Arnaoyteli 2007 Meta3ourgeio Gentrification

5/10/2018 Arnaoyteli 2007 Meta3ourgeio Gentrification - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/arnaoyteli-2007-meta3ourgeio-gentrification 1/15

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ∆ΜΠΣ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ – ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΑ – ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΟ ∆ΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ

∆Ι∆ΑΣΚΟΝΤΕΣ: Γ. ΠΟΛΥΖΟΣ, ∆. ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΜΑ: ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ Ή ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ;

ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΡΙΑ: ΑΡΝΑΟΥΤΕΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΑΘΗΝΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007



2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή- Χωροθέτηση Μεταξουργείου – Ιστορικά στοιχεία- Λόγοι που επιβάλλουν την ανάπλαση και αξιοποίηση της περιοχής- Κύριες κατευθύνσεις µελετών της προηγούµενης δεκαετίας

Αντικείµενο εργασίας

Οι χρήσεις και οι δραστηριότητες που κυριαρχούν σήµερα στην περιοχή και οιοργανωµένες επεµβάσεις της πολιτείας στην κατεύθυνση της ανάπλασης

Προβληµατισµοί πολεοδοµικού και κοινωνικού χαρακτήρα

Επίλογος



3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Χωροθέτηση Μεταξουργείου – Ιστορικά στοιχεία

Σύµφωνα µε το από 23-07-1998 Προεδρικό ∆ιάταγµα ως «Μεταξουργείο»ορίζεται η περιοχή του ρυµοτοµικού σχεδίου της Αθήνας που περικλείεται από τιςοδούς: Πειραιώς, Ιερά Οδό, Κωνσταντινουπόλεως, Ανδροµάχης, ∆εληγιάννη,Πλατεία Καραϊσκάκη, Αγίου Κωνσταντίνου και Πλατεία Οµονοίας.

Η ονοµασία καθιερώθηκε από το εργοστάσιο µεταξουργίας που ίδρυσε ηαγγλική εταιρία «A. Wrampe & Co» το 1855 και λειτούργησε για περίπου τριάντα

χρόνια. Οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου χωροθετούνται µεταξύ των σηµερινώνοδών Μυλλέρου, Μ. Αλεξάνδρου, Κολοκυνθούς και Λεωνίδου. Ο τότε ιδιοκτήτηςΓεώργιος ∆ουρούτης διέκοψε σταδιακά της λειτουργία του ως το 1866 µε σκοπό τηνµετατροπή των εγκαταστάσεων σε συγκρότηµα κατοικιών. Το οικοδοµικότετράγωνο έτσι κατατµήθηκε και δηµιουργήθηκαν οι οδοί Γιατράκου καιΓερµανικού.

Από τα µέσα του 19ου αιώνα το Μεταξουργείο αποτέλεσε τη ζώνη µετάβασηςαπό τις «καλές» αστικές περιοχές κατοικίας στα ανατολικά, στις λαϊκές συνοικίεςκατοικίας και εργασίας στα δυτικά. Παρόλο που ήταν έντονη η ανάγκη (και ηεξάπλωση) της κατοικίας στην περιοχή, αυτό δεν εµπόδισε παραγωγικές λειτουργίεςνα διεισδύσουν και να εδραιωθούν. Τέτοιες λειτουργίες ήταν τα εργαστήριαεπεξεργασίας σιδήρου, αµαξοποιεία, ξυλουργεία, τυπογραφεία και εργαστήριαοικοδοµικών υλικών. Αυτά παρουσίαζαν µεγαλύτερη πυκνότητα στην οδόΜυλλέρου. Επίσης ανέκαθεν η περιοχή παρουσίαζε εξειδίκευση στων τοµέα τωνµεταφορών. Τα παλαιότερα αµαξοποιεία σταδιακά έδωσαν τη θέση τους σεεργαστήρια, συνεργεία σχετικά µε το νέο µεταφορικό µέσο, το αυτοκίνητο.

Λόγοι που επιβάλλουν την ανάπλαση και αξιοποίηση της περιοχής

Το Μεταξουργείο κατέχει µια από τις πιο κοµβικές θέσεις στο πολεοδοµικόκέντρο των Αθηνών. Αποτελεί την είσοδο για τα δυτικά προάστια της Αθήνας καιεξυπηρετεί όλες τις βοηθητικές και πιο οχλούσες λειτουργίες του εµπορικού

τριγώνου.Η περιοχή επίσης χαρακτηρίζεται από ένα πλούσιο κτιριακό απόθεµα τωνδυο τελευταίων αιώνων, µε αξιόλογα παραδείγµατα αρχιτεκτονικής της εποχής και

χρήσεις τόσο την κατοικία όσο και την βιοτεχνία – βιοµηχανία. Τα περισσότερα απόαυτά είναι σε πολύ άσχηµη κατάσταση από άποψη συντήρησης (ερείπια) αλλάπολλά έχουν χαρακτηριστεί και διατηρητέα.

Είναι επίσης γνωστό, ότι στο σύνολο σχεδόν της περιοχής τα αρχαιολογικάµνηµεία είναι µοναδικής ιστορικής σηµασίας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµατου «∆ηµόσιου Σήµατος», που βρίσκεται «θαµµένο» κάτω από τις πολυκατοικίες τουΜεταξουργείου. Πρόκειται για τον δηµόσιο ταφικό περίβολο της αρχαιότητας όπου

γινόταν η ταφή εκείνων των οποίων η πολιτεία τιµούσε µε µια δηµόσια κηδεία.



4

Εκτιµάται πως ξεκινά από την οδό Πειραιώς και φτάνει µέχρι την ΑκαδηµίαΠλάτωνος, µεταξύ των σηµερινών οδών Πλαταιών και Σαλαµίνας.Κύριες κατευθύνσεις µελετών της προηγούµενης δεκαετίας

Το 1990 ανατέθηκε από τον ∆ήµο Αθηναίων σε ιδιωτικό γραφείοπολεοδοµικών µελετών η Μελέτη Αναβάθµισης του Μεταξουργείου. Το έργο αυτόολοκληρώθηκε το 1993. Στα τέλη του ίδιου έτους ανατέθηκε από το ΥΒΕΤ στο ΤµήµαΑρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου η µελέτη µε τίτλο: «Έρευναδυνατοτήτων εφαρµογής µιας εξειδικευµένης πολιτικής κατοικίας, στα πλαίσια τηςπολεοδοµικής εξέλιξης – αναβάθµισης, ιστορικών περιοχών του κέντρου τηςΑθήνας. Η περίπτωση του Μεταξουργείου», η οποία και ολοκληρώθηκε το 1995.

Οι δυο µελέτες έχουν κοινούς στόχους και ουσιαστικά η δεύτερη αναλύει ταοικονοµικά και κοινωνικά δεδοµένα της εποχής, στην κατεύθυνση υλοποίησης τωνπροτάσεων της πρώτης. Οι βασικές λοιπόν κατευθύνσεις των µελετών είναι:

-Αναβάθµιση στο βαθµό του δυνατού της παραδοσιακής δοµής της γειτονιάςτου Μεταξουργείου και της ταυτόχρονης τόνωσης της κατοικίας

- Ανάδειξη της αρχαιολογικής / ιστορικής σηµασίας τµηµάτων της περιοχής,σε συνδυασµό µε ανάλογες παρεµβάσεις που προτείνονται για γειτονικές περιοχές

- Ανάδειξη – προστασία του εναποµένοντος κτιριακού πλούτου και τουαρχικού πολεοδοµικού ιστού

- Αποµάκρυνση των οχλουσών χρήσεων- Αντιµετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήµατος µε κύριο στόχο τον

περιορισµό της διερχόµενης κυκλοφορίας- Γενική βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος µε ιδιαίτερη προσοχή στην

αισθητική αναβάθµιση.

Αντικείµενο εργασίας

Τις προηγούµενες δεκαετίες ήταν έντονη η τάση στο Μεταξουργείοεγκατάλειψης της κατοικίας µε την ταυτόχρονη εισροή χρήσεων που έρχεται σεσύγκρουση µε αυτή. Ωστόσο η µετατροπή της χώρας τα τελευταία χρόνια σε «χώραυποδοχής µεταναστών» και έντονη προσέκλυση τους στην πρωτεύουσα,διαφοροποίησε αισθητά την κατάσταση. Ιδιαίτερα στην υπό εξέταση περιοχή µεγάλοποσοστό των µόνιµων πλέον κατοίκων είναι µετανάστες.

Είναι επίσης γεγονός πως το Μεταξουργείο παρέχει πρόσφορο έδαφος γιατην ανάπτυξη και διεξαγωγή παράνοµων συναλλαγών και δραστηριοτήτων. Ηπορνεία (νόµιµη και µη), το εµπόριο ναρκωτικών και το «παραεµπόριο» τωνµεταναστών είναι δραστηριότητες που έχουν πλέον καθιερωθεί και συναντώνταιεκεί σε µεγαλύτερο βαθµό από ό,τι σε άλλες περιοχής της Αθήνας.

Από την άλλη µεριά, το ενδιαφέρον της πολιτείας και του ιδιωτικού τοµέα ναδώσουν στην περιοχή ένα νέο «πρόσωπο», µε κύρια χρήση την κατοικία και έµφασηστον χαρακτήρα της γειτονιάς αλλά και στις πολιτιστικές λειτουργίες, έχει αρχίσεινα αποκτά υπόσταση µέσω συγκεκριµένων έργων και παρεµβάσεων. Οι αξίες τωνακινήτων σηµειώνουν ανοδική πορεία και σε συνέχεια των ήδη «µεταλλαγµένων»

γειτονικών περιοχών (Ψηρρή, Θησείο, Γκάζι) το Μεταξουργείο βρίσκεται και αυτόσε µια «µεταβατική φάση».



5

Τίθενται λοιπόν τα εξής ερωτήµατα:- Ποιος θα είναι ο ρόλος του Μεταξουργείου στα πλαίσια του νέου

µητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας που διαµορφώνεται στην εποχή µας;- Πρόκειται να υπάρξει σύγκρουση µεταξύ των σηµερινών και

προτεινόµενων χρήσεων – λειτουργιών;- Το φαινόµενο του “gentrification” θα επαναληφθεί, όπως και σε άλλες υπό

αναβάθµιση περιοχές;



6

ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ

To Μεταξουργείο µέχρι σήµερα

Μετανάστες

Όταν η Ελλάδα και πιο συγκεκριµένα η Αθήνα, άρχισε να υποδέχεταιµεγάλους αριθµούς µεταναστών, την τελευταία δεκαετία, η περιοχή τουΜεταξουργείου ήταν ήδη αρκετά υποβαθµισµένη. Πολλοί ιδιοκτήτες διαµερισµάτωνείχαν εγκαταλείψει τις ιδιοκτησίες τους, αναζητώντας κατοικία σε «καλύτερες»περιοχές της Αθήνας. Έτσι οι πυκνοκτισµένες γειτονιές του Μεταξουργείου, πουήταν και εύκολα προσπελάσιµες, προσέφεραν στους νέους κατοίκους τον πλούτο

ενός ιστορικά διαµορφωµένου αστικού περιβάλλοντος και ενός οικονοµικάπροσιτού κτιριακού αποθέµατος. Σε αντίθεση µε άλλες πόλεις της Ευρώπης, η Αθήναδεν έστειλε τους µετανάστες σε αποµονωµένες περιφέρειες αλλά τους συγκράτησε σεκεντρικές συνοικίες που εξυπηρετούνται πολύ ικανοποιητικά από τα µέσα µαζικήςµεταφοράς, µε σαφώς ωστόσο διακριτό το ντόπιο στοιχείο.

Με την πάροδο του χρόνου πολλοί µετανάστες εκτός από την κατοικία τουςδηµιούργησαν και επιχειρήσεις στην περιοχή. Είναι πολλά τα καταστήµατα µεκινέζικα προϊόντα, κυρίως ένδυσης, σε κεντρικού δρόµους του Μεταξουργείου, όπωςκαι αυτά µε προϊόντα από χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής Ασίας. Επίσηςεύκολα διακρίνονται και τα «καφενεία» ή οι χώροι συνάθροισης των διαφόρωνεθνικοτήτων, όπου συναντώνται οµοεθνείς. ∆ιαπιστώνεται λοιπόν ότι οι µετανάστες«αναβίωσαν» τον χαρακτήρα της γειτονιάς στην περιοχή.

Οχλούσες χρήσεις

Σύµφωνα µε το από 19 Αυγούστου 1998 Προεδρικό ∆ιάταγµα (ΦΕΚ616∆’)απαγορεύονται στην περιοχή οι εξής χρήσεις: µάντρες πωλήσεις ή ενοικίασηςαυτοκινήτων, µάντρες πώλησης οικοδοµικών και άλλων υλικών, εµπόριο καιαποθήκευση καυσίµων, ορυκτών και χηµικών προϊόντων για την βιοµηχανία,εµπόριο λιπαντικών, εγκαταστάσεις εκκενώσεως βόθρων και απολυµάνσεων,µηχανουργεία (πλην εκείνων που εργασίες τους σχετίζονται µε είδη λαϊκής τέχνηςκαι πληρούν συγκεκριµένους όρους ισχύος µηχανολογικού εξοπλισµού),εργαστήρια ή βιοτεχνίες επεξεργασίας εύφλεκτων υλικών, εργαστήρια επισκευής(βουλκανιζατέρ), εργαστήρια επισκευής αυτοκινήτων, µοτοσικλετών και ποδηλάτων(µε εξαίρεση τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στις οδούς Κωνσταντινουπόλεως,Αχιλλέως, Θερµοπυλών και Κολοκυνθούς).

Με την δηµοσίευση του παραπάνω Π.∆. δινόταν σε όλες αυτές τις «οχλούσες» χρήσεις προθεσµία 36 µηνών να αποµακρυνθούν από την περιοχή. Τέσσερα χρόνιααργότερα δίνεται νέα προθεσµία άλλων 36 µηνών για τον ίδιο σκοπό και αφού οι

χρήσεις αυτές εξακολουθούσαν να λειτουργούν (Ν.3066/2002 ΦΕΚ252Α’). Κύριος



7

λόγος ήταν οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών για ελλιπή µέριµνα της πολιτείας για τηνµετεγκατάσταση ή την αποζηµίωση τους. Σήµερα οι εγκαταστάσεις αυτέςεξακολουθούν να λειτουργούν.

Άστεγοι - Παράνοµες δραστηριότητες – Οίκοι ανοχής

Ο µεγάλος αριθµός των εγκατελλειµένων κτιρίων που απαντώνται στοΜεταξουργείο «φιλοξενούν» κατά περιόδους αστέγους και δίνουν καταφύγιο σε

χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Αυτό ισχύει φυσικά ακόµα και για κτίρια που είναι χαρακτηρισµένα ως διατηρητέα. Υπάρχουν κτίρια που ενώ πρόκειται άµεσα ναανακατασκευαστούν (έχουν τοποθετηθεί κιγκλιδώµατα εργοταξίου, έχουναναρτηθεί αρ. οικοδοµικών αδειών και πινακίδες των κατασκευαστικών εταιριών),εξακολουθούν να παρέχουν άσυλο στις παραπάνω οµάδες πληθυσµού και να τελούνουσιαστικά υπό κατάληψη. Η εικόνα της εξαθλίωσης είναι έντονη σε αρκετές γωνιέςτης περιοχής. ∆εν λείπει επίσης και η διακίνηση των ναρκωτικών.

Ο µεγάλος αριθµός των οίκων ανοχής που λειτουργούν στην περιοχή, είναιάλλη µια πραγµατικότητα για το Μεταξουργείο. Πολλοί από αυτούς είναισυγκεντρωµένοι στην οδό Ιάσωνος, η οποία είναι πεζοδροµηµένη. Ο πεζόδροµοςαυτός έχει σχετικά µικρό πλάτος και τα κτίρια είναι κυρίως µονοκατοικίες καιδιώροφα, χαµηλής ποιότητας κατασκευές της µεταπολεµικής περιόδου τουπροηγούµενου αιώνα.

Κυκλοφοριακά Προβλήµατα

Είναι αλήθεια πως από την έναρξη λειτουργίας του Μετρό και συγκεκριµένατων σταθµών Μεταξουργείο (Πλατεία Καραϊσκάκη), Οµόνοια και πιο πρόσφαταΚεραµεικός (Γκάζι), σε συνδυασµό µε το µεγάλο αριθµό λεωφορειακών γραµµώνπου έχουν συνήθως την αφετηρία τους στην περιοχή, η πρόσβαση στο Μεταξουργείοείναι πάρα πολύ εύκολη πλέον από κάθε γωνιά της Αθήνας. Ωστόσο οι µεγάλοιοδικοί άξονες που περιβάλλουν την περιοχή, Κωνσταντινουπόλεως, Ιερά Οδός,Πειραιώς, Αγίου Κωνσταντίνου (µε εξαίρεση την Αχιλλέως που την διασχίζει),τογεγονός της έντονης και συχνής τους κυκλοφοριακής συµφόρησης και τα µικρά

πλάτη των δρόµων στο εσωτερικό της οδηγούν σε εντονότατα κυκλοφοριακάπροβλήµατα.

Οι παραπάνω επισηµάνσεις, σε συνδυασµό µε την έλλειψη σε κοινόχρηστους,ελεύθερους χώρους, κοινωνική υποδοµή και η αισθητική και γενικότεραπεριβαλλοντική υποβάθµιση της περιοχής, έρχονται σε αντίθεση µε τις επικείµενεςαλλαγές που ξεκίνησαν πρόσφατα να λαµβάνουν χώρα στον πυρήνα τουΜεταξουργείου.



8

Νέες προοπτικές για το Μεταξουργείο

Συγκρότηµα εργοστασίου ∆ουρούτη

Το οµώνυµο «Μεταξουργείο» έχει ενταχθεί εδώ και χρόνια στο πρόγραµµαΕνοποίησης Αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας. Λόγω έλλειψης οικονοµικώνπόρων η αποκατάσταση του εκκρεµεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Πριν τουςΟλυµπιακούς αγώνες του 2004 έγινε µια µερική αποκατάσταση των όψεων τουσυγκροτήµατος και µια υποτυπώδης διαµόρφωση της πλατείας (Πλ. ∆ουρούτη) στοαίθριο που ορίζεται από τα κτίρια του. Έτσι µέχρι σήµερα εξακολουθεί να είναι σεπολύ κακή κατάσταση το µεγαλύτερο µέρος του συγκροτήµατος.

Τους τελευταίους µήνες το τµήµα του συγκροτήµατος επί των οδώνΛεωνίδου, Μυλλέρου και Μ.Αλεξάνδρου έχει περιφραχθεί και πρόκειται ναξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασής του. Είναι πλέον ιδιοκτησία του ∆ήµουΑθηναίων και προορίζεται να φιλοξενήσει πολιτιστικές χρήσεις και εκδηλώσειςήπιου χαρακτήρα. Χαρακτηριστικά τµήµα αυτού θα στεγάσει τη νέα σύγχρονη∆ηµοτική Πινακοθήκη καθώς και ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ∆ήµου.

Η πλατεία ∆ουρούτη (αίθριο) σήµερα συγκεντρώνει τις περισσότερεςψυχαγωγικές λειτουργίες τις περιοχής. Κάποιες καφετέριες και λίγα εστιατόριαπροσφέρουν έναν «εναλλακτικό» και ίσως ακόµα πιο underground τρόποψυχαγωγίας και διασκέδασης σε σύγκριση µε τα όσα προσφέρουν οι γειτονικέςπεριοχές του Γκάζι και του Ψυρρή. Η «οργανωµένη» τύπου Ψυρρή δεν έχει ακόµαεισβάλλει αισθητά στην περιοχή του Μεταξουργείου. Ωστόσο δεν γνωρίζουµε ποιαθα είναι η εξέλιξη, στον τοµέα αυτό, όταν τα έργα της ανάπλασης, στα συγκεκριµέναοικοδοµικά τετράγωνα, ολοκληρωθούν.

Συγκρότηµα ∆ουρούτη επί της Οδού Μυλλέρου (Πηγή: προσωπικό αρχείο)



9

Συγκρότηµα ∆ουρούτη επί της Οδού Λεωνίδου (Πηγή: προσωπικό αρχείο)

Πλατεία Αυδή – Κτίριο Κεραµεικού 46

Η πλατεία Αυδή βρίσκεται απέναντι από την Πλατεία ∆ουρούτη καθώς τις

χωρίζει η Οδός Λεωνίδου. Ορίζεται εποµένως από τις οδούς Μυλλέρου, Λεωνίδου,Γιατράκου και Κεραµεικού. Αν και διαµορφώθηκε τα τελευταία χρόνια και διαθέτειστοιχειώδη εξοπλισµό παιδικής χαράς, κάθε άλλο παρά χώρος παιχνιδιού γιαπαιδιά είναι. Τα παιχνίδια που καθηµερινά καθίστανται όλο και πιο ακατάλληλαγια χρήση από ανηλίκους, ουσιαστικά αποτελούν «ξένο στοιχείο» σε µια έκταση πουείναι όλο και πιο έντονη η τάση κυριαρχίας των τραπεζοκαθισµάτων των γύρωκαταστηµάτων «αναψυχής».

Επίσης καθοριστικό ρόλο για τον χαρακτήρα της πλατείας θα παίξει και η λειτουργία του κτιρίου επί της Οδού Κεραµεικού 46, το ήδη αναπαλαιωµένο κτίριοπου βρίσκεται στην γωνία του οικοδοµικού τετραγώνου της. Το κτίριο ανήκει σε

ιδιώτες και θα ξεκινήσει να λειτουργεί µέσα στον χειµώνα του 2008 ως «πολιτιστικόκέντρο πολλαπλών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων». ∆ιαθέτει τεχνικό,µηχανολογικό και ηλεκτρονικό εξοπλισµό για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις όπωςεκθέσεις κάθε είδους, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων,οργάνωση συνεδρίων αλλά και κάθε είδους κοινωνικές εκδηλώσεις.



10

Κτίριο πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Πλατεία Αυδή (Πηγή:kerameikou46.blogspot.com)

Συγκρότηµα ∆ουρούτη επί της Οδού Μυλλέρου (Πηγή: προσωπικό αρχείο)



11

Νέο συγκρότηµα κατοικιών και καταστηµάτων

Το 2006 ιδιωτική κατασκευαστική εταιρία σε συνεργασία µε αρχιτεκτονικόπεριοδικό, διεξήγαγε πανευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισµό, µε αντικείµενο τονσχεδιασµό πρότυπου συγκροτήµατος κατοικιών και καταστηµάτων στην οδόΜυλλέρου. Συγκεκριµένα απέναντι από την Πλατεία Αυδή και το «Συγκρότηµα∆ουρούτη». Εκδηλώθηκε µεγάλο ενδιαφέρον και οι συµµετοχές ξεπέρασαν τις 100.Σήµερα υλοποιείται ένα εκ των δυο Γ’ βραβείων του διαγωνισµού και αποτελεί έναν«οικισµό» που συνδυάζει την πολυκατοικία µε την µονοκατοικία, σε ένα σύνολοαπό «κύβους» που ενώνονται κάτω από τη στέγη. Μέσα στο επόµενο έτος το κτίριοθα έχει ολοκληρωθεί.

Νέο συγκρότηµα κατοικιών επί της Οδού Μυλλέρου (Πηγή: προσωπικό αρχείο)

Γκαλερί – Αίθουσες τέχνης

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µια τάση προσέλκυσης καλλιτεχνικώνεργαστηρίων και αιθουσών τέχνης στην περιοχή του Μεταξουργείου. Κάτιαντίστοιχο είχε παρατηρηθεί παλαιότερα (δεκαετία του ’90) και στις περιοχές τουΨυρρή και του Γκαζιού, πριν αυτές παραδοθούν στην επέλαση της οργανωµένηςνυχτερινής διασκέδασης. Πολλοί καλλιτέχνες οραµατίζονται το Μεταξουργείο σανµια καλλιτεχνική συνοικία µε πολλές γκαλερί, προσεγµένα εστιατόρια καιβιβλιοπωλεία µε εκδόσεις τέχνης.



12

Αξίες ακινήτων

Οι αστικές αναπλάσεις και η γενικότερη τάση ανακατασκευής κτιρίων καιαλλαγής χρήσεων εκτιµάται ότι θα περιορίσουν σηµαντικά την παρουσία τωνβιοτεχνικών και γενικότερα των οχλουσών δραστηριοτήτων στην περιοχή. Υπόαυτές τις ευοίωνες προοπτικές το Μεταξουργείο µπορεί να θεωρηθεί µια περιοχή µεεπενδυτικές ευκαιρίες. Οι τιµές των ακινήτων διατηρούνται ακόµα σε χαµηλάεπίπεδα, ήδη όµως αυξήθηκαν περιµετρικά των «υπό ανάπλαση» σηµείων πουαναφέρθηκαν παραπάνω. Η δε προσφορά είναι φανερή, από τις πινακίδες, µε τηνένδειξη «πωλείται», που αναρτήθηκαν σε πολλά από τα γύρω κτίρια.



13

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Η µέθοδος ανάπλασης και αναβάθµισης των ιστορικών κέντρων των πόλεωνεξελίχθηκε σηµαντικά τον προηγούµενο αιώνα. Μετά την ιδέα της «ριζικήςανακαίνισης» µε τις µη αναστρέψιµες και σαρωτικές παρεµβάσεις, σειρά είχε ηµέθοδος της ανακατασκευής και των επισκευών συντήρησης των κτιρίων. Σήµεραακολουθείται η τακτική της σταδιακής αναζωογόνησης. Για να θεωρηθείεπιτυχηµένη η ανάπλαση µιας περιοχής θα πρέπει να ακολουθηθούν ενδεικτικά οιπαρακάτω κατευθύνσεις:- Οι κάτοικοι να συµµετέχουν ενεργά στην διαδικασία του σχεδιασµού και ναυπάρχει διάλογος µεταξύ αυτών και των µελετητών, έτσι ώστε να ληφθεί µέριµναγια τις πραγµατικές ανάγκες της περιοχής και να αποφευχθεί το φαινόµενο τουgentrification- Να µην αλλοιωθεί ο µέχρι πρότινος κύριος χαρακτήρας της περιοχής,µετατρέποντας την περιοχή σε κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήταν- Τα νέα δοµικά σύνολα να αποτελούν συνέχεια και να «δένουν» αρµονικά µε τουπόλοιπο αστικό περιβάλλον

Το φαινόµενο του gentrification

Η εκδίωξη του προϋπάρχοντος πληθυσµού από µια αναβαθµιζόµενη αστικήπεριοχή και η εισαγωγή νέου πληθυσµού, ανώτερου κοινωνικού και οικονοµικούεπιπέδου είναι περιφραστικά ο ορισµός του gentrification. Είναι προφανές πως ο

κίνδυνος αυτός είναι «προ των πυλών» στην υπό εξέταση περιοχή. Μέχρι στιγµήςδεν υπάρχει συµµετοχή των µόνιµων κατοίκων του Μεταξουργείου στις µελέτεςεφαρµογής της πραγµατοποιούµενης ανάπλασης. Αντίθετα οι παραπάνωπαρεµβάσεις που υλοποιούνται, απευθύνονται σε άλλες οµάδες πληθυσµού, που δενγνωρίζουµε ακόµη αν πράγµατι θα µετοικήσουν στην νεοσύστατη αυτήπραγµατικότητα.

Η άποψη των κατοίκων εκφρασµένη στους δρόµους του Μεταξουργείου (Πηγή: προσωπικό αρχείο)



14

Η περίπτωση ανάπλασης στου Ψυρρή

Πολλοί υποστηρίζουν πως η επόµενη φάση για την περιοχή του Ψυρρή είναιξανά της παρακµής. Αυτό γιατί δεν υπήρξε καµία µέριµνα για την αισθητικήαναβάθµιση της περιοχής και των δηµόσιων χώρων. ∆εν υπήρχε οργανωµένο σχέδιοανάπλασης και δεν δόθηκε έµφαση σε κρίσιµα σηµεία όπως η καθαριότητα και ηαρχιτεκτονική αποκατάσταση. Αντίθετα δόθηκαν ανεξέλεγκτα άδειες γιακαφετέριες, µπαρ, ταβέρνες και κάθε είδους κέντρα νυχτερινής διασκέδασης, χωρίςανάλογη µέριµνα για έργα κοινωνικής υποδοµής. Η χρήση της κατοικίας, που θαµπορούσε να δώσει «ζωή» τις πρωινές ώρες στην περιοχή και να ανασχέσει σε έναβαθµό την «βιοµηχανία της διασκέδασης», παραγκωνίστηκε πλήρως. Καλλιτέχνεςκαι γκαλερίστες, που ήταν οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν στου Ψυρρή και τοµετέτρεψαν σε «εναλλακτικό προορισµό» ψυχαγωγίας, τώρα το εγκαταλείπουν καιµετεγκαθίστανται. Ένας από τους νέους τους προορισµούς είναι και τοΜεταξουργείο.

Ουσιαστικά η περιοχή του Ψυρρή υπέστη µια «µετάλλαξη» που µπορεί όµωςνα µην είναι το τελικό στάδιο, το τέλµα. Ίσως να είναι και η µεταβατική φάση απότην υποβάθµιση, στην εισαγωγή νέου πληθυσµού µε σκοπό την κατοικία, αφούπλέον η περιοχή είναι αρκετά οικεία και δηµοφιλής. Αυτό όµως θα συµβεί µόνο ανυπάρξει οργανωµένη µέριµνα της πολιτείας προς αυτή την κατεύθυνση.

Μορφολογική συνέπεια

Είναι γεγονός πως οι προϋπάρχουσες αρχιτεκτονικές µορφές σε κάθε περιοχήπροσδιορίζουν την αυθεντικότητα της. Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκηδιατήρησής και αποκατάστασής τους ιδιαίτερα σε περιοχές µε πλούσιο ιστορικόενδιαφέρον. Οι δε νέες κατασκευές οφείλουν να σέβονται τον χαρακτήρα αυτό καινα υποδηλώνουν την παρουσία τους µε όσο το δυνατό χαµηλότερους τόνους. Στηνπερίπτωση του νέου συγκροτήµατος κατοικιών που κατασκευάζεται σήµερα, οιµελετητές δηλώνουν πως κινήθηκαν σε αυτόν τον άξονα δηµιουργίας καιεφαρµογής. Παράλληλα µέσα στα πλαίσια της γενικότερης αναµόρφωσης τηςπεριοχής, επεµβάσεις όπως αυτή, µπορούν να ωθήσουν σε διαδοχικές βελτιώσεις τωνµικρών ιδιοκτησιών από ιδιωτική πρωτοβουλία.



15

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει έντονος προβληµατισµός για τοκατά πόσο όλες αυτές οι λειτουργίες µπορούν να συνυπάρξουν. Για πολλούς οιπολιτιστικές λειτουργίες της Πλατείας ∆ουρούτη και Αυδή είναι σε πλήρηπαραφωνία µε τους οίκους ανοχής της Οδού Ιάσωνος. Μια άλλη µατιά το βλέπεισαν ετεροτοπία µέσα στον αστικό ιστό. ∆εν µπορούµε σήµερα να πούµε µεβεβαιότητα αν το Μεταξουργείο θα καταφέρει να ανακτήσει το χαρακτήρα τηςγειτονιάς που είχε στις αρχές του προηγούµενου αιώνα ή αν θα παραµείνει έναυποβαθµισµένο τµήµα της πόλης, στο οποίο εκτονώνονται όλες οι βοηθητικές της

χρήσεις. Η ιστορία της περιοχής βρίσκεται σε ένα σηµεία καµπής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- Εταιρεία µελετών περιβάλλοντος ΕΠΕ Ιωάννης ∆. ∆ηµητριάδης και συνεργάτες:ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΊΟ Μελέτη Αναβάθµισης. ∆ήµος Αθηναίων (1993)- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τµήµα Αρχιτεκτόνων, Τοµέας ΠολεοδοµίαςΧωροταξίας: Έρευνα δυνατοτήτων εφαρµογής µιας εξειδικευµένης πολιτικήςκατοικίας, στα πλαίσια της πολεοδοµικής εξέλιξης – αναβάθµισης, ιστορικώνπεριοχών του κέντρου της Αθήνας. Η περίπτωση του Μεταξουργείου. ΥΒΕΤ ΓενικήΓραµµατεία Έρευνας (1995)

- Πρακτικά Ηµερίδας για το Γκάζι (1992)- Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών. Επιστήµης Κοινωνία: Αρχαιολογία της πόλης τωνΑθηνών (1994)

∆ικτυακοί Τόποιwww.kathimerini.gr www.enet.gr www.cityofathens.gr www.tovima.dolnet.gr www.iknowplanning.blogspot.com

www.kerameikou46.blogspot.com

Arnaoyteli 2007 Meta3ourgeio Gentrification

Documents

Transcript of Arnaoyteli 2007 Meta3ourgeio Gentrification