15IJ3 GAUFRIDIGROSSI"

1561

illustrer son efamissement, .oin de !a croire incpmpatible avec 1'esprii et Ies devoirs de 1'etat monasti-

que,II y a dans le 52c chapitre de 1'edilioiide Soucliet un passage qui a donne la torture a ce eritique. et que

les Bollandistes ont en vain essaye d'eelaircir en le corrigeant (2). Parlant de la celebrile de son heros,1'auteur dit : Unde faclum esl ut i)on solum Gallicanm regionis partes proximus hnpleverit (illius fama),verum etiam Burgundionum, Alanorum, Aquitanorumqueutiimos fines pertransierit. Souchet, dans une notesur ce mot Alanorum, dis.serte fort au loug sans rien expliquer. Les Bolkndistes, avouant que la lecon deSouchet est conforme a tous les manuscrils, pretendent qu'on doit substituer Gutaianorum ou Alamanno,-rum au terme Alanorum, sur la supposition qu'il n'est pius parle des Alains dans les Gaules depuis qu'ilseurent passe en Espagne, et de la en Afrique, c'est-a-dire vers les conimeiicements du vc siecle. Mais il y s

preuve dans Ia Yie de saint Germain d'Auxerre par Conslance, et dans la Chronique de Prosper, qu'apresTemigration de ce peuple, il en eiail reste. une colonie dans la partie mpridionale des Gaul.es; et lieii ne

prouve quils se soient confondus avec les Francs avant le xiie siecle.

(2) Liron. Sing, hist. t. I, p. 45-46,

VITA BEATI BERNARBI

FUNDATORISCONGREGATIONISDE TIRONIO IN GALLIA

AUCTORE GAUFRIOO'.GRQSSO-..

(Acta sanciorum Bolland., Aprilis t, II, die U. pag. 220,, ex plunbus mss. et editione Souclieti.).

OBSERVATION.ES PRJEVI^:.

§ I. Tironium capul nonmcongregationisin Ordine Betiediclhto Vita B. Bernardi scripia.

1. Monasticus slatus, qui pra cretciis in Ecciesia Deisemper floruit, eximia religione ac sanclitate, suum.qua fundatorem qua resiaiiratorein piKcipuum in Occidenle nostro agnoscit sanclissimum patriarchainBenedictum, cujus Acta illustravinius 21 Marlii, quo die ex hac vita migravit anno 542. Ilic enim cumsciipsisset monachoruni Regulam, Jaudatam a S. Gregoiio Magno, ut discretione prmcipuamet sermontiucentHlam, non lantum propagata illa est per oiiines Europa; provincias, innumeris monasieriiSj per di_seipulos_e_isucc____s__rejLejus,jgjciiloimii paucorum decursu fundatis ; sed etiam in omnia divers-Ba Bene-dictina. institutionis ccenohiapaulatira susccpta estr^SuccreTerunt" deihderveliit ex ratticefecundissiiiiaj-Imjns insiituli congregaliones vailte, communis Regulseohservantiam stib propriis ciiique ordinationibus^ad discijjiiiiffivigorem vel rcslaurandtim vel stahiiiendum, coiiceptis, profitenles. Harum antiquissinia efsanctorum virorum proventu felicissima fuit Cluniaccnsis cii'ca annum 910 in Galliis a B. Bernone coe-pta, uti ad hujus Yitam 15 Januarii deduxinms. Simiiis congregatio polest censeri Cavensis in Italia,cfiianiS. Alferius, cujus vitam illuslravinius 12 Aptiiis, sub fiiicm sajculi x fundavit, mortuus anno 1050.'?5iihjecta buic monasteria mimeraniur irccenla ac triginla in Italia ac Sicilia. Eodem teinpore S. Geraldusiii Aquitania prope.Rurdegalam, condidit mpmisterium Silv.-eMajoiis, eosuccessu ut ccclesiolx quam in-venit vetustale confiaciain, facla sil fecunda in sobole: ila quod in Hispania el in mullispartibusGqllia-rum ipsam tanquant matresitsuam suscitaia exea filiaiis dcvo.lioreverelur, ulscribit Chrisliaiius monacliusSilvae.Majoris, in ea quani ad 5 Apriiis secundoloco dedinms Yiia ; scrijita suh exilum saeculixn num. 15.Oiiinium ejusmodi filiarum nee noii.coenohiofiimaggregato.rum, catalogus in ejusdem monasterii archivioeiiamnum invenitur, ct nohis benevole su.bniittehdiispromilteliatur, sed promptas religiosorum suoruminanus novu.sprior cohihuii, ignarus nounisi ad sui monasterii niajoremlaiidem talia desiderari : unde.iioc solum dicere possunms, eliam hodie plures quam trigiuta prioratus subjectionem antiquani retinere.Kon absimilis fuit nova congregalio, a B. Bernardo Tironii indicecesi Carnolensi suh initium undeciinis-cculi iitchoala, cui infrain Yita, num. 52, dicuntur subfuisse ceijtum celta>,sive ea fuerinl ahba.tiae sivei.rsepo.silur.-e,idque cum ejus Acla aliquot post obitum annis consciibereniur. Joaimes Iperius in ChronicoBertiiiiano capitulo 40, parte m, agit de funrialione plurium religionum sub novo rilu el habitu, ctinterillas reeenset de Tirone sub Regula S. Bencdicticui habitum grisii coloris fuisse traditur in Monasfico Au-glicano |iag. 704, ubi agilur de Furnesiensi moiiasterio. De situ niohasterii Tironiensis in comitatu Per-chensi agimus ad Vitam ipsius B. Bernardi, polissimum cap. 1.2.

2. Conscripsil eam Gaufredus Grossus, qui sub ipso monaclius Tironii vixerat, et in prologo asserit, severaci. slylo ea qumvidil vel ficieliumhotniimm rclalione didicit, liiteris comtnettdata successoribus trans-misisse. Jta niim. 88 cuni B. Bcmardus esset Carnoii, et cognovisselGcrvusium monachummaligno spiritu(tcjiiattfin,in infirmorum cella teneri obtiyalum, addit, idcirco eum tam celeriler remeasse, nobis, qui iltu.ccvtweneramus, hitimavil. Eodem niorfa.iium."9_ fesfatur se vidisse quic narrat ; s.ed vel inaximeeoniin,'jusecajiile 12 et,15 de ejus mo.rbo, aiiiiortafionihus ad suos, extremis sncraniciilis susceptis, pio ohitu,<i exseqiiiis scribil, se oculatum testem pro.fit.elur.Praeterca ex ijiso B. Bernardo plurima qua^ liic olimgesserat, videtur intelle.xisse. Ita nuni 27, cum deseriberet vitain ejus soIi.aria.ii in insula Causeo, addit:Quibtts ve"o,alhnentis vitam suatn suslentaret, nobis id ab eo requireniibus indicare recusabut, snarum virlu-ium ariifiLiosusdissimniqtor. Potuit inleriniin.ilia discer.eex Christiano monacho, qui eum cuni Peiro deSiellis .e.xdicia iiisula reduvit: auem num. 56 ait. cura Yitam hanc scriberel, adliv.csuperfuissc miro: cim-

1365 VITA B. BERNARDITIRONIENSIS". 1-5(56;

plicitalis el innocenthvviruin. Demum auctpr suam s>nc.eriiale.mnum. 110 ila indicat.: TestofJesum, cuiitle servivil, cui et ego servire cupio, tne in utramque partem nihil fingere, scd quasi Chrisiianutn de Chri-sliano, qnm-sunlvera proferre. Et sub finem sequentis numeri: Testor, inqtiit, ipsam Verilatem ac sanclosejns angelos, ipswn quoque angclum. qui cuslos fuil et comesadmirabilis viri, me nihil in graliam illius di-eere more laudaniium; seclqnidquid.diplurus sum pro teslimonio dicere, et minus esseejus meriiis, quem to-tus prmdicat orbis.

5. Yitsehujiis duplex exeniplar ms. nacti fuimus, alterum submisit npbis Rothomago Guillehnus-TIiier-sault, alterum Divione Pelrus Franciscus Chiffletius, ulerque societatis nostrae sacerdos ; et propter variasanctoruni Acta submissa de hoc opere bene merilus. Adnotaveral Chiffletius, illud suum exeirrplar desc.ii-ptum fuisse ex veleri membranaceocodicems, Sancli}isimmTrinilalis de Tironio, Eanidem Vitam typis Pa,-risiensibtis vulgavit et suis observatlonibus illustravit Joannes Bapiista Souchelus, sacrm lhe.ologice.do7ctor et Carnotensis canonicus, florenle audoris delectatus stylq, etpro smculi iniquilale, seu pqiius barba-rie, lerso saiis et niiido, uti scribit in dedicalione ad Ilenricum Borbonium, Metensium epis.copumS. Ger-niani a Pralis et SS. Tiinitatis de Tironio abbatem. Plura addit in pisefalione ad lectorem. Quod ad uv,-ciprem Vitce,inquit, speclat,.commendalionehauclhtdigel,,sulftcil ipse sibi, Vilam legi, perteyi, non libenier,sohim, seci avide quiclem,tgnto oblectaiiiento,ul stulim me scripiionis elegantia ceperit, elneea carerem,describendam comtniserim.Animum certe mordebat, illhi.sauclorem, pro smculi inscitia, eruditione perpoii-lum nec conlemncudum(ut qui ianta ingenii ubertate opus suum prosa tt versu texueral, argularum documen-tis senteniiarum corisperserat,nec non historicis descriptipnibus itlustraral) in obscuro hmrere ac siiuperire,Gomniuiiicarai Soucheto Viia; liujus apograplmm, cum verni jejunii conciones sacras in Carjiotensi pritmaria basilica.haberet, Jacobirs Dinetus s.pcletatisJesu egregius concionalpr, qui etiain fuit collegii Clarormontani Parisiis rector ct-FrauciiE provincialis, et de studiis nostris, diyersa sanctorum Acta tvansmil.tendo bene mereri conalus; i.nquo etiam ei similis fuit_Andreas Duchesnius,_qui alterum concessit Soiircheto exemplar luijus Vit.se,cx codicePapirii Massoni descripium. T.erlium c.o.dicemreperit Tironii meiii,-branaceuni ms. ob anlirjuitatem n.ervis dissolul.i.in ct sibivix. coji.atrentem.',-.es; quo scihcet habuimus

'

apograplium a Chiffleiioiransmissum, in quo ltinc inde iionnulla desunt. Quartum denique accepit cou-cessuin a GuillelmoLaisneo priore Mondavillano.

4. Pos.tremum Jiaecpro cssteris omnibus.apograpliis genuinum Gaufriiii fetum esse non addubiiat Sou-chetus : maxinie quia expiiniogenio exemplari, Joannis a Carnoio abbaiis Tironensis diligentia et seiiuli -late descriplo, reliqua dcsumpta arbitralur, idque pulal ex Iibri calce apparere. Suh fiuein quoque nosti-iapographi, a Thirsautio transniissi, ista Iiabentur : Hmc a me Philippo Berinjerpresbytero ecclesimS. Al-bini in Campo rotundb, in Percheto scripla sunl, unnoJubilmiiQW, quo etiam atinoprhnilius obinii. Exsm-,plar liujus voluminis tribuit mihiprior de Huis et superior domusSanciissimm Trhtilalis de Tironio, scrijHtwihi veleri membrana : in cujus finehmclilieris -rubeisscripla sunl.

J, Carnolensis, Paler Ecclesim Tironensis.Mefecit scribi, gloria lausque sibi.

Joannes Pignore de Vallecamescripsit, Fuit autem diclus Joarincs de Carnoto abbas xv, eleclusanno 1290,faio functus anno 1297, ut tradit Souchetus in calalogo abbatuni Tironensiuni, cumYita B. Bernardiedito,Postdiclum calalogum adjungit Souchelus beneficia tam regularia quam sa;cularia, a monasterio SS. Tii.nilalis de Tironio dcpendentia, et sunt xi aut xu abbatise, prioi-alus XLVIIaut XLVIII,ecclesiseparochialesxxxii; et post numerum seu capul 42 numerat abbalias seu prioratus LVIII,a Saviniacensi abbalia. depeii-.dentes, eta B. Vitali subjectos Tironiensis abbatia?. Singulorti.m nomina et sjtum. describit Souchetus :qui in dicta pra^fatione scribit se juvandm lecloris memoriw numeros acldidisse.et cgpita nullo legentis aui.iibri prmjudicio. Nos aliter et more nostro distinximus capiia : alque suh singulis proprias dedimus adno-taiipnes, omissis Iongioiibus observationibus Soucheti, ad quas, ul.pote valde eruilitas et conciniias,lectorem remittimus. Adjunximus etiam clariiiatis causa usitatani nobis synopsim.-margiiialem,ab eodeui...,iiegieetain.

§ II. Tempusvilm et tnortis B. Bernardi, noinen fastis ascriplum; lituhis sanctietbeali tributus,

5. DiciturB. Bernardus cum morerelur, fuisse frucio, senili,et dcbilitalo corpuscuto,ethabmssctitembraannositale cdnfracta; ideoque censemus anno aetatisseptuaginta complevisse. Natus ergo essel circa annum.104o, qui cum ad vigeshnumfere annum mtutis sum amplexus esset disciplinas; ad vitam saneliorem ca.pil.aspirare; et in Aquitanam profectus, in coeuobioS. Cypriani faclus esl monachus, circa annum 1060. Cumaulem per decetn, auteo amplius annos in clauslro S. Cypriani vixissel, factus prior in iiionasterio S. Sa .vini, usque ad aimum 1096, quando abbate in lerra sancta niortuo, ne in abbalem eligerelur, fugitin ere-mum; inde post triennium in insulam Causeum, ex qua reduclus piimo iit eremum, deinde iu mo.nasterium,S. Cypriani,' creatus est anno 1100 ai)bas, ef postea auno 1110 interfuit concilio Pictayiensis, deinde bisRoniam profecfus est, tum relicta abbalia secessit, et jiost varias cireuitiones construxif monasterium Ti-.:roniense, impetrala bulla donalionis m.Nonas Februarii anno 1115; seiquod tunc apud Francos anni a,Pascbate incipereut, secundum hoc sol.umiiumerandus cst aiinus 1112..

G. Florebaf lunc Ivo episcopus Carnolehsis, de cujus ohitus an.no infra agemus : in hujus locum cumGaufridus esset inlhronizatus, el seditio inter clericatum el comitem versarelur, convenil abbus-Bernardus,bonorum omniummemoria dignus, cv.juslaus usque hodieper omnesGullimEcclesias. Uti leguiilur 25 Fe-bruarii in Yita secunda B. Roherti de Arbrissello nuni. 15. De oliitu Roberti ctBernardi in Cbronico S. Ma-xentii, vulgo Malleacensi dicto, apud Philippum Labbe i.sta leguntur : Anno milleshno ceniesimo dechnosexlo, obiil Roberlus de Arbrissello, fundaldr Fontis Evrandi, sexto Kalendas Martii. Eodemanno obiil Ber-narclus jiindalor camobii Tironis, quod cst in Perlico, septimoKalendas Maii. Yerum auctorem dicti Chro-.hici iion satis in annis subducendis accuralum fuisse, demonstramus infra cap. 5, littera A, nolamusquenon solum ad annos quinque, sed forsan ad oclo atti noveni aberrasse : ut mirum non foret si.hoc in loeo .error tiiiius alteriusve anni irrepsisset. Ac primo Rohertum de Arbrissello, ostendimus ad ejus Yitam dicto .15 Febriiarii, non obiisse sexto Kalendas Martii, seAquinto, idque anno 1117, qui anitus lunc ob initiuni

anui_a Pascbate ut dixi apud Francos solitum inclioari, poluit dici 1116. Quidniergo ad eumdem aniiuiii,1117 referatur obitus B. Bernardi, cum videalur.ipse mouus loqtiendi quo Clironiei auclor usus, insinuare,eiimiiHia eumdem aiinuni post B. Itobsrium evivis excessisse.

7. Mtiltum hic soliiciti fuimus, ut ex ohilu Ivonis episcopi Carnoleiisis luc.em aliquam acciperemus :.sed novas reperimiis tenehras, aliuiide illusliandas. Nam p.iinio su.pplemcnlum Clnonici Sigiberii, qup.da.Laurentio de la Ba.rre in liisloiia Chrisl.iana vcieruni Patrum sub nomine' Robei"ti d.e M.onte edilum e£t,.

1567 GAUFRIDIGROSSI 1308

oliitumIvonis et successionem Gaufridi in sede Carnotensi refert ad annum 1114. Contra in supplementogermano dicti Roberti de Monle, quod Lucas Acheritis cuni operihus Guiberti abbatis B. Maria; de Novi^gento vulgavit, pra;clara epitome Yiu. Iyonis habetur, el mortuus dicitur.am.io 1117 : ad quem etiatn an-lium, diem extremum clausisse Ivonem;Tradit MalthoeusParisius in Hemicp I rege Anglise.Alii sciiptoresariipiuiit ununi ex annis intermediis, scilicet 1115 attt 1116,et prior lial.ctur in Martyroiogioel Kalendarioecclesiarum Carnolensiuin, ppsterior profetiur ex prisco Kalendario S. Qttintini Beliovacensis, in quo ipseIvo abbas anle suum episcopalum fucrat, et varia moriens dona legavit; mortuus autem fuk 25 De-cembris, ila ut postea potueiint adfuisse successori Gaufiido.lain Rohertus quam Bernardus, et lameii ob^jisse iiterque anno 1117. _ _'',""

S. Celebratum fuit eo aimnoPascha 25 Martii, cyclo lunse xvi, solis yi, lillera DominlcaliH et cum in^-fra in Yita nuni, 105 dicaiur B. Bernardus undecimoResurreciionis Chrisli die in ultimum morbum inci-disse, id cpiitigissel die quinto Aprilis, Nui..i, 112 indicaiur quinlo htcommodi clteexlremis sacrami.ntismunitus, deeimo scilicet ejusdem mensis Aprilis. Deinde, ut niini. 117 refertur, biduo antequam ccelicassedes etclirei,ad se e turre castri Novigcnti evocavit quamdam matronam cum sua filia, isti inter dealLa-tos monachos apparens ; quiesuhsequendi die auibosvenerunt. Nocte sequenli, ut dicilur nuni. 119,imperavit fralribus, quisibi fnmulabantur, uti fessus arius dormiendo relevarent, quando ipse- a monacliisibidem sancta mortuis ftiit visitatus. Sequemi ei ultimo die, cum omnes ad se vocatos piis monills in-struxisset, et.osculatus fuisset, oculos inter dplores clausit, et-spiriiuni Deo rcddidii, utiiium. 60 et se-qiienie Iegitur. Poiuit is fuisse dies 14 Aprilis, scilicet xvin Kalendas Maii, pro quo facili errore dies VI.IKalendus Maii, i/i supra indicato et saepiii..mendoso Qiironico S. Maxentii, estexcusuui : cui tamen cori-gentit ms. Kalendarium Eccles.ia;Tironensis : in quo litteris rubris ad diem 25 Apiilis hoc iiotanduin est:Obitits vencrabiiisPatrisnostri Bernurdi primi abbalis Tironensis. Yerum ad diem 14 Aprilis memoralurin MarlyrologioBeiicdicliuo ab KugbneMenardo his verhis : hi monasterio Tironensi beati Bernardi primiejusdem loci abbatis, macjnmsanclilatis viri, et dein lib. n Observatipnum, Vitm breviarium desumpiumexGaufrido ejus discipulo tradilur ; in qua iteruni beati tiiulo honoraiur.

9. Eodem dic Andreas Saussaius in MartyrologioGallicano. hoc de eo elogium habet: In monaslerio.^ironensi iransilus B. Bernardi, primi ejus loci abbatis, egregiis virluiibns spiritii proplteticeac dono tnira.-.culorum gloriosi, Longo etiam encdmio, sed ex Menardi ohscrvationibus potissimum desumpto, eum ce-Jebrqt in MenologioBenedi.ctinoBucelliinis. Saiiniarthani tomo IV Gallia.Chrisiiana;, pag. 865 citato Cliro-iiico Malleaccnsi, asserunt obiissexvm Kalendas Maii, et ista ex veteri Nccrologio Cartiolensi proferuni:Obiit Bernardus abbas cleTiro, qui ejiisdemlociecclesiam a fuudgmenlisconslruxit, et muilos ibidem mo-iiacltossub sanciitalis ei religionis norma congregavit.Alia eiogia infra in notis noslris ad Yilam hahen-tu:1.Gaufredus Grossus in Yita passim uiitur titulo sancii Bernardi, uli in omnihus mss. et Yita a Sou-chelo edita videii poiesl num. 7S, 79 et 94, ila etiam passim eum confessoremel confessorem Chrisii ap-pellat, et iii prologo innuit die-mejus natalitium celebrari, atque uttunc Yila prailegerelur, cain a se csseconscriptam : quod factum est post aimum 1151, quo Ludovicus Junior est in regem Francorum coroua-tus ; Ciijus rei iium. 97 meminit,

INCIPIT VITA.

PROLOGUS.

ReyerehdissimoPairi domiiio GAUFUEE-O,ecclesia;,Dei gratia, Carnotensis episcopo, aique sedis apo-stolicse legato, monachorum omniiini infinius GAU-

FREDUSsalutem.

1. Yes.tr» sublimitatis. multo melius. alque liqui-

dius, beatis.simePatei', novit sapientia, quod Gesta

sanctorum bominu.mdescribere, et ad posteriorumnotitiam utiliiatis gratia lilterarum apicibus colle-

cta iransmiltere, per Raphaeleni archangclum, me-

dicinaB bajulum, salis evidenter adm.onemur, ad

Tobiam dicentem : Regis sacramentum abscondere,lioiium est; opera autem Dei revelare et cpnfiteri,

hpnprificum est (Tob. xn, 7). Sed et mundi lucerna

Hierpnymus ad hoc idero cxemjilo suo nos excitat,

qui poslquam Vetus ac Kovum Testamentum nitido

sermone fideliter transtulit, postquam prophetias ct

(2*)Yita S. Pauli primi eremita; illustrata a nobisesf 10 Januarii, et Yita SS, Malchi ct Hilaripuis(landseerunl ad dieiii 21 Octobris.

(5) Ex Aclis sanctorum ab liis Patribus vulgatisdedimus Yitam S. AntoniiM.i_gniper S. Alhanasiuinf 7 Januarii, S. Seliastiaiii'et S, Agnelis yirg.et liiar-

A Evangelium diligenter exposuit, anachoretarum Yi-_

tas, Malehi vidclicet, Pauli, Ililarionis florenlissimo

stylo dcpinxit (2') ; nec non etiam eloquenlhe fon-

tes, ab altis incomprehensibilis sapienlioeDei mon-tibus emanantes, omnem superficiem lerrenoruia

cordium aridam philosophise rore ccelesti irrigan-.tiSjAthanasiusscilicet Arnbrosius, Augustinus, Gre-.

gorius, inullique alii Ecclesiss'Christi clarissimi do •

ctpres (quorum nomiiia nostris paginis inserere,

quia lcngum cst, devitamus) ad consimile lahoris

studium nos invitanl (5) : qui post innumera libro-

rum volumina, qncede sacrse Scriplurai abdiiissimis

rationibus et e.xposiiio.nibnsluculentissimo eloquio

plehis.siine sunt ab eis digesta, omnium Chrisliaiia;

lidei intelleclum, contra calliolicam doctrinani sese

erigentem, incxpugnabilium argumeiitorum ratioci-

niis captivantia, npn soluin maiiyrum victoriosa

lyris per S. Ambrosium 20 et 21 Januarii, S. Mar-cellini martyris Caithagine et ilassylitanorum mar-

tyrum per S..Augustinum 6 ct9 Aprilis. S. Benedi-.cti abbaiis Casinensis 21 Maiiii et aliorum pluriino.vum per S. Gregoriumpapam.

1569 YITA B. BERNARDITIRONIENSIS 1570

certamina, rosei eoloris flori!;us vernantia; verum Aeliam confessorum ac virginum florigeros actus et

mores, castilatis continentes lilia, suavissimos odo-

res spirantia, floridis narrationibus ediderunt.

2, Sed et eanonica; Scripturse complexio, ac se- .ries veleris instrumenti, saiictorum omnium Novi ,

Testiimenti universaliter eollectorum nondum pro-

palatam vitam, mores, actus, conversaliones, labo-

res, sudores cerlaniiniim, agonuni constantias, vi-

cloriarum triumphos, remuneraiionum triumphales

palhias, signis, figuris, umbratiliiim reruni narra-

tionibus, senigmalum obscuiita.libU3 materialium

operum stupendis et perplexis descripiionibus de-

signare studuerunf, Mandavit etenim Deus Moysiut

ad exemplar, quod in monte viderat, onmia opera

testimonii, in illis conversalionis sanctorum formain "

prsefigurans, adeo diligenier consummaret, ut et

phialas (facerel), et cyaihos, et hiensse labrum, et

candelabri calamos, scyphos, sphserulasque, el lilio-

rum repansiones, lucernarum emuncloria, csetera-

que omnia, quogprorsus singulaiini enunierat Scri-

ptura. Templi quoque Salomonis universa cum

mensuris suis fam sttidiosc, non "solum sedificia,sed omnia sedificiprumdigerit anaglypha, utneque

epistylia columnaruni, vel capilella, et capitellorumreiificula, aut roiarum axes radios, canlhcs et mo-

diplos prsetereat. El pliam ab Ezechiele vergcnlis ad

auslrum civitatis sedificium, in spiritu visum, tam

subtiliter est descriptum, ut et cseialuraspalmanimnon prseteriret, nec sallem porfseImien inime.nsura- ptum transiret : quse cuncta, les.te Apostolo, umbree

fuere futurorum (Hebr. x, 1).5. Itaque si divinsesapieniiseprovideniia, um!)ra-

rum el rerum dislinguens tempora, per homines il-

lius a;taiis, quos ad hoc suis inspiratiojiibus idoneos

fecerat, lanlo siudlo figuras el signa describi voluit

etjussit; quis sane sapiens non intelligat, figuiatact signilicala,ab eis sanctoruni gesia, quanta diligeiiTlia -lillerarum deseriplionibus retineri et notificari

fideiium futurorum notili_e, et velit ct innuel. Et

cum diviiue volunlalis cognitio sit plenaria et evi-

dens admohitioiiis imposilio, si nos pigritanles

lorpore desidisc,ac stertentes soporeinerluB, negligi-liius -noslri temporis sanclorum actus nobis cogniloscalaino desiguare, tt futur^ posterilafis utiliiatibus D

destinare; noiine, ofiensionis reatum iucurrimus, ei

in detrimeiiiiim hosirse salutis incidimus? Nostra;

salutis igitur augmenfis instanles, sanclorum piela-

tis opera scribendp denolemus; et illa denolaiites,

ejus quiin sanctis suis est inirabilis,Cliristi magni-ficentiam praedicemus. Dum enim Chrisli mililum

laudes referimus, regis illorum sublimiter magni-ficos triumphps attollimus; quia, quidquid virtutis

(5 ; .n utroque ms. nostro, mreis imaginibus. AtSouchelus cereis, et lale de iis ex antiquis scriplo-ribus agit. 1

(4) Ifec distiibuiip misquam indicalur, Primumvolumen censut Spucheius seplem primis capitibus.

A eoruni meiilibus inesse deprehenditur, divinsepoten-.tise et fortittidini piocul dubio debetur. Sed et ta-lium sciipiorum propagatores, dum justorum propo-silo exemplo, audiehtium animos ab iniquitatis per-?

petratione reirahUnt; peccatorem ah errorevhe suse,

ejus animam salvantes, cdiivertuiit; et suorum pec-caloriim mulliludinem opeiiunt.

4. Pr;elerea cuin morlalium rerum tilulos ce-

rcis (5*)imagiuihus ercclos; et varise jactantia; iau-

dum infulas, aurb radianiibus litteiis couscriptas,videamus successoribiis ad imilandum propositas;

quis nostrnm ha;c attcndens, non erubescet aihleta-

rum Chrisii victorias sile_il!otegere?ei non ad impe-».-ratoris eorum laudem, qualiter contra aerias pote-stales et mu.ndi rcctores tenebrarum liarum pugna-verint atque vicerint, schcdulis saliem vilihus tra-dereetad incitandos bellantium animos, diligentiusexplicare? Quis et luce elarius nop conspiciat, quoddum talia scripla in sanclorum nataliliisrecitamus,Deo debitse Iaudis cultum persolvimus, sanclorummemoriam excolimus, lidelium menles sediiicalionis

emolumenlis imbuinms, saiiclis venerafionis hono-

rem congruum exhibemus. Hinc -infidelium nientes

mcerore .conslernanlur, increduli livore conlabe-

scuni, indisciplinati anxietalibus coarctantur; san-

ciis omiiibus isetitia iripudiantihus, solus diabohts

ingemiscit, qui omni-im tentationum suarum atquepugnarum fructuni ad hunc finem redactum conspi-cil, ut se sub pedihus sanclorum pr.ostratum, eaie-

r nisque virtutis. eorum ligalum, felle doloris tabe-

scens conspiciat; el tormenio sua; vexalionis com-

pulsus, velit, nolit, illonim magnificentiam recogno-,scat. Dum enim ab obsessis corporibus, velut a re-

gno suse tyrannidis expulsus, per lunaticos et ener-

gumenos dans mugifum, incendii sui cruciatum fa-

lelur et dolet; quoniam fcliciter apud Deuni, per

quos hoc patitur, vivant "etpotenter valeanl, aper-tissime deroonstral, Profecto nanique dum mortuis

i vila, languidis medcla per eos restauralur, quami lirmiter verse vilse.ac potenlia; iniiaireanl, populis

Clirislianis certissime denotaiur.

» 5. Hactenus, felicissimePaier, causas et raiiones

cur saiiciorum scribi debeaut gesla, paulo Iatius dis~.

> serens, utcunque apcrui; quia vitam patris nostri

>D Bernardi, vesliis exliortationibus oblemperans (qui-t bus iion obedire reor abstirdum) descripsi ; eamque; sub tiiinn voluniinuin disiributione coarctavi (4),

vili quidem schemate verboruin, sed brevi, ut qui

, sermpiiisincullani faciem exhorrueiil, breviiate sai-

tem respiret leclionis. Sciens etenim veritate niliiii esse prsestantius, veraci stylo magis quam niiido,

humililatis tcnenle campesliia, ea qusevidi ve! fide-

3 lium homiiiuui relalione didici, litteris commendata

I comprciiehdi, juxia distinctionem capittim a nobis- faciam; secuhdum continerc reiiqtiani vitam cttm

obilu; ct lertium esse analecta, qua; ultimo capitei propoiiinius,3

{571 GAUFRIDI GRO.S.SI'

1572

succcssorihus transmisi; operisquedignitatem.magis _.

attenuans quam explicans, bonis diclatoribus mate-

liam tanlummodo comgnravi : quam et rei veiiia-

tem fucis sermonum obducere nolui, ne dum lector

pompas phalerasque verborum studiosus attenderet,virtutes sancti viri negligentius perciperet. Verum

si quis, Judaica; inlideiifatis more, signa requirens,sanclorum quemlibet miraculorum quantitate me-

liatur, quiddeB. Maria Deigenitrice censebit, quam

prpdigia feclsse evangelica; series leetioiiis, multa

de illa alia referens, noii falur? Sedet (quid censebit)de Christi pr.ecursore Joanne auem evaiigclisla.mi-

(5) Sequitur Yita divisa in plurima capitula et r,capilulis singulis prsefigitur eorum argumenlum,hexamei.o versu expressum. Hsec divisio tam cstimperfecta, ut lion dubiteinus quin numerus capi-tulorum triplo aut quadrnplo amplior designatusfuerit, ab eo qui primus islam fecit: sed quia mul-tis locis non erant ascnpti vcrsus, quos vena nojisemper a;que facili ustis poeia postea addere voiue-jit, ideo arbitramur in. ecgraphis intilta fnisse con-juncia, quse divisim in codice mcmbraneo scriptalegebanlur. Cum igiiur novam divisioiiem facien-dam censuerinius, ne istis versibus identidem in-lerr.ursufis bistoiias series "inlerrumpatur, ipsos econtextu exeminius ; et rursutn, ne qualecunqueYita»compendium, iisdein expressum, lector curio-sus prastcrmissum queralur, iiic in unum collectosexhihemus notaiis ex altera parte numcris, ad quossiiigiili spectant. Idque facimus eo liberius. quodsuspieemur eostiem versus iiec integros esse, neccomposilos a Gaufredo ; sed additos' a Joanne Pi-gnore de Yalleia, Vilam lianc transcribente, eo quod Csim -pjusdem styli, cujus suni et versus, quoruinad calcem additorum supra meminimus incommen-tario praavio, iongeque diversi ab eo, qtto scriptisuiil aiii, quos ipsi coniexlui admiscuisse Gaufri-

-d.um^uuni.43 et-alibi -apparel. : :

METRICA SYNOPSIS CAPITUM,

6 Moribus ul claris effuiserit ille scholaris. n.9 Ccssit ul a.iiolis, qumrens cmleslia votis.

ii Quaniis ditalus exlemplobonis monachalus.?2 Pagina porlavit flammam, nec flamma crema-

[vit.'

15 Qualiter huic sancti clqla prmposilura Savini,14 Quod sii prmpo.silusabbalis jure poliius.15 Qualiier occidtus hmcullor ab hosle sit ullus.16 Quomodosil notwn, loncjemigrasse remotum.17 Qupmodoiiocte chorupi quadam vidit manacho,-

[rum. D18 Quatiter alm.aDei Genilrix apparuit ei.19 Quod notens prmesse, fugit, votuitque subesse.20 Noininis occullor fuil hic, eremi quoque cul*

[lor.25 Nobilis orator, fil simplicis arlis amator.25 Noltis ut, absque mora, petiit maris ulleriora.26 Gor Chrislo plenum, nnmmis relavavit egenum,28 \ir dolet in. cella, mare coneilal. alina pro-

[ceila.56 Vir sit ubi domini perquirilur abba Savini.58 Cernensvenlurumjuvenein, clixil reditnrum.59 Quomodo transgressus maris alla, sil inde re-

[gressus.40 Quempia seduxit fraus, hunc eremoque redttxit.ii- Ut sit succedens, fratrcs monet abba reccdens.4>_Quam vigilante cura sibi rexerit indila jura,48 Pravm vir forlis non horruit arma cohortis:48 Cur ctain dimisil fratres, cremumquerevisil.

;is A raculum fecisse fiulluni apert.issime confirmat, di-

e- cens, Joannes nullum signum fecit? Sanius itaquel~ decernitur quod lnultis qui signa fecerunt in dieDr judicii reprohalis, illi soli qui opera juslitias sectatl' sunt ad salutem colligentur. Non igitur Patremjio-

strum Bernardum patralione miraculorum (quamvis

^ illa penitus non decrunt) commeudamus, sed quia

milis et huniilis corde Christum imitatus fuerit de-m

ta moiislrainus. At ne in prooemiis tempora consum-

;i) niantur, illum jam eloqui plenius aggrediamur, dp

i- quo diuliys.prsglocuti sumus (5)v

et 51 Solvitmutiorw.nconnubiapresbytcroruiii,i-55 Cnr asino vecltis, sit Romainpriinoprofectus.,st 56 Quem plus conantur depellere, plus solidalur..j, 56 Rommquam tutus vir denuo, quidve-loculus.is 59 Quunia viro, cura papm, sint tradita jura.l^ |60 Sunctum prceclaiisini quaiiler.mqnpre slrati.M 61 Pondus psahnorum relevavit cav.sulaborum.

_„ 65 Angelus korlalur, ducis ul bonilas adealur. .i- -64 Dux, dala prhno, negal hca suasus ; adalle.ro>

ta Ue9at-i- 65 Sperni dojia ducis veiut umplmlampuda lucis..\- 66 Non erai in quo spes, prece repperit, hospitis,e [hospes.te 70 Qualiter hnnc visit Deus, huicque cibaria tm-.

,. _ [sit.is 75 Res mirancla, viro servtl lupus, ordine tmro,)$ 75 Dum renovutmores, labuntur ab cethereflores.id 75 Nix super hes raral. ros el flos pro quibus orah_c 76 Flammas a celiis precibus, Bernarde, repgllh.i- 77 Einc cur ad fundum vcnil fugiendo secundum.id C 79 Hnjus ab atroce, prece solveris, hoste, Roiroce.m 85 Qualiler a pravis fuil hoslibus erula clavis.i- |84 Dum pro fratre Paler rogat, apparei sibi fraiei\ti 85 Hospite,pauper opes, cumpaupere,suscipil ho-i- f Upes,._______."86 Cum virtule crucis dedit orbo munera lucis.

li$~Fraifeiri~clinTsigno~purgtitr-cmcis~hosteinali--[yno.

88 Absenscommemoratquia frater ab hosle labo-[rat,

89 Qucm rota colligit, sospes stetit, hunc ubi visit.91 Lux, quam nemofert, se sancli grcssibus offert.

i- 94 Os quod non loquitur, fratris rea metts aperi-[tur._

95 Late Bernardus diffavit, ut oplima n.araus.101 Cul-pisvh lenis cjtiamcompaliens alienis,105 Quomodo sit laclum luleum vas, postea frq-.

[ctuiit.'-- 107 Quomodosoiatus sil' flentes, quam.piafatus.

D 112 A Patre grex audit, legem dilectig clgudit.116 Vivere sroemori dedil arbilrio meliori.117 Mira matronm manifestut se ralione.

_ 119 Convocatad superos cjensqiiam prmmiseral he-.[ros,

122 Ut sint insomnes, moriens Pater admonct om-[nes.

125 Quid demum fatus, mox carrie qravi spolialus.|. 125 Quosil nwx obitus abseiilibiisordinesc.iliis.

lafj Quaiiii vencrunl, el obissevirum didicerunl.127 Escm communi, coctam sibi, miscuit, uni.127 Pcmiscandoretn mulavit ob asperiorem.

•- 127 Quonwdonon qumstus crebro tulerit sitis wstus.158 Sedatur Patris precibus tenialio fratris.

',. 159 Qnaiiter incaute cernentem arguil apie.>40 Flexeril hnmiiem quali moderamine mentem.124 Donal clemenler, auod egens tuierat tnale ven-_

[ter.

1375 VITA B. BERNARDI TIRONIENSIS. 1S74

CAPUT PRIMIIM. £B. Berngrdi educatio, el. vila monastica in cmtwbio

S. Cypriuni.

6. Bernardus igitur generp (6) Ponticeiisis, in Ab-bcvillselerritorib, honestis ac religiosis parenlibusfuit oriundus, hospilalitatis ac bunianilalis studia

sectantibus, et prout faculias eis suppetebat, Cbri.upiu suis egentibus membris diligenter administranli-bus. Huuc ab ipsis deputatunl studiis liiterarum,supernae dignationis, gr-alia suse dilectionis excepitgremio, ut ad omnia facile, quibus erudiebatur, at-

tingeret, unde factum estut in grartimalicis ac.dia-lectieis ralionibus, aliisque litieratoria; artis ali-

quanlis pefvigeret facullatibus. Inter scholaslicossane juvenes degens, non latas hujtis sseculi ingres-susestvias, sed tanto sludio devitabat Iasciviam,

"

qtianto serpentis virus fugeret peslcmque morti.fttram. Et d'»m- eoajtanei sui adolescentes, nt IIKCoinnitini sela? consuevil, vanarum rerum sequeren--tur. speclacula ; ipse in bospitii sui sese recipieliat

penetralia, aliqua scripliiaiis aut legcns vel medi-

tans utilia. Oculos nainqtie suos avertere, ne vide-

rent vaiiitatein, volebat; quia in via Dei vivilicari

ardenter sitiebat.

7. Jam profecto tunc lemporis tanio affectu reli-

gionis inflammahatur ahimus illius, ul yesle regu»Jari ad modum canonici sese indueret; et secimdum

haliitus morem tenoremque, tantam vitse sobrieta-

lem taiilamque modestiam 'servahat in moribus, ut

quamplures scholasticoruin sodaiium eum deriden- Qles vocitarent monachum. Malebal lamen bonse in-

dolis adolescentulus ridiculosas eorum infeslationes

sustmere, quam bona; vilse piiritatem ac proposi-tuni deserere, qusmque seSe corruplorum iionii-

num mortiferis actibtts iromiscere. Trahebat etenim

eum jam divini amoris inspiratio, quse mentem

illius ad sustinendam derisionis molesliam corrobo-

rabat, euhiqne.a massa perditorum separans, san-

ciilatisdoiibus exornahat: sicque usque ad vigesi-uiuiii fere aiinum setatis suae, amplexus disciplinasscholaiium erudilionum, non meaiocriter vivaeem

atque perspicacem assecuius est intelligentiam in

scientis Scriptufarum,8. Atvero sancte conversationis desiderio magis

niagisque in dies flagrahat; quia igni.s ille, quem D

Filius Dei in terram mitiere venii, voieiis ut arde-

r-et, mentem illius abiiieunie selale acceiiderat, qui

quotidie succresceiis, per sanctitatis indicia sciii-

tiilando se detegens, celari non poterat. Quis etenim

(6) Pontivum, seu Ponttcum, dltio inter fluviosSomonam et Vimeram, ejusque caput censetur urbsAbbavilla : de quo plura dicuntur in Vita S. Ri-cliard.iabbatis Centulensis 26 Aprilis.

(7i Hic fuit Philippus I, qui regnavit ab an. 1060adli09.

(8) S. Cypriani monasteiium in prospeclu Picta-viensisiirbis coiistructiim esse, aPippino rege Aqui-taiiise, filioLudovici Pii, traditur in Chrohico S. Ma-Xf-Hii,vulgo Malleacensi : et infra num. 58 diciturfloruisse autequam Cluniaceuse liioiiasierium csse

i. celaverit igiiem ? Sed nunc augmenti taiiti viressusceperat, quaten.us jam per majoris flammse inrcendium veliet erumpere ; erumpensque, vehemen,tius iiiflamiiiando aiiimum illius, ad hoc pertrahere,utiemporaliiim rerum ambitum penilus ppstppnft-ret, ac monastica; professionis sectatoribus sese

adjuiigerel. Hoc enini agebat divina honitaS:,ut sur.culus bome plantse, quem ab amore caducarum r&rrum jam amputaveiat, arhoii boni germinis insere?tur ; nolens ut diuliusin consortio virorum schola-ritmi roanerel, ne exemplum malitia; et pravitalis.eorum aninium illius a hono proposito reflecte-ret.

9. Juvenis igitur sanctis inspirationibus acquie-scens, ad quod irahebatur facere non disiulit; Pon-

' licum sibi natale deserer.s, Aquitanise regionis par-tesingressus est, iribiis sequaeviscomitatiis sodali-bus, eodem quo ipse voto flagrantibus. Hi dum haud

segniter viam carpentes tenduiit ad proposiUmii re-

gem Francorum (7) obvium habuerunt. Quo Ber-nardiis priBsagio ad.moniius, haee illieo fertur di-xisse suis consortibus : Eia, coroites, alacriter ani-Tiio incedamus, confidentes, quia regem eceli, quemqua;iimuSj reperiemus , quiregem lerra; in nostrailineralione invenimus, qitem modo minime quae-rebamus. Qui domino ducente, Pictavum pervenien-tes, ibi aliquanto lempore commorantur : et quimonacbi in Aquilania districlius vilse regularis lc-

nereiit disciplinam, diligenliinquisitione dignosccreGonabaiuur. Iloc etenim inquirebant, ut melioribus

se sociarent, et sanclioribus vitam suam regendamcohimitterent, Est autem ab hac civitate non longe

positum S, Cypriani monasterium. (8) quod eo tem-

pore regebat abbas quidam, cui vocabulum Ray-naudus (9) vir apprime litteris eruditus, tanta sa-

pientia pra;ditus, ut in publicis coneiliis causarum

pcrorator esset eloquentissinms : cujusrei gralia in

Romana etiain curia bene notus el acceplus erat,et in Aquitania farnosissimus hahehatut. Hic etiam

S. Roberti (10) fundatoris illius monasterii quodCasa Dei dicitur, discipulus fuerat, quod Bernardo

fama retulerat, referendoque silientem audiendi do-

ctrinam illius valde reddiderat.

10. Prsedictum vero monasterium tunC lemporis1habebat plures monachos, gcnere nobiles, sed saii-

ctilatevilse ac morum honestate multo nobiliotes :

quorum unus fuit Hildebertus, qui poslea DOlensis

monasteiii abbas (11), deinde Biluricensisarchiepi-

scopus (12) exstilit, cui beataDei genitrixvirgo Ma-

cceperit cirea an. 910, ut dictum 15 Januarii ad Vi-tam B. Bernonis primi abhatis Cluniacensis.

(9) RaynaudusU, abbas XVII, de quo infra plurarccensenlur.

(10) S. Roberti abbatis Casaj Dei Yita elucida-lur ad diem 24 Aprilis.

(11) Dolense seu Burgidoleiisenionasterium,vUlgoBotirgh de Deotx, ad Andriam fluvinni. vulgo Indre,in Biiuricensi ducalu et dicecesi: De eo egimus 15Jaiiuarii a;l Yitam dicli B. Beruonis nuni. 28.-

(12) Bituricensis ai-chiepiscopus 60 sedit ab artii,

5573 GAUFRiDiGROSSl'

1576

ria in quadam sua tiibulatioiie fertur apparuisse, et _

ei solatia conlulisse. Sed et Gervasius, qui S. Savini

monasterii fuit poslea abbas (15), vir suiiiiiue absti-

nentia; oniniumque virtutum ornameiito prajclarus.Garnerius quoque, qui casttl illius, quod MonsMau-

rilioiiis (14) dicitur, dominus fuerat, Hic pauperia-tis atsue solitudinis amator, ccenobitarum mona-

chorum desercns consor.ia, anachoreticse vitaj se-

ctaius esi studium; qui ditm quadam die per -eremi

vastitalem incederet, quemdam Iiominem a dsemone

arreplura conspexit, ciijus miserise compatiens, vir-

tutem Jesu Christi precibus advocans, dssmonem

quo tenehatur expulit hominemque incolumem re-misit. His et aliis quampluribus consimilibus viris

quorum frequeniia S. Cypriani monasterium tune

nobililabatur, divinse providenti.fi disposilio, famu--J

lum suum Bernardum adjungere volens, ut fortiori-bus militibus forlissimo adjuncto, totus audacior

alque robustior conlra hostes redderatur exercitus:eum usque ad pnedicti Palris Raynaudi pra;ser.liamfauslo itinere perducit. Cui, suflicienti doclrina et

exhorlalioneprius diligenter conforlalo, abbas san-etse conversationis habitum tradif, illumque ton-sura monachum insignitum corpori congregalionisadjunxit.

11. Qui in monasterio suscepius, et a sanetis

fratribus, quos prsedixinius, monaslicsc conversatio-nis instilutis et consuetudinihus informalus , cor.fe-stim ad lanta; perfectionis conscendit arcem, utuni-vcrsis adp.iirabilis haberctur. Quis namque queat Gexprimere sermone, in quanta humilitate vitamsuam

coiitinueril, quaniave subjcciione se submiseiii, •

Famulai.atur omnibus, adminisirahat cunctis, ser-

vi>j_¥iiniversis,"omnes^it superioresaitendehaty-ut -

seniores venerabatur, ul magistris et erudiloribus'euis. rcverentiam exhibebat : omnibus obediens,nulli contradicens, omnes sine simulaiione diligens,affeciu pietatis el misericordioe visceribus comple-ctcns universos, omnibus compatiebalur, iilorumcurans commoda, sua poslponens; nulli invidehat,detrahebat nem.ini; iiuiiquain obmurmurans, nun-quam susurrans, nullam vitam dijudicans, nullumcondemnaiis; verba illius Christum scrnper resona-bant, pacem, niisericordiam/Quis unquani eum ira-tum, quis lurbulentum cognovil? Semper menle s.e-D

rcnus, alloquio hlandus, sermone nitidus, affahil.i-tate Iselus, discretione prsecipuus, expugnatoi' inju-stilia;, jusiitia; propugnator : fide confisus, spe ro-

bustus, charitate diffusus, et, uthreviterconcludam,omni iiiorum honestale pra;clarus. Quis uiiquamacrius ahstineniia;, algoris, et vigiliarum tormenlis

corpus suum edomuit?S2. Lectioni et meditationi Scripturarum maxime

1095 ad 1098, el passim Aldehertus appc-llatur.Con-sule patriarchium Bituiicense apud Labbamm inAquilanicis, pag. 81.

(15) S. Savini moiiasterium et oppidum, decemleucis versus oiientem aPictayiensi urhe distans, ad

'l A intendebat, adeo videlicet ui maxima parte a.ociiumii legendis sacris voluminibus pervigil insisteret, et ini- cohsidcratione divinarum ralionum diutius perna-''• etarct. Dunl ergo quadam nocte huic studio operanii- dat, sopore deprimitur; el quam salis ad hoc opust- grandem paraverat ca.-idelani; ex ejus dormicntis.i- manu super librum labitur. Dormit ille, ardet illa- jacens super paginam, donec tota consuniatur, necli tameii codex uritur. Hic itaque per annos dccem vel.

e co amplius, in elatistro S. Cypriani tanto rigore ab-

stineiitisedeguit, tantarum jubare virlulum enituit..

n ut totam congregationemsua; sanctitaiis radiis illu-

:- straret, el eam non lam dicils quam factis ad rne-

s lioraprovocaret, doclo.resque,qui illum pritis instru-

e xerant, vcrbis docebal, jam non argumento locutlo-

--^ nis aut nilore sermonis, sed virtute operis. Et ifa

faetum ut prasessejam inciperet universse congrega-

r tioni, non locp prselaiionis, sed exccllenlia sancti-

: tatis, ac auctoritate bona; operaiionis,

i CAPUT II.t Prioralus monasierii S. Sabini admhiisiralus, disci-.

plina restaurala, el alia praiclare gesia.

15. Ea tenipeslate quidam monachus de monaste-

5 rio Cypriani, Gervasius videlicet, de qiie superius.commemoralionem fecimus, ad regimen ecclesia; S.

; Savini suscipiendum multis lotius congregalionis

petehatur precibus. Sed ad hoc nullo modo impeliipoterat, neque per episcopum pfsecipienteni, ncque.per abbatem suum ohedientiam sibi pr-Btendentem,

t c nisi S. Berr.auum traderent adjulorem. Quo landem

i sihi concesso, Gervasius abbas prasficitur, el Ber-

nardus prior in congregatione constituitur. IIoc au-tem divinitalis pio cpnsiiio agebatur, ut ad depelien-

t —dasillius ecclesia; tenebras hsecduo magna lumina-

s ria mitterentur; quia per prsecedentis abbatis licgli-T^

, gentiam, loci illius congregatio regularis vitse tra-

, mitem deseruerat, el rigoiem disciplinsein tempo-reni vit» ac dissolulioiiem conmiutaverat. Quo prius.

i Gervasio bene cognilo, hono sanoque consilio sihi

divinitus inspiralo, solus curam illorum susciperenol.uil, ne, dum exlerius in administratione tepo-raliuni laboraret, non esset inlerius, qui spiritualiasustentaret, Sed duohus sibi consociatis alque auxi-

liantibus, altero exterius procurante, altero interius.

providenle, gratia D.ominimonaslerium, infra breve

lempus, in ianlam inlegrilalem sancta; conversalio-

nis restauralum est, ut, quod infamia notabatur ob

dissolutionem, postea famosum haberetur ob reli-

gionem.14. Per idem tempus occasione cujusdam eccle-

sia; inter sa;pefatum Gervasiuih et veneralulem Ber-

nardtim, dissenlientihus nionachis ejusdem mona-

sterii non parva altercalio suboritur. Nam Gerva-.

Gartempam fluvium. Yixit S. Sa.vinus.seu Sabinus.'anachoiela in agro Piclaviensi,-estque Martyrologio.Romano inscriptus 11Junii.

(14)Mons-Maurilionis, oppidum ad Gartempamfiiivium, supra S. Saviui oppidum.

.137?" VITA B. BERNARDI TlRONlENSIS. 1578

sius, coenobii amplificandi ac-.ditandi_gia.tia, pro-Ainemorat-a acquirenda ecclesia avide insistebat ;':

Bernardus- vero. nullatenus acquievit. animadver-

lens quod Sim&niaca peslis ex latere subiiitrabal.

Unde factum est ut idem Gervasius, postquam se

niinime prsevaluisse vidit, atque jam dictani eccle-

siarti^ ad qtiani anhelanter. suspirabat, abbas tunc

temporis S1.Gypriani obtinuit, contra virum Dei

Bernardum veliemenli indigiiaiiorie permolus, cu-

ram sibi coinmissani contenmendopostposuit, aique

de sumpiibus S. Savini apud S. Cyprianum habita-

tionem sibicoiistriixil, in qua deinceps per pluri-

mum temporls Iiabitavit. Ha;c non adeo prolulimus,ut quibiisque simpiici.orilius quodlibet dissensioiiis

argiimenium proponamus; sed ut, sicut in sequen-tibus declarabitiir, inetuenda Dei judicia simulque

prsedicanda magn.aliaposteritali succedentium irans-

mitteiidO propalemus. Plerique etenim mullo ar-

denlius legunt, quod et inter ipsos facta sit con-

tentio (Luc. xxii, 24), qui teste Evangelio, visibili-

ler adhanehant cr-efesti magisterio ; qtiam quod in

eorumdem Actibus intimantur, mulliiudinis creden-

lium ercil cor unum et animauna (Act, iv, 52). Sed

quoniam divinas Scripiuras ohliquo conspoetu diju-

dieantibus, et inexplieabili tergiversatione perver-tere maeliinantibus, nunc nequaquam satisfacere

ctipinius, ad inlermissuin propositum redeamus, a

quo pattlulum disgressi sunms.15. Bernardus inierim sa;pedicti Gervasii priva-

tus patroeiniOj sed divino non desiitu.tus adminicu- Qlo, more -providi procuratoris; totius monasterii

S. Savini llunc exterioribus nunc ir.ierioribus-per-

viglli cura iiisistens utilitatibus, tanio magis ope-ram dabat, quanto majus onus cura; suae-iiicumbe-ret: ideoque ne quid niiniis:houeslum sua contin-

geret ignavia, frequenti reiractatione recolebat.Yeruni quia non potest esse Abel quem Caihi mali-

lia non exerceat, nec rosa nisi inter spinas vernare

prospiciiur:; a quibusdam canonicarum institulio-

num impugiiatoribus, in eodem ccenohio corporetantum coihmorantibuSj perpJuiimis exacerbatio-

eibus affectus et creherrimis infestalioiiihus laces-

situs perhibetui'. Quorum unus, qui caeteris perlina-eior et ad inferendas quaslihet molestias audacior

dignoscehaturj dum frequenti verboruhi invectione j;quadam die praecipifahter ih eum iiisurgeret, Ber-

nardus quidem exempli gratia illi vindictam com-

mittens, qui sibi Comniittit admonet, dicens : Mihi

nindiclaet ego relribuam (lloin. -xn, 19); illata im-

>roperiaa-quanimiter pertuiif; sed divina ullio evi-denli statim ac celebenimo judicio ipsius infesta-

(15) Yersio communis hahet: Peslilente flagellato,slultus sapientior erit, aut sicut Yatablus habet, cau- _liorevadet, aut sicutLSX; cogiiabit sensum autsicutS. Bernardiis ad verba hujus auctoris habet libro Devita solitaria :ad fratres de Monte Dei..: Pestilentefiagellatg, sapiens sapienlior erit,

(16) Alii habitum aiuhtanno 1095 di.e 17 Novem-bris, hinc quse.seqiiunlur de prOfectis interram san-

ctamcoriligerum anno 1096,qliod liic auctor intendit.

. A torem terribiliter coercuit. Nam idem infelicissimussanuset alacer cum caieris in claustro residens,subitanea et inopinata mbrte expiravit, ad suse dam-

hationis cumulum datus aliis in exemplum. Et quia,

Sapientis oraculo, Pestilente flagellato prudens

prc-denlior.reddilur (15) (Prov. xix, 25); reliqui.tamdistiicttl animadyersione exlerriti, ad alliora mo-naslici rigoris exerciiia protiniis virililer accingun--tur. Denique iu exteriorum rerurn administratione

idoneis prpcuratoribus deputalis, oralioni et sileii-

iio seryus Dei Bernardus irrefragabili diulurnitate

deditus, ad taniam mentis puriiateni pervenerat, Ut

quampluriina proplietica inspiratione cognosceret,

qua; hominum cogmtio necdum habuisset.

16; Anno itaque DomiiiicssIncarnaiionis millesi-mO nonagesimo sexto (16), poiitifex RomanorumUrbanus (17) gentem 'Chrislianorum commonebat;

quatenus Hierosolymam pergerent, et a gentiliumnianibus civiialem liberarenl, templumque Dominiac sepulcruro ab eorum spurcitiis emundarenl.

i Quain papse commonitionem pdpulus Chrislianorum- lanto mehlis affeclu ac desiderio suscepit, ul non-

l nulli abbates et moiiachi nec non-eremita; sua mo^

nasteria desererent (18), ac Hierusaleni peigerent:Cumquihus pr-edicius Gervasius, sine salisfactione

: iiijiiriiBquam viro Dei Bernardo inluleral, iter arri*i piiitj Hierosolymam iturus ; sed (quia noiiesl homi-

nis via ejus) nec iliuc perventurus, nee deiiuo re-diturus. Ideiii namque cceptum carpens iter, jam

C prospeiis hinc succedentihus tam sihi qiiam suo co-i mitalui successihus, oplatum Iitius temierat: jara

omnium suorum, quemadmodum videbaiur, com-

pos-votorum ad Hierosolymitaiia campe.stria"pervc-nerat, cum ipsius iiimirum permissione, cujtis jiuji-cia, iicet noiiiiunquam sint occuita, nunquam ta-nien sunt iiijusta, inimanissinms Ieo de suis cubili-bus prosiliens; ipsum, cum ipso cui iiisidebat asino

; membraiim discerpendn exstinxit, alque tam lior-- rehdo spectaculo peracto, ad montanas cavernas si-; biqtie cognita lustraj cseteris intactis, verumtamca

tam prodigioso admodum iiifortunio perterritis,-"' concitis gressibus repedavil. Qiise dum in Hieroso-- lymitano agerentur terriiorio, Bernardus in Aqui-

tania non longe a suo monasterio coiistitulus, eo-; n dem die per spiritum cognovit, atque piae recorda-

tionis affecfucommotus, quemdam monachum ipsius- ecclesiae, cujus tuhc temporis, nt ssepe jam dixi-i mus, curam gerebat, ad se cohvocahs, innoluit r- Vade, ihquiens, et dic Guillelmo Samueli, quod- Gervasius abbas patruus ipsius, et asinus ejus i.a.-' Judsea; provincia a leonc sit occisus, fralribusque

(17) Urhanus II sedit ah anno 1088 ad 1099.

(18) Baldricus in Armoricis,. episcopus Polensis5t lib. i Historise_ Hierosolymilanse ista cpnlirmat^e Multi, inquit^ eremitse et reclusi et mpnachi, domi-e ciliis suis npn satis sapienterrelictis, ire viam per-

rexerunt. Quidam autem oralioiiis gralia ab abhati-- bus suis accepla liceiitia profecli sunt, plures oo?uiii-

fugiendo se subduxerunt.

1579 GAUFRIDIGIIOSSI 1580

iliius obitum denuntiare studeat, et ut cum dehita A

veneraiione exscquiss peragantur, signa puls&ri fa-

ciat. Monachi autem ohiciuni de more peregerunt;sed quomodo hoc ipse cognoverit iiescicrunl. Eodem

vero anno ab eis, qui de Hierosolymaredieraiit, ad-

discunt, quod eadern die Gervasius cuni asello suo

obierit, qua Bernardus ejus obitum iiunliavit; unde

procul dubio res patuit, quia per prophetiie spiri-tum cognovit.

17. Beriiardo dictum monasterium sibi commis-

sum sapienler ac regulariler guhernantij per quemmaxinie ipsius facta fuerat religionis reslauratio,talis divinitus panditur revelatio. Erat illi consue-

tudo ut posl conipletorium in oratorio rcinaiieret,et diuiius pervigil in oralionibus pernoctarel. Qua-dam ilaque iiocle, dum post oraliones ab oratorio "

in dorniilorium pergeret, conspicit mulliludinem

monachorum, ad instar nivis dealhatorum, in capi-tulo resideniium. Cujus visioiiis permolus novitate,fertur capilulum iutroisse, atqtie ab eis humiliter

petita et accepta henedictione, cum ipsis aliquantu-lum resedisse, rei gratia diligenlius agnoscenda;,Tunc unus residentium, qui et aevoet ordirie caete-

ris dignior videbatur, Bernardo ut sibi injunctumab eodein fuerat, lantum audienle, prioralus ejusoflicium et nomen aliis inlimavit, eique talia dixit :

i Charissime, nos hujus monaslerii monachi fui-

mus, el lioec sancta loea visitandi licentiam habe-

mus, in quibus nostram operando salutem olim ha-

bilavimus; tibi vero condignas grates referimus, ~

quia divina prseeunle gratta, ad statum religionisac sanclilalis hujus coenobii congtegatio le ope-rante rediit, quie quondam a nornia juslitise mul-tum exorbitavli.^loireliailvut ^die^cfasiiha^frairi-—

bus denunties, injungimus quod ex illis decem et

novem de hac vita discessuri sint infra breve spa-tium. >Qua peracta visioue, ipse, qucmdam mona-

chum aslruens hoe vidisse, fratres prsemuiiivit, utsuas per confessionem conscientias purgarent, et ad

suscipiendum vitseterminumpra.pararent.Unus au-

tem ex illis qui morituri erant eum delirare et verba

somnii proferre asseruit; sed mox a Bernardo tale

responsum audivit : t Ut experimento cognoscas,non me somniorum incerta narrare, primus om-nium fratrum morieris, nec prselixum terminum D

transgredi poteris. » Et sic, ab illo incipiens, uni-

cuique nominatim tempus suie demonstravit a;gro-tationis, diem quoque expiimens resoltitionis. Morsautem fratrum eodem ordine. quo ab illo praadicta

fuerat, subsequilur, et sic illum certa vidisse com-

probatur.18. In hujus monasterii oratorio, quadam nocte

(19) In Chronico S. Maxentii ista hahenlur :< Aniio 1091 iiicoeptum est coenohium S. Mariaequod vocatur Fons Gombaudi, in coiiliniis Pictaviiet Biturigseeivilaium, a B. Petro abbate cognoniineStella. >Et postea : « Anno 1114 obiit Petrus pri-mus abhas Fontis Gombaudi, morbo arpeta, id esligni inexstinguibili, sieut se consumeiis : cui suc-

A more solito post Completoiium Bernardo flenti stu-

diosus ac precanii,

Fulgida conspecln, niveoquoquecandida cttliu,Visa DeiGenilriic,ail hoc, tnmidirenovatrix ;Mullosangorcs passus prius atque labores^Lmlus perveniesmthereumud solium.

Sed de pramuntiata iibi laborum ef angorum mole-

stia, divinsedispositioni, cliarissime Bernarde, non

succenseas; imo judiciorum rationihus ipsius gau-denler acquiescas, et gratanler gaudeas : ef iterumdico gaudeas, quia qui te aflligitemporaliter propo-suit ih lerris, in numero sanctorum suoruhi seier-naliter pra;scriptum te lenct in prsedesiinatiouis suse

indissolubilis scriptis His dictis "disparuit. Et iileinsestimabilis exliilaralus gaudio de notificata sibi

i B felicitatesusesortis,eaquKaudieratpostioodunicui-dam seniori revelavit,:per quem usque ad nos hujusrei nolilia pervenit.

CAPUT III.

Vita erentiiica in soliiadine Cenomanica.19. Sed ut re ipsa, qttod Dei mater sanclo viro

prsedixerat, verum esse probareturj illi staliin causa

laboris suboritur. Nam cognitamonacliorum'volmi-i tate, qui eum sibi abbalem faceredispoiiebant, clam

; discessit ab iis, rem sibi a multis annis desideratam: qusjrere inteudens, scilicet anachoreticse viue stu-

dium, et ut sibi victum acquireret labore manuiim.Manebat autem, non niulium a longe monaslerioSavini vir quidam venerabilis, et religiosus eremiia,

t Petrus noinine de Stellis, qui iliius poslea monasic-

5 rii fundator exstitit, quod Fons Cumbaudi d:ci-tur (19) : ad quem Berii..rdusdivcrLens,eo quod sibi

jam antea notus et familiaris essel, causam qua ve-

-—nissel-aperuit.-Quem T^etrus-magna<;um-animi-a!a—t critale suscepit; sed quia in vicinia moiiachorum

erant, qui eum invilum abbalcin sibi facere satage-bant, illum diu secum, licet nimis exoptaret, lenere

t non potuit, Bernardus porro exsestuans tum deside-l rio jam optatsepaupertatis ac solitudinis, tum vehe-

menter reformidans quod, nisi citius recederet, ab-t bas, implieandus sollieitudinibus cuise pastoralis,; impellenle abbate suo vel episcopo, coactus lieret;, Petrum obnixius rogabat ut seinde citius lalenler-

que subduceret, atque ad ignotas remolissimse re-LD gionis solitudines perducerct. Petrus itaque precibus

roganlis acquiescens, factus ductor itineris, quo:ipostulabat complevit,

; 20. Eranl aulem in confitiio Cenomanie» Biiian-t niseque regionis vasta; solitudines quse tunc tempo-- ris quasi aitera iEgyptus florebant multiludihe cre-

mitarum, per diversas cellulas babitanlium, virorum; sanctorum ac piopter excellentiam religionis famo-

: cessit Guilleimus et post eum Airaudus. i Yerum,; quia ex prsecedenlibus conslat Gervasium in terrai sancta non ante annum 1096 periisse, posl qiiod; B. Bernardus, in abbatem eligendus, ad Iiunc Pe-

trum adbuc eremitam fugil, videtttr r.onnisi sui3l fii.iemistius sa;culi monasteiium erexisse.

15.81 VITA B. BERNARDI TIRONIENSIS. 1282

sorum, inter quos erant principes et magistii, Ro- _bertus de Arbrissello (20), atque Yilalis dc Mauri-tonio (21), Radulphus quoque de Fusteja (22), quipostea fundatores exstiterunt multaruni atque ma-

gnarum eongregationum : quibus divina dispositioper Petrum, qui eos antea noveral, huiic quartumadjungere curavit, ut illis tribus quarto adjunctofirma fieret quadratura, qusepostmodum magna etlata sediticiaerat portatura. Petrus vero de Stellis,multorum dierum itiuere confecto, perveuit ad divi-num Yitalem, unum ex supradictis, quos principeset magistros eremitarum fuisse jain dixinms. Qui ei

Bernardum commendabilem laudabilemque suffi-cienler facundse orationis adminiculo prius faciens,rogat, ut eum hahitare secum permitteret, nomeniilius et transacti prioratus officiumpenitus reticens, '

non Bernardum eum nominans, sed Guillelmum;sicut ab eodem Beraardo antea fuerat prsemoiiHtus, ul vilis amodo ubique haberelur atque incogni-tus.

21, Petrus itaque, OIo commendato, ad Aquita-niam renieat. Dominus autem Yitalis anachoretasconcilii more convocst in unum, Guillelmiquedesi-derium profert in mejiuin. Eremilse vero, hominis

eompertovoto, ex affectucbaritatis assentiunt, con-sorlio applandunt, cell.ilas suas certatim offerunt.At vero Yitaleni charitajis ardor concitat, litemquesibi complacitam dirim.ns, ex synodi auctorilate

decernit; ul Guillelmus silvas peragrando, Patrumomnium habiiacula conspiciat, et quod sibi placue- /•

rit ad habitandum assumat. Ille igitur, anachoreta-

rum sibi grege prsevio,_utin concilio sancitum fue-

rat, onmium cellas inspicit : et in anterioreni eie-

miim procedens, ad uliimum lapidem pervenit; ibi-

que cujusdam fratris mansionem, ciii Petrus erat

vocabulum, invenit. Hic autem nec agrds colere, nechortos fodere noverat; sed arbusteis fetihus tanliihi-

niodo, tornatilisque artis adjumento, quotidie mensEe

sibi fercula providebat.Casamqupque haud grandemex arboium corticibus sibi in cujusdam ecclesiseS.Medardi (25)parietinis confecerat, cujuspartem me-

liorem abriiperal ventorum violentia. Sed, ne iterumventorum ssevienlium rabies prsevaleret, casse reli-

quuni quod remanserat, aliquantse prsemunitionisfortiori compage, ad quernos desuper incumhentes Il-amosvimineis funibus aStrinxerat. Tam castigata;igilur possessionis supellectilem; tam profundsetam-

que ad unguem perductsepaupertatis, quam optaye-rat Guillelmus,formam undecunque conspiciens,tam

altum, taiuque consummaturii sseculi contemptumquem qua;rebat inveniens, frattibus cum quibus ve-

nerat, se ibidem remansurum, mox intulit, sequei.ide minime recessurum asseruit.

(20) De B. Roberto de Arbrissello, fundalore or-dinis Fontis Ebraldi late eginius 25 Fehruarii.

(21)B. Yilalis fuit postea abbas Saviniacensis interritorio Abrincensi, cujus noimulla Acta a nobiseollecta dedimus 8 Januarii.

(22) Radulphus fuit postmodum director Sancti-

A 22. Petrus forlunse suse divitias videns pradatascaeteris, de electionis forte quasi de victoria triiun-

plium reportans, immensa funditur Iselitia; gloria-tur, tripudial, insultat sodalibus; Guillelmi favetjusdicio, collaudal mentenij voluntatem approbat, quaediligat paupertatem majorisque substanlia-. spernatsubsidia ; spoudetque quod eum in arte tornandi

instruat, ferramentorum ipsius artis hseredem cort-

stituens, si post ejus obitiim illum fore supersiitemcontingat : tales etenim gazas suis thesauiizabatsuccessoribus. His itaque peractis, Petrus mullo ex-hilaratus gaudio, illos invitat ad prandiuni ; scd-

perquisitis cellariis suis tam tenuem invenit anno-

nam, ut nec uni, si tola. apponeretur, suffieeret:

quse res nec nova, nec insolita sibi fuit, eo quod suseR familiaris rei status eiim assidiie talibus urgeret

negotiis. Verum perpendenS secum quod mensa,quseunum cibare non valeret, muitos non satiabit;non ignorans unde pasceret quos invitaverat, festi-nus arripit Cophinossuos , et aulaesiise circunifu--sam undique silvam ingrediens, -haud segniter spi-neta rubetaque convellicat, corylos cseterasquesilve-stres arbores suis exspoliat fructibus • et dum in

spoiiellis suis diversi geneiis pdma .coacervat, iacujtisdam trunci concavilate apum exanien cumtanta ceraeet ihellis plenitudine reperitj ut ex ipsiuscopioecornu tantas abundantias crederes emanasse.Admirans igitur tantos foiiunse successus, peregrinimonachi, quem modo in consoiiium susceperat, de

p putat meritis, quod tantam luniinis ac eibi Deusmateriam contulisset. Reversus domum mensamonerat dapibus: apponit etenim favos dislillantesimmodicos, arborumque diversaruni poma siive-

stria, pulmentumque arboreis frondibus cOnfecium

advehit, essetque opulentum convivium, nisi panisdeesset, dignior pars epularum. Fraternae autemIseliiisecelebritate transacta, ad celiam suam quis-que revertilur.

23. Petrus vero Guillelmum secum renianentemtornandi edocet disCiplinam, ut promiserat; et illedocilem lialiens menteni, in brevi magistrum exsu-

perat. Placet capacis ingenii Guillelmi Pelro facili-tas. Nain zelus et livor ab ejus cordis secreto pro-cul recesserant. Ille ut eremi antiquus cultor et usus

Q lalihus, ex silvestrium arborum frugifero beneficio

etprsefatse artis exercitio conquirit victualia : Guii-lelmus autem semper remanens domi, ut subjeclusdiscipulus non sumptuosse coquinse complens ofli-

cia, agrestes herbas conflcit in pulmentum ; quibusut molliores et dulciores reddantur, in festivis die-bus salis admiscet condimentum. Post Vesperasillis in die semel prandeniibus, PetrUs recumbit,Guillelmus famulatur : didiceratenim a bono do-

monialium in monasterio S. Sulpitii, in Briianniaet dicecesiRedonensi anno 1112 constrticlo, uhi die16 Augusti anno 1129 dicilur e vita decessisse._ (25) S. Medardus, episcopus Noviomens.is,coli-tur 8 Junii.

1585 GAUFRIDIGROSSI 15S4

clore: Nen veni nunistrdri, sed ministrare (Malth. .

xx, 28). Anacboretica-vitre itaque amplexus propo-

silmn, niox abslineniia. rigore transceiidens univer-

sos, frondibus arhoreis vilam sustentat et herhis ;

corpus domans inedia, sili, vigiliis, algorihus et

laborum duris exercitiis.

24, In assiduilale quoque oralionis et conlem-

phtionis adeo infaiigabililer persevcrat, ut in cor-

pore degens exlra corporeos affectus vivere videa-

lur. Non abest etiam a secreto conscientias illius

cordis conlriti sacrificium ; non abest gemilus, non

abesl conipunctio; non a nienlis intuilu (livinoriim

conlemplalio ; non ab oculis superabundans et iii-

quieta lacrymarum effusio.

Terrea postponens,ammo ccelestialuslrat;Aiiira colens eremi corpore, meitiepohim,Incoia silvarum, per devia lustra feraruin,Modicus, igndtns iatitat, sinettoinhie solus,Civibus mihereis-sedjunctus lumine cordisCognitns, exceisus, magnns, celcbris,venerandnsInlral siderei spatiosa palatia rcgni,Ei favel hitraiiti jam curia lota Tonantis.hilerno visu, sursuin super astra iocalus,Circuit etmundi florcnlia rura superni,Deccrpensflores, frucius libando salubres,Quorum languores gustus fugal alque dolores,Tollil ei angores nec non odoralquc labores:Prmgusltilque bonijam duicia gaudia summi.Obstupel et clari cernens ittiraculu cmli,Mysiica tuagnarum mirando voluminarerum

25. Per tricmiium itaque, quo Gimielmus apudS.Medarduni cum Pelro laluil, a S. Savini mona-

ciiis exploralores transmissi, per abdita silvarumtoiius .Gallise, per defossa tcrrarum, per abrupta

_montium __discurrenLcs,__si____biBcriiardumiiiveui-

rent, perquirunt. Tandem cognito ubi essel reme-

ani, et quu et cttni quo latitaret, nuntiant, Cujusrei certificationem monachi gralulauter audiunt,

slaiknque ab episcopo et abbaie ipsius mandata,

sigiilis munita, diligentei' expetuul, ut ab eremo

Bernardum eis educcre, pastoremque sibi [consti-tuere liceat, ut communis assensus eorum peticrat.Quibus impetratis, dum itineris necessaria prsepa-rant; quidam monachus illorum, cui Hugo voca-bulum eral, amonasterio latenter exiit, qui adBer-nardum perveniens, in hsc.everba prorupit: c Ana-

themate percussus es, si hic diutius maneas, nisinostri monastcrii regiinen, ut episcopus abbasquetuus ir.ipetral suscipias. i fiis diclis totius rei se-ilem per ordinem relutil; quod illuni lolo trieunio

qua;sieraiit quod ab episcopo et abbate maudataillum reduccndi abhatemque faciendi receperant.Quo Bernardus audito, ingeniuit, et ad maiinas in-

sulasfiigcre disposuit; ut saltcin pelagus occultarel,

quem terra celarc non potuerat. Hinc igitur profl-

ciscens, fralribus vale diclOi cunclis pra; dolore la-

crymantibus, discessit.

(24) Causeum , eliamhum Cliaussey appellatur,assluariis polius aimtiiiieraiidum quam insulis : si-tum inter insnlam Anglic.anain Jarsejam, et oppi-

A CAPUT IV.

Vila solilaria in Causcoinsulu. Piratw emendati.

26. JPaupertali vero illius quidam eremitarum

compatichs, uni sociorum ejtis deceni et octo num-

nios tradidil, pie providens ut tahtillum pecunise

haherent, exqua in itinere suinplus, saltem perdies aliquot, compararent, Quo vir Domini com-

perlo, non mediocritcr indignatus, quod argenlumsecum deferret,"sicait: i Aul meus sociusnon eris

aiit hos nummos ferre desines. Pulasne Christum

invenire pauperem iji illis partihus ad quas prope-ramus. quem ubique divitem esse cognOsciiiius?

Pauperiem, Christo divite, ite timeas: Christus

etcnim libi necessaiia sufficienler minisirabit, si

primum regnum Dei qusesieris lideliter. > Et his

dictis pauper quidam "ruricola obvius illis fuit, cui

nummos illico dari prsecepit, Pauper quidem argen-tum accijiieus kelus efficitui';quod ex facili nunmios

habuerit; Bernardus vero lsetior redditur, quod pe-nitus nummis caruerit. Uterque igitur diverso modo

lselilicatus, ille cum pecunia domum suahi prope-

rat, isie sinepecunia, non habens ad primam maii^

sionem ubi capul reciinel, qtio (enderet nesciebat;sed de largilate bonitatis Dei confidens, cceptum

iter, juxta quocl inlcnderal, consummare festinansiad mare Britannicum pervenerat, ihique cognito

quod infra niaris decem miliiaria insula qusedam,anachorelis coinpetc-ntein pra;staret solitudinenij

quam vetc-res Causeum (24) nominarunt, navem

G conscendit : ad quam conrcnicns in ca per aiinos

plurimos hahitavit.

27. In tam igitur occulta remotione positus, et a

slrepitii_el.peiiurbaiione Iioriimii;i^cjwrat_us^et_ab^cmni audientia huiiian-e conversaliouis alienatus,in coeleslibiis theoriis lolus eral, Die et hocle, in

Oratione, in cordis conlriiione, cl in laerymarum

effusione, persistens, cogilabal dies . aniiquos, et

annos ffiternosin menie habebat, pasccbalque eum

contcmplatio sumnii boni.: nec jam multo terreni

cibi desiderio ajsluabat, quem diviiia; conteinplatio-nis dulcedo assidue satiabat. Mansit itaque muliis

diebus pane carens in hoe loco, absque foco, sine

socio. Quibus vero alimentis vilam sustcnlaret

suam, dum hsec abesscnl, nobis id ab eo requiren-

tibus, indicare rccusabat, suarum virlutum artifi--

ciosus dissiniulator, ut esse assolet perversus qui-lihet flagitiorum suorum versutus occultator. Sed

revcra, ul compciium cst postea quihusdain suis

sodalibus, herbaruni utebalur crudis radicibus. Illi

quoque inibi inhahitanli tentalio d-emonis non de-

fuit, illum deterrcre et ab illis sedibus expellere cu-

pientis : suis etenini phanlasticis artibus lerribilcs

formas ingerebal, quas miles Chrisli, crucis arma-

tus sigi.aculo, viriliter fidcnterque superabat;28. His diebus ab Armorica Britanuia piratici ra-

dum Sanmaclovium, vulgo S.-Malo, inBritanniaAr-morica.

1535 VITA B. BERNARDITIRONIENSIS. 1388.

ptores, tribus cum armalis ralibus, exeunt : qui in jmaris Anglici pelago duas naves, diversis oneratas

mercibns, inveniunt : quarum possessores, sese.au-dacter defendere parantes, navali aggrediuntur prae-lio.Pugnafur ulrinque fortiter : a piratis acriter, ut

alienadiripiant; ab institoribus viriliter, ut sua de-feridant. Tandem piratica multitudo sseviens prseva-luit; expugiiantur"miseri mercalores, vulnerantur,et semineces in-traiistris vinciuntui\ Mox saeyienlium

rapacitas suo potita desiderio, ad Britaniiiam coii-

vertitur; sed ventorum contrarietas, id superna fa-ciente clementia, ad Causeum insulam navigiuhi im-

pellit. Bernardus autem pietatis amator et exsecutormisericordise, eujus totus redundabat visceribus, ut

conspicit caplivos homines, iigatis manibus posttergum, moribundos jacentesin sehtina, suisspplia-

'

tos pecuniis, ffebilibus questibus ejulantes, cruore

proprio ohvolutos; praedoncs vero exsultanfes ac

tripudiantes laetitia ; utforumque compatiens mise-

riis, ab imo eorde traliit suspiria, lacrymisque "pro-tinus effuiidens oculos, hos deflet, quicrudeli rapa-citate animas suas perimunt; illos iiortatur ad pa-Uentiam, quos tam dura infortunia gfaviter affli-

giint. Raptores arguit, deterret, increpat, obsecrat-

que, ut daemonibus, quos per saevitiam imitantui',similes esse dcsinaht; fratribus suis quaedamna iii-tuEerant restituant, et de illalis injuriis humili sup-plicatione ac venia; petitione salisfaciant. Saticiatosmercatores monet, utChristum imitantes, persecu-toribus suis a Deo veiiiam petairt, ae virtutem sa- ^p!OQli8eniehte retinentes, hos a quibus tanta sibiihdla irrogantur, diligant. At misefi institores, qui-bus altior inerat sensus, deflent mala qua; senliunt;criidelissimi vero prffidones, qui lsetabantur in re-bus pessimis, deiident verba quseaudiunt.

29. Pori'o circa diei noctisque crepusculum, ven-iis ilanlibus juxla yoluni piraticse cohoriis, sancti

virimoiiitanihilipeiidentes, discedunt; et cum prsedaquam ceperant, patrios portus apprehendere conten-dunt. Bernardtis autem, cujusmeniem eompassionisfraternse movebat affectus, ad orationem secontulit;totamque illam noctem deducens insonmem, Dei Ge-iiitiicem sibi auxiliari solitam piis interpellat voci-

bus, reliquosque ssinctosDei lacrymarum gemituum-que pretio sibi conducit in auxilium, ut divina honi--tas piratarum menles ad bonum convertat, et illosquos captivaverant liberos ac expeditos reGuperatapecunia suis familiis restituat. At vero ssevitiae to-tius auclor et mcentor diabolus, minime dorniitans,suos salellites sub obtentu lucri ad opera crudelita-

tisinflammat, ut illos ppstmodum ad inferna'per-trahat. Iiiter illos namque litem de divisione prsedaeconciiat : nam quidam illorum majorem sibi partemhabere contendunt; quidam vero in hujus partitionejustitiseregulas acaequitatis seryari debere aslruunt,

{^>yProsnesium, funis quo navis Iitlore ad palumalligatur.

(26) Pro sifampis mallet Spuchetiis siruppis legi;asseritque a Vitruvio strophas, a Cicerone scalmos

in A quas tameniii ejusacquisitioneminime""servaverum.is Et quia iiiter malps semper sunt jurgia, in hac reLi- peniius sibi dissidentes, diabolo instigante atquee- suadente, evagiiiatis ensibus altematim sese feriroiit incipiunt, essetque matima csedesmiserorum, nisie- sancti viri pro illis orantis ohstilisset meritum, Fue-_.- ruiif itaque tota illa nocfe Bernardus et Zabulus,r, quasi duo riiagni pugiles, in campo certaminis con-m sistentes, mutuis et inquietis congressihus sese acri-i- ter iinpetentes : Zabulus namque perdere, Ber-a- nardus vero liberare satagit; uterque pro suai- parte pttgnabat, et de obtinenda victoria eiabo-_r rabat.

iit 30. Sed taiidem nosier athleta fortius insurgens,st ictus oralionis ingeminat, hostem perimit, nullam-_- V que concedit requiem; retrocedere compellitj ceden-pe lem persequitur, ac denmm de campo certaminisic propulsat, prece lurbans eiemeiita, ui inslitores mi-3*. seros ad se reducat, et naves atque prsedones effe-3- ros. Denique praedictipirata. jam ihterim ad portumi- oplatum pervenerant; jam ferreis anchorarum den-n- libus littoris scopulosapprehendere inclioabaui; jam ei- navibus pohtes educere, tonsillas figere, prosnesio-t- rumve (25) relinaculis rates sistere fesiinabant, cum

rf.. ecce ventus vehemehs illisque contrarius, Bernardii. commotus precihus, insurgens, aerem conglomerat

p. in nubes, tenehrosa coacervat nubila, ex qudruni3S collisione creala tonitrua mox audiuntur horribili___ sono illos delerrentia; ruunt fulmina terrifica, ful-

x_p guranliumque flammarum coruscatio, oculos eorum

bi reverberans, praecedit; creberrinia maris undiquei- supernafaciesardensillisvideturatqueflammivoma,t- ventoque imperante, ciassis ad alta pelagi illis no-e- lenlibus reducilur; nubium densitas, aere amplius

ferre non valente, iu nimbos resolvitur, fiique taniaa- pluyiarum inundalio, ul cataraclas cceli denuo ad:ti faciendum diluvium reseratas esse crederes, Noeqiie3a antiqua rediisse tempora, taniaque suboritur ele-ii- mentorum conturbatio, ut quilibet ibi consislensis convulsi mundi totam in anliquum chaos illieo pu-t; taret redigi machinam, oppugnanliumque ventorume- flatibus furibundis ad inslar monlium immensa flu-i- ctuum eriguntur volumina in verticibus quorum ca-n- rinae lollunlur ad sidera, moxque dehiscentibus un-i- D dis, ocius sagitlisvolantibus, barathri usquedesceiwas duntad ima.ta 51. Remiges autem fulminum juxta cadentiumo- fetoribus affecli, mortuis similesin transtris proster-s, nuntur stranipisque (26) runipentibiis, remis ferien-a- tibus undas, a columbariis extrahuntur. Antehha;r- quoque resolulo ligamine cumsuis opiferis corruunl.lae Yelorum quoque substantia, particulariier scissam veiilprunirapacilale, huc illucque per "inane aerisne distrahitur. Rudentes vero aliique offieialesfuniculi,lt, trochlearum carchesiis confractis, concidunt. Con-

ini appellari, Quid si-strangis legatur,ut sic vox anti-qua Francica, deducto a Teulonico strange, slrenge,

;i; . volumen funiuni seu funis nautici.o$ - _

PiTHGL, CLXXII. .44

1587 GAUFRIDIGROSSI ISSS

tinuo mali, necessario chordarum destituti admini-

<ulo, ventorum vibiamine huc illiicque impelluntur;

litubatioiieque sua fere navium carinae reversan-

tur, ac denium ventoium rahiem non ferentcs, ah

ipsis modiorum coneavilatihus evulsi, parastatis

nndique confraclis, suo pondere fere naves demer-

gentes, in fluctus devolvuiilur. Tabularum deniquepatentibus juncturis, aqua usque ad foros intiasse

reperitur, ita ut non tam naves inter undas, quaniundae jam intra naves esse viderentur. Postrema

tempestatis saevitia a clavorurn compaginibus gu-bernacula auferuiitur. Ratibus itaque regimine ca-

renlibus, puppes in proras convertunlur, ac more

lurbinis agitantur. Tunc nauclerus ipse pallcscit,tunc miseri de vita difiidentes ligatos mercatores a

vinculis absolvunl, ac huniili supplicatione de illa-

tis injuriis veniam poscunt, pecuniasque suas, ut

piitabalur, nec sibi nec illis amodo profuturas, re-

slituuul; ac si quid consilii, ut in communi peri-culo, noverunt, ne abseondant expetunt;

Sed cjtiidconsilii; quid menlis-nunc forct illis,Undique cum miseros ictus jam conterat orbis ?

52. Yerumtamem omnium machinalionuni sua-

rum conaiiiiiia, quibus naiilicse probitatis induslriavitam suam a ssevieiiliumllucluum furibunda vora-

gine tueri solel, socialiterimpenduni, Sedposlquamconatus suos, contra ponlicam rabiem nihil valere

conspiciunt, tunc vivendi spe penitus ablata pra;-varicatores ad cor redeuni, ve.xaiionequeintelle-

ctum dante atiditui, tunc se peccasse, tunc se reos

csse confiicntes, vcstes sciiidtint, peclora luiiduiit,ae diversoeperegiinalionis se proposilo aslringunl;alii autem se Jerosolymilanos fore, alii autem Ro-

muleam usqueli3i_Tbem~profecturos,-ut-iiiereantur-habere suffragia. Quamplures vero cx illis Jacobi

apostoli in extremis Galecia; finibus famosam se re-

quisituros niemoiiam, aslipulalis promissionibusasseveranl, Sed posl Iiaec vola liihilominus tempe-slatis perseverante saevilia, timoris vehenieiiiia exa-

gitati, peccata sua, "quseturpiter gesserant, lurpiusiu audieniia cunclorum eonfitendo propaiare inci-

jiiunl; sacerdotale sibi oflicium usurpantes, dum

poenilentias alternalim et dant et accipiunt (27).Dehiiic osculum pacis sibi invieem conferunt, ut

quasi in pace fcederalos mors invcniat, quos dissen-

sionis repertor diabolus, uf Chrisli fidelibus hellum '

inferant, jamdudum fcederaverat, atque complosismanibus sese lenentes astringunt, quia ad pietaiemillis videbatur perlinere, si socialiter suh undis in-

terirent, quos sjpirans caediset rapacitalis crudelitas

antea sociaver_at,

55. Sic piratis ad suscipiendam mortern sesepa-

rantibus, unus illorum, qui non qualiter iilam sus-

ciperet, sed qualiter ejus effugium inveniret, apudse argtimentabatur, ita intulit: 0 sodales, cur pe-rimus ? Facite quod dixero, procul dubio vivertius.

Konne recolilis, in insula Causeo vos vidisse heri

(S7) Etiam boc.saeculoaliquando audivimus, ho-jiiines sacramentorum usurpandorum tanvrudes in-

A sanctum ereniilam cujus mor.ila contcmpsimus, cu-

jus verba risimus ? Yoveamus sursum manus le-

vantes ; et iirmiter apud nos statuamus si nos Do-i minus ad illum reducat, quidquid ille jusserit nosi facturos ; el ab hujus morlis faucibus, jam nos de-

glutientis, ejus nieritis abstrahemur. ? HancvoceKi: onmes unanimiter, quasi oraculum missum coelitus,i accipiuiit ; et in hiijus professionis testimonium, ut

praeceptor inslituerat, manus erigunt, Mox quadani

aeeepta securitate, in haecverba proruinpuht: « 0

^Altissimi,inqtiiuiit, virtus, quam potentissimam jam

experimentis cerlissimis esse cognovimus, permitle; nos vivere ! concede correctionis lempora ; da in-

dulgentiselocum, quod, ut nobis videtur, juste ne-

gare iion poteris ; quia non sumus jam raptores"piralici, sed professi sectatores eremitici viri. Nos

amodo mercatores captivos non tenemus, sed ilios3ut fratres nostros, quorum onera portare debemus,Christi legem coiiiplentes, contra ponti rabiem lu-

clantes, ne ab ipsius voragiue sdrbeanlur, prout

possunius, adjuvamus. Pccuniam illorum ut avidi

praedonesjam coneupivimus ; sed ob tutelam ipsius

laborantes, ut sancli eremitse ministri, reddendam

custodimus. J

54. Sed oninipotens Deus, qui eorum mentem mi-

rabiliter terruit, eorum quoque viiam per merilum

famuli sui Bernardi, ad quem speciali devotione

clamaverunt, mirabilius reservavit. Nam hsecet his

similia miseris illis, mortis exagiiante timore, vo-

P ciferantibus, fulminantis aeris flatu terrifico Causei

insulselitloribus naves impelluntur, rapidissimiqueimpetus vehenientia in siccum litloris evehuntur ;

quarum quatuor naufragium perpessis, quinta cum

suis arhiamehtis illajsa Teservalur. T_r3tse-igilur-

niercatoresque, dum se suamque pecuniam in solo

lelluiis cum fragmenlis navium inveniunt, mortis

se barathrum evasisse cernentes, pra; gaudio lacry-masse dicuntur. Tunc sanclus vir, cujus pro san-

clilale hoc sibi concessum fuisse niihimedubitabant,

quaeritur ; tune ejus merila. velut divinsepotenlia;

miracula, ab iilis alla voee praidicainur. Invcntus

autcm, ac si coelestenumen ab eis, quamvis hoc

ipse prohiheat, adcratur. Tunc a piscdonibus cuni

lacrymis rogatur, ut cum mercibus suis institores

D liberos accipiat, quosdie pra;cedenii, mulliplici cuni

supplieatione rogans, liberare nequiveral. Deinde

ejus pedibus provoluti pirala;, super prislinis culpissuis modum poeniteiili-B sihi defiuiri pelunt, pere-

giinationisque vola quas fecerant exponunt, et ut

iila persolvereht, quidam ex illis mandatum acci-

piunl; quidam vero, ut vitie illius innocei-liam imi-

larentur, cum illo remanserunt. Instilcres quoque,ut de tabulis naufragii domum faceret, sancto viro

suggerunt, el ad operis conducendos artifices pecu-

niam oficrunt. Bernardus nanique, quamvis amios

perplures in insula mansisset, necdum donium ha-

veniti, ut in tali articulo credant confessarii tlefe-ctiini sic pcsse stippleri.

1S89 VITA B. BF.RNARDITIRONIENSIS. 1390

buerat, sed in saxorurii cavefnis, aut velut Vinea;

custosvel cueumerarii,-vilibusin tuguriis latuerat.

55. Llsectuaedigiiationis, Christe, provida dispen-

satio, hsec tua vis, haec tuse foiiis dexterse est be-

nigna mutatio. Ad hoe enlm pro servi tui nieritis

elementa perturbari voluisti, ut rapacium bominum

nientes cOnverleres, ut captivos a carceialibus vin-

culis ab-traheres, ul auachoretse tuo algidis in ru-

pibus lalitandi domum coustiuefes, ejusque vitam

_mundo detegeres; Denique postquam per dies ali-

qttot in insula cum sancto viro remaiiserant, eiba -

riisque penitus deficientibuSj herbarum uti crudis

radicibus, ut se sustentarent, illum imitando, non

poterant, fame cogehte magnoperediscedere Cu^

.piunt; sed prsecedentis hiarinae perturhationis fu-

rore illos deterrente, quid sihi eligant nesciunt. Fa-

mes etenim sawiens illorum depascehs artusj illis

ifliperat ut discedant; portticsevero rabiei formido,Hiorum eorda trertiore coiicutiens, illos cogit ut ma-

neanti Arctantur ilaque angustiis; unura tamen e

duobus assumant neeesseest, aiit victualium penu-ria deflcere, aut qiiam periculosam experti fuerant

liavlgalionem repetere; Sed excruciantis illos faniis

tyrannideni ultra ferre non valentes j quam in prse-s^enliarum seiitiunt, ut securunl navigare habeant

sibi argunientum invenire satagunt : Bernardum

riamque adeunt, quem et ventis et mari posse im-

perare, prsecedentibus experimentis edoctij non dif-

fldunt, ut elementorum motus insua fide suscipiatjut se apud Deum fidejussorem constituat, quatenusmarini fluctus tranquillitatera teneant, donecpro-'

spero cursu optatos portus apprehendant. Yirautem

sanctus, cui fldem magnam divina gralia contulerat,viros sub mortis periculo laborantes conspicienSjiilud Christi verbum ad menioriam reducit: s Si.ha^

bueritis fidem, ut graniim sinapis , dicelis huic

monti: Transfer hinc, et transferetur (Malth. xyn,

19). >Quod autem postulaveranteffecit, et illos pa-cifica navigalione ad propria transmisit.

'_- CAPDT Y:

Reductio B. Berriardi ad priores eremitas,. dein adprhnum monasleriumS. Cypriani.

56. Inlefea monachi S. Savini, Bernarduiiij cui re-

gimen suaeEcclesiaetpto cpnaniine tradere propone-^baiit, dum quserentes nusquam reperiunt, alium sibi

paslorem constituuht, Quod Petrus de Stellis, eo

quod de vicinia eorum habitaret, contiiiuo cogno-scens, mox ad prsedieta eremitarum deserta prope-

ranterabiit, et ad domiimm Yitalem perveniens,ubi esset ille quem commendayerat, requisivit. Ille

aulem, quod in remotissima maris insula latitaret,

respondit. Petrus sane jam ea quse prius de Ber-

nardo tacuerat, amodo celare haud utile judicans,

nomen.iliius, peritiam litterarum, morum vitsequesartetitatein, refuiatioiiem praelationis, in communi

aiidientia fratribus enarravit, ejusque lalem famam

tuiic in Neuslria praedicabat, qualem jam a mullis

annis in Aquitania cognoverat : consulitque eis, ut

a marinis insulis eum.retraherent yel invitum, si

:A catholica; praedicationis doctrinam, sl vitas consi^

liunii si sanctae diligerent conversationis exemplum,-

Cujus sententiam multitudo fratrum animo susci-

piens, jam extransacta apud eOsviri conversatione,vera esse quaereferret cognoscensj communi decreto

Statim constituuiit, ut ad eum legatos tales destina-

rentj quorum sollicitudine et industria ad se revo-cari posse niinime dubitarent. QuaprOpteripsum Pe-

tfum de Stellis,' cujus auetoritate et amore reduci

polerat, ad eum dirigunt, adjungentes ei ducem iti*

neris, qui adhuc superest, nomine Chiislianum,niir» simplicitalis et iniiocehtiae virum : qui con-summato itineris labore ac nayigationis periculo,tandem ad eum perveniunt,

57. Yir autem Domiiii Bernardus, conspiciensrB Petrunij jam a multo tempore sibi familiarissimum,

ficLugaesua susceptprem fidelissimum, miratureumtam longe peregrinationis arripuisselaborem, atqueprse gaudio lacrymas fundeiis, datisque amplexibusosculatur mulloties, veneratur ut patfem, suscipit ut

hospitem , omnia ulilitatis vel humanitatis atque. charitatis ofiicia prOut poterat impendens : et post

dulcia vilae seternae colloquia, quibus sese ad invi-cem reficiebant, Bernardus ait: « Charissime Pater,dicito mihi de statu Aquitanicae regionis, si in illis

partibus nunc EcclesiaeChristi paCem habearit, etsi monasteria rigorem disciplinae ac religionis con-servent.» Ad haec ille, Dei gratiaomhes Christicblaslaetoset festa pace quietos, respondit, ac tandem S.Sayini monachos jam sibi abbatem proefecisseadje-

C cit. Quo Bernardus audito, laeius efficitur, et quipriusillius mentem afflixeratj videlicet ns abbas eo-rum coactus fleretj metus depdnifur. PetrUs pro-inde suselegationis negotium explere cupiens: e Fra-tres nOstros, inquit, eremitas vlsitavi, mandataqueeofum ad te tuli, ut ad eos redeas, ne consortia eo-rum penitus relinquas. Hoc verp quanto mentis affe-ctu quantove animi desiderio exspectant, verbis ex-

plicare nequeo. i Befnardus eqiiidem, ut erat totusafluens visceribus charitati ffaternae, continuo lalefertur responsum dedisse: JFaciam quod poscuht, neauctoritatem legali et petentium videar contemnerequamvis hujus remotae insulaesolitudinem nollem de-serere. >Peracta itaque hac legatione, Pelrus ad Aqui-- taniam remeavit, •

D 58. Hoc in tempore viri Dei mentem prophetia;spiritus teiigit, quam ad quajdam absentia videnda,qyasi sibi praesentia forent, illustravit. Duo nam-

queerant de humerd eremitarum, qui illum susce-

perant, et diu in silvis concorditer cohabitaveraut :

qiiorum unus Albertus nomine, jam grandsevus, abs-tiiientiseet Oratiouis sludio infatigabiliter insistebat;alter vero junior, Adelinus dictus, mansueludinis

atque ohedientiaevirtute excellenler poRebat, lenifate

quoque affabilitalis adeo blandus erat, ut Omnibus

qui ejus consortio usi fuerant, amabilis haberetur,Porro longaevitatis suae (privilegio) Albeftus ut ma'

gister pneerat; alter verp, ut subjectus, ejus jussio-nibus oiilemperabat, Hic viri Domini Bernardi vclie-

3501 GAUFRIDIGROSSI _392

menter exoplans informaii exemplo,et doctrina eru- j

diri, praedieluniniagisirum deserens ad ejus insulamiler arripuii. Seuior iiaque, dilecti discipuli solatio

viduatus, in tantsc tenlatioiiis incidit barathrum, utnimia et irrationabili affeclus mcestilia sese suspen-deret, nisi quorumdam fratrum, qui hoc prsesense-rant, solerti custodia a tali periculo morlis arcere-tur. Inlefim vir Domini per spiiitum ad se novit ve-iiienfeni discipulum, et magistrum disponentem sedirae morti pendulum. Junior autem insulse liltori-bus, ut desideraverat, applicuit: qucm vir sanctusalacriler suscipiens, ei talia dixit: t Ad nos veiiisli,charissime; nec non paucos per dies nobis commo-

raturus, imo uude aufugisti, nec deinceps hue redi-turus. ii Juvenis vero quia firmiter statueiat se quoiret iilum minime relicturum, verbis ejus fidemnon J

adhibuit, nec quod Spiritu propheiico loquereturintellexif. In altis igitur insulae rupibiis per aliquotdies cum illo permansit: sed algoris vehementia

gravatus, ad silvas, ut ea quae ibi reliqueral vesti-menta tolleret, ac denuo rediret, remeavil. Qui admemoratum Albertum veniens, poslquam illum moe-rore iahescentem el jam pene deficientem, ac ne sihiviiam laqueo surriperet a eustodibus obsessum con-

spicit, ejus anxietati compatiens, ac dolorem miii-

gare satagens, ipsius prostratus pedibus veniam pe-tiit, et quod illum amodo non desereret spopondit,A principibus quoque eremi, quos supra memorayi-

mus, excommunicalionis sententiam, si ab illo ul-terius recederet, accepit: hacque necessitate de-

tenlus, sicut vir Dei sibi prsedixerat redire non ^

potuit : sicque illum spiritum liabuisse prophetia?patuit,

39ri_ernardus deindenon post-niultum-temporis, -

sociis sese comitantibus, assumpta sua supellectilenoii nmltum ambitiosa, ut pollicitus fuerat, ad sil-

vas eremitarum rediil. Qui cum gaudio susceplus,illis adjuvantibus in loco, qui Fons Syhardi dici-

tur (28), sibi cellam construxit: in qua aliquanlotempore cuni qttibusdam suis discipulis babitavii.

Cuni ibi diu morarelur, quia lucerna sub modio la-

tere non poluit, cunclis advenientihus verbum vitic

ministrabat, eosque exemplo suse eonversationis

roborabat. Confluehat namque ad eum non solum

copiosa mulliludo circummanenlium eremilarum, r,

sed etiam populorum. Latebat ilaque et non latebat,et quanio plus se dejiciebat, tanto magis a Cliristo

sublevabatur; fugieudb gloriam, gloriam merebatur,

qusenonnunquam appelitores sui desereus appetit

conlemptores. Saeculihomines admirantur eos, quihis polleiil privilegiis : nos laudamus, qui pro Sal- .

vatore ista despexeiint, et inirum in modum qttoshahentes parvipendimus ; si habere noluerini, pise-dicamus. Igitur dum onniibus prffidicaret, duin om-

nes secundum modum vilae et slaium ordinis in-

strueret, et pro capacilate animorum singulos edo-

ceret, adeo circumquaque celeberrimus habehatur,

(28) Fons Gyardi dicitur in mss. noslris, Souclie-tus Fons Goycirdi,sicul ih Cenomanicis silvis.

i- A quod ejus fama jam soepamemorati Reginaldi ahba-m tis S. Cypriani aures perculit, et religioiiis ipsitisio Bernardi sanctitas el prsedicalionis gratia longe la-it teque diffusaest.

i. 40. Pi-edictus verp abbas, cognito ejus habilatio->- nis loco per praemissosexploratores, non mediocri-;_ ler laetus efficitur.Exoplabat enim jam-a mullis an-__ nis, quatenus eum jam ad suum monasterium re-;a duceret, ut esset post ipsius excessuni, qui regula-i_ ristramitis disciplinani siistenlarct. SiquidemlHumis noyerat mirsesimplicitatis virum, multaque sapien-i tia praeditum; sese autem ceniebat jam silicer-). nium (29), morbo et senio confectum, quamobremi_ senliebat procul dubio vitse suse imminere termi-o ntim. Prsecavens igitur nepropter meritorum ipsiusn B insignia ad alicujus regimen Ecclesiseinde abslra-ir heretur, nisi cilius eum revocaret: ipse eidem im-)t piger, ubi habitahat, subito supervenit, eunique sa-a lis laudabili dolo ad suum nionasterium, ordine. subscripto, reduxit. Nam post inimensa atque su-j scepta, pro loco el lempore, bospitalitatis officia,.. Reginaldus sic Bernardum alloquitur : c Quaedam,j noslrse Ecclesisepernecessaria utilitas islis me, di-

leclissime,appulit oris: sed, audita tuaefamahenigni-tatis, cui debitapateriiitate congratulor, nolui s;c per-.

,.• tfansire, nolui prsetermiliere quin le viderem, quin__ te salulareiii.ioeque tuis rnihi desideralissimis ora-

lioiiibuscommeiidarem: et quoniam non modica el ir-

recuperabilis pecunia, quam superna favente clemen-

liahacinprovincia acquisivi, mecumhabetur, vereor

a C neiii his silvarum vasiitalibusabaliqiiibusincogniiise )'aplorihus, qualibel fraudulenla mihi violeufia sub-

ripialur. Quapropier fraiernitali luaeplaceat, qua-tejiusjua ipsiusjrKseirtia^jjua; iii his regionibus

e admodum celebrisel amahilis dignoscitur, quousquesi quselatenl insidiaenohis non praevaleant, fatigarine cuncleiur. i ,

il. Cumque hujusmodi palliatis circuitionibus,r, mpote benignissimus acnulliusdoli conscius, ac-

quievisset, atque convialor nec non dux itineris,jam dicium Palreni, peragratis soliludinihus, ad

a lutum usque locuin perduxisset, ae cum quodam,s quem ad hoc assumpserat, socio reverti voluisset,t idem Reginaldus eum retinuit, eique dixit: « No-

slram tam remotas adire partes imbecillitatem non

aliqua necessitatis, nisi tua, fili mi, charitas com-> pulit, nec qusel.bet saeculari.sambitio nostrae serie-

ctuii hujusmodi laborem indixit. Te, charissime,t soluin acquirere studui; nullos raptores, pra;ler; creniitas atque discipulos luos, peiiimui; sed Dei

gratia jam illorum manus evasimus, quod te vio-? leliler nobis eripiant jam nequaquam formidamus;. jam securus le lalem pecuniam possideo, cujus san-- clitatis ac sapientia; thesauro noslrum magniflce

monasterium ditari cupio, queiiinam olim amissum,nunc vero divinitus recuperaium, nullo commuta-

, fem prelio. Yeruhiiamenj fi!i dulcissime, amedo te

(29) Silicerriia, scnes dicuntur, quod curvi et sci-pioni innilenies, siliccs ccrnant,

.1395 VTTAB. BERNARDI TIRQNIENSIS. 1594

exoratum esse postulo, ne indigne feras,"ne mihi A

Patri tuo succenseas, quod te quasi fraudulenter ad

noslrum consortium revoco : hoc etenim prae nimia

dilectione facio, pro certo scicns quia, iiix*ite ali-

qyoniodo deciperem, a nimiuni tibidilecta solitudine

nullalenus extraherem. »

42. Servus itaque Domini, vidensquod ah illo se

nen subdueere, nec ad discipulos suos ulterius re-

meare posset; simulque recolens, talia sibi nonnisi

illius semper jusio posse contingere judicio, qui ut

rhullis prodesset, de ipso si.nuPatris egressus est ad

piiblicum nostriroi, tum propter pietatem senis ex-

orantis, tum propter auctoritatem imperantis, salis

provide respondil: t Novi, Pater, npvi, quia menolle tibi acquiescere quasi sceltis est idololatrise ;sed periculosum ac mihi durum est, illos quos adu-iiavi discipulos, sic desolatos et quasiorphanos pe-nitus relinquere. Quapropter quid de illis fieri de-

beat, luse censtira providenlise amodo provideat. i

Ad hseciste _ c Iste tuus, qui prsesens adest, socius,mea fungens legatione, ad eos redeaf, et quaecircate geruntui' exponat; eisque veraeiter dicat, quodquicunque ex illis te ad monasteriuni sequi volue-

rint, lihentissime tui gratia, ufriusque vita; subsi-diiiin eis suffieienterprovidebo. t His itaqueperactis,longo confeclo itinere, ad S. Cypriani mouasterium

pervenerunt. Monachi vero Bernardum, quema mui-tis annis non vider?nt, Iseli gratulantesque susci-

piUnl; admirantes hominem hirsut.m, barbatum,vilibus afque villosis, juxta eremitica3cousuetudinis Qmodum, paimis subobsitum, cujusmodi habitum ab-

horrenles, properanter eruunt, harham abradunt

suisque indumentis induunt, et post paucos dies,

quamvis repugnantem, prsepdsitum efficiunt. Et il-

lum quidem exterius exuentes, paupertatis ei habi-tuni suhtraxerunt; sedmentem illius abamore ereniiabstrahere iiequiverunt.

45- At quanta in eadem Ecclesia de ejus reditu

lsetitia, tanta in praedicla solitudine de ipsius ab-

scessu exorta est repente tristitia. Gaudebant isti,qui eum quasi perditum invenerant; dolebant illi,qui ablatum amiserant. Isti antiqtium socium tena-ciler ampleetuntur, illi novum doctorem reddi sibi

supplieiler deprecantur; isti se de ejus ornari prse-.seniia, illi deabsentia deficere confitentur. Qusedum I

agerentur, Pictaviensis urbis episcopatum regehatvenerabilis Pelrus episcopus (50), qui postea exsi-lium (51) pro justitia usque ad mortem susti-nuil (52), cujus vitae sanctitas mirabilis exstitit, ut

posl ipsius obitum miraculorum attestatione pa-

(50) PetrusII, episcopus creatusannO 1087,quietepraefuit usque ad aiinum 1112.

(51) In cxsilium actus a Guillelmo duce Aquita-niae VIII, qui ab eo repreheiisus fuerat, quod legi-tima uxore depulsa in adulterio viveret,-uti diximus10 Februarii ad Vilani S. Guiilelmi eremitae, quodcum hoc et fiiio suo Guillelmo passim urtus idemqueliaberetur.

(52; Mortuus est Petius apud castrum Calvinia-cum in sua dicecesi, 4 Aprilis anni ili_, ad quem

A tuit (55) : cujus pr-xseniiam saepefatus Reginaldus-"adire studuit, et quomodo laudauilem fugitivum aberemo reduxisset, diligenier exposuit; quamque uti-

lisessetpost suum excessuin, qui jam quasi in fori-bus aderat, ad monasterii regimen studiose intima-vit, hoc etiam prsemonendo atque praemuniendosubjungens, ne Bernardusita comperiat; ne forteabeis clandestina fuga se subtrahai.sicutolim a S. Sa-vini monasterio propter eamdem causam sese la-tenter subduxerat. Quibus omnibus assensum lihen-'ter episcopus praebuit, ut poslea rei ipsius exitus ap-probavil.

CAPUT VI.Abbas S. Cypriani constiluilur :- ob perseculionem

ad prmdicandum convertilur. Mores clericorum" reformali.

'

M. Contigit autem ut Reginaldus, transcursis

quatuor mensibus, gravi infirmitate correptus, inlecto decideret. Cumque dies obitus sui propinqua-ret, fratres ad eum conyenerunt, eunique qui suc-cessor ipsius esse deheret, ut ostendere dignaretur,revehnte sibi sancto Spiritu, summis precibus po-stulaferant: quippe qui erat vir apprime eruditus,ornaius privilegiis sumnife sanctilatis et innocentioeet sapienliae. Quibus ille : t Quamvis, inquiens, adme non perlineat de tanta ac tali. re (statuere), ta-

nien, quia timeo vestram desolationem, si niihi vtii-tis credere, Bernardum virum religiosurii, vobis aDeo ad hoc niiperrime restitulum, dignum dispen-

Q salorem domui conslituite : ut enim secundum con-scientiam loquar, non illo aliquem, Deo leste, novisanctiorem. i Qui consilio lanii Patris unanimiter

acquiescentes, poslquam ille humana? conditionisdebitum persolvit (M), enm quem prsedixerat,. inloco abbatis feslinaverunt ponere , et, uti mos

i est, ad consecralionem invitum et repugnaiitemtrahere.

i 43. Suscepto igitur curse pastoralis officio,tanto

magis iilud dignius administrare curabat, quanlo,. hocnon propriae volunlatis impulsu, sed solo diviii-g

, volunlatis arbitrio sibi esse injunctum animo reco-

Iebal; nec solum videri doctor appetebat, sed sicut

t cseteris ordine pra;eminebat, sic piis nioribus trans-

cendere satagebat, atque se in omnibus ita studebat

i D habere, ut non de iiio eliam maledicorum quidquamt auderetfama coniingere. Simplici namque vita oc-

casiones tollebat detrahentibus, doctrina sana resi-

slehat contradicentibus. Non enim de numero vel de

t genere eorum erat, qui gravia districtioris yitseonera

discipulis imponunt, qu» ipsi vel mimmo altingcre

5 diem interprsetermissos deeoegimus.(55) c Sanctitatem ejus crebra miracula lumuli

ejus loqupntur et praedicant, J ut legitur in ChronicoRtchardi Piciaviensis, apud SamarthanOs , qui ad-

s dunt « corpus ejus piosque cineres quieScere in ec-i clesia ccenocii Fontis-Ebraldi, ab eo conslru-e cta.

(54) Chronicon S. Maxentii : ( Anno 1100 obiifc

Raynaldus, abbas S. Cypriani, cui succedil Bernar-ii dus, qui reliquit abbatfam, t ut infra.dicetur..

4595 GAUFRIDIGROSSI 1396

digilo nolusit; sed qiiidquid verbis praedicabat, mo- l

ribus exornabat et exemplis aslruebat. Quippe non

rudis ad taie onus regenduiii venerat; se quoeab in-

cunle retate, non tam repeniina vel prsecipiiitrepida-tione, quam assiduo didicerat exercitio, hsec aliis

explenda proponebat, Npn rerumaflluentium ahun-dantia exsultabat, non laude propria Isetabatur; npnad hpnorem cor elevabat, nec in occulta cogilationismeditationecoeterorum suhjectlpne pascebatur; moe-rebat honore suo, et ora laudantium declinare ae fu-

gere festinabat. Solent plerique suis huccinatoribus

quaedam dona conferre, et in paucorum largitateprofusi, manum a costeris retrahere : quo ille om-nino carebat vitio; ila namque singujis dividehat

prout cuique necessarium noverat.46. Nune virius laiiqs describatur quse ipsius pro-

pria est, et in qua exponenda, Deo teste ac judice,proflteor nibil addere, nihil majus extollere morelaudanlium. Sicut eiiim inter mulLas gemmas pre-_tiosissima gemma micat, et jubar solis parvos stelia-rtim igniculos ohruit et obseurat, ita cunctorumvirtutes et poteiitiam sua humilitate (quse primaChristianorum virtus est) superavit, minimusquefuit inter omnes, ut omnium majjor esset. Hac

quippe adeo se dejecit, ut qui eum vidisset el proeelebritate nominis videre gestisset, non ipsum esse,sed discipulorum idtimum crederet. Et cum fre-

quentibus monacliorum choris cingeretur , et vesteet voce, et habitu et incessu minimus omnium erat.Tardus erai ad loquendum, velotsadaudiendum (Jac. Qi, 19), memor illius prsecepti : Audi, hrael (Deut.vi, 14), et taee. Hospitalitatis namque et misericor-dise operibus ita vacahat, ut quotidie sexagenos velcentenos vel eo amplius cjericos ad mensam susci-

peret, quihus Jarga manu minislrabat, praeterquodperegrinis et aliis supervenienlibus pauperibus mu-

nificus erogabat. Quid ejus in cunctos clementissi-

mum animum referam et bonitatem, etiam in eos

quos nunquam viderat evagantem ?Et quia non suased aliorum lucra quam maxime cogitabat, non se

hominibus praeesse sed yitiis recolens,

Virga paterna piis, baculusque saiutifer mgris,sine alicujus querela existebat,

47. Hac itaque virtute adeo pollebat, quod in hac

sola divina consistere praecepta, cunctis in propatulo D

prsedicahat. Erat namque cogitatione mundus, aclio-

ne praecipuus, discrelus in silentio, ufilis in verbo,

singulis compassione proximus, prae cunctis con-

templatione suspensus, abstinentiae robore validus,doclrinoedapibus refectus, patienliae longanimilate

humilliinus, auctoritate foriitudinisereclus, pielaiis

gratia benignus, juslilia; districtus ; et quod inlersaeculi homines vel levepulabatur vel nihil, hoc inmonasteriis dicebat gr^vissimum esse delictum;

(55) Idem Clironieon ad dictum annuni 1100:t xin Kalendas Novembris fiiif concilium , quod te-puerunt dup cardinales Joannes et Benedictus... etexcommunicarunt regem Philippum in ipso con-gilio, s

Constilat Iector qm_ in novis Conciliis a LaJibmo

A illudque quanmiaxime divinum oraculum recolens :

Qui audit, dicat: Veni (Apoc. xxn, 17) ; uli erat

diffusus charitate, Coapitomnes intus introducere,et pauperes et ignobiles ad Deuui trahere. Monachi

vero lepentes et frigidi, plus de praesenti quam de

ftitura vita solliciti, ex invidia coepere pluries resi-

stere, dicentes possessionem monasterio, quse tof

recipere posset, deesse.48. Per idem tempus duo cardinales, Joaiines at-

que Benedictus, apostolica. sedis legatione fungentes,ad urbem Pictavium concilium convocarunt (5S) :in quo cenlum quadraginta convocati Patres adfue-

runt, qui Philippum regem Francorum, propterFul-conis consulis Andegavensium uxorem, quam in

adulterio tenebat, anathematis viudicta percusse-- Tunl, Qua excommunicatione comperla, Guillelmus

dux Aquitanorum, qui aderat, tolius pudicitise ac

sanctitatis inimicus, timeiis ne similem vindiclam

pro consimilibus culpis paleretur, nimio furore suc-

eensus, jussit omnes illos depraedari, flagellari, oc-cidi. Quod ministris suis facere iiicipieietihus, ponti-flces et abbates huc illucque diffugiunt, et, ut tem^

poralem vitam retinerent, tula latibula quaerere con-tendunt. At vero Bernardus atque Robertus Abrese-

lciisis., qui concilio intererant, fortissimi _justiti-e

propognatores, ac totius iniquitatis et injustitia; ex-

pugnalores, aliis turpiter fugientihus, ita immobiles

eonstanlesque perstiterunt, ut nec ab inccepio ex-

communicationis desisterent, sed pro Christo mo.r-

G tem vel contumeliam pati gloriossisimum du-

cerent. Et quamvis eos persecutores mortem noii

Intulerint, isti, quanlum in ipsis est, niartyrium per-tulerunt.

49. PorroBernardus inexleriorum admihislrailone

procuralores constltuerat ; ipse vero conlem-

plalioni, oralioni, silentio et religionis observanlioe

invigilabat ; atque in magna puritate vitae, mona-sterium sibi commissum sapienter ac- regulariterguhernabat. Tamen divinae pielatis dispositio ibiillum diutius imniorari nolebat; quia de illo et perillum aliud facere _disponebat. Quapropter contraeum talem persecutionem exdriri permisit, qua co-

gente illud monaslerium dereliquit, Monachi CIu-

niacenses ecciesiam S. Cypriani suae dilioni debere

D esse subditam asserentes, dominum papamPascha-lem (36), Romanum tunc temporis apicem guber-nantcni, adierunt; et ut Bernardo, nisi se et eccle-

siam suis subjiceret legibus, officiumabbatis intcr-

dicerel, compulerunt. Quam interdictionem sub

disjunctione positam Bemardus audiens, unum

membrum disjunctlonis, id est officiumhonoremqueabbatis deserere, satis libenter exeepit; alterum au-

tem excipere renuit, metuens ne ecclesiam, quamliberam acceperat, serviluti subjiceret: et ex alia

nostro editis de hac controversia conlinenlur, ante-hac inedita.

(56) Paschalis II sedit ab artno 1099 ad 1118,Bullam ejus in favorem Cluniacensium, inquacon-firmalur subjectio monasterii S. Cypriani illis t&-cla a Gregorip YII, bobc-tSouchelus in notis.

£397 YITA B. BERNARDl TIRONIENSIS. 159«

parie vehementer formidari.s jura Cluniacensium, A

qui-se causaiii juslam habere dicebant, impedire.

Quodvcro sibi lutius fore credidit, facere noh distu- i

lit; exsestuans etenim amore paupertatis ac solitu-

dinis, ad secretum eremi a quo frauduleiita violcn-

tia abstraclus fuerat rediit, ct mentem suam, quaeibi remanserat, invenit. Qui doiiroo Roberlo de

Abresello atque Yitali de Mauritonio, quofum jani

superius mentionem fecimus, est conjunctus.50. Gallicanas hi regiones nudis pedibus pera-

grabaiil; in villis, castellis, atque urbibus verbum

Dei praedicabant; homines ab erroribus vitsesuae

eruentes, quasi valjdi ac robustissimi arietes, di-

vinae potenliae viribus adjuii, muros infidelitatis

atque vitiorum impellenles coiifringebant; corda

liominum ab amore caducarum rerum evellebant; Binala eorum colloquia, bonos mores eorrumpenlia,

destruehant; malorum opei'um ncquitias disperde-

bant; totius iniquitatis coaduUam congeriem dissi-

pabanl; virtutes, Deo auctore, cordiJms eoruni in-

sere.ites, plantabant; et plantatas exeniplo corrobo-

rantes aediiicabant, Et quamvis mortuorum cadave-

i-um resuscitalores non essent, quod majus est fa-

eiebant, id esl animas in peccatis mortuas vivifica-

hant ct vivificatas Deoveraavilae conjungebant. Ta-

lia igitur signa facientes, quandoque simul, aliquan-do vero singulatini diversas provincias circuibant,

quibus machinante diabolo, tribulationes non de-

crant. Dum igitur Bernardus per maritimas Nor-

Ibmahniae partes praedicanS, Verhum Dei seminaret,nulli parcebat, nullius amore vel tiniore verilatem C

reticebat.

51. Porro pro consiietudinc tunc teniporis pertolam Northmariniam hoc eral, ut presbyteri pu-blice uxofes ducerent (57), nuplias celebrarent,fllios ac filias pfocrearent, quibus h-ereditario jure

post obitum suum ecclesias relinquerent; filias suas

nuptui tradenles, multoties, si alia deesset posses-

sio, ecelesiam dabant in dotem. Dum aulem uxores,

acciperent, antequam sibi eas conjungerent in prsa-sentia parenttim jurabant, quod nunquam eas de-

sererent. Hocitaque facientes juramento se alliga-.

bant, quod hunquamfornicatores esse dcsincrent,

nunquam ad Christi corpus et sanguinem nisi

rei et indigni accederent, et indigne aecedentes ^judicium sibi manducarent et hiberent. (-ontra

hanc moiiiferam consuetudinem servus Dei Ber-

narduS in conventiculis sacerdotum studiose di-

sputabat, et ut eam relinquereiit magnopere sata-

gebat. Quosdam itaque abstraxit; maxiniam tamen

partem illorum ab hujns mortis ahstrahere nequi-vit barathro; uhde factum est ut uxores presbyte-

rorum, metuentes ab eis disjungi, cum suis auxi-

liaiiis eum perimere quaererent; ipsi quoque sacer-

doles insidias pararent,- deterrertdo euni ul a prse-

dicationeu-evocarent.

(57) Ordericus Yitalis,-lib. v Histoiia? ccclesiasticsel%lehos dissolutos clericorum mores in Northman-

t\ 52. Qtiadani-natiique diediim in.Coiistaiiiiis, ci-viiate mariiima Northmaiiniae, populo publice proe-dicaret, quidam archidiaconus uxorem habens et

fllios, cum magno presbytciorum atque clericorumcomilalu advenil et cur ipse, qui monaehus ao

mundo mortuus erat, vivenlibus -praedicaret requi-sivit. Bernardus autem circumventus ah eis,.in pra;-sentia totius populi sic respondit: <_Noiinej frater-

charissinie , in Scriptura Deilegisti, quod Samsoitille fortissimus de mandibula asini mortui inimicos

suos interfecit? (Jud, xv, 15.) Et hae occasione ac-

cepta, populo audiente, ad defensionem suam hu-

jus Scripturoe capitulum exposuit. Samson, inquit,

qui sol interprcfalur, Chrjstuni solem juslitiae signi-ficat; inimici ejus dsemones, et peccatorcs homi-

B nes, sihi per malitiam cohaerentes, Christum et

ipsius legem impugnantes ; asintis mortuus, simpli-cem populum, obedientem, jugum suave Christi etonus ejus leve porlaiitem, humilitafis vias sectan-

tem, mundo mortuum, id est peccalis et vitiis mor^

tificatum, ut ail Scriptura : Morlui enim estis, elvita

veslra abscondila eslcumChristo in Deo (Co/os.iii,5)_55. t Mandibula, ossium roburhabeiis, duriusinol-

litie carnis, instrumentum mordendi et mandendiin capite asini, prsedicatorem designat Ecclesise:

qui ossium robur habere debet, quia peccatis etvi-

tiis viriliter resistere debet, adversaque pro defen-

sione justitiae et sanetitatis fortiter sustiiiere. Mol-

litie carnis prsedicator durior debet existere, quiacarnalem voluptatis delectationem, duripris absti-

nentise labore a vila et coiiversatione sua resecare

debet; nOn viliis, emollienlibus mentem, enerviter

subjacere, Iflstrumentum mandendi praedicatorexislit, si verhum Dei (quod est cibus animse no-

strse, sicut Dominus in Evangelio dicil: Noninsolo

pane vivil Itomo,sed in omni verbo, quod procedit de

oreDei[Mcttth.iv,4]), subtiliter intelligit; si intelli-

gens, operibus adimplet quod dicil; quia si Jiene

docet el male vivit, nOn instruit populum sedcor-

rumpit: dum enim male vivit, prsedicatio ejus con-

temnitur et non recipitur, et exempio iliius populus.non aedificatur, sed destruitur. Oportet ergo ut bene

vivat; et Scripturam, cibum animarum commasti-cando et conterendb, subliliter discutiat; videlicet

JJ ul historicam intelligentiam ab aUegdrica discernat,a tropologica dividat allegoricam, :tropologicam ab

aiiagogica semoveat: et sic maslicalum et minuta-

lim contritum cibum verbi Dei, sibi prius per re-

ctam operationem, saporis ejus virlulem degustando

transglutiat; deinde ad corpus mortui asini traji-ciat, hoc est ad inlelligentise capacitatem simplicis

populi et seipsum mortificanlis, deducat; ut eum

videlicet," per omnes supradietos intelligenliarum

modos, ad vitam a;teriiam capessehdam informare

studeat; qualenus per assiduoeprsedicationis doctri-

naiii, discrete ac sapienter dispositam, aelus et con-

hia descriliil, et.lij). xn ipsis presJiyleris ihteriK-clas conjugcs.

1593 GAUFRIDIGROSSI 1400

versationis illius ad meliora promoveat. Seipsuin leliam instrumentum mordendi esse, oblivioni non

iradat; ut peccatores a corpore diaboli per mpr-sum eorreplionis el iiicrepationes abscindat, et cor-

pori Chrisfi, quae est Ecclesia, lamehiis poeniten-tias juslilicatos restituat. Et sicut in eminentiori

parte asini, in capite scilicet, per dignitatem prsela-tionis existit; sic transcendat populum, qui perasinum iriteliigitur, virtute operis et sanctitate con-versationis. .

54. t Yides itaque, frater charissime; secundumauctoritatem sacr» Scripturae, quia si Christianus

populus, qui per asinum mortuum intelligitur, debetmundo mortuus esse, multo magis praedicator illius,qui per mandibulam desighatur, Chfisto eonfixuscruci (Galat, H, 19), et mundo mortuus debet exi-

stere; sieut verus i!le_praedicator niundo de seipsodicebat, Christo confixus cruci, ut per auctoriiaiemTOorliflcationissuse, viventes adhuc ih peccalis el vi-tiis poss.it.castigare, et castigalos sibi mortuo eon-formes effieere, ut adimpleatur quod Apostolus di-cit: Estote hnilatoresmei, sicut et egoChristi (I Cor.

5i, 1). Igitur, cum proedicatorEcclesisemundodebeatmortuus esse, et illius a populoprsedicalio contem-

rialur, cujus vitavitiis et peccatis morlificata necdum

crediiur; qua ratione, quia sum monachus et mundo

mortuus, potes me a praedicatione prohibere, quiexempio mortificataevitsemeae possum populis prp-desse, et verho doctrinse illos. ad roeliora proroo-vere? Et cuhi consfet B. Gregorium alqueMartinum, ^aliosque quampiures sanctos monachos, mortifica-tionis susemerito, pastorale regimen in ecclesiis ac-

cepisse, et eum honore praelationis, ofiicium praedi-

—calionis;—inde-eonsequens-l!oc-lrahitur,_quo_d_p__!____virtutem morlificationispervenituradiiceiitiam prae-dicationis. Itaque, quia sum monachus et mundo

mortuus, non nlihi fas praedica.ndi aufertur, sedmulto melius confertur. <Ifec, et alia hujusmodi viro

Dei prosequente, atque populo secum aeclamantc,nutu Pei praedictus archidiacomis ferocitatem atquearrogantiam animi sui aliquantisper deposuit, et

presbyleios atque uxoreseorum ab ejus laesionecora-

pescuit, quorum quarumque lanta multiludo in so-lenmitate Pentecostes confluxerat, ut videlieet juxlamorem patriaeprineipali ecclesise redderent debitas Dprocessiones, quod vix locus ille capere sufliceret.Miles autem Chrisii Bernardus, ut dictum esf, po-pulis proedicabat: quamobrem foris pugnas, inlustimores patienter sustinebal,

CAPUT YII.Pro defensioneabbatim iter Romanum bis susceplum;

ea rclictg, aiibi discipuli eollecti.. 55. Interea monachi S. Cypriani, per annos ferme

quatuor multis Iaboribus atque expensis satagentes,nt a calumnia Cluniacensium Ecclesiam suam libe-

rarent, facere nequiveruut. Qua difficultate necessi-tatis compulsi, cum Pictaviensis episcopi litteriseremum adeunt, abbatem suum inveniunt; et utEcclesia; suaelaboranti succurreret, rcgaverunt, Qui

l A'pietate tactus, atque sui episeopi jussione coactus,l ad S. Cyprianum rediit, ibique diebus aliquothabi-

tavit, Ac deineeps, episcopo ac monacjiis impellen-tibus, paucis secum de eremo fratribus assumptis,

ipse in asino residens, paupertatis suse veslibusin-

i dutus, id est eremiticis, cum tam humili comitatuRomam petiit. Ad quam post multos labores perve-

r nieris^ dominum papam Paschalem adiit, et cur seabbatis officioprivassetrequisivil. Apostolicus vero,

quia roulta audieral de ejus sanctitate, per cardina-

i les suos, Joannem et Benedictum, qui illuni ailtea

5 in Aquitania noverant, et ipsius in concilio constau-

t liaiii ad excommunicandum regem yiderant, illum

( benigne suscepit; alque illius manuni tenens, in se-

; cretuni oratorium duxit; el solus cujoisoio, niagna. B parie diei, colloquium habuit: Deinceps vero illuni

» ad palatium reduxit, eique officium quod interdixe.

L rat, in "coroniuniaudientia benigne reddidit. Dehinc

Bernaiikis, accepta ab eo benedictione, Pictavium

rediit, mojissteriumque suum per aliquot annos in

pace temiit.

56. Yerum monachi, illius magisterio coacti te-

; porem vita; ih rigorem mutare disciplinae, ac disso-

Julionem conversatioois i.n dislrictiorem observan-tiaiii tramitis regularis, dum sibi conspiciunt illi-

cita noii licere (etnolunt) assueta relinquere, conatisuut illum e monasterio aliquo mpdo depellere.Furto eitiro ab ejus aedibustritici et vini partem ma-ximam ahstraxprunt et absconderunt, -ut,.cum non

p haheret unde sihi subditos pauperesque in quibusrecreandis maxime delectabatur, pasceret, tasdio af-fectus acquirendi victualia, ad eremi seereta remea-ret. Sed non est sapienlia, non est scientia, rton estconsilium contra Dpminum. Nani dum rei familia-

ris angustiis illum arctafe satagunt, abundanfioribusdivitiis copiosum reddunt. Canonicus etenim qui-dam, qui eum pauperum proeuratorem piissimum

noverat, ei sub eodero tempore tantum frumenti

vinique contulit, quantum sibi ad t.raijsigendum an-hum sufficere posse credidit. Divina quoque dispo-sitio in eodem anno frumentum vinumque, quodmonachi recondiderant, ei reddidit; sed prius eos

poenisultricis mortis miserabiliter alflixit. Complicesvero illorum qui poenalitcr obierant, nec morte eo-

Q rum territi, dum sanctu.m viruih hoc modo extru-dere nequeuni, alium inquirunt. Cluniacensibus

namque monachis fugerunt, sese in auxilium fpre

spondentes, ut S. Cypriani monasterium suis legi-bus subjieiant; quia si hoc fieret, Bernardum inderecessurum minime dubitabant. Qua suggeslioniscxhoftatione animali Cluniacenses, dominum papamiterum adeunt, et ut Bernardum ab offieio abbatis

suspenderet nisi illis subderet monasterium, denuo

compulerunt.57. Bernardus igitur ex integro resumens labo-

rem, ne gravioris forlunse ictibus succumberet, me-luens peecare, si propter desidiam ac negligentiamsuam S. Cypriani monasterium suam amitteretlibcr-

tateni, iterum Rorr_amveniens, supradictum papam

1401 VITA B. BERNARDI TIRONIENSIS. 1402

rogavit ut uiriusque partis causas attentediscuteret, A

et-justum judicium facercl. Qupdille facere subter-

fugiens, iniperavil, ut aut ecclesiam Cluiiiacensibus

subderet,-aul nunquam in illa abbatia pfficiumexer-ceret. Porro vir Dei, postquam procerto cognovit

qiiod in Romana curia rtihil proficeret, nec aposto-licum a suaevoluntafis decreto flecteret, sublimioriscuriae audienliam appellare compulsus est (58) : quae

quamvis apud mortaliurii praetoria inveniri nequeat,iinde tartien lianc Bernardo expeti oporteret non Ia-

tehat. Zelp igilur juslitise accensus, illud Salomonis

secutus: Justus ut leo confldens absque terrore erit,dominum papam, ef onines illius in hac re eoropli-ces; noii praesuniptuosa audacitale, sed libera ma-

gnanimitate, in extremi judicii esamine ante judi-cium, nullis ignorantiae tenebris falli, aliquibus mu- B

neribus corrumpi nescium, constanter invitavit, Papaautem tarita vocis audita libertate, prseindignationeviruiri Dei a se discedere jussit rdehinc consiliarios

suos, quid super hac re sibi foret agendum requisi^vit. IUi autem unanimiter responderunt, quatenusciini tanla hominis sanctitate ante judicem onmiumde causa. hujus contrpversia disceplare non esset

securum, nee alicujus disceplaliohis contra' ipsumse participes ullo modo fore concedutit; imo COHI-

muriis conslderatione decfeti justum esse astruunt,ut sua illi dignilas restituatur, et de illato labore el

injuria ab illo venia posluletur. Joamies vero atque-

Benedicius, duo cardinales qui pra;senles aderant,virtutum illius magnifica praeconia, qu:3ein Aquita- „nia lioverant, audiente apostolico propalabant; ta-

lemque nunc illum Romanis prsedicahant, qualemio Pictayiensi concilio, ubi pro juslilia paratus fue-

ratpati mart)'rium, ip.simet viderant.

58. Apostolicus autem, tanta viri perfectione co-

gnifa, artimura ah indignalione_compescuit; et ut.-inconcilium remearet, roandavit. Quo ingresso, ut

pro se loqueretur concessit, et ut licentius ab om-p.ibus audiretur, silentium indixit. Vir autem Do-mini sic coepit: « Vestraesublimifatis excellenliam,reverendissime papa, deprecor, ut me pauca nec averitate discrepanlia dicturum paulisper sustineat.Jam ah annis praeedentibus hoc vestra paternitas,ctquamplures qui huic sacro conventui intersunl,vilse et sapientise sua; nierito multum honorabiles Dviri hoc non nesciunt, quatenus S. Cypriani ecclesia

quaertostrae parvitalis regimini cpromissa est, mul-

toruiii annorum curriculis sua utens libertale in

magna religione refloruit, antequam Cluniacense

monasterium esse coeperit. Nunc verp Cluniacensis

abbas, juxta Isaiaevaiicinium, ad uxorem meam

hinhire non desinit (39), et mihi qualicunque abbati

taraen velufi arcbiabbas superba lyrannide domi-

nari appelit; et quod nostra ecclesiaut ancilla sibi

famuletur, sua regnet et imperet, e-Tjceresatagit;

(38) Hseceadem, et eisdem petie verbis hinc de-sumptis, habet Ordericus Yitalis, lib. viii.

(59) Imo Jeremise, cujus hsec verba sunt cap. v,'

dum Judaeorum libidineni et inlemperantiam per?

A quod genus ambitionis novum et iiiaudiUim: namab illo (vitio) exprdium accipit, (quod) nisi in sua

radice stirpitus amputetur, multam virulenlae prolis

propaginem emiserit, corruptionisque immensa; se-

minarium, si oriri permittatur, pullulayerit. Hoc

sane tam detestabile malum, quodpropter magnitu-dinem vestri censura judicii merito abscindet non

dubito, novum et insolens dixerim. In litteris etenimdivinilus collatis archiepiscopos, archipresbyterps,archidiaconos legimus; arcliiabbatum vero.nomina,in illis necdum invenimus. S. BenedictiRegula (cu-

jus ego professor, qui impetor ; et ilie est, qui nie

inlpetit) ut abbas solummodo jus disponendi pmniain suo monasterio haheat, conslituit; de archiabbale

vero penitus tacuit, quia neminem hujus superbseB vanitalis appetitorem in mundo fuisse vel fore cre -

didit. Cujus calumnise falsitatem ut ostendam, simibi detur locus defensionis, nostrique mohasterii

astruam libertatem, excellentissime Patrum, adveni;

P..oman;_quecuriai tanto securitis prsesentiam adii,

quanto certius, sub nostrse consideraiionis examinc,in illa prsejudiciumet injustitiam nullo modo possepraevalere, cognovi. Nostri igitur loci convenlus,

cujus legatione fungor,meaeque parvitatis humilitas

rogat, ut vestrae majestatis prsecellens subiimitas,

quae in eminentiori parte locata est corporis Chri-

sti, quod esl Ecclesia, more capitis cscteris inferio-

ribus membris regimen impendat; totiusque corpo-ris compagem, secundum regulas justitiae reddenlis

unicuique quod suum est, in pace teneat; membio^

patienti eondoleat, utriusqtie causam parlis attente

discutiens ; justumque judicium faciat, nullius tran-

sitorii commodi considerans emplumentum ; sed

aiternaeretributionis interminahilem fruclum.59. His luculenter peractis, vir sanctus tacuit;

apostolicus autem causae Ciuniacensium monaclio-rum assertoribus, ut dicerent, imperavit. Sed hi,quia veritalis nori habentis aiigulos.argiimenla, qui-hus (probent) S. Cjmriani ecclesiam suis Jegibusdebere esse subditam, invenire nequeunt, per am-

bages palliatas ambitionibus et circuilioiiibiis ple-nas, commenta quaedamfingere ineipiunt. Quaedum

justitiae regulis penitus dissentire conventus qui ad-

eratintellexit, S. Cypriani monasterium liberum ab

rj illis esse astruitur: hocque judicium apostolicuscOnflrmans, sancto viro abbalis officium, quod in-

terdixerat reddidit, afque multis precibus hoc ab

illo obtinere voluit, ut cardinalis sacerdolii digni-i tatem susciperet, et Romaesecum ecclesiasticarum

; causarum negotia tractalurus remaneret. Sed Ber-

nardus in secreto eremi assidua coiitemplatione cu-

piens saliari, exterioris sollicltudinis implicationem

susciperetimuit, atque roganti minime acquievit;

imo, ut monasterium quod regebat deserere, et ad

solitudinem redire liceret petiit: quod multis sup

siringit : « Equi amatores, inquit, et emissarii factisunt. Unusquisque ad uxprem proximi sui hinnie-'bat. >

M03. GAUFRIDIGROSSI i_0i

phcalioiiibus vix tandem impetravil, Papa autem itiihloeconstanti.fi lanfoequesaiietitalis Jiomineni, quinihil inmundo cuperet, niliil nisi Deum solummodo

qu-ereret, quia secum relinere npn potuil, ei hu-

jusniodi pfficium injunxit: scilicel ut populis prse-dicaret, confessiohes acciperet, poeiiitentias iniun-

geret, baptizaret, regiones clrcuifet, et cnmia qusepublico praedieatori sunt agenda sollicitus explcret,At postquam ei viceni apostolalus tfadidit, nolensut apostolprum vicario, quem sine pecunia ad proe-(icandum destinabat, viclus deficefet, monuit utab illis cibum corporis acciperet, quos verbo salu-tis refleeret, volensque a seipso incipere, ad ptan-dium iiivifavit; et quoniani diu Romse moralus est,participem suaemensae quotidie consiituit.

60. Exivit Bernardus henedicticne .ab-illo acce-

pta: Pictavium rediit, et post paueos dies monaste-riumdesei _ns, ac mnlto animi ardore anachoresimsectari cupiehs, cum paucis discipulis Causeuin in-sulam (eoquod remofa essct ah onmihus) intravit;ibique dititius immorari cupiens, non poluit. Pira-lica namque mullitudo prsedonum, praedictseinsulaelittoribus applicuit, qui altaris ecclesiolse illius vasaac indunienta sihi diiipuerunt, atque in ipsius proe-senlia lurplter tractaverunt. Ille autem res sacraias

coiispieiens viliter dehonestari, tanta animi com-motione ac indignatlone hanc dehoneslatioiiem fleri

indoluit, quod non posf mullum tempofis liujusrei causa, insulahi, ad eam deinceps non rediturus,deseruii; et ad silvas rcmeans, in illis li3bilavil. (Yoltiit etenini Dominus Iianc a piralis fieri depra;-dalidneni, uta septo illius insulse Bernardum extra-

heret, et ad mediterranea loca reduceret (40) : in

"quibus iion sdliTibiT^edTTiIiis^quamplurimis-pro—desset. Monaehi vero S. Cypriani, videntes quode.um amplius non haberenl, cum ipsius consilio etbenevolentia aiium sibi abbatem constituunt. Trans-actis deinde aliquot dicbus, aquatici raptores, quo-rum paulo superiusmentioiiem fecimus, qui viiumDei et res altaris ipsius .dehonestaverant, jussu sui

principis, Heoboldi nomine, piratarum omniumferme crudeiissimi.diim riaves insequunlur, quas

deproedari cupiunt, marinis fluctibus infeliees ab-

sorpti suiit. Nec miruni, si subm.ersionis morte per-eant, qui innumeros fideles eodeni mortis geneie 1

interire coegerant. Ad Iiorum vero obitum innume-

rahilesexefcitusdaemonuni,in corvorum specie, coii-

venieiites, terrena caligine aeris spatia repleverunt;

tubisque huccinantes horribili sonitu, sub carnali

effigie,animo prope navigantium graviter exierrue-lunt, Hi, quia sacerdotes deerant, eorum exseqniascelebraturi eonvenerunl: hi miserrimas eorum ani-

mas susceperunt, non ut eos ad paradisi gaudiatransveherenl, sed ut ad ima barathri loris igneisperlraiierenl: exilus autem vitse eorum tales ani-

(40) Loca hic indicata apud NorUimaiinos inAbrincensi dicecesi haud procui Brilaiinia Arpioricafuisse. certuniest ex monaslcrio Savinjaco solis de-

A marum comnieiidatores liabuit, qui ministros Eccle-sisoChristi habere non meruit.

"61. In diebus illis necdum Bernardus aliquamcongregationem adUnaverat, necdum aliquod mona-sterium facere inchoahat:; sed anachoresim ardcnterseclari sitiens, in loco, qui Quercus docla dicilur,cum paucis discipulis latitabat: Comperto aulemffama referente, quod ille ad S. Cyprianum ultra non

redirct, nec ad insulsemansionem, omnibus inama-bilem propter difficilem ingressum et exitum, re-

niearet, mulli ad eum eonfluere coeperuht, cupien-tes ejus erudilionibus inslitui, vitsequeexemplis ro-borari, Sed noii habentibusillis uride viverent, iiisilabore manuum acquirerent, ipsa neeessitas insi-stere laboribus iinperabat, ac multiplex prolixitasfamiliarium psalmorum, qhos tunc temppris diee-

bant, eosmagna parte diei ab operis studio deline-hal. Quamobrem fratres sanctum virum adeunt, et

quid de hac re decernat, requirunt, Quibus illcre-

spondit: t Psalmos quideni, qui per omniafere roo-nasteria ex more decaiitantur, nisi Dominus aliquidrevelet, vereor omittere; ipsa lamen necessitas vos

jubet studiosius laborare. Sed hoc videturidoneum,at Deimi iiiterini alteniius precari studeamus, qua-tenus nobls aliquo modo innuat quid super hac refacere debeainus. i -

02. Post octo itaqiie dies emisummaia oratione,in subseqiienli iiocte tantus sopor cunctos oppressit,eiiani virum Dei Bernardum, qui anle cseteros in.

n profunda nocte semper solebat surgere, ut nullus asomno sese emergere posset, donec lux clara diei il-lorum-ochlos perfuuderet : qui surgentes regulaiitamen niodo officiuni incipiunl, quod transacia ferme

—media_parte_diei_y_ix_^_era5e__umjQus^^ op-pressio revera fuit relinquendi supradictos psalmosdivinitus missa revelatio, praesertim quia nox illahiemalis erat, ad eujiis usque vix medium aliquiseorum dormire soiebal, Domiius autem Bernardusab illo tempore hds psalmos dicere prieterniisit, et

discipulis suis ul.ab illis deinceps quiesccreiit impe-ravit: dixitque se pro cerlo scire, quod Deus male-bat illos laborando sibi vicium aequirere, quam (am

mulliplicibus psalmodiis insistere. Porro quidarn

nobilis, Radulphus Fulgeriensis videlicet, ci_jush;_cD quam iucolebant silva crat, limens illam per agri-

culturain eorum exstirpari, ferre non poluit; eo

quod Fulgeriis eastro suo vicina consistebat, et eam

quam maxime diligens, ut feras suis venatibus re-

lir.eret, vallo circumdederat. Quapropler aliam sil-

vam eis dedit, Saviniensem videlicet multo melio-

rem, solo lerrae ferlilem, Uuniinibus jucundam, sed

a caslro suo sex milliariis longius allera remotam :

in qua sibi congruamhabilaiionemfecerunt ac con-

slruxertint, et ibi labore manuum victum acqiiiren-

tes, paucis in priori loco frairibus rclictis, per annos

cem vel ocio milliariis dislante, de cujus exprdiismox ageiur. Consule dicla 8 Januarii a:l Acta B. Yi-talis.

W°5 VITA B. BERNARDITIR0_.IEI.S1S. iiOS

gliquot habifaverunt. Domnus aiitcm Yitalis, de-quo Ainentionem fecimus, in eadem silva cellam sibi fa-

Isricaverat, distanlem abislis, duobus fere stadiis,rn qua postea coenohitimconstruxit. Sed quoniamdivina dispositio duo tam hiagna luminaria insimul

c-ohabilare noluit, unum illorum ibi remanei _ fecit,alium ad alias perlusirandas regiones destinavit.

CAPU.TYHI.

Monaslerium in Perchensi comitalu exstructum :beneficia accepta, et ht alios coltata.

65. Coramovit igitur diyinae nutus providenlisementem sui famuli Bernardi, omniumque discipulo-rum ejus, ut ad alias migfarent regiones, et Ion-

ginquas adirent solitudines. Quapropter 'minorem

ex discipulis suis misit ad inqsiirendam alieiijuseremi vastiiatem, in qua sibi tam aniplam fahrica- "

rent habilationem, quoeomnes simul capere possct,ut nullus eorum cogeretur absque ipso habitare,

quia hoe erat illis moleslissi.num lerre, Taiitam

etenim ex verbis cjus et prsesenlia habebant conso-

Iationem, ut mallent cum ipso gravissimaepauper-tatis oiius suslinere, quam sine illo divitiis abun-

dare. Qui cum nullam lalem invenissenl, el ad eum

cum nullo lahoris fructu remearent; intimaiur eis

Cmlilus, ul redeant prcperanler, et utlocaqumranl,Congrua Bernardo, cmloquandoque locando.

Nam cuidam illorum talis in somniis apparuit visio,

angelico monstranle ministeiio : videbatur etenim

sibi, quod quidam juvenis, splendidus aspeclu, ni-

veoque decorus amictu, nianum suam super ejus ,-,

caput ponefet, laliaque verba depromeret: <Festi-

iianter a sonmo surgite, acad Rotrocum (41) Parli-

censem consulem (42), vobis quod quserilisdalurum,iter veslrum dirigite. s Qui prolinus evigilans, quodviderat sociis enarravit. llli vero parvipendentes vt-

sionem, ad magislrum redeunl, et quod nullam adeo

sibi idoiieam invenisseiit mansionem referunt.'

Postea autem ex discipulis ejus duo, post muliam

inquisitioneni non inventae habitationis, memoies

relatse a socio visionis, tandem ad praediclum co-

mltem perveiiiuiit,-et quid qusererent exponunt, Illc

vero petitioni benignissime acquicsceiis, pollicitus-est se postulata daturum.

64. Possidebat siquidem idem venerahiiis prin-

ceps quoddamterritorium, quodArcissKiiuncupalur, D

aNovigenio (45) castro suounomilliario sepositum,solo terrse fecundum, silvis ab omni laiere coiiii-

guum, fontibus etaquis irriguum, pralorum amc_-

nitate conspicuuni, viuearum culiuroe ae douiorum

(41) Rotrocus, iilius Gaufridi II, Maurilania; co-milis et Castriduni vicecomilis, circaannum 1100mortui, praeclaras victorias de Saraeenis in Hispa-nia et in terra sancta obtinuit, et vixit usque adanmim 1143. .ConsuleOrdericum Yitalem, lib. xm,Mattbaeuni Parisium ad an. 1096, Guillelmum Ty-rium, lib, 1 Hist. Hierosol., cap. 17; et lib. vi, cap.17, et alios : deeoiterum infra agitur.

(42) Perticus seu Perticiim aut Parlicum, vulgole Perche, cujus Rotrocus etiam consul seu coniesdicitur, est regio inter Carnotenses, Cenomanos,Yinilocin.nses et Ebroicenses,

A sedificationi congruum, oir.niumquc rerum usibus

opportunum ; in.eo antecessores sui oratorium con-struxerant atque.stagnum fecerant et virgulia plan-taverant. Ad quod demonstrandum illos duos nior.a-

chos sine aliqua dilalione perduxit, illudque sancto

viro Dci Bernardo ac monachis ejus perpetualiterpossidendum concessit. Quo discipuli suscepto loeti,oinnium Datori bonoruni gialesdebitas ipsique principi detulerunt, ct visionem, quam a sodali perceperant, veram fuisse, tam prospero tamque celeri

eyentu certificali, minime dubilarunt. Qui a comile

redirejtissi abierunt ef, ut ipse mandaverat, magi-strum adduxerunt, Quem quidem consul debila di-

ligentia venerari studuit. Sed qitorumdam decepttisconsilio, atque materiiis jussis oblcmperans, donum

"quod fecerat ei retraxit. Pra;dicium lameii Dei famu

lum ad aliud suscipienduni territorium diligenteriiiviiavit. Bealrix (44) namque niaier ipsitis, san-

ctum viruni illis in diebus a vicina Novigeiiti remo-

ycre magnopere satagebat, quoniam ex affinitate

illius, Cluniacensibus monachis aliqua siihoriri in-

commodaformidabal, quorum quamplures in prse-dicto oppido adunaverat. Porro Bernardus, qui qui-buslibet iclibus foriuiiae resislebat immobilis, quinulla reruni accidentium incommoditate poterat

perturbari, hiliil bac in re simililer commotus, sed

ut semper erat mente serenus ac vullu hilaris, quodconsul jam ssepefatus offerebat non respuit, sed ad

illud explorandum duos in crastino discipulos trans-

r misit. Qui ductore proevio ad iocum veniunt, quiTironus dicitur (45) : quem diligenter inspicientes,eodem die ad magistrum regrediuntur, referuntque

quid de demonslralo sibi loco videretur. Yidimus

enim, inquiunt, cui fere cuncta usibus humanis ne-

cessaria desunt; dumque incassum se laborasse

conspiciuiit, animo consternaii, unde vcneranl in

crastino rediluros disponunl.'

.65. Sequenli iiaque nocte super territorium quoda consule accepturus erat,

Pendula vicinus inflummans lumine terras

Lampada, Bernardo cmlomonslrala sereno,

tanto radiorum jubare coruscabat, uta luce illius

ignicoma per circuitumrutilarettota provincia. Quae

nimirum tibi revelatio,D Admonet, hno jubct comilis nc dona refutes.

Ei dum mane facto discipuli remeare ad propria pa-

rarent, ipse intulit se prius locum visurum quam

recederent. Qui vcniens ad siivam, quoe Tiro dici-

tur, eam studiosius peragrare curavit: et sibi silus

(43)Novigentum Rotroci ab amplo comilatu di-clum. Qtiam appellalionem invidisse dicitur Ilenri-cus Borbonius Condaeus, et nominassfe-AnguiaiiumGailJcum, sed pnevaluit antiqua denoniinatio. Np-gentum in Pertica dixll Ordcricus lib. xiu. Esteiiahinum caput Perchensis inferioris.

(44) Beairix mater Rotroci filia Rupifortis comi-

tis, Orderico Iih. xm, aliquibus lilia Hilduini Rus-siacensis comilis.

(45)Aliis soliludo Tironidicilur. Erat autem uter-

que locus iu pai'oeciaBntnella

4407 GAUFRIDIGROSSI 1408

etloci facies sicplacuit, quod ab ipso pOstea mens A

ejus avelli non potuit. Non tamen sibi ila animum

illius aggiutinavit, vel amoenitas regionis vel ampli-tudo possessionis, vel-pratorum aut fluviorum ju-cunda speciositas, aut vinearum copia, vel frugi-feri soli fertilis fecunditas; sed divinse disposilionis

per praenionstratam revelationem imposita neeessi-tes. Accepta itaque a consule hac possessiuncula,vir Domini Bernardus, ad discipulps suos, qui in

Northmanniae ac Britanniae finibUs renianserant,

remeavit, ut illos ad se coliigeret, collectos ad

locum quem acceperat, secuni feslinaiiiius addu-

ceret.66. Hic dum a Novigento Mauritaniam (46) ten-

deret, miles quidarii, paganus de Tilleio nomine (47)camdem carpens viam, iilum in asello residentem

duosque ex discipulis suis, qui secum pedites iiice-

debant, assequitur : -quos sub eremiticis paiinissubobsitos conspieiens, ex ipso liumililaiis etpau-perfatis habitu, bonae eonscientiis viros ac mundi

contemplores existimavit, simulque labori eorum

compatiens, quo tenderent requisivit. Cui vir Dei

Rernardus, illa die se usque Mauritaniam ituros, si

possent, rpspondit. Quod ille audiens, se ejusdemvillaehabitatorem esse asseruit, et ut secum hospi-tari dignarentur, supplici devoiione rogavit. Virautem Bomini hospitiuni, quod sibi ehariias offere-

bal, nequaquam refutavit, sed cum debita gratia-rum actione suscepit. Dehinc hospitem suum in viaespatio, pane Verhi Dei reiicere eurahat, "clsaiuiaris Gdoctrinae monitis imbuebat, Paganus iiarjue Mauri-taniam perveniens, virum Dei ad domuin suam de-

dueit, eique loiius humanilatis oflicia cuin maxima

—animi-alacritate-el'-solliciiiiiiine-^mpendere-cupie- —

jbat, ut versa vice illum pasceret, a quo cceleslis re-feclionem sapienti;B in iiinere accepissel.

67. Sedhumani generis inimicus onmiumque bo-nOrum aemulus, alterius charitaii, allerius vero in-videns refectioni, suscipientis atque suscepti ho-

spitis hfititiam inturbare cupiens, armigerura ipsiuspagani, malitiae suoe veneno adeousque infecit, utin crepusculo noctis eqiium domini sui dexlra-rium (48) per latrocinium abduceret. Quo paganuscognito, tristis efficilur, qui eqiuim maxime dilige-bat, utpote quem ad sui tutelam corporis perneees- Dsarium noverat : erat enim tunc teniporis non me-diocris guerra inter Belismenses (49) atque Mau-ritanienses. Yerum ne festivseliospilalitatis laetitiam

(46) Mauritania VTilgoMoiiaigny auPerche,&AdioecesimSagiensenl speclat, Sedes et castrum re-gaieest, uhi praeses Perchensis domicilium habet.

(47) Tilleium, vulgo le Teil, sex sladiis versusoccidentem a Nogento dissitum.

(48) Dexlrarius equus, pro sirenuo et ad sessio-nem idoheo apud auctores sumitur. Ita 22 Jan. inYita B. Welteri de Birbelie num. 9 dicitur equuspiitcherrimus, in quo species oplhni dextrarii erat.Alia exempla tradunt Srmclietus Iiic et Yossius Deviliis linguae pag. 407. Nunc sellarius diceretur asella equestri, ad distinctionem eorum qui curribustrahendis aut ferendis oneribus deslinantur, quos

A tristitise sua; teiiebris obnubilaret, hilarem viiltuinforis exhibuit, tristitiamque suam dissimulans, ho-

spites suos ut pranderent aiacriter monuit. At vero

virum Dei damnum et mceslitia sui hospitis laterenon potuit, ejusque animum consolatoriis verbislaelificarestuduit, et quia non mullum- pro re trahs-

itoria dolere debefet, rationabililer ostendif. Seddivinae bonitatis pia dignatio voluit declarare

cujus nieriti hospitem paganiis hospitio suscepe-. rat ;.;'- -.'.'' -~ -

Dum "fur ducit equum, lantus slupor opprimit..-"' [iitum,

-Nescius ut redeat deinceps, et furta reducat.

Nam ila sensus et ihtelligeiitiam latrpnis excsccari

pei-misit, U( loca, vias, villas, in quibus ab ipsa sua" infantianutrilus fuerat, minime cognosceret, sed

Mauritaniam Belismum esse existimaret, et e con-verso de Belismo Mauritaiiiam in animo faceret: etfactum est, ut lota ilia nocte Bclismum, quasiMau-ritaniensium hoslilem terram, devitaret, et ad Mau-ritaniensem villam, quasi ad tulum Belismi Jatibu-lum, confttgeret.

68. Hac itaque excaecalione deceptus, Maurita-

maiiiTediit, et ante osllum domus illius pagani as-

sistens, in loco, ad quem cum equo fugere intende-

rat, se esse exstiniavit. Qui tenens, et interrogatusqua de causa sic redierit, ipse verilatem non reti-

cens, quod divina siepotentia coegerat, ut eademnocte remearet, respondit :

Q Sic Bernardus agiiprecibus, sic prmdita reddit.Hsec sunt tua, Chrisle, magnalia; hae tuse sunt,Chrisle, virtutes; hoc perpuichrum pro amici tuimeritomundo praebes speetaculum, quatenus furem

—sic -ebrium-et-ameiitem -malilia sua_redderet, -ut-a—

quibus equum per furturii abduxerat, ad illos quasiad susceplores furti reduceret; et quos reatus faci-noris sui devitare sub capitis sui periculo commo-

nebat, ad illos velut ad fldos vitae suoe defensoresfestinaret. Qtiod paganus mente considerans, virumDei ab illo iempore mirari ef amare studuit, non

quantum voluits sed quanlum potuit; et monaste-rio ejus miillam postea peeuniam contulit.

69. Bernardus vero, itinere quod coeperat con-

summato, discipulos suos collcgit, et secum Tirii-D num adducens, ibi Cum eis deinceps habitavit. Anno

igitur incarnati Yerhi millesimo centesimo nono,

aggregatis discipulis, aceepta henedictione a bonaememOrise doroino Ivone (50), Carnoiensis Ecclesi*

traclorios et summarios vocant.(49)Belisinuio, antiquus comitatus ditionis Per-

chensis; urhs ea sequedistat a Nogenlo et Mortania,parum versus occidentem sita. Ordericus, lib. xm,ad an. 11D0ait, e inter Roironem et Robertum Be-lismensem consobrinos, magnam seditionem exor-tam esse pro quibusdam caiumiiiis, quas iidemmarchisi faciebant pro suis limitibus fundorum ;unde atrocem guerram vicissim fecerunt in lerrissuis. J Partes autem Rotronis seu Rotroci tenebatcum Mauritaniensibus paganus.

(50) Ivo ipse in epistola 229, sic ait: « Rotrocusnobilis el strenuus Maiiiilaiiioe comes humilitatis

£409'

VITA B, BERNARDI TIRONIENSIS.. 1410

lunc temporis pontifice, primam missam celehravit Ain die sancto Pasch-E ih monasterio ligneo jam aedi-

ficalo, in possessione quam sibi memoralus prin-

ceps Rotrocus dortaverat. Iu hac vero solitudine

mulium sibi dilecta, eo quod divinitus fueratprae-mohsiiala, vir Dei constanter viriliterque agebat,fratresque ad aedificationemloci studiose incitahat,et cceleslis vitae disciplinis alque erudilionibus slu-

diosiusinfofmabat, dicens : eEn, fratres charissihii,uuhc eremuni, locum satis nobis coropeienlcm, sa-

tis apertum, silenlio ac quieti congruum, divinisquemeditaiionibus et orationibus oppprtunum. Hic

Christi crux est bajulanda ; hie inimarcessibilis vitsecorona promerenda, quam diu quaesivitvestra devo-

tio, 'quam yobis post modum conferre dignata estdivinaelargitatis pia dignatio. At si vobis displicet, B

quod usibus hominum non congruit ejus habilitas ;vel hcc placeat, quod viris tantuminodo religiosisatque solitariam vitam quierenlibus ejus est compe-tens solitudinis oppoiiuiiitas , hoc insuper Coiiferetvohis hujus ldci asperitas, quod falsorum fratrum,bonos mores prayis colloquiis ac smistris exempliscorrumpentium, vel propter ipsam rerum inopiam,diulius noii eril vobis conficta socielas.-ii

70. Tunc temporis causacujusdam eluviei plu-viarum, quse in aniecedentibus annis praecesserant,solo terrae non valente reddere fruges, tanta fames

erat, Ut niulta miliia hominum panis inopia cogentemorerentur (51). Multitudo autem moriachorum,quse cum Bernardo erat, anpona penitus, sed et pe-eunia unde emi posset, carebal; et tahien, evange-Iico obtemperans oraculo, regnuin Dei altentius

quserebat, nCc caetera sibi deneganda formidabat.Illis itaque de diviua largitate minime diffidentibus,atque precibus et labori perseveranter irisisteniibus,iile qui misertus famulO suo Danieli, per Habacucde Juda;a prandium transmisit in Bahyloniam, idem

ipse Willermi (52), lunc temporis Nivernensium

coiisulis, animum.provocavit, ut viro Dei Bernardo,in abdiiissimis Pertiei silvarum solitudinibus Iali-

tanti, quem hecdum nisi fama cognoverat^ ingensvas aureuni de Burgundia mitteret (55), quo ven-

dito annonacomparari posset, quae monachis illo

in tempore secum habilantibus,"nec non et mendi-

cis sufficeret. Taliigitur prsesagio divinitus animati, «

atque viri Dei crebris aduipnitionibus confoiiati, ad

oedificationem loci sese accingunt, laboribus insi-

iipstrseprseseniiam adiit, postulans ut consecraremuscujusdam co3nohii coemeterium super fluvium, quiTyron vocatur, in usum quorumdam religiosorummonachorum, » etc.

(51) Epist. 204 ad Paschalem papam asserit, «exsteiililate lerrse fame pauperes affectos. t Mejerusad annum 1110 : « Sterilitas, inquit, terra; hujusgravis, gelu diuturnum cum nive. » MatlhaeusPa-risius ad annum 1111. t Mortalitas tunc erat ani-nialium maxima, fames valida in Northmannia. JChroiiiCoiiS. Maxentii ad anhum illO : < Mortali-las el fames magna, et sal chams nimis. i

(52) In Yita secunda B. Rpberti de Arbrisellis, 25Februarii, num.17, dicitur i Guillelmus Nivernensis

A stunt; ita tamen quod orationis et silenlii religionis-que studium non postponunt.

71. Erant namque sanctilalis fervore succensi,

quodlibetpaupeiialisonus ferreparati,liabitatoril)usillius patrise peiiitusigiioti, habitum quidem mona-chi habentes, sed yilem, incultum, villosum, a coe-terorum habitu monachprum valde dissimilem, ovi-bus ipsis a quibus sumptus fuerat valde consimilem.

Paupertatis etenim imperium, quse vihus possentcompararl, eos habere indumeiita compellebat; a

quoet S. Benedicti Regula, cujus professores erant,ininime discrepabat. Porro hujusmodi habitum ru-des atque bestiales honiines, in illis pariibus habi-

tantes, quia anfea non noverant, abhorrebant; necmonachos eos, sed Saracenos, per subterraneas

R cavernas ad explorandos cives suos advenisse exisli-mabant. Quo rumore permoti aflines indigenae mit-tunt exploratores : qui prolinus accedentes, eonsi-derant homines imbelles atque inermes, nihil mali

macliinantes, cellas modicas texentes, non caslraaut turres erigentes; qui non bella fremerent, sed

psalmos hymnosque ruminarent.72. Redeunt spe meliora reportanles, reaque pe-

ctora tundentes, renuntiantque suis, non Saracenos,sed prophetas novos a Deo missos resedisse in de-serto. Quo divulgato, ruunt populi, diviles et pau-peres pariter, videre cupidi. Yir itaque sancius con-

spiciens tantam multitudinera adventare, prodit ad

pub!icum,affaturpopulum, docet quem Umere cuivedebeant servire; hortatur eos coelestiaterrenis prse-ponere, transitoria pro geteruis commutare. Dum

igiliir ad se confluentes sic instrueret, et quam glo-riosurii atque mirabile sit hominem deiflcaii parti-cipatione sunmii boni deelararet, quam misera actransiloria sit vitse lmjus felicitas demonstraret, et

quam diraatque permanentia tormenta apud infe-

ros peccatoribus post mortem maneant comproba-

ret, mulli territi atque compuncti, saeculorenuntia-

bant, monachicumque habitum assumentes, magi-sterio illius sese submiuebaiit.

75. Noslra quoque pagina , quasi vilipendendo

qua;dam minima, non negligat enarrare, per quaesumma providentia sui militis sanctitatem diligen-ter voluit propalare. Vir itaque Domini, dum Tiro-

yi nise solitudinis incola novus existeret, contigit ut

paslor bucularum illius, quadam forte die negligen-tius agens, vitulum in silva derelinqueret, quem

religiosus comes, exigentibus vitse suae meritiSjcharus exstitisse utrique, _>B. Robeiio scilieet c-tB. Beroardo. Hic ad extrernani fere senectutem

pervenil, el, tesle monacho Anlissiodorensi,« anno1147, relicto sseculi.prihcipatu, et omni lionore cal-

cato, Carlhusiam petiit, ibique digne Deo in hu-millima paupertate conversans, infra annum cou-versionis suse felicem terminavit cursum vit*. »

(53) Burgundioa ducatus seu regni olim parteroexstitisse Niversium seu Nivernum passim ohmesnotant. Subesf jam parlamento Parisiensi, et pro-vinciam separalam efficit.Urbs sita est ad confluen-

: tiam Ligeris et Nivernis fluviorum.

54-:i GAUFRIDI GROSSI' '

1412

se deseruisse comperiens, silvam peragrando stu- _.

diosissime qusesivit, nec inveiiit. Yir autem Do-

mini post biduum, extra ceHulsesuse portam, cum

aliquot fralribus sub umbra cujusdam arboris re-

sidens, ab opacitatesilvarum lupum conspicit egre-

diehtem, iento passu vitulum dedueentem; et ne a

quadam semita,quse a sijva usque ad cellam viri De.i

per quamdam camporum planitiem tendebat, ex-

orbifaret, caudse suse (verbere) leniter minantehi. 0

mirares!

Fit viluli custos mordax lupus atque reductor5Etreprhnit dcnlesjejunos atquerapaces.

Qui cum recto itinere proprius accederet, monaclii,

qui cum servo Dei erant, vitulum esse suum, quem

pastor eonim amiserat, recognoscunt, lupinaequerabiei f apaceiri-:ingluviem non solum ei pepercisse,sed eiiam illuni eustodisse atque reduxisse, stuporenienlis attoniti, ultra quam eredibile sit, adm.rali

sunt. Lupus Vero, ob praBsentiammonachorum con-

specliihique hihil lerrituS, fefriie usque ad viri Dei

pedes propinquare non limuit, atque blandienti vultu

illum conspiciens paulisper substitif, demissoque

capite illi, quasi vitulum suura commendans, ad

silvas remeavit, 0 sanctissimi JBernardi pptenteniinnocentiam! 0 humilitatem imperiosissimam! qusesic belluiiiam ferocitatem alligat, ut sibi non queatobesse, imd cogatur prodesse.

74. Porro vir Dei Bernardus, divinoe ciiariialisvisceribus diffusus^ alque de Dei bonitatis largitateconfisus, exeraploque ipsius corrobofatus, dicentis : (_Eum qui venit ad me nou ejiciam foras, nullum ex-cludere volehat; sed ut omnes Christp conformes

redderet, verbo et exemplo satagebat. Multi etiam

iiionaclii, viri sancti ac religiosi, es diversis mona-

steriis, fama sanctitalis illius permoli, ad eum con-currere festinabant, ut novum Anlonium in eremuresidentem viderent, atque paupertaiis illius vesti-

giis inhsererent. Plerique eliam nohiles undique con-

veniebant, ac omnipoteniis Dei tirocinio seipsos ap-plicantes, ejus cohabitationem expetebant. NOnnullieliam filios atque propinquos suos, Domino, perillius niagisterium instituendos, offerebant, quoruniplures ad magnae perfectionis culmen, servi Dei ex-

emplo et institutioiiibus, pervenerunt; quiposlea ad

regendas ecelesias assumpti, diversorum ccenobio- I

rum abliates exstiierunt,75. Quadam itaque die, dum vir Dei Bernardus

monachos benediceret, quidam monachus, Ligeriusiiomine, vir religiosus atque sacerdos adfuit, qui ab

alto aeris flores rosarum, super

Quos sibi consociat monachos liabituque figurat,

descendere couspexit. Yoluitnamque Domiiiusosien-dere per exterioris miraculi signum, sive sui con-

fessoris meritum, sive quod ad florigeram sanctiia-

(54) Monacbi Cluniacenses, Novigenti ad S,Dionysium degentes. V ;

(55) Spectabat Brunella paroeeia, in qua monasle-riuni eial coiislructum ad diclos monachos, quiibidem muhia parochorum obibant.

A.tis vitam conscientias renovaret iiominiim. Trans-acto deinde imius anni eurriculo quidam monachus,cui Antiquillus nomen, vir magnse simplicilatis"

alque innocentise, qui aderat, vidit quod :

QuosdaniBernardus senior, non ad bona tardus,-Dum superis offert, et verba precaniia proferl,Nix, et ros puritersuper hos cadit, atque patenierEx alto flores siriiul adveniuni, el odores.

Tali etenim ostensione prodigii placuit divinse vo-

luntati sui militis deelarare privilegium, vel vitae'

monasticse puritatem atque caelibaium.76. Quadam die, dum vir Domini Bernardus ia

oratorio contemplationi essetiutentus, fratribus in

allo laborahtibus, ignis verno tertippre aridam sil-vani invasit : qui flatu ventorum vehementi iropul-

g sus, usque ad maxiriiam densilatem vepiiuni, qua

undique cellula eorum cingebatur, pervenit: quse

veprium densitas, flammis correpta, omnes offici-

nas eorum fere concremabat. Fratres autem impe-tum ignis, multum diuque luctaii, exstinguere cp-

nantes, miiiiine potueraiit. Quapropter desperantescellani ingrediuntur, etomne.m suppellectilem suam

ad planitiem camporum deferunt, totamquehabita-

tioiiem3uam,quammoxabignecombureiidaniexisti--

niabant, lacrymantes relinquunt. Servus autem Dp-mini tumultum illorum audiens^. de oratorip exiitr

moxque :

Ut videi ingenlem ventum,tniseratus et ignem,

aquam benedictam contra flammas, jam pene offi-

cinas invadentes, aspersit, sicque" Flammm fervoremreprimens, ftatusque furorenu

Ne ruat introrsum prectbus facil ire relrorsum, :

Namque ignis aspersionis illius metas transire nort

procsumpsii ; sed coiitra venti impetura reilexus, et

inseipsum refractus, ad nihil usque resedifTO ma-

gni merili virum, cujus ad arbitrium ipsaetiam re-

primunlur elementa!

CAPUT IS,

Monasterium ad fluvium Tyronum conslruclum.BeneficiacomitiRolrocoprmslita.

77. Sub eodem tempore,- ne militi Christi Ber-

nardp pugna laboris alque tribulationis deessct,nionachi (54), quoruni jam mentionem fecimus,

ipsius lerraequamprsefaluscorisul eidederat, deci-

!_.maset corpora mortuorum sui juris_(55) esse dixe-runt. Qua compulsus calumnia, quaediscipuli sum-mo cum labore fecerant, eedilicia deseruit?, aliud-

que lerrse solum, in quo sibi habitare liceiet, quse-rere intendit, Illius igitur celeberrimoe Carnolensis

Ecclesise,in honore sanctae semperque virginis Ma-riae dicalse,venerabilem episcopum, praedictum sci-licet Ivonem (56), atque canonicos tunc temporisadiit, et ut sibi aliquam poftiunculam praedii illius,

quod suse possessiunculse contiguum hahebant, admonasterium suum fundandum darent, petiit. Erat

(56) De Ecclesia Caraotensi et cullu Deiparse (cu-jus ibi indusium creditur asservari) et variis mira-culiSj agil libro particulari, Parisiis anno 1609 es-cuso, Sebastianus Rovillardus.

1413 VITA B. BERNARDITll.ONIENSSS. UU

enim quasdam villnl.i prsediclorum canonicorura, _

tcrrulaequam consulviro Dei dederatconjuncta, no-

mine Sarzeia. Illi autem famulum Dei debita vene-

ratione suscipiunt, clementi bouitate exaudiunt, et

secundum magnificenliam suae nobilitatis et muni-

/icenliam largitatis, plus terrae quam postulaverat,cojicedunt. Facta equidem donatione charlam fa-

ciunt (57), atque dominum Gaufridum, ejusdemEeclcsia; Caiionicuni el ipsius lerritorii pracposi-tum (58), cum quibusdam personis ad oslendendam

terram dirigunt. Qui poslquani ad prsediclum prse-dium pervenerunt (59), ex decrelo capitttli, juxtarivulum qui Tyronus dicitur (60), ad faciendas

oflicinassui nionasteiii, terram quam _petierat, ita

liberam (61) sicuti ipsi tenuerant, iribuunt.

78. Porro quoedammatrona.(§2) regali stifpe pro- jgenita, Adela videlicet, Blesensium comilissa, eo

tempore S. Bernardo latiores terreeamplitudines, ad

mouasterium suum construendum, el loca multo

utiliora offerehat; quaetamen refutabat, malens cce-

nobii sui sedemiocare sub protectione bealselfa-

rise semper virginis, quam suh advocatione qualis^

cunque saecularispersonae. Praedicti vero canonici,

suscepto tanlo hospite in fundo suse Ecclesiae, non

mediocriter gavisi sunt; eumque omni tempore vilae

susenimip pietatis affectudilexerunl, atque illiplu-rima beneficia nec non ecclesiaslica ornamenta con-

tuieruiit, rebusque monasterii ipsius pervigili stu-

dioprotectionis suaepatroeiiiiaadhibere curaverunt,et contra quosdam infestantes clypeum susedefen-

sionis solerter opposuerunt. Bernardus siquidem C

fundata habitaiione sua, in possessione bealseDei

Genitricis, tanlo eara deinceps venerari affectu stu-

duii, ut ad honorem ipsius specialem missam de ea,

f57) Chartam donalionis ex Chartophylacio Car-nolensi edidit Souchetus, factam «.ni Nonas Fe-biuarii anno 1113 J nobis 1114, in qua concediture domino Bernardo v.nerabili abbati cum gi^egesibi commisso, can ucaia terraauna super rivulum,qui dicitur Tyro , infra Gardiensem . parochiam,ad sedificandum monasterium et claustrum, i etcselerausui fralrum neeessaria.

(58) Praepositus Fontaneti dicebalur, forsitan

quod in ea praepositura fontes Ledi et plurimorumfluviorum essent. Eraut tres alii sub episcopo Car-nolenSi proeposili, scilicet de Belsia, de NongeiitoFisci, et de Amilliaco ; penes quos omniuni capi- j)tulireddiliium administralio erat. Exauctoratos au-tem esse sive commutalos anno 1193eharla a Sou-cheto edita ostehdit.

(59) Ordericus lib.vm islahabet de B. Bernardo :. Post plures circuitus, ad venerahilem episcopumIvonem divertit ; et ab eo benigne susceptus, in

praedioCarnotensis ecclesise cum fratribus quibus-eam constilit, et in loco silvestri, qui Tyron dicilurcceuobiumin honore sancti Salvaloiis construxit. J

(60)Rivulus hic Tyronus prope Illerium in Ledumdeiluit.

(61)Charta citatse donationis : «Donamus terram

quiclam.cl iramunem a synodo el cireada, ab omniconsueludine pariocbiali, et ab omnl exactione,salva obedienlia, quae episcopo juste debetur. i;

(62) Adela, Guillelmi Conquestoris Angliae regisfilia, tunc vidua Hemici Stephani, comitis Blesensiset Carnotensis : Comifatus prP liberis rexit, et po-

A pro salute omnium monasterio suo bcneficia impen_-dentium, el maxime suprajictorum canonicornm,singulis diebus perpetuo eelehrari instituerit, quseusqueinhodieriiumdiem solemniter celebralur.

79. Interea factum est, ut sa;pedictus consul Ro-

trocus, quo neminem mortalium sanctus DoniiniBernardus plus diligebat, a Fulcone, Andegavensiconsiile, dehinc Jerosolymitanoriim rege (63); de

pofestate cujusdam, qui eum vinclumdetinebat (61),violenter abstraherelur; non quodeurn liherare dis-

poneret, sed ut maximam causa ipsius pecuniamde Roberto Belismensi, immaitissimie crudelitatisbellua extorquerel (65). Qui Robertus prsedietusconsulem a jam dicto Fulcone ingenti dato pretiocomparavit, non quod ullam ab eo redemplionera

B vellet accipere, scd ut eura diversis tormentis in suiscarceribus faceret interire; Tanto siquidem odio il-lum habebat, utpote a quo in bella publice cum suoexercitu devictus atque fugalus fuerat (66), utnon

magis sibi prosperara vitam, quam illi miserabilemmorleiii exoptaret, Jussu itaque praefatityrarini ma-chinalur et paratur, qualiler generosi pedes princi-.-pis cruciatu Iigneo constringantur; tibi«quampluri-bus aimulis et compedibus circumvolvuntur, mauuset brachia chirothecis ferreis dainnanttir, immensaferri ac diversarum pondera catenarum collo su-

spenduntur. Ex hinc brevissima atque urgente te-

ctura, ad hoc solerli industfia fabricata, ctirvus er-

gastulo non amplius inde extrahendus retrudilur; et,ne citius deflciat, addidit, ut bis tamen in liebdo-

C mada utcunque sustentelur.80. Quod poslquam consuli innoluit, matri SUK

alqtte nobilihas suse poteslalis per legalum mau-dat (67), utse jam quasimortuum judicantes, alium

slea in Marsiniaco coenobio femiiiarum ordinis Clu-niacensis, in agro Lugdunensi, vitam egit ab amiocirciter 1128..

(65) Fulco, ducta filia unica Balduini regis Je-rosolymorum, ei ut gener et hseres successit anno1151,"mortuus anno 1142.

(64) Rotrocus captus videtur anno 1115 aut se-quente, in bello iiiler dictum Fulconem et Henri-cum I regem Anglise,cujus aciem dirigebat, dumvictoria mansit penes Fulconem, qui eumapudali-quem e suis captum et vinctum abstraxit. CcnsulaSouchetuni, qui hoc bellum Iate prosequilur.

Q (65) Criidtiiialem Roberli Belismensis exaggerantWillelmus Gemmeticensislib. vni, Hist, Northmann,cap. 55, Ordericus, lib. vni, et alii.

(66) Ordericus, lib. vm de Roberio ait: « Plurimacontra colliiniianeos prseliainiit... Hoc feliciter ex-

perti sunt Goiffredtis Mauritaniae comes et Rotro-cus iiliusejus. » Aliquas contentiones supra indica-vimus.

(67) Hildeberlus episcopus Cenomarum epist. 59istahahet: « In lurre Cenomanensi comes Rolrocusin viuculistenebalur. Ad eum meiu mortis trepidumvocatus accessi. Deinde mihi confessus, doniui su4«disposuit, testameniuni fecit, ecclesiis.dislrihuit,Qiiod ut illibalum permanerel, submissis precihus a

me.impetravit, quatenus ego ipse matrem ejus adi-rem, de testamento exhiberem testinionium... Matepcomitis in osculo me suscepit, applausit lestamenlo,

gratias agens quod comiti accessissem. >

4415 GAUFRIDI GROSSI 1416

sihi Dominum constituant. Yiro quoque Dei Ber-A

nardo per ipsam suam matrem intimari petiit, ut

pro salute animse suaeintercederet, et pro ereptione

corporis sui, quse amodo fieri non polerat, jam sol-

licilus nequaquam existeret. Quod vir Dei audiens

niox lacrymis perfunditur^ ac deinde prophelico

spiritu repletus, lalia nuntiantibus admonet, ut de

Dei misericordia praesumant, et de illius liberatione

miiiime diffidant. Adjungens quod ipsa adversilas

Rotroeo in prosperitatem, Roberto vero in maxi-

mam commularetur adversilatem. Quod et factum

est. Nam sola illius provida dispensatione, qui sa-

pientes novil in sua aslulia comprehendere, breve

satis transacto dierum curriculo, ut vir Domini prae-

dixeral, consul liber et incolumis palriae reslituilur,ct Robertus (68), in ipsis quaepraediximus vinculis, "

jussu Henrici regis, inAngliam transportatus, usquead diem mortis suse perpetuo carcere religatur. 0

virum excellentissimo praeconio dignnm! cujus Ja-

crymis ipsefons pieialis commovetur; cujus moni-tis viduata patria roboratur; ad cujus vaticinium ca-

ptivo liberato, tyrannus, ipsis quos tetenderat laqueisirretitus, exsilio mancipatur.

81. Consul itaque patrise ac prosperitati prislina;

restitutus, castrum Belismura (69) nec noii el adja-centia illi territoria mox obtinuit, atque tam sibi

quam suis haeredibus deinceps possidenda subjuga-vil. Exhinc quam citius potuit ad virum Dei Ber-

nardum, cujus merilis et oralionibus liberatus fue-

iat, pervenit : grates quas debuit, non tam verbis ^,quam lacrymis ac subsequentibus iudiciis, retulil :

quem lanto affectu postea dilexit, ut ei in multis

obediret, a rapinis et crudelitatibus ejus doctrinis se

lemperaret, vitam suam in melius reformaret; et

ne tanlo ingratus beneficio appareret, plurima illi

donaria contulit, quaedinumerare dissimulamus, ne

devolis lectoribus fastidium iuferamus. Si enim sin-

gula qusein multimodis ecclesiaeornamentis, quaein

genimis, qua; in aureis sive argeuteis vasis, qua; in

terrarum vel prsediorum sivesilvarum amceiiitalibns,

quse in stagnorum vel vinearum aut molendinorum

dominationibus, in decimarum diversarum redditibus,monasterio nostro donavit (70), disserere velimus,

(68) DeRoberto vincto, in Angliamabducto, agunt DOrdericus, lib. xn, Maimesburiensis, lib. v DegestisHenrici I YVigorniensiset alii.

(69)Gemmeiicensis, lib. vm, cap. 55 : <Roberloin vinculis posilo, in quibus et defecit, rex Henri-cus nobilissimum oppidum Relismum cepil, et illudRolroco coniiii Perlicensi genero suo dedit. t

(70)Consule Souchetum, quinonnulla ex antiquischartis donaria recenset.

(71) Iu supra cilala Arcissia, stib parcecia Bru-nella, lunc exstructus fuil prioratus moiiachis Ti-rouiensibus, ac poslmodum anno 1225 in abbatiamereclus a Guillelmo episcopo Catalaunensi. Char-tam donalionis habeiit Sanniarthaiiilorao IV Galliae iChiistianae, pag. 75, postea diplomate pontificiovirginibus cessit. '

(72).MeminitOrdericus, lib. vm hujus t Julianae,iiupite Gisleberto de Aquila oppido, J qua; Rolrocofralre in Hispania morante, rexit Perchensem co- i

A non jam sancti viri gesta describere, sed quamlihethistoriam lexere comprobabiniur. Territorium etiam

quod, ut prsemisimus, quorumdam consilio dece-ptus beato viro abstulerat, reddidit (71); ibiquequamplurbs monachorura illius, idoneis constructismansionibus et quampluriniis deputatis redditibus,ampliavit. Supradicta vero Beatrix, ejus cognitasancliiate, castrorum suorum habitalionem dese-rens, Tyronii aedificatis sedibus, quoad vixit, dein-

ceps habilavit, ibique ingentem basilicam, multis

expensis pecuniis, fabricavit; cui ah hac vita dece-denti Juliana (72) ejus iilia, maternse probitatis hse-

res, successit: quaepluribus distractis sumptibus of-ficiharum lioslrarum partem non modicam diligen-tissime postea eonsummavil,

B 82, Dum igitur Bernardus monasterium suumaedificaret in Francia, Robertus Abreselensis (75)suum conslruxerat in Aquitania, nempe Fontis

Ebraldi, Railulphus Fusteiensis in Briiannia, Vitalisvero de Mauritonio suum fabricabat in I.orthman-nia, nempc Savinejum in dicecesiAbrincensi, quodpos.teadomno Bernardo cessit ciim monasleriis (74)inde peiideiilibus (75). Quos supernus arbiter longea se positos, et in diversis regionibus separatos ma-nere voluit; quia tot et tanta unusquisque iilorummonasleria construxit, ut una eos regio minime ca-

peret, una provincia congregalionibus ab illis adu-natis ininime suflicerel. Porro Christi miles Bernar-

dus, postqttam coenobii sui sedem locaverat in prae-dio, quod ipsius genilrix sibi per manum canonico-

'riiin suorum dederat, nulla eum inde expulil ca-

lumnia, milla potuit illinc dimovere pi'ocellosselem-

peslalis adversitas; quia Christo inhaeserat, qui estimmobilis stabililatis firma soliditas.

CAPUT X.

Revetalio de saiulc mlerna secunda mongchorum,Miracula alia.

85. Quadam iiocle, dum fratres in oratprio rro-ctumalis synaxis psalmodiam decantarent, conligitut quidam frater ad extrema perveniret. Ob quamcausam juxta ritum percussa tabula, fratres ccnve-nerunt. Qui dum defuncti jam fratris obsequiumexpedilius vellent consummare, et ad oralorium, ut

D mitatum.(73) De his jam ssepius actum. Aquitaniam Lige-

ris a Francia proprie sumpta dislinguit. Aquilanivivebanl secundum leges Theodosii imperatoris etRomani habehantur; at Franci, secundum legesSalicas : ab his vero etiam erant dislincli Britaniii,Northmanni, Burgundi, quod sub propriis ducibusaut regihus degerent.

(74) Souchetus universim nuriiefat 58 monasteriatam per Gallias, quam Anglicanas ditiones, quoesuberant Saviniaco, quod monasterium quomodosub quarlo suo abbate Serlone cumonmibus suisfiliabus transierit ad ordinem Cisterciensem, tradi-lum in manus S. Bernardi abbalis Clara;vallis, dixi-mus 17 Marlii in proleg. ad Acta S. Patricii, num.21. Idem Souchetus monasteria 65 recenset qusemonasterio et ordini Foniis-Ebraldi suberant.

(75) Addebatur in ecgraphis de Vilali postea:qudd ex margiue in lexlum videtur irrepsisse.

C"'

4417 VITA B. BERNARDITIRONIENSIS. 1418

qupd supererat intermissas psalmpdiae persolverent,remeare; aliter.quam inlenderant accidit; quia cu.

jusdafn mora retardalionis intercedens, ibi diutius

eos, quoniam res Cxigebat, detinuit. Infirmarius

namque, non habens aquani qua defuneti fralris ar-tus examines alilueret, eum non poterat sepejire,ep_.quodostii cujusdam,per quod erat exitus ad fon-

tem, elavem iion valebat invenire. Quapropter vehe-menter coriturbatus, ut oslium confringeret, secu-rim arripuit, Sed sanctus Dei Befnardus motum

perturbationis illius leviter cOmpescuit, eique cla-vem a diabolo subla.arii, quam diu qusesierat necinvenerat,.i'eddidit, E.tsic demum peractis exsequiis;ad ecclesiam redierunt, diyinseque servilutis pen-suni, quodhondumcompleverant, peregerunt. Porrofratribus inefastino inter sedeliae mora colloquiumfacienlibus, Christi miles Bemardus quemdam fra-trenv exsequiis iiiterfuisse "asserebat, qui tantumdsemonum multitudinem ad accusandum fratiis.animam venisse conspexerat, ut totam vallem, iii

qua monasterium situm est replercnt. Sed quia illisaluteni auferre, ~ut conabantur riequiverunt, hoc

impedimentum retardationis sepulturse illius intu-Ierunt. Yerum quia illum "falsadixisse, nee aliquem«bsequio adfuisse, praeter ijlum qui haecviderit quaeprotulit, pro certo cognovinius, qriia de seipso di-xerit minime dubifavinius. .

84. Sub eadem tempestate, dum corpiis cujus-daro fratris, qui valde religiosam duxerat vitarii me-

nachi sepulturse tradere prsepararent, et debilie (psalmodia; pensuni persolvereht, liomo Dei Bernar-

dus, ut secfetius orarel, ad oraiorium secessit, ibi-

que defuncti fratris aniinam diutine Deo precibuscdirtmendavit. Quem superna pietas gratanter, ut in

subsequentibus declarabitur, exaudivit, alque pro-tinus, he de ipsius salute in aliquo hsesitaret, beni-

gne certificari voluit. Frater iiamque, cujus corpuserat in feretro, albis indutus vestibus, manipulucshabens in manu^ illi, ui prsedixiinus, orationibus in-

sistenti, admodum splendidus apparuit, peiensqueab eo benedictionem, ad colioquium intravil : et ut

ex parte sua confraires salutaret, et quod jam

lequie potiretur, ipsis intimaret, diligeutius exo-iavit. ---,__.

85. In vicinia nostri monasterii miles quidafp, 3

PiObertusde Moteja (7(3)nomine, liabitabat qui nec-dum tunc teraporis rerum affluentia, ut postea ex-

perti sumus, reduudabat. Diutina namqiie peuuria,uec sine admiratione vicihorum premebatur, licct

.(16) Roberlus de Moteja inter testes habelur indonationibus, Tyrouensi monasterio et NongentesiS. Dionysii factis. Erat ejus dPminium in loco deMontejq vulgo les moleis, in parochla de Culdreiaiulgo Coudray; haudprocuf Npngenlo versUs me^

: lidiem. Consule Soucheturii.(77) Vulgo S. Lubin de Chassgnt haUdproeul

Tironio : quam parochiam dictus Robertus de Mo-teja, et Gaufridus ejus filius.-diiniseruiit' Gaufridoepiseopo C.arnoleiisi, qui dedit Tiroriensibus mona-Chis.Colitur S. Leobinus episcopus Carnolensis „

A perplurimis villarum atquepraediorum reditibus di-

tatus viderelur. Ipse egestatis sua?infortunia pluscoeteris admirabatur, inaxime quia res suas solertiindustria ae circumspecta prudentia disponere a

cunctis dicebatur. Quapropter bona comitatus fidead virum Dei veniens, cujus jam familiaritatem ob-:

linuerat, qiiatenus domum suani propria lionoraret

praesentia, devptis precihus exoravit, et ut apud seunius noctis spalio hpspitaridignaretur, addere prae-

sumpsit. Berhardus-vero, ut: erat beriignissimus,illius piae petiiioni gratariler acquieyit, ad dortium

pervenit, hospilium susccpit. Quia plura ?

Biviiiisp_lenus,sed:censusrionpereuuiis,MiiitisJiospiihim novus liospesul iiitrat, egentisPauperieni fugathiiic, exjnunere cuncia replenlis

Tanta namque copia, sicutpost in propalulo claruit,ab ilio tempore doiiium prsedicli militis subintravit,

utnonjam Dei famuluro, sed ipsum toiius largita- .tis ac bonitatis dominum in suo se hospilio susce-

pisse gavisus sit. Qui postea, tantani cxteriorum

opulentiam ad illius ingressum se pbtiiiuisse non

immemof, hequaquani ingratus exstitit; sed exinde,

prout potuif, ipsi incessanter ministravit; ac nohis

post ipsius excessum nonnulla heneficia contulit,

atque hostrum mpiiasleiiuiii quamplurimis decima-rum reditibus ampliayit,

86. Apud S. Leobinum de Quinque-Foiitibus (77)quidam puerulus erat, cui carnosus tumor super-accrescens tolum pculum ab ipso nativitatis die

Q copperuerat.. Cujus mater audiens, quod vir DominiBernardus per eamdem villam transituin haberet;quam cilius potuit se suamque sobolem ipsius obtu-tibus praesentavit; et ut suo unicpfilio manum im-

poneref, cum lacrymis extorquere curavit.; Tuncmalernis ciamoribus compassus, ac cireumstanii

populo satisfacere acquiescens,

Comparet ut laudem Ghristo cmcoquesalutem, -Ex :oculomorbum depetlit, qiiemvidit orbuiri,Vir sanctus dignutti crucis aptans cum prece signum.

Quem tam celeri sanitati restituit, ut omrtis morbuscum siguo crucis evanuerit.

87. Confluebat itaque ad Dei famulum hinc indetanla multitudo hominuro, murido renuntiare cu-

pientium, et ejus se eruditionibus subdere deside-P rantium, ut infra triennium quingentorum mona-

choruiri (78) Pater exstiterit. 0 mirabilem vifum,non sibi soli, sed omnibus natum ! Videteqiiod honsibi solum Iaboravit; sed et omnibus exquirenti-bus yeritatem. In hoc solum placituni erat Spiritui

15 Seplemb. '-.-_'-'(78) YVillelmusMalmesburcensis lib. i pe vita

Henrici I Angliaeregis, cum de B, Roberto de Abri-sellis egisset, hsec de Bernardo addit: c Alter fa-mosus paupeftatis amatof, in saltupsum et deseftumlocum relicto amplissiiiiarum divitiarum coenobio,cum paucis concessit: ibique, quia luceiiia sui) mo-did latere non potuit, undique mu.ltis confluenli->,bus, roonasteriuni fccit, magis insigne religione mo-nachorum et numero, quam fulgore pecuniarum

_ etcumulo. >

tATRO!.. ULA>LU. "'';. 45

1419 GAUFRIDIGRO.SSI {.J20

sancto, -_.«-, teste Salomone, suni probala toram

Deoei hominibus, concordiafratrum et ctmorproxi-morum (Eccli. xxv, 2). Quorum trecentos" secum

retmuit; ducentos vero alios, per diversas mimdi

partes, in cellis duodenos vivere statuit. Quibus ni-tnia panpertaie depressis, divinaepictalis larga dis-

pensatio, quae volaiilia coelipascere non desinit,benignissirae providebat; et propter fidem sar.ctiviri eis viclualia ministrahaf, Multis tamen diehusiia panis deerat, ut nccesse esset panis libram in-

ter duos, et nonmmquam inter quatuor dividi.

Aliquando et penitus pane carebant; sed herhistanlum et leguminibus vitam suam sustenla-

bant. De vino aulem melius puto silere quam ali-

quid] dicere. Yinum non habebant ; vinum ha-bere minime lunc temporis appetehant, Porro '

in ipsa asperrima hieme multi sine pelliciiset etiam plures sine cucullis erant, quandomorialium fragilia corpora, prse liimia algorisimmensitate, vixvivere etiam sufficienlervestita su-stinebant. Etcum tahta rerum temporalium penuria

premerentur, irhmensas.paupertatisonus sepro Chri-

sto ferrenonniediocriterlaelahanlur.Pro magna et-^nim teiiiporalium bonorum erat eis sufficentia,san-

etissinilPatrissiiiBernardiplenadivinaeconsolationis

prsesentia.Quiadum ipsein medioresidenscoelestibns

doctrinaeverhis mentes eorum reficeret, lanius aroorDivinilatis inerat discipulis, ut magis in lalis do-ctrinse aitectione gauderent, quam si transitoriarum

rerum illo abseiite copiis abundareni, Enimvero fquando panis eis omnino deficiebat, lierbis soluni-

mcdo, ut dixinms, vel leguminibus refecli, adeo

-_viii D_ei_cpnsolaiioneac praeseiitiacorroborati erant,nt soiito alacrius gratiarum lietioiieirDeo^Teferreiit,-

seque ab ipso visilatos alque consolatos crederent.

Major autcm eis inerat in cibo vel in potu alque in

vestibus abslinentia, quam S. Benedicti (Palris) ac

instilutoris monachorum praecipialllegula, vel ali-

cujus alterius scripturaejubeant institula,

88. Sub eodem lemporequemdamfratrem damio-

niaco spiritn repletum, Odonemnomine, vir Domini

Bernardus prislina; restiluit soSpiiali, sigiium eicrucis opponens; atque a vinculis, quihus ob hoc li-

gatus fueral, exsolvi praecipiens. Qui solutus, illico

ita quietus redditus est et paciiicus est, ac si nulla []

prius insania laborasset, Huic miraculo aliud eliam

adjungamus, per quod Chrisli niilitem Bernardum

spiritu claruisse prophetico pandamus. Ob cujus-dam namque causam negotii Carnotum (79) ille

perrexit die quadam ; sed anlequam illud traclare

inchoasscl, sociis suis qui secum ierani niiranlihus,ad monasterium ex improviso remeavit. Cumque afratribus requisisset, si, postquam discesserat abeis aliquid incommodi conligisset, nuntiaverunt

(79) In supracitata Vita B. Roberti riurii. 15 indi-caiur fuisse discoidiam gravem, inter Ivoncm episc.Cartioiensem et Bernarduin seu Berner.iuin abba-icin Boiiaevailis,ob quain t Roberius, consecralosibi Boi.iardoabbale religioso, accurrit Caritoium. >

t A quemdam fratrem, noniine Gervasiuni,malignospi-iilu agitatiim, in infirmorum cella leneri obligaium.

L Quod slatim vir Dei, duni esset Carnoli, et se co-i giiovisse, ac idcirco tam celeritcr remeassc, nohis

qui illuc conveneramus, intimavit-, et ut soliiius avinculis ad se adducereliir iniperavit, Qui adductus

signo crucis a scrvo Deisibi impressocontinuo pa-i cilicus resedit, poslquam divina benignilas pro sui; merito confessoris illum ab insania liberavil.

89. ^Eslivo itaque lempore, ctim fratres ad fenUhicoadunanduni operam darent, atque plauslris ac

: aliis vehiculis iiitra septa moiiaslerii recondeiidum

convehereiit; illius niniirum permissione, sine cu-

jus nutu nec foliiim ab arbore defluit, quoddam

quadam die inforiuhiiim contigit, quod nihilominiis" mentes perturbavit. Namque quidam puer parvulusj

cui nomeii erat Ameliims, dum cuidain carro (qiiodadeo feno videbaiur oiiustuni, ul-vix a decem (80)aut eo amplius iraherelur) siiccurreiidi gralia cauteniinus appropiarc maturaret, retrorsum corruit, al-

que mox inmiineiiiiiim e latere rotarum ponderosavolubilitate prsevenlus, quousque exiemploper eum

pertransirenl, resiipinussuccubiiil. Ciimquecirciim-sfantes eum fere exstinctum crederent, ac de sola il-lius sepultura debere traclari jttdicarent, quassatamenibra in pala, qusevulgovenlilabruni nuncupatur,cum lacrymis collegerunt, atque ad iiifirmorum cel-lam seminecemvixqiiepalpitantem delulertint. Quodpostquam Bernardus, in oralorio de more conslitu-

tus, animadyerlit, inconsideratis gressibus ad gra-hatum, quomiserandus decubabat tirunCulus;.quan-tocius feslinavit; ac inprimis, Domitiicinon imroe-*mor oraculi, cum beala; crucis signaculo proefaliani

- cellulam verbis salulaicjaciflcis non poslposuit.Mirareslqui velui exaiiimis piitahaliir, ejus voee~

expergefactus, ad ipsius iiiiroituni oculos aperuit;moxque ut idem Dei fanmlus nianum sibi imposuit,eo usque convaluit, ut qui illuc aliorum manibus

quasi ad sepeliendum delatus fuerat, propriis pedi-btts exsurgeret, ac exlerorum (nobis videntibus, et

super lioe Dominum inagiiilicaiitibus) coiisortiumincolumis repeierct.

90. Ilaque quandiu vir Dei mortales tenuit auras,iiullus discipuloruni suorum otiosus crat; sed qtiis-

D que, nisi detineretur iiicommodo, horis stalutis

propriis manibus Iaborabat, Erant eieiiim inter

eos plures ariifices, qui singulas arles cum sileni.oexercehanl: quibus semper custodes ordinis prae-erant, qui, jubenie Patre districtionem regularisohservationis diligenler observarenl. Si quem vero

inevitabilis necessilasloquicompelleret, multiloquiaet vaniloquia devitabat; quia inslitutio illorum hii-

jusmodi iinpunita non dimillebat, venerabilis equt-dem Paler, quamvis custodes ordiuis, ut diximus,

An liic ea occasio, an alia sil inlelligenda, nesci-mus divinare.

(80) Apud Soucheluin adjtigiltir bobus, qusevoxdeest in iiostris mss. ut videatur carrus a decemhominibus traetus.

1421 VITA B. BERNARDlTIRONIENSIS. 142i

singulis imposuisset; ipseianien cunctos circumiens Aillud recolens apostolicum, Qui non laborat, nonmanducet (Joun. \'\)_neminem otiosum esse per-mittebat. Tanta porro cordibus eorum,perexem-

plum viri Dei, accreverat humilitas, quodet quae-libet vilia propriis manibus certalim peragerenl,

ligna suis humeris a silva deferrent, coquinam sine

aliquo servientium adminiculo ex ordme facerent,rehellionem et inobedienliam, aut conlumeliosiumverbum penitus ignorarent. Ad tantae eliam charila-tis fasligiaviri Dei exemplumillorumiiientes erexe-

rat, ut sese sine dissimulatione diligerent, lipnoreeertatim prsevenirenl; voluntatespropriasrelinquen-tes, alienis subservirent; commoditates suas post-

ponendo, alienas eomplerent, et omnimodis frater-

nis miseriis coridolerent. "

CAPUT XI.

Ilospiialilas. Spiritus prophelicus. Fama sancii-talis.

.... 91. Quidamex discipulis viri, noviier monachum

professus, admirari coepit, secum veliemeiiter atlo^

nitus,

Citr sequerentureumianlte prmconiafamm;

quem non vidCreta morte defuncfosexcitare, lepro-sos mundare, csecos illuminare; minus attendens,quod patralio miraculorum non conferat sanclita^lem vitse, sed operatio lucisatque justitiae. Quidualper longioris spatium temporis ab hac eogitationer.on quiesceret, sed vitse illius sedulus esploralorexisteret, quadam nocte C

Grandeni lanternam, radianli' lumineplenam,A ntdlo ferri vidit,nulloquereferri,Bernardi gressus ducentemsive regressus.

Enim vero consuetudinis Crat illi, nunquam (81)anle se lucernam vel a sevvel ah aliquo deferri; eteum a nobis moneretur, cur sibi lumen in noctibusdeesse permitteret; respdndebat, quia, sicutetnos,omniuni ostiorum domus adilus cognosceret. Qua-propter ille perscrutalor

Taletnvel tanlam slupuil mirando lucernam:

et quam citiusin crastino potuit, quod videratviroDei exposuit; et qualiter vitam illius eatenus diju-dicasset, confiteri non erubuit, Sanctus vero Ber-

nardus, quod oculi ejus falli potuerunt, asseruit; et Ine ullerius super hae re fallerelur, inlerminando

prohibuit. Patet nimirum quod Dominusper lanler-

nam, iiiiierantibus luniinis bajulani, designare vo^

luitj operum sui confessoris luceiitem copiam, se-

quenlibus illum omnibus prsevianii92. Hospitalitatem vir Domini Bernardus adeo

studiose omnibus advenlantibus exliibebal,ut heriii-

nem ab hospitio excluderet;: et monachos suos, utomnes susciperent, edoceret;" diviies, pauperes,claudos, debiles, infantulos, mulierculas, leprosos,quoslibet morbidos, nullum sexum, nullam aetatem

(81) Nonnunquatnhabentmss. nostra, elaUa apudSouchetum : apparet, non unquam. esse legeiidum,sive nunquam.

A excludebat; sed oninino omne genus honiinuin in. hospilium colligens, omnibus necessitatibus eoruni,in quanlum poterat, occurrebat, et quanto magispauperes erant, tanto eis libentius serviebat victua-

lia ac lectisternia, in quaptumfacultas illi suppete-hat, hilaris dator prseparabat. Panehi forte mullo-

ties, quianie fiatres in refectorio positus fuerat,.quia alium non haberetj a mensis excipiebat, hospi-

iibusque, suis gaudenter apponebat. Orania onmi-

bus sua faciebat communia, et etiam ut hospilum

equos ferraret, suos aliquoties deferrebat. In asper-rima quoque bieme sibi nOn superflua indumeniamulioties subtrahehai, quibus pauperum nudos ar-

tus misericordiler induebat. Nemp ab eo egenliumreversus.est vacuus. Spoliabat suos, ut ignotos ve-

" stiret, et cunctis succurreret. Quoties esse debitor

voluitj vel quoties hacde causa ipse nudus sola tan-

lumraodo obumbralus cuculla remansit; solus ille,

quem nulla latenlj novit. Nemo plus dedit pauperi-bus, quam qui si.binihil reliquit. Et cuni tria sint

sine sanguinis effusione martyrii genera, castilasscilicel in juventute, abstinentia in abundantiis,

krgitasin paupertate; quia jam de duobusin Aqui-lania triumphaverat, ut de tertio quoque palmamobtineret, in Francia quotidie marlyr erat. Quia

quamvis nimia paupertate afflictus,quse habere po -

terat sibi suisque sublrahenSi pauperibus el adven-

tanlibus erogabat. Hinc etconsuetudoabillodala et

iRstituta uSque hpdie (82) in monasterio nostro re-

P tinetur, ut omnes omnino in liospilium colliganlur,et eis ciborum atque leclorum in quibus facullas

suppetit, necessaria subministrentur,

95. Nemo, Deo teste, mortalium magis illp no-

stris temporibus charitatis atque laigitatis virtule

claruit; nemo atlentius hospitalitatis ac humilitaiisstudia tenuit, nemOmagis carnis siise curam post-

posuit. Tanlo namque rigore abstinentise seipsumafflixit, quodnunqaam corpus suum pbarmacoruih

auxiliis, nunquam sanguinis diminutione, nunquambalneorum frequentalione curaverit; nec etiani, uthiembra sua refoveret, poslquam monachus pro-fessus est, ad ignem resedit. Yi etenim febrium,dum iuvenis esset, gravissima detentus, nec perUuiusdiei spatium conventnm deseruit, Deinde jam

D senex, casu accideiile, unius costsefracturam per-pessus ob hujus [ariieninfortunii relevationem, nul-iam sihi medicinam exjiibuit;" sed nec alicui quodtalia delrimenta paleretur, donec sanitateni fecupe-rasset, indicavit. Refectoriariorum negligentia, quodin mensa illius aqua minime poneretur (tali etenim

])oculoulebatur) multoties contigit; el ita per tresdies aut quatuor sine potu comedebat; nec alicui,

quod sibi pocula deessent, inriuebat, Majoris rtani-

que abstinentise et afllictionis lormentum, quo se

afficeret, invenisse gaudebat; et ministris ob hodsese accusantibus, ne de talibus deinde loqueren-

L (8-2)Addit Souchetus usque hodie ad sua tem«, pora, id est ad annum 1649, idem lieri ih diclo ino«

naslerio

1123 CAU-T-IDIGP.OSSt 4__-2i-tnr prohihcliat. Si igittir qiiorurolihet parcinionia,-qui illa laiiliim qttocinchriare poicranl postponc--•baiit,admiranda cunciis propoiiilur; quid Bernardo,

.qui ab ipsa-scaqiianbstinebat, dignum conlcreuir?Da ini'ii aliqucm a lauiioribus cibis sc continentem,

--p..nchdrtlcacco coiilcnitim ; do tibi Bernardum cru-«i.s licrbarum radieibus sc uiciinqtte suslenlanlem

-iiiultoties, ct in ipsis perparcum. Iiiconvenlu scm-

fcr ct cum fralribiis comedciial; ct sicul scde di-

eeipulis, sic abslineniioevirtutc pi-ccminebat. Quoe--lihet (guslus) irriianienta, quae cunciis geiieraliler-eomnnisiia non csscni, sibi inlnislrari nullo modo

-perinittcbat; inio a quibusdani, quibus alii vesce-

bantiir, abstiiiebat.91. Quod siio ciiiifessori Bernardn divina gralia

spiriltiro piopheii.e coiiliilerit, liquido demonslra-

mns, siile multis, qute prophelieo spiiilti cogiiove-rit, vci pauca refcraiiitis. Eiat quiilam nionacluis-in

inonasterio ipsius, Vitalis iiomliic, saccrdos ordine,

qui dc rcbus frairum furlum comroiscrat, propo-lons in aniiiio, -qiiodad-sxcularis vilse vomitumrc-

verteretur, qiicnvdcscrucr.il: qui dum quadam no-=clccum psallenlibus -in cboro aslarct, subito cor-

ruit. In craslino vero, dtun fralres seiscilnrenlurah illo qua ile causa tam ignominiose ceclderit :

Quia somnus se coniprcssissct, atquc se dejecisset,

Tespoiidit, Sanclus autcm Bernardtts .cconlra infe-

^rens, Fraler, 11011esl isia, inquil, ul asseris ; sed

Tcvcra hac in noctc doemonem conspcxi, -qui libiJiorrificiis insurgeiis iuine casum inliilit; et nisi ci-

.ius a perpetrato facinorc per confessionem con-scicniiam tiiam purgarc- studucris, et a proposito

-malaevoliiiitalis,_qua___dhu_^irreliluses, rcsipueris,^sd delcriorem te lapsum impellet,

0 vir mirandus, el prmc-ipueveneranclus,Cui mens non cete/, qtiodnon sibi linqua revelat;Cernil el affcclus monachi simul el mediiaius,Aclus transaclos manifeslans alquc furores:

ciii larvalcs formoepandunlur dsemoinim, qtti pec-ciia cf.gnoscit hominum, quer.i secreia non laient

coruium, El revera, sicul idcm pTiedixerat, non

post mulltim temnoris, ulipsi vidimiis, ita 1111con-

tigit, quia nionaslerii (Icscrens habiluin, ad prisii-nam pravliaiem rediil; et conciibiinc, qua, prius-

qtin.m moiiaclitiiii profiieroiur, abusus fuerat, ite-

rum per quiiiqiicnniuin adhocsil.

9o. Jam igiliir sancli viri fama quotidie magis ac

magis iiicrebrcscens, alarttm suariiin vclocitaie iu-

signia viriuiuihillius pcr iiiiiinltiiii dcfcrcns, iia

tmin aiuliioribus depingebat, ut illius sL.liir;. meii-

•_iir.ini diccrct; cl siinplicis vulius liiicanicma, in

qi\o iiioium boniiis, picias imioccuiitt, aiiimi mati-

(85) lia mss. Cum Souchcto, inallennis JccereCatalanorvm, qui eraiu. Irans Pyrcna.os Aqnitani-.eproximi ad iiigrcssum llispaiiioe: aut Alamntniorum;

qui pro Cicriiiaitisa Iiancis lialiciiiur, cl liiirgiiiidisvicini eraut. Nam Atuni_qui olim in Gallias irnic-

rani, ct uide in llispanias liansierani, j.nn niillanilutic iuibi iiicoleliaui ivgioiieni, ncc iicnicu eoiiiin

uspiam supcrcrai, rtisi, m diviinus, in Goilalani.escu Calalatinkc ajipillalionoin cmivcrsuih.

A suetiido, ut iii sigillo sito apparcbat, dcscriberei;rigorcmqitc absliiienlioeac saiictitaiem vitoe,anno-siiaiciti longa.viialis, canitieni capiiis dosignarci:ct ila design..iido. cuin abst.nlem qttasi pr.csi.iictuante octtlos eottini denionstrarei; ct sic i.oiiini etaniabilem omnihiis facciet, Undefaciiiin esl nl nonsoliim Gallicana; regioms panes pro..iinas iinplcve-rit; veruni ci Btirguiidoniin, Alaiiortiiii (S5),Aqui-tanoriiinqtie iiliiinosfincs pcriiansierii"; sed ct Bii-taiiiioiiini, cl Noiilimaniioniiii Aiigiornmquc niciasohliiiiierii, ci ad Scotoruiu Albaniam tisqtie perve-nerit, sicut icrtini ipsis cflectibus posten paluit.Nam de islarum oinniuiii rcgiotiuin finibus, muliiad cuiii properahanl, utillitis, quein jam sibi fama

liOlilicavcral,pr.-esentiam corporalcni cernereiii, acsaltuaris doctriuac monila ab ipsius ore percipereut,cl insignia vi.rluliiin sunriiiii jier scipsps cognosce-rcui. Qiiortim quidam monasteiio illitis, in rebusniobilis pecunioe, multa bencficia iinpeiidere cura-

Iiaiit; aliqui vcro, quia illuni sccuin in finibus suis

pra.seutem hahcre non poteraut, de uionaciiis ejttsduodeimos assumenies, in lerritoriis suis cis inona-

slcria coiisiruebant,96. Quorum unus, Hcnrieus rex Ahglorum dux-

que Norlbmannorum, exsliiit, qui transmissis dno .bus excelleiilissimis principibus (84), Tlieobaudoscilicet Blesensi comite atque Rolroco Rar-liccnsium

eonsule, magnis precibus exoraliat, quatCnus idem

Domini faniulus usque in Norllimanniam venicns,

Q sibi corporis prsesciuiam exhiberet; excusans -sa

quod propter diversorum accidentium -insperaloseventus fiiiium suortim metas excedere no.i 4iude-

rel. Qttoanimeitte, mox ut eum rex vidit, manus

«irasqnead Coelunrporrexii, alqueipsius inhahita-

loii, Clirislo videlicet, immensas grates relulit, da-

lisquc sibi inutttis amplexibus, eum debila cum ho-

liorificcntia suscepil. Cujus posl auditam compe-lcnlem doelrinam, quamplurima donaria ohlulil:

iiisitper el quindecim marchas argcnti monasterio

suo, iinoquoquc anno perpctualitcr. Iiabendas, de-

dil: Prse nimia quoque amoris duJccdinc, qticm ad

Cliristi cbnfessorcm dcinceps Iiahuii, iiilantuin

monaclios illius quoad vivcrci dilexil, ul unoquo-.

qtie anno, pioelci' redilum qiiem dixinnis, cis.sex.i-I*genas aul quiiiquagciias maiclias argei'ii, vcl co

[iliismiuusve iransmitterei; cl ul religio instiliitio-

iiis illius non declinarci, diligeiiler ..dnioiiuil. No-

siri cliani dorinilorii setlcs facicndas sttscepii, quasii.uliis cxpcnsis pcciiniis rcgia inagniliceiitia tou-

siitiiinovii.

97. Scd ci. rcx Francorum Ludovictis (83),codcm

(Si) /'rincipcs dicimlur; quia Tlieoliaiulus Hen-rici reiiis ncpns.ci.it, cx sorote cjus Adela, de qu.iii-ini. "01 aciiimicl Roirociiscjiis geuer erat, obfiliam cjus .M.-tliildainin iixorcm acccpiam. Be-

siiavii lleniiciis ab ..nuo IIUl usque ad an.1155.

(85) I.iidovicus VI, Giossiis_di(ius, 'Cgnavit abanno i I0S usqiu; ad aiinuii) 1137.

442S VITA B. BERNARDITIRONiENS.S. ii«5

quo supradictus rex accensus desiderio, postquam Acura eo colloquium habuit Cintreiacum lerrilorium,

quod hodie usque possidemus, pro rounere conlulit.

Successoribus ctiani suis post ejus obitum raaximam

reverentiam exhibuit, itaul ab eis liberes suos, Phi-

lippum (86) videlicet ac Ludovicum (87), postea re-

ges, sacro de fonte suscipi vellet; atquein monaste-

rio nostro usque ad diem mortis suse innumera be-

nelicia conferret. Theobaldus, cuj'ussuperius men-

tionem fecimus, exceptis duabus cellis, quas eo vi-

vente nohis coristruxit, tot et tanta nostrse ecclesioe

post ipsius excessum ornamenta aliaque donaria

contulit, ut prae multiludine numerare fastidiosum

sit, Habitationem etiam iiifirmorum satis idoneam de

proprio fleri fecit.

98. Si vero de cseleris, qui ad eum visendum-de "

diversis regnis ac rcgionibus confluxerunt, eisque

plurima donaria atque terriloria contulerunt, ulquecellas construxerunt, solique Deo cognita beneficia

impenderunl, ut verbi gratia de Guil.elmo (88) duce

Aquitanorum, de Fulcone consule Andegavensium,exhinc rege Hie.osolymoruni, de Roberto comite

Gloeesirium, de Henrico consule Nivernensium (89),de Guldone Juniore Rocbefortis comite, de GuiHgl-ino eonsule Yarvanicerisium, de Roherto filio.Mar-fini, de Guichardo Beljoeensi (90),_de G.aufridoCa-siridunensi (91) vicecopii.te».de Giraudo Berlay, de

Britip de Chillo, atque de mullis aliis singulaiimtangere veii.mus; non ab htijus operis implicationehrevi rclatione expedirl poteilnius. Quorum aliqui r

prius quas conslruxerant cellas, post excessum viri

Bei, ohipsius reverentiam, amplioribus fiseis atqueteditibus noc-non territoriorum possessionibus eo

tisque dilatarunt, ut eorura petitione devicti, abbij-les ihidem imponeremus ; tali tamen eon.dilione,?Ulam ipsi quam illorum success.ores no.stris jus-sionibus per omnia obtemperarent; a. nostris cop-

(86) Philippus, vi.va palre, in regem eoronalusan. 1429; et lapsus ex equo anno 1151 mortuiis.

(87) Ludovicus Junior, fratre mortuo, in regemcoronalus estliol anno selalis 10; "etpatre defuu -

cto, regnavit usque annum 1180,'(88)"De his legendtts Souchetus : de Giiilleliiio

Aquitano et Ftilcone supra acturo. Rpberius Gloce-streiisis erat .filius liaturalis Henrici regis Anglia;:

I< Guido R.oehefortensis, Rufus dictus, anno liiOHierosolymilanum iter suscepturtis; comi.iendar.s,inquit, meipsum iri orationihus piissimi Patris Rer-nardi abbatis Tironii, et eius. conventus, dedi illisuiiarnmolam, J etc..

(89) Souchetus conlendit hic subortum. errorem,et Henricum dicendum consulem YVarvamensiumsive Warwicensium inAnglia, et mox secutum Guil-lelmum fuisseconsulem Nivernensium, dequo num.56 actum.

(90) Guicitardus de Bello-joco aliis vulgo Beaujeu-Lucianam liliam Guidonis Rufi Rochefortensis, ee-sponsatam Ludovico Grosso rCgi, duxit uxorem, te-ste Orderico, lib. vm ad auiium 1108. Petrus CIu-niacensis, lib. i Miraculorum, cap. 27 indicat in Ma7tisconensi d.iojcesiRel-jocum castrum esse, u.bi.Gui-chardus.monasterium jugum-Dei prope Villara.Fran-cam, ad Rodhanuiii conslruxit, de quo infra agiiur

\ suetudinibus in aliquo non declinarent; sed eodemtenore quo priores antea cellas rexerant, noslra-

rura dilionum legibus et inslilutionibus ex toto sub-

jacerent.99. Per idem lempus Rohertus (92) qufdam, ge-

nere nobilissimus, sancfum virum ab Oceani parti-.bus adiit, atque tredecim ex ipsius discipulis se-

cum assumens, NPrtlimannieos Angiicosque fines

pefiransiit, et ad ultimas Galensium (95) regionummetas perveniens, in litlore maris Hibernia;juxiaTevi fluvium, prius quidem cellam ; postea vero io-

tidem eum abhate impetralis mohachis, pacto q\tr. diximus, coenobiumonmihus usualihus aptum eom-

posuit. Sub eadem tempeslate David (94^ I_»tho-

niensium atque Nohanlonieiisium,.postea-vero rex" Scolorum, beatissimi Patris liostris adhuc viventis

merilorum insignia, fama..referente, comperiens :

per iiiternunlios slrenuissimos non modicam disci-

pulorum illius co.igregationein ad se usque perdu-

xit, efin Lalonia,.qtioe3b uno latere Scolorum Al-

baniam conlingit, ab allero vero latere Nordanhum-

brise finibtis jungitur, eis coeiiobium juxta -Tuy-dam (95) fluvium silu congruo.fabricavit, quod am-

plis possessionibus atque reditibus sufficienter dita-

vit. Enim vero postquam hoc fecerat virum Dei ar-d.enler videre siiiens, ab Arctois oris iter arrijiuit,et multarum regionUm iiiterjacentium linibus trans-

actis, Britaiinici maris eroenso spaiio, Norfhman-

niseque provinciis transcursis, Tironium usque

Q pervciiil, Sed quia sanclus Pater ad superosjamdecessisset, illum ut oplaverat videre non- potuit:Yerum ne tahli viri curiaevacuus vel ingratusap-

pareret, postquam, regise dignitatis posito super-cil.io, flexis genihus sepullurae ipsius debila cumrevcrentia se praesenlavit, monasterium quod jamfundaverat arojilioribus fiscis atque terriloriis dila-

-tav.il,.alque duodecim moiiachos cum abbate ordinis

num. I2o.(91) Diplomata denationuni faclafum a Gaufrido,

Giraudo et Briiio de Chillo referl Souchelus.;..(92) Hunc esse Robertum filium Martini, cujus

antca fuerat mentio, probat SouchelusexKlipIoinateHenrici regis, coniirinaiilis monachi.de Tiron dona-tionem, quam Robertus filius Martini in YVallialar-

" gilus est.(95) Galensium pro Walensium seu Wallias re-

giOnediciiur, ubi liic memoratus Tevi fluvius sepa,-rat Cardiganense conii.ta.lum.a Pembr.ochiensi,. etdeiu in inare Hihernicum iniluit. Souchetus iiilerabbatias subj'ectaSj refert aliquam S- Maria? deCarmeis, iaVYallia et dioecesiMenevensiseu.S; Da-vidis.

(94) DavidMalcomiIII regis Scolorum et S..Mar-garitoe^reginas(de qiio agendum 10 Junii) filius, lein-ppre fratris Alexandri I regisduxitRIalbildem uxo-

'. rem, per quam.(si Joanni Leslsc-oet.aliis,Scolis cre-deiiditm) faclus est, hseies Northumbriieet Hundin-toniae.Mortuo Alexandro fralre, ainio 1121 creatusrex, vixitusque ad ainnim 1151.

(95) Twida seu Tweda terminus est hodiernaeAngliae-et SColiECiHinc Latofiiaiunc comprehende-bat hodieiuam Lothianam et Marciam, Scolia? profviiicias ad mare Germaiiicuiii.

1437 GAUFRIDIGROSSI yog

et lege praemissa impetratos, praeter illos quos jam __

habuerat, secura assumens, longissimoe ilineratio-

nis confectis laboribus, landem regni sui provincias

attigit.100. Quorumdam nomina regum, ducum, eonsu-

lum npbilium, qui virum Dei Bernardum videre,atque ejus moiiasterium suis auginentare possessio-nibus curaverunt litteris adnotavimus ; sed prsemulliludine pauca de multis excerpendo perstrinxi-mus. Revera etenim, si cunctos, qui in diversis

regnis cellas ei conslruentes nostrum monasterium

ampliflcaverunt, huic scripturae intexere volueri-mus , libellus modum excederet, et non dico fasti-

diosus, verum studiosius lector fastidium incurre-ret. Quisctenim centum cellarum (96), quas ecdesia

nostra, aritequam hic libellus componeretur, habuit

a;dificationes nominatim exprimeret ? Quis tot locp-rumautterritoriorum silus, inquibuseas'possideffiUs

-et nostratibus inaudiia vocabula nominando desi-

gnaret? Quis tan|se prolixilatis volumina, si talia

scriberentur, quae taraen narrationis series describi

expeleret, legendo revolveret ?101. Adeo quoque pnedictus Dei famulus com-

passionis affluebat viscerlhus, ut si quis ei gravefacinus conliteretur (veniebant elenim ad eum obisliusmodi causam quamplurimi) ita se afficeret, acsi ipse ipsum facinus commisisset, ut et reum suisfletihus ad lacrymas commpveret, Tantam namqueei Spiritus sancti g-ratia, suoedulcedinis infusione,conslantiam contemplationis orationisque contule- (rat; ut in harum assiduitate maximam diei ct no-ctis parSemconsumerel, tantaque in ipsis redundan-tia lacrymarura afllueret; ut sl quis ejus vultum

—velletaspicere, -quasi dups -rivulos-ex-oculisipsiusvidcret emanare. Dulcifluus etenini gustus diviiiffi

-suavitatis, stillicidio lorrentis voluplatis Dei cum

irroraverat, atque supeiloii irriguo terram cordis

ejus fecundaverat, et sic ad Deifica;beatitudinis de-

siderium sublevaverat, Ei quia vel ad momentum a

praeseniia illius aberat, prae nimio dolore lamentis

sese propriis cruciabat; atqueila, si levia comrai-

sisset peccaia plangebat, ut illum gravissimoruniciiminum crederes reum. Yitse quoque prsesentiatsediis mens ejus affecta, prolongatioiiem sui inco-latus vehementer deffebat : et quoniam reprobos, I

niore phreneiico loetanles cum male faciunt, et in

rebus pessimis exsullantes conspiciebat; illorum

perditiouem fraterna pietate deplorabat,102.Etquia redundanlia graliaetanto affectuetassi-

duiiale mentem illius conjunxeratdivinaementi.utait

Aposlolus: Qui gdhmret Domino unus spiritus est,

(I Cor. vi) facies ejus, huiusmodi conjunctionis for-

mam tiahens, angelici aspectus in seipso similiiu-

dinem praeferehat, Videbatur cnim illum aspicien-

(96) Hisce cellis seu coenobiisvidentur includi,quse num. 82 Jicuntur a B. Viiale conslrucla, et

postmodum B. Bernardo subjecla. Inler jiropriasfilias Savigniacenses fuil tertia ahbatia de i uniesioin Anglia, quse in MonasticoAnglic.ar.opag. 704 di-

A libus, quod ei vultus angelicus inerat, et quod fa-cies ipsius cujusdam clarifatis suavilate resplende-bat; prajsertim cum sacrosancta missarum solemnia

celebraret, tanta lunc maxime lacrymarum exunda-bat aflluenlia, corporaii sui Creator.is permotuspraesentia, nt etiam perlate madida inibre lacryma-rum ipsius indumenta sacerdolaiia fierent. Si vero

iiionachos benediceret, seu defunclorum fralrum

ofiicium perageret, vel aliquem discipulorum ad

longinquas regiones transmilteret, fraternse jiietatisperfusus visceribus, non poterat abstinere quinfleret, suisque fletibus alios ad laerymas excita-

ret.105. Nec niirum si tam larga ei inerat effusio

lacrymarum, cui Spiritus saiicti gratia omnium

coiitulerat incrementa virtutum. Tania namque vi-

gebat prudenlia, ut quoequecogitaretquaequeageret,ad rationis norroam universa dirigeret, ac nihil

proelerrecttim vcllet vel faceret, humanisque acti-

hus, tanquam divinis arbitriis, provideret ; mun-

dumque istum et omniaquae mundo insunt, divi-

norum contemplatione despicerel; omnemque ani-

msecogitationem in soia divina dirigeret: non quasiin Clatione proficeret, sed quasi sola nosset, et haec

lanquam nulla alia essent, mente conspiceret, et

quadam humanorum fuga solis se divinis insereret,

Ex qua virlute sibi gignebatur raiio, inlellectus,

circumspectio, providenlia, docilitas alque cautio.

Fortiludo etiam illum adeo cerroboraverat, ut ani-

Q mum illius supra oninem infortunii metum agerct,

nihilque nisi turpia tinieret; adversa vel prosperafortiter toleraret; minimeque corporis et anima;

dissoluiionem exhorreret; desideratque ejus jam- virtus fortitudinis vilia iion_vincere,.sed ignorare,_

ut irasci jam nesciret, nihilque cuperet. Praestabat

autem ei fortitudo magnificenliam, magnanimita-

tem, fiduciam, securitatem, lolerantiam, firmiiatem

alque conslanliam.

104. Temperantia quoque sic illum modificave-

rat, ut nihil posnitendum appeteret, in nullo legem

moderalionis excederet; sub jugo ratipiiis omiua

redigeret, «uoecorporis usus requirit, in quaniumnatura patitur , (rationi) omnia postponeret; nec

jam terrenas cupidilates repriraeret, sed veluli qua-D dam obliviop.e illas ex se penitus deleret: utuie

procreabatur sibi modeslia, verecundia, abstinentia,

caslitas, honeslas, moderalio, pudieilia, parcifas

aique sobrietas. Sed et jusiiiia iniantum sibi illum

devinxerat, ut uirieuique quod suum est redderet;

et ad unam sui propositi hujus viam, uniuscujusque

virlutis obsequium reflecteret; ila menlis suse in-

tentionem cum divina mente sociaret, ut illam.imi-

tando cum ea perpetuum foedus iniret; ex qua ni-

mirum sibi virtule proveniehat innocentia, amicitia,

citur <de ordine Savigniacensis, id est Tironensisub Rcgula S. Benedicii t fuisse; el de quapluribus 17 Marlii anie Acta S. Patricii "num,21

1429 VITA B. BERNARDl TIRONIENSIS. 1430'

concordia, pietas, religio, afleclus atque humili- ,

-tas.-_

'CAPUT XII.

Morbus extreimis : duplex gd suos exhoftatio.. Ex-trema sacramenia sunipta,

105; Befnardus igitur, velut hafdus odorifera,quae non fortuilo, sed, ut reor, sUinini dispoSitorisprovidenlia, vocabuli ipsiUslitteris; invenilur ex-

pressa; tantarum fragrantia virtuturh, irturidahsepra-viiatis langtiOribus suavissimi ferebat pdoris spira-mina, quasi fumi ex aromalibus myniiae et thuris

pef hujus vitae desertum ascendens virgula, aut

velut universi pulveris pigmentarii cpngesta eopia.Sed imminente lermino, quo humaiii generis C.rea-tor et Redemplor, suorum niunificus agonistatorumremunerator, tot tantisque laboribus ejusdem finem

vei.let imponere, ad inseslimahilia slipendia, unde-cimo (97) hujus ResUrrCctionis d.ie, corpoiiS invita-tur molestia. Quid plura? De divinanihildniinusprK-sumens clemenlia, quippe quem fidenlem reddebatirtens totius purjtalis cortscia, Doininico (cui cum

discipulis intereiat nocliirhali teropore) diniisso ser-

yitip, solus ecclesiam egreditur, clausirique portamingreSsus, hullo accersito solalio.,proh dolor' raorho

cogente prosternilur, et in gravissiroamiiicidit iri-valetudinem , imo quod optabat invenit, ut nosamodo desereret, Nonnulli autein riostrum exani-

mati, quod chorum; psallentium non rediens dese-

ruerat, eo quod tale quid autea.solil.us ndji ftterat;sequentes eum huc illucque quaesierunt, et in prae-feto loco decuhaiitem invenerunt. Ganonicas eicnim

horas, tam diei quani noetis quselibet saeculariseausa alicujusve potentissima persona, licet hac frc-

queniissime quoad vixit inquietaretur, non abstulit,sed nec aliqua corporis moleslia lardiprem reddidit;lianc solam excipe, qua felix felicem cursum com-

plevit, His nanique prinius, vel inier priinos, quo-usqueconsumniaretur, semperInlereSse suinmopere

_satagebal; sicque cieleios -plns exeiiiplo quam fer--fore, ad sui imitaiionem, debila pateniilale provo-cabat. Qui alta cordis irahenies suspiria eumin oedi-culam e regione silam deduxerunt, animp volvenies,

quse postmodum contigeruiit..106. Ppstremo, psalmodia de more peracta, 1110-

pacliorom t.urba, laiiti .pra-senliap.air.oni in proxiino,viduanda,: lacrymosis cum -efiiicoiisideraiis gressi-bus hinc indecircuit.ns, quoerebat: quem quia adVoturti invenire nequibat,.iiTeniediahililer flebat. 0:

Incomparabili desolaiione super IiujuS morte afii-ciendum co.tum :_pro cujus nionientaiiea, ut ita di-

xerim, alisentia, gravi moerorepefcipis concussum!

Quid, niiserande grex, aiiiniadvertisti? Quid ploras,qucm necdum amisisli ? Qu.is te dolor percussit ?

quis le seeretorunl Dei conscium reddidit? Pastornohdum percutilur, et quo difiiigias qua_.ris. Nunc

siquidem, quia ad horam abest, lanieiitaris ; sed utrei cextitiido innotuerit, ut opinor, omtiiiio desola-

A beris. Pastorem tuum collige moriaiem-esse, mor-

falitatisque jura nuilatenus evadere posse. Corporis

ilaque_.viribus aliquantum destii.ulus Pater: sanclis-

simus, in primls, ipsa ejus jussione, aiiorum mani-

bus in capitulum adducilur, filiosque suos inconso-

labiliteriameniantes, virtuie qua poluil.alloquitur,/eteorum fletus exornatis ac rationabilibus argumen-

_ lis moderari «cpnatur, Divinae eos disposilioni, ob

dissolulionis; suae -dolorem,"..contrairc osiendebat;

sed ilkirum visamoris ac doloris rationuni legihus

repiimi non poierat.. .107, Tamen utcuiique luclisonis repressis-gemiti-

bus, his verbis incipit Pater sanctissinius : ! Noll

tiineie pusillus grex, quia compJacuit Patrr tuo

dare tibi regnum. Si enim mese memores humilli-^ mae paupenaiis, quse vobis ostenderim exempla,

quoeiradiderim instituta, liis sectas refutando con-

trarias, sequi volueritis ; non tanta, me defujicto,

gTavabimini rcrum inopia, quanta vos huc usque,

Doniinopermiitente, pressit assidua. Sufliciant ergo

vobis, dilectissiroij leges, quas invenistis; altiora

ne quoesieriiis, et majora ne scrutali fueritis; et

illltis insiitutiones catholicas,cujus vos pro Ghrlslo.

gratis magisterio subdidistis, adnihilare non prsc-sumaiis. Ego iiamque vos, non vos me elegistis,

meque non in v^stros, sed vos in meos inlfOisse

labores, npn postponatis. Universa, quse necdiiKi

nisi auditu percepistls, mihi ut experto credite,inihi aurem praibete, raihiut debetis, mea viscera,incunclanler acquiescile. Noii enim pro pane vohis

lapidem porrigo, nec jiro ovo scorpionem ; sive pro

pisce, Deo lesle, serpentem appono ; et licet vos

iii quampluribus degenerandos non dubiiein, lainen

quod meuni est persolvo, Non ut confundam vosliaecdico ; sed ut filios meos cliarissimos praemuni-tos reddere satago, Quocirca vel veterani Patris

vestri palpitanlem admonilionem ex toto ne resjma-tis ; nisi forte ipsius Ghristi pauperis et pro vobiscrucifixi s.acerdoiis imitatofes (esse) abliorreatis. Sienihi ipsi clamanli: Di.sciie a ine quia milis sum etliumilis corde (Matth._ •___),obteniperare dedigna-

, niiiii, cuin non sit servus inajor domino suo, vehe-lnenler erratis. Veslris necessitatibus absens magissiibveiiire poiero, quam hie proesensin hujus mi -

n serrimse peregrinaiipnis exsilio : meque hoc argu_-meiito lioveritis poteniem in cceli curia, si postmeum excessum lemporalium vos iania non affe-

:» ceril penuria. QuahiODaiiique.servus ad sui;secreta4domiiii {aniiliarius-admlssus fueril, laiito validius,.cdnservos apud ipsuiii juvare poierif. t

108. Desiderabilis exhine iliesaufus,-qui inilliusore rcquiescehat; iri commune referalur ; supernagaudia, quanta, qualia, quibusve sint pra;paraia de-

claratur; inferiialia quoque lormeiita quos maneant,non lacetur ; aeterna leatitudo, bene quidem in-clioantibus promissa, sed nonnisi perseveranlibusdanda, evidenti ralione iutimaiur ; nilseraiioneg.

(97) Bie 5 Aprilis, auno Hi7, ut supra probavimiis.

1451 GAUFRIDIGROSSI U52

Doniini multae nec desperandse suadentur ; callida

antiqui ac versutissimi hoslis machluamenta propa-lantur ; et, ut compendiose colligamusperplurima,nova ac vetera proferuntur ; non in quantum pote-rat, facundissimi mens oratoris, sed ut ferre nove-

rat capaciiatem lamenlantis gregis. s Ad extremum

ego, inquit, fratres, animarum vestrarum prospi-ciens saluti, molestus apud vos forsitau et difficilisexstiti: etideo obsecro vos ut ignoscat mihi quis-

quis aliquid dolet; et si severitas nostra modumforsitan transgressa est in aliquo debitum, orate ne

hoc mihi Dominus imputet ad peccatum. s Cumquetalia beato viro lacrymosis singultibus exprimente,cuncti similiter super genua caderent, semper bo-

rturo, semper discretum, semper affabilem, et proomnium salute, prout decuit, invigilasse unanimi-

ier acclamarent; lacrymabili vale dicto fratribus

reducitur, et qui apostolica ealenus aucloritate gau-dere solebat cum gaudenlibus ; fraterna jam com-

passione, flet cum flentibus.109. Enimvero contra spem onmium, Dei mise-

ricordiaepraevenientis auxilio gubernatus, ex infir-mitate corporis ampliores aniini vires capiebat: et

tanto abslinentior quanto debilior, de salute perpe-tua jugiter cogitabat; salutemvero corporis, Dominiarbitrio committebat, Dum itaque corpusculum,quod incredibiii abslinentia et nimiis contraxerat

jej'uniis, vexaretur ; his splummodo sustentabaiur,in quibus sumendis quidam se abslinentissimos pu-tahant, ut cum his etiam ventrem ingurgitaverunt,totam seobtinuisse pudicitiam suspicentur.Cumquealiis languentibus large praeberet omnia nihilqueneeessarium pro facultaticula denegaret; nuncquod

-in alios duritiam,in-se -Clementiam—compulabatrKullus juveiram sano el vegelo corpore tantse sedederat continentia;, quanlse is.tcfraclo et senili de-

bilitatoque corpusculo. Cum vero a multis hone-stissimis personis, quse undique ad eum conflue-

hant, rogaretur, ut laulioiibus sese aliraenlis re-crearet: « Scimus, aiebat, ex epulis vitam solere

servari, non sauitatem posse conferri. » Nam s_iut

sanetur infirmitas, exjilenda videtur gulsecupiditas,

quare et illi infirmantur qui conyiviis lautioribus

quotidie saginantur?110. Persuadentibus medicis, ut lavacris balnea-

ribus uteretur: « Nunquid balnea, inquit, faccre

poterunt, ne homo mortalis, expleto vitaeSUKtem-

pore, moriatur ? Si vere proxiinat mors, nec aqua-rum possunt eam calidarum fomenla repellere ; cur

milii, ohsecro, persuadetis, ut rigorern diu servatie

professionis in fine dissolvam? J Fateor, in hac re

pertinacior fuit, ut sibi nee annosus parceret, ut

iiulli cederet admonenti. Dicat prudens lector prolaudihus vituperationem scribere. Testor Jesum,

cui ille servivit; cui et ego servire cupio, me in

utramque partem nibii fingere; sed quasi Christia-

num de Christiano quse sunt vera proferre ; illius

(98) Die 10Aprilis.

A vitia aliorum esse virtutes. Yitia loquor, secun-

dum animum ac omnium desiderium, qui illum di-

ligimus, et absentem quaerimus.Non mceremusquodlalem amisimus ; sed gratias agimus, talem quodhabuimus ; imo habemus. Casteruro ille complevijcursum suum, fidemque servavit, et nunc fruilur

Cprpna j'ustitise: sequitur Agnum quocunque ahi-

erit; saturatur quia esurivit, et laetusdecantat, sicut

gudivimussic vidimusincivitate Dominivirtutum, in

civilate Dei nostri (Psol. XLVII,5). 0 beata rerum

commutatio! Flevit, ut semper rideret; sitivit, utfontem Dominum reperiret. Sive dolor aflligeret,sive febris incenderet, siye Jassitudo dissolveret,inter tot corporalis infirmilatis acerrimas passiones,asperrimis subobsitus vestibus, melioribus mutato-

riisve nequaquam usus est; ut nunc albisuteretur,et diceret : Scidisti saccum meum,_ et induisti me

lsetitia (Psal. xxix).111. Tolerabat ergo infirmalem patienter, exeree-

bat abstinentiam satis humililer. Parum namqucpu-tans omne quod fecerat, de die in diem melior fieri

gestiebat; alque infer doloris aculeos, quos miia

patientia sustinebat, oblilus setatis et fragilitalis cor-

poreae, nec qu_elibetmollia sibi strala supponi per-

mittebat. Pauperem Dominum ad mortem pauper

spiritu sequebatur, reddens ei quod acceperat, pro

ipso pauper effecius. Scimus plerosque dedisse elee-

roosynam, sed de proprio corpore nihil dedisse :

porrexisse egentibus manum, sed carnis voluptate

Q superalos, dealbasse ea quse foris erant, el infus ple-nos fuisse ossibus mortuorum. At non Bernardus

taiis, qtii iu ipso morlis articulo tantse continentiae

fiiit, ul jirope mensuram e.xcederel, et debililatem

corppris nlmietatelejuiiioiirm acjacenti Tigorecon-

traheret. Hoc cordis ejus propositum miseraior et

misericors Dominus supernijuvamiiiis adjulorio ful-

ciens, tanlam illi consfantiam contulerat, quod nec

ullum ab eo gemiluro igneus stimulus extorquere

poierat. Yerum ipse crebra iransiixioneperforatus,ad virtulis cumulum gratias cum lacrymis refere-

bat. Sed quid ago?Narrandiprdinem prsetermittens;dum in singulis teneor, ut videtur de multis, non

servo prceceptadicendi. Semper vhiutes sequitur in-

vidia, feriuntque summos fulgura montes. Ne.cmi-^ rum si hoc de hominibus loquor, cum cliam Domi-

nus Pharisaeorum zelo sit crucifixus, et omnes san-

cti jemulos habuerint; in paradiso quoque serpens

fuerit, cujus invidla mors intravil in orbem terra-

rum. Tcstor ipsaro Yeritatem, et sanctos ejus ange-

los, ipsum quoque angelum, qui custos fuit et co-

mes admirabilis viri, ^me nihil in gratiam illius di.

cere more laudantium ; sed quidquid dicturus sum

pro testimonio dicere, ct minus esse ejus meritis,

quem totus pnedicat orbis,

112. Quinto (98) itaque incommodi die, in ipso

quo deeubabat sanctissimus infirmus Icctulo, itidem

in capitulo evehitur : ante venerandum Crucifixi

1453 VTTAB. BERNARDITIRONIENSIS. 1434

vultum beatus Crucicola demitiitur. Exiude eoad-A

unatos tirones, inconsolabiliter lamen.tantes, advo-

catique sui ereetis auribus extremam admonilionem

sitientes, emeritus a.d.orsus; quia ex ahiindanlia

cordis os loquitur; quaeinter primas primatum vir-

tutes obtinet charilas, p.er quam ma.xime ad pro-cinctum fldei quisque convocattir, in piimis con-

servanda ab eo sagaciter anteferlur. Quia enim non

est discipulus supcr inagistrum (quod Chrisltis ad

Patrem regressurus sum.mopere retinendum, pridie

quam paterelur, valedicendo suis sequacibus inno-. tuit) ne beatus Christicola vel in al.iquo ah eo, cu-

jus vices agebat, aberrare videretur, ili.ud idem de

inundo diseessurus, debila paterhilate, qiiibus de-

liuit, prout decuit, intimavit. Quaslibet virtutes eva-

cuandas praeter hanc ac prorstis destruendas au- "

thenlicis instruit imbunienlis ; hanc vero mullitudi-

nem cooperire peccatorum, hanc Dep militanliuro

certius signaculum, hanc divinorum summam con-

sistere prseceptorum, teslimoniis asseverat perplu-rimis : hacque soia Christi discipulos ab AnliChri-

sti complicibus secernendos, ipsius Yerilalis fulius

oraculo, astipulalus pro viribus senlentiis, luculen-

ler peroravit.113. In hoc solo, inquit, cognoscent homines,

quia Christi sitis discipuli; non si superlitiosarumobservatores traditionum exstiieritis ; sed si dile-

otionem ad invicem habueritis. Illse nanique non

tam aediticationemquam praevaricatioiiemgenerant:has etiam vobis ideo, dilectissinii, scienler dissimu- „

labam, quia non tam profuturas, quam nocituras

non ignorabam ; utpote quibus non parvo tempore

ipse subjacueram, quosque aliis per nonnulla an-

norum curricula instanter ferendos imposueram.Et licet quosdam ex vobis ad has anhelanter suspi-rare miniroe dubitarem ; salubrius judicans utesset-

quod forles cuperent, quam ut infirmi refugerent,nullatenus acquievi multoties ; inuliles (vitans) ad-

inventiones, quibus vos praevaricalores redderem :

his inhians, quibus ad pernecessaria, quasi pater

filios, proveherem. Ubi enim non est lex, necprae-varicalio.

114. Hujusmodi et simillimis documentis, voce

cjua potuit solerter instruclis, subjunxit: i Univer-

sse viam carnis, Domino annuente, ingressurus, Jjaliorum viribus, jam propriis, ut ipsi-cernitis, de-

stitutus, vobis, o filioli, valedicturus adveni; ve-

siramque'desideratissimam mihi prsesentiam adii,

quoiiiam jam delibor, meseque tempus resolulidnis

instat. Sed neqnaquam vos, dileclissimi, absentia«ostri moestificet corpusculi: de hac palaestra ala-

criter egredi permittile, et ad possessiones sidereas

plenas delectaiionibus pervenire. Lacrymae, rogo,vestrae eonverlantur in gaudium. Npn enim debelis

plangere quasi moriturum, quem cum Christo cre-

ditis regnaturum. Yerum quia nemo mundus a

sorde, nec infans, cujus est unius diei vita superterram; cunctarum excessionum, quas ore, corde

et opere commisi, a lato et inoestiirialiilimisericor-

A dioesinu, et a vohis veniam posco : quodque cun-ctis debelur Christicolis, ut mihi reddatis, suppli-citer exoro. J Praesentibus invisa, absentibus nun-

quam credibilia, hanc vocem sequuntur suspi-ria.

115. Dehinc sacra est unctione de mpre perun-ctus, atque Dominici Corporis et sanguinis perce-ptione munitus, nobis astantibus quod petierat, im-|

petralo, post lacrymabili vale diclo, gregeque suosummo Pastori non taro verbis quara lacrymis com-

mendato, pius pastor ad eellam, de qua delatus fue-

rat, revehilur. Quem discipulorum flens et ejulansturba prosequilur : lacrymosae voces, flebilibusco-

mitataesuspiriis, in altum extolluntur; atque se mi-

seros, se orphanos proclamantes, irremediabiliter" lamenlantuf :«Heu,inquiunt, decedis, Pater sanctis-

sime, cujus tenore valuimus, cujus vigore stetimus,quo procumbente labiraur; quo deficienle proster-nimur? Cur nos incipientes deseris? cur necdura

cOllectosdispergis?Quisnoslra_ desolationis modus?

quis dispersionis flnis ? quis desfructionis terminus ?In quo niodo habebitur vilaeconsilium? in quo spes ?

iiiquo salus?- in quo refrigerium? sub cujus prote-clione refugium? Quis jam truculentam rabiem lu-

porum, sublato pastore, ab ovium laceratione refre-

nabit? Quis riiiseriaesolator? quis ulilitatis provisorultra exslilerit? t

CAPUT XIII.

Reliqua ad ntorlem prmparalio, Revelalibnes, obitus,„ seputlura.

116. Haecet huj'usmodi quibusdam illorum voci-

ferantibus, aliis in lerram spasmo supervenienlemoribundis iacenlibus; virpietalis exsecutor, quid

mallet, in ambiguitatera ire compellilur ; nec enim

gregem desolatuni deserere, nec a summi bOniprae-'sentia volebat diutius abesse. 0 virum nimia com-

passione pariter ae supernorum spe iiTelitun. ?

Sublatis ergo cum manibus sursum luminibus : s 0

lolius, inqull, pulchritudinis pulcherrime fabricator

Deus, ante quem omne desiderium meum, et cui ge-milus meus non est abscondilus; nosti quanto de-

siderii ardore niens mea videre te sitiat, quantovetui amore hujus tsedioexsilii affecta langueat. Ye-

rumtamen si ad tuorum tutelam in agonis adhuc

]> certamine me jubes consistere, nonrenuo durosque

sudores, quoadusque tibi placuerit, tolerabo. » Di-

. vinaeitaque volunlatis arbitrio commiltens omnia,

ad imminenlis indesinenter felicitatis anhelabat

gaudia.117. Porro biduo antequam vir Dei ccelicas se-

des adiret, quaedam matrona, nomine Maria (quae

propter pietatis opera, quibus insistebat, eidem

fuerat familiarissima) ante multorum pignora san-

ctorum, quae in turre castri Novigenti tunc teihporis

conlinebantur, honoris gratia de more candelam

accenderat, ac coram ipsis proslrata jacebat in ora-

tionibus. Huic virgo.filia eraf, quam Dei famulus,ut Christo Consecraretur, a matre peticrat. -Eadem

itaque, sicut praemisimus, orante, pra;fata pignora

1453 GAUFRIDIGROSSI > 1436

mgentem, qua.dctiiiebanlur cisla, strepitum dede-

runt, ipsamque ailmodum perterriiam reddiderunt.

Et hinc videbalur sibi, quod a nosiro nioiiasterio

usque ad eamdem turrim, quse tribus ad minus di-

stabat sladiis, dealbatorum monaehorum niulliludo

tendebatur, processionis ad instar procedentium,

virumqtie Dei sacerdotalibusinsignilum veslimenlis

Drseeedentium.Quaecum inusitatae visiouis exitnm

fremebunda prseslolaretur, eaJem subito turris ita

inlrinsecus resplenduit ac si ipsi solis radii in ea

concluderenlur. Quo splendore paulaiim crescente,Domini confessor Bernardus, matronse perterriiae,oninem sua priesenlia pavorera removens, apparuit

eique dixit: _Crastina die luam lecum filiam addu-

cens ad me, ih pioximo ex hoc mundo migralurum,propera ; pro cerio sciens qnod"nisi eliara fesiina-

veris, amjilius me, charissima, noji videhis. i.Ejtha;c dicens, eoiiiitanle cu.ni q.uo-veneral splendore,disparuit.

118. Illa vero doinum reversa, non sine maximavicinorum admiratione, per duarum fere hoiarum

spatium permansit velut niula. Tandem sciscitanti-bus quid sihi conligisset infoilunii, cunctam perordinem disseruit visioneni. Suhsequenli igitur die,

juxta sancti viri proeceptuni, coniitante iilia, quan-tocius ad euindein properavit; eique corain eis, quiaderanl : « Tuis, inquit, olitcinperans prsecepiis, mi

Pater, adveni: mecum iialain, quam jussisii, addu-xi. »—t Bene, senior respondit: nani si paulisper,dilectissiraa, tardasscs, ulique itisalutaia remeares.Yolo crgo, ut, qupd hactenus disltilisli, mihi luamtradere fiiiam non cunctaiis. t Tune maler: c Li-

hentissime, » intulit: c quodcunque luae placel pa-__teriiUali_con_cedo._»__Q__aroposiquam, iCunclis qui_

stabant miranlibus, inler manus susccpit; benedi-cens eis ad propria remisit. Hla vero non post mul-tos dies, virgineis indubilanler (jungenda) choreis,immaculata quievil;Iucemque saeculi hujus sempi-lerna luce, sancli iiihilominus viri meritis, comiiiu-tavit, 0 funeris gloria, quae melior hahetur quamvita ! quia qtiod terraesuhiipuit, in coelumtransmi-sit. Ycre, ut ego considero, jilus fuit quam resusci-

tari, sic moii. Cerla siquidem salus est, non conta-ininari peccalis. Quanti cuperent, rebus cumvila tradilis, lalem iransitura comparare, si merca^ £torem forsilan inveniient!

119. Fatiscenlibusitaque memhris et appropianlemortis articulo, imperat vir sanclus, fratres, quisibi famulabantiir, uti fessos arius dorroieiido rele-

varent, eo quod in ipsius excttbiis dinlius vigilas-sent: qui hiimi se ulcunque collocantes, dormitare

incipiunt; sed ejus vocibus excilali, iliunictini qui-busdam colloquejitcnipercipiu.it. Monachorum nam-

que multitiido cum tania venit gloria, ulBernardummoricntem mox repleret Isetitia. Hli autem erectis

auribus propius aceedenles, quid vidisset, extorque-re conaiiiur. t 0, inquit, quam immensa eximioe

pietalis viscera ! qnam benigna cjus Clemeniia !

Audierarn quidcm, Doroinc, quod qui pro te ad

- A teropus humiliatur in terris, a te sublimetur in cee-lis ; sed nune tua gratia me certificari aeternaliter

j voluisti, qiianla sint jucunditate doiiatij^qui se no-

slrse submiserunt parvilati. Jucunda servilus,l quani taiita merces sequitur ! Revera lihi servire

, regnare est. >

3 120. Cum his et hujusniodi, de sibi ccelitusosten-

l sa visione, applauderei Paler sanctissirous ; sic de-

i inuni intulit cumvolislacrymanlibus : t Certissime,a noveritis, dileclissimi, cunctos hujus ccclesioepro--

, fessos, de hac morlalitale eieplos, ineffabili jam_ gloria donatos, de sua salule cerlissimos esse, de

t veslra vero quammaxime sollicitos. Ipsi namquedealbali hilaresque mihi, paulo post eis aggregando_

, nunc apparuerunt; alque ad Dominicara coenam,- B cum Chiisto perenniter regnaluiuni, invilanlcs, vo--

t bis huc modo appropiantibus, valedicendo recessc-

. runt: quorum corusco juhare solares radii reyerhe-

ranlur, quorum fragianlia halsama superanliir,i quorum pulchriludine lilia rosseque devineentur. >

i Rursum ohorlis lacrvmis: t Quam heatse, inquit,matrcs quse geiiuerujit! Qiiam beata genua quoesu-stentaverunt! quam felices niamnia; quas suxe-

rtint! > Qui aderant mcmores cujusdam monachi,de cujus dubilabant saluie, sciscitanlur, si visus

fuisset eum aliis. Negavit dicens : < Imo est in lor-

lormentis. i Ilidem inquireiiles, si ejus miserisRali--

quis imponerelur finis : « Poenis, ail, alteretur gra-vissimis. > Qui denuo expressius perscrutanles, si.vel quaudoque aliquam conscquerelisr veniain ; ni-

liil aliud exlonjuere valuerunt, nisi quod multis:crucialibus aflicerelur. Dequo.quia meiiiioneni fe-

cimus, qualiler vixerit vel obierit breviier iniimare-

dignum judicamus, _121. Hic iiamque niultis implicitus criminihus,

insuper nullius sacri ordinis gradu perftinctus (qtiod-dicto quoque mirum esl) miilipruiii aimorum curri-.

culo, sacerdotali usurpaverat fungi officio el hine:ad Dei virum vcniens, habituni mpnaclialem susce-

pit, nec laroen alicui, qupd talja. cominisissel, dcte^

xeril. Sex ilaque meitsibus recursi.s ail exircnia ve-

hiens, quod hactenus celaverat, iiinottiii; henedi--clionem .corona;, quam necdum acceperat, cum via-

iico accepit, et ohiit. Cujtts exitum, iinmuiaia aeiis

j) serenitate, subito terribiiia subsequuntui' tonilrua,

fulgura veiiertiiil terrifica, fit immcnsa pluviaeinundalio, siinul el horrentlarurn flammarum coru-.

scatio; laiilaque fuit elemenloru.in concussio, ac si

lolus aer rtteret ill.ico: nec lamen ab aliquibus visa

vel audila est hoecconmiotio aeris, pnutei' illos tjuiin noslris iiilereiant hahilaculis.Nobis vcro.scquenli.die in capiiulo de morc coadunatis • t Qiiant into-

lerabilis, inqtiil vir Dei, peccaloiibus apud inferos.

maiiet tribulalio? cum tanla unius roiseri causa

apud nosingiuerite]enieiitoruroperitirb:itio,Quahiaiiimirum islius fuerit iufelicitas, tempeslitis non ta--

cuit immensitas. Revera siquidem hac in noetc d«-.

mones, miserum per fenestram exirahentcs, con-

spexi, ncc non inicr eos accrrimuiu j)ro ipsius ani-

1457 VITA B. BERNARDI TIRONIENSIS. 1438

nia confliclum conspexi; sed quis altercationis iinis Aexstiterit, penitus ignoravi. > Talem exilum rnise--

randiis siistlnuit, qui cum reliquis beatificatus vi-

deri non meruit.122. Porro vir Domini, praelibata eerlifieatus vi-

sione, ac debito exhilaratus gaudio, si quid aliud

jam loqui cogeretur, niox ad hsecejus refluebant

verba, rtec quidcjiiani vix fari potcrat, nisi quaevide-

rat et audieiat. Unde quidam astanlium, prae xor-

diali ipsius resolutionis dolore siimulati, in haec

verba prorumpunt : '«Hseerelatio nobis nori cedit

in prpsperum. Nam nostrum jarii abhorreus cofisor-

lium, ad illorum quos viditnihiloriiinus anhelat col-

legium. _>Tandem discipulos unanimiter ad se ve-

iiire mandavit, quos secuiidurii singularerti districtio«nem OrdinUm,proutpb.tuity.identidem iristriixit. Sa-

"

cerdotes ca;terosque Dei minislros admonuit, ut Sic

altari deservirent, quatenUs ipsimet hosiia viva fie-

rent. Adolescentulos, qups susceperat, quosque pa-terna pietate edueaverat, hortatus est, ut yirginita-tem suarti, quasi thesaurum irrecuperahilem, eusto-

dirent, et ut inviolala conseryaretur sese sagaciter

accirigereht. Adextremum illiteratos commonet, ut

quasi pelles et cilicia labernaculi Domini, purpuram,

byssiim, hyacinthum a pluviosis procellis protege-

jent; divinumque, quod administrare nequibant of-

ficium, in exterioribus subserviendo, suum redde-

rerit,

125. Hinc per ordineffi, dato cum lacrymis pacis

osculp : _Ipse, inquit, pastprem vobis amodo pro- Qvideat idoneum, qul cunCtonim benignissimus con-

solator est dolentium. Torquebaiitur viscera, et

quasi a suis merabris deiraherentur, cum dolore-

pugiiabalit; in eoque cuiictis admirabilior erat, quod

magna (cruciatum) vinceret cliaritaie(99), Inlerlio-

slium manus, inter dirse niortis acerbitaiem,-et ca-

ptivitatis duram necessilaterti, nihil crudelius est

quarii a fiiiis separari. Nos, nostram viam doleba-

nms, et invidere potius ejus glorise videbaniur : lric

clausis oculis, quasi jani humana despiciens, usquead expirationem aiiimseeos hon aperiebat. Quid agis

pagina? Cur ad ejus mortem venire formidas? Jam-

dudum compilatores haecScribentes corrOdimu.r,al-

que jamdudnm proiixior liber ciiditur, dura ad ul-

tima pervenire timemus, quasi lacentibus nobis et D

ih iUius laudibus occupatis, differri possit occubi-

tus. Huc usque prosperis navigavimus venlis, et

cfispantia marissequora labens cariiia sulcavit. Nunc

in scopulosincurritoratio, et tumescenlibusfluetuuiii

nioiitibus prsesens innunierorum intentalur naufra-

gium; ita ut cogamur dicere ; Prmceptor, sulva nos;

perimus (Mallli. in); et illud : Exsurge, ut quid

ddrmitas, Domine (Psal. xxxiv). Quis enim possil .

siccis oculis Bernardum liarrare morientem ? »

.124. Non multi Huxerant dies, ;et ecce servum

(99) Mss. Ineo cunctis adniirabilior, quod magnamvincereilcharitatem: quee verba.iiulluhi rectum scri-S!i.m__/aciehtia,per Conjecturanl exjilicuimus. :

(100) ip aliquibus mss. bacapulo.

A fidelem honus dominus requirebat. Accelerabat-

transitum, qui vocabat ad gloriam ; et fessus a labo-rilius inviiatur ad prsemia. Supervenieiiie itaquebeatseacinnumeris peropiatse suspiriis renihneratio-nis hora, quibus ille agricola, fruciiini pii labbris amuniflco patrefamilias percepturus, ab istis praesen-tis vitae laquels ad seterna deberet conscehdere re-

gna; membra, feliCi annositate confracfa et ihcre-

dibiliparcimoiiiapenitus emortua, quia chariuspau-per Chrisiiiion habuit, haereditario jure TifoneiisiEcclesiae credidil, coelitussibi creditum, coelo sjii-ritum reddidit; lalique fine sui cursum incolalus

cornplevit.

0 felix cursus, cujns bravium paradisus!0 feiix finis,;sequitur quein vilu perennis!

R Vita bealorum leslis mercesquelaborum.

0 quani honum ceiiamen certasli; quani felicem cur-sum complesti, quam inconcussam fidem servasli,pie confessof Chrisli!

Tot rutilafts titulis abiisli, nonobiisti,Semper vefndntis palrim conjuncte colonis,Perpelis ac hmres regni Chrisliquecbhmfes :Quem Sioii; urbs pacis, placidissima, plenuquielis,3'ain fovetet iiulrit, nec non.sua gaudia pandit.

0 quam fidelis, cui proprios labores siidoresque cre-

didisti, quos cura tanta usura jam recepisii; a quoillud desiderabile, illud insigne,:illud ineomparabile:

Ettge, audire rneruisli. Tibi siqiiidem, gratissirna

ipsius voce pietatis, hac in die, dictum est : Eugeserve bone :et fidelis , inlra in guudium Domini

**-lui{Maltli:Xx.\).-

0 jam sidereis felix sociate chormis,

Tuae j'ucundseliavigatioiiis cursus jamsuperiiae Hie-

rusalem fiiiibus applicuit: cujus riavis anchora, fau-

sto direcia gubernatore, spe iemissionis, aelernilalis

portus apprelieiidens,

Jaiti maris evasit fluctus, mpriisque calenas,Porlus sperulam jamquetenei palriam.

125. Exinde pastor exstinClus, indumentis sacris,prout ipsius exigebal excellentia, accurate exorna-

_ tus, atque capulo (100) decentissime palliato super-positus, sacefdotalibus humeris in ecclesiam, quamipse fundaverat, est translatus^ In qua, priusqiiamsepulturae traderelur, sujierfuit tribus diebus toti-

demque noctibus. Cujus obitum quidam ex discipu-

lis, juxta I-liodanum lluvium, in Belipacensi (101)comnioraiites territorio, eadem.--_iesubsequenli co-

:gnoverunt indieio. Nam de illius barba, dum adhuc

! viveret, prO reliquiis detiilesant; quam In pixiderevereiiler pOsitam, pro aegrbtaiilium noniiunquamsalule lavabant; ex cujus (lotionis). perceptione in-.

' columes remeabant. Illa vero libra, qua Dei ser-' vus ah liac vita decessit, ex praefata pixide ianta

mirifici odoris prodiit fragrantia, ac si diversorum1 aromatum cum ipsa congesta fuissent genera. Qiia

i '"(101).De Belibacensi ditione supra cap. 11, not.

90 egimus, e.t hpc nionasterium appellari diximiisJugum-Dei. Dcquo etiam agunt^Sanmarthani.

1«9 GAUFRIDIGROSSI 144»

fralrcs illecti dulcedine, rei veritatem uti se habe- Ahat aiiimadverteruiit, nobisque lanto lumine orbaiisfralerna compassione dolueruj.it, Eadem etiam hora

exsequias liiumphales ejus vidit in Gallia quidaramonachus fieii, eonsislens in Britannia,

126. Celerrimis interim alis circumquaque fama

volitante, ut compertum est, _exhoe niundo migrasseeoiisolatoreh. liujus patriae; .circumadjaceiilium ci-

vitaturo quara maxime eondolentes catervatim afflu-

xerunt sacerdotes et cl.erici, abbates. et monacbi,consules. et proceres, ct ex omni latere territorii in-

immera ni.uititu.dop.opuli, interesse summopere sa-

tagentes memorandis ejusexsequiis (quas), triumphi

credebantpotiuses.se, quam funeris. Quem mona-

ehorum iii eremo la.lila.ntem. sua cellula tenuit?

Quam matronaruro cubiculorum secreta lexenint? P

Saerilegiuni piilabal, qui non taii viro ultiniuin red-

didisset ofiiciunii Nulla quempiam oceurrere mora

detinuit; non reipublicse occupalio, non sexus fra-

gilitas, non muliebris pud.or, npn domestica neces--

sitas; nonpostreffio ullius, quamlibet altissimae, di-

gnitas administrationis quemquam relinere potuit,ouiii omnes illuc cerlatihi properarent quo dolori-

hus dolores adderent, suspiria suspiriis infligerent,lamenta lamentis exforquerent, lacrymas lacry-mis cumularent. Feslinabant etenim non ad

aliquod ridiculosum cum cachinno spcctacu-lum (102).

CAPUT XIV,

Analectm de variisin Vila gestisi127. Si quis audire eupit quam itiKrleranter por-

tabat, sihi aliquid melius quam caeteris ia refecto-

rio appoiii, audiat quid saepe fecit. Die quadam in-

giessus coquinam, vas parvulum cum aliis vidit ad

ignem coquere ; perquirensque cujus esset, novit

suuin esse, unde non minimum indignalus arripuit,

aliisque infundens immiscuit. Post haec, qui hoc

injussus fecerat, fratrem vehementcr increpavit.Item refectionis hora refectorium ingressus, utpul-garet nolara ad discum accesserat; ihique cernens

panem posilum aliis Caiididiorem, ciam festinato

rapuit, euhique coram sene(105) quodam abscon-

dens, illius sibi panem liilit. Frater quoque refe-

ctorarius (104), aquam in scypho ejus mittere obli-

tus, ssepe provolvit se ad pedes ejus, culpamque I

confitens, veniam cum laerymis postulabat. Quemlevans vir Dei mitissimus, benigne consolahatur,dicens : < Ne contristeris super hoec,fili :non enira

ut putabas, hoc tua Culpa ; sed Dei voluntate, om-

nia disponente, factum est: qui quia nbvit me npn

(102) Souchetus hic inseruit aliquem sermonem,in qub comparalttf cum patriarchis, aposlolis et

marlyribus. Deest liic sermo in utroque nostro

ecgrapho, in quo tamen ante num. 128 inveniturhic tilulus scriptus : Sermo. Deest etiam in atiismss. apud Souchetum, qui ex codtce Papirianostipplevit, apud quem legi potest. Yidetur autemftiisse exordium, cui consequenler subnectebanlurseqticniia de Bernardi virlutibus Analecta.

(105) Id cst eo loco quo senex sessurus crai:

- A indigere, superfluumduxit, ut mitteres, te suadere..»s Kemo eliam tam sollicite gastrimargiae laqueos seua jactantiae curavit evadere : ne enim vanse gloria;i telo feriretur, quaeque sibi apposita prselibabai ;

neve gula hlandirelur, prselihata citius a se rejicie-_ hat.e 128. De infirmis atque debilibus curam sollicitus- gerebat, niaxime vero animarum morbis succurrere- iiivigilabat, Quod autem perspnarum.acceptor mi-

, nime fuerit, in sibi grata assiduaque pauperum con-

versatione clarebat: quorum farailiarilati, sibi dul-- cissimae, se totum indulgebax. Mores omnium,: vi-I tam et animos scrutator sedulus exquirere non ne-- gligehat : infirmitatum namque animarum magis? quam corporum se medicum a Deo missum intelli-? "

gebat, Hlas igitur parvipendens dissimulabat; sed

diligenterinquireiis animarum langubres, iisomninoi niederi satagebat, quia de animarum salute super- omnia gaudebat, non-de praelationis culmine, ut

.plures; suas, neduni aliorum ahimas, parvipenden-- tes. Quid plura? Luxhoee coeleslis, quam pro mundi

:, iliuminalione, ejusmisertus, claritatis clemens Con-- ditor accenderat, in hujus eremi obseurilate latere

, voluerat; sed omnipclens Deus, cujus consilium- manens in aeternum, iiimiutat consilia hominuni,d quia aliterdisposucrat, jam.ejus radios longe late-- que diffuderat, tanlique luminis splendore orbem

irradiabat.

129. Excitali igitur tam clarissimi viri opinionefamosa, diversarum i.ationum innumerabilespopu-

- _iiproperabant. ad eum, tanquam ad lumen, sibi in:- candelahro sanctae Ecclesiae a Deo ereclum. Quosi- admirabilis Dei famulus verbi divini gratia reficiens

i interius, vitae hujus Iabilis vanitates _e_t_m!ind_auas:it veeordias declinare praemonebat, dicens, non sanss

t, mentis hominem esse, qui minima pro maximis,vl-c lia pro pretiosis, transitoria pro sempiternis cpm-t. mulare dubitaret. Dicebat enim fugitivae brevis vi-I- toegaudia evanescere, velut somnia; etextremamis diem honiini insidiari, tanquam hostem; quss s.on-o tes et incredulos in barathrum demergeret, arsurosi- perjietuo cum diaholo et angelis ejus;.sanclO:veEO\- de hujus vitse exsilio amitteret in libertatem glorisei- filiorum Dei. Haeciiaque et consimilia viro Dei pro>:e B loquente, jam tot illi adhaeserant, mundi vanitale

n . relicta, ut de eis hene:commutatis non iinmerito

r, dici possel: Hmc esl mutalio dexterm Excelsi (Isa.n LVIII).Quid mirum? Ipse nanique, juxta quodi- in Isaia legitur, erat quasi hortus irriguus, et quasin fons aquarum,. cujus non deficiunt aquae. Et aedifi-

i, habent enim in monasleriis suum singulae locum;t secundum selatem professionis.o (104) Idem plenius allingitur n. 95 unde et exir aliis similiter sequenfibus ac supra factis magisis confirmamur ad credendum, non historiae supple-o menlum contineri hoc capite, sed parlem serraonisn encomiaslici : cujus nihilominus finis quam initium,ir utpote ad historiam nihilo plus faciens, in iisdem

mss..desjf.

\U\ VITA C. B1.I.NARD1TIRONIENSIS. 14:2

cabaiiuuin co dcscrta sxculorum, ct fundanienia A

generaiionis et gerieralioiiis suscitabai. Juiccrgovocalur sedificatorscpiuin avcrtens sciiiiias in quic-lem. Uabitabat igilur in ercnio j'ani quasi quidam

niagmis coelestis cxercitus, excubando, duin vcniatrex corum cum hyuiiiis ct lattdibus.

130. Dicat qui [lOtcsi, si iiiiqii.ini aul legil atit

aiidivif, in cujusqliain hoininis jicctorc laiu inaudi-tam chariiaiis laiiiudinein abiindassc: cgo cniin nonsalis atlmiiaii sifflicio, ncdtim possein' proitieicveiho. Neminem iiainque ad sc vciiienicin repelle-Jjat, iinlliiro seetiin cohabitare volcnle.m rejiciehat;non caecuiii, iionclaiiduin, noii Iorijicdeni, noii gib-liosuiii, iion uiaiiciini; sed oinnes-j.ariler sinii mi-sericordhc dilatalo colligebai; viros cunv inulicri-

lius, lacteiites suos in Jiiiineiis gestaniibus, susci-.

pcre noii dubitabal; nullus debilis, aui coiuctnpti-bilis, niilltis paiiperiiniits abiit rcpulsus. Qttod |iii-pilli et orphani audieiites, vicluni sibi iiieiidicaiido

quoeiitanies, vel alielia pecora per rttra pascenics,cehoriabaiiliir scse mutuo, dicciiies : « Eanius ctnos ad portum qui rccipit omnes.» Cumquc scdcnscoruni nicdius (iion jiudealine, fratrcs, diccre nccVos audire, quodillum clenieiitissiiiium Dei viruiiiiion puduit facere: nihil eiiim pinlcndum diixiijir;e-ter peccaiuni), dicainus igitiir : Ciini sedeicl eorum

niedius, ct videret istos loripcdcs, illos claudos vcl

seniihomiiies, sive ctccbsaul siruroosos, seu iiian-

cos vel distorios, lacile sccuni recogiians, in ani-"niodicebal: Hi forlasse sunl illa vilia, quibus Do- r,

minus coiifrihgil fortia, el ialiura dicilur fore re-

gnum coclorum. Iiifirma enim mundi elegit Deus,ul fortia quoequeconfundal.

151. Consolans autem cos hoiiabalur, vitsebre-vis incommoda avqtiauimiter ad niodicuiii tolerare,dicens : « Filioli riiei, suslinele paruraper non defi-

clenies, ct conforiamini sperantes in DominO, quiiiunquam derelinquil sperani.es iirse. Doriiinusenimsolvit comjiedilos ; Dorainus illtiminat csecos, Do-ininus erigit elisOs,Dominus diligit juSlos ; Domi-

nus pauperem facit et dilal", liumiliat et sublcvat;suscitat de pulvere egenura, et de slercore elevat

paupercm, ut sedeal cum principibus, et solium

glorioetcneat: Doininus solus est refugium paupe-rtnii, adjutor in ppjiortuhitatibus, in iribulalione. DTiinete, charissinii, Domiiitim : niiiil cnihi decst

tinieniilras euin; cl scitote quia nielius esl modi-cuin justo super diviiias pcccatorum multas, quillicsaurizanl ct ignorant cui congregant eas. Psal-lite ergo in cordibus \esiris Doraino, dicenies:Do-

luine, anie le cst onine desideriuni noslrui.i),et ge-•jiiitus noster a le.non est abscoiidilus, Exaudi pre-ces iiostras, clciluc iios de Iacu hiiseriocct dc littoficcis. Et absiergel Deus ohiiieni Iacryniani ab oculis

veslris, irisiiliaque veslra verietur in gaudium, cl.satiabiraiiii cuni apparuerii gloria cjus. >

152. Tali panc luos pasccbat, 0 Clniste, pupillosisle tuus fidclisservus ct jirudeiis, queni coiisiituc-

ras super faniiliain luaiii, ut darct illis iutenipore

A Iritici mensuram. Spirituali ilaqiie ciho paujierl.itisinopiam s;epc lciiiperabal, qute vcheineiiter, ut su-

pra dictum csl, eos hoiiiiuilquam oiiprimcbat.'Sa>-pitis namque nuntiabaiur et jianeni deesse, infantes-

quc SIIOSviciu carere, nec non adventantiuni tur-bas adesse, quas vcnicntcs de longe oportebai jeju-nas non diniiliere. Quid igitur? Putasne, qui legis,fidiiissiniuni Dci famiilum, cui panis deerat, ct po-pulits p.iscendiisaderat, puias vcl ad modicum quasianxitim dubilasse quid agcrct? Non dubitavit; rioii

liKsitavit": fides liamque ejus mira de Dei largitaiepi-vsiinierc assuevcrat. Promittcbat ergo securus,quod iion liabcbat; quia de Oinnipotentis bonilate

confi.stis, se habiiiirum vere credebat. Si eiiim ali-

quaiido corde solliciliis pro lurbis afflueiitibusDo-."•miniiin rogavcrit illtid, quod apostcli cum turboe

propcrarent ad Doiniiiuin,non habcntes unde pascc-rent, rogassc referiinliir, dicentes : Domine, diinitle

tttrbas, ttt eanl in casiclla ci villas emere sibi cscas,qtiia hic in deserfo Ioco siinms, quibus ait Domi-htts : Vos clate illis niandiicare (Mgtih. xiv);si, inquain, aliqiiandp mulliludini diversorum un-

dique allluciili non dissimililer coropatiens, Domi-iiiini rogavcril corde.coiiiriio, diceiis : Domine, di-miiic eos, tiieant ad diiioraloca, ubi habere pos-sint- ncccssari.ij quia hicin deserlo ct arido locosumiis : conliiiuo intcllexil Doniiiiuni sibi diviniiusinspiiaiulo siiggercnteni, quod ait apostolis : Tu daillis inatiducare.

p153. Fiducialiter igitur invilabat oranes ad pran-

diiini, qui caii lctToequeCondilprem habebai dis-

pensatorcm. 0 ter felix. anima, leniplum DeiPa-tiis, sedes Sapieniiae,requies Spiritus sancli,: nian-sio sanctissiraoeTrinitaiis! Credere fas e.st,quia di-vina gratia, qusele iiihabjtahat, ea quoefaclura pertc erat, antequam fiefent tihi revelabat. Qua enim

nieiile, qui panem noii haberes, adveiiiaiites loticsad pranditim invitares, nisi cilo ad futurura, Domino

procuranlc, oculis spifitualihus cohsiderares. Igilurqui dat juinentis escam ipsorum , et pullis corvo-rum invocanlibus cum ; puias dalurus noii essetmilili suo slipendium, suisqtte commilitonibus?Dabat equidem, etiia aUluentcr, ut mirarenlur om-

lies, maxinie autem increduii et infideles. Coiilinge-D bai naiiique perssepe fieri, qitod seniel faciuin cst

lcmporibus Elisei. Clausa ul legilur in Iibro Regumobsltlioiie Saniaiia lcnebattir; setl gravius fame al-flicta periclitabalur. Condolens ergo rexcivibus ino-

pia delicieniibus, veriit ad Eliscuii); qui non igno-rans caiisam adveiitus.ejus, mox ait illi : Audi vcr-bum Domiiii : Cras, iiiquil, eodem lempore iii portaSamarim, slaiere uno mocliussimila', et duo modiihordei statcre uno (IV Reg. vn). Cui uinis de du-

cibus, supcr cujus niaiuiiii rex incunibeliat, incrc-dulus vcrbo ojus respondil

•Si Domiitusetiam citta-raclas in cmlofacerel, nunqitid hoc cssejiossci, qund-lit loqucris? Viclebis,inqiiit homo Dci, oculis tuis,et non inde comcdcs. Ilaud alitcr iionnulli, agitaticuiiositatc videndi, acccdcbatit adviruui Dci, redarr

1443 • GAUFRIDIGROSSI 1444

guentes eum quasi eonsulendo cur tot ac tales su-

sciperet, qui unde pascerel, minime habercl : cum

cis fideli ac conslaniissima vocc responderet, Donii-

num, non se, illos procuratorem habere. Qui ciiim,

aiebat, beslias lerrse coelique volatiliapascit, pula-lis hominum, ad imaginem et similiitidincni suam

formalorum, oblivisci possit? Rli autero, tanquamqui modicse essent fidei, dcsperabanl hoc possefieri, quod promittebat homo Dei, etiamsi faceretDominus calaractas in ccelo.

154. Ne indignemini, fratrcs charissimi, de ejushumililale ac deleclatione in paupertate loties re-

plicanli. Crediie mihi, multa sunt ac prxelara, quaevirlute divina operatus est miracula : quse quamviscuriosius studuit tegerc, quani flagitiosus facinora

sua abscondere, non omnia lamen potuil, quia di-

vina bonitas plurima posteris profutura ceiari no-

luit. Sed ego, fralres charissirai, quidquid sentiant

alii, amplitis admirorhuj'us gloriosissinii viri bunii-

iem inter pauperes Christi conversationem, quamsibi divinitus datam virtutem, quantumlibet mira-

culis coruseantem. Hsecnamque de culmine ange-licse viloe multos praecipitavit; illa vero humiles

quosque ad alliora subltmavil, Noverat hoc homjDei : ideo illam diligebat, alque colebat; hanc

autem, in quantum sibi licebat, exercere fugie-bat et declinahat. Sed quid non exlorqueret a visce-ribus cliaritatis ejus, infirmoritm atque colentium

compassio?155. Ut igitur, sicut decet, de spiritualibus prius

morbis loquamur; quis superhus aut elalus acces-sit ad euni, et non statim rediit deroissus et humi-

.iatus? Quis adulter aul fornicarius? quis avarus

aui cupidus? quis invidus aut nialignus, eo auditc^iioii ebnTinuoconverlit se et commulavit? Raploresenim rapere desierunt, crudeles crtidelitalem suam

deposuerunt, lyranni a lyrannide cessavcrunt, sce-

lerali sua scelera omiserunt; diviles divilias sttas

parvipendenies, pondus sibi fore non subsidium co-

gnoverunt; potentes sublimitatisculmen, non secu-rilaleni sibi esse, sed pnecipiiium intellexerunt;mundi amatores sese vanitate deservivisse conipe-rerunt. Quid i)lura?Csecorum oculos, mundanse fse-

cis pulvere pleuos, ut verum solem cernere possent,

aperiebal; aures, quas Dominus in genere liumano

clausas conquerilur, ccelesli carmine reseiabat;claudorum gressus in viam pacis et justitise dirige-hat. Si quis hauslu peslifero serpenlina; suggestio-nis venenum susceperat, oraculi divini anlidoto cu-

rabat; aegrolos in Dde,spe et cbarilate, ut spiritua-lis medicus, sanabal. Quis est qui fari possit, qiiolvexatos a daemonibuspotenli virtute liberahat? quotab antiqui serpentis faucibus exlrahehat, Deoquefidelis servus restiluebat? Mortuos denique, non

biduanos lanUim aut triduanos, verum etiam qua-triduanos ad vitam revocabat. Nam quos letha-lium cogitationum deleclalione perniciosa defun-

ctos, adhuc lamen sub pectoris domicilio clausos;aut quos pestiferi operis perpetratione mortifera ela-

-4 tos, seu quos miserrima peccandi consueludine.li-

gatos, vel opinione fetenti ceu terra obrutos inve-

niehat, ad suscitandos omnes de bujuscemodi mor-

: tuorum sepultura, coelestis gratiae virtus divina einoii deerat. " .

156. Ha;c igitur sunt, quseper eum Conditor om-

nipotens divina operabatur miracula, jure tanto ma-i gis admiranda quanto plus salubria. Hsec liamqus; sunt, quse animom cum coi-porc a roorte liberant

perpetua, atque vita vivificant aeterna. Hsecigiturilla salutifera mundo poleslas, quam apostolis el

apostolicisviris Salvatorem sermo evangelicus tra-

i didisse testaiur. Hanc docuit, hanc exhiberi mundo

i languido praecepil, dicens 'discipulis suis : Ite, infir-

L mos curate, leprosos mundate, esecos illuminate,B mortuos suscilate, daemonesejicite. lgitur si de Do-

mino recte senlimus, plane inlelligimus, eum ma-: luisse discipuios suos ista in animabus exercere

quam in cbrporibus. Nam ut alias Evangelium in-i dicat, illis quadam die cum gaudio, quia daemonia

ipsis suhjicerenlur, redeuntihus ad ipsum vidensillos coenodoxiaeelalione dej'ectos, quasi indignatus

; dixil ad illos : Videbam Satanam quasi fulgur ca-

i denietn de cmlo (Luc. x). Illis quoque cui de

; morborum curalione, et de deemonum expulsioneextolluntur, dicturus est in fine : Nescio vos (Luc.xui).

i 157. Cavebat igitur hic bealissimus Dei cultor

j.lacere Iiomini, ne displiceret peccatori; taliumque; miractilorum graliam, quam sibi cum reprobis- ^ communem inielligebat, exereere parvipendebat;

imo, ul pluribus noxiam, sicut diclum est, declina-

; bal, nisi oninino miseranda vexatorum atque do-

) lentium cogeretac compelleret compassio. Non«lim; erat de illis, qui nituntur incedere in magnis et ini mirabilibus super se. Quid iromerairiur ? Jam tan-

dem paiidamiis quse abscondit; revelemus quaece-_ lari voluit ; quia sapienlia abscondita et thesaurus

invisus, quae ulilitas in utroque? Dicamus ergo :

Qttiscaput vel membrum aliud doluit, et non con-

; tiiiuo ad sacrae manus ejus tacluro, levamen sen-

sit?0 quam plures hoc per semelipsos probassetestanles audivi! Quis pertuibalus diabplicis im-

, missioiiibus, confugiens ad ipsurn, confitensque) [) quibus tentationum perurgerelur stimulis, reme-

; dium adeptus non slatim conquievit?158. Fraler quidam (cujus, quia adhue superest,

nomen supprimo) infidelilaiis immissionibus per

angelos malos exagitatus, ad virum Dei perturbatus

confugit, animique iulolerabilem confessus labo-

l rera, sanctissimis ejus precibus sibi subveniri cxpo-t stulabat. Cujus anxiaevexationi compatiens miseri-

e cordissimus Dei servus : <_Equo, inquit, esto ani-

i mo, fili: non enim haec, ut ineluis, tentatio tibi ad

perniciem sedad probalionem, Domino permiltenle,

contlgit. Solet namque Conditor piissimus suos mi-

liles probare tenlationibus. Sta igilur in cerJ-mime

; ut athleta strenuus, de Dei juvamine induhius; qui.i«on coronabitur, nisi qui Jegitime certaverit. J Cm

1445 YITA B. BERNARDITIRONIENSIS. 1446

cum frater, supra vires suas, ut sibi videbatur, ten- Atatum se cum lacrymis contestaretur, ait ad curavir beatissimus : « Si igitur isla vis carere inoie-

siia, vade, confidens quia mitlet tihi Doniinus au-xilium de sanclo. vEx illa ergo bora (ul ore pro-prio mihi frater referre solebat) ab impugnalioneilla ita quievit, ac si minime unquam tenlatusfuisset.

159. Contigit quoque tempore quodam eum cumfratribus suis per vicum iter habere; cujus inniedio cum niulieri cultu ornatse coroposito obvia-

rent; notavit Dei famulus ut pastor de ovibus sol-

Iicitus, quosdam ineaulius iri eani oculos injeeisse.Cum perlraiisissenl:«PuIehra, inquit adeos, mulierilla foret, cui olniavimus, nisi lusca esset. >Qulignorantes cur hoc proposuisset, respdnderurit ei,iioh eam esse luscam ; sed duohus bculis clare in-tuentem vidisse. Quihus ipse : « Credite, inquit,roihi, fralres cbarissimi, quia non mullunv curare

sludui, an unum, vel duos haberet Octtlos. >Quoilli audito, landem se astulissima-Deiviri calliditatecircunivenlos intelligeiites, erubuerunt.

140. Si quis iferum audire desiderat quam peritemeiites probabat liuniauas, et probando cbrrigebat,sequentia audial. Dum mundanos fugieiisstrepitus,in illa residerct insula, qua; mari circumdala, riullise terrae contigua, prout dudum votis ingenlibus ca-

ptaverat, oralioni atque lectioni vacans iibere, to-tus ccelesti in contemplalione theoriis divinis inde-fessus ahimum satiabat; discipulos tamen, ebrpbrale j-sibi subsidium niaimum laboribus proeurantes, ha-bebat:ad quos laborantes, pOstofationem, cOritem-

plationem etlectionis medilatiOnem,visendos exibat.

Ilorum nnus spiritu raitis; alter vero impatlenserat : qui non simul seddivisim Operahanlur. Arte

ergo tali vir sapiens eorum spirilus probando ex-

aminabal, Ad pilmum veniens, Benedicite, dicebat,Deinde quasi laborare volehs, de fratris mahibus

ferramentum tollebat; euiiique interdum quiescefe

praecipiebat, Cumque fbdiens glehas huc illucqiie

projiceret, nec quo loco vel ordine ponere deberet

observare curaret; inlerrogabat fratrem, si beiie

ageret: qui, quia sibi vaide placebat, quidquid vir

sanctus agebat, illum peroplime facere resportdehat.Deinde ad alium vadens cum ilidem faceret, ille j

impatiens, cum glebas negiigeritius projicerel,docere illum satagebat, quomodo eaS ponere de-

beret.

141. Yidens itaque vir beatissimus, se non pdsse

pro velle fratris illius quidquani facere, recedehs ah

A eo ad alium rcverlebatur, docens illum aliquid de

Scriiiluris inter opera laboris. Quodvidens aller in-

videbat, illumque' sibi praeferre ingemiscebat. Quitandeni ad venerabilem Dei virum accedens, con-

querebalur cum lacrymis, cur se coniemneret,

aliumque sibi prseponerel; illum consolans, illura

docens, illum verbis divinis instruens, illum am-

plius, se vero roinus diligens. Cui vir prudens in-

crepando respondit, dicens : « Ad te aulem, frater,cur quaereris me non ire, cui displicet toium quod

possum facere. Tua namque monslrat impatieniia,me tihi polius nocere quam juvare; illius vero

mansuetudo, cui boilum est quod iacere scio, me

sibi non nocere testatur, sed subveiiire. Non imme-

rito ergo te desero, cui noceo; et vado ad illum,

quem me, ut gratulans ipse tesiatur, juvare credo.t

Ad haeeperiti medicamina medici fraiercompunctus,ad ejus pedes provolutus, rogavit veniam, culpam

confessus; quam noh diflicile coriseculus, deincepsest emendatus. Ecce quam callide pastor eximius

oves erranles seu pefditas de luporum faucibus eri-

pere iion ignorahat.142. Lectioni etiam hoecinseranius, qnod tacen-

dum minime duximus. Servus iii obsequio viri.Dei

fralrumque quidam famulahatur, qui ut comederel,sicut. abhujusmodi saepe solei fieri, victualla fura-

balur. Quo fratres comperio, victum sub sera, po-nebani: sed cum sera non valeret famuli manus ra-

paces arcere, Patri sanetissirao a fratribus indica-'Q lum esl. Quibus valde vir Dei natus ait : « Quid est,

non fratres, sed fratricidae, quid egislis? Cur eum.

quem vos ut vosmelipsos diligere oporluit, in hujusruinaefOveam homicidseimmisericordes impulistis?

' Vos, inquara, vos lioc fecislis : vos fratrem esurien-! tem ad fuiium coegistis, qui panem ne sumeret suh

sera iiiclusislis, cui Chrisius panis vitse nunquamse denegavit. Yos nocentes atque rei, hujiis noxae

' culpa tenemini, nisi cito resipiscamini. > Quo fra-! tres audito, paventes atque terrifi, solo prosliati,

veniam postulantes, quid agere deberent, virum' sanclissimum obsecrantes interrogabaiit. Qui, pro''

ipsis piiniuniprecibus ad Dominum fusis : «Iie, in-

quit, serisque onmibus remolis, fralrum sibi viclum

sumere licenter permiltite; quantum Volueril-ut su-- D mat persuadele : hoc vestri illiusque niali; chari-

' late subveiiiente, solum video remedium. > 0 sa-

pienlia non humana, sed divina; noh terrestris, sed

ccelestis; nonab hoinine, sedaDeo; noiidemuiido -

sed de coelo(10S).i

(105) Sequehatur Oratio ad B. Beriiarduni, ihstar bat in sacris recitari : qusecum sit apud Souehctuin

rhythmi composifa, aut instar sequentiae, ause sole- *Zexcusa, breviiaiis causa hic Pinittitur