Τουρισμός και τοπική κοινωνία

Ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης του τουρισμού σε έναν προορισμό η σχέση είναι αντιστρόφως ανάλογη με τους μόνιμους κατοίκους της

περιοχής

1. ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΥΦΟΡΙΑΣ (άφιξη πρώτων τουριστών)

2. ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΑΘΕΙΑΣ (ανάπτυξη τουρισμού)

3. ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΝΟΧΛΗΣΗΣ (μέγιστη ανάπτυξη τουρισμού)

4. ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ (κορεσμός τουρισμού)

2

Τοπική κοινωνία και τουρίστες: Τα επίπεδα ενόχλησης (Doxey, 1975)

ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΝΟΧΛΗΣΗΣ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΑΘΕΙΑΣ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΥΦΟΡΙΑΣ

ΘΕΤΙΚΑ

ΑΡΝΗΤΙΚΑ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ Doxey, A. (1975) A causation theory of visitor-resident irritants: methodology and research inferences Proceedings of the sixth annual conference of the travel research association, Travel and Tourism Research Association, San Diego, CA (1975), pp. 195-198

«Καλοδεχούμενοι» (μικρή τουριστική

κίνηση)

«Δεδομένοι» (τοπική

τουριστική βιομηχανία)

«Πολλοί» (επίπεδα

κορεσμού)

«Αιτία όλων των προβλημάτων» (εχθρικότητα)

5. Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού (Destination Management

Organization-DMO)

Μια στρατηγική Διαχείρισης Προορισμού μπορεί πετυχημένα να υλοποιηθεί μόνο μέσω ενός Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού (Destination Management Organization-DMO)

• Είναι ο φορέας που ιδρύεται από δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που στοχεύει στην αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη προώθηση του τουριστικού προορισμού τόσο σε τοπικό όσο και διεθνές επίπεδο.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού (Destination Management Organization-DMO): ΕΝΝΟΙΑ

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού (Destination Management Organization-DMO): άλλοι ορισμοί

• Σύμφωνα με τον Gehrisch (2005):

«Ένας DMO λειτουργεί ως συντονιστική ενότητα, που συγκεντρώνει γύρω της διαφόρους εταίρους της (τοπικής) κοινότητας προκειμένου να προσελκύσει επισκέπτες στην περιοχή (προορισμό)».

9

Σύμφωνα με τον van Harssel (2005)

• «Ο Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού συνιστά έναν οργανισμό που είναι επικεφαλής μίας τοπικής τουριστικής βιομηχανίας και του τοπικού ξενοδοχειακού κλάδου και υποστηρίζει τοπικά αναπτυξιακά τουριστικά σχέδια, κινούμενος όλο και περισσότερο προς μία ολιστική προσέγγιση που άπτεται του σχεδιασμού, της τουριστικής έρευνας και της ανάπτυξης του τουριστικού ανθρώπινου δυναμικού».

10

Τύποι DMO

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (WTO, 2007), οι DMO που διαμορφώνονται σήμερα διεθνώς είναι οργανωμένοι:

• Σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού) (εθνικός)

11

Τύποι DMO

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (WTO, 2007), οι DMO που διαμορφώνονται σήμερα διεθνώς είναι οργανωμένοι:

• Σε περιφερειακό επίπεδο (περιφερειακός)

12

Τύποι DMO

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (WTO, 2007), οι DMO που διαμορφώνονται σήμερα διεθνώς είναι οργανωμένοι:

• Σε τοπικό επίπεδο, με ευθύνη για μία πόλη ή μία μικρή γεωγραφική περιοχή (τοπικός)

13

Ένας DMO θα πρέπει να στοχεύει:

(Bruen & Anderson, 1998)

Α. Στην παραγωγή νέου εισοδήματος, απασχόλησης και εσόδων από φόρους, συνεισφέροντας σε μια πιο διαφοροποιημένη τοπική οικονομία, λειτουργώντας ως «οικονομική γεννήτρια».

14

Ένας DMO θα πρέπει να στοχεύει:

(Bruen & Anderson, 1998)

Β. Στη δημιουργία και προώθηση της πιο κατάλληλης εικόνας του προορισμού, των πόλων έλξης και των υποδομών του σε επιλεγμένες αγορές επισκεπτών, λειτουργώντας ως «φορέας επικοινωνίας και μάρκετινγκ».

15

Ένας DMO θα πρέπει να στοχεύει: (Bruen & Anderson, 1998)

Γ. Στην προαγωγή ενός σαφούς στόχου και την αποθάρρυνση της διάσπασης του κλάδου, έτσι ώστε να υπάρχει συμμετοχή στα αυξανόμενα οφέλη του τουρισμού, λειτουργώντας ως «συντονιστής του κλάδου».

16

Ένας DMO θα πρέπει να στοχεύει: (Bruen & Anderson, 1998)

Δ. Στην προστασία και εμπέδωση αισθήματος οικείου και ασφαλούς περιβάλλοντος στους μεμονωμένους και τους ομαδικούς τουρίστες, και να ενισχύει την τήρηση της νομιμότητας στον κλάδο, λειτουργώντας ως «κοινωνικά και νομικά αποδεκτός αντιπρόσωπος».

17

Ένας DMO θα πρέπει να στοχεύει: (Bruen & Anderson, 1998)

Ε. Στην προαγωγή της ποιότητας ζωής και την ανάδειξή του σε υπόδειγμα συμπεριφοράς για κατοίκους και επισκέπτες, λειτουργώντας ως «καλλιεργητής της τοπικής υπερηφάνειας».

18

Δήλωση Εταιρικής Αποστολής του DMO Visit

Thessaloniki (παράδειγμα) (αποτυπώνονται οι βασικές αρχές και ο λόγος ύπαρξης του).

«…Ο Οργανισμός Visit Thessaloniki έχει ως αποστολή τον

συντονισμό των προσπαθειών των φορέων και των επιχειρήσεων του τουρισμού της Θεσσαλονίκης με σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών των τουριστών (ή επισκεπτών) με κερδοφόρο οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά τρόπο για την τοπική κοινωνία. Ταυτόχρονα, ο Οργανισμός αποσκοπεί στη διασφάλιση του ιδιωτικού και δημοσίου συμφέροντος, στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των τουριστών και των μονίμων κατοίκων, στην ισόρροπη και αειφόρο ανάπτυξη και τη διάχυση των ωφελειών στο κοινωνικό σύνολο».

19

Δράσεις του DMO (WTO, 2007):

• Ενημερωτικές καμπάνιες ευαισθητοποίησης των τοπικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.

• Υπηρεσίες αντικειμενικής ενημέρωσης επισκεπτών πάσης φύσεως (απλοί επισκέπτες, business επισκέπτες κλπ).

• Παροχή ή/και διευκόλυνση υπηρεσιών κρατήσεων.

20

Δράσεις του DMO (WTO, 2007):

• Παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού.

• Διαχείριση και ανάπτυξη προϊόντων τύπου event.

• Διατύπωση στρατηγικών τουριστικής ανάπτυξης.

• Τουριστική έρευνα.

• Παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής προς επιχειρήσεις.

21

Δράσεις του DMO (WTO, 2007):

• Παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού.

• Διαχείριση και ανάπτυξη προϊόντων τύπου event.

• Διατύπωση στρατηγικών τουριστικής ανάπτυξης.

• Τουριστική έρευνα.

• Παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής προς επιχειρήσεις.

22

Αξιολογώντας τον Προορισμό

23

είναι ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο χρησιμοποιείται για την ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος μίας επιχείρησης σε σχέση με το εξωτερικό της περιβάλλον. Επίσης χρησιμοποιείται για τη στρατηγική ανάπτυξη μιας γεωγραφικής περιοχής όταν αυτή πρέπει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τους αναπτυξιακούς της στόχους.

24

S.W.O.T analysis: Έννοια

Το αρκτικόλεξο SWOT προκύπτει από τις αγγλικές λέξεις:

Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats

(αντίστοιχα στα ελληνικά: πλεονεκτήματα (δυνατά σημεία), μειονεκτήματα (αδύναμα σημεία), ευκαιρίες, απειλές).

25

S.W.O.T analysis: Έννοια

Κατά την ανάλυση SWOT μελετώνται τα δυνατά (Strengths) και αδύνατα (Weaknesses) σημεία μίας επιχείρησης, οργανισμού μιας περιοχής, ενός προορισμού καθώς και οι ευκαιρίες (Opportunities) και οι απειλές (Threats) που υπάρχουν.

26

Τα δυνατά (πλεονεκτήματα)και αδύνατα σημεία (μειονεκτήματα) αφορούν μεταβλητές που σχετίζονται με τη φυσιογνωμία της περιοχής (εσωτερικό περιβάλλον). Αφορούν μεταβλητές που μπορεί ο προορισμός να μεταβάλλει και να επηρεάσει θετικά, σε ένα βαθμό .

27

S.W.O.T analysis: Μεταβλητές

Αντίθετα οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος του προορισμού.

Μεταβλητές που ο προορισμός δεν μπορεί να επηρεάσει αλλά επηρεάζεται από αυτές είτε θετικά (ευκαιρίες) είτε αρνητικά (απειλές).

28

6.2 Αξιολόγηση μέσω της μεθόδου S.W.O.T

analysis: Μεταβλητές

- Φυσικό περιβάλλον

- Ανθρωπογενές περιβάλλον

- Προσβασιμότητα δικτύου

- Υποδομές φιλοξενίας, εστίασης, ψυχαγωγίας

- Πολιτιστικά στοιχεία & εκδηλώσεις

- Γαστρονομία

- Προωθητικά εργαλεία μάρκετινγκ

- Brand name

- Τοπικό σύμφωνο ποιότητας

29

Πλεονεκτήματα-Δυνατά σημεία-πχ

- Έλλειψη ικανοποιητικού φυσικού περιβάλλοντος

- Ανθρωπογενές περιβάλλον χωρίς παραδοσιακή αισθητική

- Ελλιπές ή προβληματικό δίκτυο

- Ελλιπής ή ανύπαρκτες υποδομές φιλοξενίας, εστίασης, ψυχαγωγίας

- Απουσία πολιτιστικού προϊόντος

- Ανυπαρξία τοπικής Γαστρονομίας

- Έλλειψη Brand name

30

Μειονεκτήματα-Αδύνατα σημεία π.χ.

- Νέα οδικά δίκτυα (π.χ. Εγνατία οδός)

- Αλλαγή στην τουριστική συμπεριφορά

- Αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος

- Αύξηση διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου

- Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού

- Μείωση κόστους αερομεταφοράς (low cost airlines)

- Διαθέσιμες εθνικές & ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις

- Τεχνολογικές εξελίξεις και εξοικείωση με αυτήν

31

Ευκαιρίες-π.χ.

- Οικονομική ύφεση με συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος

- Μείωση του διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου λόγου πολλαπλής απασχόλησης

- Αύξηση ορίου συνταξιοδότησης

- Έλλειψη επενδυτικών χρηματοδοτικών πηγών

- Μείωση ή και κατάργηση προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού

- Άλλοι ανταγωνιστικοί αγροτουριστικοί προορισμοί

32

Απειλές-π.χ.

Σαν εργαλείο, η ανάλυση SWOT δεν αποτελεί πλήρη μελέτη για την αξιολόγηση ενός αγροτουριστικού προορισμού είναι όμως ένα χρήσιμο και συμπληρωματικό εργαλείο που βοηθά στην εξαγωγή κάποιων προκαταρκτικών συμπερασμάτων για τις δυνατότητες του προορισμού. Αποτελεί ένα συμπληρωματικό εργαλείο της ανάλυσης PEST.

33

6.4 Απειλές-παραδείγματα

1.Εκπρόσωποι της τοπικής τουριστικής φιλοξενίας

- Ενώσεις Ξενοδόχων

- Ενώσεις Επισιτιστικών επιχειρήσεων

- Ενώσεις Τουριστικών πρακτόρων

DMO Φορείς – Εταίροι (stakeholders):

2. Εκπρόσωποι της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης

• Δήμοι

• Περιφέρειες

3. Εκπρόσωποι άλλων επαγγελματικών φορέων

- Βιομηχανικό & βιοτεχνικό επιμελητήριο

- Εκπρόσωποι επαγγελματιών ταξί και μεταφορών

- Αγροδιατροφικές επαγγελματικές ενώσεις

4. Εκπρόσωποι δημοσίων φορέων και άλλων οργανισμών

- αεροδρόμιο,

- λιμάνι,

- σιδηρόδρομος,

- εκθεσιακοί φορείς

5. Εκπρόσωποι τοπικής κοινωνίας και μη κερδοσκοπικών φορέων

- Εκκλησία

- Πολιτιστικοί σύλλογοι

- Αθλητικοί σύλλογοι

- Περιβαλλοντικοί σύλλογοι

Η πρώτη δράση του DMO αποτελεί η υλοποίηση μιας SWOT ANALYSIS η οποία θα εντοπίζει το:

-Που βρισκόμαστε σήμερα;

-Που θέλουμε αύριο να είμαστε;

-Πώς θα πάμε από το σήμερα στο αύριο;

Στρατηγική Διαχείρισης Προορισμού:

1. Συνολικός συντονισμός των φορέων του τουρισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού

Πλεονεκτήματα:

2. Οικονομίες κλίμακας με την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη χρήση των οικονομικών πόρων για την προώθηση του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού

Πλεονεκτήματα:

3. Αποτελεσματικότερη δημιουργία συνολικής «εικόνας-brand image» του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού

Πλεονεκτήματα:

4. Δημιουργία κουλτούρας συνεργασίας όλων των τουριστικών εταίρων με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της αειφορίας (sustainability) του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού

Πλεονεκτήματα:

5. Υποκίνηση όλης της τοπικής κοινωνίας με στόχο τη διαμόρφωση «τουριστικής συνείδησης»

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού

Πλεονεκτήματα:

1. Δραστηριότητες προώθησης, και μάρκετινγκ του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

2. Δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

3. Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στις επιχειρήσεις και τους φορείς – εταίρους.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

4. Lobbying του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

5. Τουριστική έρευνα του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

6. Παραγωγή εσόδων με στόχο την αυτοχρηματοδότηση του Οργανισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

7. Εκπόνηση Τακτικού και Στρατηγικού Σχεδίου Μάρκετινγκ του προορισμού.

Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού Καθήκοντα:

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

Πηγές χρηματοδότησης:

- Συνδρομές μελών

- Πόροι από διαφημίσεις

- Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα

- Χορηγίες

52

Τουριστικός προορισμός: Επίπεδα Σχεδιασμού

53

• Ο Σχεδιασμός στον Τουριστικό Προορισμό θα πρέπει να

γίνεται σε 4 ευδιάκριτα επίπεδα

1.Εθνικό επίπεδο: απαραίτητες δράσεις που

αφορούν συνολικά τη χώρα σαν τουριστικό

προορισμό όπως:

- Προώθηση (marketing)

- Βίζα

- Ασφάλεια

- Φορολογία

- Υποδομές υγείας

4.1 Τουριστικός προορισμός: Επίπεδα Σχεδιασμού

• Ο Σχεδιασμός στον Τουριστικό Προορισμό θα πρέπει να

γίνεται σε 4 ευδιάκριτα επίπεδα

2. Περιφερειακό επίπεδο: απαραίτητες

δράσεις που αφορούν ευρύτερες περιοχές

της χώρας (περιφέρειες) όπως:

- Σχεδιασμός χρήσεων γης

- Προώθηση της περιφέρειας

(marketing)

- Συντήρηση περιφερειακού οδικού

δικτύου

4.1 Τουριστικός προορισμός: Επίπεδα

Σχεδιασμού

3. Τοπικό επίπεδο-προορισμός: απαραίτητες

δράσεις που αφορούν τον τελικό προορισμό-

συγκεκριμένη περιοχή-πόλη όπως:

- Μάνατζμεντ τουριστικών ελκτικών

στοιχείων και περιβάλλοντος χώρων

- Παρκινγκ

- Διαχείριση απορριμμάτων

- Προώθηση (marketing)

- εκδηλώσεις

- “welcome face” της πόλης

4.1 Τουριστικός προορισμός: Επίπεδα Σχεδιασμού

4. Ατομικό-Επιχειρηματικό επίπεδο: απαραίτητες δράσεις που αφορούν την

μεμονωμένη τουριστική επιχείρηση-πάροχο

«τουριστικής εμπειρίας»:

- Υποδομές σίτισης-φιλοξενίας

- Μουσεία

- Τοπικές Συγκοινωνίες

- Προώθηση (marketing)

- ο μόνιμος κάτοικος του προορισμού

4.1 Τουριστικός προορισμός: Επίπεδα Σχεδιασμού

8. Οργανισμός Διαχείρισης Προορισμού: Ταυτότητα Προορισμού - Destination

Branding

Τι είναι το destination brand name? • Συνδυασμός των χαρακτηριστικών ενός

προϊόντος με βάση υλικά και άυλα στοιχεία τα οποία προσθέτουν αξία και δημιουργούν προϊόντα μοναδικά και εύκολα αναγνωρίσιμα στην αγορά.

59

Πλεονεκτήματα αποτελεσματικού destination

branding

• 1. Δημιουργία ενδιαφέροντος και ζήτησης για τον προορισμό.

(A.I.D.A. model: attention-interest-desire-action)

• 2. Πιστότητα επισκέπτη στον προορισμό (visitor loyalty)

60

Προϋποθέσεις αποτελεσματικού destination

branding

1. Πιστότητα & Απόληψη (Brand credibility &

deliverability):

• Ισότητα μεταξύ υποσχέσεων και προσδοκιών (Equality between promises & expectations)

• «Ποτέ μην υπόσχεσαι περισσότερα από ότι μπορείς πραγματικά να προσφέρεις»

“Never overpromise and under deliver”.

61

Προϋποθέσεις αποτελεσματικού destination

branding

• 2. Διαφοροποίηση προορισμού (Brand differentiation):

• Ο προορισμός θα πρέπει να αποφεύγει την παγίδα του τύπου «και εγώ μπορώ να προσφέρω τα ίδια …»

(Destinations have to avoid the “me too” trap)

62

Διαδικασία του destination branding -ΣΤΑΔΙΑ 1. Ορισμός Στρατηγικής:

• «Που βρισκόμαστε τώρα και που θέλουμε να πάμε»

• Όραμα, στόχοι, ανταγωνιστική θέση

63

Διαδικασία του destination branding -ΣΤΑΔΙΑ

2. Αξιολόγηση της εικόνας του προορισμού (brand image assessment):

• Δυνατά στοιχεία του προορισμού και ενδιαφέρον (Key brand strengths & brand awareness)

64

Διαδικασία του destination branding -ΣΤΑΔΙΑ

3. Δημιουργία ταυτότητας προορισμού (Brand

identity development)

• Χαρακτηριστικά, αξίες, προσωπικότητα του προορισμού.

65

Διαδικασία του destination branding -ΣΤΑΔΙΑ

4. Σχεδιασμός Σήματος (Brand design):

• Τι, Πώς, σε ποιούς θα επικοινωνούμε.

• Όνομα, Λογότυπο, χρώματα κλπ

66

Διαδικασία του destination branding -ΣΤΑΔΙΑ

5. Διαχείριση της εικόνας του προορισμού (brand

management):

• Διασφάλιση ποιότητας προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος

• Έρευνα για διαρκή καταγραφή επιπέδου ικανοποίησης επισκεπτών, αξιολόγηση, διορθωτικές δράσεις.

67