoJ hmoJ Ho$ {df¶

‘| AܶmVpådÚm g§~§Yr H$WZ Wm &

� Aam‘r, ¶h nX‘-Aam‘ ¶m gr[a¶m H$mo àH$Q> H$aVm h¡ (~rS>r~r 74; CV: 25:20;

28:5;31:20,24) bm~mZ Bgr joÌ go Wm {OgZo hmamZ Ho$ ZJa H$mo em{‘b {H$¶m CV;

31:40-42) & ¶mHy$~ ¶hm§ na H$B© dfm} VH$ ahm Am¡a bm~mZ go V~ ^mJ ¶m {ZH$bm &

� N>moQ>o go n[adma, CV; 46:27 Amoa {ZJ©; 1:5 H$hVm h¡ {H$ do {g’©$ 70 ì¶[º$ Wo

& O~ BÝhmoZo {‘ò H$mo N>mo‹S>m BZH$s g§»¶m A{YH$ (1:10;20:22 {ZJ©; 1:9) O¡go 1,500,000

go 2,500,000 ì¶{º$ Wm & {JZVr ¶m g§»¶m B~«mZr eãX hOma H$s C{MV ì¶m»¶m na {Z ©a

H$aVr h¡, BgH$m AW© hmo gH$Vm h¡ (1) ¶WmW© 1000 (2) Om{V ¶m (3) EH$ g¡{ZH$ Xb g‘yh

({ZJ© 12:37) XoI| {deof {df¶ 1:15 ‘| &

26:7 h‘Zo na‘oída ¶hmodm H$s XmohmB© hr ...... h‘mar gwZH$a h‘mao XþI-l‘ na Ñ{ï>

H$s, na‘oída dm¶Xm H$a MwH$m h¡ Am¡a BgHo$ {df¶ ‘| A~«mh‘ H$mo n{hbo go H$h MwH$m Wm (CV;

15:12-21; {ZJ© 3:7,9) &

26:8 ~bd§V hmW Am¡a ~‹T>mB© hþB© wOm, ¶h B©ída eara aMZm ‘o gm‘W© Am¡a {dO¶ H$s

^mfm ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ & XoI| boI 4:34 ‘| & ¶h ^r g§ d h¡ & {H$ Bg {dfof ‘whmdao H$mo MwZm

J¶m Wm ³¶m|{H$ BgH$m à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ &

� A{V ^¶mZH$ {MÝh Am¡a M‘ËH$ma {XImH$a ¶h {‘ò H$s Xg ‘hm‘m[a¶mo¦§¦ go g§~§Y

~ZmVm h¡ (CXm. 4:34; 6:22; 7:19;11:3;26:8; 29:2;34:11) &

26:9 Xoe {Og‘| XÿY Am¡a ‘Yw H$s Ymam ~hVr h¡, Agr[a¶m Ho$ boI ‘| n{bpíV Ho$ {bE

¶h ñne© g§~§Yr dU©Z Am¡a H$mZyZr Cnm{Y XmoZm| Wm na‘oída Zo CÝh| AX² wV ê$n go CnO

XoZodmbr Am¡a gw§Xa {ZO ñWmZ H$m {X¶m (H$ZmZ ¶m n{bpíV; 6:3; 11:9; 26:9; 27:3;

31:20) &

:: 329 ::

Page 330: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

26:10 ho ¶hmodm, VyZo Omo ‘wPo {X¶m h¡, OrdZ ‘|o EH$ g˶ Ym{‘©H$ Ñí¶ H$mo ¶h {XImVm

h¡ (nX 2;8:11-20) & ¶h nX g§Ho$V H$aVm h¡ {H$ ~‹T>V H$s F$Vw g‘má hmo MwH$s h¡ ¶m ¶h {H$

Bòm¶{b¶m| Zo CnO H$mo An©U {H$ {Ogo CÝhm|Zo ~‹T>V ‘| nm¶m Wm &

26:11 {OVZo AÀN>o nXmW© Voam na‘oída ¶hmodm VwPo Am¡a Voao KamZo H$mo Xo, Vy ... AmZ§X

H$aZm, dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ gmW ¶hmodm na‘oída Ho$ boZ XoZ ‘| nd© Ho$ VËd H$m boI H$a| & XÊS>dV²

AmZ§X go hmoZm Mm{hE & AmXa H$mo Mwßnr Am¡a CXmgrZ go ì¶m»¶m Zht {H$¶m Om gH$Vm h¡ § ~mX

‘| ¶hÿXr Jwê$Am| Zo Bg nX H$m à¶moJ ì¶dñWm Ho$ {X¶o OmZo na AmZ§X Ho$ {bE àH$Q> {H$¶m (nX;

14) &

NASB ‘ybJ«§W; 26:12-15‘ybJ«§W; 26:12-15‘ybJ«§W; 26:12-15‘ybJ«§W; 26:12-15‘ybJ«§W; 26:12-15

26:12 Xe‘m§e ZrMo {X¶o J¶o {deof {df¶ H$mo XoI| &

{deof {df¶ : ‘ygm Ho$ H$mZyZ ‘| Xe‘m§e

(A) Y‘©J«ÝW Am¶Vo :

¶mOH$m| Am¡a n{dÌ ñWmZ ñWm{ZH$ bo{d¶m| Ho$ {bE ñWm{ZH$ Jar~m| Ho$ {bE1. b¡ì¶ 27:30-322. ì¶; 12:6-7,11,17 ì¶; 12:123. ì¶; 14:22-26 ì¶; 14:27 ì¶. 14:28-294. ì¶; 26:12-155. {J 18:21-24 {J; 18:25-29 ì¶; 18:21-29

(bo{d¶m| H$mo CZHo$ Xe‘m§eàYmZ n{dÌ ñWmZ H$mo XoZm Wm)

6. Zho. 10:37, 38 Zho. 12:447. ‘bm 3:8, 19(~) ‘ygm Ho$ H$mZyZ go nyd© ‘| Xe‘m§e Ho$ CXmhaU

1. CV 14:20 A~«mh‘ Zo ‘pëH$goXoH$ H$mo {X¶m (B~«m. 7:2-9)2. CV; 28:22 ¶mHy$~ Zo ¶hmodm H$m {X¶m

(g) Bòm¶b H$m Xe‘m§e, n{dÌ ‘§{Xa H$s ghm¶Vm Ho$ {bE hmoVm Wm, naÝVw Vrgaodf© H$m Xe‘m§e, amï´>r¶ Xe‘m§e grYo ñWm{ZH$ Jar~m| Ho$ {bE Ho$db hmoVr Wr &

26:13 n{dÌ dñVw Xe‘m§e ¶hmodm H$m h¡, Bg{bE, n{dÌ Wm (b¡ì¶ 27:30)26:14 emoH$ Ho$ g‘¶, Hw$N> emoH$ H$s ar{V¶m§ àma§ ‘| ‘y{V©nyOm Wm & ¶h B~«mZr eãX‘y{V©nyOm go g§b¾ hþAm h¡ (~rS>~r 19 hmoeo 9:4; Am¡a {¶‘© 16:5-7) {Og‘| BZ‘| go Hw$N>ñWm{ZH$ ‘y{V©nyOm ar{V [admO em{‘b hmoVm h¡ & H$B© {dÕmZ nX 14 ‘| àX{e©V g^r H$m¶©H$aZo H$s ar{V¶m§, ñWm{ZH$ H$ZmZr bmoJm| H$s dm{f©H$ AmamYZm H$m¶m] go g§~§{YV h¡ &

:: 330 ::

Page 331: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

26:15 ¶h ¶hmodm H$mo A{V loð> eãX ‘| ì¶m»¶m H$aVm h¡ (4:36; IamOm; 8:27-30;

¶mem 66:1) & dh ñdJ© ‘| h¡ & BgHo$ bmoJm| H$s AJwdmB© H$aZo Ho$ {bE EH$ XÿV H$mo oOm h¡ & EH$

ì¶{º$ H$mo na‘oída H$s n{dÌ nam¶mnZ H$mo (A{V loð>) Am¡a BgH$s dV©‘mZ K{Zð> ào‘ H$mo

g‘mZ ¶m ~am~a aIZm Adí¶ h¡ §

{H«$¶mE§, Ñ{ï> H$aZm Am¡a Amerf XoZm, AmkmË‘H$ ¶m {ZdoXZ h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 26:16-19‘ybJ«§W; 26:16-19‘ybJ«§W; 26:16-19‘ybJ«§W; 26:16-19‘ybJ«§W; 26:16-19

26:16 Aܶm¶ 12-26 Ho$ {d{eð> {Z¶‘m| Ho$ {bE ¶h EH$ gmam§e g‘mnZ Am¡a AmË‘g‘n©U

h¡ & dmMm H$s Bg Ñ‹T>{ZíM¶ H$mo à˶oH$ ZB© nr‹T>r Ho$ Ûmam Xþham¶m OmZm Mm{hE &

26:19 g~ Om{V¶m| go A{YH$ VwPo à{V{ð>V H$a|, 28:1, 13 ‘| ¶h Xþham¶m J¶m h¡, naÝVw

{¶‘©; 13:11 Am¡a 7:23-26 ‘| emoH$mÝV ZmQ>H$ H$m boI H$a| & X {ZS>moQ>, dmoë¶w 1, n¥. 1035,

¶hmodm Ho$ ñVw{V¶mo½¶Vm H$mo {díd ¶m g§gma ‘| à{V{~på~V H$aZo Ho$ {bE Bòm¶b Ho$ H$Îm©ì¶ Ho$

ê$n ‘| Bg nX H$mo XoIVm h¡ & Bg{bE, ¶h EH$ ‘hm-Amkm nX h¡ & Bòm¶b Ho$ nmg EH$ godm

H$m¶© bú¶ Wm (CXm; 3:17, 4:2; 12:14-17; 16:19; 33:9) & XoI| {deof {df¶ 4:6 ‘|

&

� n{dÌ àOm eãXmZwgma ¶h n{dÌ h¡, {OgH$m AW© na‘oída Ho$ Cn¶moJ Ho$ {bE

AbJ hmoZm h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. {H$g àH$ma go nhbr CnO, X§e‘me go g§~§{YV h¡ ? {H$VZr àH$ma H$s Xe‘m§e

Wr ?

2. ³¶m| nX; 5 A˶{YH$ ‘hËdnyU© h¡ ?

3. nX 14 H$s Eo{Vhm{gH$ n¥ð> y{‘H$m H$s ì¶m»¶m H$s{OE ?

4. ³¶m| Am¡a {H$g àH$ma ¶hÿXr MwZo J¶o h¢ ?

*****

:: 331 ::

Page 332: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 27ì¶dñWm {ddaU 27ì¶dñWm {ddaU 27ì¶dñWm {ddaU 27ì¶dñWm {ddaU 27AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

nËWa na {bIr JB©

Amkm

27:1-8

27:9-10

E~mb nd©V go

A{^emn dMZ

27:11-13

27:14-26

amoHo$‘ H$s Ym{‘©H$ ar{V

27:1-8

27:9-10

27:11-14

27:15

27:16

27:17

27:18

27:19

27:20

27:21

27:22

27:23

27:24

27:25

27:26

nËWam| na IwXr JB©

na‘oída H$s AmkmE±

27:1-8

27:9-10

27:11-14

27:15

27:16

27:17

27:18

27:19

27:20

27:21

27:22

27:23

27:24

27:25

27:26

Amkm H$m {bIm OmZm

Am¡a Ym{‘©H$ ar{V

27:1-3

27:4-8

27:9-10

27:11-14

27:15

27:16

27:17

27:18

27:19

27:20

27:21

27:22

27:23

27:24

27:25

27:26

NKJV NRSV TEV NJB

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 27:1-8‘ybJ«§W; 27:1-8‘ybJ«§W; 27:1-8‘ybJ«§W; 27:1-8‘ybJ«§W; 27:1-8

27:1 {’$a Bòm¶b Ho$ d¥Õ bmoJ, ‘ygm OmZVm Wm {H$ erK« hr à{Vkm Ho$ Xoe‘| bmoJ àdoe H$aoJ|

Am¡a dh ñd¶§ Z OmZo nmEJm & dh Jm{̶ AJwdmnZ Xb H$mo gm‘Wu ~ZmZo H$s H$mo{ee ¶m à¶ËZ H$a

ahm Wm&

:: 332 ::

Page 333: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

27:2 Am¡a O~ Vw‘ ¶aXZ na hmoHo$.... V~ Vw‘ ~‹S>o-~‹S>o nËWa I‹S>o H$a boZm, dhm§ na

nËWa Ho$ VrZ Amdí¶H$ gm‘{J«¶m§ Wr :

(1) {JbJmb ‘| (nX 1-3; ¶hmo. 4) (2) eoHo$‘ ‘| (nX 4-8) (3) XoeH$m

~§Q>dmam Am¡a ¶wÕ Ho$ ~mX, na‘oída H$s Amkm ~‹S>o nËWa na nwñVH$/gyMrnÌ ‘| {bIm J¶m

(~rS>r~r 706, ¶hmo. 24:26-27) &

¶h g§ d h¡ {H$ Cgr {XZ H$mo O~ Ho$ ê$n ‘| g‘Pm Om gH$Vm h¡, AW© XmoZm| eoHo$‘

H$mo ~VmVm h¡ &

dmñV{dH$ ê$n go nËWa ‘| ³¶m {bIm J¶m Wm {ddmXnyU© h¡ & do {demb nËWa Wo,

Bg{bE do eãXm| H$s A{YH$ ‘mÌm H$mo bo gH$Vm h¡ & H$B© H$hVo ¶m ‘mZVo h¡ {H$ ¶h ì¶; 12-

26 ¶m 27-28 ¶m 5:8-21 ¶m ¶hm§ VH$ {ZJ©, 20:22-23:33 h¡ &

� BZ na MyZm nmoVZm, ¶h {H«$¶m {g’©$ nwamZo {Z¶‘ Ho$ nX; 2 ‘| Am¡a nX; 4 ‘|§ nmB©

JB© h¡ ¶h à{Vkm H$s V¡¶mar H$m {‘{ó A{^àm¶ ¶m Cnm¶ Wm& ¶h {bImdQ> H$mo b~| g‘¶ VH$

Ñ{ï>JmoMa aIZo H$m VarH$m Wm Amkm H$mo {bIo OmZo H$m H$maU Wm {H$ à˶oH$ ì¶{º$ ñd¶§ Ho$ {bE

Bgo n‹T> gHo$ & (nX;8)

27:3 CZ na {bIZm ì¶. ‘| AZoH$m| dMZ h¡ {Og‘| ‘ygm Ho$ {bImdQ> àX{e©V H$aVo h¡:

(1) {ZJ© 17:14:24:4 34:27, 28

(2) {J. 33:2

(3) ì¶. 27:3,8; 28:58; 29:21; 30:10 31:9, 22, 24-26

� Bg{bE {H$ Omo Xoe Voao nyd©Om| H$m na‘oída ¶hmodm VwPo XoVm (nX 12) eoHo$‘

({JOu‘ nd©V) dh ñWmZ Ohm§ A~«mh‘ (CV: 12:6-9) Am¡a ¶mHy$~ (CV, 33:18-20) Zo

doXr ~ZmB© & ¶h na‘oída Ho$ àma§{^H$ à{Vkm BZHo$ gmW nyU© hmoVo hþB© {XImB© XoVr h¡ &

27:4 E~mb nhm‹S>, eoHo$‘ ZJa Ho$ à˶oH$ Va’$ Xmo nhm‹S> Wo (CXm: 3080 ’$sQ> D§$Mm)

& ¶h BZ‘| go EH$ Wm & eoHo$‘ àW‘ ñWmZ Wm Omh§m A~«mh‘ Zo àma§{^H$ ‘| doXr H$mo ~Zm¶m Wm

(CV 12:6-7) &

27:5 CZ na H$moB© Am¡Oma Z MbmZm, g§ dV: ¶h H$ZmZr doXr H$s ~ZmdQ> go g§~§{YV h¡

({ZJ©. 20:24-25) na‘oída Zo BÀN>m aIr H$s CgH$s doXr, H$Zm{Z¶m| H$s doXr Omo ‘Zwî¶ go

~ZmB© JB© h¡ Bggo {^Þ hmoZm h¡ & ¶h ¶hmoey 8:30-35 ‘| à{V{~å~V hmoVr h¡ &

27:6 hmo‘~{b, hmo‘~{b dh h¡ Omo nyU© ê$n go Zï> hþAm hmo (¶hmodm H$mo nyU©Vm H$mo {X¶m

OmZm, b¡ì¶ 1:1-7)

27:7 ‘ob~{b Bg‘§o AmYo H$mo doXr na Obm¶m OmVm h¡, AmYo H$mo ¶mOH$, Am¡a AmYo H$mo

|Q> XoZo dmbo H$mo, gm‘y{hH$ ^moOZ H$aHo$ {bE bm¡Q>m¶m OmVm h¡ & (b¡ì¶ 3:1-17)

:: 333 ::

Page 334: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� AmZ§X H$aZm, ì¶. ‘| ¶h EH$ {df¶ h¡ & ¶hmodm Bòm¶b H$mo Amerf XoZm MmhVm

h¡ Vm{H$ Bggo Mmam| Amoa Ho$ Om{V¶m| H$mo ܶmZ H$mo AmH${f©V H$aZo nmE§&

NASB ‘ybJ«§W; 27:9-10‘ybJ«§W; 27:9-10‘ybJ«§W; 27:9-10‘ybJ«§W; 27:9-10‘ybJ«§W; 27:9-10

27:9-10 BZ nXm| ‘| ‘ygm Am¡a ¶mOH$, gmao Bòm¶b H$mo ~mobo hþE h¡ & bmoJm| H$mo

AmkmnmbZ H$aZo Ho$ {bE em§V ahH$a, gwZZo H$s Amkm Xr JB© Wr (nX;10)

NASB ‘ybJ«§W; 27:11-14‘ybJ«§W; 27:11-14‘ybJ«§W; 27:11-14‘ybJ«§W; 27:11-14‘ybJ«§W; 27:11-14

27:11 Bg nX H$m àma§ lmn Am¡a Amerf Ho$ ^mJ go hmoVm h¡ & {d{eï> ê$n go Bg

Aܶm¶ ‘| Amerfm| H$s gyMr Zht ~ZmB© JB© h¡ naÝVw 28 Aܶm¶ ‘|o gyMr V¡¶ma H$s JB© h¡ &

27:12-13Bòm¶b H$s AmYr JmoÌ {J[a{‚m‘ nhm‹S> na ~goJm (Amerf Ho$ ~mao ‘| 28:1-14)

AmYr JmoÌ E~mb nhm‹S> na (lmn Ho$ {df¶ ‘| 28:15-68) ~ogm, {J[a{‚m‘ nhmS> X{jU Am¡a

E~mb nhm‹S> CÎma ‘| pñWV Wm & XmoZm| nhm‹S> Ho$ ~rM ‘| dmMm Ho$ g§XÿH$ Ho$ gmW ¶mOH$ I‹S>m

hmoVm Wm (¶hmo. 8:30,35) &

27:14 bodr, Adí¶ hr ¶h g§XÿH$ Ho$ ajH$m| H$mo àH$Q> H$aVr h¡ & g^r ¶mOH$, bodr Wo,

naÝVw g^r bodr, ¶mOH$ Zht Wo & ñnï> ê$n go, Hw$N> bodr (bodr Ho$ JmoÌ ‘| go nX 12) nhm‹S>

na Wo (nX 12) &

NASB ‘ybJ«§W; 27:15‘ybJ«§W; 27:15‘ybJ«§W; 27:15‘ybJ«§W; 27:15‘ybJ«§W; 27:15

27:15 {Zambo ñWmZ ‘| ñWmnZm H$a|, {H«$¶m (~rS>r~r 962, Ho$~r 1321, ³dob nyU© h¡;

nX 24) gm‘mݶ Vm¡a go BgH$m à¶moJ Xþï>Vm H$m¶m] Ho$ {b¶o hþAm h¡ &

� Am‘rZ, Bg H$‘©H$mÊS> {d{Y H$m Xþham¶m OmZm, bmoJm| Ho$ Ûmam {Z¶‘mo| H$s ñdrH¥${V

H$mo {XImVm h¡ & ¶hÿXr XohËd Ho$ A{^àm¶ H$m boI H$a| &

NASB ‘ybJ«§W; 27:16‘ybJ«§W; 27:16‘ybJ«§W; 27:16‘ybJ«§W; 27:16‘ybJ«§W; 27:16

27:16 VwÀN> OmoZ, N>moQ>m ¶m H$‘ ~ZmZm h¡ & B~«mZr eãX AmXma H$m ¶h {dê$ÕmWu h¡ (~rS>r~r

457, 5:16; {ZJ©; 20:12) & {deof ê$n go ¶h EH$ ~ƒo Ho$ Ûmam AnZo ‘mVm-{nVm H$mo lmn

XoZo H$mo ~VmVm h¡ & ({ZJ©. 21:17; b¡ì¶; 20:9), naÝVw ñd¶§ eãX H$m AW© AmXa Am¡a

gå‘mZ H$s H$‘r h¡, Omo AZmkmnmbZ H$mo g§Ho$V H$aVm h¡ & ‘mVm-{nVm Ho$ Ûmam Ym{‘©H$ {ejm

AmB© (4:9; 19,20-25, ݶyZ ¶m AnyU© {dídmg go h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 27:17‘ybJ«§W; 27:17‘ybJ«§W; 27:17‘ybJ«§W; 27:17‘ybJ«§W; 27:17

27:17 Omo {H$gr Xÿgao H$s gr‘m H$mo hQ>mE, ¶h J§ ra Wm ³¶m|{H$ BgH$m A{^àm¶ ¶hmoey

Ho$ Ûmam {X¶o J¶o, na‘oída Ho$ {ZO y{‘ H$r Mmoar Ho$ gmW Wm ¶hmo. 12-19; ì¶ 19:14;

Aæ¶w. 24:2; Zr{V 22:28, 23:10; hmoeo 5:10) &

:: 334 ::

Page 335: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 27:18‘ybJ«§W; 27:18‘ybJ«§W; 27:18‘ybJ«§W; 27:18‘ybJ«§W; 27:18

27:18 A§Yo H$mo ‘mJ© go ¶h B~«mZr Ab§H$ma h¡ EH$ ì¶{º$ Ho$ {bE Omo {H$gr ì¶{º$ H$mo Bg

~mao ‘| gbmh XoVm h¡ {OgHo$ {df¶ ‘|o dh OmZH$mar Zht aIVm h¡ Am¡a Bg àH$ma go ~war gbmh

H$mo XoVm h¡ & ³¶m|{H$ ì¶. Ho$ X¶mbw ¶m H¥$nmbw M[aÌ Ho$ H$maU, ‘¢ gmoMVm hÿ§ {H$ gmYmaU ê$n go

¶h An§J bmoJm| H$mo bm^ Z CR>mZo Ho$ {bE H$h ahm h¡ (b¡ì¶;19:14) &

NASB ‘ybJ«§W; 27:19‘ybJ«§W; 27:19‘ybJ«§W; 27:19‘ybJ«§W; 27:19‘ybJ«§W; 27:19

27:19 em{nV hmo dh Omo naXoer, AZmW, {dYdm H$m ݶm¶ {~Jm‹S>o & V~ g~ bmoJ H$h|

Am‘rZ & ¶h 24:17 Ho$ gÑe h¡ Am¡a njnmV H$mo Zht {XImVm h¡ ¶m 1:17; 10:17 16:19

‘| {aídV ¶m Kyg Z boZo H$mo {XImVm h¡ & {H«$¶m {~Jm‹S>Zm H$m AW© ‘w‹S>Zm h¡ na§Vw ¶hm§ na Am¡a

16:19;24:17; Am¡a {ZJ©, 23:6 ‘| ¶h BgMrO H$mo Omo ghr/R>rH$ h¡ Cgo {ZMmo‹S>Zo ¶m

{~Jm‹S>Zo H$mo àH$Q> ¶m gy{MV H$aVm h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 27:20‘ybJ«§W; 27:20‘ybJ«§W; 27:20‘ybJ«§W; 27:20‘ybJ«§W; 27:20

27:20 Hw$H$‘© H$a|, ¶h ‘¡WwZ g§~§Y Ho$ {bE ‘Ywa eãX h¡, gm‘mݶ Vm¡a na gr‘m~§X ñd^md

Ho$ {bE (CXm. g§~§{Y¶m| Ho$ gmW ‘¡WwZ H$aZm Agä¶Vm ¶m EH$ hr qbJ H$m ¶m gÑe ‘¡WwZ H$m¶©;

b¡ì¶ 20:11,12,13,18,20; ì¶; 27:20,21,22,23 ‘mZdr¶ g§~§Y ~ZmZm (go³g) EH$

AX wV daXmZ Am¡a gm‘Wr© CÎmoOZm h¡ & ¶h em§{VnyU© AZ§V g‘mO Ho$ {bE {Z¶{‘V Am¡a

n[a^m{fV {H$¶m OmZm Mm{hE &

{ZH$Q> g§~§{Y¶m| Ho$ gmW ‘¡WwZ H$m¶© H$aZm, Ka, n[adma Am¡a gmW hr gmW g‘mO

H$s pñWaVm H$mo à^m{dV {H$¶m hþAm h¡ & EH$ ì¶{º$ H$mo Bg {deof ì¶{º$ go emXr H$aZo Ho$ {bE

‘Zm {H$¶m h¡ {Oggo gä¶Vm ~Xb gH$Vr h¡, g^r gä¶VmAm| ‘| ({‘ór Am¡a amO n[adma H$mo

N>mo‹S>H$a) {ZH$Q> g§~§Yr Ho$ gmW ‘¡WwZ Ho$ {df¶ ‘| {Z¶‘ H$mZyZ h¡ &

� {nVm H$m Amo‹T>Zm, {ddmh Ho$ H$m¶© H$m ¶h {MÝh h¡ (22:30; b¡ì¶ 18:8) & ¶h

AmXa H$m Xÿgam CnÐd h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 27:21‘ybJ«§W; 27:21‘ybJ«§W; 27:21‘ybJ«§W; 27:21‘ybJ«§W; 27:21

27:21 em{nV hmo dh Omo {H$gr àH$ma Ho$ new go Hw$H$‘© H$a|, ¶h b¡ì¶ 18:23; 20:15;

‘| ‘Zmhr {H$¶m J¶m h¡ & g§X © ê$n ‘| BgH$m g§~§Y ì¶{^Mma Ho$ gmW ({ZJ©; 22:19 Am¡a byH$m

15:23 ‘| {XImVm h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 27:22‘ybJ«§W; 27:22‘ybJ«§W; 27:22‘ybJ«§W; 27:22‘ybJ«§W; 27:22

27:22 {ZH$Q> g§~§{YV¶m| Ho$ gmW ‘¡WwZ H$aZo Ho$ {Z¶‘ Ho$ ¶o ^mJ h¡ (b¡ì¶;18)

:: 335 ::

Page 336: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 27:23‘ybJ«§W; 27:23‘ybJ«§W; 27:23‘ybJ«§W; 27:23‘ybJ«§W; 27:23

27:23 ¶h ‘Zmhr b¡ì¶ 18:8; 20:14 ‘| boIm à‘m{UV h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 27:24‘ybJ«§W; 27:24‘ybJ«§W; 27:24‘ybJ«§W; 27:24‘ybJ«§W; 27:24

27:24-25¶h {ZJ© 23:6-8 ‘| boI à‘m{UV h¡ & ¶h BÝh| àH$Q> H$a gH$Vm h¡ :

(1) EH$ h˶mam ¶m (2) Kyg boZo dmbm ݶm¶r, {Ogo EH$ ì¶{º$ H$mo ‘¥Ë¶w H$s gOm

Xr &

NASB ‘ybJ«§W; 27:26‘ybJ«§W; 27:26‘ybJ«§W; 27:26‘ybJ«§W; 27:26‘ybJ«§W; 27:26

27:26 em{nV .... Omo Bg ì¶dñWm H$mo dMZm| H$mo nyam Z H$a|, ¶h Xg Amkm ({S>H$mbmoJ)

Ho$ g‘mnZ go {‘bVm OwbVm gmam§e nX h¡ & nm¡byg Ho$ Ûmam Jbm; 3:10 ‘| ¶h {b¶m J¶m h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| ‘ygm H$mo V¥Vr¶ nwê$f ‘| àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ ?

(2) ³¶m| eoHo$‘ ({J[a‚m‘ nhm‹S>) H$mo Bg àH$ma H$s ‘hmZ Cnm{Y {X¶m J¶m h¡ ?

(3) ³¶m| lm‘ Ho$ gmW Amerfm| H$mo àX{e©V Zht {H$¶m J¶m h¡ ?

*****

:: 336 ::

Page 337: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 28ì¶dñWm {ddaU 28ì¶dñWm {ddaU 28ì¶dñWm {ddaU 28ì¶dñWm {ddaU 28AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

AmkmnmbZ H$s

Amerf|

28:1-14

AZmkmnmbZ go

lmn

28:15-19

28:20-46

‘ygm H$s {ÛVr¶ gyMZm H$m

g‘mnZ

28:1-2

28:3

28:4

28:5

28:6

28:6

28:7-14

8:15

28:16

28:17

28:18

28:19

28:20-24

28:25-44

28:45-46

AmkmnmbZ H$s Amerf

28:1-2

28:3

28:4

28:5

28:6

28:7

28:8

28:9-14

AZmkmnmbZ Ho$

n[aUm‘

28:15

28:16

28:17

28:18

28:19

28:20-24

28:25-29

28:30-35

28:36-37

28:38-42

28:43-44

28:45-52

Amerf dMZ

28:1-2

28:3-8

28:9-14

lmn

28:15

28:16-19

28:20-26

28:27-29A

28:29~-35

28:36-37

28:38-42

28:43-44

28:45-46

¶wdm Am¡a Jwbm‘r

H$m AmJ‘Z

NKJV NRSV TEV NJB

:: 337 ::

Page 338: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

28:47-57

28:58-63

28:64-64

28:47-57

28:58-63

28:64-68

28:53-57

28:58-63

28:47-48

28:49-57

28:58-62 A

28:62~-68

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 28:1-2‘ybJ«§W; 28:1-2‘ybJ«§W; 28:1-2‘ybJ«§W; 28:1-2‘ybJ«§W; 28:1-2

28:1 dh VwPo n¥Ïdr H$s g~ Om{V¶m| ‘| loð> H$aoJm, loð> H$m CÔoí¶ àH$meZ h¡ (26:19,

28:13) na‘oída {díd H$mo Bòm¶b Ho$ Ûmam AnZo nmg bmZm MmhVm h¡ (CV; 12:3;

22:18; {ZJ©; 19:5-6) &

28:2 Amerdm©X eãX ‘yb KyQ>Zo Q>oH$Zo go g§~§{YV h¡ & ¶hmodm, Bòm¶b H$mo MwZmd XoVm h¡

(11:26-31; 30:1, 19) & ¶hmodm Ho$ dmMm H$s ‘m§J BZHo$ gå‘mZ Ho$ {bE Bg {ZíM¶ H$mo

g‘PVr h¡ &

� Vw‘ na nyao hmoJ|, Bg ‘whmdam¶wº$ dm³¶I§S> H$m à¶moJ Amerdm©X Ho$ {bE ¶hm§

à¶moJ hþAm h¡, naÝVw lm‘ Ho$ {bE nX 15 ‘| hþAm h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 28:3‘ybJ«§W; 28:3‘ybJ«§W; 28:3‘ybJ«§W; 28:3‘ybJ«§W; 28:3

28:3 Yݶ hmo Vy ZJa ‘|, IoV ‘|, ¶h gmd© m¡{VH$ Amerdm©X H$mo àH$Q> H$aZo H$m

Amb§H$m[aH$ nÕ{V h¡ (nX 4-6, 8) &

NASB ‘ybJ«§W; 28:4‘ybJ«§W; 28:4‘ybJ«§W; 28:4‘ybJ«§W; 28:4‘ybJ«§W; 28:4

28:4 Yݶ hmo.... Voar gÝVmZ.. y{‘ H$s CnO... o‹S> ~H$ar ... newAm| Ho$ ~ƒo H$B© gmao

Am¡a ñdmñW¶ new Am¡a ~ƒo, CÞV Am¡a YZ-Xm¡bV H$m {MÝh Wm & EH$ ‘Zwî¶, ~‹S>r n[adma,

newAm| H$s PwÊS> Ho$ gmW h¡ Vmo dh na‘oída Ho$ Ûmam Amerf nm¶m hþAm ‘Zwî¶ h¡ (7:13;

28:4, 11, 30:9) & ¶o g^r na‘oída Ho$ Amerfm| H$s ñneu¶ {MÝh h¡ ¶m nXmW© {dkmZ g§~§Yr

{MÝh h¡ (CV; 1:22,28) &

NASB ‘ybJ«§W; 28:5‘ybJ«§W; 28:5‘ybJ«§W; 28:5‘ybJ«§W; 28:5‘ybJ«§W; 28:5

28:5 Yݶ hmo ...... Q>moH$ar, Bg Q>moH$ar H$m à¶moJ ’$b ¶m CnO H$mo bo OmZo Ho$ {bE

{H$¶m OmVm Wm (26:2) ¶h H¥${f g§~§Yr H$m¶© ‘| CÞ{V H$mo ~VmVm h¡ &

:: 338 ::

Page 339: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 28:6‘ybJ«§W; 28:6‘ybJ«§W; 28:6‘ybJ«§W; 28:6‘ybJ«§W; 28:6

28:6 Yݶ hmo ............. Vy ^rVa AmVo g‘¶ ........... Vy ~mha OmVo g‘¶, OrdZ Ho$

g^r joÌm| ‘| Amerf OrdZ hmoZo (nX; 19 ‘| {d^{º$) H$s ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam h¡ (31:2;

^.g; 121:8; ¶mem; 37:28) &

28:7 eÌw, Bg Aܶm¶ ‘| 8 ~ma H¥$XÝV H$m à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & (nX 7, 25, 31, 48,

53, 55, 57, 68) & ¶h EH$ ‘Zwî¶ ¶m g‘yh Ho$ {dê$Õ ‘| EH$ ‘Zwî¶ ¶m g‘yh Ho$ ‘oh‘mZ~mOr

H$m¶m] H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & ¶hmodm Zo Bòm¶b Ho$ eÌwAm| H$mo AnZm eÌw ~ZmZo H$m dm¶Xm {H$¶m

({ZJ© 23:22) naÝVw dmMm H$s AZmkmnmbZ Ho$ H$maU Bòm¶b H$m eÌw A^r dh h¡ &

¶{X Bòm¶b AmkmH$mar ~ZoJm Vmo ¶hmodm CgHo$ eÌw go b‹S>mB© H$aoJm (30:7;33:27-

29) &

28:8 Voao IÎmm| na Amerf, ¶h CnO H$s H$moR>ar H$mo ~VmVm h¡ (Zr{V 3:10) & ~mX ‘|

¶hþXr g‘mO H$hm {H$ ¶h EH$mÝV ‘| ¶hmodm H$s Amerf H$mo ~VmVm h¡ &

28:9 ¶hmodm VwP| pñWa H$aoJm, Bg {H«$¶m H$m ‘yb ê$n ‘| AW©, D±$Mm CR>mZm h¡ & {h{nb

ì¶. ‘| {d^Þ A{^àm¶m| ‘| BgH$m à¶moJ hþAm h¡ (CXm; (1) dmMm H$mo {ZpíMV H$aZm 8:18;

(2) Voao ‘ܶ go 18:15, 18; (3) {Jao hþE newAm| H$mo CR>mZm, 22:4 Am¡a (4) ñ‘aUr¶

nËWam| H$mo pñWa H$aZm 27:3) ¶hm§ na BgH$m à¶moJ Amb§H$m[aH$ ê$n ‘| pñWaVm Ho$ A{^àm¶

go 25:7 Am¡a 29:13 Ho$ g‘mZ hþAm h¡ &

� Mb|, OrdZ e¡br {dídmg Am¡a AmkmnmbZ Ho$ {bE ¶h EH$ ~mB©~b g§~§Yr Ab§H$ma

h¡ &

28:10 Am¡a n¥Ïdr Ho$ Xoe Xoe Ho$ g~ bmoJ XoIH$a, {H$ Vy ¶hmodm H$m H$hbVm h¡, dm³¶I§S>,

¶hmodm H$m H$hbmZm, Bòm¶b Ho$ D$na ¶hmodm Ho$ A{YH$ma H$mo gy{MV H$aVm h¡ &

¶hmodm Bòm¶b H$mo Amerf XoH$a g^r Xoem| Ho$ ܶmZ H$mo boZm MmhVm Wm Cg Cnm¶

go Xoem| H$mo ñd¶§ Ho$ nmg bmZm MmhVm Wm nX; 25:37) {deof {df¶ 4:46 H$mo XoI| &

28:11 dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ AmkmnmbZ go na‘oída H$s Amerf H$m ¶h gmam§e nX h¡ (CXm:

11:14)

28:12 Voao CÎm‘ §S>ma, ¶h ñdJ© Am¡a df© H$m {MÝh Wm (nX 23-24; ^.g. 85:12;

‘bm. 3:10) & g§ dV: ¶h ~mb XodVm H$s AmamYZm H$s {ZÝXmnyU© dMZ h¡ & ~mb XodVm, CÞ{V

XoZo dmbm, H$Zm{Z¶m| H$m XodVm h¡ (CXm, dfm, I amOm 17-18) VWm{n, ¶h ¶hmodm Wm Omo

AnZo bmoJm| Ho$ g^r Amerdm©X XoVm Wm (nX 47; 11:14; b¡ì¶ 26:4) &

:: 339 ::

Page 340: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Voar y{‘ na g‘¶ ‘| ¶h ~agmEJm Bg {H«$¶m H$m n«¶moJ {Za§Va ê$n go Bg Aܶm¶

‘| ¶hmodm H$s dmMm H$m Cnhma, AmeudmX Ho$ {bE hþAm h¡ & (nX 1,7,8,1,12,13) &

¶hmodm Z Ho$db AmH$me Ho$ PamoIo ImoboJm Amoa ~m[ae oOoJm, naÝVw dh C{MV

g‘¶ ‘| ¶h H$aoJm &

� Vy ~hþVoar Om{V¶m| H$mo CYma XoJm, naÝVw {H$gr go VwPo CYma Z boZm n‹S>oJm,

na‘oída H$s Amerf H$s ¶h Xÿgar A§e h¡ {H$ BZHo$ nmg F$U XoZo Ho$ {bE A{V[a³V ^mJ Wm

(23:20) AmZmkmnmbZ Ho$ n[aUm‘ VrjU ê$n go nX 44 ‘| A§Va oX hþAm h¡ &

28:13 Bg nX ‘| CÞ{V Am¡a dgm‘W© H$s Xmo ‘whmda| h¡ :

(1) nyN> Zht§, {H$ÝVw {ga R>ham¶oJm

(2) Vy ZrMo Zht naÝVw D$na hr ahoJm &

naÝVw eV©nyU© VËd H$mo boI H$a| & Bgr Ho$ g‘mZ ‘whmdao H$mo nX; 1 ‘| H$aZo ‘|o Mm¡H$gr H$aZo Ho$

{bE {H$¶m J¶m Wm &

28:14 Xm¶| ¶m ~m¶| Z ‘w‹S>Zm, eãXmZwgma ¶h {J; 20:17; 22:26; ì¶; 2:27, ‘| à¶moJ

hþAm h¡, naZVw ‘w»¶ ê$n go ¶h EH$ B~«mZr ‘whmdam grYo ¶m ñnï> ê$n go {MpÝhV ‘mJ© go {H$gr

^r àH$ma H$m ^Q>H$Zm ¶m KQ>Zm nmn h¡ (5:32; 17:11, 20 ¶hmoey 1:7, 23:6,II amOm

22:2) & ñ‘aU aI| {H$ ¶hm§ na ‘y{V©nyOm H$mo {deof any go C„o{IV {H$¶m J¶m h¡ (5:7-9;

27:15; {ZJ©; 20:23; 34:17) &

NASB ‘ybJ«§W; 28:15‘ybJ«§W; 28:15‘ybJ«§W; 28:15‘ybJ«§W; 28:15‘ybJ«§W; 28:15

28:5 Mm¡H$ar H$aZm, ¶h eãX {gÕm§V Am¡a ì¶mH$aU H$m dmñV{dH$ ê$n h¡ Omo nX 1;13;

32:46 ‘| nm¶m J¶m h¡ & Bgr eãX H$m g‘mZ ê$n 28:58 Am¡a 29:8 ‘| nm¶m J¶m h¡ &

AmkmnmbZ ^¶mH$ h¡ & ¶{X Vw‘ ‘wPgo ào‘ aIVo hmo, Vmo ‘oar AmkmAm| H$mo ‘mZmo &

� lmn, ¶h ‘yb ݶyZ hmoZo H$m g§km ê$n h¡, (~rS>r~r 886-887; 27:15-

26;28:15-68) ¶o lmn, Bòm¶b H$mo ¶hmodm Ho$ nmg Xþ~mam bmZo H$m gmYZ Wm &NASB ‘ybJ«§W; 28:16‘ybJ«§W; 28:16‘ybJ«§W; 28:16‘ybJ«§W; 28:16‘ybJ«§W; 28:1628:16-19 nyU© ê$n go ¶o nX| g‘mZm§Va h¡ & nX; 3-6 Amerdm©X Ho$ h¡ Am¡a nX 16-19 lmnHo$ h¡28:18 ¶WmW© dm³¶I§S> Voao noQ> H$s CnO h¡ & H$B© hï>-nwï>, gwIr n[adma Amerfm| ‘| goEH$ h¡ (nX 4,11); naÝVw AZmkmnmbZ, dmMm H$s à{Vkm H$mo n[adV©Z ‘| boH$a Am¶m &NASB ‘ybJ«§W; 28:20-24‘ybJ«§W; 28:20-24‘ybJ«§W; 28:20-24‘ybJ«§W; 28:20-24‘ybJ«§W; 28:20-2428:20 ^¶mVwa, ¶h dh eãX h¡ {OgH$m à¶moJ ¶wÕ Ho$ Ka ‘| hþAm h¡ (7:23) & ¶h nX 7Am¡a 25 H$m {dê$ÕmWu h¡ & ^¶mVwa, Bòm¶b ‘| hmoJm, ¶{X dh na‘oída Ho$ dMZ H$m nmbZ ZhtH$aVr h¡ &

:: 340 ::

Page 341: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� Y‘H$s, Bg eãX H$m à¶moJ nwamZo {Z¶‘ ‘| {g’©$ ¶hm§ na hþAm h¡ &

28:21 ‘ar, ¶hmodm Zo {‘ò na ({ZJ© 5:3; 9:15) O¡go oOm, d¡gr ‘hm‘mar H$mo ¶h

~VmVm h¡ b¡ì¶ 26:25; {ZJ. 14:12) &

28:22 Vbdma, AZmkmH$ar Bòm¶b Ho$ D$na ¶hmodm Ho$ Ûmam oOo OmZo dmbr MrOm| H$mo

gyMr V¡¶ma H$amo :

(1) j¶amoJ (~rS>r~r 1006, b¡ì¶; 26:16), ’o$’$‹S>o H$s ~r‘mar

(2) Áda (~rS>r~r 869, b¡ì¶ 26:16)

(3) Xmh (~rS>r~r 196)

(4) ~‹S>r ObZ (~rS>r~r 359)

(5) VVdma (~rS>r~r 352)

(6) Pwbg (~rS>r~r 34,I amOm 8:37; II B{V; 6:28 Am‘mog 4:9; N>J¡;

2:17; eãX H$m AW© ham Bg{bE EH$ Kr Joê$B© &

H¥${f g§~§Yr Am¡a ‘mZdOm{V XmoZm| nr{‹T>V Am¡a ‘aoJ| & nr‹T>m ¶m H$ï>m| H$s gm§Ho${VH$

g§»¶m H$mo ܶmZ X| (CXm; 7 Bg Aܶm¶ ‘o§ 7 Amerfm| H$s ^r gyMr h¡) XoI| {deof {df¶ 23:3

‘|)

28:23 bmoho H$s, bmoho H$mo àm¶: Amb§H$[aH$ ê$n ‘| H${R>ZmB© Ho$ {bE h¡ :

(1) y{‘ CnO Zht XoJm, ³¶m|o{H$ ‘oh Zhr ~agoJm, ¶h YmVw Ho$ g‘mZ H$R>moa hmo

Om¶oJm, nX 23; b¡ì¶ 26:19 &

(2) bmoho H$m OwAm, Bòm¶b Ho$ JX©Z na aIm J¶m h¡; nX 48

(3) nr‹T>m ¶m H$ï> Ho$ bmoho Ho$ ^Q²>Q>o Ho$ g‘mZ {‘ò 4:20

NASB ‘ybJ«§W; 28:25-26‘ybJ«§W; 28:25-26‘ybJ«§W; 28:25-26‘ybJ«§W; 28:25-26‘ybJ«§W; 28:25-26

28:25 Vy EH$ ‘mJ© go BZH$m gm‘mZm H$aoJm, naÝVw gmV ‘mJ© go hmoH$a CZHo$ gm‘Zo go mJ

Om¶oJm, bmj{UH$ ê$n go ¶h ì¶m»¶m H$a ahm h¡ {H$ Bòm¶b Ho$ gm¡{‘H$ ¶moOZmnyU© ê$n go

ì¶W©hrZ hþB© h¡& g§»¶m g§~§Yr gmV nyU©Vm Ho$ {bE {MÝh h¡ & n{dÌ ¶wÕ H$s à{Vkm n[adV©Z

hmo MwH$s h¡ &

28:26 Voam ed AmYma hmoJm Bòm¶b Ho$ {bE Z Jm‹S>m OmZm EH$ ‘hmZ emoH$mÝV ¶m

XþImÝV H$s ~mV h¡ Am¡a newAm| Ho$ Ûmam CR>m {b¶m OmZm ^r h¡ &(I e‘w. 17:44-46) & n{‹T>¶m|

àX{e©V hmoZo Ho$ H$maU H$B© bmoJ Bgo ^{dî¶ g§§~§Yr g§X © Ho$ g‘mZ XoIVo h¡ (¶mem; 18:14;

{¶‘© 7:33; 16:4, 19:7; 34:20; ¶ho. 29:5; 32:4; 39:4) &

:: 341 ::

Page 342: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 28:27-37‘ybJ«§W; 28:27-37‘ybJ«§W; 28:27-37‘ybJ«§W; 28:27-37‘ybJ«§W; 28:27-37

28:27 {‘ò H$ go ’$mo‹S>o ‘hm‘m[a¶m| Am¡a g‘ñ¶mAm| H$s gyMr H$mo ñ‘aU aI| ({‘ò H$s

‘hm‘mar Am¡a dmMm H$s Amerf ‘| n[adV©Z) Omo Bòm¶b na ¶hmodm oOoJm, ¶{X do CgH$s dmMm

H$mo Zhr ‘mZVo h¡ & {OgH$mo A{YH$ {X¶m J¶m h¡, Bggo A{YH$ {b¶m Om¶oJm & (byH$m 12:48)

28:32 Bòm¶br ‘mVm-{nVm Ho$ BZ Xem H$mo ñ‘aU aI| :

(1) Voao ~oQ>o ~o{Q>¶m± Xÿgao Xoe Ho$ bmoJm| Ho$ hmW bJ Om¶|Jo,

(2) Eogm hmoVo hþE do XoIVo XoIVo ahoJ| &

(3) CZHo$ {bE Mmd go XoIVo XoIVo CZH$s Am§Io ah OmEJr &

(4) BZH$m Hw$N> ~g Z MboJm &

28:33 A§Yoa ghVm, Bg eãX H$m à¶moJ àm¶: Jar~ Am¡a g‘mO go {ZH$mbo J¶o bmoJm| H$m

’$m¶Xm YZdmZm| Ho$ Ûmam CR>m¶o OmZo ‘| hþAm naÝVw ¶hm§ na BgH$m à¶moJ AnZo AZmkmH$mar

bmoJm| H$mo IÊS>Z H$aVm h¡ &

28:35 ZI go {eI VH$, ¶h EH$ {dñV¥V ~r‘ma H$m bjU h¡ {Oggo EH$ ‘Zwî¶ M§Jm Zht

hmo gH$Vm h¡ (Aæ¶w 2:7; ¶mem; 1:5-6) &

28:36 Voao amOm, ‘ygm H$mo ‘mby‘ hþAm {H$ H$^r ^r H$moB© EH$ amOm hmoJm (17:14-20)

Bòm¶br EH$ JmoÌr¶ g‘mO Wm § dhm§ na emD$b go n{hbo H$moB© amOm Z hþAm Wm (I e‘w;8)

NASB ‘ybJ«§W; 28:38-44‘ybJ«§W; 28:38-44‘ybJ«§W; 28:38-44‘ybJ«§W; 28:38-44‘ybJ«§W; 28:38-44

28:38-42g’$bVm na Bòm¶b Ho$ à¶ËZm| H$s gyMr H$mo Xþ~mam ܶmZ X|, {OgH$mo ¶hmodm

{VVa-{~Va H$aoJm :

BZH$m H$m¶©BZH$m H$m¶©BZH$m H$m¶©BZH$m H$m¶©BZH$m H$m¶© n[aUm‘n[aUm‘n[aUm‘n[aUm‘n[aUm‘

(1) ~hþV gm ~rO; nX; 38 - {Q>{S²>S>¶m± Zï> H$aoJr

(2) XmI H$s ~m[a¶m± nX 39 - H$mo‹S>o Im Om¶oJ|

(3) O¡VyZ Ho$ d¥j; nX 40 - P‹S> Om¶oJ|

(4) Voao ~oQ>o ~o{Q>¶m± CËnÞ hmoJ|; nX41 - ~ÝYwAmB© ‘| Mbo Om¶oJ|

(5) g~ d¥j Am¡a CnO, nX 42 - {Q>{S²>S>¶m± Im Om¶oJ| &

28:40 AnZo eara ‘| bJmZm, àmMrZ {ZH$Q> nydu Ho$ bmoJ g’$bVm Am¡a AmZ§X Ho$ {MÝhHo$ ê$n ‘| O¡VyZ Ho$ Vob H$mo AnZo Mhoao ‘| bJmVo Wo (ê$V; 3:3; II e‘w; 12:20; 14:2) &28:43-44Xmo-Xmo nX Bòm¶b Ho$ A{^Z¶ n[adV©Z Am¡a naXo{e¶m| Ho$ {Zdmg H$s ì¶m»¶mH$aVo h¡ :(1) naXoer Vw‘ go ~‹T>Vm Om¶oJm,

(A) dh VwP go ~‹T>oJm(~) Vy Amn KQ>Vm Mbm OmEJm (nX 13 H$s n[adV©Z)

:: 342 ::

Page 343: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) naXoer VwP H$mo CYma XoJm

(nX 12 H$s n[adV©Z)

(3) naXoer Vmo {ga hmoJ|

(nX; 13 H$s n[adV©Z)

NASB ‘ybJ«§W; 28:4-48‘ybJ«§W; 28:4-48‘ybJ«§W; 28:4-48‘ybJ«§W; 28:4-48‘ybJ«§W; 28:4-48

28:45-48¶hmodm Ho$ ~mMm Ho$ ݶm¶ Ho$ à^md Am¡a H$maU H$mo ܶmZ X| :

(1) H$maU :(1) H$maU :(1) H$maU :(1) H$maU :(1) H$maU :

(A) ¶hmodm H$s {d{Y¶m| Am¡a {Z¶‘ H$mo Bòm¶b Zht gwZoJm Am¡a ‘mZoJm, nX;45

(~) Bòm¶b Zo ¶hmodm H$s godm Zht H$s; nX 47:

(i) AmZ§X Ho$ gmW (ii) àgÞVm Ho$ gmW (iii) ~hþVm¶V hmoZo na Yݶdm{XV

(2) à^md :(2) à^md :(2) à^md :(2) à^md :(2) à^md :

(A) lmn

(i) emn VwP na Am nS>oJo, nX 45 (ii) nrN>o n‹S>o ahoJ|; nX 45 (iii) VwP H$mo nH$S>oJ|

nX 45

(iv) Vy Zï> hmo Om¶oJm, nX 45

(~) eÌw

(i) Vw‘ AnZo eÌwAm| H$s godm H$aoJm; nX 48

(1) yIm (2) ߶mgm (3) Z§Jm (4) nXmWm©o go a{hV (5) Voao JX©Z na bmoho H$m OwAm

(6) O~ VH$ Vy Zï> Z hmo OmE (4:25-26)

28:46 gXm Ho$ {bE {deof {Z¶‘ 4:40 H$mo XoI| &

NASB ‘ybJ«§W; 28:49-57‘ybJ«§W; 28:49-57‘ybJ«§W; 28:49-57‘ybJ«§W; 28:49-57‘ybJ«§W; 28:49-57

28:49 ¶hmodm Voao {dê$Õ EH$ Om{V H$mo M‹T>m bm¶oJm, ¶h A{g[a¶m Am¡a/¶m ~o~rbmoZ H$mo

~VmVm h¡ ({¶‘©; 5:15) (hmoeo; 8:1) &

28:50 Z Vmo ~y‹T>o H$m ‘w§h XoIH$a AmXa H$aoJ|, Z ~mbH$m| na X¶m H$aoJ|, Agr[a¶m Ho$ bmoJ,

{deof Vm¡a go ~o~rbmoZ Ho$ bmoJ Xÿa Xoe ¶m àXoe Am¡a Xÿgao Ho$ Ka ‘| nwZ: ì¶dpñWV hmoZo go n{hbo

do ~y‹T>o (b¡ì¶ 19:32) Am¡a ~ƒm| H$s h˶m Y‘© «ï> AmOmXr ¶m OZg§»¶m Ho$ ê$n ‘| H$aoJ| &

28:51 Bg nX ‘| AmH«$‘UH$mar Xoem| H$s ì¶m»¶m, ¶mo¶b, Am‘mog Am¡a ‘rH$m H$s nwñVH$m|

H$s {Q>S²>S>r H$s ‘hm‘mar Ho$ g‘mZ nyU© Zï>H$mar ómoV Ho$ eãXm| ‘| {H$¶m J¶m h¡ &

28-52 D±$Mr D±$Mr Am¡a Ñ‹T> ehanZmh| {OZ na Vy ^amogm H$aoJm, Bòm¶b CZHo$ g¡{ZH$

Xb H$s V¡¶m[a¶m| ‘| ^amogm aIoJm (II Hw$[a; 32:7-8) &

:: 343 ::

Page 344: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

28:52-57Vy AnZo {ZO ~oQ>o-~o{Q>¶m| H$m ‘m±g Im¶oJm, ¶h EH$ Koam Ho$ CXXÊS> ñd^md H$mo

{XImVm h¡ (CXm; amjgnZ, b¡ì¶ 26:29 II amOm 6:24-30; {¶‘©; 19:9; {dbm. 2:20;4:10;

¶ho. 5:10) &

NASB ‘ybJ«§W; 28:58-68‘ybJ«§W; 28:58-68‘ybJ«§W; 28:58-68‘ybJ«§W; 28:58-68‘ybJ«§W; 28:58-68

28:58-68¶{X ..... Vmo dmMm Ho$ {Z¶‘m| Am¡a AZmkmnmbZ Ho$ n[aUm‘m| H$mo ܶmZ Xo :

(A) ¶{X Vy

(1) BZ ì¶dñWm H$s gmao dMZm| H$m nmbZ H$aZo ‘| Mm¡H$gr Z H$a| &

(2) Bg AmXaUr¶ Am¡a ^¶ ¶mo½¶ Zm‘ H$m, Omo ¶hmodm Voao na‘oída H$m h¡ &

(3) nX 1,13,15,58;29;9;31:21;32:46 H$m boI H$a| & AmkmnmbZ H${R>Z h¡ &

(~) Vmo

(1) ¶hmodm ‘hm‘m[a¶m| H$mo boH$a AmEJm; nX 59

(i) AZmoI X§S> (ii) Xwï>> (iii) ^mar {XZm| VH$ ahZo dmbo amoJ (iv) ^mar-^mar X§S> (v)

Am{X XÊS>

(2) {‘ò Ho$ g~o amoJm| H$mo {’$a Voao D$na bJm XoJm, (7:15) {Oggo Vy ¶ ImVm Wm (nX; 60)

(3) {OVZo amoJ Bg ì¶dñWm ‘| Zht {bIo h¡; nX 61; CVZr ~r‘mar H$mo bJm XoJm (b¡ì¶

26:11) AnZr g’$bVm Am¡a A{YH$Vm H$s à{Vkm H$mo n[adV©Z H$aoJm; nX 62-63

(4) ¶hmodm AnZo dmMm Ho$ bmoJm| H$mo {VVa-{~Va H$aoJm Amoa {‘ò go dm¶Xo Ho$ Xoe Ho$ {ZJ©‘Z

H$mo n[adV©Z H$aoJm; nX 64

(i) Xÿgao XodVmAm| H$s CnmgZm H$aoJm nX 64

(ii) Vy M¡Z Z nmEJm; nX 65 (iii) öX¶ H$m±nVm ahoJm nX 65

(iv)AmI| YwY§Vr n‹S> Omo¶Jr nX 65, (v) Voam ‘Z ì¶mHw$b ahoJm, nX 65

(vi) {XZ amV WaWamVm ahoJm; nX 66, 67 (vii) OrdZ H$m Hw$N> ^aomgm Z ahoJm; nX 66

(viii) Xmg Xmgr hmoZm nX 68

28:61 Bg ì¶dñWm H$s nwñVH$ ‘| {bIo h¡, ¶h A{ZpíMV h¡; (3) ì¶. Ho$ g^r (31:24)

(4) ì¶. Ho$ ^mJ

(A) Y‘©gqhVm

(~) lmn Am¡a Amerdm©X

gM‘wM nwñVH$ H$m AW© gyMrnÌ h¡, naÝVw ¶h gw{ZpíMV H$aVm h¡ {H$ ‘ygm Zo {bIm ¶m {H$gr Zo

BgHo$ Ûmam ¶hmodm H$s ì¶dñWm H$mo {bIo J¶o H$mo eV à‘m{UV {H$¶m &

28:52 Wmo‹S>o hr, ¶h A~«mh‘ go H$s JB© à{Vkm H$m n[adV©Z h¡ & na‘oída Zo dm¶Xm {H$¶m

Wm {H$ do (1)AmH$mamJU Ho$ g‘mZ (2) ~mby Ho$ g‘mZ Am¡a Yy{b Ho$ g‘mZ

:: 344 ::

Page 345: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

28:63 ¶hmodm H$mo Vw‘go hf© hmoVm h¡ Bg {H«$¶m H$mo Xmo àH$ma go à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ :

(1) ^bmB© H$aZo go (30:9)

(A) g’$b ~ZmZo go

(~) ~‹T>Vr H$aZo go

(2) lmn XoZo go

(A) g˶mZme

(~) y{‘ na go CIm‹S>Zo na

¶hmodm XmoZm| Cnhma H$mo XoVm h¡ Am¡a AnZr g§VmZ H$mo Vm‹S>Zm XoVm h¡ & Vm‹S>ZmE±, nwZ:

J{R>V Am¡a O‘md Ho$ CÔoí¶ go h¡ &

28:65 Am§Io YwY§br, Bg Aܶm¶ ‘| AZoH$m| ~ma Ñ{ï> Ho$ Imo OmZo H$mo ~VmVm h¡ :

(1) dmMm Ho$ AZmnmknmbZ go ¶hmodm H$m X§S>, A§YmnZ ‘|; nXr 28-29

(2) Voar Am§Im| Ho$ gm‘Zo X§P H$mo XoIoJm; nX 30-33

(3) {OZ ~mVm| H$mo AnZr Am§Im| go XoIoJm, nmJb hmo Om¶oJm; nX 34

(4) Xÿgao n[adma Ho$ gXñ¶m| ‘| H«y$a Ñ{ï> go XoIZo Ho$ {bE Ab§H$ma (CXm; CgH$s Amoa

~war Ñ{ï> hmoJr) nX 54-56

(5) {‘ò Ho$ amoJm| ‘| go, Omo EH$ Kmoa A§YH$ma H$m Wm; nX 60-61

(6) Am§Im| H$m YwY§bmnZ, ^¶ Am¡a {dZme,nyU© AmemhrZVm Ho$ {bE Ab§H$ma;

nX 65-66

(7) AmIm| H$s Ñ{ï> AmJo H$mo ^¶ H$m H$aU hþAm; nX 67

� {R>H$mZm, CV; 8 ‘| Z¥h Ho$ {XZm| Ho$ ~m‹T> Ho$ {df¶ ‘| Bg H$m à¶moJ Xmo ~ma hþAm h¡

(1) AamaV nd©V na OhmO H$m ê$H$Zm; nX 4

(2) H$~yVa H$mo gyIr y{‘ H$mo Ty>‹T>Zo Ho$ {bE oOm J¶m naÝVw Bgo {R>H$mZm Z {‘bm nm¶m;

nX 9

¶hmodm AnZo bmoJm| Ho$ {bE {R>H$mZm MmhVm h¡ (CXm; à{Vkm H$m Xoe 3:20; 12:9-10;25:19; ¶hmoey; 1:13, 15; 21:44) naÝVw BZHo$ {dMmanyU© dmMm H$s AZmkmH$m[aVm nwZ:{ZJ©‘Z H$mo boH$a Am¶r (CX; Xoe ~{hîH¥$V; ^.g;. 95:11) &28:68 ¶hmodm VwP H$mo {‘ò ‘| bm¡Q>m bm¶oJm {ZJ©‘Z H$m n[adV©Z h¡ Bòm¶b H$m Xþ~mamXmñVd ‘| hmoZm h¡ &

Vwåhmam H$moB© J«mhH$ Z hmoJm, {H«$¶m IarXZm H$m à¶moJ àm¶: {‘ò Ho$ ~§YwAmB© goBòm¶b Ho$ ~mha {ZH$bZo ‘| ¶hmodm Ho$ IarXZo Ho$ {bE hþAm h¡ ({ZJ© 15:16; ^.;.74:2)naÝVw ¶hm§ na Bòm¶b Ho$ ^m½¶ Ho$ {b¶o hþAm h¡ Ohm§ na {‘ò Ho$ bmoJ ^r XmgËd Ho$ {bE CÝh|Zht IarXoJ| & do na‘oída Am¡a ‘wZî¶m| Ho$ Ûmam nUy© ê$n go {VañH¥$V {H$¶o J¶o Wo &

:: 345 ::

Page 346: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| lm‘ Ho$ ^mJ, Amerfm| H$s Anojm A˶{H$Y b§~r h¡ ?

(2) Bg Aܶm¶ H$m ³¶m CÔoí¶ h¡ ?

(3) {H$g àH$ma H$‘© Ym{‘©H$Vm, ¶hm§ na Amerf Ho$ gå‘obZ go g§~§{YV h¡ ?

(4) ³¶m| na‘oída H$m ݶm¶ BVZm H$R>moa h¡ ?

(5) Bg Bòm¶b Ho$ B{Vhmg ‘| ¶o ~mV| K{Q>V hþB© h¡ ?

*****

:: 346 ::

Page 347: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 29ì¶dñWm {ddaU 29ì¶dñWm {ddaU 29ì¶dñWm {ddaU 29ì¶dñWm {ddaU 29AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

‘moAm~m Xoe ‘| ¶hmodm

H$s dmMm H$mo nwZ:

AdñWm ‘o§ bm¶m J¶m

29:1

29

29:2-9

29:10-13

20:14-29

‘ygm H$m Vrgam àdMZ

(29:1-30:20)

29:1

29:2-9

29:10-29

‘moAm~ Ho$ Xoe ‘|

na‘oída H$s dmMm

29:1

29:2-9

29:10-15

29:16-21

29:22-28

28:29

Vrgam CnXoe

(28:69-20)

Eo{Vhm{gH$ n[aM¶

29:1-3

29:4-5

29:6-7

29:8

‘moAm~ ‘| dmMm

29:9-14

29:15-16

29:17-20

Xoe ~{hîH¥$V H$s

Y‘H$s

29:21-23

29:24-28

NKJV NRSV TEV NJB

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 29:1‘ybJ«§W; 29:1‘ybJ«§W; 29:1‘ybJ«§W; 29:1‘ybJ«§W; 29:1

29:1 Omo dmMm ~m§YZo H$s Amkm ¶hmodm Zo ‘ygm H$mo Xr Wr, ì¶. ‘| ¶h ‘ygm H$m Vrgam

àdMZ Wm (ì¶; 29-30) & dh h‘§o ñ‘aU {XbmVm h¡ {H$ ¶o ì¶dñWmE±, ‘oar Zht, daZ² ¶hmodm

go h¢ &

:: 347 ::

Page 348: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� dmMm go AbJ, ¶h grZ¡/hmoao~ nd©V H$s dmMm H$mo (XoI| {deof {df¶ 1:2;5:2;

{ZJ© 19-24) Am¡a ‘moAm~ H$s y{‘ H$mo ~VmVm h¡ (1:5;5:1,3;5/6) {ZJ©; 20-31 ‘| ñnï>

ê$n go ~{hîH¥$V {H$¶m J¶ h¡ & ¶h {ZJ©; 34; ì¶; 29-30 Am¡a ¶hmoey, 24 ‘| nwZ: ì¶dpñWV

hþAm h¡ & dmMm Ho$ {bE {deof {df¶ 4:13 H$mo XoI| &

NASB ‘ybJ«§W; 29:2-9‘ybJ«§W; 29:2-9‘ybJ«§W; 29:2-9‘ybJ«§W; 29:2-9‘ybJ«§W; 29:2-9

29:2 g~ Bòm¶{b¶m|, gm‘mݶ ê$n go ¶h {g’©$ d¥Õm| H$mo ~VmVm h¡, naÝVw nX; 1-13

Ho$ H$maU, ¶h nyd© Xoe H$mo àH$Q> H$aVm ‘mby‘ n‹S>Vm h¡ & Bòm¶b Ho$ {bE {deof {df¶ 1:1 H$mo

XoI| &

29:2-3 Vwåhmao XoIVo ....... Vw‘Zo XoIm h¡, ¶h ~mobr Ho$ ~mh²¶ ê$n h¡ (4:34 7:19)

³¶m|{H$ ¶o bmoJ

BZH$s g§VmZo Wo {OÝhmoZo XoIm Wm ({J; 14:29) & nX 2-8, Aܶm¶; 1-4 Ho$ g‘mZ

Eo{Vhm{gH$ g§~§Yr nwZ: J{R>V h¡, Omo nydu {ZH$Q> àXoem| Ho$ gmYmaU VËdê$n Wm &

29:4 AmO VH$, Bòm¶b H$m A§YmnZ; ¶hmodm Ho$ A§ZVH$mbr¶ Nw>‹S>m¡Vr ¶moOZm CZHo$

{deof ñWmZ Ho$ {bE EH$nmMrZ g‘ñ¶m {g’©$ Zht Wm (nX 4) naÝVw dV©VmZ H$s g‘ñ¶m ^r Wr

(‘Vr; 13:14-17; ‘a, 4:10-12; byH$m; 8:9-10; ¶hþ. 12:36 K-43 ào.H$m. 28:26-

27; {deofV: amo{‘ 11:25-32)

gwg‘mMma H$mo na‘oída Ho$ nyd© kmZ Am¡a nyd© {dMma {H$¶m hþAm ¶moOZm Ho$ ê$n ‘|

ì¶m»¶m {H$¶m J¶m h¡ (ào.H$m.2:23 Am¡a 2:18;4:28;13:29 H$mo boI H$a| &

29:5 Am¡a Z dó nwamZo hþE.... Z Oy{V¶m§ nwamZr hþB©, am{e H$hVm h¡ {Og àH$ma ~ƒo ~‹T>o

hþE Cgr àH$ma H$n‹S>o Am¡a OyVo ~‹T>o (8:4; Zho; 9:21) &

29:6 nX 5-6 ݶm¶ H$s nyU© Ad{Y {Ogo O§Jb ‘| ^Q>H$Zo H$s Ad{Y Ho$ ê$n ‘| OmZm

J¶m h¡ Bgr Ho$ Xm¡amZ na‘oída Ho$ B©ídar¶ ܶmZ ¶m qMVm H$mo {XImVm h¡ (8:2-3) ¶hmodm na

ܶmZHo$pÝÐV H$aZo Ho$ Ûmam Bòm¶{b¶m| H$mo g§~§Y Ho$ CnH$ma H$mo ñdrH¥$V H$aZm Wm (‘Zwî¶ Ho$

hmW go ^moOZ, nmZr CËnÞ Zht hþE h¡, naÝVw BgHo$ à¶moOZ go h¡) & naÝVw ¶o nX na‘oída Ho$

bmoJm| H$s {Za§Va AmpË‘H$ A§YmnZ H$mo {XImVm h¡ & (¶mem ; 6:9-10)

29:7 ¶h Bòm¶b Ho$ {Eb ¶hmodm H$s g¡Ý¶ Xb H$s CnpñW{V H$mo {XImVm h¡ ({J.

21:21-24; 33-35; Am¡a ì¶; 2:26-3:17) &

29:8 ¶o do JmoÌ h¡ Omo ¶aXZ Ho$ nydr {H$Zmao ‘| Am{lV Wo (3:12-13; {J; 32:28-

32) & Ho$~r 1581; ³dob nyU© Am¡a H$aZm, ~rS>r~r 793; Ho$~r 8898 ³dob nyU©) & Bòm¶b Ho$

AmpË‘H$ {dídmg¶mo½¶Vm H$m ‘mn Ñï> AmkmnmbZ h¡ & ¶hmodm go ào‘ H$aZm hr ¶hmodm H$s Amkm

‘mZVm h¡ &

:: 348 ::

Page 349: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

Bg nX H$mo ~mX ‘| ¶hþXr Jwê$Am| Ho$ Ûmam n‹T>m OmVm Wm O~ Hw$N> bmoJ gm‘w{hH$ Ho$ ~rM ‘| H$mo‹S>m

‘mam OmVm Wm (25:3) & ¶h 13 H$moS>o ‘maZo Ho$ {bE 13 ~mVm| H$mo g§J«{hV H$s h¡ & ^.g.

78:38 H$mo ^r n‹T>m OmVm Wm &

NASB ‘ybJ«§W; 29:10-13‘ybJ«§W; 29:10-13‘ybJ«§W; 29:10-13‘ybJ«§W; 29:10-13‘ybJ«§W; 29:10-13

29:10 Vw‘ I‹S>o, nX 10-11 ‘|o Xem©¶o J¶o Bòm¶br g‘mO Ho$ {^Þ-{^Þ g‘yhm| H$mo ܶmZ

Xo : (1) d¥Õ bmoJ (2) gaXma (3) ‘w»¶ ‘w»¶ nwê$f (4) JmoÌ Ho$ g~ nwê$f (5) ~ƒo (6)

{ó¶m± (7) N>mdZr ‘| ahZodmbo naXoer (8) Xmgm|, H$s ì¶m»¶m BZHo$ Xmg Ho$ bú¶ ‘| hþAm h¡&

¶o g^r {d{^Þ g‘yhm| H$mo BZHo$ g‘n©U, dmMm Ho$ à[V ‘|, Bggo Omo‹S>Zo Ho$ {bE

~wbm¶m J¶m Wm (14-15)

29:12-13¶h dmMm H$s nwZ: ñWm{nV ‘yb-eãX h¡ & ñ‘aU aI| {H$ {H$g àH$ma dmMm Am¡a

enW gÑe h¡ & ¶hmodm Ho$ {Z¶‘ CgHo$ à{Vkm go Ow‹S>o hþE h¡ & bmoJm| H$mo ñWm{nV H$aZo Ho$ Ûmam

na‘oída CËn{Îm ‘| nyd©Om| go H$s JB© à{Vkm H$mo CƒV‘ ñWmZ ‘| aIZm MmhVm h¡ § (28:9), do

bmoJ Omo BgHo$ M[aÌ H$mo àH$m{eV H$a| &

NASB ‘ybJ«§W; 29:14-21‘ybJ«§W; 29:14-21‘ybJ«§W; 29:14-21‘ybJ«§W; 29:14-21‘ybJ«§W; 29:14-21

29:15 CZH$mo r, Omo AmO h‘mao g§J ¶hm§ Zhr h¡, ¶h AmZodmbr nr{‹T>¶m| H$mo àH$Q> H$aVm

h¡ &

26:16-17gmam§e {Zjon dm³¶ go ¶o nX, Bòm¶b H$m gm‘Zm, ‘y{V©nyOH$ Om{V¶m| go dm¶Xo Ho$

Xoe H$s ¶mÌm ‘| hþAm Wm &

29:18 dmMm H$s AZmkmH$m[aVm Ho$ {dê$Õ MoVmd{Z¶m| H$mo Bòm¶br g‘mO ‘| à˶oH$

ì¶{º$, g^r g‘yh Am¡a gm‘m{OH$ g‘yh Ho$ {bE ñnï> ê$n go {H$¶m J¶m h¡ (CXm; à˶oH$ OZ;

n[adma;JmoÌ)

29:19 ¶h gmoZo {H$ Mmho ‘¢ AnZo ‘Z Ho$ hR> na Mby§, Vmo ^r ‘oam Hw$eb hmoJm, ¶h ~bdm

H$aZo go gmoMVm h¡ & na‘oída H$m X§S>, hmbm{H$ àm¶:Xoe go XoZo Ho$ {bE ¶hmodm ~wbm¶oJm (CXm;

Omo h‘ ~moVo h¡ Cgo H$mQ>Vo h¡&

29:20 ¶hmodm BgH$m nmn j‘m Zht H$aoJm, {H$gr r níMmVmn {H$¶o hE {dídmgr H$mo j‘m

H$aZm Am¡a J«hU H$aZo H$s ¶hmodm H$s BÀN>m H$s n¥ð> y{‘ Ho$ {dê$Õ Bg A{Ví¶mo{º$ H$m Adí¶

hr XoIm J¶m h¡ & Hw$N> ~mB©~b Ho$ {ejH$ Bg nX H$m ^.g. 103::9 Ho$ gmW Omo‹S>Vo h¡ Am¡a

gw{Ze{V H$aVo h¡ {H$ ¶hmodm Ho$ AZwJ«h H$s gr{‘VVm h¡ & g‘ñgm , na‘oída H$s j‘m Zhr h¡,

naÝVw nmnr ‘Zwî¶, ‘Zwî¶ H$m {Za§Va nmn h¡ & ‘mZdOm{V H$s Amoa go g~§Y H$mo VmoS>m J¶m h¡ Am¡a

‘mZdOm{V H$s Amoa go hr Qw>Q>Z h¡ & A{dídmg Am¡a {dÐmohr àH$meZ, {dZme ‘| h¡, Omo WmoS>

g‘¶ Ho$ {bE Am¡a A§ZVH$mb XmoZm| ‘| h¡&

:: 349 ::

Page 350: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� CgH$m Zm‘ YaVr go {‘Q>m S>mboJm, Bg ‘whmdao H$m AW© (1) H$moB© g§VmZ Zht ¶m

(2) ‘¥Ë¶w (CV; 7:4; {ZJ©, 17:14;32:32; ì¶; 9:14; II amOm; 14:27;^.g.;9:5-

6)

29:21 dmMm Ho$ g^r lm‘ XoI| nX 27-28, 27:15-26; 28:15-19, 20-26;

27:37; 38-48, 49-57 &

NASB ‘ybJ«§W; 29:22-28‘ybJ«§W; 29:22-28‘ybJ«§W; 29:22-28‘ybJ«§W; 29:22-28‘ybJ«§W; 29:22-28

29:22-23¶hmodm H$s Amerdm©X, {OgH$m A{^àm¶ CZ bmoJm| H$mo AmH${f©V H$aZm Wm Omo Bgo

Zht OmZVo Wo, ¶h naXo{e¶m| Ho$ Ûmam ‘OmH$ Ho$ àíZm| ‘| ~Xb Om¶oJm : (1) Xoe H$s

{dn{Îm¶m|; nX 22 (2) amoJ; nX 22 (3) g~ y{‘ J§YH$; nX 23 (4) bmoZ go y{‘; nX

23; (5) y{‘ Ob JB© h¡; nX 23 (6) ~mo¶m OmVm h¡, naÝVw Hw$N> O‘ Zht gH$Vm, nX 23

(7) y{‘ CnO Zht XoVr h¡; nX 23 (8) yy{‘ ‘| H$moB© Kmg Zht CJVr (9) y{‘ Cnm‹S> Ho$

ZJam| Ho$ g‘mZ hmo J¶ (CV; 19:24) g^r H$mo ¶hmodm Zo oOm (nX 22-28)

29:22 AmZodmbr n{‹T>¶m H$hoJ|, Bg emór¶ ê$n (CXm; ~ƒo àíZ nyN>|) H$mo 6:20 ‘|

n{hbo XoIm J¶m h¡; Omo {ZJ©g 13:8, 14; 10:2; 12:26, 27 H$mo àH$m{eV H$aVr h¡ & ì¶.

àm¶: ~ƒm| H$mo {ejm XoZo Ho$ {df¶ H$mo ~VmVr h¡ (CXm; 4:10, 6:7) &

22:23 g~ y{‘ J§YH$ Am¡a bmoZ go ^Q> JB© h¡, ‘¥V gmJa Ho$ joÌ ‘| g‘mZ hmoJr; Omo

gXmo‘ Am¡a A‘moam H$m ñWmZ h¡ (CV; 19:24-26) &

29:24 g~ Om{V¶m| Ho$ bmoJ nyN>oJ|, ¶hmodm Ho$ à{V Bòm¶b, g^r Om{V¶m§o ‘| EH$ {MÝh Wm

BgH$m AW© Amerdm©X {MÝh hmoZm Wm naÝVw ¶{X XpÊS>V hmoVm h¡, Vmo ^r EH$ {MÝh h¡ &

29:25 dmMm H$mo CÝhm|Zo Vmo‹S>m h¡, B©ídar¶ lm‘ H$m ‘w»¶ H$maU ¶h Wm Am¡a h¡ (IIamOm

17:9-23;II B{V, 36:13-21) &

29:26 namE XodVmAmo, eãXmZwgma ¶h Ebmo{h‘ h¡ & ¶h eãX ~hþdMZ ‘| h¡ & BgH$m

gm‘ݶ Vm¡a ‘| AZwdmX na‘oída hþAm h¡ & ¶h ñdJ©XÿVm| Am¡a ݶm{¶¶m| H$mo ^r àH$Q> H$a gH$Vm

h¡ & {deof {df¶ XoI|; B©ídar¶ Zm‘ 1:3 ‘| &

29:27 ¶hmodm H$m H$mon Bg Xoe ‘| ‹S>H$ CR>m h¡, Bòm¶b Ho$ nmn Ho$ Xoe à^m{dV hþAm h¡

(CV; 3:17) Am¡a ‘w»¶Vm¡a go ‘mZd nmn go hþAm h¡ (amo{‘; 8:18-22) & na‘oída àmH¥${VH$

Cnm¶moJ H$mo ‘mZdOm{V Ho$ {dMmam| Am¡a CƒV‘ ñWmZm| H$mo amoH$Zo Ho$ {bE à¶moJ H$aVm h¡ &

29:28 ¶hmodm Zo BÝh| CIm‹S> {X¶m ¶h {H«$¶m (~rS>r~r 684; Ho$~r 737, ³dob AnyU©; I

amOm; 14:15; II B{V; 7:20 {¶‘©; 12:14) ~moZo H$m {dê$ÕmWu h¡ & dmMm; n[ad{V©V hþB©

h¡ &

:: 350 ::

Page 351: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

¶hmodm Ho$ H$m¶© H$s ì¶m»¶m H$mo ܶmZ Xodo :

(1) H$mon (2) ObObmhQ> (3) ~‹S>r H«$moY (4) CIm‹S>H$a Xÿgao Xoe ‘| ’|$H$ {X¶m

(CXm; ~{hîH¥$V)

29:29 Jwá ~mV| h‘mao na‘oída ¶hmodm Ho$ de ‘| h¡, ¶h ~VmVm h¡ (1) ‘Zwî¶m| H$s Cnm{Y

(nX 19-20;) (2) na‘oída H$m nyU© kmZ; ¶m (3) CgH$s ^{dî¶ ¶moOZm

� Omo àH$Q> H$s JB© h¡ do h‘mao {bE h¡, ‘mZdOm{V Ho$ nmg Omo àH$me h¡ CZHo$ {bE

do {Oå‘oXma h¡ (^.g. 19:1-6; amo{‘;1) & ¶{X do Y‘©J«§W H$mo àH$Q> {H$¶o, Vmo do BgHo$ gyMr

Ho$ {Oå‘oXma hmo & {dídmgr gƒmB© H$mo OmZ gH$Vo h¡ Am¡a BgHo$ {bE {Oå‘odma h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| na‘oída Zo àm¶: dmMm H$mo nwZ: ñWm{nV {H$¶m (nX 1) ?

(2) ³¶m| na‘oída Zo ¶hþXr H$s Am§Im| H$mo AnZo CÔoí¶m| Ho$ à{V A§Ym H$a {X¶m (nX 4-6) ?

(3) ³¶m| ‘Zwî¶ Ho$ nmn Ho$ H$maU y{‘ H$mo nr{‹T>V hmoZm n‹S>Vm h¡ (nX 27) ?

(4) nX 29 ³¶m H$mo ~VmVm h¡ ?

*****

:: 351 ::

Page 352: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 30ì¶dñWm {ddaU 30ì¶dñWm {ddaU 30ì¶dñWm {ddaU 30ì¶dñWm {ddaU 30AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

na‘oída Ho$ nmg

bm¡Q>Zo go Amerdm©X

30:1-10

OrdZ Am¡a ‘¥Ë¶w H$m

MwZmd

30:11-14

30:15-20

‘ygm H$s Vrgar àdMZ

(29:1-30:20)

30:1-5

30:6-10

30:11-14

30:15:20

Amerf Am¡a

nwZñWmnZm H$s eV}

30:1-10

30:11-14

30:15-20

~§YwAmB© Am¡a Y‘©

n[adV©Z go dmng

AmZm

30:1-5

30:6-10

30:11-14

Xmo ‘mJ©

30:15-20

NKJV NRSV TEV NJB

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 30:1-5‘ybJ«§W; 30:1-5‘ybJ«§W; 30:1-5‘ybJ«§W; 30:1-5‘ybJ«§W; 30:1-5

30:1 ¶o g~ ~mV| VwP na O~ KQ>|, Bòm¶b H$m ^{dî¶ BZHo$ dmMm Ho$ AmkmnmbZ na

AmYm[aV Xmo gƒmB©¶m| ‘| go EH$ hmoJr & ¶hmodm H$r BÀN>m Amerf XoZm h¡, na§Vw CZH$m MwZmd

{dMma H$aoJm {H$ H$m¡Z gr gƒmB© (CXm; Amerf Am¡a lmn) CZHo$ ^rVa Am¶oJr & ¶hm§ H$moB©

Xÿgar MwZmd Zht h¡ &

30:2 bm¡Q>Am, nX 1 ‘| Bgr {H«$¶m H$m à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ {Og‘| ¶hmodm H$s dmMm nwZ:

Bòm¶b H$mo ~wbm ahr h¡ & ¶hm§ na níMmVmn Ho$ A{^àm¶ go à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ &

30:2-3 {dÐmoh g‘ñ¶m Zht h¡, naÝVw {dÐmoh H$mo pñWa aIZm h¡, Omo {Za§Va g§~§Yr {dÐmoh

h¡ & na‘oída H$s Amoa go níMmVmn gX¡d g§ d h¡, naÝVw ‘Zwî¶ AnZo öX¶ H$mo OmZ~yPH$a

{dÐmoh Am¡a AZmkmnmbZ Ho$ gmW H$R>moa aIVm h¡ &

� à w, na‘oída H$m dmMm Zm‘ ¶hmodm h¡ Omo ¶hþXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ BgH$s X¶m

àH$m{eV hmoVr h¡ ({ZJ©; 3:13-14) & {deof {df¶ XoI|o; B©ídar¶ Zm‘ 1:3 ‘| &

:: 352 ::

Page 353: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� na‘oída, na‘oída Ho$ {bE gmYmaU Zm‘ Ebmo{h‘ h¡ Omo gm‘W©, e{º$ Am¡a ~b H$mo

~VmVm h¡ & ¶hþXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ BgH$m à¶moJ na‘oída Ho$ ݶm¶ Am¡a Ym{‘©H$Vm Ho$ {bE {H$¶m

J¶m h¡ & BZ XmoZm| Zm‘m| Ho$ ~rM H$s Xÿar H$mo ^.g. 103;¶hmodm, Am¡a ^.g. 104, Ebmo{h‘, Ho$

Zm‘ go XoIm Om gH$Vm h¡ &

30:3-4 na‘oída {VVa-{~Va H$aoJm Am¡a BH$Q²>R>m H$aoJm, ܶmZ Xod| {H$ B{Vhmg Ho$ {Z¶§ÌU

‘| na‘oída h¡ & dh Om{V¶m| Am¡a à˶oH$ ì¶{º$ H$m à¶moJ H$aVm h¡ naÝVw dh à wVm H$aZo dmbm

h¡ (¶mem; 10:5;44:28-435:1) &

30:4 YaVr Ho$ N>moa VH$, eãXmZwgma ¶h AmH$me Ho$ N>moa VH$ h¡, Omo A{Ví¶mo{º$ ¶m

{Zjon dMZ h¡ (4:32, 28:64; {¶‘©; 31:8) & ¶h g~go A{YH$ Xÿar H$s gä¶Vm, H$mo ~VmVm

h¡ {Ogo do OmZVo Wo (CXm; àmMrZ {ZH$Q> nydu Am¡a ‘o{S>Q>ao{Z¶Z gä¶VmE± &

30:5 {OgHo$ {bE nwaI, A{YH$mar hþE Wo, ¶h àH$Q> H$a gH$Vm h¡ :

(1) nyd©O (‘ygm Ho$ {XZm| Ho$) (2) ~§YwAmB© go bm¡Q>Zo H$mo

‘oao n‹T>mB© Ho$ AZwgma #1 CÎm‘ {XIVm h¡ & nX 9 ^r Bgr g‘yh H$mo ~VmVm h¡ &

� dh Voar bmB©, Am¡a {JZVr ‘| ~‹T>mEJm, A~«mh‘ go H$s JB© na‘oída H$s à{Vkm H$m

¶h ^mJ h¡ (CV; 12, 15,17 B˶m{X)

NASB ‘ybJ«§W; 30:6-10‘ybJ«§W; 30:6-10‘ybJ«§W; 30:6-10‘ybJ«§W; 30:6-10‘ybJ«§W; 30:6-10

30:6 ¶hmodm Voao ‘Z H$m IVZm H$aoJm, ¶h na‘oída Ho$ dMZ H$mo Iwbo Am¡a J«hU ¶mo½¶

gwZZo H$s A§H$ma h¡ & nX; 17 ‘| {dê$ÕmWu {Z{X©ï> h¡ & Bòm¶b H$mo 10:16 Am¡a {¶‘©; 4:4;

9:25-26 ‘| Bg AmpË‘H$ H$m¶© H$mo H$aZo Ho$ {bE ~wbm¶m J¶m h¡ (amo{‘ 2:28-29)

VWm{n ¶hm§ na‘oída Adí¶ H$aVm h¡ & n‘aoída Ho$ à wËd Am¡a ‘Zwî¶ Ho$ H$m¶© Ho$

~rM ‘| VZmd H$mo ¶ho. 18:31 ~Zm‘ 36:26 ‘| XoIm J¶m h¡ & ¶hm§ na EH$ C{MV AmpË‘H$ JwU

H$mo IVZm Ab§H¥$V H$aVm h¡ &

� ‘Z, B~«r¶m| Ho$ {bE ¶h ‘mZ{gH$ H$m¶©H$bmnm| H$m Ho$ÝÐ Wm & {deof {df¶ 2:30 H$mo

XoI| Ab§H$ma g§~§Yr A{^àm¶ Ho$ {bE hþAm h¡ (1:8; 4:37;10:15;11:9; 28:46-59,

30:6,19;31:21;34:4) &

� àmU, ¶h B~«mZr eãX Zo’o$e h¡ (~rS>r~r 659) XoI| boI 11:13 ‘| &

30:8-9 ¶h àH$m{eV H$aVm h¡ Omo na‘oída Bòm¶b Am¡a nyao {díd Ho$ {bE H$aZm MmhVm Wm&

30:10 ¶{X .... ¶{X, ¶h dmMm Ho$ eV©nyU© ñd^md H$mo {XImVm h¡ & Bg AmkmnmbZ H$mo

ñ‘aU aI| (gwZZm Am¡a ‘mZZm) Omo B©‘mZXmar Am¡a nyU© g‘n©U (nyao öX¶ Am¡a nyao ‘Z Ho$

gmW) Ho$ gmW g‘mZm§Va h¡ &

:: 353 ::

Page 354: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 30:11-14‘ybJ«§W; 30:11-14‘ybJ«§W; 30:11-14‘ybJ«§W; 30:11-14‘ybJ«§W; 30:11-14

30:11-14Bòm¶b Ho$ {bE, ¶hmodm H$s BÀN>m Ag§ d Zht Wr, (28:29) & ¶h nX nyU©

«ï>Vm H$mo gwYma H$aZo dmbo {gÕm§V Ho$ ‘yë¶ H$mo H$‘ H$aVm ‘mby‘ hmoVm h¡ & nwamZo {Z¶‘ Eogo

AZoH$m| ñWmZ h¡ Ohm§ na ‘Zwî¶ H$mo nmn H$aZo go amoH$Zm g§ d h¡ (CXm; 4:7) &

30:12 H$m¡Z AmH$me VH$ M‹T>H$a nm¡byg BgH$m à¶moJ amo{‘; 10:6-9 ‘| H$aVm h¡ &

g§ dV: ¶h EVmZ Ho$ gw‘o[a¶Z goZmn{V H$mo àH$m{eV H$aVm h¡, naÝVw g§ dV: ¶h na‘oída Ho$

à wËd Omo B~«mZr Ñ{ï> H$mo g§~§{YV H$aVm h¡ &

AmkmË‘H$ A{^àm¶ go Bg nX ‘| H$B© {H«$¶mAm| H$m à¶moJ hþAm h¡ -

(1) H$ao ¶m M‹T>H$a

(2) h‘H$mo gwZm¶o

(3) h‘ Bgo ‘mZ|

30:13 g‘wÐ nma, Hw$N> bmoJ Bgo ~o~rbmoZ H$s ~m‹T> Ho$ g§X © Omo {JbJm‘oe E{nH$ H$hbmVm

h¡ Bggo g§~§{YV XoIVo h¡, naÝVw ¶h g§ dV: n¥Ïdr Ho$ N>moa H$s Ab§H$ma ¶m {dH«$¶ go ¶hþXr ^¶

g§~§Y H$mo ~VmVm h¡ &

30:14 naÝVw dMZ Voao ~hþV {ZH$Q>, daZ Voao ‘wh Am¡a ‘Z hr ‘| h¡, ¶h ¶omhdm Ho$ Ûmam

àH$Q> H$s JB© dmMm h¡ & àmMrZ nyd©O Y‘©J«§W H$mo Omoa go n‹T>Vo Wo & CZH$mo C{MV ê$n go AmV§[aV

CÎma ¶m Odm~ H$mo XoZm n‹S>Vm Wm, Omo CÝhm|Zo gwZm Wm (CXm. ñd¶§ n‹T>o Am¡a Omoa go n‹T>o) &

� Vm{H$ Vy Bg na Mbo, ‘Zwî¶ H$mo {ZU©¶ Adí¶ boZm h¡ & Eogm H$aZm ¶h BgH$s

¶mo½¶Vm ‘| h¡ & na‘oída Ama§ H$aVm h¡ naÝVw ‘mZdOm{V H$mo à{VCÎma Am¡a níMmVmn,

{dídmg Am¡a AmkmnmbZ ‘| {Za§Va à{VCÎma XoZm Adí¶ h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 30:15-20‘ybJ«§W; 30:15-20‘ybJ«§W; 30:15-20‘ybJ«§W; 30:15-20‘ybJ«§W; 30:15-20

gwZ, Bg {H«$¶m H$m à¶moJ A{YH$ ܶmZ XoZo, Ho$ ‘whmdam Ho$ ê$n ‘| hþAm h¡ &

30:16-18 ¶o nX dmMm Ho$ eV© Am¡a n[aUm‘m| H$m gmam§e h¡ :

(1) Xm{¶Ëd

(A) ào‘ H$aZm, nX 16 (~) CgHo$ ‘mJm} ‘o MbZm, nX 16

(g) BgH$s AmkmAm| H$mo ‘mZZm nX, 16

(2) AmkmnmbZ Ho$ n[aUm‘

(A) Vy Or{dV aho, nX 16 (~) Vy ~‹T>Vm OmE, nX 16 (3) VwPo Amerf Xo

nX16

:: 354 ::

Page 355: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(3) AZmkmnmbZ Ho$ eV© Am¡a n[aUm‘

(A) ¶{X Voam ‘Z ^Q>H$ OmE, nX 17 (~) ¶{X Vw Z gwZo, nX 17

(g) ‘y{V©nyOm

(i) Q>H$H$a (ii) XÊS>dV H$a| (iii) CnmgZm H$a|

(X) {Z:gÝXoh Vy Zï> hmoJm, nX 18

(Y) Vw‘ ~hþV {XZm| Ho$ {bE ahZo Z nmAmoJo, nX 18

ܶmZ X| {H$ nX 20 H¡$go BZ dmMm Ho$ Xm{¶Ëdm| H$s g§»¶m H$mo ~‹T>mVm h¡, Vm{H$ nyd©Om|

go g§~§{YV Amerdm©X nyU© hmo gH|$ & ¶h eãX {gÕm§V ì¶. H$m M[aÌ JwU h¡ &

30:19 ‘¢ AmH$me Am¡a n¥dr H$mo Bg ~mV H$s gmjr ~ZmVm hÿ§, Bòm¶b H$s dmMm Ho$ à{V ¶o

Jdmh ¶m gmjr AZmoIo Zht Wo, naÝVw H$B© àmMrZ {ZH$Q> nydu J«§Wm| ‘| ¶o nm¶o J¶o h¡ & na‘oída

Ho$ g¥{ï> Ho$ ¶o Xmo ~Zo ahZo dmbo md (CV;1:1) na‘oída Ho$ Xmo ‘m§J H$s hþB© Jdmh Ho$ ê$n ‘| H$m¶©

H$aVo h¡ (17:6; 19:15; {J; 35:30) & ¶h H$mZyZr ‘hËd ì; ‘| H$B© ~ma àH$Q>rH$aU hmoVm h¡

(4:26; 30:19;31:28;32:1) &

30:20 ³dob A{ZpíMV {Z‘m©U H$s loUr ¶hm§ h¡ Omo dmMm H$mo g§{já H$aVr h¡ :

(1) Xm{¶Ëd (A) ào‘ H$amo (~) ~mV| ‘mZmo (g) {bnQ>o ahmo

(2) n[aUm‘

(A) Bg Xoe ‘| ~mgm ahoJm

XoI| boI 30:16-18 ‘| & ¶hmodm H$s dmMm Zo àma§{^H$ Am¡a {Za§VaVm H$m {dídmg,

ào‘, AmkmnmbZ Am¡a XrK© à¶ËZ H$s ‘m§J {¶m h¡ &

¶hmodm Zo Bòm¶b Ho$ nyd©Om| H$mo Xoe XoZo H$m dm¶Xm {H$¶m (CV; 12:7; 13:14-

17; ì¶. 9:4-6) naÝVw Bòm¶b H$mo CgHo$ dmMm H$s ‘m§Jm| H$mo ‘mZZm h¡ ¶m Xoe A{YH$ma Imo

XoJr (11:31-32; 28:36; 63:68; 30:19-20)

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

1. Bg Aܶm¶ H$m Ho$ÝÐr¶ ¶m ‘w»¶ gM ³¶m h¡ ?

2. ³¶m ¶h Aܶm¶ {H$gr ì¶{º$ Ho$ {dídmgr hmoZo H$mo ¶m {dídm{g¶m| H$mo {dídmg¶mo½¶ ahZo Ho$

~mao

~VmVm h¡ ?

3. ³¶m ¶h Aܶm¶ nm¡byg H$s {ejm Omo ì¶dñWm H$mo ‘mZZo ‘| ‘mZdOm{V H$s A¶mo½¶Vm Ho$

{df¶ ‘| ‘V oX H$aVr h¡ (CXm;Jb; 3 amo{‘:3)

*****

:: 355 ::

Page 356: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 31ì¶dñWm {ddaU 31ì¶dñWm {ddaU 31ì¶dñWm {ddaU 31ì¶dñWm {ddaU 31AmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| H$s dm³¶IÊS> {d^mOZ

¶hmoey, Bòm¶b

H$m Z¶m AJwdm

31:1-8

ha gmVd| df© ì¶dñWm

H$m n‹T>m OmZm

31:9-13

Bòm¶b Ho$ {dÐmoh H$s

^{dî¶dmUr

31:14-15

31:16-23

‘ygm Ho$ JrV

(31:30-32:47)

31:30

‘ygm Ho$ OrdZ H$s

KQ>Zm H$s g‘m{á

31:1-6

31:7-8

31:9-13

31:14-15

31:16-22

31:23

31:30

‘ygm H$m CÎmam{YH$mar

¶hmoey ~ZVm h¡

31:1-6

31:7-8

ha gmVd| df© ì¶dñWm

H$m n‹T>m OmZm

31:9-13

‘ygm H$mo ¶hmodm H$s

A§{V‘ Amkm

31:14-15

31:16-18

31:19-21

31:22

31:23

31:24-27

‘ygm Ho$ JrV

(31:30-32:44)

31:30

¶hmoey H$s {Z¶w{º$

31:1-6

31:7-8

ì¶dñWm H$mo Ym{‘©H$

{d{Y go n‹T>Zm

31:9-13

¶hmodm H$s Amkm

31:14-15

31:16-18

Jdmhm| Ho$ JrV

31:19522

31:23

dmMm Ho$ g§XÿH$ Ho$ nmg

ì¶dñWm H$mo aIm J¶m

31:24-27

JrV H$mo gwZZo, Bòm¶b

BH$Q²>R>m hmoVo h¡

(31:28-32:44)

31:28-29

31:30

NKJV NRSV TEV NJB

:: 356 ::

Page 357: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘ybJ«§W; 31:1-6‘ybJ«§W; 31:1-6‘ybJ«§W; 31:1-6‘ybJ«§W; 31:1-6‘ybJ«§W; 31:1-6

31:1 ¶o g~ ~mV| gwZmB©, g§ dV: ¶h ~mobZm g‘má hmoZo H$mo ~VmZm Mm{hE & ¶h ‘ygm Ho$

V¥Vr¶ àdMZ H$m A§V h¡&

31:2 ‘¢ EH$ gm¡ ~rg df© H$m hÿ§, ‘ygm Ho$ 120 df© Ho$ OrdZ H$mo (34:7) VrZ 40 df© ‘|

{d^mOZ {H$¶ Om gH$Vm h¡ & {‘ò Ho$ amOH$s¶ joÌ ‘| ‘ygm 40 df© VH$ V¡¶ma hmo ahm Wm, BgH$s

~wbmhQ> Ho$ {bE 40 df© VH$ ‘ê$ñWb ‘| à{ejU, ObVo hþE Pm‹S>r Ho$ nmg Cn{ñWV g‘¶ go

boH$a 40 df©, ({ZJ©; 7:7; Am¡a ào.e. n:23) & ³¶m| BgH$s Am¶w H$mo Xem©¶m J¶m h¡ ? ¶hm§

na VrZ g§ dV: H$maU h¡ (1) {‘ò Ho$ gm{h˶ ‘| EH$ ~w{Õ‘mZ ‘Zwî¶ H$s Am¶w 110 df© H$s

hmoVr Wr, naÝVw {g[a¶m ‘| 120 df© hmoVr Wr (2) CV; 6:3 ‘| Am¶w H$s gr{‘VVm ¶m (3) ‘ygmm

H$s Xÿgar ~hmdm {H$ ³¶m| dh dm¶Xo Ho$ Xoe VH$ CÝh| AJwdmB© Zht H$a Om¶oJm &

31:3 Voao AmJo nmam OmZodmbm Voam na‘oída ¶hmodm hr h¡, na‘oída BZHo$ {bE b‹S>mB©

H$aVm h¡, hmbm§{H$ BÝh| ¶wÕ Am¡a ^mJ boZo Ho$ {bE V¡¶ma ahZm h¡ (nX; 3-6; n{dÌ ¶wÕ eãX

{H$¶m) na‘oída Ho$ Ûmam ‘ygm Am¡Oma Ho$ ê$n ‘| à¶mooJ {H$¶m J¶m & ñd¶§ na‘oída dh Wm {OgZo

bmoJm| H$mo Nw>‹S>m¶m & dmñVd ‘| dh ¶hmodm h¡, Z {H$ ¶hmoey, Omo AnZo bmoJm| Ho$ gm‘Zo ¶wÕ ‘| OmVm

h¡ &

� ¶hmoey Voao AmJo nma Om¶oJm, ³¶m|{H$ ‘ygm H$s AZmkmH$m[aVm Ho$ H$maU EH$ Z¶o

AJwdo Amdí¶H$Vm Wr & na‘oída ¶hmoey H$ gmW ahoJm, naÝVw Bgo ^r BgHo$ dmMm Ho$ H$V©ì¶m| H$mo

H$aZm hmoJm (1:38; 3:28) &

31:6 {h¶md ~m§Y, Am¡a Ñ‹T> hmo, Bg nX ‘| AZoH$ AmkmË‘H$ ê$n h¡ :

(1) {h¶md ~m§Y- nX 7, 23 (2) Ñ‹T> hmo nX 7,23 (3) Z S>a, (4) Z ^¶^rV hmo;

1:29; 7:21; 20:3; ¶hmoey ;1:9

‘ygm Ho$ Ûmam {J. 1 Am¡a 2 ¶hmoey H$mo, nX 7 ‘| Xþham¶m J¶m h¡ Am¡a nX 8 ‘| {J.

3 Am¡a 4 H$mo Xþham¶m J¶m h¡ &

NASB ‘ybJ«§W; 31:7-8‘ybJ«§W; 31:7-8‘ybJ«§W; 31:7-8‘ybJ«§W; 31:7-8‘ybJ«§W; 31:7-8

31:7 ¶h bmoJm| H$mo gm‘W© àXmZ H$aZm h¡ § ¶h 1:38 Am¡a 3:28 H$s nyU©Vm h¡ &

31:8 dh Voao g§J ahoJm, nwZ ewê$AmV h¡ ‘¢ Vwåhmao g§J ahÿ§Jm; nX 23 ‘| & ¶hmodm H$s

{ZOr CnpñW{V H$m dm¶Xm ‘hmZ Amerf h¡ {Ogo {H$X¶m J¶m h¡ {ZJ©; 3:12; 4:12, 15-

33:14-16 ì¶. 4:37, ¶hmoey, 1:5) & ¶hr H$maU h¡ {H$ ³¶m| ¶hmodm Ho$ AZw¶m¶r Am¡a bmoJm|

H$mo {H$gr ^r ì¶{º$ ¶m MrOm| go ^¶^rV Zht hmoZm Mm{hE &

:: 357 ::

Page 358: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘ybJ«§W; 31:9-13‘ybJ«§W; 31:9-13‘ybJ«§W; 31:9-13‘ybJ«§W; 31:9-13‘ybJ«§W; 31:9-13

31:9 ‘ygm Zo Bg ì¶dñWm H$mo {bIm ‘ygm Zo {bIm H$B© ~ma n§M nwñVH$ ‘o§ ¶h H$hVm h¡

({ZJ©; 17:14;24:4, 22; 34:1, 27,28 ; {J. 17:2, 3; 33:2; ì¶; 4:13 5:22; 31;

9, 22) & ‘ygm Zo Bòm¶b H$mo AmZodmbr nr{‹T>¶m| Ho$ {bE na‘oída H$s BÀN>m H$mo à‘mU Ho$

AZwgma H$aZo Ho$ {bE ì¶dñWm H$mo {X¶m &

� bodr¶, ¶mOH$m| H$mo ¶h AmíM¶©OZH$ h¡ {H$ dmñVd ‘|§ H$m¡Z ¶mOH$ h¡ BgHo$ {bE

Hw$N> {dMbZ h¡ :

(1) bodr Ho$ JmoÌ (gX¡d)

(2) hmê$Z Ho$ nwÌ (àm¶:)

g^r ¶mOH$ bodr¶ h¡, naÝVw g^r bodr¶ ¶mOH$ Zht h¡§ &

� d¥Õ bmoJm| H$mo, ¶h JmoÌ Ho$ d¥Õm| H$mo ~VmVm h¡ & Bg nX ‘| ‘ygm Bòm¶b Ho$ Ym{‘©H$

Am¡a gm§gm[aH$ (CXm. JmoÌ) AJwdm| H$mo ì¶dñWm gm¡nVm h¡ & {H$ÝVw, dmñVd ‘|, g^r Bòm¶b Ho$

AJwdm| Am¡a ì¶dñWmAm| H$mo Ym{‘©H$ Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m Wm (CXm; ¶hmodm H$s BÀN>m) &

31:10 Bg nX ‘| Xmo {XZm§H$ H$mo ~Vm¶m J¶m h¡ :

(1) EH$ Omo à{V df© ¶m, Pmon{‹S>¶m| H$m nd©

(A) {ZJ©; 23:16-17; 34:22 (~) b¡ì; 23:33-43 (g) ì¶; 16-13-15

(2) EH$ Omo gmV gmV df© Ho$ {~VmZo na (CXm; gmVdm§ df©)

(A) {ZJ©g 23:10-11 (~) b¡ì¶ 25:1-7 (g) ì¶. 15:16

¶hm§ na ‘ygm dmMm H$s {Za§Va Ym{‘©H$ {d{Y n‹T>o OmZo Ho$ {bE Omo‹S>Vm h¡ &

Pmon{‹S>¶m| H$m nd© EH$ dm{f©H$ d¥Vm§V Wm {OgH$m CÔoí¶ Bòm¶b H$mo {‘ò go Nw>Q>H$mao

H$m H$m¶© Omo ¶hmodm Ho$ Ûmam AZwJ«hnyU© Am¡a gm‘Wu Wm Am¡a O§Jb n[a «‘U Ho$ Xm¡amZ CgH$s

à¶moOZ Ed§ CnpñW{V H$mo ñ‘aU H$aZm Wm &

{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ nd{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ nd{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ nd{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ nd{deof {df¶ : Bòm¶b Ho$ nd©

I. ‘ygm Ho$ dm[f©H$ nd© ({ZJ©; 23:14-17; b¡ì¶ 23; {J; 28; ì¶; 16

(A) g^r ¶hþXr nwê$fm| H$mo VrZ dm{f©H$ ndm] ‘| gpå‘{bV hmoZm Wm & ({ZJ© 23:14,

17;34:23) ¶{X g§ d h¡ &

(~) BZ ndm] ‘| H¥${f g§~§Yr Am¡a amï´>r¶ ‘hËd ^r h¡ &

(g) à˶oH$, {dlm‘ H$m {XZ, AmamYZm Am¡a gm‘y{hH$ g§J{V Wm &

(X) ‘m§J H$s hþB© VrZ dm{f©H$ nd©

:: 358 ::

Page 359: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(1) ’$Vh H$m nd© ({ZJ©; 12:1-14, 21-28; b¡ì¶ 23:4-14; {J; 28:16-

25; ì¶; 16:1-8)

(A) Om¡ H$s ’$gb H$s g‘n©UVm Am¡a YݶdmX

(~) {ZJ©‘Z H$s ñ‘aUmW© CËgd ‘ZmZm

(g) AI‘rar amoQ>r Ho$ nd© Ho$ AmR> {XZ Ho$ ~mX ¶h Wm ({ZJ©;12:15-20;

34:18-20)

(2) nopÝVHw$ñV (gámh H$m nd©; {ZJ©g 23:16; 34:22)

(A) Johÿ§ Ho$ ’$gb H$s g‘n©UVm Am¡a YݶdmX

(~) O§Jb n[a «‘U Ad{Y Ho$ àma§ H$s ñ‘aUmW© CËgd ‘ZmZm

(g) {ZJ©; 23:16; 34:22; b¡ì¶; 23:34-44; ì¶; 16:13-17 H$mo XoI|

(X) AmR> {XZ Ho$ nd© Ho$ ~mX ¶h Wm (b¡ì¶ 13:36; {J; 29:35-38)

(K) Xÿgao dm{f©H$ nd©

(1) Zd df© H$m CËgd (amoe hmeZmh)

(A) b¡ì¶; 23:29-25; {J; 29:1-6

(~) Q>rgar Ho$ àW‘ {XZ na Bg {dlm‘ Ho$ {XZ Am¡a ~{bXmZ H$mo aIm J¶m Wm

(g) Bg {XZ H$m nd© ^md; Z¶o {Z¶‘ ‘| ~hþV hr gmYmaU Wm & ¶h Q>moah ‘|

Xem©¶m Zht J¶m h¡

(2) àm¶píMV H$m {XZ - T>m±nZo H$m {XZ, ¶m ¶mo‘ {H$anwa ({g’©$ Cndmg {XZ)

(A) {dlm‘, Cndmg Am¡a níMmVmn H$m {XZ

(~) g§Jr AewÕVm H$mo Xÿa H$aZo Ho$ {bE Ym{‘©H$ {d{Y (V§~y, ¶mOH$ Am¡a bmoJ)

(g) {ZJ©; 30:10; b¡ì¶ 16; 23:26-32; 25:9;{J 29:7-11

(X) ¶h ghr ~VmZm H${R>Z h¡ {H$ H$~ Bg nd© H$mo ~§YwAmB© go {ZH$bZo Ho$ ~mX

nwZ: S>mbm J¶m Wm &

II. ‘ygm-g§~§Yr ndm} Ho$ Xÿgao {XZ

(A) gãV

(1) {dlm‘ Am¡a AmamYZm Ho$ gámh H$m {XZ

(2) CV; 2:1-3; {JJ©; 16:22-30; 20:8-11, 23-12; 31:12-16;

b¡ì¶; 23:1-3; {J; 28:9-10

(~) gmVdm§ df©

(1) ha gmVd| df© ‘| y{‘ H$mo {dlm‘ H$aZm h¡ (H$moB© ~moAmB© Zht)

(2) {ZJ©; 23:10-11; b¡ì¶ 25:1-7; ì¶ 15:1 H$mo XoI|

:: 359 ::

Page 360: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(3) ¶h ~VmVm h¡ {H$ ¶hmodm Zo y{‘ H$mo IarXm Am¡a Bòm¶b H$mo {X¶m

(4) g^r Xmgm| H$mo AmOmX H$aZm, ({ZJ© 21:2-6) Am¡a g^r H$O© ‘m’$ H$aZm Wm

ì¶; 15:1-6)

(g) nMmg§dm df©

(1) ha EH$ gmVdo§ df© H$m gmVdm df© (CXm; nMmgdm df©; 50 dm§ df©)

(2) b¡ì¶; 25:8-18; 27:17-24 XoI|

(3) H$O© H$mo N>mo‹S>Zm Am¡a y{‘ H$mo dmng H$aZm, Xmodm| H$mo ‘wº$ H$aZm (b¡ì¶;

25:10;13 ~hþV hr g‘mZ h¡ gmVdm§ df© go)

(4) BgH$m CX²KmQ>Z g‘mamoh H$mo H$^r ^r boI à‘m{UV Zht {H$¶m J¶m h¡ &

(X) Z¶m Mm§X

(1) {deof |Q> Am¡a {dlm‘ H$m {XZ

(2) {J; 10:10; 28:11-15 XoI|

(3) g§ dV: V§~y Ho$ ñWm{nV H$aZo Ho$ H$maU ñ‘aUWm© CËgd ‘Zm¶m J¶m

({ZJ©, 40:2,17)

(4) M§Ð‘m g§~§Yr MH«$ na ¶hþBr H$boÊS>a AmYm[aV h¡ &

31:11 Bg ñWmZ na {Ogo dh MwZ boJm, ‘ygm Ho$ {XZm| ‘| ¶h nX; df© ‘| VrZ ~ma g^r

nwê$fm| Ho$ EH$Ì hmoZo H$mo ~VmVm h¡ (b¡ì¶; 23) Omo Vå~y ‘| hmoVo Wo ({ZJ©; 20:24; ì¶; 12:5,

11, 13; 14:25; 15:20; 16:7, 16; 17:8, 10, 18;6; 26:2

� ¶h ì¶dñWm g~ Bòm{¶m| H$mo n‹T>H$a gwZmZm, ¶h dmMm Ho$ nwZ: ñWm{nV H$m d¥VmÝV

Wm & ì¶dñWm, ñnï> ê$n go àH$Q> H$s JB© Wr (CXm;n‹T>m J¶m) Am¡a Bòm¶{b¶m| Zo ñd¶§ Bgo ‘mZZo

Ho$ {bE g‘{n©V {H$¶m Wm & Bòm¶br g‘mO Ho$ à˶oH$ bmoJ ‘m¡OyX Wo (nX 12-13), ¶hm§ VH$

Z¶r nr‹T>r ^r Wr (CXm; ~ma {‘Odmh H$s CXm; ¶mem; 7:16) &

{g’©$ AmZo dmbo amOm, Am¡a Z hr dV©‘mZ ‘| AJwdm| Ho$ {bE ì¶dñWm Wr, naÝVw

CZH$s nr{‹T>¶m| go AmZodmbr g^r bmoJm| Ho$ {bE Am¡a dhm§ Ho$ {Zdmgr naXoer¶m| Ho$ {bE ^r Wm &

31:12 do gwZH$a ... grI|.... ^¶ Im¶|, {H«$¶mAm| H$s ~‹T>moÎmar H$mo ܶmZ X|

(1) gwZZm - ~rS>r~r 1033, Ho$~r 1570, ³dob AnyU©;ì¶. ‘| gm‘mݶ AW©, gwZm|,

Bgr àH$ma go H$aZo Ho$ {bE

(2) grIZm, ~rS>r~r 540, Ho$~r 531; ³dob AnyU©

(3) ^¶ ImZm-~rS>r~r 431, Ho$~r 432; ³dob nyU© (ZrMo {X¶o J¶o A§{V‘ dm³¶I§S>

H$mo XoI|)

:: 360 ::

Page 361: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(4) nmbZ H$aZo ‘| Mm¡H$gr H$aZm

(A) ~rS>r~r 1036, Ho$~r1581, ³dob nyU©(~) ~rS>r~r 793, Ho$~r 89, ³dob A{ZpíMV

{Z‘m©U ܶmZ Xod| {H$ #1,2,3, H$mo nX 13 ‘| Z¶r nr‹T>r go g§~§Y ~ZmZo Ho$ {bE, Omo A^r VH$

Zht OmZVo Wo & Xþham¶m J¶m h¡ (~rS>r~r 393, Ho$~r 390, ³dob nyU©) Bg ì¶dñWm H$m AW©

Bòm¶b Ho$ ~‹T>Vr nr{‹T>¶m| Ho$ Ûmam ‘mZZo Am¡a OmZZo go Wm &

{H$gr àH$ma go ¶h ‘wPo EO«m H$mo ñ‘aU {XbmVr h¡ (EO«m. 7:10) & Bòm¶b H$mo

¶hmodm H$m ^¶ Am¡a AmXa aIZm Wm (4:10; 14:23; 17:19) naÝVw Xÿgao {H$gr MrO ¶m

bmoJ go ^¶ Z ImZm Wm &

NASB ‘ybJ«§W; 31:14-18‘ybJ«§W; 31:14-18‘ybJ«§W; 31:14-18‘ybJ«§W; 31:14-18‘ybJ«§W; 31:14-18

31:14 ~wbmdm.... CnpñWV, ¶o XmoZm| AmkmË‘H$ h¡ &

(1) ~wbmZm - ~rS>r~r 894, Ho$~r 1128, ³dob AmkmË‘H$

(2) CnpñWV hmoZm - ~rS>r~r 428, Ho$~r 427, {hVnm¶b AmkmË‘H$ (¶hmodm Ho$

Ûmam H$m¶m©b¶ Amkm H$mo ¶h ~VmVm h¡; I e‘w; 10:19 ¶m dmMm H$s nwZ: ñWmnZm; ¶hmoey

24:1) &

� {H$ ‘¢ CgH$mo Amkm Xÿ§, nX 7 ‘| ‘ygm, ¶hmoey H$mo bmoJm| Ho$ gm‘Zo ~wbmV h¡ & ¶hm§

na ‘ygmAm¡a ¶hmoey H$mo bmoJm| Ho$ gm‘Zo ¶hmodm ñd¶§ Ho$ nmg ~wbmVm h¡ &

31:15 ~mXb Ho$ I§ o, ¶hr ~mXb H$m I§ m Wm {OgZo {‘ò H$s goZm go BòmBb H$s g§VmZ

H$mo AbJ {H$¶m Wm ({ZJ©; 13:21-22) ¶hr I§ m {OgZo ‘§{Xa H$mo ^am Wm, O~ ¶mem¶mh Zo

na‘oída H$mo D±$Mm Am¡a D$na CR>m¶o OmZo H$mo ¶mem; 6 ‘| XoIm Wm & ¶h na‘oída H$s CnpñWV

H$m ñneu¶ {MÝh Wm & ¶h Bòm¶{b¶m| Ho$ gmW BZHo$ nyao O§Jb n[a «‘U Ho$ Xm¡amZ ahVm Wm &

¶h {d{^Þ VarH$m| ‘| H$m¶© {H$¶m hþAm h¡ :

(1) ¶h ¶hmodm H$s CnpñW{V H$mo {XIm¶m hþAm h¡ &

(2) ¶h Bòm¶{b¶m| H$mo EH$ ñWmZ go Xÿgao ñWmZ Ho$ {bE AJwdmB© {H$¶m h¡ &

(3) {XZ ‘| ¶h BÝh| N>m¶m àXmZ {H$¶m h¡ &

(4) am{Ì ‘§ ¶h BZHo$ V§~y ‘| amoeZr {X¶m h¡ &

EH$ ~ma O~ do ¶aXZ H$mo nma {H$¶o, ¶hmodm H$s CnpñW{V dmMm Ho$ g§XÿH$ na àH$Q> hþB©, naÝVw

~mXb {N>n J¶m &

31:16 ¶o bmoJ CR>H$a, ì¶{^Mmar hmo Om¶oJ|, ¶h Bòm¶b Ho$ ‘y{V©nyOm Ho$ {ZaVa nmn H$mo

~VmVm h¡ {Ogo ¶hmodm n{hbo go OmZm hþAm h¡ (4:15; 28; 31:29)&

:: 361 ::

Page 362: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

31:17 ‘oam H$mon BZ na ‹S>H$Jm, Bg {H«$¶m H$m à¶mo~ àm¶: ¶hmodm Ho$ H«$moY go hþAm h¡ :

(1) ‘ygm Ho$ {bE; {ZJ© 4:14 (2) Bòm¶b Ho$ {bE, {ZJ©; 22:24;32:10 {J.

11:1,10; 32:10 ì¶; 6:15; 7:4:11:17; 31:17; (3) Omgygm| Ho$ {bE {J; 12:9

(4) ~mbm‘ Ho$ §{bE; {J;22:22 (5) Xoe Ho$ {bE ì¶; 29:26

31:18 nX 17 H$s Y‘H$s (CXm;BZgo AnZm ‘w§h {N>nm by§Jm) H$mo ‘hËdVm XoH$a Xþham¶m

J¶m h¡&

NASB ‘ybJ«§W; 31:19-22‘ybJ«§W; 31:19-22‘ybJ«§W; 31:19-22‘ybJ«§W; 31:19-22‘ybJ«§W; 31:19-22

31:19 Vw‘ ¶h JrV {bI bmo, na‘oída Ho$ {bE ¶h Bòm¶b Ho$ ^{dî¶ H$m¶m] Ho$ {dê$Õ ‘|

EH$ Jdmh ¶m gmjr hmoJm & ¶h, gM‘wM, EH$ H$mZyZr Ab§H$ma h¡ 4:26;30:19; 31:28;

¶hmoey 24:22) à˶oH$ AmZo dmbr nr‹T>r H$mo ¶hmodm Ho$ ì¶dñWm H$s {ejm XoZm Bòm¶{b¶m| H$m

Xm{¶Ëd Wm &

31:20 Am¡a ImVo-nrVo BZH$m noQ> ^a Om¶o, Am¡a ¶o hï>-nwï> hmo Om¶oJ|, V~ ¶o nmam¶|

XodVmAm| H$s Amoa {’$aH$a, na‘oída Ho$ bmoJm| Ho$ {bE, g~go A{YH$ H${R>Z H$m g‘¶A˶{YH$

hï>-nwï> hmoZo Ho$ g‘¶ ‘| h¡ & h‘ A˶{YH$ AmgmZr go wbZo H$s Amoa PwH$ OmVo h¡ (6:10-15;

8:11-20; 32:15-18)

31:21 O~ ~hþV gr {d{n{Îm¶m§ Am¡a ³boe BZ na Am n‹S>oJ|, ¶o {dn{Îm¶m§ Am¡a ³boe nX

17 ‘| Xem©¶r JB© h¡ Omo 4:30 ‘| n{hbo go ~Vm¶r J¶r Wr &

NASB ‘ybJ«§W; 31:23‘ybJ«§W; 31:23‘ybJ«§W; 31:23‘ybJ«§W; 31:23‘ybJ«§W; 31:23

31:23 31:6 ‘| ‘ygm Zo BZ dMZm| H$mo Bòm¶{b¶m| go H$hm & ‘ygm Zo BZ dMZm| H$mo 31:7

‘§| ¶hmoey go H$hm (1:38; 3:28) & A~ (nX 23) ¶hmodm BZ ~mVm| H$mo ¶hmoey go grYo ê$n go

H$hVm h¡ (¶hmoey; 1:6, 7,9), Omo ‘ygm Ho$ gmW V§~y Ho$ Õma na I‹S>m Wm &

(1) {hgm~ ~m§°Y (2) Ñ‹T> hm|

� ‘¢ Amn Voao g§J ahÿ§Jm, ¶h H$WZ gd©Zm‘ dh nX 23 A H$s nhMmZ H$aVr h¡ & ¶h

¶hmodm H$m CÎma Cnhma h¡ ({ZJ©; 3:12, 4;12,15;33:14-16; ì¶; 4:37; 31:6,8;

¶hmoey 1:5) &

NASB ‘ybJ«§W; 31:24-29‘ybJ«§W; 31:24-29‘ybJ«§W; 31:24-29‘ybJ«§W; 31:24-29‘ybJ«§W; 31:24-29

31:26 g§XÿH$ Ho$ nmg Ho$Oodr ‘| h¡, na§Vw CÎm‘ AZwdmX nmg h¡ Am¡a g§XÿH$ Ho$ {b¶o {ZJ©

25:10-22 XoI| &

ñnï> ê$n go nwamZo {Z¶‘ ‘| {g’©$ nËWam| Ho$ Xmo n{Q>¶mAm| na, {Og‘| na‘oída Zo

Xg AmkmAm| H$mo {bIm ({ZJ© 31:18) dmMm ‘| aIm J¶m Wm (gmW hr Bg Qw>H$‹S>o H$mo ^r {Ogo

:: 362 ::

Page 363: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

‘ygm Zo Vmo‹S> {X¶m Wm, CXm; {ZJ© 32:19;34:1) & dhm§ na Xÿgao Am¡a VrZ MrOm| H$mo g§XÿH$ Ho$

nmg aIm J¶m Wm :

(1) ‘Þm H$m nmÌ {ZJ©; 16:33-34

(2) hmê$Z H$s N>‹S>r, {J; 17:10

(3) ‘ygm Ho$ Õmam {bIr JB© Bg ì¶dñWm H$s ZH$b

31:27 ³¶m|{H$ Voao hR>rnZ Am¡a ~bdm ‘wPo ‘mby‘ h¡, Bòm¶b Ho$ {dÐmohr {dMmam| H$mo ‘ygm

Zo AnZo OrdZH$mb Ho$ Xm¡amZ AZw d {H$¶m Wm (nX;21) (9:7-29) &

31:28 Bg nX ‘| VrZ AmkmË‘H$ ê$nr {H«$¶mE± h¡ :

(1) BH$Q²>R>m H$amo

(2) gwZmH$a

(3) ~wbmAmo

‘ygm, AJwdm| H$mo gy{MV H$aVm h¡ (CXm; AJwdo Am¡a gaXmam|) Omo g^r Bòm¶{b¶m|

H$mo, grYo ê$n go {MpÝhV H$aVo h¡ § ¶h EH$ àñVwV H$aZo dmbo amï´>r¶ gbmh H$m ~Vm gH$Vm h¡

(CXm; ݶm; 21:16) &

� AmH$me Am¡a n¥Ïdr H$mo CZHo$ {dê$Õ gmjr ~ZmD±$, dmMm Ho$ g§X © ‘| àm¶: Ñ{‹T>H$aU

Jdmhm| H$mo Xem©¶m J¶m h¡ (4:26; 30:19;31:28; 32:1) &

Bg Aܶm¶ ‘| Xmo Aݶ Jdmh ^r h¡ :

(1) ‘ygm Ho$ JrV; nX 19, 21

(2) ì¶dñWm H$s nwñVH$; nX 26

31:29 ‘ygm H$s ‘¥Ë¶w Ho$ ~mX ZrMo H$s ~‹T>moÎmar Am¡a ^{dî¶dmUr H$mo ܶmZ X| (¶hmoey;

24:19-28);

(1) Vw‘ {~J‹S> OmAmoJo - 4:16, 25, 9:12

(2) N>mo‹S> XmoJo

(3) Vw‘ dh H$m‘ H$amoJo, Omo ¶hmodm H$s Ñ{ï> ‘| ~wam h¡

(4) AnZr ~ZmB© hþB© dñVwAm| Ho$ H$maU BgH$mo [ag {XbmAmoJ| (CXm; ‘y{V©nyOm)

31:30 Bg nX H$mo Aܶm¶ 32 Ho$ gmW hmoZm h¡ &

{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :{ddmXnyU© àíZ :

(1) ³¶m| na‘oída AJwdm| H$mo ~Xb ahm h¡ ?

(2) H¡$go ¶h Aܶm¶ na‘oída H$m nyd© kmZ Am¡a ‘Zwî¶ Ho$ MwZmd go g§~§{YV h¡ &

(3) ³¶m| Bòm¶b ‘w‹S>H$a, na‘oída go Xÿa hþAm ?

*****

:: 363 ::

Page 364: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 31:30-32:20ì¶dñWm {ddaU 31:30-32:20ì¶dñWm {ddaU 31:30-32:20ì¶dñWm {ddaU 31:30-32:20ì¶dñWm {ddaU 31:30-32:20

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

‘ygm Ho$ JrV

(31:30-32:47)

32:1-14

(nX1-6)

(nX 7-9)

(nX 10-12)

(nX 13-14)

32:15-18

32:19-22

32:23-27

32:28-33

32:34-43

(nX 34-35)

(nX 36-38)

(nX 39-42)

(nX 43)

32:44-47

Z~m| nd©V na ‘ygm H$mo

‘aZm hmoJm

32:48-52

‘ygm Ho$ JrV

(31:30-32:47)

32:1-43

(nX 1-3)

(nX 4-9)

(nX 10-27)

(nX 28-33)

(nX 34-38)

(nX 39-43)

(nX 44-47)

32:48-52

‘ygm Ho$ ~rV

(31:30-32:44)

21:1-43

(nX 1-3)

(nX 4-6)

(nX 7-9)

(nX 10-12)

(nX 13-14)

(nX 15-18)

(nX 19-22)

(nX 23-27)

(nX 28-33)

(nX 34-38)

(nX 39-42)

(nX 43)

(nX 44)

‘ygm H$s A§{V‘ AmkmE±

32:45-47

32:48-52

JrV gwZmZo Ho$ {bE Bòm¶{b¶m|

H$m EH$ÌrH$aU

32:1-44

(nX 1-3)

(nX 4-6)

(nX10-11)

(nX 12-14)

(nX 15-39)

(nX 40-43)

(nX 43)

(nX 44)

ì¶dñWm OrdZ H$m ómoV

32:45-47

‘ygm H$s ‘¥Ë¶w H$mo

n{hbo go ~Vm¶m OmZm

32:48-52

:: 364 ::

Page 365: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 31:30‘yb J«ÝW 31:30‘yb J«ÝW 31:30‘yb J«ÝW 31:30‘yb J«ÝW 31:30

31:30 V~ ‘ygm Zo .... JrV Ho$ dMZ H$mo ¶h nX ì¶ 32 Aܶm¶ Ho$ gmW hmoZm Mm{hE &

ܶmZ X| {H$ NASB Bgo A§{V‘ {dgJ© {MÝh Ho$ gmW dm³¶I§S> H$s àma§{^H$ Ho$ ê$n ‘| {MpÝhV

H$aVm h¡, Z {H$ Ad{Y ‘| (JP\SOA)&

� Bòm¶b H$s gmar g^m ‘| H$h gwZm¶m {H$VZo bmoJ Bg g^m H$mo ~Zm¶o h¡ &¶h

nwê$f, {ó¶m| Am¡a OdmZ ¶m 31:12 Ho$ Z‘yZm| H$mo g§b¾ {H$¶m hmoJm & naÝVw ¶h ZJa ¶m eha

H$mo ~Vm¶m hþAm h¡ & EH$ ‘Zwî¶ Ho$ ~mobZo na {H$VZo bmoJ gwZZo Ho$ ¶mo½¶ hmoJ| ? gm‘mݶ Vm¡a na

AJwdm Zo BZgo H$hm :

(1) JmoÌ Ho$ AZwdm| Am¡a CÝhm|Zo Bgo AmJo ~‹T>m¶m (31:28)

(2) bodr¶m| H$mo Am¡a CÝhm|Zo Bgo AmJo ~‹T>m¶m &

NASB ‘yb J«ÝW 32:1-14‘yb J«ÝW 32:1-14‘yb J«ÝW 32:1-14‘yb J«ÝW 32:1-14‘yb J«ÝW 32:1-14

32:1-3 ¶hm§ na AmkmË‘H$ ~mo{b¶m| H$s lo{U¶m§ h¡ :

(1) nX 1 ‘| VrZ àH$ma Ho$ gwZZo go g§~§{YV

(A) H$mZ bJm (~) ~moby (g) gwZ

(2) nX 2 ‘| Xmo àH$ma Ho$ AmÐVm ¶m JrbmnZ

(A) ~agoJm (~) Q>nHo$Jm

(3) nX 3 ‘| AmamonU H$aZm (g§ dV; àMma H$aZm)

32:4 MQ²>Q>mZ Bg Zm‘ H$m à¶moJ nX 15, 18, 30 Am¡a ^.g. 18:1-2, 19:1; II

e‘w 22:2 ^.g. 78:35; ¶mem; 448 ‘| na‘oída Ho$ {bE {H$¶m J¶m h¡ & ¶h ~VmVm h¡ (1)

EH$ gƒo na‘oída Ho$ An[ad{Îm ñd^md, pñWaVm, gm‘W© ¶m (2) na‘oída ~bdmZ, XþO©¶ {H$bm

Ho$ g‘mZ h¡ &

� Iam B~«mZr eãX H$m AW© AmË‘ nyU©, g§nyU©Vm, nyU©Vm (II e‘w.22:31 ^.g.

18:30)

32:5 {Og àH$ma go nX 3-4 ‘| ¶hmodm H$m dU©Z {H$¶m J¶m h¡, A~ CgHo$ dmMm H$s

g§VmZm| H$mo, {OÝh| BgHo$ M[aÌ H$mo àH$m{eV H$aZm Wm (nX 3-4) naÝVw Zht {H$¶o CZH$m dU©Z

{H$¶m J¶m h¡ :

(1) ¶o {~J‹S> J¶o h¡

(2) ¶o CgHo$ nwÌ Zht h¡ -

(3) ³¶m|{H$ CZHo$ H$b§H$ Ho$ H$maU

:: 365 ::

Page 366: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(A) emar[aH$ Xmof Omo EH$ ì¶{º$ H$mo ¶mOH$s¶ H$m¶© go ~{hîH¥$V H$aVr Wr, b¡ì¶

21:17, 18,21, 23; Am¡a OmZdam| ¶m newAm| H$mo ~{bXmZ hmoZo go b¡ì¶

22:20-21 ì¶ 15:21:17:1

(~) Z¡{VH$ H$b§H$ ¶m Xmof, b¡ì¶ 22:25 Aæ¶w 11:15; Zr{V 9:7

(4) Q>o‹T>o, nX 20 ‘yb AW© ‘mo‹S>m J¶m h¡, Omo ¶hmodm Ho$ M[aÌ (Y‘u) Ho$ {Z¶‘ go AbJmd H$mo

gy{MV H$aVm h¡ &

(5) {VaN>o - ~rS>r~r 836, {g’©$ ¶hr nm¶m J¶m h¡, #4 Ho$ AW© Ho$ gÑe h¡ &

32:6 Voam {nVm ‘ygm H$m ¶h JrV na‘oída H$s ì¶m»¶m H$aZo Ho$ {bE àma§{^H$ à¶moJ h¡ ({ZJ©,

4:22 ì¶; 1:31; 8:5 Am¡a ~mX Ho$ ^{dî¶dº$VmAm| ‘| ¶meem; 1:2, 63:16 {¶‘© 3:19

hmoeo; 11:1-3 ‘bm. 1:6) & na‘oída H$mo n¡V¥Ëd ‘| nX 6, 18 Am¡a 19-20 ‘| Xem©¶m J¶m

h¡ &

32:6-14 Bg Bòm¶b H$m dU©Z qZaVa H$aVr h¡ Am¡a CZHo$ {dê$Õ ‘| H$mZyZr Ow‘© H$mo

¶WmH«$‘ Ho$ Ûmam àma§ H$aVr h¡ BZ g^r H$m¶m] H$mo Omo CZHo$ {bE ¶hmodm Zo {H$¶m Wm :

(1) na‘oída H$s Amoa CZH$m H$m¶©

(A) ‘y‹T> (~) {Z~w©{Õ

(2) CZH$s Amoa na‘oída H$m H$m¶©

(A) dh CZH$ma {nVm Wm nX (~) CgZo BÝh| ~Zm¶m Wm; nX 6- CV: 14:19, 22

(g) CgZo BÝh| nX 6 - Aæ¶w 31:15; ¶mem : 62:7 pñWa {H$¶m

(X) CgZo CÝh| nm¶m nX 10- (i) ‘ê$ y{‘ ‘| (ii) gwZgmZ O§Jb ‘|

(Y) CgZo BZHo$ Mmam| Amoa ahH$a nX 10- CXm. gwajm àXmZ {H$¶m

(Z) CZH$s gw{Y br nX 10

(M) CZH$s ajm H$s nX 10- ^.g. 25:21; 31:23; 41:11 61:7 ¶mem 26:3

42:6; 49:8

(’$) ‘mVm BH$m~ Ho$ g‘mZ BZH$mo XoI^mb H$s nX 11; {ZJ© 19:4

(i) Kmogbo H$mo {hbm {hbmH$a - CXm; H$m¶©aV H$aZo Ho$ {b¶o

(ii) D$na ‘ÊS>bmVm - CV 1:2 (iii) ~ƒm| H$mo CS>Zm {gImVm h¡

(H$) n§I ’¡$bmH$a (I) nH$S>H$a (J) nam| na CR>m¶m

(~) dh CZH$s AJwdmB© H$aVm h¡, nX 12

(^) CgZo BgH$mo n¥Ïdr H$s D§$Mr-D§$Mr na gdma H$am¶m nX 13-1¶mem 58:14

(‘) CgZo CÝh| {Ibm¶ nX 13-14 (i) {IbmB© (ii) Mwgm¶m (iii) {n¶m

:: 366 ::

Page 367: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

32:7 ¶hmodm Ho$ ܶmZ Am¡a à¶moOZ H$mo Bòm¶b H$mo ñ‘aU H$amZo go g§~§{YV Bg nX

‘| AZoH$m| AmkmE± h¡ :(1) ñ‘aU H$amo(2) {dMmam| (3) nyN>mo (4) d¥Õ bmoJ VwP go H$hoJo

32:8 ¶h nX {ZpíMV H$aVm h¡ {H$ Bòm¶b H$m na‘oída hr {g’©$ na‘oída h¡ (4:35,

39; ¶mem 54:5, {¶‘©; 32:27) & {g’©$ dhr AHo$bm g^r Xoem| Ho$ Mmam| Amoa Koam S>mbVm h¡

(2:5, 9, 19; CV; 10) & ¶h hrZmo{Wî‘ Zht, naÝVw AÕ¡VdmX h¡ &

� na‘àYmZ, na‘oída Ho$ {bE Bg Zm‘ H$m à¶moJ {J. 24:16 (E{b¶moZ) ‘| àW‘

~ma hþAm h¡ & ¶h Eb-E{b¶moZ Ho$ {bE g§jon ‘mby‘ hmoVm h¡ (CV: 14:18, 19, 20, 21;

^.g. 78:35) & Bg B©ídar¶ Zm‘ H$m à¶moJ Xoem| Ho$ g§¶moJ ‘| hþAm h¡ (^.g.47:1-3) &

B©ídar¶ Zm‘ 1:3 ‘|

32:9 ¶hmodm H$m A§e CgH$s àOm h¡, {dnarV ê$n go CgHo$ bmoJm| H$mA§e ñd¶§

na‘oída h¡ ({ZJ©; 19:5; ^.g. 16:5; 73:26; {dbm 3:24) & AZmoIo A{^àm¶ go Bòm¶br

bmoJ, ¶hmodm Ho$ dmMm Ho$ {d{eð> bmoJ Wo (4:20; 7:6; 14:2; 26:18) &

32:10 CgZo BgH$m| ‘ê$ y{‘ ‘| nm¶m, Am¡a O§Jb ‘| nm¶m Bòm¶b Ho$ à{V ¶hmodm Ho$

àma§{^H$ ào‘ H$mo gm‘Wu Ab§H$ma ‘| ¶h n’$H$Q> H$aVm h¡ &

� CgH$s Am§I H$s nwVbr, A§J«oOr ‘| ¶h CgH$s Am§Im| H$s nwVbr hmoJr & ¶h AbJ

Ab§H$ma h¡ Omo Bòm¶b H$mo {deof g§VmZ Ho$ ê$n ‘| gy{MV H$aVr h¡ (^.g. 17:8) & eãXmZwgma

B~«mZr CgH$s Am§I H$m N>moQ>m ‘Zwî¶ h¡ &

32:11 ¶h na‘oída H$mo nyU© ê$n go gwajm àXmZ H$aZo dmbm Am¡a gm‘W©nyU© ‘mVm-{nVm

Ho$ ê$n ‘| {XImVm h¡ (nX; 19) BH$m~ Ho$ g‘mZ na‘oída H$mo EH$ ‘mXm nmZr Ho$ A{^චgo h¡

(nX 18; CV: 1:2; {ZJ©g 19:4, ‘Vr 23:37 byH$m 13:34) & B©ídaËdH$mo nwéf (nX 6)

Am¡a ór (nX 11) XmoZm| ‘| ì¶m»¶m {H$¶m J¶m h¡ &

22:12 ¶hmodm AHo$bm hr BZH$s AJwdmB© H$aVm h¡, Bg eãX H$m à¶moJ Bòm¶b go

{ZfoYH$ g§§~§Y H$mo {Z¶wº$ H$aZo Ho$ {bE hþAm h¡ & {g’©$ Cgr Zo BZH$s AJwdmB© H$s &

32:13 n¥Ïdr Ho$ D§$Mo D§$Mo ñWmZm| na gdma H$am¶m, Bòm¶b H$mo ¶hmodm Ho$ Ûmam àMwa

‘mÌm ‘| {X¶o J¶o ¶h Ab§H$ma h¡ (¶mem; 58:14, B~«m. 3:19)

� MQ²>Q>mZ ‘| go ‘Yw, ¶h O§Jbr ‘Yw‘p³I¶m| Ho$ ‘Yw H$mo ~VmVm h¡, Omo àm¶:

MQ²>Q>mZm| Ho$ Xamam| ‘| {Zdmg H$aVo Wo (^.g. 81:16) &

� MH$‘H$ MQ²>Q>mZ go Vob, ¶h O§Jbr O¡VyZ Ho$ dyj H$mo ~VmVm h¡ {H$ Omo Eogo ñWmZ

‘| ~‹T>m hþAm h¡ Ohm§ na Kmg ^r Zht CJ gH$Vm Wm & nX 13 Am¡a 14 dm¶Xo Ho$ Xoe H$s àMwa

CnO Ho$ {df¶ ‘| ~VmVo h¢ &

:: 367 ::

Page 368: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 32:15-18‘yb J«ÝW 32:15-18‘yb J«ÝW 32:15-18‘yb J«ÝW 32:15-18‘yb J«ÝW 32:15-18

32:15 ¶eyê$Z, Bg eãX H$m AW©, Iam ì¶{º$ h¡, Am¡a Bòm¶b Ho$ {bE H${dVm g§~§rY

Zm‘ h¡ & ¶h qZXmnyU© dMZ Ho$ gg§J© h¡ (CXm, nX 15-16) &

� bmV ‘maZo bJm, Bg {H«$¶m H$m à¶moJ nwamZo {Z¶‘ ‘| {g’©$ Xmo ~ma hþAm h¡ Am¡a {VañH¥$V

H$m Ab§H$ma ‘mby‘ hmoVm h¡ (1 e‘w;2:29) & O¡go new BZHo$ ñdm‘r H$mo bmV ‘maVm h¡ Bgr

àH$ma Bòm¶b AnZo na‘oída H$mo bmV ‘maVr h¡ &

32:17 BÝhm|Zo {nemMm| Ho$ {bE Omo B©ída Z Wo ~{b M‹T>mE, Bg A{^àm¶ ¶m {dMma H$m

à¶moJ ^.g; 106:37 ‘| ^r hþAm h¡ & nwamZm {Z¶‘ {nemMm| Ho$ {df¶ ‘| ~hþV H$‘ ~VmVm h¡ &

nm¡byg Bg nX H$mo I Hw$[a 10:20 ‘| g§Ho$V H$aVm h¡ &

{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| {nemM g§~§Yr{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| {nemM g§~§Yr{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| {nemM g§~§Yr{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| {nemM g§~§Yr{deof {df¶ : nwamZo {Z¶‘ ‘| {nemM g§~§Yr

(A) {Jao hþE XÿVm| Am¡a {nemMm| (Xþï>mË‘mAm|) Ho$ ~rM H$m dmñV{dH$ g§~§Y A{ZpíMV h¡ & ‘¡

hZmoH$ {ZpíMV H$aVm hÿ§ {H$ CV; 6:1-8 H$m Zo{’${b‘, ~wamB© H$m ómoV h¡ (Bg J«§W ‘| ¶hþXr

Jwê$ r ܶmZHo$pÝÐV H$aVo h¡ Z {H$ CV: 3 ‘| ) & ‘¢ hZmoH$ H$hVm hÿ§ {H$ ¶o AmYo XÿV/AmYo ‘mZd

Om{V ~m‹T> ‘| ‘a J¶o Wo (¶h ^r ñdrH¥$V H$aVm h¡ {H$ ~m‹T>m H$m CÔoí¶ CZH$s ‘¥Ë¶w Wr & naÝVw

A~ BZH$s {~Zm eara H$s AmË‘mE±, eara H$s goZm H$s ImoO H$a ahr h¡ &

(~) nwamZo {Z¶‘ ‘| AZoH$m| ~¡ar AmË‘mE± Am¡a Xþï>mË‘mAm| Ho$ Zm‘ h¡ :

(1) gQ>og© ¶m~mb dmbm, g§ dV: ~H$am Xþï>mË‘mE± - b¡ì¶; 17:7 II B{V; 11:15 ¶mem

13:21; 34:14

(2) eo{S>‘ (~rS>r~r 993) {OgHo$ {b¶o ~{bOXmZ M‹T>m¶m OmVm Wm (‘moboH$ XodVm Ho$

g‘mZ)

(3) {b{bW, am{Ì H$s ‘{hbm {nemM (Xþï>mË‘m) (~rS>r~r 539-¶mem; 34:14 (~o~rbmoZ

Am¡a AJ«rQ> {‘W Ho$ ^mJ)

(4) AOmOob, ‘ê$ñWb H$m Xþï>mË‘m (àYmZ Xþï>mË‘m H$m Zm‘, I hZmoH$ 8:1; 9:6; 10:4-

8 13:1-2; 54:5;55:4;69:2) b¡ì¶: 16:8,10,26

(5) ^.g. 91:5-6, ‘hm‘mar H$mo AmamnoU H$aZo dmbm Ab§H$ma h¡ (nX; 10) Z {H$

AmpË‘H$ àmUr h¡ (gwby‘mZ Ho$ JrV,loð> JrV 3:8)

(6) ¶mem; 13:21 Am¡a 24:14 AZoH$m| ‘ê$ñWbr¶ newAm| H$sgyMr {dZme {H$¶o J¶o ñWmZm|

H$s ‘ê$ñWbr¶ {ZY©ZVm H$mo {XImZo Ho$ ê$n ‘| ~ZmVm h¡ & Hw$N> bmoJ ‘mZVo h¡ {H$ ¶h gyMr

Xþï>mË‘mAm| H$mo Ñï>m§V XoZo Ho$ {bE g§b¾ H$aVo h¡ {H$ ¶o {dZme {H$¶o J¶o ñWmZ ^r àoVJ«ñV h¡

(‘Vr 12:43; byH$m; 11:24 àH$m, 18:2)

:: 368 ::

Page 369: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 32:19-22‘yb J«ÝW 32:19-22‘yb J«ÝW 32:19-22‘yb J«ÝW 32:19-22‘yb J«ÝW 32:19-22

32:19-22 ¶h dm³¶I§S> n{hbo Ho$ {df¶m| H$m Xþhamd h¡ & H${dVm ~hþV hr XþhamdnyU© h¡ &

na‘oída Ho$ dmMm Ho$ Cgo {VañH¥$V H$aVo h¡ Am¡a dh CÝh| {VañH¥$V H$aVm h¡ (hmoeo 1:9,2:23;

amo{‘ 9:25) & CgH$m {VañH$ma (CXm. H«$moY) g‘Pm¡Vo Ho$ CÔoí¶ Ho$ {bE h¡ & dh EH$ ì¶{º$ H$mo

B©î¶m© Ho$ {bE, Bòm¶b H$mo S>m±Q>Zo Ho$ {bE à¶moJ H$aoJm (Am¡a {dídmgnyU© {dídmg; amo{‘ 11:11,

14) & nm¡byg nX 21 H$mo amo{‘ 10:19 ‘| XþhamVm h¡ &

g§¶moJ {H$¶o J¶o bmohoo Ho$ gÑe ¶h h¡ {H$ Bòm¶b Zo AñWmB© XodVmAm| Ho$ ¶hmodm

H$mo N>mo‹S> {X¶m h¡ ({¶‘© 2:13)& Aao, ‘mZd ‘y{V©nyOm H$s ‘yI©Vm (¶mem; 40:19-20; 44:9-

20; {¶‘; 10:3-5,14) &

32:20 ³¶m|{H$ Bg Om{V Ho$ bmoJ ~hþV Q>o‹T>o h¡, Am¡a YmoIm XoZo dmbo nwÌ h¡, H${dVm g§~§Yr

¶o Xmo n§{º$¶m| Bòm¶b Ho$ XþImÝV ZmQ>H$ H$mo ì¶m»¶m H$aVo h¡ {OZHo$ nmg ¶hmodm H$s {deof ܶmZ

Am¡a CnpñW{V Wr (amo{‘ 9:4-5) & BZH$m M[aÌ-{MÌU Bg àH$ma h¡ :

(1) Q>oT>o (~rS>r~r 246) - ‘w»¶Vm¡a go Bg eãX H$m à¶moJ {Z{VdMZ ‘| hþAm h¡ & ¶h B~«mZr

eãX d¥jñV§ go g§~§{YV h¡ & {Og‘| EH$ ì¶{º$ Ho$ eara H$mo {VaN>o ¶m Kw‘m¶o pñW{V ‘| aIZm

h¡ &

(2) YmoIm XoZo dmbo - ¶h eãX ^r {Z{VdMZ ‘| à‘wI h¡ &

(3) ¶h M[aÌ {MÌU 32:5 Ho$ gÑe h¡ :

(A) Q>o‹T>o (~) {VaN>o

¶hmodm gƒm {gÕm§V Am¡a {Z¶‘ h¡ ({deof {df¶ 1:6 H$mo XoI|) & CgHo$ dmMm Ho$ bmoJ {gÕm§V

go AbJ hmo J¶o h¡ &

32:21 ‘y{V©¶m§, eãXmZwgma ¶h {H«$¶m AZw‘mZ ¶m ì¶W© h¡ Am¡a BZ MrOm| H$mo àñVwV

H$aVm h¡ Omo ì¶W© ¶m AñWmB© h¡ & ¶hm§ na {¶‘©¶mh, 2:5, 819;10:14-15;16:19-20 Ho$

g‘mZ, BgH$m à¶moJ ‘y{V©¶m| Ho$ {bE hþAm h¡ § ¶mem;57:13 ‘| EH$ eãX Ho$ D$na Iob H$mo XoI|&

32:22 ¶h nX nyU© {dZme Am¡a XÊS> H$m Amb§H$m[aH$ g§~§Yr h¡ {Ogo na‘oída, {dÐmohr

Bòm¶b na bm¶oJm ({¶‘©; 15:14; 17:4) na‘oída H$mo g^r g¥{ï> J«{gV hþB© h¡ (n¥Ïdr,

àoVñWmZ) ¶h AZ§V X§S> Ho$ ñWmZ Ho$ {bE g§X © Zht h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 32:23-27‘yb J«ÝW 32:23-27‘yb J«ÝW 32:23-27‘yb J«ÝW 32:23-27‘yb J«ÝW 32:23-27

32:23-25 ¶h dm³¶I§S> Amb§H$m[aH$ ê$n go Bòm¶b na ¶hmodm Ho$ X§S> H$s ì¶m»¶m H$aVo h¡:

(1) ‘¢ CZ na {dn{Îm¶m§ oOyJm§ - ~rS>r~r 705; Ho$~r 763;{h{’$b AnyU©, {g’©$ ¶hm§ nm¶m

J¶m h¡ & ³dob H$m AW© gm’$ H$aZm ¶m Xÿa H$aZm h¡ &

:: 369 ::

Page 370: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) CZ na ‘¢ AnZo g~ Vram| H$mo N>moSy>Jm§, ~rS>r~r 477, Ho$~r 476, nr¶b AnyU© & Bg

{H«$¶m H$m ‘yb AW©, Hw$N> MrO H$mo nyU©Vm ‘| bmZo go h¡, CXm; nyU©V¶m go Zï> (nX 22)

(A) yI go Xþ~©b nX 24;28:22

(~) AJmam| go J«{gV nX 24 (¶m AH$bm ~rS>r 536 II AJmam|)

(g) H${R>Z ‘hmamoJ, nX 24 (¶m Oharbm ‘hmamoJ #Y)

(X) newAm| Ho$ Xm§V, nX 24, b¡ì¶ 26:22

(Y) aoJZodmbm| H$m {df, nX 24; Am‘mo. 5:18-19

(b) Vbdma (~mhar) nX 25

(n) ^¶ go (Am§V[aH$) nX 25

(1) Hw§$dmao (2) Hw$dm[a¶m± (3) ~ƒo (4) n o$ ~mb dmbo

32:26-27 ¶hmodm CÝh| Zï> H$a {X¶m hmoJm :

(1) CZH$mo {VVa-{~Va H$aZm; nX 26 ({g’©$ LXX ‘| CÝh| {VVa-{~Va H$aZm h¡)

(2) CZH$m ñ‘aU VH$ {‘Q>m S>mbZm, nX 26 (nyU©ê$n go ~mha H$a XoZm)

(3) AZoH$mo J«§W ‘| {g’©$ ¶hr EH$ Bòm¶b Ho$ nyU© {dZme H$mo ñWm{nV H$aVm h¡ ¶{X

do dmMm H$m C„K§Z H$aVo h¡ (4:26; 28:20-22; 30:19) &

NASB ‘yb J«ÝW 32:28-33‘yb J«ÝW 32:28-33‘yb J«ÝW 32:28-33‘yb J«ÝW 32:28-33‘yb J«ÝW 32:28-33

32:28-33 àíZ ¶h h¡ {H$ ¶h dm³¶I§S> {H$gH$mo Ho$pÝÐV {H$¶m hþAm h¡ - Bòm¶b H$mo ¶m

CZHo$ eÌwAm| H$mo (nX 26-27) ?

(1) Bòm¶b Ho$ {dê$Õ ?

(A) nX 28-29

(~) nX 30 ‘| EH nd{Ì ¶wÕ H$m CbQ>md

(g) nX 32 ‘| Bòm¶b Ho$ dV©‘mZ ÐmohrnZ

(2) CgHo$$ eÌwAm| Ho$ {dê$Õ ?

(A) nX 30; ‘| Bòm¶b Ho$ dV©‘mZ g¡{ZH$m| H$s namO¶ (¶hmoey 23:10)

(~) nX 31; CZHo$ MQ²>Q>mZ CÝh| ~oM S>mbo Wo Am¡a ¶hmodm Zo CÝh| N>mo‹S> {X¶m Wm

(g) nX 32-33, H$ZmZr bmoJm| H$s K¥{UV

(X) nX 34-43, H$Zm{Z¶m| H$s ‘y{V©nyOm Ho$ {bE X§S> Am¡a ¶hmodm Ho$ {VañH$ma Ho$

{df¶ ‘| h¡

:: 370 ::

Page 371: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 32:34-43‘yb J«ÝW 32:34-43‘yb J«ÝW 32:34-43‘yb J«ÝW 32:34-43‘yb J«ÝW 32:34-43

32:34 g§X © ê$n ‘| ¶h ‘wPo bJVm h¡ {H$ nX;34 H$m g§~§Y nX 32-3 go hmo gH$Vm h¡

¶h ^r g§ d h¡ {H$ ¶h nX 35 H$mo ~VmVm h¡ (¶hmodm go CXm; nX 34-35) nX 39-42 Ho$

g‘mZ Xþhamd) & g~go ~S>r g§X © ¶hmodm Omo Bòm¶b na X§S> BH$Q²>R>m H$a ahm h¡ Vm{H$ Om{V¶m§

JbV gX|e H$mo n«má Z H$a| & ¶hmodm CZH$m ݶm¶ H$aoJm Am¡a AnZo bmoJm| H$mo ~Mm¶oJm & dmMm H$m

C„§KZ H$aZo dmbo bmoJ Xmo ~wamB©¶m| ‘| N>moQ>o h¡ (CXm; ‘y{V©nyOm H$aZo dmbo Om{V) & ‘grhm

Am¶oJm Am¡a Bòm¶b V~ ^r dmMm H$mo Vmo‹S>Zo dmbo hmoJ| &

Bg nX ‘| Xmo ³dob dmÀ¶ H¥$XÝV h¡ :

(1) gqMV - ~rS>r~r485, Ho$~r 481 ({g’©$ ¶ht nm¶m J¶m h¡)

(2) ‘wha~§X - ~rS>r~r 367, Ho$~r 364; Aæ¶w; 14:17

32:35 Bg nX H$s àW‘ n§{º$ H$mo Z¶o {Z¶‘ Ho$ amo{‘; 12:19 Am¡a B~«m. 10:30 ‘|

Xþham¶m J¶m h¡ & eãX nbQ>m boZm H$mo nX 41 Am¡a 43 ‘| r Xem©¶m J¶m h¡ & BgH$m à¶moJ àm¶:

¶mem¶mh Am¡a {¶‘©¶mh Zo {H$¶m h¡ :

(1) Bòm¶b Ho$ {Ibm’$ - ¶mem 59:17

(2) Bòm¶b Ho$ eÌwAm| Ho$ {Ibm’$ - ¶mem 34:8;35:4; 61:2; 63:4; {¶‘© 46:10,

50, 18; 57:6,11

eãX ~Xbm H$m à¶moJ ¶mem, 59:18 (Xmoham) ‘| hþAm h¡ Ohm§ ¶hmodm, nmnr Bòm¶b (CXm;

{gæ¶moZ) H$mo BH$Q²>R>m H$aoJm &

� BZHo$ nm§d {’$gbZo Ho$ g‘¶, ¶h {H«$¶m ~Vm gH$Vm h¡

(1) g‘ñ¶m ‘| {ZOr {JamdQ> - XmD$X, ^.g. 38:17

(2) EH$ AZmoIm XÊS> - ¶mem;24:19

(3) BH$Q²>R>m H$aZo H$s AZmoIr à{Vkm - ^.g. 94:18;¶mem; 54:10

‘mZdr¶ R>moH$a Am¡a ñd^md {VVa-{~Va hþAm h¡ (¶mem; 24:19) naÝVw XmoZm| H$mo

na‘oída BH$Q²>R>m H$aoJm (amo{‘; 8:18-25)

32:36 MoVmdZr Ho$ JrV Am¡a Bòm¶b H$s AZmkmH$m[aVm Ho$ nyd©H$WZ, AZmoIr X§S> H$m

n[aUm‘ H$mo boH$a Am ahr h¡, bo{H$Z dhm§ ¶hmodm H$s j‘m Am¡a EH$Ì H$aZo H$s à{Vkm ^r h¡ &

(1) na‘oída AnZo bmoJm| H$mo ~Mm¶oJm; ^.g; 135:14

(2) na‘oída AnZo Xmgm| na X¶m {XIm¶oJm - na‘oída AnZo bmoJm| H$m ݶm¶ H$aoJm (^.g.

7:8; 96:10) naÝVw Eogm H$aZo Ho$ {bE, CÝh| pñWa H$aoJm &

:: 371 ::

Page 372: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

32:37-38 H$Zm{Z¶m| Ho$ ‘y{V©nyOm H$mo ¶hmodm ‘OmH$ CS>mVm h¡ & dh BZHo$ B©ídam| H$mo BZH$s

ghm¶Vm H$aZo Ho$ {bE H$hVm h¡ (nX 38)

(1) dohr CR>H$a (2) ghm¶Vm H$a| (3) Vwåhmar Am‹S> hmo &

32:39-40 ¶hmodm AnZr AZmoIonZ (AÛ¡VdmX) H$mo pñWa H$aVm h¡ & {dnarV ^md g§~§Yr

g‘mZmÝVa Ho$ à¶moJ H$mo ܶmZ Xod| :

(1) XoIbmo (2) ‘¢ hr dh hÿ§, {ZJ©:3:13-14 (¶hmodm); (3) ‘oao g§J H$moB© XodVm Zht

(4) ‘¡ hr ‘ma S>mbVm Am¡a OrdZ ^r XoVm hÿ§ (5) ‘¢ hr Km¶b H$aVm Am¡a M§Jm H$^r H$aVm hÿ§

(6) ‘oao hmW go H$moB© Zhr Nw>‹S>m gH$Vm &

nX 40 ‘| ¶hmodm (AZ§Vr¶, {g’©$ Or{dV na‘oída) AnZo ñd¶§ M[aÌ H$s enW b|Vm h¡&

nX 27 Ho$ ~mhþ~b Om{V¶m| Ho$ Anojm ‘| hmo gH$Vr h¡ (CXm. Bòm¶b na OrV Ho$ {MÝh Ho$ ê$n

‘| CZH$m hmW CR>m¶m J¶m h¡)& ¶hmodm AnZm hmW ñd¶§ H$s enW boZo Ho$ {bE CR>mVm h¡ (¶ho.

20:5-6)

32:41-43 ‘y{V©nyOH$m| Ho$ {Ibm’$ ‘| ¶hmodm AnZo ݶm¶ Ho$ H$m¶© H$s ì¶m»¶m H$aVm h¡ (nX

41-42) nX 43 ‘| dh Bòm¶b Ho$ {bE AnZr à{Vkm H$s g‘n©UVm H$mo ñWm{nV H$aVm h¡ &

nm¡byg eo{‘ 15:10 ‘| nX 43 H$s àW‘ n§{º$ H$m à¶moJ H$aVm Am¡a ñWm{nV H$aVm h¡

{H$ ¶hmodm ào‘ H$aVm h¡ Am¡a Aݶ Om{V H$mo ^r ào‘ H$aVm h¡ & amo{‘; 15 ‘o| nm¡byg ^.g.;

18:49 ¶m II e‘w; 22:5 ^.g. 117:1 Am¡a ¶mem; 11:10; 42:4 (‘Vr; 12:2) H$mo Bgr

gƒmB© Ho$ {bE ñWm{nV H$aVm h¡ &

¶hmodm Bòm¶b H$mo CZHo$ H$m¶© Ho$ H$maU Zht, ~pëH$ AnZo M[aÌ Am¡a à{Vkm Ho$ AmYma

na j‘m XoZo H$s BÀN>m aIVm h¡ & ‘mZdr¶ Amem, nyU© ê$n go na‘oída Ho$ Z ~XbZo dmbo M[aÌ

‘| h¡ {OgH$s g‘mZVm Am¡a ñdê$n ‘| do g¥Oo J¶o h¡ &

22:43 AmZ§X ‘ZmAmo, ¶h {H«$¶mEH$ ³dob AmkmË‘H$ h¡ & ¶h AmZ§X H$s nw H$ma h ¡

Aæ¶w. 38:• ¶me; 26:6 24:14; 44:23; 49:13; 54:1 {¶‘© 31:7

� ܶmZ Xod| {H$ H¡$go nX 34-43 ‘| gd©Zm‘ V¥Vr¶ nwê$f go àW‘ nwê$f ‘| ~XbVr

h¡ & eãXmZwgma ¶h {^ÞVmE± h¡, Z {H$ {d{^Þ boIH$ h¡ & ¶hmodm H$h ahm h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 32:44-47‘yb J«ÝW 32:44-47‘yb J«ÝW 32:44-47‘yb J«ÝW 32:44-47‘yb J«ÝW 32:44-47

32:44 ¶hmoey, ¶hmoey Am¡a ¶rew Zm‘ Xmo B~«mZr eãX, ¶hmodm Am¡a CÕma ({H«$¶m H$mo

Adí¶ hr àñVwV H$aZm h¡) na AmYm[aV h¡ &

bmoJm| Ho$ gm‘Zo ¶hmoey H$mo ‘ygm Ho$ gmW, CgHo$ AZw~mnZ H$mo pñWa Am¡a ñWmB©

H$aZo Ho$ {bE nXdr Xr JB© h¡ &

:: 372 ::

Page 373: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

32:46 AnZm ‘Z bJmAmo, ¶h {H«$¶m ³dob AmkmË‘H$ h¡ & Bgr ‘whmdao H$mo ¶ho. 44:5

‘| XoIm Om gH$Vm h¡ & Bòm¶b Ho$ nmg MwZmd Am¡a EH$ gy{MV {H$¶m J¶m MwZmd, Omo ¶hmodm Ho$

{nN>bo H$m¶© Am¡a dV©‘mZ Ho$ dm¶Xm| na AmYm[aV h¡ (4:26; 30:19; 31:28) naÝVw Cgo A^r

MwZZm h¡ &

öX¶ ¶m ‘Z Ho$ {bE {deof {df¶ 2:30 ‘| XoI| &

� AnZo ~ƒm| H$mo Xmo, ¶h {ejm-g§~§Yr ‘mVm-{nVm Ho$ Xm{¶Ëd H$mo ‘hËd XoVm h¡

(32:7)

32:47 ¶h Vwåhmao {bE ì¶W© H$m‘ Zht, naÝVw Vwåhmam OrdZ hr h¡, ¶h na‘oída Ho$

dMZ go A{^àm¶ h¡ {OgH$mo EH$ ~ma H$ho OmZo Ho$ ~mX CgHo$ nmg ñdV§Ì gm‘W© h¡ (ì¶ 8:3;

^.g; 33:6, 9; ¶mem 55:11) & ¶h dMZ (‘ygm H$s {bImdQ>) OrdZ Am¡a ñdmñ϶ bm

g‘H$Vm h¡ (30:20) ¶m ‘¥Ë¶w Am¡a {dZme (30:19) & AmkmnmbZ BgHo$ à^md H$s {Za§VaVm

H$s Hw§$Or h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 32:48-52‘yb J«ÝW 32:48-52‘yb J«ÝW 32:48-52‘yb J«ÝW 32:48-52‘yb J«ÝW 32:48-52

32:49-50 BZ Xmo nXm| ‘| AZoH$m| AmkmË‘H$ h¡ :

(1) M‹T>H$a nX 49 (2) XoI bo nX 49 (3) ‘a Om¶oJm nX 50

(4) {‘b Om¶oJm nX 50

‘ygm Ho$ A§{V‘ H$m¶© na‘oída Ho$ Ûmam {bIr JB©, Omo na‘oída Cggo ào‘ H$aVm Wm,

BñVo‘mb H$aVm Wm, Am¡a AnZo H$m¶m] Ho$ {bE Cgo Xm{¶Ëd aIm Wm &

32:49 A~ram‘, ¶h nd©Vr¶ joÌ h¡ ({J; 27:12-14) &

� Z~mo MmoQ>r, Cg nd©V ‘| ¶h D§$Mr MmoQ>r h¡ & g§ dV: ¶h ‘¥V gmJa H$s CÎmar ^mJ Ho$

~hþV {ZH$Q> H$s MmoQ>r h¡ &

32:50 Vy ^r Bg nhm‹S> na ‘a ¶moJm, nX H$m g§Ho$V ¶h h¡ {H$ ¶h ‘ygm Ho$ n¥Ïdr Ho$

OrdZ H$s g‘m{á h¡ (nX 34); naÝVw dh AnZo n[adma Am¡a gJr bmoJm| Ho$ gmW Omo nhbo ‘a

MwH$o h¡ CZHo$ gmW Or{dV ahoJm &

� hmoa nhm‹S>, hmê$Z H$s ‘¥Ë¶w Am¡a Jm‹S>m OmZm; {J; 20:22-29; 33:38-39 ‘|

àW‘b boI à‘m{UV h¡ & {H$ÝVw ì¶; 10:6 H$hVm h¡ {H$ dh ‘am Am¡a ‘mogoamoV ‘| Jm‹S>m J¶m

({J. 33:30-31) & hmS>© goB½g Am°’$ X ~mB©~b, n¥. 166 H$hVm h¡ ‘mogoamoV EH$ joÌ ¶m ñWmZ

H$m Zm‘ h¡ Am¡a hmoa nhm‹S> EH$ {d{eð> nd©V H$m Zm‘ h¡ &

32:51 ³¶m|{H$ XmoZm| Zo ‘wPo n{dÌ Z R>ham¶m ({J 20; 27:14; ì¶; 1:37; 3:23-

27) & ¶h ³¶m|{H$ Vw‘Zo ‘wPo n{dÌ Zht R>ham¶m H$m g‘mZm§Va h¡ & {J. 20 Am¡a nwZ: {J; 27

:: 373 ::

Page 374: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

‘| ‘ygm Zo Iwbo Vm¡a Am¡a ñnï> ê$n go bmoJm Ho$ gm‘Zo AmZmkmH$m[aVm {H$¶m, {OgHo$ H$maU

na‘oída H$m ݶm¶, gm‘y{hH$ ê$n ‘| BZHo$ gmW hþAm, Am¡a à{Vkm Ho$ Xoe na àdoe H$aZo H$s

AZw‘{V Zhr Xr JB© &

22:52 Aܶm¶ 34 ‘| ¶h AmJo {dñV¥V hþB© h¡ &

*****

:: 374 ::

Page 375: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 33ì¶dñWm {ddaU 33ì¶dñWm {ddaU 33ì¶dñWm {ddaU 33ì¶dñWm {ddaU 33

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

Bgò¶{b¶m| H$mo ‘ygm

A§{V‘ Amerdm©X XoVm

33:1-5

33:6-7

(nX 8-11)

(nX 12)

(nX 13-17)

(nX 18-19)

(nX 20-21)

(nX -22)

(nX 23)

(nX 24-25)

‘ygm H$m Amerdm©X

XoZm

33:1-29

(nX 1-5)

(nX 6-7)

(nX 8-11)

(nX 12)

(nX 13-17)

(nX 18-19)

(nX 20-21)

(nX -22)

(nX 23)

(nX 24-25)

(nX 26-29)

‘ygm H$m Bòm¶{b¶m| H$mo

Amerdm©X XoZm

33:1-5

(nX 2-5)

33:6

33:7

33:8-11

33:12

33:13-17

33:18-19

33:20-21

33:22

33:23

33:24-29

(nX 24-25)

(nX 26-29)

JmoÌ

33:1-29

(nX 1)

(nX 2)

(nX 3)

(nX 4-6)

(nX 7)

(nX 8-11)

(nX 12)

(nX 13-17)

(nX 18-19)

(nX 20-21)

(nX -22)

(nX 23)

(nX 24-25)

(nX 26-29)

:: 375 ::

Page 376: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 33:1-5‘yb J«ÝW 33:1-5‘yb J«ÝW 33:1-5‘yb J«ÝW 33:1-5‘yb J«ÝW 33:1-5

33:1 Amerdm©X ..., {H«$¶m Am¡a g§km nX 1 ‘| K{Q>V hmoVm h¡ &

� na‘oída Ho$ OZ Bg dm³¶I§S> H$m à¶moJ Z~r H$mo dU©Z H$aZo Ho$ {bE {H$¶m J¶m

h¡ ¶hmoey 14:6; I e‘w;2:27 9:6-7; II amOm; 9:6;12:22; 13:1, 30 II amOm; 1:9-13;

5-8;23:17;{¶‘© 35:4

32:2 ¶h ¶hmodm Ho$ IoboQ>ar àH$Q>rH$aU Bòm¶b Ho$ {bE ì¶m»¶m H$aVm h¡ & ¶h AX wV

Am¡a ‘Zwî¶ Ho$ ~rM AX wV ‘wR> o‹S> ^¶mZH$ Wr ({ZJ©; 19;^.g.; 50:2-3) ¶hmodm H$s

CnpñW{V {Za§Va {d{eð> ~mXb Ho$ê$n ‘| Wr (CXm; eoHo$Zm, ‘{h‘m H$m ~mXb) & ¶hmodm Am¶m

Am¡a AnZo bmoJm| Ho$ gmW grZ¡/hmoao~ nd©V go boH$a ¶aXZ Ho$ nma hmoZo VH$ Wm& BgHo$ ~mX ^r,

CgH$s {deof CnpñW{V g§XÿH$ Ho$ gmW Wr, OmoMoê$~r‘ Ho$ D$na ‘| Wr &

Bg nX H$mo ¶h ñnï> h¡ {H$ ¶hmodm H$mo nd©Vm| Ho$ gmW g§Jr hmoZo Ho$ ê$n ‘| XoIm J¶m h¡ &

(1) ‘mo[aæ¶mh

(2) grZ¡/hmoao~ ndV©

(3) goB©Q> nd©V

(4) nmam nd©V

(5) E~mb/{J[a{‚m‘

(6) Vm~moa

(7) H$‘}b

(8) {n[a{‚m‘

(9) {gæ¶moZ nd©V

(10) Zr~mo nd©V

� grZ¡ ¶h ì¶dñWm Ho$ {X¶o OmZo H$m ñWmZ h¡ & Bgo grZ¡ Ho$ Zm‘ go nwH$mam J¶m h¡, Omo

ì¶dñWm{ddaU ‘| ¶hr {g’©$ h¡ & ‘w»¶ ê$n go Bgo hmoao~ H$hm J¶m h¡ &

33:3 dh bmoJm| go ào‘ H$aVm h¡ {H«$¶m 4:37;7:7-8;10:15 H$mo àH$m{eV H$aVm hþAm ‘mby‘

hmoVm h¡ &

H$‘©, bmoJ ~hþdMZ ‘| h¡ Am¡a nyd©Om| Ho$ d§e H$mo àH$Q> H$aVm h¡ &

� CgHo$ g~ n{dÌ bmoJ eãX n{dÌ bmoJ, dmMm Ho$ bmoJm| Ho$ {bE ~VmVm h¡ & BgH$m AZwdmX

g§V hmo gH$Vm Wm (CXm; 7:6; 14:2, 21 n{dÌ OZ)&

:: 376 ::

Page 377: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� EH$ EH$ Voao dMZm| go bm^ CR>mVm h¡ & {ZJ© 20 Am¡a AmJo ‘| grZ¡/hmoao~ nd©V ‘|

ì¶dñWm Ho$ {X¶o OmZo H$mo ¶h ~VmVm h¡ & na‘oída H$s BÀN>mAm¡a ì¶dñWm H$mo ¶hmodm Ho$ bmoJ

OmZVo Wo & dmMm Ho$ bmoJm| H$mo na‘oída Ho$ M[aÌ H$mo àH$m{eV H$aZo H$s {d{eð> Xm{¶Ëd Wr &

33:4 ‘ygm Zo h‘| ì¶dñWm Xr, ¶h nyd© nXm| ‘| {dMmam| H$mo gw{ZpíÀMV H$aVm ‘mby‘ hmoVm

h¡ {H$ nX 3 ‘| C„oI {H$¶m hþAm, ñWmZ Ho$ Zm‘ Ho$ {bE h¡ Am¡a ¶o nX na‘oída Ho$ bmoJm| Ho$ {deof

{df¶ ‘| Z {H$ ñdJ©XÿVm| Ho$ {df¶ ‘| ~VmVr h¡ &

� ¶mHy$~ H$s ‘§S>br H$m {ZO mJ eãX {ZO EH$ dm[ag H$mo ~VmVr h¡ & BgH$m à¶moJ

Bòm¶b Ho$ àW‘ JmoÌ Ho$ {bE (¶mHy$~ ~rS>r~r 784) {ZJ©; 6:8 ‘| Am¡a àm¶: ¶hmoOoHo$b ‘|

àX{e©V {H$¶m J¶m h¡ (11:15, 33:24; 36:2,3,5) &

eãX ‘§S>br H$m AW© g^m h¡ (23:2,3,4,8;31:30 ‘| ¶hr ‘yb) &

nX 4 ‘| g‘mZm§Va g§~§Yr Ho$ H$maU, Bg {deofmË‘H$ {ZO ^mJ H$m à¶moJ dmMm

Ho$ {bE Ab§H$ma hmo gH$Vm h¡ (CXm; ì¶dñWm) & na‘oída Ho$ bmoJ àH$meZ Am¡a gmW hr EH$ Xoe

Ho$ A{YH$mar hmoVo h¡ &

33:5 dh amOm R>ham g§ dV ¶h amOm, ¶hmodm Ho$ {bE C„oI {H$¶m J¶m h¡ &

� A§{V‘ Xmo n§{º$¶m| bmoJm| H$m hmW Am¡a Bòm¶b H$m JmoÌ g‘mZm§Va h¡ & ¶h grZ¡/

hmoao~ nd©V na na‘oída Ho$ Z¶o bmoJm| Ho$ gmW dmbmHo$ CXKmQ>Z g‘mamoh H$mo ~VmVm h¡ ({ZJ© 19-

20)

NASB ‘yb J«ÝW 33:6‘yb J«ÝW 33:6‘yb J«ÝW 33:6‘yb J«ÝW 33:6‘yb J«ÝW 33:6

33:6 ê$~Zo Z ‘ao, daZ Or{dV aho, nX 6 ‘| VrZ ³dob Ow{gd ê$n h¡ :

(1) Or{dV (2) ‘ao (3) hm|

¶mHy$~ H$m àW‘ nw9 ê$~oZ Wm, na§Vw CgZo AnZo {nVm Ho$ {Ibm’$ nmn {H$¶m

(CV 35:22) Am¡a BgHo$ A{YH$ma H$mo Imo {X¶m (CV 49:3-4) &

NASB ‘yb J«ÝW 33:7‘yb J«ÝW 33:7‘yb J«ÝW 33:7‘yb J«ÝW 33:7‘yb J«ÝW 33:7

33:7 gwZ ì¶. ‘| Bg {H«$¶m H$m à¶moJ àm¶: hþAm h¡ naÝVw ‘w»¶ ê$n go Bòm¶b H$mo

¶hmodm (¶m ‘ygm) H$hVm h¡ &

� ¶hÿXm H$s gwZ, g§X © ‘| ¶hÿXm H$s àmW©Zm H$mo gwZZo Ho$ {bE ¶hmodm go ‘ygm àmW©Zm

H$a ahm h¡ (CXm; ¶hÿXm Ho$ JmoÌ H$s àmW©Zm) ‘ygm Ho$ Amerdm©X ‘| Hw$N> ^r Zht h¡ Omo ¶hÿXm Ho$

{d{eð> ñWmZ EH$ amOH$s¶ JmoÌ Ho$ ê$n‘| g§Ho$V H$aVm h¡, EogmOmo CV; 49:8-12 ‘| ¶mHy$~ Ho$

Amerdm©X ‘| ñnð> h¡ &

:: 377 ::

Page 378: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

NASB ‘yb J«ÝW 33:8‘yb J«ÝW 33:8‘yb J«ÝW 33:8‘yb J«ÝW 33:8‘yb J«ÝW 33:8

33:8 Voao Vwå‘rZ Am¡a D$ar‘ ¶o Xmo {^Þ ^mJ Wo (1) ~w{Õa{hV VarH$m (CXm; ^m½¶)

¶m (2) EH$ Ñ{ï>¶mo½¶ àH$me Omo EH$ ^{dî¶dmUr H$mo Omo na‘oída H$s BÀN>m H$mo OmZZo Ho$ {bE

àH$Q> H$s JB© Wr & ñnï> ê$n go do ‘hm¶mOH$ Ho$ Ûmam N>moQ>r W¡br ‘| N>mVr Ho$ nQw>Ho$ na aIVo W¡

({ZJ©; 28:30 b¡ì¶ 8:8; I e‘w; 14:37-42, 23:29-12) & dmñV{dH$Vm‘| do ³¶m Wo Am¡a

H¡$go CÝhm|Zo H$m¶© {H$¶m Wm, Bgo Imo {X¶m ({ZS>moQ> ^mJ1 n¥. 329-331) &

� Voao ^º , g§ dV: hmê$Z ¶m ‘ygm ¶m ‘hm¶mOH$ Ho$ g§VmZ H$mo ~VmVo h¡, naÝVw

Eo{Vhm{gH$ C„oI ‘ygm H$mo àX{e©V H$aVo h¡ &

� ‘ñgm... ‘ar~m, {ZJ© 17:7 H$mo n‹T>o & {H$ÝVw, {H$gr ^r àH$ma go bodr ¶m¶mOH$m| H$mo Bg

joÌ na {dÐmoh H$aZo H$mo Zht Xem©¶m J¶m h¡ & dmñV{dH$ g§¶moJ, A{ZpíMV h¡ &

23:9 ¶h {ZJ©; 32 Ho$ nÚm§e H$mo ~VmVm h¡ & Ohm§ na Bòm¶b gmoZo Ho$ ~N>‹S>o H$mo ~ZmZo

Am¡a AmamYZm H$aZo (CXm; AZ¡{VH$ g§~§Y) H$s ‘y{V©nyOm ‘| gpå‘{bV hþAm & Bgr g‘¶ na‘ygm

Zo {dídm¶mo½¶ bo{d¶m| H$mo (AnZo ñd¶§ H$mo JmoÌ) CZHo$ g§Jr BòmB{b¶m| H$mo X§S> XoZo Ho$ {bE h˶m

H$aZo H$s Amkm Xr (32:25-29) &

Bg H$m¶© H$mo BZHo$ {ZOr n[admam| Ho$ {dê$Õ ‘| H$aZo na ^r, do BgHo$ {bE

àe§gZr¶ h¡ :

(1) do Voao dMZ H$m nmbZ {H$¶o h¡ &

(2) do Voao dmMm H$ nmbZ {H$¶o h¡ &

33:10 {gIm¶oJ|...... Yyn na ..... Am¡a gdm©J§ hmo‘~{b ¶o g^r bodr¶ ¶mOH$m| H$m

H$Îm©ì¶ h¡ :

(1) {ejm XoZm 31:9-13, {Og‘| ݶm¶ H$aZm ^r em{‘b h¡ 17:9-10

(2) Vå~y/‘§{Xa ‘| H$m¶© H$aZm

33:11 Bg N>moQ>o nX ‘| Mma {H«$¶mE± Am¡a Xmo H¥$XÝV h¡ :

(1) Amerf X| - nX 1,13,20,24;28:3(Xmoham)4,5,6 (Xmoham) 8,12,19;30:16

Bgr H$mo Omo ¶hmodm H$aZm MmhVm h¡ &

(2) J«hU H$a - ¶h EH$ ~{bXmZ g§~§Yr eãX h¡; b¡ì¶ 1:4; 7:18;19;7; 22:23

25, 27 {OgH$m AW© AmZ§X H$aZm ^r hmo gH$Vmh¡ b¡ì¶ 26:34 (Xmoham)

(3) {V{Va {~Va H$aZm - 32:29 ‘| ¶hmodm H$m à¶moJ, ³dob AmkmË‘H$, ¶hm§ na

CZHo$ eÌwAm| H$mo (#4, #5 Am¡a #6)

:: 378 ::

Page 379: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(4) Omo bmoJ CR>Vo h¡ - {damo{Y¶m| Ho$ {bE à¶moJ

(A) na‘oída Ho$ {Ibm’$, {ZJ© 15:7

(~) Bòm¶b Ho$ {Ibm’$ {ZJ©; 32:25; ^.g;109:28

(g) n‹S>mogr Ho$ {Ibm’$ ì¶; 19:11

(5) Omo Bggo K¥Um H$aVo h¡, ‘.g. ‘|§ àm¶: eÌwAm| Ho$ {bE, 18:40; 44:7, 10;55:12

68:1 89:23

(6) Xþ~mam CR>Zm - ¶h Xÿgao Bòm¶{b¶m| H$mo {OÝhm|Zo O§Jb n[a «‘U H$s Ad{Y Ho$ Xm¡amZ

‘ygm Am¡a hmê$Z H$s AJwdmB© H$mo AmH«$‘U {H$¶m Wm &

� H$‘a na ‘maZm, ¶WmeãX ¶h Om§K H$mo Vmo‹S>Zm h¡ (CXm; eara H$s g~go ~‹S>r ‘m§gnoer

{OgH$m à¶moJ nyao ‘Zwî¶ Ho$ {bE {MÝh Ho$ ê$n ‘| h¡) & ¶h B~«mZr Ab§H$ma, Omo {H$gr ì¶{º$ H$mo

gm‘W©hrZ ~ZmZo Ho$ {bE h¡ & ¶h ^r g§ d h¡ {H$ BgH$m g§~§Y AmZodmbr g¥{ï> Ho$ ê$H$mdQ> go h¡,

{Og Cnm¶ go,H$moB© AmZodmbr d§emdbr Zht hmoJr &

NASB ‘yb J«ÝW 33:12‘yb J«ÝW 33:12‘yb J«ÝW 33:12‘yb J«ÝW 33:12‘yb J«ÝW 33:12

33:12 {dݶm‘rZ Ho$ .... ¶hmodm H$m {චOZ, dh ¶hmodm H$m{චOZ H$hbm¶m Om

gH$Vm h¡ ³¶m| dh AnZo {nVm ¶mHy$~ H$m {චWm (CV; 44:20)

� CgHo$ nmg {ZS>a dmg H$aoJm, {H«$¶m (~rS>r~r 1014; Ho$~r 1496) EH$ ³dob AnyU© h¡,

naÝVw dmÀ¶ A{^àm¶ ‘|§, nX 12 (Xþham) 16,20,28;{ZJ©g 25:8;29:45,46) & nX 12 ‘|w

¶hmodm CgH$m {ZH$Q> gJt h¡ &

� dh Bg na N>m¶m H$aoJm, {g’©$ ¶hr Bg {H«$¶m H$m à¶moJ hþAm h¡ Am¡a AW© {Kamd ¶m Koam

S>mbZm ¶m T>m§H$Zm h¡ &

� CgHo$ H§$Ym| Ho$ ~rM ahm H$aVm h¡, ¶h Ab§H$ma BZHo$ {bE h¡ (e§m{V Am¡a gwajm H$m ñWmZ

nX 20,28) ¶m (2) N>m¶m~Õ ñWmZ ‘| {Zdmg H$aZm (CXm, erbOmo, ~oVob ¶m ¶ê$ebo‘

(Eg.Ama.S´>mBda H$s gwPmd) &

NASB ‘yb J«ÝW 33:13-17‘yb J«ÝW 33:13-17‘yb J«ÝW 33:13-17‘yb J«ÝW 33:13-17‘yb J«ÝW 33:13-17

33:13:17 Amerdm©X H$s ~S>r bmbgm, bodr H$mo N>mo‹S ¶wgw’$ Ho$ nwÌ, ào‘ Am¡a ‘Zíeo Ho$ {bE

hmoVr h¡ (nX; 17; {‘ò ‘| CgHo$ Xmo nwÌ) & ¶o CÎmar JmoÌm| ‘| g~go A{YH$ gm‘Wu Wo &

nX 13-16 ~ ‘| ‘ygm BZ XmoZm| JmoÌm| na H¥${f g§~§Yr Amerdm©X H$mo ¶WmH«$‘

H$aVm h¡ & nX 16 g Am¡a X ‘| {‘g« ‘| ¶wgw’$ H$s {d{Y¶m| H$mo n{hMmZm J¶m h¡ & nX; 17 ‘| BZ

Xmo JmoÌm| Ho$ gm‘W© ¶m e{º$ H$mo new Ho$ Ab§H$mam| ‘| ~Vm¶m J¶m h¡ &

:: 379 ::

Page 380: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

33:13 ¶h nX Amog Am¡a ^rVar òmoVm| H$s ^anya JrbmnZ H$mo ~VmVm h¡ (CV; 49:25)

Ob ¶m nmZr H$m AW© ^anya H¥${f g§~§Yr h¡ &

33:15 àmMrZ nhm‹S>mo Ho$ CÎm‘ nXmW©.... Am¡a gZmVZ nhm{‹S>¶m| Ho$ ¶h d¥jm| H$mo, ^moOZ

Am¡a {Z‘m©U XmoZm| H$mo àH$Q> H$a gH$Vm h¡ &

33:16 Omo Bg‘| ^ao h¡ Am¡a Omo PmS>r ‘| ahVm Wm, ¶h ObVr hþB© Pm‹S>r H$mo àH$Q> H$a

gH$Vm h¡ ({ZJ©; 3:2-4) & eãX gm‹S>r ¶m à¶moJ nwamZo {Z¶‘ ‘| nm§M ~ma hþAm h¡, CZ‘| go Mma

H$m à¶moJ {ZJ©; 3:2-4 ‘| hþAm h¡ &

� Bgr Ho$ g[a Ho$ Mm§X na, Omo AnZo ^mB©¶m| go ݶm¶ hþAm, ¶h CV; 49:26 ‘|

¶mHy$~ Ho$ Ameudm©X H$mo àH$m{eV H$aVm h¡ § ¶wgw’$ H$s loð>Vm Am¡a AZwdmnZ {Za§Va BgHo$ nwÌm| Ho$

g§VmZm| ‘| hþB© h¡ &

33:17 BgHo$ gtJ ~Z¡bo ~¡b Ho$ g‘mZ h¡, B~«mZr ‘| eãX qgJ EH$ gm‘W© ¶m ~b H$m

{MÝh h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 33:18-19‘yb J«ÝW 33:18-19‘yb J«ÝW 33:18-19‘yb J«ÝW 33:18-19‘yb J«ÝW 33:18-19

33:18 O~ybyZ ...... BñgmH$ma, ¶o Xmo JmoÌ H$s EH$ gmW CV; 49:13-15 Ho$ g‘mZ

àd¥V hþB© h¡ &

� AmZ§X H$a|, Bg {H«$¶m H$m à¶moJ, ^bo gwa{jV ^anya OrdZ ‘| AmZ§X H$aZo Ho$

A{^àm¶ go hþAm h¡ &

� ~mha {ZH$bVo g‘¶ ¶h ‘w³V OrdZ Ho$ A{^àm¶ ‘| à¶moJ {H$¶m hþAm ‘mby‘

n‹S>Vm h¡ (28:6, 19;31:2) &

� AnZo S>oam| ‘|, ¶h O§Jb n[a «‘U Ad{Y Ho$ Xm¡amZ CZHo$ Ka H$mo àH$Q> H$aVm h¡,

naÝVw EH$ ì¶{º$ Ho$ Ka Ho$ {bE Ab§H$ma ~Zm h¡ &

¶o Xmo g‘mZmÝVa n§{º$¶m§, EH$ pñWa Iwer OrdZ H$mo gy{MV H$aVr h¡ &

33:19 nd©V Am¡a Y‘©¶k Ho$ ~rM g‘mZm§Va (^.g. 4:4; 51:19) EH$ AmamYZm H$s

pñW{V H$mo gy{MV H$aVm h¡ ({ZJ©; 15:17) &

� g‘wÐ H$m YZ Am¡a ~mby ‘| {N>nohþE AZ‘mob nXmW© ¶o Xmo n§{º$V¶m§ g‘mZm§Va h¡ &

do XmoZm| EH$ {H«$¶m Ho$ H$‘© gmoIZm ¶m ItMZm h¡ & ¶h àMwaVm H$s Ab§H$ma h¡ & (32:13) &

(1) àW‘ MrO àH$Q> H$aVr h¡ :

(A) ^moOZ (CXm; ~{bXmZ| ¶m ^bm OrdZ¶mnZ)

(~) ì¶mnmar ‘mb (CXm; ‘y§Jm, {N>bH$m, g‘wÐr, nXmW©)

:: 380 ::

Page 381: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

(2) Xmo H¥$XÝV dmÀ¶ go Xÿgam ~Zm¶m J¶m h¡ &

(A) T>m§H$Zm, naÝV ¶hm§ na {g’©$ BZH$m AW©, BH$Q²>R>m {H$¶m J¶m ¶m gwa{jV aIm

(~) {N>nmZm

do OhmOr ì¶dgm¶ H$mo àH$Q> H$aVo ‘mby‘ hmoVo h¡ (CV; 49:13-14) &

NASB ‘yb J«ÝW 33:20-21‘yb J«ÝW 33:20-21‘yb J«ÝW 33:20-21‘yb J«ÝW 33:20-21‘yb J«ÝW 33:20-21

33:20 Yݶ h¡ dh Omo JmX H$mo ~‹T>mVm h¡, ¶h ¶hmodm H$m C„oI H$aVm hþAm ‘mby‘ hmoVm

h¡ &

� dh qghZr Ho$ g‘mZ ahmV h¡, eãX qghZr h¡ & qghZr dh Wr Omo {eH$ma H$aVr

Am¡a qgh Am¡a ~ƒm| H$mo ^moOZ àXmZ H$aVr Wr & JmX H$s qghZr Ho$ g‘mZ ~mV¶m J¶m h¡ & ¶wÕ

‘| BZH$s {dídmg¶mo½¶Vm Ho$ H$maU, JmX H$m JmoÌ Yݶ Wm (CV: 49:19) &

33:21 ¶h nX JmX ¶m eyadra ¶moÕm H$mo ~VmVm h¡ (qgh Ho$ Ab§H$ma ‘|) & CgZo, n¡V¥H$

g§n{Îm Ho$ {bE ¶aXZ Ho$ nydu Va’$ H$s y{‘ Ho$ ^mJ H$mo MwZm, naÝVw dh Am¡a ê$~oZ Ho$ bmoJ Am¡a

‘Zíeo Ho$ AmYo JmoÌ, dm¶Xo Ho$ Xoe Ho$ ¶wÕ ‘| OmZo dmbo àW‘ g¡{ZH$ Xb Wo (¶hmoey 4:12-

13;22:13)

NASB ‘yb J«ÝW 33:22‘yb J«ÝW 33:22‘yb J«ÝW 33:22‘yb J«ÝW 33:22‘yb J«ÝW 33:22

23:22 XmZ Vmo ~memZ go Hy$XZodmbmqgh H$m ~ƒm h¡, XmZ H$m ~memZ go {H$gr Vah go

g§~§{YV Ho$ ê$n ‘| Xem©Zm AmíM©nyU© h¡ & ‘w»¶ ê$n go byV Ho$ Ûmam XmZ H$s mOVr¶ ~§Q>dmam,

X{jU npíM‘ ‘| Wr (CXm; n{bpíV¶m| H$m joÌ) Am¡a ~mX ‘| Xÿa CÎmar H$mo Mbo J¶o (ݶm; 18)

¶h g§ dV: Bg {~Zm A{YH$ma nwZ: ñWmnZ go g§~§{YV ^{dî¶dmUr h¡§ &

NASB ‘yb J«ÝW 33:23‘yb J«ÝW 33:23‘yb J«ÝW 33:23‘yb J«ÝW 33:23‘yb J«ÝW 33:23

33:23 Vy npíM‘ Am¡a X{jU Xoe H$m A{YH$mar hmo, Bòm¶b H$mo Xoe H$m A{YH$mar hmoZo

Ho$ {bE ì¶. ‘| AZoH$m| ~ma Bg {H«$¶m H$m à¶moJ {H$¶m J¶m h¡ & ¶h X~md go àmá H$aZo Am¡a Bgo

gX¡d H$s n¡V¥H$ YZ Ho$ ê$n ‘| gwa{jV aIZo H$mo gy{MV H$aVr h¡ &

NASB ‘yb J«ÝW 33:24-25‘yb J«ÝW 33:24-25‘yb J«ÝW 33:24-25‘yb J«ÝW 33:24-25‘yb J«ÝW 33:24-25

33:24 Ameoa Ho$ {df¶ ‘| H$hr & Ameoa nwÌm| Ho$ {df¶ ‘| Amerf nmE;

dh AnZo ^mB©¶m| ‘| {චaho, ¶h {H«$¶m EH$ ³dob AmkmW©H$ h¡ & ¶h B~«mZr

‘pñVï> Ho$ H$m¶m] H$mo {XImVm h¡ & EH$ ¶hÿXr Ho$ {bE, EH$ nwÌ ‘hmZ Amerf Wm &

Bg nX H$mo ¶hþXr Jwê$Am| Zo AZwdmX Bg {WF$ H$mo ~VmZo Ho$ {bE {H$¶m {H$ Ameoa

Ho$ nw{̶m| H$s A˶{YH$ g§wXaVm Ho$ H$maU, BZH$mo A{YH$ XoIm J¶m Wm; BgHo$ ~mX ‘| nwÌm| H$mo

XoIm J¶m Wm & AW©, A{ZpíMV h¡ &

:: 381 ::

Page 382: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� AnZm nm±d Vob ‘| Sw>~moE CÎmar g‘wÐ VQ> na Ameoa H$s ñWmnZm, O¡VyZ Ho$ {bE

CÎm‘ joÌ h¡ & ¶h dm³¶I§S> g§ dV: nm§d go O¡VyZ H$mo Hw$MbZo Ho$ H$m¶© go Vob ~hma {ZH$mbZo

H$mo ~VmVm h¡ &

33:25 Voao OyVo bmoho Am¡a nrVb Ho$ hmoJ|, bm°³g ¶m ~mg© H$s ‘yb B~«mZr OyVo H$s AZwdmX

hmo gH$Vm h¡ & ¶hm§ à¶moJ H$s JB© ê$n {g’$ ¶hr nmB© JB© h¡ & dh (órqbJ) dm¶Xo Ho$ Xoe H$s

Hw§$Or Amoa XadmOm Ho$ ê$n ‘| g‘Pr OmZr J¶r Wr &

NASB ‘yb J«ÝW 33:26-29‘yb J«ÝW 33:26-29‘yb J«ÝW 33:26-29‘yb J«ÝW 33:26-29‘yb J«ÝW 33:26-29

33:26 B©ída Ho$ Vwë¶ Am¡a H$moB© Zht h¡ XoI| boI 4:35 ‘| &

23:27 AZm{X na‘oída, àm¶: Ebmo{h‘, JwUm| Ho$ gmW g§¶moJ hþAm h¡ :

(1) AZm{X Ebmo{h‘;¶hm§ na (2) AZ§Vr¶ Ebmo{OV; ¶mem; 28

(3) gƒm Ebmo{h‘, II B{V 15:3; ¶mem;56:16

(4) g^r Ordm| H$m Ebmo{h‘, {¶‘©; 32:27 ({J; 16:22,; 27:16 Ho$ g‘mZ)

(5) ñdJ© H$m Ebmo{h‘; CV; 24:3, 7; II B{V; 36:33 EO«m; 1:2 Zho; 1:4,

5;2:4, 20

(6) {ZH$Q> ‘| Ebmo{h‘ {¶‘© 23:23

(7) ‘oam CÕmaH$, Ebmo{h‘, ^.g. 18:46;24:5; 25:5; 27:9; 65:5,

79:9; 85:4; ¶mem 17:10

(8) ‘oar Ym{‘©H$Vm, Ebmo{h‘, ^.g. 4:1

(9) Ebmo{h‘ Omo ‘oar MQ²>Q>mZ h¡ II e‘w;22:3; ^.g.18:2

(10) Ebmo{h‘ Omo ‘oam J‹T> h¡ ^.g. 43:2

(11) Ebmo{h‘ Omo ‘oar ñVw{V h¡, ^.g. 109:1

(¶h gyMr ~rS>r n¥. 44#4~ H$s h¡)

32:28 ¶mHy$~ H$m gmoVm AHo$bm hr ahVm h¡, gmoVm (~rS>r~r 745 II) H$m AW© CXJ‘ Am¡a

g§VmZm| H$mo àH$Q> H$aVm h¡ & eãX EH$m§V (~rS>r~r 94, AHo$bm) gwajm H$m Ab§H$ma h¡ &

39:29 ¶h nX n{dÌ ewÕ {gÕm§V H$m à¶moJ, {‘ò go, ‘ê$ y{‘ go Am¡a H$Zm{Z¶m| go,

¶hmodm H$s Nw>‹S>m¡Vr H$m dU©Z H$aVr h¡ &

{ddmhnyU© àíZ :{ddmhnyU© àíZ :{ddmhnyU© àíZ :{ddmhnyU© àíZ :{ddmhnyU© àíZ :

(1) ³¶m| ‘ygm dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| àdoe Z H$a gH$m ?

(2) ³¶m|, 33:2-3 Ho$ BVZo A{YH$ AZwdmX h¡ ?

(3) ³¶m| {e‘m¡Z H$mo Amerdm©X ‘| C„o{IV Zht {H$¶m J¶m h¡ ?

*****

:: 382 ::

Page 383: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

ì¶dñWm {ddaU 34ì¶dñWm {ddaU 34ì¶dñWm {ddaU 34ì¶dñWm {ddaU 34ì¶dñWm {ddaU 34

AmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZAmYw{ZH$ AZwdmXm| Ho$ dm³¶IÊS> {d^mOZ

NKJV NRSV TEV NJB

Z~mo nhm‹S> na ‘ygm

H$s ‘¥Ë¶w

34:1-8

34:9-12

‘ygm H$s ‘¥Ë¶w

34:1-8

34:9

34:9-12

‘ygm H$s ‘¥Ë¶w

34:1-8

34:9

34:10-12

‘ygm H$s ‘¥Ë¶w

34:1-8

35:5-9

34:10-12

eãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶ZeãX Am¡a dm³¶IÊS> Aܶ¶Z

NASB ‘yb J«ÝW 34:1-8‘yb J«ÝW 34:1-8‘yb J«ÝW 34:1-8‘yb J«ÝW 34:1-8‘yb J«ÝW 34:1-8

34:1 ‘moAm~ Ho$ ¶h {JZVr H$s g‘m{á (36:13), Am¡a ì¶dñWm{ddaU H$s g§nyU©

nwñVH$ H$s (4:44-9) yJmo{bH$ g§~§Yr ¶moOZm h¢ & ¶h ¶arhmo Ho$ g‘mZo, ¶aXZ Ho$ nydu Amoa h¡;

(nX 1) &

� Z~mo nhm‹S> na, Omo {deJm H$s EH$ MmoQ>r, Bgr nhm‹S> H$mo ì¶. (3:17) ‘| Xem©¶m

J¶m h¡ & ¶h B~«mZr eãX nd©Vn¥ð> ¶m D§$Mm ‘| h¡ & ¶h ‘mby‘ hmoVm h¡ {H$ Z~mo nhm‹S> Am¡a {neJm

(~rS>r~r 820 Xama) Bgr nhm‹S> H$s MmoQ>r H$mo ~VmVr h¡ & ¶hmodm Zo ‘ygm go H$s JB© dMZ H$mo nyam

H$aZo Ho$ {bE Bg ñWmnZ ¶m ñWmZ H$mo AZmoIo ê$n go MwZm, Vm{H$ dh Bgo dm¶Xo Ho$ Xoe H$mo

{XIm¶|, {Og na ‘ygm Bg Xoe ‘| àdoe Zht H$a nm¶oJm & BgHo$ ~mX nX 5 ‘| Z~mo nhmS> ‘ygm

H$s ‘¥Ë¶w H$m ñWmZ hmoJm & ¶hþXr B{Vhmg ¶h ^r H$hVm ¶m ~VmVm h¡ {H$ {¶‘©¶mh Zo Bgr nhm‹S>

na dmMm Ho$ g§XÿH$ H$mo {N>nm¶m &

� Am¡a ¶hmodm Zo gmam Xoe {XIm¶m, H$B© gmao nÚm§e h¡ Omo ‘ygm Ho$ nmn H$mo à‘m{UV

H$aVo h¢ {OgHo$ H$maU dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| dh àdoe Z H$a nm¶m (ì¶. 3:23-28; 32:48-52

Am¡a {J. 27:12-14) & BgHo$ {df¶ ‘| ‘ygm Zo na‘oída go AZoH$m| àmW©Zm Am¡a {dZVr H$s Vmo

^r Cgo dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| àdoe H$aZo H$s AZw‘{V Zht Xr JB© & hmbm§{H$ nmnh‘oem AnZo {df¶ ‘|

Xm¡‹S>Vm Am¡a BgHo$ n[aUm‘ ^r h¡, na‘oída H$s H¥$nm H$mo ¶hm§ XoIm J¶m {H$ hmbm§{H$ ‘ygm dm¶Xo

Ho$ Xoe ‘| àdoe Z H$a gHo$Jm, Vmo ^r Bgo dm¶Xo Ho$ Xoe H$mo XoIZoH$s AZw‘{V Xr JB© &

:: 383 ::

Page 384: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

34:2 npíM‘ Ho$ g‘wÐ, ¶h ‘o{S>Q>ao{Z¶‘ g‘wÐ (11:24) H$mo ~VmVm h¡ & eãX npíM‘

¶WmeãX nrN>o H$m ñWmZ hmoVm h¡ &

34:3 X{jU ¶h B~«mZr eãX X{jU Xoe h¡ Am¡a ¶h {Zdmg Z H$aZo ¶mo½¶ ‘ê$ y{‘ H$mo

~VmVm h¡ Omo ~oe}~m Ho$ X{jU ‘| h¡ &

� ¶arhmo Zm‘H$ IOya dmbo OJh, ¶arhmo H$mo IOyadmbo OJh Zm‘ go OmZm OmVm

h¡ (ݶm; 1:16) Am¡a Bg {díd Ho$ g~go àmMrZ ZJam| ‘| go EH$ h¡ & ¶h ¶aXZ ZXr Ho$ gm‘Zo

H$m ñWmZ ¶hm§ na BòmB{b¶m| Zo S>oam {H$¶m Wm &

� gmoAa eãX H$m AW© ‘hËdhrZ h¡ (CV; 19:20-22) &

34:4 {OgHo$ {df¶ ‘|o ‘¡Zo A~«mh‘, BghmH$ Am¡a ¶mHy$H$ go enW ImH$a Wm, dh ¶hr

h¡ ¶h na‘oída Ho$ dm¶Xo H$s nyU©Vm h¡ & {Ogo CV 13:7;26:3;28:13 ‘| boI à‘m{UV {H$¶m

J¶m h¡ & A~«mh‘ gdo H$s JB© à{Vkm ‘|, Xoe Am¡a d§e XmoZm| g§b¾ h¡ & nwamZm {Z¶‘ ‘| g§VmZ Am¡a

Xoe H$mo ‘hËd XoVm h¡ O~{H$ Z¶o {Z¶‘ ‘| {deof g§VmZ H$mo ‘hËd XoVm h¡ (¶mem 7-12) Bg

àmMrZ à{Vkm H$mo àm¶: Xþham¶m J¶m h¡ & ¶hm§ na Hw$N> CXmhaU h¡; {ZJ© 33:1;{;14:23;32:11;

ì¶; 1:8, 6:10; 9:5; 30:20

34:5 BgH$m Xmg ‘ygm, eãX ¶hmodm H$m Xmg, ‘ygm H$mo {X¶m hþE EH$ AmXaUr¶ Zm‘ h¡&

¶hmoey H$mo ¶h BgH$s ‘m¡V hmoZo Ho$ ~mX hr {‘bm & ¶h amOm XmD$X H$mo {X¶m J¶m Wm & ~mX ‘|

¶h AmZo dmbo ‘grhm Ho$ {bEC ~VmVm h¡ & (¶mem¶mh 40-56 ‘| Xmg H$m JrV) g§ dV: ¶h Z¶o

{Z¶‘ ‘| nm¡byg Ho$ dm³¶I§S> na‘oída H$m Xmg H$m ómoV h¡ & nwamZo {Z¶‘ ‘| Xmg H$m A{^àm¶,

nyU© ê$n go ‘hËdnyU© h¢ & nwamZo {Z¶‘ Ho$ MwZmd Am¡a XmgËd, na‘oída Ho$ CÔoí¶ H$mo nyam H$aZo

go Wm, Z {H$ CÕma Ho$ {bE Amdí¶H$ Wm & Hw$àwg H$mo na‘oída H$m A{^{fº$ H$hm J¶m h¡ (¶mem;

45:1) Am¡a Agr[a¶m H$mo BgHo$ H«$moY H$s N>‹S>r H$hm J¶m h¡ (¶mem 10:5) & ¶o Xþï> Om{V Am¡a

‘y{V©nOyH$ amOm, na‘oída H$s ¶moOZm ‘| R>rH$ pñWa h¡, naÝVw AmpË‘H$ ê$n ‘| Zht h¡ & eãX

MwZmd Am¡a MwZZm Z¶o {Z¶‘ ‘| {g’©$ AmpË‘H$ g§§~§Yr AZw‘mZ h¡ &

� V~ ¶hmodm Ho$ H$hZo Ho$ AZwgmaI dht ‘moAm~ Ho$ Xoe ‘| ‘a J¶m, gm{h˶ B~«mZrh

‘| ¶hmodm Ho$ ‘w§h Ho$ Ûmam, ¶hm§ h¡ (~rS>r~r 804) Omo na‘oída Ho$ dMZ H$m AbH$ma ‘mby‘ hmoVm

h¡ (CV; 41:40;45:21; {ZJ© 17:1;38:21; {J; 3:16, 39) &

{H$ÝVw ¶hþXr Jwê$ H$hVo h¡ {H$ ¶h, na‘oída H$m Mwå~Z h¡ & do H$hVo h¡ {H$ na‘oída

Zo ‘ygm Ho$ ‘wh na MwZm Am¡a CgH$s ñdm§g H$mobo {b¶m & ¶h h‘mao gä¶Vm Ho$ ‘whmdao ‘¥Ë¶w H$m

Mwå~Z Ho$ hrg‘mZ h¡ & ¶{X Eogm h¡, Vmo ¶h ‘ygm Ho$ OrdZ ‘|, ݶm¶ Am¡a na‘oída H$s X¶m Ho$

~rM Vwë¶Vm H$m gw§Xa ‘yë¶ h¡ &

:: 384 ::

Page 385: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

34:6 Am¡a CgZo ‘moAm~ Ho$ Xoe H$s VamB© ‘| Cgo {‘Q²>Q>r Xr, CgZo ñd¶§ na‘oída H$mo

g§Ho$V H$aVm h¡ & ¶h CV: 7:16 Ho$ g‘mZ h¡, Ohm§ na na‘oída Zo g§XÿH$ H$mo Õma H$mo ~§X {H$¶m&

na‘oída Ho$ Ûmam ‘ygm H$mo Jm‹S>Zo H$m EH$ H$maU ¶h h¡ {H$ na‘oída Zo àmMrZ ñWmZm| Am¡a

{eënH$bm H$mo Xÿa H$a {X¶mVm{H$ Eogm Z hmo {H$ h‘ CgHo$ Abmdm, BZH$s AmamYZm H$a| & ܶmZ

X| {H$ ‘ygm H$mo Z~m| nhm‹S> na Zht, naÝVw EH$ VamB© ‘| {‘Q²>Q>r Xr JB© Wr & Z¶o {Z¶‘ H$s {d{MÌ

nÚm§e ¶hþXm; 9 Bg {df¶ go g§~§{YV h¡, naÝVw {H$g àH$ma dmñV{dH$ ê$n go ñnï> Zht h¡ &

¶hþXm;9 H$mo Xÿgar ì¶dñWm H$s nwñVH$ Omo ‘ygm H$s H$ënZm go {b¶m hþAm ‘mby‘ hmoVm h¡ & ‘ygm

Ho$ eara ¶med H$mo e¡VmZ Ho$ Ûmam MmhZo H$s ñnï> CÔoí¶ A{ZpíMV h¡ &

� AmO VH$ H$moB© Zht OmZVm {H$ BgH$s H$~« H$hm§ h¡, ñnï> ê$n go ¶h ~mX Ho$

g§nmXH$ H$m H$m¶© h¡ & H$B© bmoJ ñWm{nV H$aVo h¢ {H$ ‘ygm Bg A§{V‘ Aܶm¶ H$mo Omo BgH$s ‘¥Ë¶w

go g§~§{YV h¡, {bI Zht gH$Vm h¡ & am{e H$hVm h¡ {H$ ¶hmoey Zo ‘ygm H$s ‘¥Ë¶w Ho$ ~mao ‘| {bIm&

‘¢ Q>moah H$mo ‘ygm Ho$ boIH$WZ ‘| hmoZo ‘| {dídmg H$aVm hÿ§, naÝVw ¶h Hw$N> g§nmXH$ g§~§Yr

g‘mbmoMZm H$mo, Omo Bg àH$ma H$s h¡, Omo H$mb go H$mb ‘| àH$Q> hmoVr h¡, BgH$mo H«$‘ go ~mha

Zht H$aVm h¡ &

34:7 ‘ygm AnZr ‘¥Ë¶w Ho$ g‘¶ EH$ gm¡ ~rg df© H$m Wm, Bg EH$ gm¡ ~rg df© H$m ’¡$bmd

pñV’$Zwg Ho$ àdMZ, ào.H$m. 7:23 ‘| à˶oH$ 40 dfm} Ho$ {ÌJwU ^Jm| ‘| nwð> {H$¶m h¡; (1) {‘ò

H$s {ejm H$mo àmá H$aZo ‘| 40 df© (2) {ZO©Z ñWmZ ‘| 40 df©; {OgHo$ ~mX dh Bòm¶b H$s

g§VmZ H$mo AJwdmB© H$aoJm; ¶m (3) O§Jb n[a «‘U Ad{Y ‘| 40 df© & S>r.Eb. ‘wS>r Zo H$hm; 40

df© Ho$ {bE ‘ygm Zo gmoMm {H$ dh EH$ ‘Zwî¶ Wm & 40 df© Ho$ {bE CgZo gmoMm {H$ dh VwÀN> ‘Zwî¶

Wm & 40 df© Ho$ {bE CgZo nm¶m {H$ na‘oída, VwÀN> ‘Zwî¶ Ho$ gmW ³¶m H$a gH$Vm h¡ &

34:7 Z Vmo CgH$s AmI| YwY§br n‹S>r Am¡a Z BgH$m nm¡ê$f KQ>m Wm, ¶h ‘ygm Ho$ ñdmñ϶

H$mo ~VmVm h¡, O~{H$ ì¶; 31:2 ‘ygm Ho$ Ûmam ~hmZo ~ZmZo H$mo ‘mby‘ hmoVm h¡, {H$ {H$g H$maU

go dm¶Xo Ho$ Xoe ‘| dh àdoe Zht H$a gH$Vm h¡ (dh H$‘Omoa Am¡a ~y‹T>m Wm) &

34:8 Am¡a Bòm¶br ‘ygm Ho$ {bE Vrg {XZ VH$ amoVo aho, ¶h EH$ MÝБm g§~§Yr MH«$ h¡&

hmê$Z H$s ‘¥Ë¶w Ho$ emoH$ ‘ZmZo ‘| ^r Bgr g‘¶ Ho$ n[aUm‘ H$mo {X¶m J¶m Wm & ({J; 20:29)

¶hmoey Am¡a H$mbo~ H$mo N>mo‹S>H$a, Cg nr‹T>r Ho$ gmao bmoJ, O§Jb ‘| {dÐmoh H$aZo Ho$ H$maU ‘a J¶o

NASB ‘yb J«ÝW 34:9-12‘yb J«ÝW 34:9-12‘yb J«ÝW 34:9-12‘yb J«ÝW 34:9-12‘yb J«ÝW 34:9-12

34:9 ZyZ H$m nwÌ ¶hmoey, ¶hmoey Zm‘ H$m AW©, ¶hmodm ~MmVm h¡ (~rS>r~r 221) & ¶h

¶rew Zm‘ Ho$ hr g‘mZ h¡ (‘Vr 1:21) & Bgo B~«mZr eãX hmoeo go bm¶m J¶m; {OgH$m AW© CÕma

Am¡a na‘oída Ho$ dmMm H$m Zm‘, CËn{Îm go g§¶moJ {H$¶m J¶m EH$ g§jon h¡ &

:: 385 ::

Page 386: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

� ~w{Õ‘mZr H$s AmË‘m go n[anyU©, Bg n[anyU© H$m A{^àm¶, {J; 217:18 Ho$ gmW

VwbZmË‘H$ {H$¶m OmZm Mm{hE Am¡a {ZJ©; 28:3 ‘| {eënH$mam| Ho$ {bE à¶moJ H$s JB© Cgr Ho$

g‘mZ A{^àm¶ go h¡ & ñnï> ê$n go na‘oída H$s AmË‘m; nwamZo {Z¶‘ Am¡a Z¶o {Z¶‘ ‘| r bmoJm|

Ho$ OrdZ ‘| g§b¾ Wr &

� ~w{Õ, ¶h ¶hmoey H$s ¶mo½¶Vm Omo ¶wÕ ‘| bmoJm| H$mo ‘mJ©Xe©Z Am¡a emgZ g§~§Yr

ݶm¶ H$mo àH$Q> H$aVm ‘mby‘ hmoVm h¡ & bodr Ho$ JmoÌ go ¶hmoey Zht Wm, Am¡a Bg{bE {H$gr àH$ma

go ¶mOH$ Zht ~Z gH$Vm Wm, naÝVw dh EH$ nwañH¥$V AJwdm Wm &

� ³¶m|{H$ ‘ygm Zo Bg na hmW aIo Wo, hmW Ho$ aIZo H$m ¶h A{^àm¶ nwamZo {Z¶‘

‘| ~hþV hr ‘hËdnyU© h¡ & h‘ Bg H$m¶© H$mo {J; 27:22-23; Am¡a ì¶. 31:1-8 Ho$ boI ‘| ^r

XoIVo h¡ & ¶h ~{bXmZ g§~§Yr ~{b, Ohm§ na nmn H$mo ñWmZm§VaU H$aZo Ho$ {bE CgHo$ D$na hmW

aIZo go g§~{YV h¡ & {H$gr àH$ma go ‘ygm H$m AJwdmnZ, ¶hmoey ‘| ñWmZm§VaU hþAm Wm &

{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ :{deof {df¶ : ~mB©~b ‘|, hmW H$mo D$na aIZo ‘|

{ZOr gå‘obZ Ho$ Bg Ñ{ï>JmoMa H$mo ~mB©~b ‘| {d{^Þ àH$mam| ‘| à¶moJ hþAm h¡ &

(1) nm[adm[aH$ AJwdmnZ na K{Q>V hmoZm (CV; 48:18)

(2) ñWmZmny{V© Ho$ ê$n ‘| ~{b-nwe H$s ‘¥Ë¶w Ho$ gmW n{hMmZm OmZm

(1) ¶mOH$ ({ZJ©g 29:10,15,19; b¡ì¶ 16:21; {J; 18:12)

(2) gmYmaU nwê$f (b¡ì¶ 1:4; 3:2,8;4:4,15,24; II B{V;29:23)

(3) na‘oída H$s godm, EH$ {deof bú¶ ¶m gdoH$mB© Ho$ {bE, MwZo J¶o nwê$fm| H$mo AbJ aIZm

({J. 8:10; 27:18, 23; ì¶; 34;9; ào.H$m;6:6;13:13; I {V‘w 4:14; 5:22;

II {V‘w;1:6) &

(4) EH$ nmnr ì¶{º$ H$mo nËWadmh H$aZo Ho$ {bE ¶hþXr Y‘© g§~§Yr ‘| ^mJ boZm (b¡ì¶

24:14)

(5) ñdmñW¶, Iwehmbr Am¡a {º$nyU© Ho$ {bE Amerdm©X H$mo J«hU H$aZo ‘| ‘Vr; 19:13,15;

‘a. 10:16)

(6) emar[aH$ M§JmB© go g§~§{YV (‘Vr; 9:18; ‘a. 5:23; 6:5; 7:32; 8:32; 16:18;

byH$m 4:40;13:13; ào.H$m 9:17; 28:8)

(7) n{dÌmË‘m H$m àmá H$aZo ‘| (ào.H$m. 8:17-19; 9:17;19:6)

:: 386 ::

Page 387: ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm - Free Bible Commentary · ì¶dñWm{ddaU H$s àñVmdZm (1) ‘hËd : (H$) ¶h nwñVH$ nwamZo {Z¶‘ H$s CZ Mma nwñVH$m| ‘| go EH$ h¡, {OÝh| Z¶o

34:10 Am¡a ‘ygm Ho$ g‘mZ Bòm¶b ‘| Eogm H$moB© Z~r Zht CR>m, ‘ygm Ho$ emór hmoZo ¶m,

A˶{YH$ g§ dV: ~mX Ho$ g§nmXH$ hmoZo go nX 10-12 EH$ g‘mbmoMZm h¡ & ¶h àH$Q> ê$n go

ì¶; 18:15-22 H$s ‘grhm g§~§Yr ^dpî¶dmUr H$mo ~VmVm h¡ & B~«m: 3:1-6 ‘|, ¶h {df¶ nw{ï>

hþB© h¡, Ohm§± na ‘ygm Am¡a ¶rew H$s VwbZm H$s JB© h¡ &

*****

:: 387 ::