หน่วยการเรียนที่ 1 - นครแห่งการ ... · Web...

หนวยการเรยนท 1ความรทวไปเกยวกบการบญชตนทนชวงการผลต(Introduction of process costing)

สาระสำาคญในการคำานวณตนทนการผลตสนคาสำาเรจรปของกจการ

อตสาหกรรม มวธการคำานวณไดหลายวธตามลกษณะการผลตของกจการ ซงกจการสามารถเลอกใชวธการคำานวณใหเหมาะสมกบการผลตได เชน วธการบญชตนทนงานสงทำา วธการบญชตนทนมาตรฐาน วธการบญชตนทนจรง และการคำานวณตนทนการผลตตามระบบการบญชตนทนชวงการผลตกเปนอกวธหนงทนยมใชกนและเปนวธการคดตนทนทเหมาะสำาหรบกจการทผลตสนคาอยางตอเนองเปนจำานวนมาก อาจมการผานการผลตหลายแผนก และไดสนคาสำาเรจรปเหมอน ๆ กน ดงนนจงตองเขาใจความหมาย ลกษณะทสำาคญของระบบการบญชตนทนชวงการผลต และอธบายความแตกตางกนระหวางระบบตนทนชวงการผลตกบระบบการบญชตนทนงานสงทำา เพอความเขาใจในขนตอน และสามารถรวบรวมขอมลทใชในการจดทำารายงานตนทนการผลตไดอยางถกตองและเหมาะสมเนอหา

1. ความหมายของการบญชตนทนชวงการผลตและการบญชตนทนงานสงทำา

2. ลกษณะของการบญชตนทนชวงการผลต3. ความแตกตางระหวางระบบการบญชตนทนชวงการผลตกบ

ระบบการบญชตนทนงานสงทำา4. ขนตอนในการจดทำารายงานตนทนการผลต

ความหมายของการบญชตนทนชวงการผลต (Process Costing)

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหคำาจำากดความของการบญชตนทนชวงการผลตไววา การบญชตนทนชวงการผลต หมายถง วธการบญชตนทนอยางหนงใชในกจการทผลต

สนคาหรอใหบรการมลกษณะเปนชวง ๆ วตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลตตาง ๆ อาจจะใสเขามาในชวงการผลตตาง ๆ ได (1)

สมนก เออจระพงษพนธ กลาววา การบญชตนทนชวงการผลตถอเปนวธการในการคำานวณตนทนผลตภณฑอกวธหนงทมกจะถกนำามาใชในโรงงานอตสาหกรรม ทมการผลตแบบตอเนอง เปนกระบวนการและในสายการผลตหนงๆ กจะทำาการผลตสนคาเพยงอยางเดยว หลงจากทผลตเสรจแลวกจะนำาไปเกบไวในคลงสนคาเพอรอการจำาหนายตอไป (2)

ดวงมณ โกมารทต อธบายวาการบญชตนทนชวงการผลต เปนการคำานวณตนทนผลตภณฑอกวธหนงซงใชกบกจการทมการผลตตอเนองกนไป และในระหวางการผลตไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของงานชนใด เปนการผลตรวมกนไป ปกตจะผลตสนคาเพอเกบไวขายในภายหลง (3)

เรวตร ชาตรวศษฎ กลาววา การบญชตนทนชวงการผลต เปนวธการคดตนทนอกแบบหนง ซงเหมาะสำาหรบโรงงานอตสาหกรรมททำาการผลตผลตภณฑเปนจำานวนมาก ๆ ตดตอกน โดยทจำานวนหนวยทผลตไดประกอบดวยหนวยเหมอน ๆ กน แตละหนวยทำาการผลตในลกษณะเดยวกน และเปนการผลตในระบบตอเนองกน (4)

เยาวพา ณ นคร อธบายวาการบญชตนทนชวงการผลต ใชสำาหรบกจการทผลตภณฑเปนจำานวนมากเพอเกบไวขาย ไมไดผลตตามคำาสงของลกคาแตละราย สนคาทผลตทกหนวยจะเหมอนกน โดยผานการผลตเปนขนตอนตอเนองกนไป และเปนมาตรฐานเดยวกน (5)

สรป การบญชตนทนชวงการผลต หมายถงวธการคำานวณตนทนการผลตสนคาวธหนงทเหมาะสำาหรบกจการททำาการผลตสนคาเพอขายเองอยางตอเนอง เปนจำานวนมาก และผานกระบวนการผลตหลายแผนก สนคาทผลตไดจะเปนสนคาชนดเดยวกน และกจการไมสามารถแยกไดวาตนทนการผลตเปนของงานชนใดชนหนงโดยเฉพาะ สนคาทผลตไดจะนำาไปเกบไวเพอสงขายตอไป ความหมายของการบญชตนทนงานสงทำา (Job order costing)

2

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหคำาจำากดความของการบญชตนทนงานสงทำาไววาเปนวธการบญชตนทนอยางหนง ทรวบรวมขอมลตามประเภทของงาน สญญา หรอคำาสงผลตแตละงานไวตางหากจากกน สวนใหญจะใชวธการคำานวณตนทนประเภทนในกจการโรงพมพ กจการบรการซอมแซม อตสาหกรรมตอเรอ และอตสาหกรรมกอสราง ซงสวนใหญแลวลกษณะของสนคาทผลตจะถกกำาหนดโดยลกคา และจะดำาเนนการผลตกตอเมอไดรบคำาสงซอจากลกคา ตนทนรวมของงานประกอบดวย วตถดบ คาแรงและคาใชจายโรงงาน ซงสามารถระบเขางานแตละงานไดโดยตรง สวนคาใชจายโรงงานทไมสามารถระบเขางานแตละงานไดโดยตรง จะถกรวมเปนตนทนของงานแตละงานโดยวธการปนสวน (6)

สมนก เออจระพงษพนธ อธบายวา การบญชตนทนงานสงทำาคอระบบบญชทใชในการสะสมขอมลเกยวกบตนทนการผลตของงานสงทำาหรอสนคาทมการผลตเปนรน ๆ โดยการบนทกและสะสมตนทนนน ๆ จะทำาโดยแยกตามงานสงทำาของลกคาแตละราย หรอตามรนและชนดของสนคาททำาการผลต (7)

ดวงมณ โกมารทต ไดใหความหมายไววา การบญชตนทนงานสงทำา เปนวธเกบรวบรวมและสะสมตนทนการผลตของงานตามคำาสงผลตของลกคา เนองจากลกษณะของคำาสงผลตแตละงานแตกตางกน จงมการรวบรวมและสะสมตนทนแยกตามคำาสงผลตหรอชนงาน ทำาใหทราบตนทนการผลตของแตละงานไดทนท (8)

สรป การบญชตนทนงานสงทำา หมายถง วธการคำานวณตนทนการผลตสนคาตามทลกคาสง เหมาะสำาหรบกจการทรบจางทำาการผลตสนคา ซงสนคาทผลตจะมลกษณะแตกตางกนตามคำาสงของลกคา การรวบรวมตนทนจะแยกตามชนดของสนคาทผลต โดยสะสมตนทนตงแตเรมผลต จนเสรจเปนสนคาสำาเรจรป และเมอผลตเสรจแลวจะสงมอบใหลกคาทนท ไมมการเกบไวเพอขายในภายหลง

ลกษณะของการบญชตนทนชวงการผลต

3

การบญชตนทนชวงการผลตเปนการคำานวณตนทนการผลต ซงใชกบกจการททำาการผลตสนคาเปนจำานวนมาก มการผลตตอเนองกนไป ปกตจะผลตสนคาเพอเกบไวขายในภายหลง เชน กจการผลตปนซเมนต นำามน นอกจากนการผลตทตองผานกระบวนการผลตหลายแผนก กจการจะตองกำาหนดกระบวนการผลตทเปนมาตรฐานเดยวกน และมการแบงงานกนในแตละแผนก ตนทนการผลตทงทางตรงและทางออมไมสามารถคดเขากบงานชนใดชนหนงได การรายงานตนทนและรายงานสรปตนทนแตละแผนกจะทำาไดเมอสนงวดโดยทวไปนยมรวบรวมตนทนของแผนกตาง ๆ ตามงวดเวลา 1 เดอนลกษณะสำาคญของการบญชตนทนชวงการผลตคอ

1. จดเกบและรวบรวมขอมลเกยวกบตนทนการผลตและจดทำารายงานแยกเปนรายแผนก ซงถอวาเปนการบนทกและสรปตนทนการผลตประจำางวด ตามปกตจะจดทำาตามลกษณะของการทำางาน เชน แผนกตด แผนกเลอย เปนการบนทกและสรปตนทนการผลตประจำางวด

2. ตนทนการผลต ประกอบดวยตนทนทเปนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในแตละแผนกจะถกรวบรวมเปนงวด ๆ และนำาไปบนทกบญชดาน เดบต ของบญชงานระหวางทำาของแตละแผนก เมอทำาการผลตเสรจในแผนกแตละแผนกแลวจะโอนสนคาไปผลตในแผนกตอไป กจการจะตองโอนตนทนทเกยวของไปดวย โดยเครดตบญชงานระหวางทำาของแผนกทโอนออก และเดบตงานระหวางทำาของแผนกทรบโอน

3. มการรวบรวมขอมลจำานวนหนวยทผลตเสรจของแตละแผนก ในกรณทมงานระหวางทำาคงเหลอตนงวดและปลายงวดจะตองปรบหนวยงานระหวางทำาใหอยในรปของหนวยเทยบสำาเรจรป

4. คำานวณตนทนตอหนวยของแตละแผนกตามงวดทจดทำารายงานตนทน ซงตนทนการผลตจะประกอบดวย วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ซงตามวธนจะแยกตนทนทง 3 ตว ออกเปน 2 สวน คอ ตนทนวตถดบ และตนทนเปลยนสภาพ (คาแรงงาน + คาใชจายการผลต)

4

5. ตนทนของหนวยทผลตเสรจจะโอนออกจากงานระหวางทำาไปยงบญชงานระหวางทำาของแผนกถดไป หรอสนคาสำาเรจรป ตนทนการผลตแตละแผนกจะถกสะสมไวตงแตแผนกแรกจนถงแผนกสดทายทผลตสนคานนเสรจ ซงตนทนทสะสมไวในแผนกแรก เมอโอนไปแผนกท 2 จะเรยกวาตนทนโอนมา และเมอสะสมไปจนถงแผนกสดทายเมอผลตสนคาเสรจกจะเรยกวาตนทนผลตสนคาสำาเรจรป

6. การสะสมตนทนรวมและตนทนตอหนวยในแตละแผนกจะนำาไปแสดงไวในรายงานตนทนการผลต ซงจดทำาแยกตามแผนกการผลต

ลกษณะการผลตตามวธการบญชตนทนชวงการผลตการผลตตามวธการบญชตนทนชวงการผลต มหลายแบบทแตก

ตางกนตามลกษณะกระบวนการผลต ซงแยกออกเปน1. การผลตแบบเรยงลำาดบ (Sequential processing)

เปนการผลตทผลตภณฑทงหมดผานกระบวนการผลตทกแผนกตามลำาดบ ตนทนจะเกบสะสมจากแผนกท 1 โอนไปจนถงแผนกสดทาย และเมอผลตเสรจในแผนกสดทาย ตนทนทไดจะเรยกวาตนทนผลตสนคาสำาเรจรป การผลตแบบนเหมาะสำาหรบกจการทผลตสนคาเพยงอยางเดยว หรอผลตสนคาทเหมอน ๆ กน เชน โรงงานผลตขนมปง โรงงานผลตนำาตาล

2. การผลตแบบขนาน (Parallel Processing) เปนการผลตผลตภณฑมากกวาหนงชนดเหมาะสำาหรบผลตภณฑทมสวนประกอบหลาย ๆ สวน ผานกระบวนการผลตในแผนกทตางกน ซงอาจจะดำาเนนการผลตไปพรอมกนหรอไมกได และจะนำามารวมเปนสนคาสำาเรจรปในแผนกสดทาย เชน อตสาหกรรมการผลตรถยนต จะแยกการผลตเปนแผนกตาง ๆ และนำามาประกอบเปนรถยนตในแผนกสดทาย

3. การผลตแบบจำาแนก (Selective Processing) เปนการผลตผลตภณฑทเรมกระบวนการผลตในแผนกท 1 เหมอนกน ใชตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตดวยกน แตไดผลตภณฑทแตกตางกน เชน โรงงานอตสาหกรรมเนอสตวแชแขง การผลตทงหมดจะเรมในแผนกแรกคอแผนกชำาแหละ จะไดเนอสวนตาง

5

ๆ เนอแตละสวนจะแยกสกระบวนการผลตแตละชนด และไดสนคาสำาเรจรปแตกตางกนไปเกนกวา 1 ชนด

วงจรการบญชตนทนชวงการผลตการบนทกบญชเกยวกบตนทนการผลตตามวธการบญชตนทน

ชวงการผลต ประกอบดวย1. บนทกการจดหาวตถดบเพอใชในการผลตโดย เดบต บญช

วตถดบ และจดทำาบตรวตถดบเพอใชในการควบคมวตถดบเมอมการรบ – จายวตถดบ

2. เมอเบกวตถดบไปใช การบนทกบญชจะตองระบแผนกทเบกไปใช และการบนทกบญชเกยวกบการเบกวตถดบไปใช จะเดบต งานระหวางทำา-แผนกทเบกใช เครดต วตถดบ

3. รวบรวมคาแรงงานทเกดขนเปนคาแรงงานทางตรง และคาแรงงานทางออม ตามบตรบนทกการทำางานของคนงาน และบนทกบญชโดย เดบตบญชงานระหวางทำา-แผนกทเกดคาแรงงาน เครดต ตนทนเปลยนสภาพ เนองจากคาแรงงานและคาใชจายการผลตตามวธตนทนชวงการผลตจะรวมเรยกวาตนทนเปลยนสภาพ

4. เมอโอนตนทนการผลตจากแผนกหนงไปสะสมในแผนกถดไป จะตองบนทกบญชการโอนตนทน โดย เดบต งานระหวางทำาแผนกทรบโอน และเครดต งานระหวางทำาแผนกทโอน

5. ในแผนกสดทายททำาการผลตเสรจเปนสนคาสำาเรจรป และนำาเขาเกบในคลงสนคา จะตองบนทกตนทนการผลตสนคา โดยเดบต สนคาสำาเรจรป เครดต งานระหวางทำา

6. เมอนำาสนคาออกจำาหนายจะตองบนทกตนทนของสนคาดวยโดย เดบต ตนทนขาย เครดต สนคาสำาเรจรป

บรษทอโณทย จำากดรายงานตนทนการผลตแผนกตด

สำาหรบเดอน สนสด 30 มถนายน 25xx1. รายงานจำานวนหนวย

6

งานระหวางทำาตนงวด -หนวยทเรมผลต 5,000หนวยทตองจดใหครบ 5,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 4,250งานระหวางทำาปลายงวด 750หนวยทจดได 5,000

2. หนวยเทยบสำาเรจรปวตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ

หนวยทผลตเสรจและโอนออก 4,2504,250งานระหวางทำาปลายงวด 750

250 (1/3) 5,000 4,500

3 – 4 ตนทนรวม / ตนทนตอหนวยวตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ

ตนทนรวมตนทนปจจบน 5,000 13,500 18,500หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 5,000 4,500ตนทนการผลต / หนวย 1 3

45. สรปตนทน

1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (4,250 4) 17,000

2. งานระหวางทำาปลายงวด 750 หนวย ประกอบดวย2.1 ตนทนวตถดบ (750 1)

7502.2 ตนทนเปลยนสภาพ (250 3)

750 1,500 18,500

7

แบบทดสอบประเมนผลทายหนวยการเรยนท 1

ใหนกศกษาอธบายคำาถามตอไปน1. ธรกจประเภทใดเหมาะสำาหรบการใชระบบการบญชในระบบตนทนชวง

การผลต จงยก ตวอยางมาสก 5 ประเภท2. อธบายลกษณะสำาคญของระบบการบญชตนทนชวงการผลต3. ลกษณะการผลตตามระบบการบญชตนทนชวงการผลตแบบจำาแนก

เปนอยางไร4. การรายงานตนทนการผลตตามระบบตนทนชวงการผลตแบงออก

เปนกขน อะไรบาง5. ขอควรระวงในการจดทำารายงานตนทนชวงการผลต มอะไรบาง

8

19

หนวยการเรยนท 2

ระบบการบญชตนทนชวงการผลต (ตอ)(Process costing : Expanded

concepts)

สาระสำาคญในการผลตสนคาของกจการอตสาหกรรมททำาการผลตอยางตอ

เนองนน กจการจะตองมงานทยงผลตไมเสรจคางมาจากงวดบญชกอน เพอนำามาผลตตอในงวดบญชปจจบน ทเราเรยกวางานระหวางทำาตนงวด หรอในบางครงเมอกจการผลตสนคาไปแลวระยะเวลาหนง จะมการตรวจสอบคณภาพของสนคา จะพบวาสนคาบางสวนไมไดคณภาพตามมาตรฐาน กจการตองดงออก ซงไดมการใสตนทนการผลตไปแลวบางสวนหรอทงหมด ดวยเหตดงกลาวการคำานวณตนทนการผลตตามระบบการบญชตนทนชวงการผลตจะมความยงยากและสลบซบซอนขน ดงนนจงจำาเปนตองทำาความเขาใจเกยวกบขนตอนของกระบวนการผลตกอนทจะทำาการคำานวณตนทน รวมทงพจารณาปญหาตาง ๆ ท เกยวของ เพอนำามาใชประกอบการพจารณาในการจดทำารายงานตนทนการผลตไดอยางเหมาะสม ซงวธการรายงานตนทนการผลตทนยมใชกนอยางแพรหลายม 2 วธคอ

1. วธถวเฉลยถวงนำาหนก2. วธเขากอน - ออกกอน

เ น อ ห า1. รายงานตนทนการผลต กรณมงานระหวางทำาตนงวด

9

2. ความแตกตาง และคลายคลงกนระหวางการรายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลย กบการรายงานตนทนการผลตตามวธเขากอนออกกอน

3. รายงานตนทนการผลตเมอหนวยเพมจากการใสวตถดบ4. รายงานตนทนการผลตเมอมสนคาเสยจากการผลต

การรายงานตนทนการผลต กรณมงานระหวางทำาตนงวดถาการผลตทเกดขนไมมงานระหวางทำาคงเหลอยกมาจากงวดท

แลว ทตองนำามาผลตตอในงวดปจจบนทเรยกวางานระหวางทำาตนงวด การคำานวณหาตนทนการผลตตอหนวยจะทำาไดงาย เนองจากตนทนทงหมดเปนตนทนทเกดขนในงวดผลตปจจบน และตนทนตอหนวยจะมราคาเดยวกน แตในความเปนจรงการผลตจะตองมงานทยงผลตไมเสรจ ซงคางมาจากงวดบญชกอน เพอนำามาผลตตอในงวดปจจบน รวมทงจะมตนทนการผลตบางสวนไดเกดขนแลวจากการผลต ดงนนการคำานวณตนทนจะยงยากมากขน เนองจากตนทนตอหนวยทเกดขนในงวดบญชกอนอาจจะไมเทากบตนทนตอหนวยทเกดขนในงวดปจจบน วธการคำานวณตนทนการผลตจงตองมการพจารณาเกยวกบงานระหวางทำาตนงวดดวย คอ

1. หนวยทผลตเสรจของงานระหวางทำาตนงวด จะนำามารวมหรอแยกออกจากหนวยทเรมผลตและเสรจในงวดปจจบน

2. ขนความสำาเรจของงานระหวางทำาตนงวดมเทาใด และควรจะนำามารวมกบงานทผลตในงวดปจจบนหรอไม

3. ตนทนของงานระหวางทำาตนงวด ควรนำามารวมหรอแยกออกจากตนทนทเกดขนในงวดปจจบน

4. ควรมการกำาหนดตนทนมาตรฐานไวหรอไม เพอใหการผลตมตนทนเทากนทกงวด

จากการพจารณาเก ยวก บงานระหวางท ำาต นงวดทกล าวมา สามารถคำานวณตนทนการผลตตามวธตนทนชวงการผลตได 2 วธ คอ

1. วธถวเฉลยถวงนำาหนก (Weighted average costing)2. วธเขากอน - ออกกอน (First in, First out costing)

10

กา รค ำา นวณต นท นช วง กา รผ ล ต ต า มว ธ ถ ว เฉ ล ยถ วง น ำา ห น กดวงมณ โกมารทต ไดใหความหมาย คอ การนำาเขาตนทนงาน

ระหวางทำาตนงวดรวมกบตนทนการผลตในระหวางงวด เพอหาตนทนการผลตทคดเขากบแผนกทงหมด แลวหารดวยหนวยเทยบเทาของหนวยทผลตเสรจทงหมดจากแผนกน หรอ 1

ตนทนตอหนวยเทยบเทา = ตนทนงานระหวางท ำาตนงวด + ตนทนปจจบน

หนวยเทยบเทาของหนวยผลตเสรจทงหมด

วจตรา พลเพมทรพย กลาววาวธนเปนการคำานวณตนทนตอหนวยเพยงราคาเดยว ไมวาจะเปนงานระหวางทำาตนงวดยกมาหรอสนคาสำาเรจรป โดยนำาตนทนในงานระหวางทำาตนงวดรวมกบตนทนทเกดขนในระหวางงวด แลวหารดวยจำานวนหนวยเทยบสำาเรจรปทงหมด คอ จำานวนหนวยเทยบสำาเรจรปของงานระหวางทำาตนงวดบวกกบจำานวนหนวยเทยบสำาเรจรปทผลตในระหวางงวด 2

กงกนก พทยานคณ และคณะ กลาววา การคดตนทนชวงการผลตตามวธถวเฉลยแบบถวงนำาหนก เนนวางานระหวางทำาตนงวดเปนงานทมาทำาตอและสำาเรจในงวดปจจบน จงถอวางานระหวางทำาตนงวดเปนสวนหนงของการผลตในงวดปจจบน โดยไมคำานงถงขอเทจจรงวางานนนไดเร มมากอนงวดปจจบน ดงนนตนทนของงานระหวางทำาตนงวดจงผสมคละกนไปกบตนทนปจจบน ในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรปกจะถองานทไดน ำาไปในอดตเสมอนหนงเปนงานทไดท ำาในปจจบนดวย 3

สรป การคำานวณตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงนำาหนก คอการนำาเอาตนทนงานระหวางทำาตนงวดรวมกบตนทนการผลตในระหวางงวด หารดวยหนวยเทยบสำาเรจรป ตามวธนจะเหนวางานระหวางทำาตนงวดเปนงานทนำามาผลตตอและเสรจในงวดปจจบน จงถอเสมอนวางาน

11

ระหวางทำาตนงวดเปนสวนหนงของการผลตในงวดปจจบน โดยไมคำานงวางานนนไดเร มผลตมากอนงวดปจจบน ดงนนตนทนของงานระหวางทำาตนงวด จงผสมคละกนไปกบตนทนปจจบน ในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรป กจะถอวางานระหวางทำาตนงวดเปนงานทเร มในงวดปจจบนดวย จงไมทำาใหเกดความแตกตางในตนทนการผลตระหวางสนคาระหวางผลตตนงวด กบสนคาทผลตเสรจในงวดปจจบนก า ร จ ด ท ำา ร า ย ง า น ต น ท น ต า ม ว ธ ถ ว เ ฉ ล ย

บรษท...................แผนก................

รายงานตนทนการผลตสำาหรบ......................สนสด..........................

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด XXหนวยทเรมผลต XXหนวยทตองจดใหครบ XXหนวยทผลตเสรจและโอนออก XXงานระหวางทำาปลายงวด XXหนวยทจดได XX


หนวยทผลตเสรจและโอนออก XXXXงานระหวางทำาปลายงวด XXXX

XX XX3 – 4 ตนทนรวม / ตนทนตอหนวย

12

วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ ตนทนร ว ม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด XX XX XX

ตนทนปจจบน XX XX XX

ตนทนรวม XX XX XX

หาร หนวยเทยบสำาเรจรป XX XX XX

ตนทนการผลต / หนวย XX XX XX

5. สรปตนทน1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก XX2. งานระหวางทำาปลายงวด XX

XX

ต ว อ ย า งบรษท เอกดำารง จำากด ไดทำาการผลตสนคาโดยใชวธตนทนชวง

การผลตในการคำานวณตนทนการผลต กจการไดแบงแผนกผลตออกเปน 2 แผนก คอ แผนกตด และแผนกสำาเรจรป กจการจะทำาการผลตสนคาในแผนกตดแลวโอนสนคาทผลตเสรจไปแผนกสำาเรจรป งานทผลตเสรจในแผนกสำาเรจรปจะโอนไปยงคลงเกบสนคา กจการจะใสวตถดบทงหมดตอนตนชวงการผลตในแผนกตด และจะใสเพมเตมทงหมดตอนปลายชวงการผลตในแผนกสำาเรจรป ตนทนเปลยนสภาพจะเกดขนสมำาเสมอตลอดชวงการผลตขอมลทเกดขนในเดอนมนาคม 25xx มดงน

13

แผนกตด แผนกส ำา เ ร จร ปงานระหวางทำาตนงวด 30,000 36,000ขนความสำาเรจ - วตถดบ 100 % - - ตนทนเปลยนสภาพ 2 / 5 2 / 3ตนทนงานระหวางทำาตนงวด (บาท)

ตนทนโอนมา - 29,600

ตนทนวตถดบ 18,000 -

ตนทนเปลยนสภาพ 4,800 33,000หนวยทเรมผลต 120,000 ?หนวยทผลตเสรจและโอนออก 144,000 ?งานระหวางทำาปลายงวด ? 48,000ขนความสำาเรจ - วตถดบ 100 % -

- ตนทนเปลยนสภาพ 1 / 2 3 / 8ตนทนการผลตทเกดขน (บาท)ตนทนวตถดบ 66,000 39,600ตนทนเปลยนสภาพ 54,000 189,000

ใหทำา รายงานตนทนตามวธถวเฉลยถวงนำาหนกและบนทกบญช

บรษท เอกดำารง จำากด

14

รายงานตนทนการผลต - แผนกตดสำาหรบเดอน สนสด 31 มนาคม 25xx

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด 30,000หนวยทเรมผลต 120,000หนวยทตองจดใหครบ 150,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 144,000งานระหวางทำาปลายงวด 6,000หนวยทจดได 150,000

2. หนวยเทยบสำาเรจรปวตถดบ ต น ท น เ ป ล ย น ส ภ า พ

หนวยทผลตเสรจและโอนออก 144,000 144,000

งานระหวางทำาปลายงวด 6,000 3,000

150,000 147,0003 – 4 ตนทนรวมและตนทนตอหนวย

วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ ตนทนรวม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด 18,000 4,800 22,800

ตนทนปจจบน 66,000 54,000 120,000

ตนทนรวม 84,000 58,800 142,800

หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 150,000 147,000ตนทนตอหนวย 0.56 0.40

0.96

5. สรปตนทน

15

1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (144,000 0.96)138,240

2. งานระหวางทำาปลายงวด 6,000 หนวย- ตนทนวตถดบ (6,000 0.56) 3,360- ตนทนเปลยนสภาพ (3,000 0.40) 1,200 4,560

142,800

บรษท เอกดำารงแผนก จำากดรายงานตนทนการผลต-แผนกสำาเรจรป

สำาหรบเดอน สนสด 31 มนาคม 25xx

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด 36,000หนวยทเรมผลต 144,000หนวยทตองจดใหครบ 180,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 132,000งานระหวางทำาปลายงวด 48,000หนวยทจดได 180,000

2. หนวยเทยบสำาเรจรปตนทนโอนมา วตถดบ ตนทน

เปลยนสภาพหนวยทผลตเสรจและโอนออก 132,000 132,000 132,000งานระหวางทำาปลายงวด 48,000 -

18,000 180,000 132,000

150,000

3 – 4 ตนทนรวมและตนทนตอหนวย

16

ตนทนโอนมา วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ ต น ท น ร ว มตนทนงานระหวางทำาตนงวด 29,600 - 33,000

62,600ตนทนปจจบน 138,240 39,600 189,000 366,840ตนทนรวม 167,840 39,600 222,000

429,440หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 180,000 132,000 150,000ตนทนตอหนวย 0.93244 0.30 1.48 2.71244

5. สรปตนทน1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (132,000 2.71244)

358,0422. งานระหวางทำาปลายงวด 48,000 หนวย

- ตนทนโอนมา (48,000 0.93244) 44,758- ตนทนเปลยนสภาพ (18,000 1.48) 26,640 71,398

429,440การบนทกบญช

17

งานระหวางทำา – แผนกตดวตถดบตนทนเปลยนสภาพ

บนทกตนทนการผลตเกยวกบวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลตในแผนกตด

120,000

-66,0

0054,0

00

--

งานระหวางทำา- แผนกสำาเรจรปงานระหวางทำา – แผนกตด

โอนตนทนการผลตแผนกตดไปแผนกสำาเรจรป

138,240

-138,240

-

งานระหวางทำา- แผนกสำาเรจรปวตถดบ ตนทน

เปลยนสภาพบนทกตนทนการผลตเกยวกบวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตในแผนกสำาเรจรป

228,600

-39,6

00189,000

--

สนคาสำาเรจรปงานระหวางทำา – แผนก

สำาเรจรปบนทกตนทนผลตสนคาสำาเรจรป

358,042

-358,042

-

18

จากตวอยาง จะเหนวาในการรายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลย กจการจะถอวาหนวยทผลตงานระหวางทำาตนงวดและตนทนของงานระหวางทำาตนงวดซงเกดขนในงวดบญชทแลว เปนตนทนการผลตและหนวยทผลตในงวดปจจบนน จงไมมการแยกคดตนทนและหนวยทผลตของงานระหวางทำาตนงวดออกจากตนทนปจจบนในขอท 2, 3 และ 5

การคำานวณตนทนชวงการผลตตามวธเขากอน – ออกกอนดวงมณ โกมารทต ไดใหคำาจำากดความของการคดตนทนชวงการ

ผลตวธเขากอน ออกกอน– คอ การคดตนทนงานระหวางทำาตนงวดสวนทผลตเสรจแยกจากตนทนการผลตทเกดขนในงวดใหม สมมตฐานในการคดตนทนวธนคอ การกำาหนดใหงานระหวางทำาตนงวด ซงนำาเขาผลตในแผนกตงแตงวดทแลวนนผลตเสรจไปกอนเปนรนแรก ตอจากนนจงคดตนทนของหนวยทผลตเสรจจากหนวยทนำาเขาใหมในปจจบน 4

วจตรา พลเพมทรพย ไดใหความหมายของวธการบญชตนทนชวงการผลตตามวธเขากอน-ออกกอน ไววาเปนวธการคำานวณตนทนของงานระหวางทำาตนงวดยกมาจากงวดกอน โดยแยกออกเปน 2 สวน สวนท 1 เปนตนทนของงานระหวางทำาตนงวดยกมา บวกกบสวนท 2 ซงเปนตนทนทเกดขนในงวดปจจบนทเพมเขาไปในงานระหวางทำาน เพอทำาใหงานระหวางทำานนสำาเรจ 5

จากความหมายดงกลาวขางตน สรปไดวา การคำานวณตนทนชวงการผลตตามวธเขากอน - ออกกอน เปนการคำานวณตนทนการผลตทแยกหนวยของงานระหวางทำาตนงวด และตนทนของงานระหวางทำาตนงวดออกจากหนวยทผลตในงวดปจจบน โดยถอวางานระหวางทำาตนงวดไดมการผลตแลวบางสวนในงวดทแลว และนำามาผลตตอในงวดปจจบน ดงนนตนทนการผลตทเกดขนในงวดบญชทแลวจงควรแยกออกตางหาก และแสดงตนทนในงวดปจจบนเทาทไดใชไปจรง ในการคำานวณหาหนวยเทยบสำาเรจรป จำานวนหนวยผลตภณฑทตองผลตนนจะตองทำาการผลตงานระหวางทำาตนงวดทยกมาใหแลวเสรจกอนจงเรมทำางานในงวดปจจบน สวนงานในงวดปจจบนทยงไมเสรจกจะยกไป

19

เป นงานระหวางท ำาปลายงวด ในการสรปตนทนการผลตของผลตภณฑจะแบงออกเปน 2 สวน คอ 1. ตนทนการผลตของงานระหวางทำาตนงวด ซงจะประกอบดวย 1.1 ตนทนทโอนมาจากงวดบญชทแลว 1.2 ตนทนทใชเพมเตมในการผลตในงวดปจจบน 2. ตนทนของงานทผลตใหมในงวดปจจบน ซงจะประกอบดวยตนทนทเกดขนในปจจบน คอ วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต

การจดทำารายงานตนทนตามวธเขากอน – ออกกอนบรษท................แผนก.............

รายงานตนทนการผลตสำาหรบระยะเวลา..............สนสด..............

20

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด XXหนวยทเรมผลต XXหนวยทตองจดใหครบ XXหนวยทผลตเสรจและโอนออก XXงานระหวางทำาปลายงวด XXหนวยทจดได XX


หนวยทผลตเสรจและโอนออก XXXX

งานระหวางทำาปลายงวด XXXX

งานระหวางทำาตนงวด (XX) (XX)

XX XX3 – 4 ตนทนรวม / ตนทนตอหนวย

วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพตนทนรวม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด - - XX

ตนทนปจจบน XX XX XX

ตนทนรวม XX XX XX

หาร หนวยเทยบสำาเรจรป XX XX XX

ตนทนการผลต / หนวย X X X

5. สรปตนทน 1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก ประกอบดวย

1.1 งานระหวางทำาตนงวด XX

21

1.2 หนวยทผลตเสรจในงวดปจจบน XXXX

2. งานระหวางทำาปลายงวดXX

XX

ขอแตกตางและคลายคลงกนในการรายงานตนทนตามวธถวเฉลยถ ว ง น ำา ห น ก ก บว ธ เ ข า ก อ น - อ อ ก ก อ น

รายการ วธถวเฉลยถวงนำาหนก

วธเขากอน - ออกกอน

1. การรายงานจำานวน หนวย

เหมอนกนทง 2 วธ -

2. การหาปรมาณหนวย ผลต

ไมมการแยกหนวยทผลตเสรจออกมาวาหนวยใดเปนการผลตจากงานระหวางทำาตนงวดและหนวยทเรมผลตในงวดปจจบน

แยกหนวยผลตเสรจเปน 2 สวน คอ จากงานระหวางทำาตนงวดและจากหนวยทเรมผลตในงวดปจจบน

3. การคำานวณหนวยเทยบ สำาเรจรป

จะคดตามหนวยทผลตเสรจรวมทงหมดในงวดปจจบนเปนหนวยทไดผานการผลตในแผนกครบ100 % โดยไมคำานงวามขนความสำาเรจจากงวดกอนท

จะคดตามจำานวนปจจยการผลตทเตมในงานระหวางทำาตนงวดเพอใหครบ 100 % แลวจงนำาไปรวมกบหนวยเทยบเทาของหนวยผลตเสรจในงวดปจจบน

22

อยในงานระหวางทำาตนงวดเทาใด

4. เกยวกบตนทนตอ หนวย

ตนทนตอหนวยของหนวยทผลตเสรจงานระหวางทำาปลายงวด งานระหวางทำาตนงวดไมตางกน

ตนทนตอหนวยของหนวยทผลตเสรจจะตางจากตนทนของงานระหวางทำา

5. ตนทนการผลต หาผลรวมจากตนทนของงานระหวางทำาตนงวดกบตนทนทเกดขนในระหวางงวดและใชยอดนคำานวณตนทนตอหนวยเทยบเทา

แยกตนทนงานระหวางทำาตนงวดไวตางหาก ใหใชเฉพาะตนทนในงวดปจจบนเทานนทไปคำานวณตนทนตอหนวยเทยบเทา

6. ตนทนของผลตภณฑท ผลตเสรจและโอนออก

ตนทนของหนวยผลตเสรจเทากบปรมาณหนวยผลต ตนทนตอหนวยเทยบสำาเรจรปทคำานวณไดเปนการคดตนทนในราคาเดยว

ตนทนหนวยผลตเสรจมาจากการผลต 2 รน คอ คำานวณจากงานระหวางทำาตนงวดทมาผลตตอจนครบในงวดปจจบนและจากหนวยทเรมผลตในงวดปจจบน

รายการ วธถวเฉลยถวงนำาหนก

วธเขากอน - ออกกอน

7. ขอด - ขอเสย จะสะดวกและคำานวณไดงายกวาเพราะไมตองคำานงถงงานระหวางทำา

การคำานวณตนทนจะยงยากกวา เนองจากจะตองแยก

23

ตนงวด ตนทนออกเปน 2 สวน คอ ตนทนของงานระหวางทำาตนงวด และตนทนของงานทผลตเสรจในงวดปจจบน

รายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพมในการผลตสนคาบางประเภทกจการจะใสวตถดบในแผนกแรก

เทานน และเมอโอนหนวยทผลตเสรจจากแผนกแรกไปแผนกตอไป กจะใสเฉพาะคาแรงงานและคาใชจายการผลตเทานน โดยไมมการใสวตถดบเพมเตมกจะไดสนคาสำาเรจรปออกมา แตจะมสนคาอกหลายประเภททตองใสวตถดบในแผนกอน ๆ นอกจากแผนกแรกจนกระทงผลตเสรจเปนสนคาสำาเรจรป ซงในการใสวตถดบในแผนกอน ๆ น อาจจะมผลทำาใหปรมาณและตนทนการผลตในแผนกนน ๆ เปลยนไป คอ

1. การใสวตถดบเพมไมทำาใหปรมาณการผลตเพมแตทำาใหตนทนการผลตเพมขน เชน โรงงานประกอบรถยนต การประกอบรถยนตจะมชนสวนเพมเตม คอ ตวถง ยางรถยนต เมอประกอบเปนตวรถยนตแลวไมไดทำาใหจำานวนรถยนตมมากขน แตจะมผลทำาใหตนทนรถยนตตอคนมราคาสงขน

2. การใสวตถดบเพมทำาใหปรมาณการผลตและตนทนการผลตเพมขน เชน การผลตนำาหวาน ถากจการผสมนำาตาลเพมขนกจะทำาใหปรมาณนำาหวานมากขน และตนทนการผลตกเพมขนดวย

3. การใสวตถดบเพมแตไมทำาใหตนทนการผลตเพม เชน การผลตนำาผลไมถากจการผสมนำาลงไปในนำาผลไมสดเขมขนจะทำาใหปรมาณนำาผลไมทไดมากขน แตตนทนไมเพม เนองจากนำาทใชอาจมาจากบอเกบนำาทมอยแลว เปนตน

ตวอยาง

24

บรษทเอกดำารง จำากด ไดทำาการผลตสนคาโดยผานกระบวนการผลตสองแผนกคอ แผนกผสม และแผนกสำาเรจรป หนวยทผลตเสรจในแผนกสำาเรจรป จะถกสงไปคลงเกบสนคาเพอรอขายตอไป กจการใชวธถวเฉลยในการคำานวณตนทนการผลต

ขอมลปรมาณการผลตและตนทนการผลตของแผนกสำาเรจรป ในเดอนมนาคม 25xx ปรากฏดงน

งานระหวางทำาตนงวด (หนวย) 6,000(ใสวตถดบครบ ตนทนเปลยนสภาพ 60 %)หนวยทรบโอนจากแผนกผสม42,000หนวยทเพมขนจากการเพมวตถดบ 4,000หนวยทผลตเสรจและโอนออกไปคลงเกบสนคา38,000หนวยทผลตเสรจและคงอยในแผนก

6,000งานระหวางทำาปลายงวด (หนวย) 8,000(ใสวตถดบครบ ตนทนเปลยนสภาพ 50 %)

ตนทนการผลต (บาท)ในงานระหวางทำาตนงวด

- ตนทนโอนมา 34,000- วตถดบ 10,000- ตนทนเปลยนสภาพ 20,000

ตนทนในระหวางงวดการผลต- ตนทนทโอนมา 260,000- วตถดบ 88,000- ตนทนเปลยนสภาพ 295,000

กจการเตมวตถดบในตอนตนชวงการผลตในแผนกท 2 สวนตนทนเปลยนสภาพนนถอวาเกดขนอยางสมำาเสมอตลอดการผลต

25

บรษทเอกดำารง จำากด

รายงานตนทนการผลต- แผนกสำาเรจรปสำาหรบเดอน สนสด 31 มนาคม 25xx

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด 6,000หนวยทเรมผลต 42,000หนวยทเพมเนองจากการเพมวตถดบ 4,000หนวยทตองจดใหครบ 52,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 38,000หนวยทผลตเสรจและคงอย 6,000งานระหวางทำาปลายงวด 8,000หนวยทจดได 52,000

2. หนวยเทยบสำาเรจรปตนทนโอนมา วตถดบ ตนทน

เปลยนสภาพ หนวยทผลตเสรจและโอนออก 38,000 38,000

38,000

26

หนวยทผลตเสรจและคงอย 6,000 6,000 6,000 งานระหวางทำาปลายงวด 8,000 8,000

4,000 52,000 52,000

48,0003 – 4 ตนทนรวมและตนทนตอหนวย

ตนทนโอนมา วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ ตนทนรวม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด 34,000 10,000 20,000 64,000

ตนทนปจจบน 260,000 88,000 295,000 643,000

294,000 98,000 315,000 707,000 หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 52,000 52,000 48,000 ตนทนตอหนวย 5.65384 1.88461 6.5625 14.100955. สรปตนทน 1. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (38,000 14.10095)

535,836 2. หนวยทผลตเสรจและคงอย (6,000 14.10095)

84,606 3. งานระหวางทำาปลายงวด 8,000 หนวย - ตนทนโอนมา (8,000 5.65384) 45,231 - ตนทนวตถดบ (8,000 1.88461) 15,077 - ตนทนเปลยนสภาพ (4,000 6.5625) 26,250

86,558707,000

การรายงานตนทนการผลตเมอมสนคาเสยในกระบวนการผลตของระบบตนทนชวงการผลต ยอมมสนคาท

เสยและสนคาทมตำาหนเหมอนระบบตนทนงานสงทำา ซงสนคาเสยและ

27

สนคามตำาหนอาจเกดจากความประมาท ความไมชำานาญการของคนงาน เครองจกรไมมประสทธภาพหรอเกดจากกระบวนการผลตอยางหลกเลยงไมได ดวยเหตนหนวยทเหลออยซงเปนสนคาดจงตองรบภาระตนทนการผลตทเกดขน และถาสนคาเสยหรอสนคามตำาหน ขายได กจะนำามาลดตนทนการผลต

ดวงมณ โกมารทต ไดใหความหมายของสนคาเสยไว คอ สนคาทผลตไมไดรปแบบหรอมาตรฐานตามทควรอนเนองมาจากปจจยการผลตหรอกรรมวธการผลต เชน การใชวตถดบดอยคณภาพ แรงงานไมมความชำานาญ เครองจกรชำารด หรอการวางแผนการผลตไมถกตอง ในกรณทกจการสามารถขายสนคาเสยได ขาดทนสทธของสนคาเสยจะเทากบตนทนการผลตรวมของสนคาเสยหกราคาทคาดวาจะขายสนคาได 6

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย กลาววา สนคาเสย หมายถง ผลตผลทเสยหาย เนองจากความบกพรองของวตถดบทใชหรอกรรมวธการผลต 7

กงกนก พทยานคณและคณะ ใหคำาจำากดความของสนคาเสยไว คอ สนคาทผลตไมไดสวนตามมาตรฐาน หรอตามคณภาพมาตรฐานถอเปนของเสย และขายไปตามราคาทขายไดตนทนของของเสยสทธ คอผลตางระหวางตนทนทไดสะสมไวจนถงจดทถอวาไมมคณภาพตองการหกดวยมลคาซากทขายได 8

สรป ตามกระบวนการผลตสนคาสำาเรจรป กจการมกจะประสบปญหาคอ สนคาจำานวนหนงทผลตไมไดสวนตามมาตรฐาน แมวากจการจะใชความระมดระวงในการผลตเพยงใดกตาม กไมสามารถจะหลกเลยงได สนคาทไมไดสวนตามมาตรฐานนกจการจดวาเปนสนคาเสย

ประเภทของสนคาเสยในทางบญชแบงออกเปน 2 ประเภท คอ1. สนคาเสยตามปกต (Normal Spoilage) หมายถง สนคา

เสยทกจการยอมใหเกดขนไดตามกระบวนการผลตตามจำานวนทกจการกำาหนด โดยปกตจะกำาหนดเปนเปอรเซนตตอหนวยทผลต ซงจำานวนสนคาเสยชนดนกจการยอมรบวาจะตองเกดขนอยางหลกเลยงไมได ถงแมจะทำางานเตมประสทธภาพแลว สวนตนทนของสนคาเสยตามปกตน

28

จะถอเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑหนวยด เพราะถอวาในการผลตสนคายอมมทงหนวยดและหนวยเสย

2. สนคาเสยเกนปกต (Abnormal Spoilage) หมายถง สนคาเสยทเกดขนเกนกวาจำานวนทกจการกำาหนดไว เปนสนคาเสยทไมนาจะเกดขน ถากจการมการควบคมและดแลการผลตอยางดมประสทธภาพ กจะควบคมและลดจำานวนสนคาเสยประเภทนลงได สวนตนทนของสนคาเสยเกนปกตจะถอเปนผลขาดทนจากสนคาเสยเกนปกต และปรากฎอยในงบกำาไรขาดทน

ห ล ก ก า ร บ ญ ช เ ก ย ว ก บ ส น ค า เ ส ยโดยทว ๆ ไป กจการจะมการตรวจสอบคณภาพของสนคาอยาง

สมำาเสมอตลอดระยะเวลาการผลต ซงสนคาเสยทกจการตรวจพบจะตดออกจากสนคาด และบางครงอาจตรวจคณภาพของสนคากอนเรมนำาเขากระบวนการผลตกอาจพบสนคาเสยในตอนตนกระบวนการผลต ดงนนกจการควรวางกฎเกณฑการคดตนทนสนคาเสย ตามเงอนไขทกำาหนด 2 ประการ คอ

1. ระยะเวลาทพบสนคาเสย เวลาทพบสนคาเสยจะมผลตอการใสตนทนการผลตของสนคา โดยจะระบในรปของหนวยเทยบสำาเรจรป เพอแสดงถงตนทนทใชไปในการผลตสนคาเสย ซงระยะเวลาในการพบสนคาเสยจะแบงออกเปน 3 ชวง คอ

1.1 พบสนคาเสยเมอเรมตนการผลตCashin Jame A. ไดอธบายไววา ถาพบสนคาเสยในแผนกท 1 ไมตองนำาเอา

สนคาเสยไปคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรป วธนจะกระจายตนทนของสนคาเสยไปรวมเปนตนทนของสนคาดโดยอตโนมต ไมตองรายงานปรบปรงตนทนสนคาด 9

ถาพบสนคาเสยตอนตนกระบวนการผลตในแผนกท 2 ตนทนการผลตในแผนกท 2 ยงไมไดเกดขน เนองจากกจการยงไมไดทำาการผลต ดงนนจงไมมตนทนสนคาเสยปรากฎในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรป แตจะมตนทนสนคาเสยทรบโอนมาจากแผนกท 1 กอนทจะ

29

นำามาคดรวมเปนตนทนของหนวยดทผลตเสรจและงานระหวางทำาปลายงวด

ต ว อ ย า งกจการพบสนคาเสยเรมตนการผลตในแผนกท 1 จำานวน

1,500 หนวย เปนสนคาเสยปกต 1,000 หนวย สนคาเสยเกนปกต 500 หนวย

แผนกท 1ห น ว ย เ ท ย บ ส ำา เ ร จ ร ป

วตถดบ ต น ท น เ ป ล ย น ส ภ า พหนวยทผลตเสรจและโอนออก XX XXสนคาเสยตามปกต - -สนคาเสยเกนปกต - -งานระหวางทำาปลายงวด XX XX

XX XX

จากตวอยางเดม ถากจการพบสนคาเสยตอนเรมตนการผลตในแผนกท 2

แ ผ น ก ท 2หนวยเทยบสำาเรจรป

ตนทนโอนมา วตถดบตนทนเปลยนสภาพ

หนวยทผลตเสรจและโอนออก XX XXXX

สนคาเสยตามปกต 1,000 - -สนคาเสยเกนปกต 500 - -

30

งานระหวางทำาปลายงวด XX XXXX

XX XXXX

1.2 พบสนคาเสยระหวางกระบวนการผลต สนคาเสยทพบระหวางกระบวนการผลตจะพบไดทกแผนก

ตามทกจการตรวจสอบคณภาพของสนคา ตนทนการผลตสนคาเสยจะเกดขนตามทกจการใชตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ซงตนทนการผลตสนคาเสยจะปรากฎในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรปตามสวนทพบสนคาเสย

จากตวอยางเดม สนคาเสยพบเมอผลตไปได 1/2 โดยใสตนทนวตถดบตงแตตนกระบวนการผลต

หนวยเทยบสำาเรจรปวตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ

หนวยทผลตเสรจและโอนออก XX XXสนคาเสยตามปกต 1,000 500

สนคาเสยเกนปกต 500 250งานระหวางทำาปลายงวด XX XX

1.3 พบสนคาเสยตอนสนกระบวนการผลต กจการไดทำาการผลตสนคาเสรจแลวพรอมทจะโอนไปผลต

ในแผนกถดไป หรอโอนไปเปนสนคาสำาเรจรป จงมการตรวจสอบคณภาพอกครงหนง เมอพบสนคาเสยจงตดออก ดงนนสนคาเสยทพบจะปรากฎในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรป โดยมตนทนการผลตเตม 100 % เชนเดยวกบหนวยทผลตเสรจ เนองจากไดผลตเสรจพรอมกบหนวยดทผลตเสรจ แลวนำามาคดออกในภายหลง

31

2. จำานวนทใชตนทนการผลต คอ วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต จะตองนำามาพจารณาเพอใชในการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรป ซงหลกในการพจารณา ม 2 ประเภท คอ 2.1 กจการใสวตถดบตอนตนกระบวนการผลตสวนคาแรงงานและคาใชจายการผลตใสสมำาเสมอตลอดกระบวนการผลต 2.2 กจการใสวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลตสมำาเสมอตลอดกระบวนการผลต จากหลกการบญชเกยวกบการพบสนคาเสยดงกลาว จงเปนเงอนไขในการแบงสรรตนทนของสนคาเสยตามปกตใหเปนตนทนการผลตของสนคาดโดย

1. ถาสนคาเสยถกพบตอนตนกระบวนการผลต หรอระหวางกระบวนการผลต ตนทนของสนคาเสยทคำานวณไดจะถกแบงใหเปนตนทนของหนวยทผลตเสรจ และตนทนของงานระหวางทำาปลายงวด

2. ถาพบสนคาเสยตอนสนกระบวนการผลต ตนทนของสนคาเสยตามปกตจะใหรวมเปนตนทนของหนวยทผลตเสรจทงหมด โดยไมตองแบงใหงานระหวางทำาปลายงวด

ตวอยางบรษท เอกดำารง จำากด ใชระบบตนทนชวงการผลต โดยมแผนกผลต 3 แผนก คอ แผนกผสม แผนกฟอก และแผนกสำาเรจรป กจการจะใสวตถดบทงหมดตอนตนชวงการผลตในแผนกผสม รายละเอยดเกยวกบการผลต ในเดอนมนาคม ดงน

แผนกผสม แผนกฟอก แผนกสำาเรจรปงานระหวางทำาตนงวด (หนวย) 8,000 6,000 4,000

- ตนทนโอนมา (บาท) - 3,600 10,000

- ตนทนวตถดบ (บาท) 3,800 - -

32

- ตนทนเปลยนสภาพ (บาท) 2,400 4,400 8,750

ขนความสำาเรจวตถดบ 100% -

-ตนทนเปลยนสภาพ 1/2 1/3

1/4หนวยทเรมผลต 50,000 ? ?หนวยทผลตเสรจและโอนออก 50,000 49,000 46,000หนวยทผลตเสรจและคงอย 4,000 - -งานระหวางทำาปลายงวด (หนวย) 3,000 6,000 6,000

ขนความสำาเรจวตถดบ 100% -

-ตนทนเปลยนสภาพ 2/3 1/2

1/3สนคาเสยตามปกต 700 700 700สนคาเสยเกนปกต 300 300 300เวลาทพบสนคาเสย ดำาเนนการผลตไปแลว 1/4 ตนกระบวนการผลต สนกระบวนการผลตตนทนการผลตเดอนมนาคม (บาท)

ตนทนวตถดบ 20,000 - -ตนทนคาแรงงาน 25,000 35,000

35,460คาใชจายการผลต 22,000 30,000

22,650การรายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลย

33

บรษท เอกดำารง จำากดรายงานตนทนการผลต- แผนกผสม

สำาหรบเดอนสนสด 31 มนาคม 25XX1.รายงานจำานวนหนวย

งานระหวางทำาตนงวด 8,000หนวยทเรมผลต 50,000หนวยทตองจดใหครบ 58,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 50,000หนวยทผลตเสรจและคงอย 4,000สนคาเสยตามปกต 700สนคาเสยเกนปกต 300งานระหวางทำาปลายงวด 3,000หนวยทจดได 58,000


หนวยทผลตเสรจและโอนออก 50,000 50,000

หนวยทผลตเสรจและคงอย 4,000 4,000

สนคาเสยตามปกต 700 175

สนคาเสยเกนปกต 300 75งานระหวางทำาปลายงวด 3,000

2,00058,000 56,250

3-4 ตนทนรวม/ตนทนตอหนวย

34

วตถดบ ตนทนเปลยนสภาพ ตนทนรวม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด 3,800 2,400 6,200ตนทนปจจบน 20,000 47,000 67,000

23,800 49,400 73,200

หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 58,000 56,250ตนทนตอหนวย 0.41034 0.878221.28856

5. สรปตนทน1. สนคาเสยตามปกต 700 หนวย

- ตนทนวตถดบ (700 0.41034) 287- ตนทนเปลยนสภาพ (175 0.87822) 154 441

2. สนคาเสยเกนปกต 300 หนวย- ตนทนวตถดบ (300 0.41034) 123- ตนทนเปลยนสภาพ (75 0.87822) 66 189

3. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (50,000 1.28856)64,428 บวก ปนสวนตนทนสนคาเสยปกต (441 50,000)

387 64,81557,000

4. หนวยทผลตเสรจและคงอย (4,000 1.28856) 5,154

บวก ปนสวนตนทนสนคาเสยปกต (441 4,000 ) 31 5,185

57,0005. งานระหวางทำาปลายงวด 3,000 บาท

35

- ตนทนวตถดบ (3,000 0.41034) 1,231

- ตนทนเปลยนสภาพ (2,000 0.87822) 1,757

บวก ปนสวนตนทนสนคาเสยปกต (441 3,000) 23 3,011

57,00073,200

บรษท เอกดำารง จำากด รายงานตนทนการผลต- แผนกฟอก

สำาหรบเดอนสนสด 31 มนาคม 25XX1. รายงานจำานวนหนวย

งานระหวางทำาตนงวด 6,000หนวยทเรมผลต 50,000หนวยทตองจดใหครบ 56,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 49,000สนคาเสยตามปกต 700สนคาเสยเกนปกต 300งานระหวางทำาปลายงวด 6,000หนวยทจดได 56,000

2. หนวยทเทยบสำาเรจรปตนทนโอนมา ตนทน

เปลยนสภาพหนวยทผลตเสรจและโนออก 49,000

49,000

36

สนคาเสยตามปกต 700 -

สนคาเสยเกนปกต 300 -

งานระหวางทำาปลายงวด 6,000 3,000

56,000 52,000

3-4. ตนทนรวม / ตนทนตอหนวยตนทนโอนมา ตนทนเปลยนสภาพ

ตนทนรวมตนทนงานระหวางทำาตนงวด 3,600 4,400 8,000ตนทนปจจบน 64,815 65,000

129,815ตนทนรวม 68,415 69,400

137,815หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 56,000 52,000ตนทนตอหนวย 1.22169 1.33461

2.5563

5. สรปตนทน1. สนคาเสยตามปกต (700 1.22169) 8552. สนคาเสยเกนปกต (300 1.22169) 3673. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (49,000 2.5563)

125,259 บวก ปนสวนตนทนสนคาเสยตามปกต (855 49,000 )

762 126,021 55,000 4. งานระหวางทำาปลายงวด 6,000 หนวย

37

- ตนทนโอนมา (6,000 1.22169) 7,330

- ตนทนเปลยนสภาพ (3,000 1.33461) 4,004

บวก ปนสวนตนทนสนคาเสยตามปกต (855 6,000) 93 11,427

55,000 137,815

บรษท เอกดำารง จำากด รายงานตนทนการผลต- แผนกสำาเรจรป สำาหรบเดอน สนสด 31 มนาคม 25XX

1. รายงานจำานวนหนวยงานระหวางทำาตนงวด 4,000หนวยทเรมผลต 49,000หนวยทตองจดใหครบ 53,000หนวยทผลตเสรจและโอนออก 46,000สนคาเสยตามปกต 700สนคาเสยเกนปกต 300งานระหวางทำาปลายงวด 6,000หนวยทจดได 53,000

2. หนวยเทยบสำาเรจรปตนทนโอนมา ตนทน

เปลยนสภาพหนวยทผลตเสรจและโอนออก 46,000

46,000สนคาเสยตามปกต 700

700สนคาเสยเกนปกต 300

300งานระหวางทำาปลายงวด 6,000

2,000

38

53,000 49,0003-4 ตนทนรวม / ตนทนตอหนวย

ตนทนโอนมา ตนทนเปลยนสภาพ ตนทนรวม

ตนทนงานระหวางทำาตนงวด 10,000 8,750 18,750

ตนทนปจจบน 126,021 58,110184,131ตนทนรวม 136,021 66,860202,881หาร หนวยเทยบสำาเรจรป 53,000 49,000ตนทนตอหนวย 2.56643 1.364483.93091

5. สรปตนทน1. สนคาเสยเกนปกต (300 3.93091) 1,1792. หนวยทผลตเสรจและโอนออก (46,000 3.93091)180,822 บวก ตนทนสนคาเสยตามปกต (700 3.93091)

2,752 183,5743. งานระหวางทำาปลายงวด 6,000 หนวย - ตนทนโอนมา (6,000 2.56643)

15,399 - ตนทนเปลยนสภาพ (2,000 1.36448)

2,729 18,128 202,881

การบนทกบญช

39

1 งานระหวางทำา – แผนกผสมวตถดบ

ตนทนเปลยนสภาพ

บนทกตนทนการผลตในแผนกผสม

67,000

-20,

00047,

000

--

40

2 ขาดทนจากสนคาเสยเกนปกตงานระหวางทำา – แผนก

ผสมบนทกผลขาดทนจากสนคาเสยเกนปกตทเกดขนในแผนกผสม

189 -189 -

3 งานระหวางทำา – แผนกฟอกงานระหวางทำา – แผนก

ผสมโอนตนทนการผลตจากแผนกผสม ไปแผนกฟอก

64,815

-64,

815-

4 งานระหวางทำา – แผนกฟอกตนทนเปลยนสภาพ

บนทกตนทนในแผนกฟอก

65,000

-65,

000-

5 ขาดทนจากสนคาเสยเกนปกต

งานระหวางทำา – แผนกฟอกบนทกขาดทนจากสนคาเสยเกนปกตทเกดขนในแผนกฟอก

367 -367 -

6 งานระหวางทำา – แผนกสำาเรจรป

งานระหวางทำา – แผนกฟอก

โอนตนทนจากแผนกฟอกไปแผนกสำาเรจรป

126,021

-126,021

-

41

7 งานระหวางทำา – แผนกสำาเรจรป

ตนทนเปลยนสภาพบนทกตนทนการผลตในแผนกสำาเรจรป

58,110

-58,1

10-

8 ขาดทนจากสนคาเสยเกนปกต

งานระหวางทำา – แผนกสำาเรจรปบนทกขาดทนจากสนคาเสยเกนปกตทเกดขนในแผนกสำาเรจรป

1,179

-1,17

9-

9 สนคาสำาเรจรปงานระหวางทำา – แผนก

สำาเรจรปบนทกตนทนผลตสนคาสำาเรจรป

183,574

-183,574

-


ใหอธบายคำาถามตอไปน1. จงอธบายขอแตกตางและคลายคลงของการรายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงนำาหนก และวธเขากอน - ออกกอน2. สนคาเสยทเกดตามกระบวนการผลตมกประเภท อะไรบาง จงอธบาย3. เงอนไขในการคำานวณตนทนของสนคาเสยทกำาหนดไวม 2 ประการ

อะไรบาง4. จงบอกเงอนไขในการแบงสรรตนทนของสนคาเสยตามปกต โดย

ก. พบเมอเรมตนกระบวนการผลต

42

ข. พบระหวางกระบวนการผลตค. พบเมอสนสดกระบวนการผลต

5. จงบอกวธการบนทกบญชสนคาเสยเกนปกต

หนวยการเรยนท 3ตนทนมาตรฐาน : วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง

(Direct Material Standards and Direct Labor Standards)

สาระสำาคญวตถประสงคทส ำาคญของการดำาเนนธรกจทฝายบรหารจะตอง

ค ำาน งถ งก ค อความต อ งการ ให ก จกา รบรรล ท ง ป ร ะส ทธ ภ า พ (Effective) คอความสมพนธระหวางปจจยการผลตทนำาเขาและผลทไดจากการผลต เชน กจการกำาหนดวาในการผลต 1 ชวโมง จะไดสนคาจำานวน 100 ชน และประสทธผล (Efficiency) คอความพยายามทจะกระทำาใหบรรลตามเปาหมายทก ำาหนด เชน เปาหมายกำาหนดการทำางานวนละ 8 ชวโมง ซงจะผลตสนคาได 1,000 ชน ตอวน ซงในทางปฏบตจรงอาจบรรลทงประสทธภาพและประสทธผล หรอบรรลเพยงอยางใดอยางหนง ถากจการทำาการผลตสนคาได 1,000 ชน แตใชเวลา 10 ชวโมง จะถอวาบรรลประสทธผลแตขาดประสทธภาพ

เม อก จการก ำาหนดเป าหมายในการด ำา เน นงานในร ปของประสทธภาพ และประสทธผลไว กจการกจำาเปนตองมการวดผลการดำาเนนงานจรงวาบรรลทงประสทธภาพ และประสทธผลหรอไม การกำาหนดใหมเครองมอวดผลการทำางานกบหลกเกณฑใดหลกเกณฑหนงทเหมาะสม จงเปนจดกำาเนดของตนทนมาตรฐาน กจการจงตองกำาหนดตนทนมาตรฐานขนเปนเกณฑ เพอนำามาเปรยบเทยบกบผลการ

43

ปฏบตงานจรง ซงสามารถวดออกมาไดวาการดำาเนนงานจรงบรรลทงประสทธภาพและประสทธผลหรอไม จงทำาใหเกดการวเคราะหผลตางของตนทนการผลต ซงประกอบดวย

1. การวเคราะหผลแตกตางวตถดบทางตรง2. การวเคราะหผลแตกตางคาแรงงานทางตรง3. การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต

เ น อ ห า1 ความหมายของตนทนมาตรฐาน

2 การกำาหนดตนทนมาตรฐาน3 ประโยชนของตนทนมาตรฐาน4 ประเภทของตนทนมาตรฐาน5 การวเคราะหผลตางตนทนวตถดบทางตรง6 การวเคราะหผลตางตนทนคาแรงงาน

ความหมายของตนทนมาตรฐาน (Standard Cost)สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดให

ความหมายวา ตนทนมาตรฐาน คอ ตนทนทกำาหนดขนลวงหนาภายใตสภาพเงอนไขตามทระบ สวนการบญชตนทนมาตรฐาน หมายถง ระบบบญชตนทนอยางหนงซงกำาหนดตนทนมาตรฐานขนลวงหนา ภายใตสภาพเงอนไขตามทระบระบบบญชตนทนนใชเพอควบคมประสทธภาพการทำางาน 1

ดวงมณ โกมารทต กลาวไววา ตนทนมาตรฐาน คอ ตนทนทถกกำาหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ โดยอยภายใตการผลตทม ประสทธภาพ และจะใชตนทนมาตรฐานนคดเขากบผลตภณฑหรอบรการ ปกตจะบนทกไวในสมดบญชเพอความสะดวกรวดเรวในการบนทกตนทนการผลต คำานวณตนทนของคงเหลอและวดผลปฏบตงานในงวดหนง ๆ ตลอดจนใชเปนเคร องมอในการวางแผน ควบคม และตดสนใจในปญหาตาง ๆ ทเกยวกบการดำาเนนงาน 2

สชาดา สถาวรวงค กลาววา เปนตนทนทไดกำาหนดไวลวงหนาอยางมหล กเกณฑส ำาหรบผลผลต 1 หนวย ภายใตการผลตท ม ประสทธภาพ เพอเปนบรรทดฐานในการควบคมตนทน โดยการเปรยบ

44 70

เทยบตนทนทเกดขนจรง กบตนทนทควรจะเปนตามมาตรฐาน ผลตางทเกดขนนน ฝายจดการจะตองวเคราะหและหาสาเหต เพอปรบปรงการดำาเนนงานของกจการใหเปนไปตามเปาหมายทไดวางไว 3

เยาวพา ณ นคร ใหความหมายวาเปนตนทนในการผลตสนคาทถกประมาณขนลวงหนา ณ ระดบการผลตหนงทกำาหนดไวกอนมการผลตจรง ซงจะใชเปนเคร องมอทสำาคญของฝายบรหารในการวางแผนและควบคมการผลต 4

สรป ตนทนมาตรฐานเปนตนทนทกจการกำาหนดขนลวงหนาอยางมหลกเกณฑ ส ำาหรบการผลตสนค าตอหนวยภายใตการผลตท ม ประสทธภาพ การกำาหนดตนทนมาตรฐานขนเพอชวยในการกำาหนดตนทนการผลตจรงตอหนวยของสนคาแตละชนดควรจะเปนเทาใด จงถอวาเปนวธการควบคมตนทนการผลตอยางหนง ทจะทำาใหตนทนการผลตสนคาทเกดขนจรงมราคาไมสงเกนความเปนจรง

ว ธ ก า ร ก ำา ห น ด ต น ท น ม า ต ร ฐ า นวธการบญชตนทนทใชในการผลตโดยทว ๆ ไปเปนระบบตนทนรวม

(Full Cost) ซงเปนระบบทนยมใช และเปนทยอมรบตามหลกการบญชอนเปนทยอมรบโดยทวไป ซ งตนทนจะแบงอยางชดเจนออกเปนตนทนการผลต ตนทนในการขายและบรหาร ในการคำานวณตนทนจะคำานวณเมอดำาเนนการผลตเสรจสนแลว ความไมมประสทธภาพจากการผลตจะถกรายงานเมอสนกระบวนการผลตแลว ซงการรายงานอาจลาชาเกนไปจนฝายบรหารไมสามารถควบคมและแกไขขอผดพลาดไดทนเวลา ดวยเหตนจงตองมการกำาหนดตนทนขน เพอชวยในการควบคมดแลตนทนการผลตภายใตสถานการณทก ำาหนดซงเรยกวาตนทนมาตรฐาน ซงเปนคำาทคลายคลงกน Cost Standards ซงเปนตนทนทกำาหนดขนลวงหนาอยางมหลกเกณฑเกยวกบตนทนการผลตเชนก น ใชส ำาหรบก จการท ต งข นใหม Cost Standard ไม สามารถอางองทางบญชได แตใชเปนเคร องเปรยบเทยบกบตนทนทเกดขนจรง และเมอกจการดำาเนนงานได 2-3 ป กจการกจะปรบปรง Cost Standards และนำามาใชเปน Standard Cost

สำาหรบวธการกำาหนดตนทนมาตรฐาน แบงออกเปน 5

45

71

1. วธการทางวศวกรรม เทคนคทางวศวกรรมสามารถใชเปนแนวทางในการกำาหนดตนทนตอหนวยทเหมาะสม เชน การศกษาเวลาและการเคลอนไหวของการทำางาน การสมตวอยางงาน ทำาใหทราบไดวาการทำางานของคนงานในแตละงาน ผททำางานเรว ผททำางานระดบปานกลาง หรอผททำางานชา จะใชเวลาทำางานเทาใด เพอเปนแนวทางในการกำาหนดมาตรฐานของเวลาได

2. การวเคราะหขอมลจากการทำางานในอดต แมวาขอมลในอดตจะมจดดอยเพราะแตกตางจากสถานการณในปจจบน แตกไมควรละเลยขอมลในอดตโดยเฉพาะขอมลในปทเพงผานมา เพราะขอมลในอดตสามารถใชคาดคะเนตนทนหรอขอมลในอนาคตได เชน ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาของปทผานมา ควรนำามาประเมนวาผลการผลตมประสทธภาพมากนอยเพยงใด เพอจะนำามากำาหนดเวลาการทำางานมาตรฐานในปตอ ๆ ไป

3. ความเหนของผบรหารเกยวกบอนาคต ผบรหารดานตาง ๆ เชน ดานบคลากร ดานการผลต การจดซอ จะตองรบผดชอบการดำาเนนงาน เพอใหไดผลตามเปาหมายทไดกำาหนดไว ผบรหารเหลานจะเกยวของกบการกำาหนดตนทนมาตรฐานและมสวนสำาคญทตองพจารณา คอ ผจดการฝายจดซอจะทราบถงภาวะตาง ๆ ทงทางดานราคาวตถดบ ผขาย รวมถงแนวโนมในอนาคต ผจดการฝายคคลสามารถใชขอมลทสมเหตสมผลเกยวกบแรงงานในอนาคตไดในการกำาหนดตนทนมาตรฐานจะประกอบดวยขอมลทเกยวของ 2 ประเภทคอ

1. ปรมาณมาตรฐาน (Quantity Standard) เป นการกำาหนดตนทนมาตรฐานลวงหนาเกยวกบจำานวนวตถดบทางตรง และจำานวนชวโมงแรงงานทางตรง ทใชสำาหรบการผลตสนคา 1 หนวย เพอประโยชนในการควบคมการใชวตถดบทางตรง และชวโมงแรงงานทางตรงใหเหมาะสมกบการผลต เปนการปองกนการสญเสยวตถดบทางตรงหรอการใชชวโมงแรงงานทางตรงมากเกนปกต

2. ราคามาตรฐาน (Price Standard) เปนการกำาหนดตนทนมาตรฐานลวงหนาเกยวกบการจายเงนซอวตถดบทางตรงตอหนวย

46

และการจายคาแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคา ตอหนวย เปนการควบคมการซอวตถดบทางตรงและการจายคาแรงงานทางตรงใหเหมาะสมกบการผลตซงจะทำาใหตนทนการผลตไมสงเกนปกต

ดงนนการกำาหนดตนทนมาตรฐานของปจจยการผลตใดกคอ การกำาหนดมาตรฐานปรมาณและมาตรฐานราคาของปจจยการผลตนน เป นการกำาหนดตนทนมาตรฐานตอการผลตผลตภณฑ 1 หนวย ประกอบดวยตนทนมาตรฐานวตถดบทางตรง ตนทนมาตรฐานคาแรงงานทางตรง และตนทนมาตรฐานคาใชจายการผลต

ป ร ะ โ ย ช น ข อ ง ต น ท น ม า ต ร ฐ า นการนำาตนทนมาตรฐานมาใชในกจการจะมประโยชนตอฝายบรหาร

คอ1. เปนเคร องมอในการควบคมตนทนการผลตใหเปนไปตามท

กจการกำาหนดไว ถาไมมตนทนมาตรฐานกไมสามารถควบคมความเหมาะสมของตนทนทใชในการผลตได เมอมการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางตนทนการผลตตามมาตรฐานทกำาหนดกบตนทนการผลตทจายจรงและมผลแตกตางเกดขนฝายบรหารจะตองวเคราะหหาสาเหตทมาของผลแตกตาง และหาทางปรบปรงแกไขในกรณทตนทนจรงสงกวาตนทนมาตรฐานทกำาหนด หรอทวเคราะหไววาเปนผลตางทไมพอใจ

2. ใชในการวางแผนการด ำาเนนงานในรปของการจดท ำางบประมาณตาง ๆ ทเก ยวของกบการผลต เชน งบประมาณการซ อวตถดบ งบประมาณการใชวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณเงนสด ซงทงตนทนมาตรฐานและตนทนโดยประมาณมลกษณะทคลายคลงกน ค อตางกแสดงแผนการใชตนทนการผลตเหมอนกน แตตางกนทตนทนโดยประมาณเปนตนทนทก ำาหนดขนลวงหนา โดยไมค ำาน งถงประสทธภาพและประสทธผลในการผลต แตจะมการปรบปรงใหสอดคลองกบตนทนจรง

3. ชวยในการตราคาสนคาคงเหลอ ตามรายงานการวจยของ NAA 6 ไดกลาววากจการสวนใหญบนทกบญชสนคาสำาเรจรป ตนทนขาย และงานระหวางทำาดวยตนทนมาตรฐาน เนองจากการตราคาดวยวธนสะดวก รวดเรวกวาการใชขอมลจรง แตมสงทควรระวงคอจะตอง

47

73

ใชตนทนมาตรฐานทมาจากมาตรฐานปจจบน ไดปรบมาตรฐานใหแสดงผลกระทบจากระดบราคาในขณะนนเรยบรอยแลว เพอใหราคาสนคาคงเหลอแสดงตนทนทใกลเคยงความเปนจรงมากทสด มฉะนนจะทำาใหรายการสนคาคงเหลอตางๆ ในงบดล แสดงตนทนทสงหรอตำากวาความจรงซงจะมผลกระทบกบกำาไรสทธประจำางวด

4. เป นแนวทางในการก ำาหนดราคาขาย เน องจากตนทนมาตรฐานเปนตนทนทกำาหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑและเปนตนทนมาตรฐานปจจบน จงทำาใหการกำาหนดราคาขายเปนไปตามหลกเกณฑมาตรฐานปจจบนรวมทงกจการอาจนำาปจจยอน ๆ มาพจารณาประกอบการกำาหนดราคาขาย จงทำาใหราคาขายเปนไปตามกลไกของตลาด

5. ทำาใหฝายผลตมความระมดระวงในการปฏบตงานทจะมผลกระทบตอตนทนการผลตทรบผดชอบอย เพราะตนทนมาตรฐานเปนตวควบคมตนทนการผลตใหเปนไปตามทมาตรฐานกำาหนดไวเกยวกบการใชวตถดบและการใชชวโมงแรงงานทางตรง เปนการสงเสรมใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ก จการควรมระบบการตอบแทนพนกงานเพอเปนการจงใจใหพนกงานปฏบตตามมาตรฐานทวางไว และเป นการชวยวดผลการปฏ บ ต งานของพน กงานให เป น ไปตามประสทธภาพและประสทธผลทกำาหนดไว

6. ประหยดเวลาและคาใชจายในการจดทำาบญช เนองจากกจการสามารถใชตนทนมาตรฐานในการตราคาสนคาคงเหลอไดทนท สามารถคำานวณตนทนสนคาสำาเรจรปทนทโดยไมตองรอรวบรวมจากตนทนทเกดขนจรง ลดเวลาในการจดทำางบประกอบงบการเงน และลงบญชไดงายกวาเดม

ประเภทของตนทนมาตรฐานการกำาหนดตนทนมาตรฐานของแตละกจการยอมแตกตางกน

กลาวคอ ในแตละกจการตองการใหตนทนมาตรฐานทมความตงมากนอยไมเทากน โดยทวไปแลวประเภทของตนทนมาตรฐาน แบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

48

74

1. มาตรฐานอดมคต หรอมาตรฐานตามทฤษฎ (Ideal or Theoretical Standards) เปนการกำาหนดมาตรฐานทสมบรณแบบ ซงแสดงระดบการผลตทมประสทธภาพสงสดโดยมตนทนการผลตทตำาสดภายใตสถานการณดำาเนนงานทเปนไปได และเครองจกรอปกรณทดทสด ตามมาตรฐานนจะไมเผอไวสำาหรบการสญเสยระหวางการผลต เปนมาตรฐานทไมอาจเกดขนไดจรง แตถกกำาหนดขนเพอเปนแรงจงใจใหพนกงานทำางานอยางมประสทธภาพสงขน

2. มาตรฐานทพงพอใจในปจจบน (Current Attainable Standards) เปนการกำาหนดมาตรฐาน ณ ระดบทกจการสามารถทำาการผลตไดจรง ภายใตสภาวการณปจจบน โดยมการเผอไวสำาหรบการสญเสยระหวางการผลตตามปกต และการช ำารดเสยหายของเคร องจกรอปกรณตาง ๆ ในทางปฏบตกจการตาง ๆ นยมกำาหนดตนทนมาตรฐานทระดบน เพราะสามารถปฏบตไดอยางมประสทธภาพ และสามารถนำาไปวดการปฏบตงานของพนกงานไดอยางด

มาตรฐานทพงพอใจในปจจบน จะแบงตามสภาวการณในปจจบนได 3 ระดบ คอ

2.1 มาตรฐานทพอปฏบต ได (Practical Standards) เปนระดบการผลตทกจการสามารถผลตไดจรงในระดบสงสด โดยกจการไดใชปจจยการผลตอยางมประสทธภาพ มการเผอสำาหรบการสญเสยตามปกตไวแลว และหากกจการลดปรมาณการผลตตำากวาระดบน แสดงวากจการยงใชปจจยการผลตทมอยไมเตมท

2.2 มาตรฐานปกต (Normal Standards) เปนระดบการผลตถวเฉลยจากขอมลในอดตระยะยาวประมาณ 3 - 5 ป โดยคำานงถงความตองการของสนคาทแตกตางกนตามวงจรเศรษฐกจในแตละชวงและไมมการตดการสญเสย สนเปลอง ความไมมประสทธภาพออกไป ระดบมาตรฐานปกตจงตำากวาระดบมาตรฐานทพอปฏบตได

2.3 มาตรฐานทคาดวาจะผลต (Expected Standards) เปนมาตรฐานทเกดจากการคาดคะเนความตองการสนคาของผบรโภคในอนาคต เมอนำาระดบมาตรฐานนมากำาหนดการผลตจะแสดงใหเหนวากจการสามารถทำางานไดสง ตำา หรอเทากบระดบทคาดวาจะผลตหรอไม

49

ก า ร ว เ ค ร า ะ ห ผ ล ต า ง ต น ท น ม า ต ร ฐ า นการวเคราะหผลตางเปนหวใจสำาคญของระบบบญชตนทน

มาตรฐาน เนองจากตนทนมาตรฐานชวยลดความยงยากในการบนทกบญช และเปนตวกำาหนดใหกจการทราบวาตนทนการผลตทเกดขนภายใตการดำาเนนงานทมประสทธภาพควรเปนเทาใด สวนตนทนการผลตทเกดขนจรงจะทำาใหกจการทราบวาไดจายตนทนไปแลวเปนจำานวนเทาใด เมอมผลตางตนทนเกดขนในงวดใดยอมแสดงวาผลการดำาเนนงานจรงแตกตางไปจากมาตรฐานทวางไว และกจการควรจะวเคราะหหาสาเหตเพอหาแนวทางแกไขหรอปรบปรงเมอผลตางทเกดขนเปนผลตางทไมนาพอใจ และคงถอปฏบตอยตอไปถาพบวาผลตางนนนาพอใจ

กอนทกจการจะมการวเคราะหผลตางตนทนมาตรฐานทกประเภท ควรจะตองพจารณาและคำานงถงมาตรฐานทกำาหนดไวเสยกอนวาเปนมาตรฐานทดพอหรอไม ใชไดกบสภาวการณและสภาพเศรษฐกจในปจจบนหรอไม เพราะบางครงมาตรฐานทตงไวนานอาจลาสมย หรอมการเกบขอมลไมถกตอง

การวเคราะหผลตางจะถกวเคราะหตามตนทนการผลต แบงออกเปน 3 สวน คอ

1. การวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรง2. การวเคราะหผลตางของคาแรงงานทางตรง 3. การวเคราะหผลตางของคาใชจายการผลต

การวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรง (Direct Material Variance) เปนการเปรยบเทยบระหวางปรมาณและราคาของวตถดบทเกดขนจรง กบตนทนทกำาหนดไวตามมาตรฐาน ซงประกอบดวย

1. ป ร ม า ณ ม า ต ร ฐ า น ว ต ถ ด บ (Material Quantity Standard) เปนการกำาหนดจำานวนวตถดบทชในการผลตสนคาตอหนวยควรเปนเทาใด เพอใชเปรยบเทยบกบจำานวนวตถดบทใชจรงตอหนวยการผลต

50

75

2. ราคามาตรฐานวตถด บ (Material Price Standard) เปนการกำาหนดราคาวตถดบทควรซอตอหนวย เพอใชเปรยบเทยบกบราคาวคถดบทซอจรง

จากตนทนมาตรฐานทก ำาหนดทง 2 ประเภท จงนำามาแยกวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรง ออกเปน 2 ชนด คอ

1. ผ ล ต า ง เ น อ ง จ า ก ร า ค า ว ต ถ ด บ (Material Price variance) เปนการเปรยบเทยบราคาของวตถดบทซอจรงตอหนวย กบราคาวตถดบทก ำาหนดไวตามมาตรฐานตอหนวย ในกรณทราคาวตถดบทซอจรงสงกวาราคาทมาตรฐานกำาหนดไว จะเกดผลตางทไมนาพอใจ (Unfavorable Variance)

การคำานวณหาผลตางเนองจากราคาวตถดบสามารถคำานวณได 2 วธ คอ1.1 ผลตางเนองจากราคาเมอซอ = (ราคาทซอจรงตอหนวย - ราคา

ตามมาตรฐานตอหนวย) จำานวนหนวยทซอ

1.2 ผลตางเนองจากราคาเมอใช = (ราคาทซอจรงตอหนวย – ราคาตามมาตรฐานตอหนวย) จำานวนหนวยทใช

2. ผลตางเนองจากจำานวน (Material Quantity Variance) เปนผลตางทเกดจากจำานวนวตถดบทเบกไปใชมมากหรอนอยกวาทมาตรฐานกำาหนด ในกรณทจำานวนวตถดบทเบกใชมนอยกวาจำานวนตามทมาตรฐานกำาหนดไวใหใช จะถอเปนผลตางทนาพอใจ F (Favorable Variance) ผลตางเนองจากจำานวน = (จ ำานวนวตถด บท ใชจรง – จ ำานวนวตถดบทใชตามมาตรฐาน)

ราคาวตถดบตามมาตรฐานหนวย

ก า ร บ น ท ก บ ญ ช เ ก ย ว ก บ ผ ล ต า ง ว ต ถ ด บ ท า ง ต ร งวธการบนทกบญชสำาหรบตนทนมาตรฐาน มวธการบนทกบญชได

หลายวธ กลาวคอจะมการบนทกตนทนการทงหมดดวยตนทนมาตรฐาน

51

76

หรอจะบนทกตนทนการผลตทงหมดดวยตนทนจรงและบนทกตนทนมาตรฐานไวเพอเปนการควบคมตนทนเทานน วธการบนทกบญชทเกยวกบตนทนมาตรฐานทนยมใชกนม 3 วธ คอ วธท 1 วธ Single Plan ตามวธนจะมลกษณะทสำาคญคอ 1.1 ตนทนวตถดบ ตนทนผลตสนคาสำาเรจรป และตนทนขายจะตราคาตามราคามาตรฐาน

1.2 จะบนทกบญชตนทนวตถดบทเบกใชเขาบญชงานระหวางทำาดวยราคาตามมาตรฐาน 1.3 บญชวตถดบคงเหลอ และงานระหวางทำาคงเหลอปลายงวดจะแสดงดวยราคามาตรฐาน

การบนท กบญชเก ยวก บวตถด บทางตรงตามระบบต นทนมาตรฐานตามวธ Single Plan จะบนทกการเบกวตถดบไปใชในบญชงานระหวางทำาดวยตนทนมาตรฐาน รายการทเกยวกบวตถดบม 2 ชวงคอเมอซอวตถดบและเมอเบกใชวตถดบ สวนผลตางทเกดขนมวธการบนทกบญชได 3 วธ ซ งจะใชวธใดกขนอยก บวธการและจงหวะเวลาททำาการวเคราะหผลตาง คอ

1. บนทกผลตางทนททซ อ ตามวธนกจการจะบนทกจำานวนวตถดบทซอตามราคามาตรฐาน และจะบนทกผลตางเนองจากราคาทนททรบวตถดบจากผขาย โดย

วตถดบ (จำานวนทซอจรง ราคาตามมาตรฐาน/หนวย)ผลตางเนองจากราคาวตถดบ U หรอ F เจาหน (จำานวนทซอจรง ราคาทซอจรง / หนวย)บนทกรายการซอวตถดบดวยราคามาตรฐาน* ผลตางเนองจากราคาทพอใจ(F) จะบนทกบญชดานเครดต

XX - XX

-

52

งานระหวางทำา (จำานวนทใชตามมาตรฐานราคาตามมาตรฐาน)*ผลตางเนองจากจำานวน U หรอ F วตถดบ (จำานวนทใชจรง ราคาตามมาตรฐาน)บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต*ผลตางเนองจากจำานวนทไมพอใจ (U) จะบนทกบญชดานเดบต

XX

-

XX

-

2. บนทกผลตางเมอเบกวตถดบไปใช ตามวธนกจการจะบนทกจำานวนวตถดบทซอดวยราคาทซอจรง และผลตางจะเกดขนเมอมการเบกวตถดบไปใช โดย

วตถดบ(จำานวนทซอจรงราคาจรง/หนวย) เจาหน บนทกการซอวตถดบเปนเงนเชอ

XX -XX -

งานระหวางทำา (จำานวนทใชมาตรฐาน ราคาตามมาตรฐาน/หนวย)*ผลตางเนองจากราคา U หรอ F*ผลตางเนองจากจำานวน U หรอ F วตถดบ (จำานวนทใชจรงราคาจรง/หนวย) บนทกการเบกวตถดบไปใช

XX -

XX

-

3. ใชหลกการบนทกบญชตามวธท 1 และ 2 รวมกน คอ1. บนทกการซอวตถดบเหมอนวธท 1 คอบนทกรายการซอ

วตถดบดวยราคามาตรฐาน และคำานวณผลตางราคาวตถดบทซอ

53 77

2. เม อเบกวตถด บทางตรงไปใชจะบนทกผลตางเนองจากจำานวนตามวธท 2

3. โอนปดบญชผลตางเนองจากราคาเมอซอ เพอบนทกเปนผลตางเนองจากราคา

ใชไปตามจำานวนทใชจรง (ราคาจรง-ราคามาตรฐาน) โดยวตถดบ (จำานวนทซอจรง ราคามาตรฐาน/หนวย) *ผลตางเนองจากราคา U หรอ F เจาหน (จำานวนทซอจรง ราคาจรง / หนวย)บนทกการซอวตถดบ

งานระหวางทำา(จำานวนทใชตามมาตรฐานราคามาตรฐาน / หนวย)*ผลตางเนองจากจำานวน U หรอ F วตถดบ (จำานวนทใชจรง ราคามาตรฐาน / หนวย)บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

ผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป {จำานวนทใชจรง (ราคาจรง – ราคาตามมาตรฐาน)} ผลตางเนองจากราคาโอนปดผลตางเนองจากราคาวตถดบเมอซอไปยงผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป

XX

XX

XX

-

-

-

XX

XX

XX

-

-

-

54

ต ว อ ย า งบรษท กรรณการ จำากด ไดทำาการผลตตกตาหม จำานวน 10,000

ตว ตนทนมาตรฐานในการผลตตกตาหม 1 ตว ประกอบดวยวตถดบทางตรง 4 กโลกรม ๆ ละ 5 บาทคาแรงงานทางตรง 3 ชวโมง ๆ ละ 7.25 บาท

กจการไดซ อวตถดบทงส น 50,000 กโลกรม ๆ ละ 5.10 บาท ในการผลตไดเบกวตถดบไปใชจำานวน 39,000 กโลกรม ชวโมงแรงงานทางตรงทเกดขน 29,800 ชวโมง อตราคาจางชวโมงละ 7.30 บาท

จากโจทยตวอยาง จะแยกวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรงออกเปน

1. ผลตางเนองจากราคาวตถดบ1.1 ผลตางเนองจากราคาเมอซ อ = (ราคาทซ อจรง/หนวย -

ราคาทซอตามมาตรฐาน / หนวย) จำานวนหนวยทซอ

= ( 5.10 –5 ) 50,000 = 5,000 u

1.2 ผลตางเนองจากราคาเมอใช = (ราคาทซ อจรง/หนวย– ราคาทซอตามมาตรฐาน / หนวย)

จำานวนหนวยทใช = (5.10 – 5) 39,000 = 3,900 u

จากการว เคราะห ผลต างท ได จะ เป นผลต างท ไมน าพอใจ เนองจากราคาของวตถด บทก จการจายเงนซ อสงกวาราคาตามทมาตรฐานกำาหนดไว ซงกจการจะตองหาสาเหตเพอนำามาปรบปรงแกไข สาเหตการเกดผลตางทไมพอใจอาจมาจาก

1. มการซอวตถดบอยางเรงดวน เพราะตองการใชจงไมมการตอรองราคา

55

79

2. เปนวตถดบทหายากหรอขาดตลาดทำาใหราคาวตถดบสงขนตามกลไกทางการตลาด

3. แผนกจดซอไมหาแหลงวตถดบทดและราคาถก4. ราคาวตถดบมการเปลยนแปลงในทองตลาด ซงควบคมไดยากเมอกจการหาสาเหตแหงความไมพอใจแลว กหาทางปรบปรง แกไข เพอจะทำาใหตนทน

ของวตถดบเปนไปตามทมาตรฐานกำาหนด

2. ผลตางเนองจากจำานวน = (จำานวนทใชจรง – จำานวนทใชตามมาตรฐาน) ราคาตาม

มาตรฐาน / หนวย)= (39,000 – 40,000) 5= - 5,000 F

จากการวเคราะหผลตางทไดเปนผลตางทพอใจ เนองจากจำานวนวตถด บทเบกใชจรงไมเก นจ ำานวนของวตถด บท ก ำาหนดใหใชตามมาตรฐาน

ในกรณทวเคราะหผลตางไดเปนทพอใจ เนองจากจำานวนวตถดบทเบกใชจรงสงกวาจำานวนวตถดบทกำาหนดใหใชตามมาตรฐาน กจการตองวเคราะหหาสาเหตเพอหาทางแกไข ซงอาจมสาเหตมาจาก

1. คนงานขาดความระมดระวง หรอขาดความชำานาญทำาใหใช วตถดบอยางสนเปลอง

2. การควบคมดแลเกยวกบวตถดบไมรดกม ไมมมาตรฐาน3. กจการยงไมไดปรบปรงมาตรฐานเกยวกบวตถดบตามการ

เปลยนแปลงของผลตภณฑหรอกระบวนการผลต

4. เคร องมอและอปกรณเกาชำารดเสยหายบอย หรอไมเหมาะสมกบการทำางาน

ก า ร บ น ท ก บ ญ ช 1 บนทกผลตางวตถดบทนททซอ

56

80

วตถดบ (50,000 5)ผลตางเนองจากราคา (50,000 0.1) เจาหน (50,000 5.10)บนทกการซอวตถดบเปนเงนเชอ

250,000

5,000

--

255,000

-

งานระหวางทำา (40,000 5) วตถดบ (39,000 5) ผลตางเนองจากจำานวน (1,000 5)บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

200,000

-195,000

5,000

--

2 บนทกผลตางวตถดบเมอเบกใช

วตถดบ (50,000 5.10) เจาหนบนทกการซอวตถดบเปนเงนเชอ

255,000

-255,000

-

งานระหวางทำา (40,000 5)ผลตางเนองจากราคา (39,000 0.1) วตถดบ (39,000 5.10) ผลตางเนองจากจำานวน (1,000 5)

200,000 3,900

--

198,900

5,000

--

57

74

บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

3 ปดผลตางเนองจากราคาเมอซอไปบญชผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป

วตถดบ (50,000 5) ผลตางเนองจากราคา (50,000 0.1) เจาหน (50,000 5.10)บนทกการซอวตถดบเปนเงนเชอ

250,000

5,000

--

255,000

-

งานระหวางทำา (40,000 5) วตถดบ (39,000 5 ) ผลตางเนองจากจำานวน (1,000 5)บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

200,000

-195,000

5,000

--

ผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป (39,000 0.1) ผลตางเนองจากราคา โอนปดบญชผลตางเนองจากราคาเมอใชไปบญชผลตางเนองจากราคาเมอใช

3,900

-

3,900

-

58

วธท 2 วธ Basic Plan วธนจะบนทกการโอนตนทนวตถดบเขาบญชงานระหวางทำาดวยจำานวนทใชจรงตามราคามาตรฐาน และบนทกผลตางของราคาวตถดบใชไป โดย


XX -XX -

งานระหวางทำา (จำานวนทใชจรง ราคาตามมาตรฐาน/หนวย)*ผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป U หรอ F วตถดบ (จำานวนทใชจรงราคาจรง/หนวย) บนทกการเบกวตถดบไปใช

XX -

XX

-

จากตวอยางเดม


255,000

-255,000

-

งานระหวางทำา (39,000 5)ผลตางเนองจากราคาวตถดบใชไป (39,000 0.1) วตถดบ (39,000 5.10)

195,000 3,900

--

198,900

-

59

บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

วธท 3 วธ Partial Plan ตามวธนจะบนทกตนทนวตถดบทซอและตนทนวตถดบทเบกใชซงโอนเขาบญชงานระหวางทำาดวยตนทนจรง สวนงานทผลตเสรจจะบนทกตนทนสนคาดวยราคามาตรฐานรวมทงบนทกโอนผลตางออกจากงานระหวางทำาดวยจำานวนตามทวเคราะหได โดย


XX -XX -

งานระหวางทำา (จำานวนทใชจรง ราคาจรง/หนวย) วตถดบ (จำานวนทใชจรงราคาจรง/หนวย) บนทกการเบกวตถดบไปใช

XX - XX

-

สนคาสำาเรจรป(จำานวนหนวยทเสรจ X ตนทนมาตรฐาน/หนวย) งานระหวางทำา จำานวนหนวยทผลตเสรจ X ตนทนจรง/หนวย) *ผลตางทไดจากการวเคราะหบนทกตนทนผลตสนคาสำาเรจรปและผลตางทเกดขน

XX -XX -

60

จากตวอยางเดม


255,000

-255,000

-

งานระหวางทำา (39,000 5.10) วตถดบ (39,000 5.10) บนทกการเบกวตถดบไปใชในการผลต

198,900

-198,900

-

การวเคราะหผลตางของคาแรงงานทางตรง (Direct labor variance)

การวเคราะหผลตางของคาแรงงานคอการเปรยบเทยบระหวางแรงงานทเกดขนจรงกบ แรงงานทเกดตามทมาตรฐานกำาหนดไว ซงประกอบดวย

1. ชวโมงทำางานมาตรฐาน เปนการกำาหนดชวโมงทใชในการผลตสนคา ควรเปนเทาใดตอหนวย เพอใชเปรยบเทยบชวโมงทใชในการผลตจรง

2. อตราคาจางมาตรฐาน เปนการกำาหนดอตราคาจางทควรจะจายตอชวโมงเปนเทาใด เพอใชเปรยบเทยบกบอตราคาจางทจางจรงตอชวโมง

การวเคราะหผลตางของคาแรงงานทางตรง แบงออกเปน 2 ชนด คอ

1. ผลตางเนองจากประสทธภาพแรงงาน (Efficiency variance) เปนผลตางทเกดขนระหวางจำานวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตจรง กบชวโมงแรงงานทางตรงทกำาหนด

61

ใหใชไดตามตามมาตรฐาน คำานวณไดโดย

ผลตางเนองจากประสทธภาพแรงงาน = (ชวโมงทำางานจรง – ชวโมงทำางานตาม มาตรฐาน) อตราคาจางมาตรฐาน / ชวโมง

2. ผลตางเนองจากอตราจาง (Rate variance) คอผลตางทเกดจากอตราคาจางทจายจรงกบอตราคางจางทมาตรฐานกำาหนดใหจาย โดยปกตผลตางทเกดจากอตราคาจางมกไมสามารถนำาไปวดประสทธภาพในการดำาเนนงานไดชดเจน เนองจากการเปลยนแปลงอตราคาจางมกเกดจากปจจยภายนอก ซงคำานวณไดโดย

ผลตางเนองจากอตราคาจาง = (คาจางจายจรง/ช.ม. – คาจางจายตามมาตรฐาน/ช.ม.)

ชวโมงทำางานจรง

การบนทกบญชเกยวกบผลตางคาแรงงาน

คาแรงงาน (ช.ม.ทำางานจรง อตราคาจางจรง / ช.ม.) คาแรงงานคางจายบนทกคาแรงงานทเกดขน

XX - XX

-

งานระหวางทำา(ช.ม.ทำางานมาตรฐานอตราคาจางมาตรฐาน/ชม.)*ผลตางเนองจากประสทธภาพแรงงาน U หรอ F*ผลตางเนองจากอตราคาจาง U หรอ F คาแรงงาน(ช.ม.ทำางานจรง

XX

XX

-

-

62

84

อตราคาจางจรง/ช.ม.)โอนคาแรงงานเขาเปนตนทนการผลตผลตางทเปน U จะบนทกทางดานเดบต และถาเปน F จะบนทกดานเครดต

จากตวอยางเดม การวเคราะหผลตางคาแรงงาน 1. ผลตางเนองจากประสทธภาพแรงงาน = (ชวโมงทำางานจรง – ชวโมงทำางานตาม มาตรฐาน) อตราคาจางมาตรฐาน / ชม.

= (29,800 – 30,000) X 7.25

= - 1,450 F

ผลตางทวเคราะหไดเปนผลตางทนาพอใจเนองจากชวโมงทใชในการทำางานจรงนอยกวา ชวโมงการทำางานทมาตรฐานกำาหนดไว แตถาวเคราะหแลวเปนผลตางทไมนาพอใจกจะตองมการหาสาเหตเพอหาทางแกไข สาเหตทเกดผลตางทไมนาพอใจอาจเกดจาก

1. มการเปลยนแปลงกรรมวธการผลต หรอเปลยนแปลงแบบผลตภณฑ

2. คนงานขาดความชำานาญในการผลต ไมมการวางแผนการผลตทดพอ

3. การควบคมดแลการผลตยงไมทวถง4. เครองมอ เครองจกรทใชในการผลตไมเหมาะสมกบงาน

2. ผลตางเนองจากอตราคาจาง = (คาจางจายจรง/ชม. – คาจางจายตามมาตรฐาน/ชม.)

ชม.ทำางานจรง = (7.30 – 7.25) X 29,800

= 1,490 u

63

จากการวเคราะห ผลตางทไดเปนผลตางทไมนาพอใจ เนองจากอตราคาจางทจายจรงสงกวาทมาตรฐานกำาหนดไว ซงสาเหตททำาใหเกดผลตางทไมพอใจเกยวกบคาแรงงานคอ

1. มการเปลยนแปลงในแบบผลตภณฑ หรอกรรมวธการผลต ทำาใหกจการตองจาย คาแรงงานเพมขน

2. คาแรงงานมาตรฐานทกำาหนดไวตำากวาคาแรงงานขนตำาและกจการยงไมไดปรบปรงมาตรฐานใหม

3. การควบคมดแลการผลตไมทวถง ทำาใหเกดการผดพลาดในการผลตจงตองเสยเวลาและคาแรงงานเพมขน

การบนทกบญช

คาแรงงาน (29,800 7.30) คาแรงงานคางจายบนทกคาแรงงานทเกดขน

217,540

-217,540

-

ง า น ร ะ ห ว า ง ท ำา (30,000 7.25) ผ ล ต า ง เ น อ ง จ า ก อ ต ร า ค าจา(29,8000.05) คาแรงงาน (29,800 7.30) ผ ล ต า ง เ น อ ง จ า กประสทธภาพแรงงาน (200 7.25)โอนคาแรงงานเขาเปนตนทนการผลต

217,5001,49

0

--

217,540

1,450

--

ลกษณะทสำาคญของการบญชตนทนมาตรฐานคอ1. ไมมการคำานวณตนทนการผลตจรงตอหนวย จะมแตยอดรวม

ตนทนจรงและยอดรวมตนทนมาตรฐานเทานน

64

2. ถงแมตนทนมาตรฐานจะเปนเพยงการคาดคะเน แตเชอถอได เพราะไดมการวเคราะห ผลตางและตรวจสอบหาสาเหตของผลตางเพอนำามาใชในการปรบปรงใหม

3. จะตองมการปรบปรงตนทนมาตรฐานใหมเมอสภาวการณเปลยนไปเชน ราคาวตถดบสงขน ตนทนมาตรฐานของวตถดบจะตองปรบปรงใหม เปนตน

4. กจการใชตนทนมาตรฐาน เพอเปนมาตรการในการควบคมตนทนการผลตทเกดขนและดแลการปฏบตงานของพนกงาน

5. ตนทนมาตรฐานจะชวยใหฝายผลตทราบถงตนทนการผลต และปรบปรงแกไขเมอมปญหาเกยวกบ

5.1 การซอและการใชวตถดบสงหรอตำากวาทมาตรฐานกำาหนด

5.2 การจายคาแรงงานและการใชชวโมงการทำางานสงหรอตำากวาทมาตรฐานกำาหนด

วธการบญชเกยวกบผลตางในวนสนงวดในการวเคราะหผลตางระหวางตนทนการผลตจรงกบตนทนการผลตตามมาตรฐาน จะม

ผลตางเกดขน ซงผลตางนจะตองนำาไปแสดงไวในงบการเงนในวนสนงวดบญช มวธทปฏบตกน คอ

1. แบงผลตางสทธทไดโอนเขาบญชตนทนขาย งานระหวางทำาปลายงวด และสนคาคงเหลอปลายงวดตามอตราสวนของคงเหลอ ตามวธนจะถอเปนการปรบยอดคาใชจายและสนคาคงเหลอใหเปนตนทนจรง โดยถอหลกทวาตนทนมาตรฐานมไวเพอแสดงผลการดำาเนนงานใหผบรหารทราบ แตไมควรนำามาจดทำารายงานทางการเงน

2. แสดงผลตางสทธในงบกำาไรขาดทน โดยบวกผลตางสทธทนาพอใจ เขาบญชตนทนขาย หรอหกผลตางสทธทไมนาพอใจเขาบญชตนทนขาย โดย

กจการ………….งบกำาไรขาดทน

สำาหรบระยะเวลา สนสด…………………… …………………….

65

ขาย (จำานวนขายจรง ราคาขาย)XXหก ตนทนสนคาทขายตามมาตรฐาน (จำานวนทขายจรง ราคา

มาตรฐาน) XXกำาไรขนตนตามมาตรฐานXXบวก ผลตางสทธทนาพอใจ

หรอหก ผลตางสทธทไมนาพอใจXXกำาไรขนตนหลงจากการปรบผลตางXXหก คาใชจายในการดำาเนนงานXXกำาไรสทธ XX

3. จากการวเคราะหหาสาเหตแลว ถาพบวาผลตางเกดขนจากการใชอตราทไมถกตอง จะตองโอนผลตางนนเขาบญชสนคาสำาเรจรปคงเหลอ หรอตนทนขาย และจะตองมการปรบปรงตนทนมาตรฐานใหม

4. ถาพบวาผลตางทเกดขนมสาเหตมาจากการดำาเนนงานทผดปกต หรอไมเปนไปตามทกจการไดกำาหนดไว เชน ไฟไหม, นำาทวม ผลตางดงกลาวจะโอนปดเขาบญชขาดทนกรณพเศษในงบกำาไรขาดทน

ตวอยาง และวธการปดผลแตกตางตามวธการบญชตนทนมาตรฐานและแสดงไวในหนวยการเรยนท 4

แ บ บ ท ด ส อ บ ป ร ะ เ ม น ผ ล ท า ย ห น ว ย ก า ร เ ร ย น ท 3

66

จงตอบคำาถามตอไปน1. จงอธบายความหมายของตนทนมาตรฐาน2. วธการกำาหนดตนทนมาตรฐานมอะไรบาง3. จงบอกประโยชนของตนทนมาตรฐาน4. การวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรงมกชนด อะไรบาง5. การวเคราะหผลตางของคาแรงงานทางตรงมกชนด อะไรบาง6. วาดการวเคราะหสาเหตททำาใหเกดผลตางของวตถดบทางตรงมอะไรบาง

หนวยการเรยนท 4ตนทนมาตรฐาน : คาใชจายการผลต

(Factory Overhead Standards)สาระสำาคญ

ในการกำาหนดตนทนมาตรฐาน คาใชจายการผลตเปนตนทนทกำาหนดมาตรฐานไดยาก เนองจากลกษณะของคาใชจายการผลตจะเปนคาใชจายทางออม ประกอบดวยตนทนหลายประเภท บางประเภทจะเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต บางประเภทจะคงทตลอดไมวาจะผลตมากนอยเพยงใด และมบางประเภทจะเขาทง 2 ลกษณะ จงกำาหนดในรปของปรมาณมาตรฐาน หรอราคามาตรฐานเชนเดยวกบวตถดบทาง

67

ตรง และคาแรงงานทางตรงไมได โดยปกตการกำาหนดอตราคาใชจายการผลตมาตรฐานจะสมพนธกบเกณฑหรอปรมาณกจกรรมทเหนวาเหมาะสม

การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตจะเปนการเปรยบเทยบระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบคาใชจายการผลตคดเขางานตามมาตรฐาน เพอหาสาเหตททำาใหเกดผลตางของตนทนการผลตทไมเทากบทมาตรฐานกำาหนดไว จะไดปรบปรงแกไขและกำาจดผลตางใหหมดไปในงวดบญชนน ๆ โดยผลตางสทธทไดจะมผลทำาใหกำาไรสทธหรอตนทนขายสงหรอตำาไป กจการจงตองปรบปรงในงบกำาไรขาดทน ณ วนสนงวด นอกจากนตนทนมาตรฐานยงนำามาประยกตใชในการคำานวณตนทนชวงการผลต เพอประมาณตนทนการผลตสนคาสำาเรจรปในแตละแผนกไดสรป ผลตางคาใชจายการผลตนจะเกดจากสาเหต 2 ประการ คอ

1. คาใชจายการผลตจายจรงไมเทากบงบประมาณ2. คาใชจายการผลตคดเขางานไมเทากบงบประมาณการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตมรายละเอยดมากกวาการวเคราะหผลตางของ

วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง ในการวเคราะหอาจแยกงเคราะหตามลกษณะตนทนคอตนทนคงท ตนทนผนแปร หรออาจวเคราะหเปนตนทนรวม ซงการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตทำาได 4 วธ คอ

1. การวเคราะหผลตางอยางเดยว2. การวเคราะหผลตาง 2 อ ยาง3. การวเคราะหผลตาง 3 อยาง4. การวเคราะหผลตาง 4 อยางในวนสนงวดกจการจะตองปดบญชผลตางทเกดขนทงหมด ซงทำาได 2 วธ คอ1. ปดผลตางสทธเขาบญชกำาไรขาดทน2. ปดผลตางสทธเขาบญชสนคาคงเหลอและตนทนขาย

68

97

เนอหา1. ความหมายของคาใชจายการผลต2. การกำาหนดตนทนมาตรฐานคาใชจายการผลต3. การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต4. ระบบตนทนมาตรฐานในวธการบญชประเภทตาง ๆ5. การปดบญชผลตางตนทนมาตรฐาน6. การแกไขมาตรฐาน

ความหมายของคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead)

คณะอนกรรมการบญญตศพทบญชไดใหความหมายของคาใชจายการผลต คอคาใชจายเกยวกบการผลตสนคาแตไมรวมถงคาวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง 1

ดวงมณ โกมารทต ไดใหความหมายวา เปนตนทนตาง ๆ ทเกดขนในการผลตซงไมอาจคำานวณเขาเปนตนทนของผลตภณฑโดยตรง เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม 2

สมนก เออจระพงษพนธ กลาววาคาใชจายการผลต หมายถงตนทนตางๆ ทเกดขนจากการผลตในโรงงานและไมสามารถคดเขาเปนตนทนการผลตของผลตภณฑชนดใดชนดหนงได 3

สรป คาใชจายการผลต หมายถง คาใชจายทเกยวของกบการผลตสนคาทงทางตรงและทางออม โดยไมรวมคาวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง ซงลกษณะการเกดคาใชจายการผลตจะเกดได 3 ลกษณะ คอ

1. เกดจากการจายเงน เชน การจายคาเชาโรงงาน การจายคาไฟฟาโรงงาน

2. เกดจากการโอนบญช เชน การโอนวตถดบทางออม การโอนคาแรงงานทางออม

3. เกดจากการปรบปรงบญช เชน การคดคาเสอมราคาอาคารโรงงาน การคดคาเสอม

ราคาเครองจกร

69

98

การกำาหนดตนทนมาตรฐานคาใชจายการผลต (Factory Overhead Standards)

การควบคมคาใชจายการผลตตามระบบตนทนมาตรฐาน จะเหมอนกบการควบคมวตถดบทางตรงและการควบคมคาแรงงานทางตรง กลาวคอ ตนทนมาตรฐานจะกำาหนดขนลวงหนาและนำามาเปรยบเทยบกบตนทนจรง เพอเปนการวดผลการปฏบตงาน แตวธการกำาหนดตนทนมาตรฐานของคาใชจายการผลตจะแตกตางจากการกำาหนดตนทนมาตรฐานของวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เนองจากคาใชจายการผลตประกอบดวย คาใชจายหลายประเภท ทงทเปนคาใชจายคงทและคาใชจายผนแปร ทำาใหการวเคราะหผลตางมความยงยากและซบซอน

การกำาหนดตนทนมาตรฐานของคาใชจายการผลต จะเรยกวาคาใชจายการผลตคดเขางาน ซงตามทคณะอนกรรมการบญญตศพทบญช ไดใหความหมายไว คอ คาใชจายการผลตและตนทนทางออมอนทปนสวนเขาเปนตนทนของผลตภณฑ หรอกจกรรมหนง ๆ

คาใชจายการผลตคดเขางาน เปนการประมาณการคาใชจายการผลตไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ คำานวณจากงบประมาณ ณ ระดบการผลตปกต ซงถอเปนระดบการผลตมาตรฐาน และใชเกณฑการประมาณ 5 เกณฑ คอ ตนทนวตถดบทางตรง ตนทนคาแรงงานทางตรง จำานวนหนวยทผลต ชวโมงแรงงานทางตรง และชวโมงเครองจกร เปนฐานในการคำานวณงบประมาณคาใชจายการผลตทประมาณขนลวงหนาเราเรยกอกอยางหนงวางบประมาณยดหยนได ซงการกำาหนดงบประมาณยดหยนจะม 3 ชวงการผลต คอ กำาลงการผลตตำาสด กำาลงการผลตปกต และกำาลงการผลตสงสดซงโดยทว ๆ ไปคาใชจายการผลตจะแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1. คาใชจายการผลตผนแปร เปนการกำาหนดคาใชจายการผลตผนแปรตอหนวยไวลวงหนา การคำานวณตนทนคาใชจายการผลตผนแปรจะคำานวณไดทกระดบการผลต เนองจากตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท แตยอดรวมตนทนผนแปรจะผนแปรตามระดบการผลตทใชเปนเกณฑในการคำานวณ

70

2. คาใชจายการผลตคงท เปนการกำาหนดคาใชจายการผลตคงทรวมเทากนทกระดบการผลต แตอตราคาใชจายการผลตคงทในแตละระดบการผลตจะแตกตางกน เนองจากถากจการทำาการผลตมากคาใชจายการผลตคงทตอหนวยของระดบการผลตจะลดลง ดวยเหตนจงทำาใหการกำาหนดอตราคาใชจายการผลตคงทตามมาตรฐานยงยาก เพราะตามวธการบญชตนทนมาตรฐานจะใชอตราคาใชจายการผลตคงทเพยงอตราเดยว กจการจงตองกำาหนดระดบการผลตทจะใชในการคำานวณหาอตราคาใชจายการผลตคงทมาตรฐานเปนหลกในการคำานวณโดยปกตทนยมใชกนคอ ระดบการผลตปกตหรอระดบการผลตระยะยาว

3. คาใชจายการผลตผสม เปนการกำาหนดคาใชจายการผลตคงทรวมไวในระดบหนง แตถากจการผลตเกนระดบทกำาหนดไวจะคดคาใชจายการผลตเปนแบบผนแปร โดยกำาหนดคาใชจายการผลตผนแปรตอหนวยไวดวย คาใชจายประเภทนจะมทงคาใชจายการผลตรวมและคาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย

สรป คาใชจายการผลตคดเขางาน คอ คาใชจายการผลตทกจการกำาหนดเปนมาตรฐานไวลวงหนาเพอใชเปรยบเทยบกบคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ซงวธการกำาหนดตนทนมาตรฐานคาใชจายการผลตทำาไดโดย

1. กำาหนดระดบปรมาณการผลต ณ ระดบใดระดบหนง ซงเรยกวา ระดบการผลตปกต

เชน กจการกำาหนดระดบการผลตปกตได 12,000 ชวโมงแรงงานทางตรง

2. ประมาณคาใชจายการผลตทงผนแปรและคาใชจายการผลตคงท ทจะเกดขน ณ ระดบการผลตปกต เชน ณ ระดบการผลตปกต มคาใชจายการผลตคงทรวม 24,000 บาท อตราคาใชจายการผลตผนแปร 1 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง

3. คำานวณหาอตราคาใชจายการผลตตอระดบการผลตปกต โดยใชสตร

71

99

คาใชจายการผลตมาตรฐานตอชวโมง = คาใชจายการผลตประมาณ

ชวโมงแรงงานทางตรง ณ ระดบการผลตปกต

= 24,000 + (12,000 x 1)

12,000 = 3 บาท / ชวโมงแรงงาน

ทางตรง โดยแบงเปนคาใชจายการผลตคงทมาตรฐาน = 24,000 = 2 บาท / ชวโมง

12,000 โดยแบงเปนคาใชจายการผลตผนแปรตามมาตรฐาน =

12,000 = 1 บาท / ชวโมง 12,000

การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต (Factory Overhead Variances)

การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต เปนการวดประสทธภาพของการควบคมตนทนคาใชจายการผลตโดยการเปรยบเทยบระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบตนทนคาใชจายการผลตคดเขางานตามอตรามาตรฐาน ในการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตทำาไดหลายวธ โดยแยกวเคราะหเปนผลตางรวม ผลตาง 2 อยาง ผลตาง 3 อยาง และผลตาง 4 อยาง แตไมวากจการจะวเคราะหดวยวธใดกตาม ผลตางสทธทไดของแตละวธจะตองเทากนเสมอ

ในการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตไมวาวธใด กจการจะตองรวบรวมขอมลเกยวกบคาใชจายดงน

1. คาใชจายการผลตประมาณ ณ ระดบการผลตมาตรฐาน หมายถง ตนทนคาใชจายการผลตทกจการควรจะจาย ถาผลตตามเวลาทมาตรฐานกำาหนด คำานวณไดโดย

คาใชจายการผลตประมาณ ณ ระดบการผลตมาตรฐาน = คาใชจายการผลตคงทประมาณ + (ชวโมง

ทำางานมาตรฐาน

72

x อตราคาใชจายผนแปรมาตรฐาน / ชวโมง)2. คาใชจายการผลตประมาณ ณ ระดบการผลตจรง หมายถง

คาใชจายการผลตมาตรฐานทกจการควรจะจายตามเวลาทำาการผลตจรง คำานวณไดโดย

คาใชจายการผลตประมาณ ณ ระดบการผลตจรง = คาใชจายการผลตคงทประมาณ + (ชวโมง

ทำางานจรง x อตราคาใชจายผนแปรมาตรฐาน / ชวโมง)

3. ตนทนคาใชจายการผลตคดเขางาน ณ ระดบการผลตมาตรฐาน หมายถง ตนทนคาใชจายการผลตทควรจะเกดขนตามเวลามาตรฐานทกำาหนดไว คำานวณไดโดย

คาใชจายการผลตคดเขางาน ณ ระดบการผลตมาตรฐาน = ชวโมงทำางานมาตรฐาน x อตราคาใชจาย

มาตรฐานรวม / ชวโมง

4. ตนทนคาใชจายการผลตคดเขางาน ณ ระดบการผลตจรง หมายถง ตนทนคาใชจายการผลตในเวลาททำางานจรงตามอตราทมาตรฐานกำาหนดไว คำานวณไดโดย

คาใชจายการผลตคดเขางาน ณ ระดบการผลตจรง = ชวโมงทำางานจรง x อตราคาใชจายมาตรฐาน

รวม / ชวโมง 5. คาใชจายการผลตทเกดขนจรง เปนการรวบรวมคาใชจายการ

ผลตทเกดขนจากการบนทกบญชคาใชจายเกยวกบการผลตการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตในบทนจะแยกการวเคราะหออกเปน 4 วธ คอ1. การวเคราะหผลตางอยางเดยว (One-Variance Method) เปนผลแตกตางทเกดจากคาใชจายการผลตทเกดขนจรงไมเทากบคาใชจายการผลตทกำาหนดไวตามมาตรฐาน เปนการวเคราะหและเปรยบเทยบอยางงาย ๆ คำานวณไดโดย

73

ผลตางรวม = คาใชจายการผลตจายจรง – คาใชจายการผลต

คดเขางาน คาใชจายการผลตคดเขางาน = ชวโมงทำางานมาตรฐาน x อตราคาใชจายมาตรฐาน รวม / ชวโมง

หรอ = ปรมาณผลตจรง x อตราคาใชจาย

มาตรฐานรวม / หนวย

ระบบตนทนมาตรฐานในวธการบญชประเภทตาง ๆระบบบญชตนทนมาตรฐานจะนำามาใชในการคำานวณตนทนการ

ผลตไดทงวธการบญชตนทนงานสงทำา และวธการบญชตนทนชวงการผลต แตจะนยมใชกบวธการบญชตนทนชวงการผลตมากกวา เพราะการกำาหนดตนทนมาตรฐานในแผนกผลตทผลตสนคาตอเนองเปนจำานวนมาก จะทำาไดงายกวาวธการผลตสนคาตามทลกคาสง

การบญชตนทนงานสงทำาตามระบบตนทนมาตรฐาน ถากจการสามารถนำาตนทนมาตรฐานมาใชในการคำานวณตนทนไดกจะเปนการประหยดเวลาและคาใชจายในการจดทำาบญช แตกจการจะตองกำาหนดตนทนมาตรฐานและจดลกษณะการผลตใหเปนมาตรฐาน เมอกำาหนดมาตรฐานใหกบสวนของงานตาง ๆ แลว จงรวบรวมตนทนมาตรฐานของทกสวนงานเขาดวยกน สำาหรบการผลตสนคาแตละงานทสงทำา เมองานทำาเสรจไปเทาใดจะบนทกตนทนจรงและตนทนมาตรฐานไวในบตรงานสงทำา ซงทำาใหเหนผลตางตนทนมาตรฐานไดงาย จะเปนประโยชนตอการวางแผนและควบคมตนทนทำางานแตละงานและสะดวกในการกำาหนดราคาขาย 4

4.1 บตรตนทนงานสงทำาตามระบบตนทนมาตรฐานบตรงานเลขท 2105

จำานวนทผลต 1,500 หนวยรายการ ตนทน

จรงตนทน

มาตรฐานผลตางเพมขน(ลดลง)

74

109

วตถดบทางตรงคาแรงงานทางตรงคาใชจายการผลต

8,00010,00012,000

7,5009,500

14,000

500500

(2,000)

ตนทนรวม (บาท) 30,000 31,000ตนทนตอหนวย (บาท) 20 20.67 (0.67)การบญชตนทนชวงการผลตตามระบบตนทนมาตรฐาน

ระบบตนทนมาตรฐานนยมนำามาใชในการคำานวณตนทนชวงการผลตอยางแพรหลาย เพราะลกษณะของกระบวนการผลตทำาใหสามารถกำาหนดตนทนมาตรฐานไดงาย รวมทงชวย ตดปญหาในเรองการคำานวณตนทนงานระหวางทำาตนงวด เนองจากใชตนทนมาตรฐานเพยงเกณฑเดยว ตนทนตอหนวยกคอตนทนมาตรฐานทใชในการคำานวณนนเอง การบนทกบญชจะ ยงยากมากกวาการบนทกตามปกต คอ จะตองแสดงการปดผลตางตนทนมาตรฐานเพมจากรายการปกต และการคำานวณหนวยเทยบสำาเรจรปจะตองเปนวธเขากอน – ออกกอน

การปดบญชผลตางตนทนมาตรฐาน (Disposition of Variance)

หลงจากกจการไดทำาการวเคราะหตนทนการผลตทเกดขนจรง เปรยบเทยบกบตนทนการผลตทกำาหนดใหจายไดตามมาตรฐาน ณ ระดบการผลตปกตแลว จะมผลตางเกดขนทงวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต กจการจะตองปดบญชผลตางเกยวกบตนทนมาตรฐานทงหมดในวนสนรอบระยะเวลาบญชเพอเปนการปรบปรงยอดตนทนใหถกตอง ซงการทกจการจะปดผลตางตนทนมาตรฐานทเกดขนในงวดบญชดวยวธใด กจการควรจะพจารณารายละเอยดของผลตางทเกดขน ดงน

1. ผลตางทเกดขนนนเปนผลตางทเกยวกบวตถดบ คาแรงงาน หรอคาใชจายการผลต

2. ผลตางทเกดขนมจำานวนมากนอยเพยงใด

75

3. วเคราะหสาเหตทเกดผลตางเนองจากบางครงผลตางอาจเกดจากการกำาหนดตนทน

มาตรฐานทไมถกตอง หรออาจเกดจากการปฏบตงานทไมมประสทธภาพ4. ชวงเวลาทเกดผลตางในกรณทสนคาชนดนน ๆ มปรมาณขน

ลงตามฤดกาล จะกอใหเกดปญหาเกยวกบจำานวนการผลตทไมสมำาเสมอ ผลตางรวมบางเดอนเปนผลตางทนาพอใจ และบางเดอนเปนผลตางทไมนาพอใจ ทงนจะขนอยกบวฎจกรในการผลตและการขาย

เมอไดพจารณารายละเอยดผลตางทเกดขนแลว กจการจงตดสนใจวาควรจะปดผลตางดวยวธใด โดยมหลกเกณฑในการพจารณา ดงน

1. ถาตนทนมาตรฐานไดกำาหนดไวอยางถกตอง และสามารถใชเปนเกณฑปฏบตในปจจบนแลว กจการจงควรตราคาสนคาคงเหลอโดยใชตนทนมาตรฐาน และโอนผลตางตนทนมาตรฐานทกประเภทเขาบญชกำาไรขาดทนประจำางวดเพราะถอวาผลตางเหลานอาจหลกเลยงได ดงนนเมอเกดผลตางขนมากแสดงวา ขาดประสทธภาพในการปฏบตงาน ผลตางประเภททจะปดเขาบญชกำาไรขาดทนไดแก ผลตางเนองจากจำานวนวตถดบ ผลตางเนองจากประสทธภาพ และผลตางเนองจากกำาลงการผลตวางเปลา

2. ถาตนทนมาตรฐานนนลาสมย ไมเหมาะสมทจะใชเปนเกณฑปฏบตในปจจบน กจการควรจะแบงผลตางทเกดขนเขาบญชสนคาคงเหลอปลายงวด และตนทนขาย เพอเปนการแสดงตนทนทเกดขนจรงในงวดปจจบนในงบการเงน ประเภทผลตางทจะปดเขาบญชสนคาคงเหลอปลายงวด และตนทนขาย คอผลตางทเกยวกบการจายเงนและผลตางของอตราคาจาง หรอผลตางเนองจากราคาวตถดบ

การปดบญชผลตางตนทนมาตรฐาน ทำาได 2 วธ คอ1. ปดบญชผลตางทงหมดเขาบญชกำาไรขาดทน โดยจะทำาการ

บวกผลตางทพอใจเขากำาไรขนตน หรอหกผลตางทไมพอใจออกจากกำาไรขนตน เปนการสนบสนนวาตนทนมาตรฐานนนถกตอง เปนปจจบน หากมผลตางเกดขนในงวดใดควรถอเปนรายการปรบกำาไรขาดทนประจำางวด ทงนเพอใหผบรหารสงเกตผลตางนนไดงายและทำาการปรบปรงแกไขเพอมใหเกดผลตางทไมนาพอใจอกตอไป

76 113

การแกไขมาตรฐาน (Revision of Standard Costs)โดยปกตตนทนมาตรฐานจะตองปรบเปลยนไปตามสภาพแวดลอม

ทวไปทเปลยนไป เชน ราคาซอวตถดบหรออตราคาแรงงานตามกฎหมายทเปลยนไป การปรบเปลยนวธการคดอตราคาใชจายการผลตจากเดมทเหนวาไมเหมาะสม แตไมควรจะปรบเปลยนมากกวา 1 ครงตอป เพราะจะทำาใหเสยเวลาในการจดทำารายละเอยด และเสยคาใชจายในการจดทำามาตรฐาน อยางไรกตามกจการจะตองมการปรบเปลยนอยางสมำาเสมอตามระยะเวลาทเหมาะสม โดยการปรบเปลยนตนทนมาตรฐานจะตองคำานงถงเหตการณ และสถานการณปจจบนเปนตวชในการตดสนใจ ซงสถานการณนนแบงออกเปน 2 ชนด คอ

1. สถานการณภายในททำาใหเปลยนมาตรฐาน เชน เทคนคในการผลตแผนใหม การเปลยนรปแบบสนคา การเปลยนกรรมวธการผลต อตราคาแรงงานเปลยน เปนตน

2. สถานการณภายนอกททำาใหเปลยนมาตรฐาน เชน ราคาวตถดบเปลยน หรออตราคาแรงงานเปลยน สวนแบงของตลาดสนคาเปลยน ความตองการของลกคาเปลยน สถานการณของคแขงขนเปลยนไป

ในกรณทมการเปลยนตนทนมาตรฐาน ณ วนปดบญชเพอนำาตนทนมาตรฐานไปใชกบงวดบญชหนาจะมปญหาในเรองการตราคาสนคาคงเหลอปลายงวด ซงจะเปนสนคาคงเหลอตนงวดของงวดบญชถดไป โดยกจการจะตองเปลยนตนทนมาตรฐานของสนคาคงเหลอตามราคามาตรฐานเกาใหเปนราคามาตรฐานใหมหรอไม สมาคมนกบญชในสหรฐอเมรกาไดใหความหมายไววาการทจะเปลยนตนทนมาตรฐานของสนคาคงเหลอปลายงวดหรอไมขนอยกบวตถประสงคของการเปลยนมาตรฐาน กลาวคอ 5

1. ถาตนทนมาตรฐานใหมทำาขนเพอแกไขตนทนมาตรฐานเดมทไมถกตอง จงควรจะตองเปลยนตนทนมาตรฐานของสนคาคงเหลอปลายงวด ตามตนทนมาตรฐานเดมเปนตนทน

77

117

มาตรฐานใหม โดยเดบต หรอ เครดต ผลตาง (ผลตางทกจการปรบปรงแกไข)

เดบต หรอ เครดต ตนทนขาย2. ถาตนทนมาตรฐานทเปลยนใหมนเหมาะสำาหรบงวดบญชหนา

ตามความเหมาะสมมใชเกดจากการแกไขมาตรฐานเดมทไมถกตอง ตนทนสนคาคงเหลอปลายงวดควรแสดงในราคาตนทนมาตรฐานเกาและไมตองแกไขตนทนในงวดบญชปจจบน กอนทจะปดบญชจะตองปรบปรงบญชสนคาสำาเรจรปใหเปนตนทนมาตรฐานใหม ซงอาจสงกวาตนทนมาตรฐานเกา การแสดงยอดสนคาสำาเรจรปในงบดลจะตองแสดงดวยยอดตนทนตามมาตรฐานใหม หกดวยบญชปรบมลคาสนคาสำาเรจรป ซงจะทำาใหสนคาคงเหลอแสดงออกเทากบตนทนมาตรฐานเกาดงเดมในงวดบญชถดมาเมอมการขายสนคาเหลาน จะบนทกรายการโดย

ตนทนขาย xxปรบมลคาสนคาสำาเรจรป xx

สนคาสำาเรจรป xxบนทกตนทนขายดวยตนทนมาตรฐานเกาซงตำากวามาตรฐานใหม

สรป ตนทนมาตรฐานเปนตนทนทชวยในการควบคมการผลตสนคาไมใหสงกวาตนทนทควรจะเปน โดยกจการจะเปรยบเทยบตนทนทจายจรงกบตนทนทกจการกำาหนดไวตามมาตรฐาน เพอนำามาวเคราะหหาสาเหตททำาใหเกดผลตางและหาทางปรบปรงแกไข การกำาหนดตนทนมาตรฐานจะตองกำาหนดแยกเปนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต รวมทงตนทนมาตรฐานทกำาหนดไว สามารถปรบเปลยนไดตามสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ และสภาวการณทเกดขนในขณะนน ๆ การวเคราะหผลตางตนทนมาตรฐาน แบงออกเปน

1. ตนทนมาตรฐานวตถดบทางตรง ประกอบดวย 1.1 ผลตางเนองจากราคาวตถดบ

78

118

1.2 ผลตางเนองจากจำานวน2. ตนทนมาตรฐานคาแรงงานทางตรง ประกอบดวย 2.1 ผลตางเนองจากอตราคาจาง 2.2 ผลตางเนองจากประสทธภาพ3. ตนทนมาตรฐานคาใชจายการผลต ประกอบดวย 3.1 ผลตางรวม 3.2 ผลตาง 2 อยาง 3.3 ผลตาง 3 อยาง 3.4 ผลตาง 4 อยางในวนสนงวดกจการจะตองปดบญชผลตางสทธ เพอเปนการ

ปรบปรงตนทนขายหรอสนคาคงเหลอ โดยทำาได 2 วธ คอ1. ปดบญชผลตางสทธ เขาบญชกำาไรขาดทน2. ปดบญชผลตางสทธ เขาบญชตนทนขาย สนคาคงเหลอปลาย

งวดและงานระหวางทำาคงเหลอปลายงวด


ใหอธบายคำาถามตอไปนพอเขาใจ1. โดยทว ๆ ไปคาใชจายการผลตจะแบงออกเปนกประเภทอะไร

บาง2. ขอมลทเกยวของกบการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต

ประกอบดวยอะไรบาง3. การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต คออะไร4. วธการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต มกวธ อะไรบาง5. การปดบญชผลตางตนทนมาตรฐานทำาไดกวธ อะไรบาง

79


ผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได(Joint products and by – products)

สาระสำาคญในกจการอตสาหกรรมบางประเภท เมอดำาเนนการผลตโดยใส

วตถดบเพอใชในการผลตผานกระบวนการผลตไปจนถงระยะเวลาหนงแลว จะไดผลตภณฑทผลตเสรจเกนกวาหนงชนด เชน โรงงานกลนนำามน จะใชนำามนดบเปนวตถดบเพยงชนดเดยว เมอผานกระบวนการผลตคอการกลนนำามนดบจะไดผลตภณฑมากกวา 1 ชนด คอ นำามนเบนซน นำามนดเซล กาซ และอน ๆ

80

ผลตภณฑท ได เก นกวา 1 ชนด จากกระบวนการผลตนจะเรยกวาผลตภณฑรวม (Joint product) ผลตภณฑรวมทมลคาขายสง หรอมลคาใกลเคยงกนจะเรยกวาผลตภณฑหลก (Main product) สวนผลตภณฑทมมลคาขายนอยมากจะเรยกวาผลตภณฑพลอยได (by– products) เชน กจการโรงสขาว ขาวเปลอกเปนวตถดบเมอนำามาสจะไดขาวสาร ปลายขาว และแกลบ ขาวสารและปลายขาวทไดจะเรยกวาผลตภณฑหลก สวนขาวทหกปนและแกลบจะเรยกวาผลตภณฑพลอยได

ตามกระบวนการผลตทได กจการจะตองตดสนใจวาผลตภณฑทไดนนอยางไหนเรยกวาผลตภณฑหลก หรอผลตภณฑพลอยได ซงเปนสงสำาคญเพราะเกยวเนองกบการคำานวณตนทนการผลต และวธการบนทกบญชสำาหรบการตดสนใจแตละอยางจะแตกตางกนไป

ตนทนทเกดขนตงแตเร มผลตจนกระทงแยกเปนผลตภณฑแตละชนดจะเรยกวาตนทนรวม (Joint cost) ซงจะปนสวนใหกบผลตภณฑแตละชนดอยางเหมาะสม สวนผลตภณฑพลอยได กจการอาจนำาไปขายเลย หรอนำาไปผลตตอเพอขายซ งจะท ำาใหเสยตนทนเพมข น การพจารณาตนทนขายผลตภณฑพลอยได จงแยกออกเปน 2 ประเดน คอ

1. ปนสวนตนทนการผลตรวมใหเปนตนทนของผลตภณฑพลอยได

2. ไมแบงสรรตนทนการผลตรวมใหผลตภณฑพลอยไดเนอหา

1. ความหมายและลกษณะของผลตภณฑรวม2. วธการคำานวณตนทนของผลตภณฑรวมและวธการบญช3. การปนสวนตนทนรวมในวธการบญชตนทนชวงการผลต4. ความหมายและลกษณะของผลตภณฑพลอยได5. วธการกำาหนดมลคาของผลตภณฑพลอยได และวธการบญช

ความหมายและลกษณะของผลตภณฑรวมวจตรา พลเพมทรพย กลาววา

ผลตภณฑรวม (Joint products) หมายถง ผลตภณฑเอกตงแต 2 ชนดขนไป (Main

81

132

products or Major products) ทเก ดข นพรอม ๆ ก นจากกระบวนการผลตอยางหลกเลยงไมได

โดยใชวตถหรอสวนผสมของวตถชนดเดยวกน ปรมาณทได และมลคาขายของผลตภณฑแตละ

ชนดจะใกลเคยงกน คอ ผลตภณฑทงหมดจะเปนผลตภณฑเอก เมอมการเพมปรมาณการผลต

ของผลตภณฑชนดหนง ผลตภณฑรวมอนอาจจะเพมปรมาณดวย แตปรมาณทเพมขนอาจจะไมเทากนกบสดสวนเดม ซงขนอยกบเทคโนโลยของกระบวนการผลต

ตนทนรวม(Joint costs) หมายถงตนทนรวมทงหมดทเกดขนพรอมกนในกระบวนการผลตผลตผลรวมกอนถงจดแยกตว ซ งผลตผลเหลานไมสามารถแยกผลตเปนเอกเทศไดสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ใหความหมายไววา 2

ผลตภณฑรวม หมายถง ผลตผลสองอยางหรอมากกวาทเกดขนจากกรรมวธการผลต และมลคาของผลตผลแตละชนดมความสำาคญไมยงหยอนกวากน

ตนทนรวม หมายถง ตนทนการผลตของผลตผลหลกมากกวาหนงชนดทเกดรวมกนกอนถงจดแยกตวเปนผลตผลแตละชนดดวงมณ โกมารทต กลาววา 3

ผลตภณฑรวม หมายถง ผลตภณฑตงแต 2 ชนดขนไป ซงผลตไดจากวตถดบในกระบวนการผลตอนเดยวกนผลตภณฑแตละชนดสามารถนำาออกขายไดในระดบราคาใกลเคยงกนเชน การกลนนำามนดบยอมไดผลตภณฑหลายประเภท คอ นำามนเบนซน นำามนหลอลน นำามนกาด ยางมะตอย

ตนทนรวม คอ ตนทนทงหมดทเกดขนในกระบวนการผลตตงแตเร มตนจนถงจดทเกดผลตภณฑหลายชนด ซงเรยกไดวาเปนจดแยกตวหรอจดแยกออก (Split – off point) ดงนนจดแยกตวจงเปนจดทแยกผลตภณฑแตละชนดนนเอง

สรป

82

ผลตภณฑรวม หมายถง ผลตภณฑมากกวา 1 ชนดทเกดขน พรอมกนจากการผลตครงเดยว โดยผลตภณฑทมมลคาขายสง จะเรยกวา ผลตภณฑหลก (Main product) สวนผลตภณฑทมมลคาขายตำา เรยกวา ผลตภณฑพลอยได (By Product)

ตนทนรวม หมายถง ตนทนในการผลตสนคาซ งประกอบดวย ตนทนวตถดบ คาแรงงาน คาใชจายการผลต ทเกดขนตงแตเร มการผลตจนถงจดแยกออก ซงทำาใหไดผลตภณฑมากกวา 1 ชนด และเปนตนทนทไมสามารถคำานวณเขาผลตภณฑหนงผลตภณฑใดโดยตรง ตนทนรวมนจะตองนำามาแบงใหแกผลตภณฑทไดแตละชนด เรยกวา การปนสวนตนทน

จดแยกออก หมายถง จดททำาใหเกดผลตภณฑมากกวา 1 ชนด หลงผานกระบวนการผลตมาไดระยะหนงแลว ซงผลตภณฑทไดบางชนดขายไปทนท ผลตภณฑบางชนดตองนำาไปผลตตอแลวจงขาย

5.1 สรปตนทนรวมและจดแยกออก

ผลตภณฑ ก

ตนทนรวม ผลตภณฑรวม เรมผลต

ผลตภณฑ ข จดแยกออก

วธการคำานวณตนทนของผลตภณฑรวมและวธการบนทกบญชผลตภณฑรวมทเกดขนหลงจดแยกออก จะมตนทนการผลตรวม

กน ดงนนกจการจะตองแบงตนทนรวมใหกบผลตภณฑแตละชนดอยาง

83

สมเหตสมผล โดยมขอกำาหนดวาถาผลตภณฑรวมทเกดขนและขายหมดในงวดททำาการผลต กจการไมจำาเปนตองแบงตนทนรวมใหผลตภณฑแตละชนด แตถากจการมผลตภณฑคงเหลอปลายงวด กจการจำาเปนตองคำานวณตนทนของผลตภณฑรวม เพอใชในการตราคาสนคาคงเหลอปลายงวดทจะแสดงในงบกำาไรขาดทน การแบงตนทนการผลตรวม เราจะเรยกวาการปนสวนตนทน

วธการปนสวนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม โดยทวไปจะแบงออกเปน

1. วธจำานวนหนวย (Quantitative Unit) เปนวธการปนสวนตนทนรวมใหผลตภณฑแตละชนด โดยใชจำานวนหนวยทผลตไดเปนเกณฑในการคำานวณ โดยมขอกำาหนดวาผลตภณฑรวมทไดทกชนดจะตองใชมาตราวดเดยวกน เชน ลตร กโลกรม เปนตน ในการปนสวนตนทนตามวธจำานวนหนวย จะแยกคำานวณได คอ

1.1 การคำานวณตนทนตามวธถวเฉลย (Average Method) โดยถอหลกทวาผลตภณฑทกชนดผานกระบวนการผลตพรอมกนกควรจะไดรบตนทนการผลตเทา ๆ กน ซงกจการจะคำานวณตนทนถวเฉลยตอหนวยโดย

ตนทนการผลตตอหนวย = ตนทนรวม

จำานวนหนวยของผลตภณฑทงหมดทผลตได

ตนทนของผลตภณฑแตละชนด = ตนทนตอหนวย จำานวนหนวยทผลตไดของผลตภณฑ แตละชนด


84

164

วตถประสงค - เพอประเมนผลการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเร องการบญชตนทนผลตภณฑ รวมและผลตภณฑพลอยไดจงเลอกคำาตอบทถกทสดเพยงคำาตอบเดยว1. ผลตภณฑตงแต 2 ชนดขนไป ทเกดจากกระบวนการผลตอนเดยวกนและขายไดในราคาท ใกลเคยงกน เรยกวา ก. ผลตภณฑรวม ข. ผลตภณฑหลก

ค. ผลตภณฑพลอยไดง. ผลตภณฑตอเนองจ. ผลตภณฑรวม

2. ตนทนรวม หมายถงก. ตนทนทงหมดทเกดขนตามกระบวนการผลตข. ตนทนทงหมดทเกดขนตามกระบวนการผลตตงแตตนจนถงจด

แยกออกค. ตนทนทงหมดทเกดขนตามกระบวนการผลตตงแตตนจนถงหลง

การทำาตอง. ตนทนรวมทเกดขนหลงจดแยกออกจ. ตนทนทงหมดทเกดขนของผลตภณฑในทกแผนก

3. ถากจการใชวธถวเฉลยในการปนสวนผลตภณฑรวมจะมผลตามขอใด

ก. ตนทนรวมตอหนวยของสนคาแตละชนดเทากนข. ตนทนหลงจดแยกออกตอหนวยของสนคาแตละชนดเทากนค. ตนทนกอนจดแยกออกตอหนวยของสนคาแตละชนดเทากนง. อตรากำาไรขนตนตอยอดขายของสนคาแตละชนดเทากนจ. อตรากำาไรสทธตอยอดขายของสนคาแตละชนดเทากน

4. วตถประสงคของการปนสวนตนทนรวม คอก. เพอวางแผนการผลตหลงจดแยกออกข. ควบคมการผลตในกระบวนการผลตรวม

85

ค. เพอตราคาตนทนผลตภณฑทไดจากกระบวนการผลตง. เพอใชตดสนใจวาจะขายทนทหลงจดแยกออกหรอจะนำาไปผลต

ตอจ. เพอตดสนใจวาจะเรยกผลตภณฑหลกหรอผลตภณฑพลอยได

5. การปนสวนวธใดททำาใหตนทนกอนจดแยกออกของสนคาแตละชนดเทากน

ก. วธถวเฉลยข. วธถวเฉลยถวงนำาหนกค. วธมลคาขายสมพทธง. วธมลคาขายสทธสมพทธจ. วธอตรากำาไรคงท

6. ผลตภณฑพลอยได หมายถงก. ผลตภณฑทไดจากกระบวนการผลตรวมและมราคาใกลเคยงกนข. ผลตภณฑทไดจากวตถดบทเหลอจากการผลตค. ผลตภณฑทกจการไมไดตงใจผลตใหเปนผลตภณฑหลกง. ผลตภณฑทไดจากกระบวนการผลตรวมและมราคานอยกวา

ผลตภณฑหลกจ. ผลตภณฑทผลตไดเปนจำานวนนอยจากกระบวนการผลตรวม

7. ผลตภณฑพลอยไดตางจากเศษวตถ คอก. ผลตภณฑพลอยไดมราคาตำากวาเศษวตถข. กจการมกนำาเศษวตถไปผลตเพมเตมแลวจงขายค. ผลตภณฑพลอยไดเปนผลตภณฑทยงไมเสรจสมบรณ จงตอง

ทำาการผลตตอง. ผลตภณฑพลอยไดจะเกดรวมกบผลตภณฑหลกจ. ทง 2 อยางไมมความแตกตางกน

8. กจการตองการคำานวณตนทนรวมใหกบผลตภณฑพลอยได จะใชการคำานวณวธใด

ก. วธถวเฉลยข. วธมลคาขายสมพทธค. วธตนทนหลงจดแยกออก

86

ง. วธถวเฉลยถวงนำาหนกจ. วธคดตนทนยอนกลบ

9. ในกรณทกจการคดตนทนใหผลตภณฑพลอยได ตนทนรวมสทธของผลตภณฑหลกทกชนด

รวมกน คอก. ตนทนกอนจดแยกออกข. ตนทนหลงจดแยกออกค. ตนทนทงกอนและหลงจดแยกออกง. ตนทนรวมของผลตภณฑพลอยไดทกประเภทจ. ตนทนรวมหกดวยตนทนกอนจดแยกออกของผลตภณฑพลอย

ได10. วสดทเหลอจากกระบวนการผลตและมมลคาเพยงเลกนอย เรยกวา

ก. สนคาเสยข. สนคามตำาหนค. เศษวสดง. วสดสนเปลองจ. ผลตภณฑพลอยได

หนวยการเรยนท 6การวเคราะหตนทน – ปรมาณ และกำาไร

(Cost Volume Profit Analysis)สาระสำาคญ

การวางแผนกำาไร (Profit Planning) เปนแผนงานทผบรหารจะใหความสำาคญเปนอนดบแรกและถอเปนภาระหนาทท จะตองท ำาอยางไรใหกจการบรรลเปาหมายมผลกำาไรตามทไดวางแผนไว โดยผบรหารจะทราบวาควรผลตและจำาหนายจำานวนเทาใดทจะทำาใหกจการมกำาไรสงสด หรอถากจการมตนทนในการผลต และจำาหนายสนคาจำานวนหนงแลว กจการควรจะขายสนคาจำานวนเทาใด จงจะไมทำาใหขาดทน

87

หรอถากจการตองการเพมยอดขายกควรจะใชงบประมาณในการสงเสรมการโฆษณาสงสดไดเทาใด ซ งปญหาตาง ๆ เหลาน ผบรหารสามารถตดสนใจไดจากการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร (Cost Volume Profit Analysis) หรอทเรยกยอ ๆ วา CVP Analysis

นอกจากน ผ บรหารยง ใชข อม ล CVP ในการว เคราะหการเปลยนแปลงลวงหนา เพอจะไดจดเตรยมทรพยากร และใชทรพยากรทหามานนอยางเหมาะสม และ CVP จะเปลยนแปลงเมอเงอนไขการดำาเนนงานของกจการหรอสงแวดลอมทางเศรษฐกจของกจการไดเปลยนไป

เนอหา1. ความหมายและขอสมมตฐานในการวเคราะหตนทน ปรมาณ

กำาไร2. การวเคราะหเกยวกบกำาไรสวนเกน3. การวเคราะหจดคมทน และวธการคำานวณจดคมทน4. การวเคราะหจดคมทนเมอมการเปลยนแปลงของตนทนคงท5. การวางแผนสำาหรบการเปลยนแปลงของปจจยตาง ๆ

ความหมายและขอสมมตฐานในการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไรวรวรรณ พลพพฒน กลาววา การวเคราะหตนทน ปรมาณ

กำาไร คอการตรวจสอบอยางเปนระบบถงความสมพนธระหวางราคาขาย ปรมาณขาย และปรมาณการผลต ตนทน คาใชจาย และกำาไร ผลการวเคราะหจะใหขอมลทมประโยชนในการตดสนใจ เชน กำาหนดราคาขาย เลอกสวนผสมการขายสนคาชนดตาง ๆ เลอกนโยบายการตลาด เปนตน และเนองจากภาวะแวดลอมทางธรกจในปจจบน การตดสนใจตองเรวและถกตอง การวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร จงมความสำาคญมากขน 1

สมนก เออจระพงษพนธ สรปไววา การวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร จดเปนลกษณะของการวเคราะหเพอการตดสนใจเกยวกบการวางแผนทางดานกำาไร (Profit Planning) ในระยะสนอยางหนงของกจการ (Short – Range Decision) ทงนเพอใหกจการสามารถ

88

ทำาการตดสนใจไดอยางถกตองถงผลกระทบทจะมตอตนทนของสนคา ปรมาณ หรอจำานวนของสนคาทจะทำาการผลตและจำาหนายตลอดจนเปาหมาย (Target) ทางดานกำาไรทกจการตองการ 2

สรปการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร เปนการวเคราะหเกยวกบ

การเปลยนแปลงของตนทน รายได กำาไร เพอประโยชนในการตดสนใจเกยวกบเร องการกำาหนดปรมาณการขายทไมท ำาใหกจการขาดทน และการขายจำานวนเทาใด จงจะมผลกำาไรตามเปาหมายทวางไว รวมทงการกำาหนดราคาขายของกจการ เปนการนำาไปใชในการวางแผนและตดสนใจระยะสน

ประโยชนของการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไรการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไรของกจการจะชวยตอบคำาถาม

ของผบรหารในเรองเกยวกบ1. กจการจะตองขายสนคาหรอมรายไดเทาใด จงจะอยในจดคม

ทนหรอทเรยกวาจดทกจการไมมกำาไรและไมขาดทน2. ถามคาใชจายเกยวกบการสงเสรมการขาย กจการจะตองเพม

ยอดรายไดอกเทาใดจงจะไดกำาไร3. ถากจการตองการกำาไรตามเปาหมายทวางไวจะตองขายสนคา

ใหไดจำานวนเทาใด4. ถากจการเพมราคาขายหรอลดราคาขาย จะมผลตอปรมาณ

การขายอยางไร5. ถาตนทนการผลตเพมขน กจการจะตองขายสนคาเพมอก

จำานวนเทาใด จงจะมรายไดมาชดเชยตนทนทเพมขนดงนนความสมพนธของตนทน ปรมาณ กำาไร เปนขอสมมตของ

ผบรหารวาถามการเปลยนแปลงอยางใดอยางหนงจะมผลอยางไร ซงผลทไดจากการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร จะทำาใหผบรหารทราบผลกำาไรทเกดขนไดอยางรวดเรว และนำามาใชในการบรหารเพอใหกจการไดรบกำาไรสงสดตามเปาหมายทวางไว

89

ขอสมมตฐานในการวเคราะหความสมพนธของตนทน ปรมาณ กำาไร 3

1. ตนทนหรอคาใชจายทเกดขนทงหมดสามารถแยกไดเปนตนทนผนแปร และตนทนคงท ในกรณทมตนทนผสม จะตองสามารถแยกออกเปนตนทนผนแปร และตนทนคงทได ซงตนทนคงทรวมจะตองไมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลตหรอปรมาณการขาย และตนทนผนแปรรวมจะผนแปรโดยตรงกบปรมาณการผลตหรอปรมาณการขาย

2. รายไดและตนทนทงหมดมพฤตกรรมทเป นเสนตรง คอ สมมตใหราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยคงท และตนทนคงทให คงทในชวงของการวเคราะห ทเรยกวาเปนการวเคราะหในชวงทมความหมาย (Relevant range) กลาวคอ ในชวงของการผลตและจำาหนายนไมวาจะผลตและจำาหนายมากเทาไร ตนทนผนแปรตอหนวย ตนทนคงทรวม และราคาขายตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลง

3. ปรมาณเปนเพยงปจจยเดยวทจะมผลกระทบตอตนทน หมายความวา จำานวนตนทนจะมมากหรอนอยขนอยกบปรมาณการผลตเพยงอยางเดยว ซงขอสมมตฐานนไมสมเหตสมผล เพราะยงมปจจยอน ๆ อกจำานวนมากทจะมผลกระทบตอตนทน เชน การเปลยนแปลงวธการผลต ความไมมประสทธภาพในการปฏบตงาน

4. ในกรณมการขายสนคาหลายชนด สวนผสมของการขายจะคงทในทก ๆ ระดบของการขาย เชน กจการขายสนคา 2 ชนด คอ สนคา A และสนคา B โดยถากจการขายสนคา A 10 หนวย จะขายสนคา B ได 5 หนวยเสมอ

5. ไมมการเปลยนแปลงในระดบของสนคาคงเหลอตนงวด และสนคาคงเหลอปลายงวด หมายความวา ในการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ กำาไร จะสมมตใหปรมาณการขายจะเทากบปรมาณการผลตพอด นนคอผลตสนคาไดเทาไรกถอวาไดจ ำาหนายไปทงหมดเทานน

6. ชวงระยะเวลาของการวเคราะห จะตองไมมการเปลยนแปลงในดานของมลคาของเงน เชน ไมเกดภาวะเงนเฟอทรนแรง หรอไมมการประกาศปรบคาของเงน ในชวงทมการวเคราะหเพอการตดสนใจหลกการเกยวกบตนทน ปรมาณ กำาไร

90

ในการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ กำาไร ผ วเคราะหจะตองเขาใจความหมายของสวนประกอบทเกยวของกบการวเคราะห รวมถงขอสมมตฐานสำาหรบการคำานวณ ดงน

1. ยอดขาย หรอรายไดจากการขายสนคา ซงคำานวณไดจากจำานวนหนวยทขายคณราคาขายตอหนวย ราคาขายอาจจะเปนราคาจรง ราคาถวเฉลย หรอราคาอนใดทใชวด

2. ตนทนผนแปร คอตนทนทผนแปรโดยตรงกบปรมาณการผลต ถาปรมาณการผลตเพมขน ตนทนผนแปรรวมจะเพมขนดวย

3. ตนทนคงท คอตนทนทไมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต และมจำานวนรวมทคงท

4. กำาไรสวนเกน เปนกำาไรทคำานวณไดจากราคาขายหกตนทนผนแปร ซงกำาไรสวนเกนนถอวาเปนกำาไรสวนทเกนราคาตนทนผนแปรทจะนำาไปชดเชยตนทนคงทได ซงจดคมทนจะอยในระดบทกำาไรสวนเกนสามารถชดเชยตนทนคงทไดทงหมดการวเคราะหเกยวกบกำาไรสวนเกน (Contribution Margin Analysis)

กำาไรสวนเกน คอ สวนของรายไดจากการขายทสงกวาตนทนผนแปร ซงถากำาไรสวนเกนนอยกวาตนทนคงท จะถอเปนผลขาดทนในงวดบญชนน ๆ แตถากำาไรสวนเกนมากกวาตนทนคงทถอเปนผลกำาไรในงวดบญชนน ๆ ตนทนคงทและตนทนผนแปรทนำามาคำานวณกำาไรสวนเกนจะหมายถง ตนทนทเกยวกบการผลตและคาใชจายเกยวกบการดำาเนนงาน การวเคราะหเกยวกบกำาไรสวนเกน สามารถวเคราะหไดหลายลกษณะคอ

1. กำาไรสวนเกนตอหนวย เปนการวเคราะหวาเมอกจการขายสนคา 1 หนวย จะมกำาไร สวนเกนทนำาไปชดเชยตนทนคงทไดหนวยละเทาใด โดย

กำาไรสวนเกนตอหนวย = ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย

91

สรปการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร เปนการศกษาความสมพนธของ

ตนทน ปรมาณ กำาไร เพอใชในการวางแผนการผลตและจำาหนาย จะทำาใหกจการไดกำาไรตามทตองการและปลอดภยจากสภาพการขาดทน วธการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร สามารถคำานวณได 3 วธ คอ

1. วธกำาไรสวนเกน2. วธใชกราฟ3. วธสมการผบรหารจะใชขอมลทไดจากการวเคราะหในเร องเกยวกบการกำาหนดราคาขาย ปรมาณ

การผลต และผลกำาไรทจะไดรบ รวมทงการเตรยมการณสำาหรบการเปลยนแปลงตามภาวะเศรษฐกจ

ขอจำากดของการวเคราะหจดคมทนการวเคราะหจดคมทนมประโยชนในการตงราคา การวางแผนกำาไร

การควบคมตนทน และชวยในการตดสนใจเลอกโครงการขยายงานตาง ๆ แตกมขอจำากดทผบรหารจะตองระมดระวง คอ

1. การวเคราะหจดคมทนจะมขอสมมตฐานใหราคาขายตอหนวยคงท ซงจะทำาใหยอดขายของกจการผนแปรในอตราทคงทดวย แตในความเปนจรงราคาขายไมคงทตลอดไป ดงนนการศกษาจดคมทนจงตองใชกราฟเสนตรงหลาย ๆ กรณ เพอทำาการวเคราะหเปรยบเทยบ

2. ความสมพนธของตนทนจะใชไมไดกบปรมาณการผลตหรอการดำาเนนงานในทกๆ ชวง เมอปรมาณการขายสงขน และมการขยายการดำาเนนงาน จงจำาเปนตองจายคาลวงเวลาและจางคนงานเพม จะมผลทำาใหตนทนผนแปรเพมขนอยางรวดเรว และถากจการตองการขยายโรงงานและเครองจกรกจะทำาใหตนทนคงทเพมขนดวย การวเคราะหจดคมทนแบบเสนตรงจะมปญหายงยาก จงตองใชแบบเสนโคงแทน

3. การเปลยนแปลงในคณภาพและปรมาณของสนคาทผลต จะมอทธพลตอตนทนเชนกน ดงนนการวเคราะหจดคมทนแบบเสนตรง จงม

92

191

ประโยชนทจะใชสำาหรบการตดสนใจพนฐาน เชน การตงราคา แตถาจะตดสนใจในเรองทละเอยดมากขนกจะตองใชปจจยอน ๆ ประกอบ

แบบทดสอบทายหนวยการเรยนท 6

จงอธบายคำาถามตอไปนใหเขาใจ1. การวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร คออะไร2. การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ กำาไร มขอสมมตฐานทสำาคญอะไรบาง3. กำาไรสวนเกนหมายถงอะไร การวเคราะหจดคมทนดวยวธกำาไรสวนเกนทำาอยางไร4. จดคมทนคออะไร5. สมการเกยวกบการวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร เปนอยางไร6. บรษทการะเวก จำากด มตนทนผนแปรตอหนวย 150 บาท ราคาขายหนวยละ 300 บาท ตนทนคงททงสน 1,500,000 บาท กจการจะมจดคมทนกหนวย7. จากขอมลตอไปน จงเตมตวเลขในชองวาง โดยแตละขอเปนอสระตอกน

หนวย

ขาย(หนว

ยอดขาย

(บาท)

ตนทนผนแปรรวม

(บาท)

กำาไรสวนเกน

ตอหนวย

ตนทนคงทรวม

กำาไรสทธ(ขาดทน

)

93

ย)10,000

70,000 13 12,000

15,000

180,000

120,000 50,000

6,000

300,000

100,000

(10,000)

100,000

10 32,000 8,000

หนวยการเรยนท 7การจดทำางบประมาณเพอการวางแผนและควบคม

(Preparation of the Master Budget for planning and controlling)

สาระสำาคญการดำาเนนธรกจใหประสบความสำาเรจสงสด กจการจะตองรจก

วธการจดสรรทรพยากรทมอยใหเก ดประสทธภาพสงสด กำาหนดแนวทางการดำาเนนงานอยางชดเจน มการควบคมอยางมประสทธภาพ และดำาเนนการตามแนวทางทกำาหนดอยางมประสทธผล ดวยเหตนการจดทำางบประมาณจงเขามามบทบาทอยางมากในการวางแผนงาน เนองจากการจดทำางบประมาณสามารถชวยใหกจการทำาการวางแผนและ

94

ช

ก

ฉ

ซ

คก

จ

ข

ง

ควบคมการดำาเนนงานใหเปนไปตามเปาหมาย หรอวตถประสงคทกำาหนดไว ซงในปจจบนการจดทำางบประมาณไดเปนทยอมรบและนยมแพร หลายไมวาจะเปนการดำาเนนธรกจแบบซอขายสนคา กจการทมการผลตสนคา หรอกจการการใหบรการทงมงหวงผลกำาไรและไมมงหวงผลกำาไร

การจดทำางบประมาณเปนการวางแผนทางการเงน จงมกำาหนดระยะเวลาในการจดทำาและแสดงผลในรปของจำานวนหนวยหรอจำานวนเงนและสามารถนำาผลการปฏบตงานจรงทเกดขนมาเปรยบเทยบกบงบประมาณทจดทำาไว เพอจะไดทราบวาการปฏบตจรงเปนไปตามแผนทกำาหนดไวหรอไม จะไดหาทางแกไขไดถกตอง งบประมาณทกจการจดทำาเรยกวางบประมาณหลก (Master Budget) ซงจำาแนกออกเปน 2 ประเภทคอ

1. งบประมาณดำาเนนการ จะประกอบดวยงบประมาณยอย ๆ หลาย ๆ งบทแสดงรายละเอยดเกยวกบรายไดและคาใชจายของกจการ

2. งบประมาณการเงน จะประกอบดวยงบประมาณยอยตาง ๆ ทแสดงถงฐานะการเงนและทรพยากรตาง ๆ ทมอยของกจการ

เนอหา1. ความหมายของงบประมาณ2. วตถประสงคของการจดทำางบประมาณ3. ประโยชนของงบประมาณ4. ขนตอนในการจดทำางบประมาณ5. งบประมาณหลก - งบประมาณดำาเนนการ - งบประมาณการเงน6. การจดทำางบประมาณทไมเกยวกบการผลต

ความหมายของงบประมาณสมนก เออจระพงษพนธ ใหความหมายไว คอ งบประมาณ หมาย

ถงแผนการดำาเนนงานอยางเปนลายลกษณอกษรขององคการใดองคการหนง สำาหรบระยะเวลาใดระยะเวลาหนงในภายหนา ซงแผนการ

95

ดำาเนนงานนอาจจะมลกษณะเปนแผนระยะยาว เชน งบประมาณทมระยะเวลา 3 ป 5 ป หรอ 10 ป หรออาจจะเปนแผนระยะสน เชน งบประมาณรายเดอน 3 เดอน 6 เดอน หรอ 1 ป 1

กงกนก พทยานคณ และคณะ ได สร ปความหมายของงบประมาณ คอ การจำากดวงเงนทจะใชงบประมาณประจ ำาป เปนการแสดงวตถประสงคทฝายบรหารมอยในขณะนนออกมาเปนตวเลข รวมทงแสดงใหเหนถงแผนการดำาเนนงาน และวธการจดหาเงนมาใชในองคการ ในระหวางปดวย 2

อรชร โพธสข และคณะ กลาววางบประมาณ หมายถงระบบการวางแผนงานทเกยวของกบตวเลขทางการเงนส ำาหรบการดำาเนนธรกจทจะเกดขนในอนาคต โดยครอบคลมถงวตถประสงค เปาหมาย และนโยบายในการดำาเนนงานขององคการ การจดสรรทรพยากรไปใชเพอบรรลถงวตถประสงคและเปาหมายขององคกร และผลทคาดวาจะไดรบจากการดำาเนนงานตามแผนนน ๆ 3

สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหความหมายวางบประมาณ หมายถง การประมาณการทางการเงนหรอทรพยากรอนทกำาหนดอยางมระบบ เพอใชเปนเครองมอควบคมการดำาเนนงานในอนาคต 4

สรปงบประมาณ หมายถง แผนการดำาเนนงานในการจดหาเงนมาใชใน

กจการ ซงจะแสดงเปนตวเลข ในรปของจำานวนหนวยและจำานวนเงนทจะใชดำาเนนงาน สำาหรบระยะเวลาในภายหนา การจดทำางบประมาณจะจดทำาลวงหนา ถาเปนงบประมาณระยะสนกจะมระยะเวลา 3 เดอน 6 เดอน หรอ 1 ป และถาเปนงบประมาณระยะยาวจะมระยะเวลา 3 ป 5 ป การจดทำางบประมาณมความสำาคญและเปนประโยชนในทางการบรหาร และเปนทยอมรบสำาหรบการชวยตดสนใจของผบรหารได

การจดทำา ความส ำา เ ร จขอ งธรกจ

96

วางแผนและควบคม

งบประมาณ

วตถประสงคของการทำางบประมาณการจดทำางบประมาณ มวตถประสงคเพอจะชวยในการวางแผน

การประสานงาน และการควบคมการดำาเนนงานของผบรหารและมวตถประสงคดานอน ๆ คอ

1. เพอใหผบรหารพจารณานโยบายพนฐานของกจการลวงหนาอยางรอบคอบ

2. เพอใหมการแบงอำานาจและมอบหมายหนาทความรบผดชอบตามแผนงานตาง ๆ ท

เกยวของ ทำาใหมการจดโครงสรางองคการทด3. เพอใหผบรหารระดบสงมเวลาในการตดสนใจดานอน ๆ ทเปน

ประโยชนแกกจการ เพราะไดมการกระจายอำานาจหนาทและความรบผดชอบในการทำางานใหแผนกตาง ๆ รบผดชอบแลว

4. เพอใหเกดการมสวนรวมในกจการ เนองจากทก ๆ ฝายมสวนรวมในการวางแผนและดำาเนนงานตามแผนทวางไว เพอใหบรรลเปาหมาย เกดความรวมมอและเปนอนหนงอนเดยวกน

5. เพอใหผบรหารกำาหนดประสทธภาพในการทำางานของแตละฝายไดอยางแนนอน และวดได

6. เพอใหมการวางแผนการใชทรพยากรทมอยในกจการไดอยางมประสทธภาพ

7. เพอใหกจการสามารถวเคราะหและสำารวจตนเองในดานความกาวหนาของผลงาน เพอนำาไปสการบรรลเปาหมายของกจการประโยชนของงบประมาณ 5

ประโยชนของการจดทำางบประมาณอยางหนงทเหนไดอยางชดเจน คอ ทำาใหกจการมเปาหมายทแนนอนและเหมาะสมในการดำาเนนงาน ม แผนงานทด อนเปนประโยชนในดานการบรหาร ซงแบงออกเปน

1. ชวยในการวางแผน (Planning) ชวยใหการวางแผนของกจการนำาไปสการปฏบตจรงได กระบวนการจดทำางบประมาณจะทำาให

97

วางแผนเกยวกบรายได

ทกฝายในกจการตองวางแผนงานลวงหนา สำาหรบชวงระยะเวลาใดเวลาหนง ทำาใหไดแผนรวมของกจการทเหมาะสม และเปนแนวทางในการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายสงสดของกจการ

2. ช ว ย ในกา รป ร ะสา น งา น แล ะก อ ให เก ด ค ว า มร ว ม ม อ (Facilitating Communication and Coordination) กจการทประสบความสำาเรจในการดำาเนนงาน จะตองอาศยความรวมมอของฝายตาง ๆ ในกจการ กระบวนการจดทำางบประมาณจงเปนเครองมอทชวยใหเกดการประสานงานกนระหวางแผนงานของฝายตาง ๆ กอใหเกดการแลกเปลยนขอคดเหนระหวางฝาย ลดความขดแยงและกอใหเกดความรวมมอในการทำางาน

3. ชวยในการแบงสรรทรพยากร (Allocating Resources) เนองจากกจการมทรพยากรจำากดและจะตองถกนำาไปใชใหเกดประโยชนสงสด กระบวนการจดทำางบประมาณจงชวยใหแตละฝายไดรบการจดสรรทรพยากรอยางเหมาะสม

4. ช ว ย ใ น ก า ร ค ว บ ค ม ก า ร ด ำา เ น น ง า น (Controlling Operations) ผลการดำาเนนงานทเกดขนจรงจะนำามาเปรยบเทยบกบแผนงบประมาณทวางไว ทำาใหทราบวาประสบผลสำาเรจมากนอยเพยงใด บรรลเปาหมายของกจการหรอไม หากไมเปนไปตามเปาหมายเกดจากแผนกใดกสามารถแกไขไดอยางถกตอง

5. ชวยในการประเมนผลการปฏบตงาน และทำาใหเกดแรงกระตนใ น ก า ร ท ำา ง า น (Evaluating Performance and Providing Incentive)มการเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงานกบแผนงานทวางไว ทำาใหการประเมนผลเปนไปอยางทวถงทกฝาย ทำาใหเกดการกระตนใหบคลากรมการแขงขนการปฏบตงานใหเปนไปตามเปาหมาย เพอจะไดรบผลตอบแทนจากการประเมนผลการปฏบตงานใหอยในเกณฑทดตลอดเวลาความสำาเรจในการจดทำางบประมาณ

การจดทำางบประมาณจะประสบความสำาเรจและบรรลผลตอการบรหารนนจะตองประกอบ ดวยปจจยตาง ๆ คอ

1. จะตองไดรบการสนบสนนจากฝายบรหาร

98

2. จะตองสอดคลองกบการจดผงองคการและรายงาน3. การจดทำางบประมาณจะตองสอดคลองกบระบบบญช

4. ผทเกยวของกบการจดทำางบประมาณจะตองเขาใจหลกการและประโยชนของการทำา

งบประมาณ5. มการปรบปรงงบประมาณใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลง

เสมอ

ขนตอนในการจดทำางบประมาณ 6

เพอใหงบประมาณสามารถใชเปนเครองมอชวยในการบรหาร การจดทำางบประมาณกควรทจะมขนตอนตางๆ ดงน

1. ประเมนสภาวะแวดลอมขององคการ เปนการประเมนปจจยและสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกทมผลกระทบตอกจการในอนาคตโดยรวม โดยจะวเคราะหผลกระทบของปจจยตาง ๆ ทงในระยะสนและระยะยาว เพอนำามาใชในการจดทำาแผนของกจการใหบรรลวตถประสงค

2. กำาหนดวตถประสงค (Objectives) ขององคการ เมอมการประเมนสภาวะแวดลอมขององคการแลว องคการกสามารถกำาหนดวตถประสงคอยางกวาง ๆ ไว เพอใหผทเกยวของไดทราบแนวทางในการดำาเนนงานขององคการ

3. กำาหนดเปาหมาย (Goals) การดำาเนนงาน เมอไดมการกำาหนดวตถประสงคแลวจงกำาหนดเปาหมายการดำาเนนงานใหเจาะจงลงไปสำาหรบระยะเวลาตาง ๆ หรออาจกำาหนดไวเปนจำานวนเงนหรอจำานวนปรมาณงาน เพอใหบรรลวตถประสงคทวางไว

4. กำาหนดนโยบายกลยทธ (Strategies) เพอใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงค และเปาหมายทวางไว องคการจงมการกำาหนดกลยทธใหเปนแนวทางในการปฏบต

5. ก ำา ห น ด ข อ ส ม ม ต ฐ า น ใ น ก า ร ว า ง แ ผ น (Planning Premises) ขอสมมตฐานในการวางแผน กคอวตถประสงคอยางกวาง ๆ ทกำาหนดไว เปาหมายของการดำาเนนงาน นโยบายในการปฏบตงาน

99

และขอมลอน ๆ ทจำาเปนซงจะนำาขอมลเหลานมาจดเปนขอมลพนฐานใหฝายตางๆ เพอเปนแนวทางในการจดทำาแผนงบประมาณแตละฝายใหสอดคลองกบวตถประสงค และบรรลเปาหมายขององคการ

6. ประเมนและจดทำาแผนสำาหรบโครงการตาง ๆ (Evaluating and planning projects) ก อนการด ำา เน นโครงการต าง ๆ ในองคการจะมการวางแผนโครงการแตละโครงการใหครบสมบรณ โดยขนแรกจะตองมการวเคราะห และประเมนผลจากแผนกตาง ๆ ทเกยวของ โดยคำานงถงผลประโยชนและตนทนทจะเกดขนในแตละโครงการ นำาเสนอผบรหารระดบสงพจารณา เพอการอนมตแตละโครงการ ขนตอมาโครงการทไดรบอนมตแลวผบรหารจะตองกำาหนดวาจะเร มดำาเนนการเมอใด สวนโครงการทดำาเนนการไปแลวนนจะตองมการประเมนวาดำาเนนการตรงตามวตถประสงคและกลยทธหรอไม มการใชทรพยากรตามขอจำากดทมอย และถาโครงการใดประสบปญหาผบรหารจะตองประเมนผลไดผลเสยจากการจะยกเลกโครงการ หรอเปลยนแปลงแกไขโครงการ เพอใหเหมาะสม

7. การจดทำาแผนงบประมาณระยะยาว (Strategic short – rang plan) การจดทำาแผนระยะยาวเปนการกำาหนดแนวทางในการปฏบตงาน เวลา 3 – 5 ป เพอใหผบรหารแตละฝายไดรวมมอในการวางแผนและการจดทำางบประมาณ เมอแผนและงบประมาณไดรบอนมตแลวจะถกสงใหฝายทเกยวของ เพอใชในการวางแผนและจดทำางบประมาณแตละฝายตอไป

8. การจดท ำาแผนงบประมาณระยะส น (Tactical short – rang plan) เปนการทำาแผนงบประมาณระยะเวลา 1 ป ลวงหนาโดยแตละฝายจะตองเสนอแผนและงบประมาณของตนใหคณะกรรมการประเมนและพจารณา และนำาเสนอผบรหารระดบสงตอไป เมอแผนของฝายตาง ๆ ไดรบการอนมต คณะกรรมการงบประมาณจะรวบรวมแผนและงบประมาณของฝายตาง ๆ มาจดทำาแผนและงบประมาณขององคการตอไป

9. การจดทำารายการวเคราะหตาง ๆ เพอเปนประโยชนในการวเคราะหและควบคมการดำาเนนงานตามแผนและงบประมาณ เอกสาร

100

การวเคราะหตางๆ เชน การวเคราะหตนทน ปรมาณ กำาไร การวเคราะหตนทนสวนเพม และสถตตาง ๆ เปนตน

10. จดทำารายงานผลการปฏบตงาน (Performance report) เมอดำาเนนงานตามโครงการแตละโครงการเสรจสน จะตองมการรายงานผลการปฏบตงานตามงบประมาณ โดยจะตองมการจดทำารายงานผลการปฏบตงานประจำางวดแตละฝายใหผบรหารทราบและแจกจายใหผทเกยวของ เพอใชในการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบแผนงานหรองบประมาณ และมาตรฐานอน ๆ ทกำาหนดไว

ความรบผดชอบในการจดทำางบประมาณการจดทำางบประมาณเปนแผนการดำาเนนการของฝายตางๆ ของ

กจการ โดยผอำานวยการงบประมาณหรอคณะกรรมการงบประมาณ มหนาทรวบรวมแผนงบประมาณของฝายตาง ๆ เขาดวยกน เพอเปนแผนงบประมาณประจำาปของกจการ ดงนนผอำานวยการงบประมาณจงตองทำาหนาทอยางหนก เพราะตองหาวธในการรางและจดหาวธทจะใชในการวางแผนสำาหรบงวด กำาหนดการจดทำาประเภทของงบประมาณ ระยะเวลาทจะแลวเสรจและมอบหมายหนาทความรบผดชอบใหแตละฝายในการจดทำางบประมาณ แนะนำาเกยวกบแบบฟอรมและอธบายรปแบบและขอมลทตองการของงบประมาณทงหมด

นอกจากนผ อ ำานวยการงบประมาณ หรอคณะกรรมการงบประมาณยงมหนาทพจารณาแผนและโครงการตาง ๆ วาสามารถทจะทำาไดจรงและสรางผลกำาไรใหกจการตรงตามวตถประสงค และเปาหมายตามทวางแผนไว ถาแผนหรอโครงการใดเมอพจารณาแลวไมเหมาะสม กจะใหฝายทเกยวของนำาไปปรบปรงแกไขใหม สวนแผนและโครงการใดทปฏบตแลวจะตองรวบรวมผลการปฏบตงานและจดทำารายงาน เพอนำาเสนอผบรหารตอไป

งบประมาณหลก (Master Budget)

101

ในการจดทำางบประมาณของกจการเพอใชในการวางแผนและควบคมการด ำาเน นงาน จะแบงการจดท ำางบประมาณออกเป นงบประมาณยอย ๆ หลาย ๆ งบประมาณ ในแตละงบจะมความเกยวของและสมพนธกน ซงงบประมาณยอย ๆ ทมความสมพนธกนนเราจะเรยกวางบประมาณหลก

งบประมาณหลก มกจะมชวงเวลาของงบประมาณเทากบ 12 เดอน หรอ 1 ป ซ งงบประมาณหลกจะทำาหนาทในการวางแผนและควบคมเกยวกบแหลงทมาและใชไปของทรพยากรตาง ๆ ในสวนรวมของกจการ และจะตองสอดคลองกบงบกำาไรขาดทนและงบดลทกจการไดจดทำาประจำางวด นอกจากนงบประมาณหลกยงถอวาเปนตวกำาหนดทศทางของกจการ และควบคมการดำาเนนงานของกจการใหเปนไปตามวตถประสงคทวางไวอยางชดเจน

สวนประกอบของงบประมาณหลก จะจำาแนกออกเปน 2 ประเภทคอ

1. งบประมาณดำาเนนการ (Operation Budget) หมายถง งบประมาณยอยตาง ๆ ทแสดงรายละเอยดเกยวกบรายไดและคาใชจายของกจการ ซงประกอบดวย งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงาน งบประมาณคาใชจายโรงงาน งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร งบตนทนขาย และงบกำาไรขาดทน งบประมาณดำาเนนงานจะทำาหนาทกำาหนดรายได และควบคมตนทนและคาใชจายของกจการไดเปนอยางด

2. งบประมาณการเงน (Financial Budget) หมายถง งบประมาณยอยทจะแสดงถงฐานะการเงนและทรพยากรทกจการมอย เชน งบประมาณเงนสด จะแสดงการไดมาและใชไปของเงนสดของกจการ งบดลจะแสดงรายละเอยดเกยวกบฐานะทางการเงนของกจการ

การจดทำางบประมาณหลก1. การจดทำางบประมาณดำาเนนการ การจดทำางบประมาณหลก จะเร มตนทการจดทำางบประมาณ

ดำาเนนการ ซงจะจดทำาการพยากรณยอดขายและจดทำางบประมาณขาย

102

เปนอนดบแรก และทำางบประมาณยอยอน ๆ ทเกยวของตอไปตามลำาดบ ดงน

1.1 งบประมาณการขาย (Sales Budget) เป นสวนทสำาคญทสดในการดำาเนนงาน เนองจากการวางแผนของกจการจะตองเรมดวยการพยากรณการขาย เนองจากเราไมสามารถทำาการผลตไดถาไมทราบความตองการของตลาดกอน การจดทำางบประมาณการขาย ม การนำาเทคนคในการพยากรณเชงสถต คอ มการคาดคะเนแนวโนมยอดขายในอนาคต การรวบรวมขอมลเก ยวกบยอดขายในอดต และปรบปรงขอมลในอดต รวมทงพยากรณการเปลยนแปลงตามฤดกาล นำามาใชปรบปรงและพยากรณยอดขาย เพอใหยอดขายทแสดงในงบประมาณการขายเปนยอดขายทมความเปนไปไดมากทสด

การจดทำางบประมาณการขายจะแสดงยอดขายเปนจ ำานวนหนวยและจำานวนเงนตามชวงเวลาตาง ๆ ทตองการ ซงอาจแสดงเปนรายเดอน รายไตรมาส หรอรายป

การจดทำางบประมาณสำาหรบกจการทไมเกยวกบการผลตการจดทำางบประมาณสามารถนำามาใชในกจการทกประเภท ไมได

มงเนนเฉพาะกจการทเกยวกบการผลตสนคาเทานน เนองจากการจดทำางบประมาณมจดมงหมายเพอการวางแผน ควบคมและวดผลการดำาเนนงาน เพอนำาไปสเปาหมายและประสทธผลทวางไวทงสน ดงนนการจดทำางบประมาณจงทำาไดทงกจการทมงหวงกำาไรและมไดมงหวงกำาไร

ในการจดทำางบประมาณของกจการแตละประเภทยอมมขอแตกตางกนตามลกษณะ และจดมงหมายของการนำาไปใช ดงนนวธการและประเภทของการจดทำางบประมาณทแตกตางกน สรปไดคอ 7

1. ก า ร จ ด ท ำา ง บ ป ร ะ ม า ณ ส ำา ห ร บ ธ ร ก จ ซ อ ข า ย ส น ค า (Merchandising Firms) การจดทำางบประมาณของธรกจซอขายสนคาจะงายและยงยากนอยกวาการจดทำางบประมาณของธรกจททำาการผลตสนคา เพราะการซอขายสนคาไมมกระบวนการผลต จงไมตองจดทำางบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบ งบประมาณคาแรงงาน และงบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณหลกทธรกจซ อขายสนคาจะตองจดท ำา

103

ประกอบดวย งบประมาณขาย งบประมาณซอสนคา งบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการดำาเนนงาน งบประมาณการลงทน งบประมาณเงนสด งบประมาณกำาไรขาดทน และงบประมาณงบดล โดยการจดทำางบประมาณจะใหความสำาคญตอการบรหารสนคาคงคลง เพราะจะเปนตวชวดถงความสำาเรจในการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานของธรกจซอขายสนคา

2. การจดทำางบประมาณสำาหรบธรกจบรการ (Service Firms) ธรกจประเภทขายบรการนบวนจะมบทบาทและความสำาคญมากยงขน และใหความสะดวก สบายกบผบรโภค เชน โรงภาพยนต คลนกแพทย บรษทขนสง ดงนนการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานของธรกจขายบรการดวยงบประมาณจงอยทการจดทำางบประมาณรายได งบประมาณคาใชจายในการดำาเนนงาน งบประมาณเงนสด งบประมาณการลงทน งบประมาณกำาไรขาดทน และงบประมาณงบดล ซ งความสำาเรจในการวางแผนกำาไรและควบคมการดำาเนนงานจงขนอยกบความสามารถในการหารายได และการควบคมคาใชจายใหเปนไปตามงบประมาณ

3. การจดทำางบประมาณสำาหรบหนวยงานทมไดมงหวงผลกำาไร (Not–For– Profit Firms)

การดำาเนนงานของหนวยงานทมไดมงหวงผลกำาไรทเรามกจะพบเสมอโดยทวไปมกจะ เปนลกษณะของมลนธ สมาคม สถาบนการศกษาของรฐ โรงพยาบาลของรฐ เปนตน ซงการดำาเนนงานมกจะอยในรปของการใหบรการและสวสดการแกบคคลทวไป เนองจากวตถประสงคในการดำาเนนงานของหนวยเหลานมไดมงหวงผลกำาไร ดงนนการจดทำางบประมาณจงใหความสำาคญทงบประมาณรายจาย และงบประมาณแผนงานทจะดำาเนนงานมากกวาทจะมงเนนทงบประมาณรายได การจดทำางบประมาณจงเปนการจดทำาเพอการวางแผนและควบคมการดำาเนนงานใหเปนไปตามจดมงหมายของแผนงานหรอโครงการทกำาหนด


104

ใหนกศกษาตอบคำาถามตอไปนมาพอเขาใจ1. งบประมาณมความสำาคญตอการบรหารจดการธรกจอยางไร จงอธบาย2. จงบอกประโยชนของการจดทำางบประมาณมาพอเขาใจ3. ขนตอนในการจดทำางบประมาณ ประกอบดวยอะไรบาง4. ผทมหนาทรบผดชอบในการจดทำางบประมาณของกจการ คอใคร5. งบประมาณหลกหมายถงอะไร ประกอบดวยอะไรบาง6. การคำานวณหาจำานวนวตถดบทตองซอในแตละงวดสามารถคำานวณไดอยางไร7. จงบอกวธการคำานวณหาจำานวนสนคาทตองผลตในแตละงวด


105

การใชขอมลตนทนเพอการตดสนใจระยะสน(Relevant cost in short - term

decision making)

สาระสำาคญการดำาเนนธรกจจะประสบความสำาเรจไดนน สวนหนงมาจากการท

ผบรหารจะตองแสวงหาโอกาสในการดำาเนนงานทดกวาทเปนอยในปจจบนตลอดเวลา รวมทงยงตองเขาใจและรบผดชอบในการตดสนใจเกยวกบการแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดจากการดำาเนนงาน เชน การพจารณากำาหนดราคาขาย ตนทนการผลตและผลกำาไรของกจการ การตดสนใจเกยวกบเร องการใชวธการผลต การยกเลกผลตภณฑหรอยกเลกสาขาทมผลขาดทน การหาชองทางการจดจำาหนาย ซงการตดสนใจในปญหาตาง ๆ เหลาน เปนเรองทยงยากและสบสนสำาหรบการบรหารทวไป เนองจากทางเลอกของปญหามหลายทางเลอก

ดงนนผบรหารจงตองเปนผทมองการณไกลและพยายามแสวงหาโอกาสในการดำาเนนงานทดกวาสภาพทเปนอยในปจจบน จงจะทำาใหสามารถมองเหนทางแกปญหาและมองเหนโอกาสในการทำาสงใหม ๆ และขอมลทใชในการตดสนใจ จะตองเปนขอมลตนทนทได รบการปรบปรงใหตรงกบปญหาทเกดขนจงจะนำาไปใชไดผล ในการประเมนผลทางเลอกเพอการตดสนใจนน เราใชการเปรยบเทยบเชงปรมาณ (Quantitative approach) มากกวาการเปรยบเทยบเชงคณภาพ (Qualitative approach) เนองจากการเปรยบเทยบเชงปรมาณจะใหผลทเหนชดเจนกวาการเปรยบเทยบเชงคณภาพ

เนอหา1. แหลงทมาและขอมลทใชในการตดสนใจ2. ลกษณะสำาคญของขอมลเพอการตดสนใจ3. กระบวนการตดสนใจในการแกไขปญหา4. ประเภทของตนทนทใชในการตดสนใจ5. แนวคดเบองตนทใชในการตดสนใจ

106

6. รปแบบของการวเคราะหทางเลอกเพอการตดสนใจ7. ประเภทของปญหาเพอการตดสนใจ

การดำาเนนธรกจทประสบความสำาเรจและสามารถยนหยดตอสกบคแขงขนไดนน ผบรหารจะตองมความรอบคอบในการแสวงหาทางเลอก และคนหาโอกาสในการดำาเนนการทดกวาทเปนอยในปจจบนเพอหาทางเลอกใหม ๆ รวมทงยงตองรบผดชอบในการตดสนใจเกยวกบการแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนทงระยะสนและระยะยาว ซงปญหาทมกจะพบบอย ๆ ใหตองตดสนใจ คอ การกำาหนดราคาขาย การเพมผลตภณฑ การยกเลกผลตภณฑ การหาชองทางการจดจำาหนาย ตนทนการผลตและผลกำาไรของสนคา ปญหาเหลานเปนเรองยงยากทจะตดสนใจ เนองจากปญหาแตละชนดมทางเลอกหลายทาง และการตดสนใจในทางเลอกใดกจะมผลตอกำาไรขาดทนของกจการเสมอ

ดงนน ผบรหารจงตองเปนผมองการณไกลและมความเขาใจในกระบวนการตดสนใจ รจกทจะนำาขอมลทเกยวของในแตละปญหามาชวยในการพจารณาตดสนใจ ในทางเลอกแตละทางเลอก และตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด ใหประโยชนสงสดแกธรกจนน ๆ เนองจากการตดสนใจตาง ๆ จะมผลกระทบตอผลกำาไรขาดทนของกจการทงสน สวนขอมลทใชประกอบในการตดสนใจจะตองเปนขอมลทไดรบการปรบปรงใหตรงกบปญหาทเกดขนจงจะมประโยชน

ในการประเมนผลทางเลอกเพอการตดสนใจนน จะนยมใชวธการเปรยบเทยบเชงปรมาณ (Quantitative approach) มากกวาการเปรยบเทยบเชงคณภาพ (Qualitative approach) เนองจากการเปรยบเทยบเชงปรมาณชใหเหนความแตกตางในแตละทางเลอกไดชดเจนกวาการเปรยบเทยบเชงคณภาพ เพราะเปนขอมลทเราสามารถวดไดเปนตวเลข เชน จำานวนหนวยทขาย จำานวนชวโมงททำางาน แตการเปรยบเทยบเชงคณภาพจะเปนการบรรยายความคดเหน ซงไมสามารถวดคาเปนตวเลขได เชน คณภาพของผลตภณฑ

แหลงทมาและขอมลทใชในการตดสนใจ

107

การตดสนใจในปญหาตาง ๆ ของผบรหาร จะตองอาศยขอมลขาวสารจากแหลงขอมลซงแบงออกเปน

1. แหลงขอมลภายใน (Internal Information) เปนการเกบรวบรวมขอมลภายใน กจการ ซงขอมลทไดสวนมากจะเปนขอมลทเกยวกบการผลต ขอมลทางการเงนหรอขอมลทเกยวกบบคคลซงเปนขอมลในวงแคบ

2. แหล งข อม ลภายนอก (External Information) ผ บรหารควรนำาขอมลภายนอก ก จการมาประกอบการตดสนใจ เนองจากสภาวะแวดลอมภายนอกมผลตอการดำาเนนธรกจ เชน ภาวะเศรษฐกจภายในประเทศและตางประเทศ ความกาวหนาทางดานเทคโนโลย ความเปนไปของกระแสโลกทางดานการเมอง รวมทงขอมลของคแขงขนทางธรกจ ซงขอมลภายนอกจะเปนแหลงขอมลในวงกวาง

ความแตกตางของขอมลภายในและขอมลภายนอก คอ ขอมลภายในนนกจการสามารถควบคม สรางขนหรอจดเกบไดตามความตองการของผใชขอมล ในขณะทขอมลภายนอกกจการไมสามารถสรางขนตามความตองการได อยางไรกตาม สงทสำาคญคอ ผบรหารจะนำาขอมลขาวสารทได ไปใชในการตดสนใจอยางไรใหเหมาะสม และทำาใหกจการประสบความสำาเรจสงสด เพราะถา ผบรหารใชขอมลในการตดสนใจไมเปน หรอไมเหมาะสม ขอมลเหลานกจะไมมประโยชนเลย

ปญหาทผบรหารประสบและนำามาซงการตดสนใจ สวนมากจะเปนปญหาในเรอง

1. การวางแผน (Planning) เปนการวเคราะหและวางแผนดานกำาไร และการจดทำางบประมาณ

2. การควบคม (Control) จะใช เป นการก ำาหนดต นทนมาตรฐานการปฏบตงาน

3. การวดผลดำาเนนงาน (Performance Measurement) จะใชในการกำาหนดราคาหรอการจดทำารายงานเพอวดผลดำาเนนงาน

4. การตดสนใจในปญหาอนๆ (Decision Making) จะใชในการตดสนใจระยะสนเกยวกบการจางบคคลภายนอกผลตสนคา การขยายสาขา การรบจางผลตสนคา เปนตน

108

รป 8.1 กระบวนการวางแผน ควบคม และวดผลดำาเนนงาน

ลกษณะสำาคญของขอมลเพอการตดสนใจ 1

ขอมลทจะนำามาใชเพอการตดสนใจจะตองมลกษณะดงน คอ1. เปนขอมลทเกยวของกบปญหา เพอชวยใหตดสนใจในปญหา

นน ๆ ไดอยางถกตอง และเปนขอมลทมความหมายตอทางเลอกของปญหานนๆ เชนการตดสนใจระหวางการผลตชนสวนเพอใชเอง หรอจะซอชนสวนจากบคคลภายนอก ขอมลทเกยวของกบการตดใจ คอ ถา

109

การตดสนใจ

การวางแผ

น

นโยบาย

วเคราะหผลการดำาเนน

งานและเสนอแนวทางปรบแผน

กำาหนดแผน

กลยทธ

จดทำาและวเคราะห

ขอมลเพอการ

วางแผน

การควบคมและ

กำาหนดเกณฑ

มาตรฐานการปฏบต

งาน

ปฎบตงาน

จดทำาและเสนอผล

การดำาเนนงาน

วดผลการดำาเนนงาน

ผลตชนสวนเอง จะตองเสยตนทนทงสนเทาใด และถาซอชนสวนจากบคคลภายนอกจะตองจายเงนเทาใด แลวเปรยบเทยบผลดผลเสยทเกดขน แลวจงตดสนใจเลอก

2. เปนขอมลทเชอถอได ขอมลทจะนำามาใชในการตดสนใจ จะตองเปนขอมลทถกตอง ซงขอมลดงกลาวอาจตองมการคาดคะเนหรอกะประมาณขน ซงจะตองทำาดวยความระมดระวง โดยอาศยขอมลทเกดขนในอดตและสภาวการณตางๆ ในปจจบนเปนแนวทางในการกะประมาณ เพอใหไดขอมลทเชอถอไดหรอใกลเคยงความจรงทจะนำามาใชประกอบการตดสนใจ

3. เป นขอมลอนาคต การตดสนใจเปนสงทต องกระทำาในปจจบน แตผลของการ ตดสนใจเปนเหตการณทจะเกดขนในอนาคต ดงนน ขอมลทจะนำามาใชเพอการตดสนใจไมวาจะเปนขอมลเกยวกบตนทนหรอรายไดกตาม จะตองเปนขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคตเมอไดมการกระทำาตามการตดสนใจนน เชน ปรมาณทคาดวาจะขายได

4. เปนตนทนทแตกตางกนในแตละทางเลอก ในการตดสนใจมกใชตนทนสวนตางเปนหลกในการตดสนใจเลอกทางเลอก ตวอยาง ถากจการผลตชนสวนประกอบสนคาเอง จะมตนทนการผลตทงสน 50,000 บาท และมบคคลภายนอกมาเสนอขายในราคา 65,000 บาท ซงเมอประกอบเปนสนคาสำาเรจรปแลวขายจะทำาใหมกำาไรเพมขน 20,000 บาท

จากตวอยาง ถ าพจารณาเฉพาะราคาตนทนของช นสวน กจการควรจะทำาการผลตเอง เพราะจะเสยตนทนนอยกวา 15,000 บาท (65,000 - 50,000) แตกจการกจะมกำาไรจากการขาย ลดลง 20,000 บาทดวย ดงนนในการพจารณาตดสนใจ จะตองพจารณาถงประโยชนสงสดทไดรบในแตละทางเลอก คอ

ทางเลอกท 1 ผลตชนสวนเองตนทนในการผลตชนสวน 50,000

บาทต นทน โอกาสท เส ย ไปจากการขายสนค าแล วมก ำา ไร

20,000 บาท

110

รวมตนทนทงสน 70,000บาท

ทางเลอกท 2 ซอชนสวนจากภายนอกตนทนทตองจายซอจากภายนอก

65,000 บาท

จะเหนวาการผลตชนสวนเอง ทำาใหตนทนสงกวาซอจากบคคลภายนอก 5,000 บาท ดงนนกจการจงควรตดสนใจซอจากบคคลภายนอก

กระบวนการตดสนใจในการแกปญหาการตดสนใจ เกดจากทางเลอกมมากกวาหนงทางเลอก และเรา

จะตองเปรยบเทยบวาทางเลอกใดใหผลดตอกจการมากทสด โดยลกษณะการเปรยบเทยบจะเปนการเปรยบเทยบเชงปรมาณ คอ มตวเลขหรอจำานวนเงนมาเปนตวเปรยบเทยบ แลวเลอกทางเลอกทดทสด แตอยางไรกตามปจจยบางอยางทไมอาจวดไดในเชงปรมาณ กจะตองนำามาพจารณาดวยในขนสดทายกอนการตดสนใจ

สงสำาคญตอการนำาขอมลทางบญชตนทนไปใชในการตดสนใจคอ กระบวนการตดสนใจในการแกปญหา ซงผบรหารจะตองมความเขาใจและลำาดบขนตอนการตดสนใจไดอยางด เพราะถาผบรหารไมมความเขาใจทดพอ อาจทำาใหการตดสนใจนนขาดประสทธภาพ เสยเวลาและคาใชจายกบการแกปญหาทไมตรงจด ดงนนกระบวนการตดสนใจแกไขปญหาจงมขนตอน ดงน 2

1. การคนหาปญหาทแทจรง (Defining the Problem) ขนตอนแรกของกระบวนการตดสนใจแกไขปญหากคอ จะตองคนหาปญหาทแทจรงเสยกอนวา ปญหาหรอความยงยากทเกดขนนนคออะไร เพราะถาเรารจกปญหาทแทจรงแลว จะทำาใหเราแกปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม

111

2. ก า ร ก ำา ห น ด ท า ง เ ล อ ก ท จ ะ ใ ช ใ น ก า ร แ ก ไ ข ป ญ ห า (Identifying Alternatives) เมอคนพบปญหาทแทจรงแลว ขนตอนตอไปคอ การกำาหนดแนวทางเลอกทจะใชในการแกปญหานน เพราะปญหาตาง ๆ ทเกดขนอาจมแนวทางหรอวธการแกไขไดหลายวธ ดงนน การตดสนใจแกไขปญหาทดทสด คอ การเลอกทจะใหผลประโยชนสงสดแกกจการ

3. การเก บรวบรวมขอม ลท เก ยวข องก บการต ดสน ใจ (Accumulating relevant information) หลงจากทไดกำาหนดทางเลอกในการแกไขปญหาแลว ขนตอนตอไปกคอ การเกบ รวบรวมขอมลทเกยวของกบการตดสนใจในแตละทางเลอก ซงขอมลทเกบรวบรวมมานน ควรท จะตองเปนขอมลทมความเชอถอได หรอใหมความเสยงนอยทสดเทาทจะเปนได

4. การวเคราะหและเปรยบเทยบในแตละทางเลอก (Analysis and Comparison of Alternatives) การวเคราะหขอม ลในแตละทางเลอกจำาเปนอยางยงทผวเคราะหจะตองมความเขาใจในเทคนคหรอวธการตาง ๆ ทจะนำามาใชในการวเคราะหอยางเพยงพอ เพอมใหการตดสนใจเกดความผดพลาดอนเนองมาจากผลการวเคราะห หลงจากนนเมอไดทำาการวเคราะหขอมลในแตละทางเลอกแลว กจะนำาผลการวเคราะหของแตละทางเลอกมาทำาการเปรยบเทยบถงผลดและผลเสย ท อาจจะเกดจากตดสนใจในการเลอกทางเลอกนน ๆ

5. การตดสนใจ (Making the decision) การตดสนใจเปนขนตอนสดทายของกระบวนการตดสนใจซงการตดสนใจนจะให ประโยชนสงสดแกกจการหรอไมกขนอยกบประสทธภาพของการใช กระบวนการตดสนใจทง 4 ขนตอนทกลาวมา โดยดจากผลทประเมนไดของแตละทางเลอก แลวตดสนใจเลอกทางเลอกทเปนผลดตอกจการมากทสด เชน ในกรณทประเมนผลของทางเลอกออกมาในรปของรายได หรอกำาไร ทางเลอกทดทสดคอ ทางเลอกททำาใหมรายไดหรอกำาไรสงสด

หลงจากตดสนใจแกปญหาตาง ๆ แลว แตยงไมสนสดภาระในการตดสนใจ เนองจากผลจากการตดสนใจนนมกจะทำาใหเกดปญหาใหมตามมาภายหลงเสมอ ดงนน กระบวนการตดสนใจจงถกนำามาใชอยตลอดเวลาเมอธรกจยงมการดำาเนนงานตอไป

112

รป 8.2 กระบวนการตดสนใจในการแกปญหา

ประเภทของตนทนทใชในการตดสนใจ ตนทนทางบญชเป นขอม ลท มประโยชน ต อการต ดสนใจ

เนองจากสามารถคนหา รายละเอยดตามทตองการได ซ งขอมลตนทนทมบทบาทในการตดสนใจจะถกจำาแนกเปน

1. ตนทนโอกาสทเสยไป (Opportunity Cost) คอ รายไดหรอผลตอบแทนทกจการควรจะไดรบจากการตดสนใจเลอกทางเลอกหนง แตตองสญเสยไปเพราะกจการตดสนใจเลอกอกทางเลอกหนง เชน กจการมเงนจำานวน 1,000,000 บาท ซงนำาฝากธนาคารจะไดดอกเบยปละ 90,000 บาท แตถานำาไปซอพนธบตรรฐบาล จะไดรบดอกเบย 12 % ตอป ทางเลอกของกจการ คอถากจการเลอกนำาเงนฝากธนาคาร ตนทนโอกาสทเสยไป คอจะสญเสยดอกเบยทไดจากการซอ

113

ปญหา

ทางเลอก

ทางเลอก

การคนหาและระบปญหาทตอง

แกไข

กำาหนดทางเลอกหรอ

แนวทางในการแกไขปญหา

เกบรวบรวมขอมลทมประโยชนตอการ

ตดสนใจในแตละ

ประเมนผลทไดในแตละทางเลอก

ตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะ

สม

ตดตามผลกระทบ

ทมตอการตดสน

237

พนธบตรรฐบาล 120,000 บาท แตถากจการเลอกซอพนธบตรรฐบาล ตนทนโอกาสทเสยไป คอ จะสญเสยดอกเบยเงนฝากธนาคาร 90,000 บาท ดงนน ถากจการเลอกทางเลอกใด กจะมตนทนโอกาสทเสยไปจากอกทางเลอกหนงเสมอ ซงจากตวอยาง ถามองในแงผลตอบแทนการลงทน กจการควรเลอกทจะนำาเงนไปซอพนธบตร เพราะจะทำาใหมรายไดจากดอกเบยเพมขนจากการนำาเงนฝากธนาคารปละ 30,000 บาท

โดยปกตตนทนโอกาสทเสยไป จะไมมการบนทกลงในบญชของกจการ เนองจากไมไดเปนตนทนทเกดขนจรง แตเปนตนทนทถกสมมตขนเพอการตดสนใจ

2. ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Cost) คอ ตนทนทกจการสามารถประหยดลงได ถาลดกจกรรมลงและจะเพมขนถาระดบกจกรรมเพมขน ตนทนทหลกเลยงไดจะเกยวของกบการตดสนใจเฉพาะอยาง เชน กจการกำาลงพจารณายกเลกสาขาท 3 เนองจากมผลดำาเนนงานขาดทน ตนทนทหลกเลยงไดของสาขาท 3 ประกอบดวย คาโฆษณา เงนเดอนเจาหนาทประจำาสาขา คาขนสงสนคา คาเกบรกษาสนคา ตนทนทหลกเลยงไดมกจะมความสำาคญตอการตดสนใจของ ผบรหาร และจะมตนทนบางอยางทถงแมกจการจะลดกจกรรมลง กยงคงตองจายตนทนดงกลาวอย ตนทนประเภทนจะเรยกวา ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Cost)

3. ตนทนจม (Sunk Cost) หมายถง ตนทนทหลกเลยงไมได ไมสามารถเปลยนแปลงได ไมวาผบรหารจะตดสนใจอยางไร ดงนน ตนทนจมจงเปนตนทนในอดตทไมแตกตางกนในแตละทางเลอก และไมมผลกระทบตอการตดสนใจในปจจบน ตนทนจมสวนใหญเปนการลงทนในลกษณะของสนทรพยถาวร ซงไมอาจเปลยนแปลงแกไขได อยางไรกตามในการตดสนใจ ผบรหารควรจะเลอกทางเลอกทสามารถใชประโยชนจากตนทนจมใหไดมากทสดเทาทจะเปนไปได

4. ตนทนสวนเพม (Incremental Cost) เปนตนทนทเพมขนหรอลดลงเมอระดบกจกรรมเปลยนแปลงไป การประมาณตนทนสวนเพมอาจวเคราะหเปนตนทนตอหนวย หรอเปรยบเทยบเปนยอดรวมกได ซงขอมลตนทนสวนเพมหรอรายไดสวนเพมจะนำามาชวยในการตดสนใจ

114

เลอกทางแกปญหาไดหลายอยาง เชน การตดสนใจเกยวกบผลตภณฑรวม การตดสนใจยกเลกหรอเพมผลตภณฑ

5. ตนทนสวนเพมตอหนวย (Marginal Cost) หมายถง ตนทนทเพมขนจากการผลตเพมขนหนงหนวย ซงมลกษณะคลายกบตนทนสวนเพม แตตนทนสวนเพมตอหนวยเปนการพจารณาสวนทเพมของการผลตเพยง 1 หนวย ซ งเป นแนวคดของตนทนในทางเศรษฐศาสตร โดยเฉพาะแตกสามารถนำามาพจารณาใชในการตดสนใจไดเชนกน

แนวคดเบองตนทใชในการตดสนใจ 3

การตดสนใจโดยใชการวดเชงปรมาณทางธรกจอาจกำาหนดแนวความคดเบองตนในการตดสนใจดำาเนนงานสงหนงสงใดได ดงน

1. ในองคการธรกจตนทนและผลประโยชนจากการดำาเนนงานถกวดดวยกระแสเงนสด (Cash Flow)

2. ตนทนจม เป นต นทนท ไม เก ยวของก บการต ดสนใจเนองจากเปนตนทนทเกดขนในอดต ทไมแตกตางกนในแตละทางเลอก

3. ตนทนของโอกาสทเสยไป เปนตนทนทเขามามบทบาทในการตดสนใจเลอกทางเลอกในการดำาเนนงานเนองจากแตละทางเลอกมตนทนของโอกาสทเสยไปไมเหมอนกน

4. ในการตดสนใจแตละอยางจะใชขอมลตนทนทแตกตางกนออกไป เราไมอาจใช ขอมลตนทนอยางเดยวกนสำาหรบวตถประสงคทตางกนได(Different costs for different perposes)

5. การวเคราะหเพอการตดสนใจนนเราใชวธวเคราะหแบบสวนเพม

6. การตดสนใจภายใตการเส ยงภย ความไมแนนอน การวเคราะหมลคาทคาดไว (Expected value analysis) จะเขามามบทบาทสำาคญ

รปแบบของการวเคราะหทางเลอกเพอการตดสนใจ

115

จากแนวความคดเบองตนทใชในการตดสนใจดงทกลาวมาแลว จะเหนไดวามตนทนบางประเภททมความหมายกบการตดสนใจ และตนทนบางประเภทไมมความหมายตอการตดสนใจ ซงสรปได คอ

1. ตนทนทคาดไวในอนาคตเปนตนทนทมความหมายตอการตดสนใจ

2. ตนทนในอดตไมมความหมายตอการตดสนใจ

6. การปดโรงงานชวคราว (Temporary shutdown)ในการดำาเนนธรกจ ผประกอบการมกประสบปญหาทเกด

จากภาวะสงครามหรอความผนผวนทางเศรษฐกจเปนระยะ ซงบางชวงเวลาความผนผวนนทำาใหกจการตองประสบผลขาดทนอยางตอเนอง การขายสนคาไดนอยลงทำาใหกำาไรสวนเกนไมเพยงพอทจะชดเชยตนทนคงท สงเหลานผบรหารจะตองตดสนใจแกปญหาเพอความอยรอด ซงโดยปกตผบรหารจะหลกเลยงวธการแกปญหาดวยการปดโรงงานชวคราวแมจะในระยะสนกตาม เพราะถงแมกจการจะปดโรงงานชวคราวแตกยงมคาใชจายทหลกเลยงไมไดอยเปนจำานวนมาก เชน โรงงานอตสาหกรรมเหลกกลา มเตาเผาทตองทำางานตดตอกนไปเรอย ๆ เมอปดโรงงานกจะตองมการจดเกบเครองจกรและอปกรณทไมไดใชงาน ซงตองเสยคาใชจายในการบำารงรกษา และเมอกลบมาดำาเนนงานอกครงกจการจะตองเสยคาใชจายเพมขนเมอเรมใชเครองจกรใหม คนงานทมความชำานาญอาจลาออกตองหาคนงานใหม หรออาจเสยลกคาไป

ในการปดโรงงานจะมตนทนคงททหลกเลยงไมได รวมทงคาใชจายตาง ๆ ทจะตองจายเมอกลบมาดำาเนนงานใหม เรยกวา ตนทนปดโรงงาน (Shutdown Cost) ดงนนถากจการตดสนใจปดโรงงานชวคราวกหมายถง กจการประสบผลขาดทนเทากบตนทนปดโรงงาน การพจารณาเพอตดสนใจปดโรงงานชวคราว ผบรหารอาจเปรยบเทยบผลขาดทนทเกดขนระหวางการดำาเนนงานตอไปกบตนทนปดโรงงาน ถาผลขาดทนจากการดำาเนนงานสงกวาตนทนปดโรงงาน ผบรหารอาจตดสนใจปดโรงงาน

สรป

116

ในการใชขอมลเพอการตดสนใจระยะสน ผบรหารควรเลอกใชขอมลเพอการเปรยบเทยบในเชงปรมาณเพราะจะทำาใหเหนความแตกตางกนในแตละทางเลอกไดงาย เนองจากขอมลทใชเปรยบเทยบจะวดเปนตวเลข ในการตดสนใจแตละครงควรมทางเลอกเพอประกอบการตดสนใจอยางนอย 2 ทางเลอก เพอนำามาเปรยบเทยบและเลอกทางเลอกทใหประโยชนสงสดแกกจการ

ลกษณะของขอมลทใชประกอบเพอการตดสนใจ คอ1. เปนขอมลทเกยวของกบปญหา2. เปนขอมลทเชอถอได3. เปนขอมลทจะเกดในอนาคต4. เปนขอมลตนทนทแตกตางกนในแตละทางเลอก

เมอเลอกขอมลตนทนทจะใชประกอบการตดสนใจไดแลว ผบรหารจะดำาเนนการตดสนใจตามกระบวนการดงน

1. คนหาปญหาทเกดขนวาเปนอยางไร2. กำาหนดทางเลอกทจะใชในการแกปญหา3. รวบรวมขอมลทเกยวของกบการตดสนใจในแตละทางเลอก4. วเคราะหเปรยบเทยบขอด ขอเสยของแตละทางเลอก5. ตดสนใจเลอกทางเลอกใดทางเลอกหนง โดยคำานงถงประโยชนสงสดทจะเกดแก

กจการประเภทของตนทนทผบรหารจะใชประกอบการตดสนใจและม

บทบาทตอการตดสนใจสวนมากจะเปนตนทนทคาดวาจะเกดขนในอนาคต และมผลอยางใดอยางหนงเมอตดสนใจเลอก ซงขอมลทมบทบาทตอการตดสนใจจำาแนกออกเปน

1. ตนทนโอกาสทเสยไป2. ตนทนทหลกเลยงได3. ตนทนจม4. ตนทนสวนเพม

ปญหาทผบรหารจะตองพบและตดสนใจเสมอ คอ

117

1. การตดสนใจขายผลตภณฑ ณ จดแยกออกหรอนำาไปผลตตอแลวจงขาย

2. การตดสนใจผลตชนสวนบางชนดเองหรอจะซอจากบคคลภายนอก

3. การตดสนใจรบผลตสนคาพเศษตามคำาสงของลกคา4. การตดสนใจยกเลกผลตภณฑหรอแผนกขายทมผลขาดทน5. การตดสนใจเปลยนสนทรพยใหมแทนสนทรพยเกา6. การตดสนใจปดโรงงานชวคราว


จงอธบายคำาถามตอไปน1. จงอธบายลกษณะสำาคญของขอมลเพอใชในการตดสนใจ2. จงอธบายความหมายและขนตอนของกระบวนการตดสนใจ3. จงบอกประเภทของตนทนทมบทบาทตอการตดสนใจมา 5 ชนด4. ประเภทของปญหาเพอการตดสนใจมอะไรบาง บอกมา 3 ชนด

118

หน่วยการเรียนที่ 1 - นครแห่งการ ... · Web...

Documents

Transcript of หน่วยการเรียนที่ 1 - นครแห่งการ ... · Web...