1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES...

15
LA FETE DE LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE Office extrait d'un Bréviaire du xiv c siècle de l'-abbaye de Saint-Bénigne de Dijon (Paris, Bibl. de l'Arsenal, mss. 274, 466-477) par M. l'abbé L. BOCAT ASSOCIÉ L'an 1271, le seizième jour des calendes de mars, s'écroulait la grosse tour centrale de la basilique romane, la quatrième en date de celles qui furent élevées sur le tombeau de saint Bénigne 1 . Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde et le grand portail occidental. La châsse de bois, qui contenait les reliques de saint Bénigne, subit par contre-coup un choc si violent que les colonnes qui la portaient furent brisées ; mais, ô prodige ! la châsse elle-même lut indemne et resta suspendue dans l'espace sans l'aide d'aucun appui visible ; les lampes qui brûlaient devant elle, malgré l'énorme déplacement d'air, ne furent point éteintes. Hugues d'Arc, alors abbé du monastère, s'enquit aussitôt, non de réparer les ruines, mais de construire un édifice nouveau dans le style du temps : la grande église, ogivale que nous admirons encore aujourd'hui. Après neuf années employées à recueillir les ressources nécessaires, le 7 février 1280, fut posée la première pierre de la nouvelle basilique. 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les cinq basiliques. Dijon, 1923.

Transcript of 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES...

Page 1: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA FETE

DE LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE

Office extrait d'un Bréviaire du xivc siècle de l'-abbayede Saint-Bénigne de Dijon

(Paris, Bibl. de l'Arsenal, mss. 274, f° 466-477)

par M. l'abbé L. BOCAT

ASSOCIÉ

L'an 1271, le seizième jour des calendes de mars, s'écroulaitla grosse tour centrale de la basilique romane, la quatrième en datede celles qui furent élevées sur le tombeau de saint Bénigne 1.Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde et le grandportail occidental.

La châsse de bois, qui contenait les reliques de saint Bénigne,subit par contre-coup un choc si violent que les colonnes qui laportaient furent brisées ; mais, ô prodige ! la châsse elle-même lutindemne et resta suspendue dans l'espace sans l'aide d'aucunappui visible ; les lampes qui brûlaient devant elle, malgré l'énormedéplacement d'air, ne furent point éteintes.

Hugues d'Arc, alors abbé du monastère, s'enquit aussitôt, nonde réparer les ruines, mais de construire un édifice nouveau dansle style du temps : la grande église, ogivale que nous admironsencore aujourd'hui.

Après neuf années employées à recueillir les ressources nécessaires,le 7 février 1280, fut posée la première pierre de la nouvelle basilique.

1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les cinq basiliques.Dijon, 1923.

Page 2: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE 75

Le 27 avril 1287, le presbyterium étant terminé, on en fit la béné-diction solennelle, et les moines s'empressèrent d'en prendre pos-session.

A ce moment, le pieux abbé jugea opportun de réaliser un projetqu'il méditait depuis longtemps et qu'il considérait comme l'œuvrecapitale de toute sa vie.

11 fit exécuter une châsse en argent d'un très beau dessin oùl'or el les pierreries rehaussaient merveilleusement le travail del'artiste \ J H |

Dès que l'œuvre fut achevée, il convoqua tous les dignitairesecclésiastiques et séculiers de la région, les clercs de tout rang etla multitude des fidèles à la Rélévation solennelle des reliques desaint Bénigne. Les ossements infiniment précieux de l'apôtre mar-tyr de Dijon, que Dieu avait miraculeusement préservés quand labasilique s'écroula, furent retirés des profondeurs de la crypte oùils gisaient depuis tant de siècles ; ils furent religieusement déposésdans la châsse qui devait les abriter désormais ; celle-ci fut apportéesolennellement par les pontifes, archevêques et évêques, les abbés,les prêtres et les clercs dans le sanctuaire de la nouvelle basilique ;elle fut placée derrière l'autel principal sur deux colonnes assezsurélevées pour qu'elle fût bien en vue pour toute l'assistance desfidèles. Cette cérémonie se déroula au milieu des chants sacrés etdes acclamations joyeuses de la foule.

Elle eut lieu en l'an du Seigneur 1288, le quatorzième 2 jour descalendes de novembre.

On résolut d'en perpétuer Je souvenir par une fête annuelle lixéeau môme jour, 19 octobre, sous le titre de : « Rélévation de saintBénigne ». Plus tard on l'appela la « petite Saint-Bénigne ». Elleprécédait, en effet, de quelques jours seulement la grande fête, le(lies natalis, fixée primitivement au premier novembre, quand cellede la Toussaint n'était pas encore instituée.

Monseigneur Bougaud, dans son édition de la Continuation dela Chronique de Saint-Béniyne, dit en note, p. 208 : « Toute cettedescription de la chute d'une tour de Saint-Bénigne, du miracle

1. 11 faudrait citer ici on entier la magnifique description qu'en donne M. lechanoine Choniton dans son livre : Les cinq basiliques, p. 78, 79.

2. La Chronique de Saint-Bénigne dit à tort le quatrième jour.

Page 3: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

76 LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE

arrivé à la châsse du saint Apôtre et de la construction d'une nou-velle église est extrait, mot à mot, de l'office de la Rélévation.

En effet, si on compare les deux textes, celui du Bréviaire béni-gnien et celui de la Chronique, il apparaît clairement que le second,sans être la reproduction intégrale du premier, n'a rien qui ne soitdans le récit liturgique. Quelle est des deux la version originale ?

Il est facile de se prononcer. Le chroniqueur écrivait la Conti-nuation au xvie siècle et le Bréviaire bénignien est du xive.

Il est à remarquer que les anciens missels et bréviaires langroisqui font une large place aux autres fêtes de saint Bénigne, restentmuets sur la Rélévation. Il en est fait mention toutefois dans lepropre de 1651 de l'église Saint-Étienne de Dijon, et encore : lesleçons du deuxième nocturne ne racontent pas l'histoire de la fête ;elles sont tirées de l'une des Passions de saint Bénigne.

Aussi on comprend mal ce que dit Monseigneur Bougaud à lafin de la note mentionnée ci-dessus. « Cette page formait les troisleçons du deuxième nocturne de l'office ». Il s'agirait donc d'unoffice canonial ? De quelle église ? Il ne le dit pas.

Ce silence des livres liturgiques diocésains indique assez que,durant plusieurs siècles, la solennité de la Rélévation se répanditpeu ; elle resta surtout monacale et spéciale à l'abbaye dijonnaise.

Selon l'ancienne coutume, les thèmes des antiennes, répons, ethymnes, rappellent l'objet de la fête : la vie du saint dans ses traitsles plus remarquables, et les miracles accomplis à son tombeau.

Les prières liturgiques qui ne sont pas tirées de la Sainte Écrituresont en vers syllabiques rimes. On sait que ces formes poétiquesfurent très en vogue à partir du xiie siècle, principalement dans lesmonastères.

Nous sommes en possession du texte. Malheureusement le manus-crit d'où il est tiré n'est pas noté. Resterait donc à découvrir lesmélodies. Fait désespérant ! aucun des livres choraux, composésdu xne au xvne siècle, et ayant appartenu à l'abbaye, n'est si-gnalé dans les collections publiques.

Si, de ce naufrage trop général, quelques rescapés se cachentencore dans certaines bibliothèques particulières, qu'ils fassentdonc leur réapparition sans se faire plus attendre. Infinimentdésirés, combien ils seront les bienvenus !

Page 4: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE il

IN RELEVATIONE BEATI BENIGNIsAcnnnoTis ET MARTYRIS GHRISTI (f° 466)

(xiv KaJ. novr.mbris)

Ad Vesperas. — Antiph.Gaude, gaude fidelis coneio ;Adest tibi gaudendi ratio ;Nam Benignus, Martyr, cura gaudio,Pleno Cœli potitur prrcmio ;Sed tu magis Isetai'e, Divio,Tanti sancti clarus martyrio.

Cap. (Sap.)

Benedicentes Dominum exaltate illiun quantum potestis. Ipsededuxit justum pcr viam rectam : cujus memoria in bene-dictione est.

Resp.Dum divinum semen serit

Ab iniquis capitur :Gaput vecte lictor i'erit ;

Sanguis Sancti funditur.t Sic injuste justus périt,

Dura pro fuie moritur.V. Nunc membrorum ejus massa

In decenti quadam cassaDigne valde ponitur.

f Sic injuste... Gloria Patri...Dum pro fide...

Hymnus :Gaude mater Ecclesia,Lauda Christi clementiam,Qui Benignum de GrseciaTransmisit in Burgundiam.

Roborare dum nititurMartyr fidem viriliter,Jussu tyranni capiturJ3t. tractatur cru déliter.

Super pedes effimditurIpsius plumbum bulliens ;

Page 5: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

78 LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE

Non clamât nec conqueritur,Pro Christo mori sitiens.

Post pedes sic dispositos,Dense ponuntur subulsePer denos ejus digitosArdentes quasi faculse.

Bina perl'ossus lancea ;Gaput vecte percutitur ;Golumba quœdam niveaEx ipso tune egreditur.

Sic rosa delectabilisOffertur Régi glorise ;Miles inexpugnabilis (f° 466 V. °)Renumeratur ho die.

Trinitati sit deditaLaus, honor, virtus, gloria ;Quee per Benigni méritaNos ducat ad cœlestia. Amen.

In Evangel. Ant.Transit Martyr ad regni solium ;Jam Ions parvus crevit in fluvium ;Nunc cœleste gustat conviviumChristi servus intrans in gaudium.

Coll'a.Omnipotens sempiterne Deus qui hune diem nobis lionora-bilem, beati Benigni martyris tui relevatione tribuisti ; da,quEesumus, Ecclesiœ ture in hac celcbritatc lcetitiam, ut cujusmembra pro amorc veneramur in terris, ejus intercessionesublevemur in cœlis. Per Dominum.

Ad Matutin. Invit :Adsunt mirificiBenigni gaudia ;Laude multipliciPlaudat Ecclesia. Ps. Venite

Hymnus.Exultet cœlum laudibus,Resultet terra gaudiis,

Page 6: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA RÉLÉVATION DE SAINT BÉNIGNE 79

Benignus in cœlestibusLœtus potitur prœmiis.

Mundanam calcans gloriam.Benignus, Martyr inclytus,Pro Christo contumeliamPati dignus est habitus.

Devotionis adipeRepletus et pinguidine,Agonizat cum principeSanctus pro Christi nomine.

Cum furibundis canibusMissus fuit in carcerem,Figurans in aliquibusSic Danielem veterem.

O Virum ineiïabilem,Omni dignum memoria !Quem reddunt commendabilem,Vita, mors, signa varia.

Trinitati... etc. (ut supra ad Vesp.)

In 1° Noct. Ant. 1. Prœco magnus de GneciaMissus est in BurgundiamDare nobis cœlestiaRégna, per pœniteutiam.

Ant. 2. Fervens desiderio,Dignus habebaturFungi sacerdotioQuod exequebatur,

Ant. 3. Documentis nititurErudire bonisGentcs, (i'° 467 r°) dum ingrediturCastrum Divionis.

Ant. 4. Sub Polycarpi régulaMente profecit sedula ;Tandem fidem catholicamDocet et apostolicam.

Page 7: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

80 LA RÉLÉVATION DK SAINT BÉNIGNE

Ant. 5. Agonizat pro Christi nomineMartyr plenus divino lumine,Nullo fractus prorsus discrimine.

Ant. 6. Sanctus pro Christo dimicansGonflsus est in Domino ,Prseceptum Dei prsedicansOre quasi tubicino.

Lectio prima : Hora avitem novissima, deïluxo hibernali aestivaliquetempore, cura jam sanctorum flores exciderant, igneiqueardores caritatis ïamescere desierant, benignissimus mundiRedemptor, qui non repellit plebem suam et hereditatemsuam, hoc est electorum ecclesiam, non derelinquit ; con-solatus est ]>opulum suum et misertus est nostri. Cura enimquamplurimi, non corruptilibus auro et argento sed pretiososanguine Agni et immacidati Christi Jesu redempti, tantoingrati bénéficie, per abrupta vitiorum incedentes, obliti suntDeum qui salvavit eos, declinaveruntque a via recta, eo quodsanctos oblivioni dederunt tanquam niortuos a corde, suscita-vit nobis Devis pastorein in medio nostri de l'ratribus nostris,honestre conversationis bonis moribus adornatum, qui errantesreduceret, vias prudentiee ostendendo, « ad dirigendos pedesnostros in viam pacis», scilicet Hugonem, bouse mémorise, vc-nerabilem patrem hujus cenobii, et «inspiravit in i'aciem ejus »,id est in cordis afïectum, « spiraculum vitse », sanctum scilicetpropositum quod erit pluribus vita gratise.

R. I. Mundum vocans ad Agni prandium,Hora cœnse, Deus rex omniumServum mittit, f (1° 467 v°) dans ei socium

Sanctum Andochium.

V. Ad hoc offlciumBenignus mittitur ;Istud negotiumLsetus exequitur.

t Dans ei soemm... etc.

Lectio II : Nam cum thésaurus incomparabilis, sacratissimum corpusbeatissimi Benigni diu in loco et modo prsedictis jacuisset,temporibus prsefati venerabilis patris Hugonis, anno Dominimillesimo ducentesimo septuagesimo primo, XVI calendasmartii, in prœdicto cenobio Divîonensi contigit res terribiliset miranda. Turris namque lapidea in medio ecclesiœ superbases lapideas summo opère stabilita, dimensionibus longi-

Page 8: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

81

tudinis, latitudinis et altitudinis copiosa, nobilique iabricafabricata, mirabili horribilique ruina corruit. O mira res! quaînon in abscondito sed in propatulo, omni populo totique clerocastri Divionensis, tanquam in medio, non in angulo ecclesiteaperiens os suura innotuit.

R. IL Calcans mundum sub suis pedibus,Sanctus fidem déclarât gentibus.

f Cujus virtus apparet omnibusGhristi fidelibus.

V. Vita bona, mors, signa variaHujus Sancti demonstrant prtemia.

f Cujus... etc.

Lectio III : Theca namque lignea quae inl'eriori parte ecclesise pre-tiosissimas reliquias continebat, super duas columnulas lapi-deas stabilita, totum pondus, vel ut verum lateor, ma.jus pon-dus ruinre sustimiit. Quœ quidem theca omnino illœsa, disrum-ptis duabus columnulis, nullo alio nobis visibili supposito,per seipsam mirum in modum subsistebat. Lampades etiamquse in loco dictœ thecfe contiguo in veneratione sacrarumreliquiarum ardebant jugiter (f° 468 r°), nec propter tantœruinse tamque miriflcum et terribilem statum et sonitum necpropter pulveris inexcogitatum turbinem extinctEe sunt :Incerna enim ejus non extinguetur in seternum.

R. III. Dispensator providus,Inclytus bellatorCircuit ut callidusNocturnus circator ;Idolorum rigidusSemper impugnator,

f Castitatis l'ervidusCustos et amator

V. Verbo, vita docuit,Signo multis claruit,Doctus speculator,

f Castitatis... etc.

Lectio IV : O quanta tune amaritudine doloreque cordis tacti intrin-secus incolaî loci istius ad considerationem ruinœ domus Deiprœcelhmtur ! Quanta etiam mentis exultatione ad novitatemmiraculorum diebus istis insolitam jocundantur ! Tune enimdolor et gaudium commixta sunt, ut illud propheticum imple-retur : « Risus dolori miscebitur ».

6

Page 9: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

82 LA RÉVÉLATION DIÏ SAINT RÉNIGNE

R. IV. VerJ)um vitae dum palam loquitur,Surgunt hostes ; martyr conquiritur.

f Statini vinctus ad ducem ducitur,Nec sic subvertitur.

V. Inter canes martyr includiturSed ab illis nequaquam lœditur.

t Statim... V. Gloria Patri... f Statim...

In II Nocl. Ant. I. Quando missus SanctusFuit cura canibus.(abat illum ChristusE cœlo panibus.

Ant. II. Migrans, cœli cœtibusSanctus aggregatur ;In terris hominibusJam patrocinatur.

Ant. III. Posquam vitse stadiumPugil eonsummavit,lntrat cœli gaudiumVictor, quod optavit.

Ant. IV. De bello victis hostibusMiles probus regreditur ;Benignus, spretis omnibus,Cœlum dives ingreditur.

Ant. V. Benignitate prœditus,Benignus plenissime,Tandem dign'us est habitusLocari dignissime.

Ant. VI. Jam Martyr in gloriaRegnans eu m beatisMulta bénéficiaParât sanitatis.

Lectio V (t'° 468 v°) : Quid ergo sibi voluit ista, l'ratres carissimi, ruinéedomus Dei erumpnosa lamentatio, supportationisque sancta-rum reliquiarum laitabunda admiratio, inextinguibilisque lu-minis luminosa irradiatio, nisi novœ reedificationis istiustempli divinam dis]jositionem exallationisque sanctarumreliquiarum fnturam ordinationeni designare. Nain sicutsancto David a Deo fuit prohibitum sedifleare doraum Deiin Jérusalem eo quod vir sanguineus esset, quod Salomoni

Page 10: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA REVELATION DK SAINT BENIGNE X,ï

fllio ejus permissum est ; sic etiam sanctis patribus, in hocmonasterio quondam degentibus, ex aliquo Spiritus Sancticonsilio speciali non fuit permissum, doraum Dei reœdificare,sanctasque reliquias exaltare : sed huic Salomoni paciflco,prœdicto videlicet patri reverendo, ex gratia privilegii spe-ciali s reservatum est.

R. V. Sanctitate plenus et gratia,Dei servus objurgat vitia ;Pœnas suffert, et vituperia,

t Nulla tamen fractus injuria.V. Subularum fortes aculei

Hune non mutant, a statu fîdeli.f Nulla tamen...

Lectio VI : Et quia melior est obedientia quam victirrue, auscultarequemagis quam afïerre adipem arietum ; ideo venerabilis prœdictuspater, inspirationi divinœ monitisque salutaribus non recal-citrans, sed devotissime obtemperans, celeriter operi fabricœhujus ecelesiœ, ut inpraesentiarum est, porrexit dexteram ;quae quidem fabrica quantis excogitata vigiliis, quantisquesumptibus laboriosa extiterit, in seipsa demonstrat.

R. VI. Prreses nel'andus ferculumSanctum cogit comedere,

f Creditque Dei servulumTali modo pei'vertere.

V. Cito signo crucis opposito (1° 469 r°)Cibus ille vanescit subito.

f Creditque...

Lectio VII : Completaque anteriuri parte dicta? l'abricœ quaj juxtavulgare nostrum presbyterium nuncupatur, sœpedictus pater,secundum diu ante conceptum propositum, aggreditur opussibi dulcissimum : Videlicet tliecam argenteam, decentissimatextura conceptam, auro, argento, gemmisque compositaml'abricare, in qua sanctse reliquise, quœ diu in imo latitaverant,honorifice conderentur.

R. VII. Imperator ut leo rugiensSanctum pœnis puisât multociens.

f Sed Benignus, cuncta despiciens.Non mutatur sicut insipiens.

V. Homo sanctus, in sapientiaManet sicut solis substantia.

f Sed Benignus...

Page 11: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

84 LA RÉVÉLATION DE SAINT BÉNIGNE

Leclio VIII : Qua compléta, illius Iretus adjutorio qui perl'ecil soli-datque, antedictus pater quasi tuba exaltans vocem suamclamavit in l'ortitudine. Convocavit namque barones, arc.Jii-episcopos, episcopos, abbates, aliosque pnelatos dissimilitudineofliciorum graduumque uni Domino famulantes, cum totiuscleri et populi multitudine copiosa. Congregato tam nobiliexercitu, ad debellandas ajrias potestates, sagittam fortissimam,quse nunquam adiit retrorsum, de pharetra sua extrahentes,hoc est speciosissimas reliquias de loco ubi diu jacuerant,amoventes, infra dictam thecam post majus altare decentersumptuoseque in alto stabilitam, in hymnis et confession) busDominum benedicentcs, cum maximo eleri populique gaudiocondiderunt. Acta sunt hœc omnia anno Domini millesimoducentesîmo octuagesimo octavo XIV Kl, novembris, régnante(l'° 469 v°) Domino nostro Jesu Ghristo cui est honor et gloriain ssecula sœculorum. Amen.

R. VIII. Bina perfossus lancea,Vecte percussus ferreo,Ex hac Benignus areaCœli locatur horreo.

f Stola gaudens purpureaSanctorum fulget cuneo.

V. Sicut botrus martyr comprimitur,Sic in cœlum justus deducitur.

t Stola... V. Gloria Palri... f Stola...

Ad Cantica. Ant. Superans potentiamMartyr tormentorum,Cumulum et gloriamMonstrat prsemiorum.

Lectio IX. Ev. secundum Matth.In illo tempore : Circuibat Jésus omîtes civitates et castella,

docens in synagogis eorum, et prœdicans Evangelium regni,et curans omnem langorem et. omnem infirmitatem. Et reliqua,Homilia :

Ccrnis quod scqualiter et villis et urbibus et castellis, id est etmagnis et parvis Evangelium prœdicaverit, ut non conside-raret nobilium potentiam, sed salutem credentium.

R. IX. Sicut granum sinapis minimum,Martyr pœnis attritur plurimum.

t Nunc odorem difîudit optimumEt suavissimum.

Page 12: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA RÉVÉLATION DE SAINT BÉNIGNE <S5

V. In regionis terrninisPatet vis hujus seminis

f Nunc odorcm...

Lectio X : Circuibat civitates hoc habens operis quod mandaveratPater : et liane esuriem, nt doctrina sua salvos faceret infidèles.Doeebat autem in synagogis et villis Evangelium regni :et post prœdicationem atque doctrinam curabat omnera lau-gorem, et omnem inflrmitateni : ut quibus sermo non suaserat,opéra persuadèrent.

R. X. Expedito de gravi i'abricaCarnis, turba plaudit angelica.

f Martyr Dei, Christo nunc supplîcaUt nos ducat ad régna cœiiea.

V, O Bénigne, per preces sedulas,Peccatorum deterge (ï° 470 r°) maculas,

f Martyr Dei...

Lectio XI : De Domino proprie dicitur : «Curans omnem langoremet omnem infirmitatem » ; niliil quippe ei impossibile est.Videns autem turbas, misertus est eis quia erant vexati etjaeentes sicut oves non habentes pastorem.

H. XI. Sanctuin suum mirificatChristus novo miraculo :Lucerna l'ulgens emicat,Diu latens sub modulo

f Quse virtutem magnificatSalvatoris in populo.

V. O Christi benignitas,Collaudanda quotidie,Per quem Bcnigni boni tasDemonstratur Ecclesiœ.

f Quœ virtutem...

Lectio XII : Vidit ergo Jésus humanum genus, cleinentiœ suée pireintuitu, et misertus est ei quia erat per varios errores, diaboloducente, valde vexatum nec habebat pastores qui illud inviam veritatis érigèrent. Sic ideo Christus constituit et pastoreset rectores, hoc est apostolos et successores eorum. Nam etsemper necesse est ut oves Christi pastores et doctores habeant,quia diabolus, velut leo rugiens, circuit, semper quserens quemdevoret.

Page 13: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

86 LA RÉVÉLATION DE SAINT BÉNIGNE

R. XII. 0 quain digne, quam laudariSanctus iste promeruit,Dum pro flde trucidariEt morti tradi voluit !

f Quadam luce singulariNunc terris lumen influit !

V. Tu, qui signis claruisti,In curandis corporibus,Nos a morte serves tristiEt a cunctis doloribus.

f Quadam... V. Gloria Patri... f Quadam...

Evangelium : Circuibat... (Matth. ix, 35-38)

Ad Laudes. An t. I. Adest dies lsetitiœChristi cunctis fldelibus,Qua Benigni reliquiseTransl'eruntur cum laudibus.

Ant. II. Gemma sub terra latuit,Despecto jacens loculo ;Cujus virtus apparuitEvidenter in populo.

Ant. III. Fulget in Cœli gloriaMartyr cum beatis ; (1° 470 v°)Et multa bénéficiaPrsestat sanitatis.

Ant. IV. Corpus sanctum, quod pluribusAnnis fuit sub nubilo,Episcoporum manibusNunc transi'ertur cum jubilo.

Ant. V. Lingua manu pariterMartyr priedicavit ;Mundo multipliciterSignis coruscavit.

Capit. (Eccle. c. 43) In sermone ejus siluit ventus ; cogitatione suaplacavit abyssum, et plantavit illum Dominus Jésus.

Hymnus.Hymnum nova; lsetitieeDecantemus alacriter ;Nam Benigni reliquiœTransferuntur solemniter.

Page 14: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

LA RÉVÉLATION DE SAINT BÉNIGNE 87

Dura conatur ut populusErrores suos corrigat,Aureliani famulusIllum catenis alligat.

Antc conspectuiu duciturMartyr Benignus ; perfldisTormentis non pervertiturNec blandiinentis callidis.

Triumphat per niartyriumCœli Benignus incola ;Nunc in cJioro cœlestiumBina gaudet auréola.

O gloriosa passio !Quani ïelix ejus anima !Cujus fiunt sulïragioPer niundum signa plurima.

Cpnemur totis viribus ;Et cuncta nostra débitaSolvantur ejus precibus,Prsesentia prieterita.

Trinitati sit... (ut supra)

Ad Benedictus Ant. Garnis, gleba latens diutius,Collocatur modo decentius ;Hujus solis rel'ulgens radiusLumen suum diffundit latius.

Collect. : Omnipotens, sempiterne Deus... (ul supra ad Vesperas)

Ad primant : Ant. Adest (e Laud.)

Ad terliam : Ant. Gemma (ibid.)

Capil. (Eceli. e. 45) In bonitate benignitatis et alacritateanima; SUBC placuit Deo Isarël : ideo statuit ad illum testa-mentum pacis, ut sit illi sacerdotii dignitas in rcternum.

Collecta : Omnipotens (ut in I l s Vesp.)

Ad Scxlam : Ant. Fulgens in Cœli gloria... (ut supra)Capil. (Eccli. c. 46) Invocavit Dominum omnipotentem et

dédit in dextera ejus tollere hominem fortem (f° 471 r°) inbello et exaltare cornu gentis sure.

Page 15: 1. Cf. Chanoine Chomton, Saint-Bénigne de Dijon : Les …bm-dijon.fr/documents/MEMOIRES CACO/1832-2001/1933-020-14-074 … · Tout le monument fut démoli ou ébranlé sauf la rotonde

88 LA RÉVÉLATION DE SAINT BÉNIGNE

Collecta : Beati Benigni, martyris tui, sacratissïmam rele-vationem hodierna die solenmiter célébrantes sublimasti, tuisadesse fldelibus concédas. Per Dora.

Ad Nonam : Ant. Lingua manu... (ut supra)Capit. (Eccli. c. 48) In diebus suis non pertiinuit principem,

et in potentia nemo vicit illum nec superavit illuin verbuiiialiquod, et mortuum prophetavit corpus ejus.

Collecta : Deus, bonitatis auctor et bonorum omnium dis-pensator, concède propitius, ut qui beati Benigni martyristui lesta celebramus, ejus patrocinio ac suffragio, tuœ pietatispropitiationem consequamur.

Ad Vespéras : Ant. Prseco magnus... (ut in 1° N° et aliœ)Capit. (Eccli. c. 48, 49) In vita sua iecit monstra et in morte

operatus est mirabilia ; in omni ore quasi mel indulcorabiturejus memoria et ut musica in convivio vini.

R. Sancte Bénigne...

Hymnus.Gaude mater... (ut supra)

In Evang. Ant. O Martyr egregie,Norma probitatis,Rosa patientiœ,Ebur castitatis ;Roga Regem gloriœUt nos a peccatisAbsolutos hodie,Jungat cum beatis.